Groote Opruiming
Van 16 tot 31 Juli
N1 /ONPEN MEPEDF.PUNGEN a 60 Cts. per regel.
3/(aatfem&ti!Mcidstlbf-45.
3êf. 5066%. 350.1465.,
Buiteniandsch üverzichi
De overhandiging van het laatste
feedeelte van het Oostenrijksche vr©-
"desverdrag zal heden Zaterdag wor
den overhandigd.
De Bulgaarscho delegatie is legen
<25 Juli te Engliion bijeengeroepen.
Het Journal deelt de volgende bij^
zonderheden medé: D© grenzen van
het nieuwe Bulgarije zijn volkomen
vastgesteld. Aan de Grieken Wóndt
westelijk Thracie gegeven, aan de
iServièrs de bocht van de Stroeniitsa
en een iichte grensverbeteüng bij
Kustendil. Daarentegen verlangt
men van Roemenie dat het het in
1913 ingelijfde gebied van de Do-
broedzia opgeeft, behalve de brugge-
hoofden Silistria en. Turtikaï. Deze
beslissing is een vau de voomaam-
ite oorzaken van de ontevredenheid
d.er Roemenièrs
Nu de Turksche vredesdelegatie
met ..de kous op den kop" (althans
voorioopig!) naar Konstantinopel te
ruggekeerd is, komen 6r berichten,
dal ©r veel kans is. dat tengevolge
van dit echec het Turksc^e ministe
rie zal aftreden.
Ofschoon de ratificatie van het
vredesverdrag door de Duitsche Na
tionale Vergadering slechts als een
formaliteit is te beschouwen, grij
pen de Duitsche bladen toeli gretig
deze gelegenheid aan om aan ver
schillende gevoelens in het openbaar
uitdrukking te geven.
Zoo schrijft het Berl. Tag el,
dat de Nat. Vergadering de ceremo
ni© van de ratificatie gauw heeft cfoen
verloopen, in de hoop. dat do porle-
menton van de Ententolanden nu
ook haast zullen malven, opdat de
iwereld tenminste in de gelegenheid
za! ziin het normale verkeer te hei
vutten.
De Kreuz Ztg.. het bekende All-
Duitsche orgaan, heeft waarschijn
»ijk gehoopt, dat de motie der Duitsch
Nationale Volkspartij nog iets zou
uitwerken. Naar dit blad schrijft, zou
„eer verloren, olies verloren" hetee-
kencn. „Waarom heeft de Nationale
Vergadering niet geluisterd, ioen de
Duitsch Nationale Volkspartij op het
laatste oogenblik nog trachtte het ge
weten van het volk en haar vertegen-
woordigers wakker te schudden? Het
Duitsche volk zal eenmaal ontwaken
en inzien in welk een afgrond het ge
stort is door de door Erzberger aan
te.voerde redering".
De „Freiheit het orgaan van de
onafhankelijke sociaal-democratie
van Duitsch'.and, schrijft; „Wij heb
ben in de ratificatie slechts voor
waardelijk toegestemd onder dwang
van het geweld. Wij willen daarmede
evenwél niet zeggen. dal wij onze
meening over den vorm en het wezen
van dezen vrede daarmede hebben
•gewijzigd. 'Eet blijft een vrede van
geweld en uit»1 uiting, oen vrede van
het door het zwaard zegevierend ka-
ipitaal".
,,De treurigste daad in de.geschie-
Idenis van üuitschland is geëindigd",
schrijft de Vorwarts, het blad der
sociaal-democratische meerderheids
partij. ..Van de zijde van Duitsch
laud is mei de ratificatie van dit on
der den geweldigen druk des vijands
aanvaarde vredesverdrag een sliut-
streep getrokken. Deze vrede is ech
ter geen vrede. Aan onze vijanden
staat hot. zoodanige veranderingen
aan le brengen, dat wij hem als vre
de kunnen beschouwen."
De „Gormania", t Oentrumblad, is
voldaan, dat het vredesverdrag ge
ratificeerd is, ,.met de hand des
vijands aan de keel van het Duitsche
volk. dat zich gedwongen zag te on-
derteokenen. Een volk kan niet zoo
maar een zelfmoord plegen, zooals
een individu dat kan, indien dit met
zijn beginselen overeenikomt.Dat ook
•de ratificatie onder protest is ge
schiedt, blijft voor alle tijden het be
wijs. van de overweldiging van
Duitschland.
