HAARLEM'S DAGBLAD
OM ONS HEEN
Buitenlandsch Overzicht
CONLEROAO 17 JULI 1919 - TWEEDE BLAD
No. 2634
Een Gemeentelijk Concertgebouw.
In oiis vorig nummer is reeds een
en under opgemerkt over het voorstel
van B. en \V. tot stichting van een
gemeentelijk concertgebouw, waarin
ook vergaderlokalen zullen worden
ingericht.
Met zekere zelfvoldoening, die iet
wat komisch aandoet, sommen B. en
tv. in liet Raadsstukje op, wat er in
Haarlem alzoo gedaan wordt voor
de kunst, die veredelt en opheft"
het Frans Hals-Museum, de Stads
schouwburg, het orgel in de Groote
Kerk, de meesterwerken van oude
bouwkunst, de 1-Iout en de plantsoe
nen, het Hanrlemsch Muziekkorps.
,Ncen," zeggen B. en W., en schud-
dén, bij wijze van gelukwensch. hun
rechter- met hun linkerhand, „neen.
men kun niet zeggen dat Haarlem
liaar taak ten opzichte van de kunst
verwaarloost."
Maar na deze glorieuse opsomming
komt het bezwaar
F. ii toch ontbreekt er no
iet s. t w. e en e goede coi
c e i t z a a 1.
Waarschijnlijk is deze volzin niet
precies zoo bedoeld, ik vermoed, dat
men heeft willen zeggen.: „er ont
breekt een concertzaal, waarin het
Paleisorgel van Cavaljé Coll geplaatst
kan worden". Immers, uil de vo.-
geude volzinnen blijkt duidelijk, dat
IJ. en W. .geen ander arj^iment voor
hun critiek op de concertzaal der So
ciëteit Voreeniging kunnen vinden,
dan dit de plaatsing van het orgel
in die zual is mislukt.
Ik geef toe, dat het jammer is. Het
orgel is stellig 't mooiste concertorgel
in Nederland en zou zeer goed heb
ben kunnen dienen voor uitvoeringen
van Toonkunst. Bach had daar min
der belang bij. Als ik goed ben inge
licht, is Mengelberg niet eens voor
stander van de plaatsing van 't or
gel in onze concertzaal.
Natuurlijk zou het orgel ook andere
concerten, oratoria en uitvoer ngen
van gewijde muziek kunnen opluis
teren. Zün waarde en beteekenis wil
ik dus volstrekt niet verkleinen, maar
geven niemand het recht, nu te zeg
gen dal d,e concertzaal van ue Socië
teit niet, voldoet aan de eischen, wel
ke men aan een goede concertzaal
kun stellen. Ze moet alleen wat opge
knapt worden, dat is waar; «oor de
crisis is dat uitgesteld, maar dit is
ook alles wat aan de zaal verweten
mag worden.
De acoustiek, wij zeiden het al, is
voortreffelijk, evenals ue ligging, de
grootte voldoende. Alleen de Bach-
verecniging vindt er ruimte te weinig
en is daardoor genoodzaakt r-ieuwe
aspirant-leuen op een wachtlijst te
plaatsen. Voor alle andere vereent
gingen is de zaal groot genoeg en
waren er later meer zitplaatsen noo-
dig, dan zouden die te krijgen zijn
üoor het aanbrengen van een galerij
aan de noordzijde.
Ruimte is dus geen argument En
de gemeente bouwt toch zeker geen
concertzaal voor de Baehvereeniging
alleen!
Is clan misschien de zaa.l te vaak
bezel? Stooten vereenigingen, die haar
willen huren, te vaak het hoofd? Ook
dat niet. Op Zaterdag- en Zondag
avond is de zaal bijna altijd bezet en
wel, om liet zacht te zeggen, niet al
toos voor „de kunst die veredelt en
opheft" voor haar blijven neg tal
van weekdagen over, waarop het be
stuur de zaal graag verhuren zou.
Ook hierin ligt dus geen reden tot
het slichten van een nieuwe concert
zaal.
En evenmin in het mislukken van
de órgelplannen. Indertijd hebben wij
er op gewezen, dat deze zaak ver
keerd is aangepakt. Men heeft de obli
gatiehouders, wier medewerking on
tijdig gevraagd werd, schuw gemaakt
door een groote geheimzinnigheid ïn
acht te nemen. Was het plan flinkweg
en ronduit eerst aan de leden voor
gesteld, dan zouden de obligatiehou
ders (hadden de leden toegestemdi
hunne medewerking niet hebben ge
weigerd, nu liep hel een en het ander
samen mis. Het is misschien nog niet
te laat, om het anders aan te vatten.