De Times verneemt uit Heleingfors
dat er bewijzen aangaande de tegen
woordigheid van Duitsche officieren
en soldaten in Petersburg zijn ver
kregen. Een volstrekt afdoend bewijs
is thans de Finsclie regeering in
handen gegeven. Het Duitecho
lioofdkwartieidat de Duitsche mili
taire politie ir» Rusland, en voor een
groot deel de Bolsjewistische militai-
".re politie bestiert, is aan de Mors-
kaya 47 te Petersburg gevestigd.
Volgens een beficht uit Reval ziet
Duit.sohl.and uit .naar een verbond
met Rusland als ©enig middel om
revanche op de geallieerde» te ne
men, Dit verlangen is in het bijzon
der onder de Duitsche officieren van
Von der Goltz' leger merkbaar, het
welk ten doei heeft het roode leger
aan te moedigen.
Geven deze Duitechers het dus nog
steeds niet op?
Aan de „Morning Post" wordt uit
Stockholm geseind; Volgens hier ont
vangen berichten heonscht in Finland
groole bezorgdheid over het besluit
der Britsche regeering, de Brilsche
troepen uit Noord-Rusland te laten
terugtrekken, waardoor den "Boleje-
wistischen strijdkrachten in "t noor
den en oosten de vrije hand wordt
gelaten. De, Bo'sjewiki kunnen daar
door een krachtiger strijdmacht con-
centreeren om den opmarsch van
Koitejag en Denikin naar Moskou te
verhinderen.
De Daily Telegraph verneemt uit
Parijs: Sazonoff, Maklakoff en prins
Lvoff, de leden der Russische com
missie. welke generaal Koltjak in
Parijs vertegenwoordigt, hebben de
vredesconferentie den wensch te ken
nen gegeven dat aan Kolt&jak's re
geering het mandaat over de Dardu
nellen zal worden toevertrouwd. Dit
is een aansporing tot* de mogendhe
den, dat Konstantinopel aan Rus
land. als mandataris van den volken
bond zal worden toegewezen,
In ons land denkt men er over de
distributie zoo gauw mogelijk geheel
af te schaffen.
Zal 't gaan?
In Engeland denkt men er anders
over.
De parlementaire medewerker van
do „Daily News" verneemt, dat de
regeering voornemens is binnenkort
oen nieuw nuilsoeiiceringstelsel in te
voeren voor bepaalde artikelen voor
binnenlandsch verbruik. De bepalin
gen zouden vrij streng zijn'.
In minlsterieele kringen is men
van gevoelen, dut men den toestand
Icvoysmiddeleiivoorziening niet meer
belieerscht en dut meer controle
noodzakelijk is. De eerste stap, dien
de regeering moet doen, is een einde
maken aan alle speculatie ïn noodza
kelijke lcvcnsarlikelen; de 2de stap
is hot hervation, zoo ver als moge
lijk, van de internationale controle
bij den aankoop van levensmiddelen.
Indien Amerika er niet toe kan wor
den gebracht tot de internationale
groep tot aankoap van levensmidde
len toe te treden, moet elke poging
worden gedaan om dc nieuwe groep,
bestaande uit de lïuropeesche en
Aziatische regeeringen, te vormen en
bijeen te honden. .Slechts door groo
te regeeringsaank'oopen kan de kliek,
die de wereldprijzen voorschrijft,
worden verbroken.
Samuel Gompers, de voorzitter van
de „American Federation of Labour"
heeft zijn standpunt inzake immigra
tie in Amerika uiteengezet in een
hier gehouden bijeenkomst van de
P an-Am e rik a an sell e „Federation of
Labour". Hij zeide, dat de immigra
tie in de laatste twintig jaar zoo
groot was geweest, dat de levens
standaard van dé arbeiders in dit
land er door in gevaar werd ge
bracht, Hot was volgens hem de eer
ste plicht van het land om arbeid te
verschaffen aan het eigen volk, dat
voor de vrijheid vocht, eerder dan
aan arbeiders van andere landen.
Hij zette uiteen, dat als de arbeiders
van andere landen in .dezelfde mate
waren georganiseercf als de Ameri-
kaanscho en als hun levensstandaard
evenredig \v.-< aan den Amerikaan-
schen, er geen bezwaar zou zijn te
gen een oimepencie immigratie. Als
'aan hem de beslissing werd gelaten
zou hij alle arbeiders toelaten, die
lidmaatschapskaarten van vakveree-
nigingen hadden ten die zouden be
loven te strijden voor de handhaving
van den levensstandaard, waarvoor
dc Anierikaansclie arbeiders gestre
den hadden.
Ter vergadering waren gedelegeer
den aanwezig uit Mexico, San Salva
dor, Peru. Honduras, de Dominicaaii-
scho republiek, Porto Lico, Ecuador,
Nicaragua en Guatemala.
Verspreid nieuws
BEZOEK AAN BELGIe. In te
genstelling met vroegere berichten
wordt thans officieel medegedeeld dut
maarschalk Focli president Poincaré
op zijn reis door Belgié zal vergezel
len.
STAKING TE PARIJS. De bond
van café- en restauratiepersonee' be
sloot, Vrijdagmorgen tot staking over
te gaan. De bond stelt verscheidene
eisciien, waarvan de voornaamste do
toepassing van den S-urigen werkdag
betreft.
Soort en Wedstrijden
LAWN TENNIS.
DE WERELDKAMPIOEN
SCHAPPEN-
De nieuwe kampiopjien zijn er
Md lie Suzanne Lenglen en Patherson;
de Francaise en de Australiër hebben
resp. het wereldkampioenschap da
mes- en heeren enkelspel behaald.
De eindstrijd voor de dames was
geweldig. Om het centrecourt te Wim
bledon zaten circa twaalfduizend per
sonen, dc verschillende autoriteiten,
w. o. als hoogsten de koning, de lto-
ningiy» prinses Mary en de bevelheb
ber van de Engelsche vloot, admiraal
Sir David Realty. Het enthousiasme
van het publiek was geweldig. Het
was Engeland tegen Frankrijk. Het
Lambert Chambers, de kalme, oeza
digde sportvrouw, voor wie 'net we
reldkampioenschap langzamerhand
weinig nieuws, weinig emotievol:- me
debracht, daar zij het zeven maal in
successie behaalde en daar tegenover
MUc Lenglen, de charmante, gratie
volle Francaise, die men gerust een
•.ennisgenie kan noemen, zooals er
geen tweede is een, die aangeboren
aanleg voor het spel heeft.
De strijd was. interessant. De we
reldkampioene begon te winnen,
maar dit stopte reeds na de eerste
game en door geweldige smashes wist
de Francaise betrekkelijk vlug met 4-1
vóór te komen. Mrs. Lambert Cham
bers gaf echter niet op zij forceerde
naar aan.val en wist, niettegens'aan
de de kracht van den tegenaanval, ge
lijk te maken, waarna een opgaande
strijd ontstond, die van 5—5 op 6 5
enz. komt tot ten slotte bij 9—S de
Francaise er alles opzet en met. 10—8
de eerste ,ö't wint.
Deze voorsprong, die toch voor een
wereldkampioenschap van het hoog
ste belang moest zijn, bracht Mrs.
Lambert chambers niet van de wijs
in de 2de set weet zij met gioote
behendigheid niet 4—1 vóór te komen.
Ook dan wordt er opgehaald, thans
door dc Francaise, tot 4—4. De vijfde
game is voor Mrs. Lambert Cham
bers oen buitengewone inspanning,
die zij echter overwint en met 5—4
oor de Er.gelsche komt de tiende
game dier set, die eveneens voor
Mrs. Lambert Chambers is.
Onmiddellijk gaat men over tot de
final-set van 'dezen titanenstrijd. In
die set, in dat laatste bedrijf, be
merkt men de vermoeidheid der ac
trices. De ausdauer, als men daar in
n dergelijk milieu ten minste over
mag spreken: zal heslissen; de eerste,
die een inzinking vertoont, zal verlo
ren zijn en zoo is bet gegaan en die
eerste was Mrs. Lambert Chambers
die voor de achtste maal haar
titel verdedigde. Ook in die set komt
Mile Lenglen met 4—1 vóór. en ook
tiians weet Mrs. Lambert Chambers
op te halen, ja, zelfs vóór te komen en
op een zeker moment is de stand zelfs
6—5 voor de kampioene. Het publiek
zat in angst, het hing thans van een
enkelen slag af, twee winning stro
kes. Mrs. Lambert Chambers ser
veert: nog één geweldigen slag en de
wonderbaarlijke Francaise kan met
hare niet vervulde illusies over het
Kanaal terugkeeren. Het ging even
wel niet zoo, beide service-ballen
vermochten de overwinning niet te
brengen en tóen Mile Lenglen daarna
met een geweldigen smash den land
op 6--6 had gebracht, ziet men de
inzinking aankomen. Nog even een
opflikkeren, waardoor de wereldkam
pïocne een 7—7-*lan'd weet te forcee
ren, daarna is het uit en met 9—7
wint de jeugdige Francaise het we
reldkampioenschap.