Komt er dan nog geld tekort, hetzij
oiq aan de obligatiehouders hun vol
len eisch te geren, of om de kostbare
veruouwing mogelijk te maken, dau
zou steun van gemeentewege zeer
welkom zijn en kan de gemeente het
ideaal, dat B. en W. zoo na aan 't
hart schijnt te liggen een concert
zaal m e t het vermaarde orgel berei
ken niet tien procent misschien van
de som, die een geheel nieuw concert
gebouw kosten zou. Ik overdrijf toch
niet, wanneer ik die som schat op een
millioen. Meer dan een ton aan rente
pn aflossing zou daarvoor MOn.ug zijn.
Wil men een dergelijk bedrag oalen
uit de verhuring van de concertzaal,
die zooals wij zagen, vaak leeg staat?
Cf vorden er groote sommen ver
wacht van de verhuring van verga
derlokalen tegen een rijksdaalder o'
drie gulden per avond?
Het gebouw zou een ontzaglijk ver
!-'es opleveren. Bestond er niets van
dien aard, dan zou de burgerij zich
Jat kunnen getroosten, maar zoo is
de toestand niet. De concertzaal van
de Sociëteit Vereeniging voldoet aan
de behoefte. Kreeg zij concurrentie,
dan zouden hare ontvangsten snel
verminderen en dus aan den eenen
kant geschapen zijn een dure gemeen
telijke onderneming, terwijl de par
ticuliere, aan de andere zijde, ver
oordeeld zou zijn tot een teringachtig
bestaan.
Onze burgemeester en twee jonge
wethouders kennen natuurlijk, de ge
schiedenis van de Soc. Vereeniging
en het Brongebouw met Laait ik die
even ophalen, zij is ook voor de nieu
we plannen zeer leerzaam. De Socië
teit was oud, een boerenherberg werd
algemeen gezegd. Een groote obl.ga-
tteleening werd uitgeschreven en
een nieuw, modern gebouw gesticht.
Groot was des>tijds het aantal leden,
't Scheen, of de Sociëteit een gouden
toekomst tegemoet ging.
Toen werd aan den anderen kant
van de stad liet Brongebouw ge
sticht. Op hoop van badgasten, maar
toch ook vopr ontspanning van de
eigen ingezetenen. En tal van leden
der Sociëteit, die de societeltszaJen
nooit bezochten, maar alleen kwaaien
voor de concerten ïn den tuin, gingen
over naar hei Brongebouw met het
mooie park. Een periode van malai
se voor beid© instellingen volgde.
Beide zijn nog in leven. Maar een in
stelling. die e'k jaar het verlies ge
troost bijschrijft en at jaren noodza
kelijk geschilderd moest worden,
kon niet neeten te bloeien, evenmin
als een andere, die de rentebetaling
van haar obligaties gehalveerd en dé
aflossing opgeschort, heeft.
Zoo is, in zeer korte woorden, de
geschiedenis van de Soc. Vereeni
ging en het Brongebouw. Gaat de
Baad nu een gemeentelijk concertge
bouw stichten, dan maakt zh dt,
Soc. Vereeniging. die in de laatst*
jaren tot een begin van bloei schijnt
te komen, opnieuw noodlijdend en
>ticht een derde instelling, die zich
zelf niet bedruipen kan; weliswaar
zal het de derde niet aan bdfioorlijk
onderhoud ontbreken, want de be
lastingbetalers zijn er goed voor
Misschien kom ik hier op een
ouderwetsch standpunt. Er worden
zulke enorme sommen uitgegeven,
dait nauwelijks meer aan belasting
betalers gedacht schijnt te worden.
Ik geef toe dat die sommen er zijn
moeten, onvermijdelijke uitgaven ra
ken. Maar als door de gewoonte om
geld uit te geven, fantastische plan
nen voor o n n o o d i g e ge
bouwen doet ontstaan, dan mag
er toch herinnerd! worden aan den
belastingbetaler, die al zooveel op te
brengen heeft.