Eere wie eere toekomtde gewet
dige Francaise heeft den titel eerlijk
gewonnen en slechts Miss Ryan en
Mrs. Lambert Chambers hebben iefs
legen haar gepresteerd.
Do final heercn-single tusschen den
kampioen Norman Brookes en Pa
therson miste de emotie, die de da
mes-single veroorzaakte, Patherson
won betrekkelijk gemakkelijk, terwij!
Nqrman Brookes zichtbaar vermoeid
raakte en daarom niet dat spel ver
toonde, hetwelk hij in 1914 tegen Wil
ding heeft laten zien.
1)E MAASTRICHTSCHE
WEDSTRIJDEN.
De Maastrichtsche wedstrijden heb
ben veel succes gehad, evenals die n.
Enschedé.
In Enschedé won Penning de hee-
ren-sing!e niet 6—2, 6—3 van Lade
nius, was de heereudouble met i6.
62, 6-1 voor Penning-en Leembrug
gen tegen Jordaan en Borgerhof
Mulder, waarna ten slotte H. Jordaan
en Jlir. v. d. Does de final wonnen
van Penning en Leembruggen met
108, 6—3.
liet damesenkelspel is gewonnen
door Mej. v. d. Minne tegen Mej.
Driessen, met 62, 60, terwijl de
dames-double gewonnen werd door de
dames Frccriks en Driessen.
In do mixed double wisten Mej. v.
d. Minne en Penning te winnen van
Mej. v. Ommeren en Jordaan.
Rubriek voor Vragen
VRAAG:. Een meerderjarige doch
ter gaat eenige dagen der week uit
werken; de minste week verdient zij
f 5, waarvan rij slechts f 1.50 aan
haar hulpbehoevende ouders geeft,
die daarvoor haar vvasch behandelen,
eten en slaapplaats geven. Zij wil
niet méér geven en niet voor dag en
nacht dienen. Welke weg moet er
ingeslagen worden, om zoo'n meer
derjarig kind tot reden te brengen?
ANTWOORD: Gij kunt haar den
toegang tot uw huis ontzeggen, zoo
lang zij niet redelijker bijdraagt in
de kosten van haar onderhoud (in
woning en mondkost).
VRAAG: Ik beoefen reeds 17 jaar
een straathandel in Hillegom. Nu is
bij, politic-verordening de straathan
del van Hillegom verboden. Is zoo
een verordening niet in strijd met
de GrondfwctDe politie te Hille
gom erkent, van mij nimmer eeni-
gen last gehad te Ilebben. ANT
WOORD: een, of de politie al dan
niet last van u heeft doet niets ter
zake.
VRAAG: Ik ontving bij mijn in
diensttreding bij een firma een ze
ker salaris. Na H maand werken
kreeg ik, omdat men over mijn werk
tevreden w-ai, méér salaris. Thans
heb ik tegen 1 Augustus opgezegd.
Moet dc firma mij het eerste of het
tweede salaris uitbetalen? Hoe
lang moet de firma mijn salaris bij
evcntueele ziekte doorbetalen? ANT
WOORD: Heb tweede, dat laatstelijk
gold. Een betrekkelijk korten tijd
moet het loon worden doorbetaald
en alleen dan wanneer do ziekte niet
het gevolg is van eigen opzet, of van
een door u bij de indiensttreding ver
zwegen kwaal.
VRAAG' Kan iemand, die eenige
jaren geleden gefailleerd
steeds insolvent is, directeur v_
naamloozc vennootschap worden
ANTWOORD: Ja, alleen loopt hij
gevaar dat door zijn oude schuld-
eiscliers (of door nieuwe) op bet sa
laris beslag wordt gelegd of wel zijn
faillissement opnieuw wordt gepro
voceerd.
VLAAG: Mijn ouders zijn geschei
den en mijn vader is de ouderlijke
macht, ontnomen. Heeft een kind, dat
trouwen wil, zijn toestemming nog
aoodigï ANTWOORD; Neen.
VRAAG: Mijn knechtje is vandaag
twee weken ziek; gisteren heb ik
hem gezegd, dat ik hem wegens zijn
zwakte niet, meer gebruiken ken.