Of zijn B. en \V. soms betouverd
door het feit, dat de nieuwe schouw
burg over dezen door griep en gebrek
goede stukken ongunstigen win
ter, een batig saldo heeft opgeleverd9
Dan wil ik er aan herinneren, dat
dit gebouw geschonken is, terwijl
voor liet gemeentelijk Concertgebouw
rente, en aflossing zal moeten wor
den betaald van den eersten tot den
laatsten cent, gezwegen nog an de
hooge kosten van exploitatie.
Ik weet wel, dat de oude schouw
burg aan den Jansweg nog reden
van bestaan heeft. Maar het theater
bezoek is elastischer, dan dat aan een
groote concertzaal, die alleen bruik
baar is, wanneer op een talrijk pu
bliek gerekend kan worden. Met 4UÜ
personen is het in onze beide schouw
Durgen al'redelijk gezellig, voor de
concertzaal is het dubbele noodig.
Voor die van de gemeente, die zeker
grooter zal moeten zijn dan de be
staande, komt men met dat cijfer nog
niet eens toe.
Toen de nog altijd onbekende ge
ver den schouwburg schonk, vroegen
vele bedillers: „waarom besteedt hij'
het geld niet liever voor een zieken
huis.' voor een leeszaal?" Die vraag
was ongepast. Een schenker mag toch
zelf uitmaken wat hij schenkt.
Hier is het gansch anders. Uit de
gemeentekas, dat wil zeggen uit
aller beurs, zou een groote som geput
worden voor een overbodig gebouw.
Nu is de vraag van pas: „Waar staat
de Openbare Leeszaal? Waar staat
het broodnoodige Gasthuis?" Ze
staan nog niet eens op papier.
Zouden we dan niet liever daaraan
ons geld besteden?
De quaestie van het orgel kan in
bovenvermelden geest veel oeter en
goedkooper worden opgelost.
En vindt de Raad het noodig, een
eenvoudig vergadergebouw te zetten,
dan kan dat heehvat eenvoudiger,
dan een concertgebouw ooit zal we
zen. Trouwens, zijn wij daar al aan
toe? Uit ervaring weet ik, dat de ver
gaderruimte schaars is. Maar wie
goed zoekt vindt altijd nog wol een
gaatje. Was de nood zoo hoog als B.
en W. mecnen, dan zou een handig
koffiehuishouder daarin wel heb
ben voorzien.
Om al deze redenen hoop ik, dat
B. en W. dit voorstel zullen uitrekken
of, anders, dat de Raad het verwer
pen zal. Het hedendaagsch gemeen
tebestuur mag niet karig maar moet
wel zuinig wezen. Dit voorstel is dat
niet, omdat het overbodige verlangd
wordt.
J. C. P.
De Duitsche regeering lieeit thans
wel wat laat bij de Fransche
haar leedwezen betuigd over het ver
moorden van een Fraosch onderoffi
cier te Berlijn op Vrijdagnacht.
De Fransche rogeerin^ is daarmee
evenwel niet voldaan, zij eischt be
straffing van de schuldigen aan den
moord op den Franschman oen
boete van een millioen
franken en een schadeloosstelling
van honderdduizend franken aan de
betrekkingen van 't slachtoffer.
Wilson en Poincaré.
Do twee presidenten der groote re
publieken!
Wilson heeft Maandag op den dag
der groote vredesfeesten te Parijs,
aan Poincaré een telegram gezon
den waarin hij verklaarde:
„Op dezen dag, die de verbreking
herdenkt van de ketenen, welke
Frankrijk vroeger aan een onduld
bare dienstbaarheid bonden, richt ik
tot het Fransche volk de hartelijke
en broederlijke groeten van het volk
der Vor. Staten én geef ik uiting aan
de vreugde welke het vervult., hel
voorrecht te hebben gehad met Frank
rijk te zijn verhonden bij de bevrij
ding der wereld".
Poincaré antwoordde:
„Wij hebben bij hun doortocht cn-
der den Are de Triomphe de schitte
rende Amerikaanse! ie troepen toege
juicht, die met de Fransche cgers
hebben samengewerkt bij de bevrij
ding van de wereld en de bevestiging
van den vrede. Onze beide volken zul
len meer dan ooit vereenigd blijven
door de herinnering aan dit groote
werk van rechtvaardigheid en vrij
heid".
De blokkade van Duitschland is
nu door alle geallieerden opgeheven.
Alleen zijn enkele beperkende bepa
lingen voor invoer gemaakt. Amerika
stelde deze b.v. voor den invoer van
suiker, tarwe, verfstoffen, potasch,
kruiden en chemicaliën.
De hervatting van de handelsbe
trekkingen met Hongarije zal door ae
geallieerden niet worden toegestaau
vóór dat dit land den vrede Jieeft gc-
teskend en nakomt.
Het door ue Boisjewiki bestuurde
gedeelte van Rusland zal in den ban
blijven tot dat er een duurzame re
geering gevestigd is.
Nu wordt evenwel uit Parijs ge
seind: „De opperste raad heeft over
de quaestie betreffende de blokkade
van Rusland beraadslaagd en de mcc-
nirifr geuit, dat de econumische
dwangmaatregelen ten opziciite van
Rusland de kans loopen denkbeeldig
te worden, nu de blokkade van
Duitschland is opgeheven, omdat het
onmogelijk zou zijn den weder-uit-
voer van Duitschland naai- Rusland
te controleeren. Dientengevolge zou
net feit om den onderdanen der en-
rentelanden het rechtsti eeksclie ver
neer met Rusland te verbieden tot
Lenig resu.taat hebben een economi
sche toenadering van Rusland met
Duitschland. Een besiuit werd echter
nog niet genomen".
Denkt men er dus in Entente-krin
gen over ook de blokkade van Rus
land op te heffen?
De „Daily Telegraph"' bericht, dat
volgende week in het Engelse lie Lm
gerhuis de discussies over hot vredes
verdrag zullen plaats hebben en dal
de premier aan hel dabat zal deelne
men. Twee leden, nl. Bo.ttom)ey en
Claude Lowther, zijn ontevreden
over de artikelen betreffende de scJia-
deioÖsstellingen. Ze hebben een amen
dement, inhoudende, dat het Huis,
erkennende do onvermoeide pogingen
van den eersten minister om een
rechtvaardigen, eervollen vrede tot
stand te brengen en volkomen begrij
pende de moeilijkheden waar
onder zulks geschied is, zijn
leedwezen uitspreekt over het feit
dat het vredesverdrag niet aan
Duitschland do besliste en verbinden
de verplichting heeft opgelegd om
Engeland volledig schadeloos te stel
len voor het geldelijk verlies door den
oorlog veroorzaakt.
Gemeld wordt, dat zich bij' het op
stellen van 't vredesverdrag voor
Bulgarije zooveel moeilijkheden voor
doen, dat al zeker is, dat de aanbie
ding aan de Bulgaarsche vredesdele-
gatie op 25 Juli niet zal kunnen
plaats hebben.
In Italië is 't al.eenigen tijd onrus
tig. Er kwamen ernstige levensmid-
delenonlustcn voor.
De Italiaansche gezant in Amerika
die pas een reis in zijn vaderland
gemaakt heeft, verklaarde evenwel
aan een journalist, dat hij er weinig
gevaar inziet, dat hel Bolsjewisme in
Italië terrein zal winnen, tenzij de
schaarschle aan voedsel nog nijpen
der wordt. Italië zal tot het normale
leven terugkeeren zoodra de arbei
ders zich weer naar hun werk zul
len begeven.
De Spaunsche regeering Ls afge
treden, tengevolge van een stemming
der Kamer betreffende de verkiezings
misbruiken.
Maura zal heden den Koning zijn
ontslag indienen, wanneer deze uit
Santander zal zijn teruggekeerd.
De staking, van 21 Juli wordt in
Frankrijk en Itallè met kracht voor
bereid. Er wordt evenwel verklaard,
dat reeds zeker is, dat een deel van
't spoorwegpersoneel in Frankrijk
niet zal staken, zoodat het geheele
treinverkeer dien dag niet komt, stil
te staan.
De Engelscho arbeiders zullen op
dien dag wol meetings houden maai
niet staken.
De „Freilieit" publiceert een oproep
van het bestuur der onafhankelijke
sociaal-democratisciie partij in
Duitschland, tot het revolutionair
proletariaat van Duitschland gericht,
zich bij de protestbeweging van het
wareldproletariaat op 21 Juli aan te
sluiten en in vergaderingen te de-
inonstrearen voor de internationale
solidariteit en voor den gemeen
scha,ppel ij ken strijd van het gansche
proletariaat ter verovering van de
politieke socialistische bevrijding der
volkeren.