Hoeveel loon ben ik hem nu ver
schuldigd? Hij is nu nog ziek, maar
kan misschien over een week weer
aan het werk. Toen hij' Vrijdags
ziek werd, betaalde ik Zaterdags zijn
volle loon en den daarop volgenden
Zaterdag weer. ANTWOORD: Gij
moet hem betalen de week waarin
ge hern den dienst hebt opgezegd en
de daarop volgende.
VRAAG: Mijn dochter dient voor
heele dagen niet den vollen kost. Me
vrouw is de stad uit. Heeft mijn
dochter nu recht op kostgeld
Hoeveel? ANTWOORD; Het is niet
meer dan billijk dat zij vergoeding
voor den kosl ontvangt. Hiervoor
geldt geen algemeone regel, doch het
bedrag wordt onderling bepaald.
VRAAG: Mijn dochter is in be
trekking als assistente in de huis-|
houding en bij de kinderen. Op last
van den dokter moet zij veertien da
gen naar huis om rust te nemen,
wegens overspanning. Is mevrouw nu
niet verplicht, reis- en verblijfkosten
te vergoeden? Hoeveel bedraagt
dat gewoonlijk per week, of is daar
geen bedrag voor vastgesteld? ANT
WOORD: In geval van ziekte
dient mevrouw, wanneer uwe dochter
inwonend is, gedurende eenigen lijd
voor behoorlijke verpleging zorg le
dragen. Heb bedrag dient geregeld
te worden naar de kosten die de
ziekte medebrengt en is niet in 't
algemeen vast te stellen.
VRAAG: Als ik woonachtig ben in
een andere gemeente, maar zonder
werkkring hier ter stede, en ik koop
hier een huis, zijn dan voor de Huur-
cornmissie voldoende termen aanwe
zig. om toesteinmiqg te verleenen,
dit huis te doen ontruimen na een
opzegtermijn van zes weken, opdat
de kooper zelf daarin kan wonen?
ANTWOORD: De zes weken opzeg
ging beteekenen niets, omdat bij het
iiiachtnemen van den opzeggingsler-
mij n, wat de geldigheid betreft, re
kening moet worden gehouden met
dc voorwaarden, waaronder de huur
is aangegaan: week-, maand- öf jaar-
huur met al of niet overeengeken
men opzeggingstermijn. De huur-
commissie zal hij hare beslissing
zich afvragen: lo. of gij gerechtigd
waart tot opzegging; 2o. of de huur
der een andere woning heeft kun
nen vinden.
VRAAG: Bestaan hier fietsclubs,
waarvan personen van 16 jaar lid
kunnen worden? ANTWOORD: Er
moei hier een wielrijders-vereeni-
aing „Onder Ons" bestaan. Wij
konden echter naam en adres van
voorzitter of secretaris niet te weten
•komen en kunnen dus uw vraag niet
vollodigbeantwoorden.
VRAAG: Hoe luTden naam, woon
plaats, titel etc. van den Engelschen
consul te Amsterdam? Meet in 'het
Nederlandsch of Engelsch geschre
ven worden? ANTWOORD: De heer
C. Graham is Britsch consul te Am
sterdam. Vermelding van de woor
den „Britscli consul" bij den naarn
is wel voldoende. Geen bijzondere ti
tel. U kunt wel in 't Nederlandsch
schrijven.
VRAAG naar aanleiding van een
kip, die op een zonderlinge manier
eieren leg!. ANTWOORD: Volgens
uw beschrijving komt met het eier-
1 eggen de legdarm uwer kip naar
buiten. Breng deze met schoone vin
gers waaraan een weinig slaolie, naar
binnen. Neem een naald met draad
en hecht de bedoelde opening der kip
van boven naar beneden inet. een
steek dicht (alleen de huid doorste
ken). Zet de kip dan 3 dagen m don
ker en verschaf alleen licht verteer
baar voedsel en haal na 1:n tijd den
draad er uit.
RAAG: Gaarne ontving ik inlich
tingen betreffende de derde ploeg
van de zeemilitie, waartoe ik behoor.
ANTWOORD: De 3c ploeg der -zee
militie lichting 1919 wordt 28 Juli
in werkelijken dienst gesteld. Gij
zult hiervoor wel een oproeping van
den burgemeester krijgen of (en) het
wordt la ij openbare kennisgeving
aangeplakt.