Verspreid nieuws
E STAKING LER ZEELIEDEN
TE NEW-YORK. Uit New-York
wordt geseind: De bemanningen van
een twaalftal buitenlandscbe sche
pen, waaronder een Britsch schip,
alsmede Nederlanasche en Skan-
dinavische schepen, zijn in staking
gegaan, niet uit sympathie voor de
slakende Amerikaansche zeelieden,
doch voor den eisch tot gelijkstelling
van alle loonen voor de groote zee
vaart.
Door de verschillende
stakingen worden in de
haven van Ne w-Y o r k 4 0 0
chepen vastgehouden.
En. dab nu de blokkade-bepalingen
as zijn opgeheven l
PER VLIEGTUIG NAAR DE KAAP.
Generaal Roves heeft te New-
York meegedeeld dat het Frgelscne
departement voor luchtvaart spoedig
een nieuwe reuzen luchtschip 4 maai
zoo groot als de R 34 door Egypte
naar de Kaap v.v. zal sturen. Het
zal korte dagreizen maken langs de
Nijl over de groote meren, den Zam
bezi en den Congo. Het luchtschip
zal 8 millioen kubieke voet
meten en in staat zijn 15000 mijl af
te leggen.
BRITSCKE PROPAGANDA IN
DEN'VREEMDE. In de begroo
tingscommissie uit het Engelsclie La
gerhuis deelde li arm worth hij de
discussie inzake de Britsche propa
iganda in het buitenland mede, dat
een voorstel was ingekomen om ver
tegenwoordigers te zenden naar de
belangrijkste vreemde landen, waar
onder Nederland en Skandinavie.
ten einde inlichtingen te verstrek
ken omtrent de oD6nbare meening in
die landen en de stappen. die gedaan
zouden kunnen worden om vijande
lijke invloeden tegen te gaan.
WEG MET TITELS. Uit Wei-
mar wordt geseind Bij de behande
ling van art. 108 van het grondwets
ontwerp is een overeenstemming in
dien zin bereikt dat voorrechten of
oordeelen van geboorte of stand ver
dwijnen. De adellijke titels gelden
slechts als deel van den naam en rao-
niet meer verleend worden. De
academische graden vallen hier niet
onder. Orden en éereteekeus mogen
door den staat niet verleend werden.
Geen Duitscher mag van een buiten-
laridsche regoering een titel of een
orde aannemen.
HET BEZOEK VAN POINCARé
AAN BELGlë. Het programma
van het bezoek, dat president Poin
caré aan België zul brengen, is thans
officieel vastgesteld
21 Juli Aankomst te Brussel,
uur 's namiddags. Galamaaltiid ten
paleize.
22 Juli Wapenschouw ontvangst
door Kamer en Senaatreceptie
Fransche kolonie bezoek Fransche
schoolontvangst stadhuis.
23 Juli Bezoek Gent, Mechelcn en
uitwerpen.
24 JuliBezoek Luik.
DE FRANSCHE SOC. PARTIJ EN
HET VREDESVERDRAG. De Nat.
Raad van de soc. partij heeft
zooals we reeds in 'r kort meldden
een zitting van twee dagen de
bepalingen van het vredesverdrag on
derzocht. De op den vrede van Ver
sailles geoefend© critiek is reeds her
haaldelijk in de soc. pers tot uiting
gekomen en kan als volgt worden
samengevat: tegenspraak van het
verdrag mot Wilson's program; ge
heime besprekingen; vaststelling
buiten het_ volk om; onvoldoendheid
van het Volkerenbondsverdrag; hef
ontbreken van elke wereld-economi
sche regeling.
B'ij het debat werd erop gewezen,
dat twee stroomingen hebben
■ezelen bij de redactie van het
lrag, n.l. eenerzijds de wensch om
aan de Enlente-mogendheden de op
permacht te geven, anderzijds het
doen van concessies aan het ideaal
an Wilson.
Een der sprekers betoogde, dat,
indien de oorlogsonkosten voor alle
oorlogvoerenden van de Entente ge
schat worden op 750 milliard, terwijl
het Duitsche vermogen volgens de
gunstigste schattingen nog geen 400
milliard haalt, degenen, die gezegd
hebben dat Duitschland zal betalen,
domooren of misdadigers zijn. Be
treurd werd. dat de protectionisti
sche geest, welke heerscht, niet te
vereenigen is met een politiek van
financieele solidariteit.
Sembat bleek van oordeel, dat de
Volkenbond den vrede niet zal ver
zekeren, maar Renandel ziet er een
kiem in, welke tot ontwikkeling kan
worden gebracht.