VRAAG: 1. Kan een dienstbode, die
per drie maanden «ehuurd is, ver
trekken di ie maanden na lederen
daluin dat zij zou wenschen te ver
trekken, of bestaan daarvoor gestel
de tijden? Bedoeld meisje is 1 Mei
in dienst getreden en wenscht te
veranderen. 2 Mijn dienstbode ont
vangt haar loon per maand en is l
Mei in dienst gekomen. Met welken
opzegtermijn mag zij vertrekken? 3.
Mag zij den godspenning behouden?
4 Juli heeft zij den dienst opgezegd-
ANTWOORD: 1. .Te Haarlem is de
kortste termijn waarop men kan op
zeggen zes weken vóór Augustus,
November, Februari of Mei.. 2. Op
den tuig van d- uitbetaling van haai
loon Cm zij met een maand opzeg
gen. 3. Om den godspenninv te mo
gen behouden, moot de dienstbetrek
king langer dan drie maanden ge
duurd hebben.
VRAAG: Heeft cr-n winkelbediende
recht op drie vrije dagen per half
jaar? \NTWOORD: Alleen dan wan
neer zulks hij de indiensttreding is
overeengekomen, of het een vast
staand gebruik is bij daze dienstver
houding ook zonder dat daarvan ge
sproken is.
VRAAG: Mijn dochter dient voor
dag en nacht. Bij het verhuren is
overeengekomen, dat zij een week
vacantic per jaar zou krijgen, maar
over kostgeld voor die week is niets
afgesproken. Heeft zij alsnog recht
op kostgeld? ANTWOORD: Recht
niet, maar meestal wordt tegenwoor
dig eenige tegemoetkoming gegeven.
VRAAG: Heeft een meisje, dat- per
drie maanden gehuurd en betaald!
wordt, recht op het volle loon, plus
wasc.li- en tramgeld, als mevrouw
binnen den termijn van drie maan
den vertrekt? Heeft het meisje ook
recht op kostgeld? ANTWOORD: Als
mevrouw haar op wil zeggen is de
kortste termijn waarop dat geschie
den kan zes weken vóór Augustus,
voor November, voor Februari of
voor Mei. Vertrekt mevrouw lus-
schentijds, dan heeft het meisje recht
op hetgeen u opnoemt.
VRAAG: 'k Ben 18 jaar. Kan ik vrij
willig onder dienst gaan zonder toe
stemming van inijii ouders? Tot
wien moet ik mij dan wenden om
mij te laten keuren? ANTWOORD:
Gij zijt, minderjarig en behoeft dus
de toestemming van uw vader, moe
der, of voogd.
VRAAG: Mijn ongehuwde dochter
heeft een kind van twee jaar. Waar
moet zij zich vervoegen, om in rech
ten van den vader vergoeding voor
de onkosten te vorderen? ANT
WOORD: Bij een rechtskundige of
zij kan zich vooraf tot den voogdij
raad wenden.
Damrubriek
Allo correspondentie enz. deze ru
briek botreflendc, gelieve men te zen
den aan don Damredacteur J. W. van
Dartelen, SpionkopStraat 55, Schoten.
PROBLEEM No. 108.
Auteur: Joh. do Bree, Amsterdam,
(uit „Het Damspel").
Zwart.
1 2 3 4 5
•:-
5
1
1 H U
m
yl If 1
15
r's '1
-«
fel»»
25
«s 1
s w mm
35
kt i
3 1
SSSB 8? S
45
PrO
'V .=8
.46 47 48 49 60
Wil.
Stand: Zwart 13 schijven op: 4, '7/9
14/7, 19, 21, 23/4 en 26.
Stand: Wit 14 schijven op: 27 8
32/8. 44/5, 47; 8 en 50.
PROBLEEM No. J09.
Auteur: Joh. de Bree, Amsterdan
(Uit „Het Damspel")
1 2 3 4 5
w
m m i m is
Él S* 0
a •-» m.
9 -ü 1
-i »---i
"tó"'v
'V-
-
Stand: Zwart lo schijven op: 7, 13
15, 17/9, 21/2, 27, 36.
Stand: Wit 10 schijven op 25, 28/9
31, 38/4, 39, 44, 47 eu 50.
Een leekenpraatje over
den sterrenhemel.
In een onzer periodieken lazen we
onlangs het volgende
Een of fervan Mars.
De Fransche sterrekundige, prof.