Longuet acht het verdrag voor
Frankrijk heilloos, omdat het zal
leiden tot de Balkanisatie van Euro-
waar de onderdrukte volken
thans als onderdrukkers optreden.
Zijn politiek, zoo verzekerde Lon-
guet verder, zal zuiver Fransch blij
ven, terwijl hij den imperialistischen
vrede afwijst.
Ingkels, afgevaardigde van het
Noorder departement, is een der wei
nige voorstanders van ratificatie en
schetste de gevaren van een verwer
king, terwijl hij de ellende schil
ferde van de bevolking der bezette
gebieden.
Albert Thomas wilde ratificeeren
._n een ernstlgen en juridischen
grondslag te geven aan den Volken
bond. Hij wees er op, dat ook thans
weer de partij verdeeld is in hen,
die hervormingen, zelfs onvolledige,
aanvaarden en degenen, die bij voor
baat al alles veroordeelen wat van de
:ijde der kapitalistische bourgeoisie
komt.
hartstochtelijke debatten werd
gestemd. Van de 1986 gedelegeerden
verklaarden zich 1420 voor weigering
der ratificatie, o.w. de vertegenwoor-
"igers der Elzas-Lotharingsche socia
listen.
De partij heeft dus, schrijft Cachin
in de „Humanité" haar vrijheid van
handelen zich voorbehouden voor het
werk der revisie.
De correspondent van 't Alg. Han
delsblad seint:
De dag van Maandag was een on
beschrijfelijke triumf voor de solda
ten van Frankrijk, die luide werden
toegejuicht door het Fransche volk,
dat zoo opgewonden was door dank
baarheid en trots, dal allen htm po
litieke grieven en eischen en hun
soc. en revolutionaire leerstellingen
•ergaten en zich geheel en al over
gaven aan hun liefde voor het ge
redde vaderland en voor de redders.
De „Humanité" constateert met
bitterheid deze houding van de volks
menigte, „waann alle klassen zich
verbroederd hebben ïn een opperste
vreugde." Een week voor de alge-
meene staking, twijfelt het soc. or-
aan aan de toekomst van menschen,
Lie de Marseillaise kunnen vergeten
voor het overwinningsfeest.
rijkste bedrijven aan den gang te
houden is niet verwezenlijkt.
In verechillende straten is het van
de zijde der stakers tot gewelddadig
heden gekomen. De winkeliers wer
den gedwongen hun zaken te sluiten,
werkwilligen aangespoord en zjlfs
genoodzaakt Jiun bedrijven te vur.o-
ten. Ook het verkeer in ue haven ligt
volkomen stil. Dc schepen met levens
middelen kunnen niet gelost worden
en er kunnen geen schepen uitvaren.
HET INCIDENT TE KOPENHA
GEN. In het bericht uit Kopen
hagen in" het vorig nummer, waarin
melding wordt gemaakt van het ver
scheuren eener Fransche vlag, wordt
gesproken van een Noorsck officier,
uie deze daad zou hebben gepleegd.
Het was evenwel een Noorsck
onderofficier, die eten Fran-
schen matrozen hun vlag
ontrukte en deze verscheurde
Dat maakt de zaak zeker wel anders.
Ruzies onder paseagieerende zeelie
den komen immers wel meer voor. En
vermoedelijk zal men aan dit incident
dan ook geen hoogere beteekenis be
hoeven toe te kennen.
NIEUWE ONLUSTEN JIN
BEIEREN? Volgens een bericht
van De Vorwarts loopen in Beieren
geruchten, dat de communisten een
nieuwe ..Putsch" voorbereiden en
dat het einde van de receering-Hoff-
3 is te wachten.
SCHEEPSRAMP. De Ameri
kaansche mijnveger ..Richard Buck-
'tey' is in de Noordzee vernield ten
gevolge van de ontploffing van een
mijn. Er zijn één officier en zes man
omgekomen; twee officieren zijn ge
kwetst.
stadsnieuws
STAKING TE STETTIN.
Woensdag zijn de arbeiders in alle
fabrieken te Stettin in 6taking ge
treden. De trains rijden niet. Gasfa
briek, electrische centrale en water
leiding zün gesloten
Nader worc.t gemeld:
De verwachting, dat het don troe
pen gelukken zou door beschermings
maatregelen den dienst in de belang
TENT. HAARL. HUISH.- EN INDUS
TRIESCHOOL.