Josué, is het slachtoffer geworden
van zijn hartstochtelijke begeerte om
de geheimen van Mars te ontraadse
len. In dc laatste jaren had hij zich
bijna uitsluitend met deze studie be
zig gehouden, en uitvoerige werken
over de kanalen, de grootte der pla
neet, haar atmosfeer en hare jaarge
tijden in het licht gegeven evenals
Cros en Pickering kwam ook Josué
tot de overtuiging, dat men, met be
hulp van groote reflectors, lichtseinen
met de Marsbewoners kon wisselen.
Toen in den herfst van 1909 de
stand van Mars zéér gunstig was ter
observatie van de planeet, had prof.
Josué buitengewone maatregelen ge
nomen. Hij liet een grooten parabo-
lischen spiegel maken en een fabriek
voor electrisch licht oprichten. en
offerde voor een en ander zijn ge
hoede vermogen. Sinds maanden zat
hij bij zijn spiegel. Collega's begon
nen reeds het hoofd te schudden en
vreesgen dat Josué aan het maien
was geraakt, toen, gelukkig, deze
een voordracht aankondigde voor de
Academie. Men kende Josué als
nauwgezet onderzoeker, en in groo
tc spanning zag men zijn voordracht
tegemoet.
Een aandachtig geleerd publiek was
aanwezig. Prof. Josué begon „.Mijne
heeren! ik had aan de mogelijkheid
geloofd met de planeet Mars in ge
meenschap te kunnen treden. Ik
dwaalde." Hij deelde de uitkomsten
van zijn jongste onderzoekingen en
waarnemingen mede en schetste zijn
pogingen om met Mars lichtseinen te
wisselen. Zijn betoog was volkomen
logisch. Tot men plotseling bespeur
de dat zijn heldere betoogtrant ver
duisterd werd en phantastische voor
stellingen door de wetenschappelijke
argumenten begonnen heen te loopen.
Hij verleide nu dat hij een telegram
van Mars had ontvangen met de
woorden „Van Mars tot de Aarde.
Zult gij eindelijk ophouden ons met
uw lichtseinen te plagen' Onthoud
het eens voor al wij hebben geen
oogen en kunnen dus niet zien."
Ik liet, zoo ging de ongelukkige
geleerde voorf, taijn armen moedeloos
vallen, de gemeenschap met Mars
was onmogelijk, de Mars-bewoners
verklaarden immers zelf, dat zij de
seinen niet zagen bij gebrek aan
oogen. En wat de draadlooze telegra
fie betreft.Op dit oogenblik liep
de secretaris der Academie op den
spreker toe, fluisterde hem iels in
het oor, en geleidde den geleerde uit
de zaal. Enkele oogeuhlikken later
brachten twee geneesheer en hem naar
het krankzinnigengesticht.
Het is cchti -• zeer wel mogelijk, 1
op Mars levensvormen zijn, die zich
hebben aangepast aan den toestand
op die planeet, die in sommige punten
overeenkomst heeft met onze aarde.
Toch is er ook weer veel verschil
bij veel overeenkomst. De zwaarte
kracht is op Mars veel geringer dan
op aarde. Een kilo zou daar slechts
ons wegen. Indien daar wezens wo
nen, zullen zij geheel anders dan wij
georganiseerd moeten zijn. De levens
vormen in de schepping zijn echtér
zoo verschillend en zoo veelvuldig,
dat men, in aanmerking genomen de
overeenkomst met onze aarde, bijna
niet aan levenstoestanueu, hoe dan
ook, op Mars kan twijfelen. Van on
derkennen echter van bewoonde stre
ken of groote steden is geen sprake,
door de grootste telescopen gezien
zouden ze slechts een kleine zwarte
stip zijn. Alles is dus vrij vaag en
onbestemd. Men is echter zoo ver ge
vorderd om vrij nauwkeurig het
Mars-oppervlak in kaart te kunnen
brengen. In tusschen, de wetenschap
staat niet stil, wellicht voert ze in la
ter tijden tot verrassende ontdek
kingen. Veel, wat een eeuw geleden
fantasie en onmogelijk geacht werd,
is voor jjns reeds tot dagelijksche ge
woonte geworden. Zoo zal ook de
kennis der hemellichamen vooruit
gaan op nieuwe nu nog onbekende
banen.
Kleine planeten.
Tusschen de planéten Mars en Ju
piter liggen de ban en van de kleine
planeten. Planetoïden of Asteroïden.
Toen dc sterrekundigen de afstan
den van de planeten tot de zon had-
üen berekend, en in inillioenen kilo
meters hadden vastgesteld, bespeur
den zij dat pr in de afstanden een nog
al opklimmende reeks viel waar te
nemen, maar dat er een groote ga
ping in die reeks was tusschen Mars
en Jupiter. Waan Mercurius op 58
millioen K.M. van de zon is verwij
derd, daar volgt Venus met 108. dan
de aarde met 149, Mars met 226 en
Jupiter met niet minder dan 772 mil
lioen kilometers, dus plotseling een
afstand van 550 millioen K.M.
Ze konden zich dat niet anders ver
klaren. dan dat er waarschijnlijk
nog een planeet geweest was in die
groote tiisschenruimte.
Piazzi, een sterrekundige van Pa
lermo. richtte zijn telescoop naar het
vlak van den hemel, waar de banen
liggen der groote planeten, en ont
dekte daar in Januari 1801 een heel
kleine planeet, die hij Ceres noemde.
In Maart ISO? vond Albers een twee
de planeet, Pallas Harding ontdek
te in ISO'» Juno, en Olbers in Ï807
Vesta, zoodat de meening hoe langer
hoe meer ingang vond. dat men zeer
waarschijnlijk te doen had met brok
stukken van een op die baan uitéén-
gebarsten wereldbol. Toen andere
sterrekundigen ook hunne telescopen
naar den hemel richtten, en zelfs de
photografio te baat namen, nam het
aantal spoedig bij tien- en honderd
tallen toe, zoodat er nu reeds meer
dan 800 van die kleine hemelbollen be
kend zijn. Do grootste is Vesta, met
een middellijn van 844 K M.; de klein
ste Eros inct slechts 25 K.M. middel-
lijn.
Waarschijnlijk zijn er nog veel meer,
te klein om door onze instrumenten
te kunnen worden waargenomen.
Zouden ook die bolletjes bewoonbaar
zijn? Flammarion vraagt„Zijn het
werelden? Waarom niet? Is niet een
waterdruppel de woonplaats van een
menigte verschillende wezens?" „ts
niet het blad van een boom een we
reld voor de diersoorten die het be
wonen?", De natuur kent geen groot
of klein.
J u p i t e r.
Na al die kleine bollen, die als
slipjes verstrooid zijn in de ruimte,
volgt do reusachtig groote planeet
Jupiter, dia alle andeven in afmeting
verre overtreft, en na Venus de hel-
derste verschijning is aan den nach-
telijken hemel. Door een kijker van
tamelijk groote afmeting zien we Ju
piter ;ils een hgl lichtende schijf, om
geven door eén aantal manen, 'die
op verschillende afstanden zich om
haar bewegen. Aan. dc polen is de
planeet belangrijk afgeplat en de ge-
iioL'lc bol ri, vooral in het midden, be-
1 dekt met nevelachtige strepen. De
middellijn der planeet is. 11 maal
grooter dan die der aarde, en haar
oppervlak is 122-maal zoo groot. Ze
is 774 millioen K.M. verwijderd van
de zon. Die nevelachtige strepen zijn
zware wolkenlagen, witte, en meer of
minder donkere stroóken, soms rood
getint. In 1878 verscheen een helroode
vlek, 30.000 K.M. lang, en 10.000 breed,
die thans weer is verbleekt. De snelle
veranderingen dier wolken, de he
vige stroomingen van al die vormen,
het tijdelijk zichtbaar zijn van kolos
sale nieuwe verschijnsels, alles -'ijst
er op, dat Jupiter nog in denzelfden
toestand schijnt ie zijn, als onze aar
de, vóór zij was afgekoeld, en er
zijn teekencn dat de elementen daar
nog steeds niet het tijdperk van rust
zijn ingetreden.
.Tupiter wordt op dc reis om de zon
vergezeld door zeven manen, waar
van sommige onze maan verre in
afmeting overtreffen, en die zich zeer
snel om de planeet rondwentelen.
Overigens is er van deze planeet
weinig lekend, zijn eigenlijke gedaan
te is door de wolken voor onze oogen
niet zichtbaar. Men heeft haar om-
loop d "ai de zon berekend op 11 ja
ren, 10 maanden en 17 dagen. De
planeet beweegt zich zeer snél om zijn
as, zoodat dag en nacht, die op aar
de 24 uren duren, ddtïr slechts 10 uur
lang zijn.