Men schrijft ons:
„Nu eindelijk de vurig verlangde
vrede te Versailles tot stand is ge
komen, treft het ons, Nederlanders,
steeds meer en meer, dat het onze
Regeering, ondanks groote moeilijk
heden gelukt is, onze neutraliteit te
bewaren. Groote dankbaarheid ver
vult ons bij die gedachte, larigza-
merhand vergeten wij de ontberin
gen. die wij gedurende den „Grooten
Oorlog" geleden hebben; wij zien
handel en nijverheid weer opleven;
artikelen, welker prijzen buitenge
woon gestegen of die in 't geheel niet
verkrijgbaar waren, komen op nieuw
onder ons bereik.
Het leven keert zachtjes aan in
zijn oude banen terug, herneemt zijn
dagelijkschen loop. Het is om deze
redenen, dat het bestuur der Huis
houd- en Industrieschool, alhier, be
sloten heeft tot het houden eener ten
toonstelling van het werk der leer
lingen, welke wegens gebrek aan
materiaal, in de laatste vijf jaren,
niet kon plaats hebben. Wel zal deze
den st-mpei van haar tijd dragen; het
aantal te bezichtigen voorwerpen is
kleiner dan in vorige jaren; de stof
fen, waarvan zij vervaardigd zijn,
kunnen niet uitmunten door haar
kwaliteiten, de garneering moest zoo
eenvoudig mogelijk zijn, maar toch
zullen vele belangstellenden zich oen
wandeling naar de Scbneevoogtstraat
niet beklagen, wanneer zij zien, wat,
niettegenstaande de tijdsomstandig
heden, is tot stand gebracht, zoowel
op het gebied van het huishoud- als
op dat van het industrieonderwijs. Op
deze school toch geldt boven alles de
leus: „Elck wat wils".
Naar gelang der opleidingscursus
sen, welke zij volgen, ontvangen de
leerlingen ondenncht m alle moge
lijke huishoudelijke bezigheden, in
koken, in behandeling der wasch, in
lingerie- en costuumnaaien, alsmede
in de vakken, die daarmede in tiet
nauwste verband staan, o.a. in teo-
kenen en algemeone ontwikkeling.
Afzonderlijke cursussen worden go-
geven voor de examens in nuttige en
fraaie handwerken. De tentoonstel
ling beoogt aan belangstellenden een
kijkje te geven van de resultaten der
verschillende opleidingen. Wat het
huishoudelijke gedeelte betreft is er
keur in overvloed, van de „gepoet
ste" voorwerpen af tot de keurig ge
schikte theetafel toe. terwijl de ge
pakte koffer u e?n aangenaam visioen
voorspiegelt van prettige vacantiedn-
gen in boscli of aan zee doorge
bracht of door te brengen.
Op de strijkzaal ziet men helder
gewasschen, fraai gevouwen en keu
rig gestreken lijf- cn huishoudgoed en
een blik in de lingerieklassen toont
wat r,de vlijtige en bekwame hand"
vermag bij het vervaardigen van al
lerlei artikelen voor persoonlijk go
bruik en voor moeders linnenkast.
In de drie cosLuumklassen bewon
dert men zeker de talrijke kinderjur
ken, jongenspakjes, blouses, rokken -
costuums, peignoirs, gekleede japon
nen en mantels, vooral als medego-
Feuilleton
UIT HET LEVEN VAN GEOFFREY
GILL,
Detective
door IVANS.
44)
W e zijn er toch nog nietT ant
woordde ik. Omtrent de wijze,
waarop Bola Keiler vanmiddag op
trad, behooren ook 'n paar vragen
in onzen catalogus 1
G. G. nam inij het papier uit de
handen.
Ben je vergeten, Willy, hoe het
opschrift luidt? „Catalogus van vast
staande, onverklaarde feiten", enz.
Onverklaarde feiten, m'n jongen!
Alles wat Béla Keiler deed en zeide
ts echter volkomen te verklaren!
Maar ik begrijp niet
Het is jammer, Willy, dat je
met begrijpt - zei G. G. Maar je
zult mij toestemmen, dat deze Cata-
'°f5i ,in de eerste plaats, voor mijn
gebruik bostemd is. En daarom be-
aooren er niet in thuis de punten,
die k wél begrijpl
HOOFDSTUK XIX.
Gedaante-verwisseling.
Den volgenden ochtend, even na 7
uur, toen Maud en ik in de eetkamer
kwamen, vonden we op de tafel een
briefje liggen van majoor Curtis.
Hoewel wij afgesproken hebben,
mei het lokaaltreintje van 9 uur van
Kisfalva naar Zsolna en vandaar met
den sneltrein naar Budapest te vér-
trekken aldus schreef hij, dwin
gen de omstandigheden mij, reeds
het lokaaltje van 7 uur te nomen.
Als ge dezen ontvangt, ben ik dus
reeds onder weg. Ik zeg u hartelijk
vaarwel! Misschien zullen wij elkan
der niet weerzien. In dat geval ont
vangt ge bericht omtrent mij door
bemiddeling van onzen gemeenschap
pelijk en vriend Geoffrey.
Daaronder, met 'n vette streep, de
handteekening: „Curtis".
Maud en ik begrepen niet, waar
om wij de reis niet met hem maken
konden, maar wij lachten om zijn
briefje, waarin hij zijn geliefkoosde
methode volgde en den persoon van
G. G. streng van dien van majoor
Curtis gescheiden hield.
Reeds den vorigen avond hadden
wij afscheid van den Graat genomen.
Deze was zeer vriendelijk .?n zelfs
eenigszins bewogen geweest. Hij ver
zocht ons, niet naar Holland terug
te lceeren, vóórdat wij hem op Vörös-
hegy vaarwel hadden komen zeggen,
waaneer tenminste niet- cn hij
zweeg, met een wat moedeloos ge
baar. Vrienden in den nood zijn
méér dan vrienden, het zijn broe
ders en zusters! voegde hij er,
met een buiging aan Maud's adres,
aan toe.
In de eetzaal vonden wij (vroeg
omdat wij vroeg waren) Ilonka Kei
ler. Zij was stil en bleek, als steeds
in de laatste dagen. Haar vader was
bij zij'n zieke vrouw gebleven en
liet zich verontschuldigen. Pista zou
ons naar Kisfalva rijden en ons aan
het station helpen met onzen koffer.
Toen hot rijtuig voorkwam, drukte
ik het meisje de hand, en mijn vrouw
die een groote sympathie voor haar
had opgevat, gaf haar een paar har
telijke kussen. Dat was meer l'h-
gaisch of Hoilandsch dan Hongaursch!
Ilonka kon naar tranen met weer
houden, en toen wij haar het laatst
zagen, stond zij aan den ingang van
de deur en wischte zich de oogen
af. Een oogenbiik later reëlen wij
over de slotbrug en waren cp v.-pg
naar Kisfalva.
Het was een heerlijke morgen: een
groote tegenstelling met dien sombe
ren regenachiigen namiddag, toen
wij naar Vöröshegy gekomen waren.
Maar onze harten waren geheel wat
zwaarder dan toen! En toen wij de
plaats passeerden, waar wij onder
den boom gewacht hadden op de te
rugkomst van Pista met de paarden
c-n waar de zevende kilometerpaal
stond, kon ik een zucht niet weer
houden. denkende aan de tegenstel
ling van toen en nu!
Wij waren juist op tijd voor den
lokaal trein en bleken de eenige pas
sagiers te zijn, die te Kisfalva inste
gen. Een korte rit bracht ons naar
Zsolna, waar wij moesten overstap
pen in den uit het Noorden komen
den sneltrein. Deze kwam binnenrij
den juist op liet oogenblik, waarop
wij uit ons lokaaltje stegen. Beide
treinen stonden naast elkander, zoo
dat wij om zoo te zeggen van «en.
eenen in den anderen stappen kon
den.
De sneltrein bleef nog cenigen t
staan; er moest gewacht worden op
een trein uit Weenen. Wij zaten ai-
leen in den coupé, tegenover r -kan
der aan het rechter portier, en had
den het vrije uitzicht op het station,
dat door drie of vier paar rails ge
scheiden was van de plaats, waar
onze trein stond.
Kijk eens even, Willy, daar
ginds, juist voor den ingang van de
restauratic! zeide Maud opeens.
Is dat niet die jonge inspecteur,
dien wij op Vöröshegy gehad hebben?
Hoe was zijn naam' ook al weer?
Inspecteur Fekete'? vroeg ik,
terwijl mijn blik dien van mijn vrouw
volgde. Ja werkelijk, hij is het
vervolgde ik, toen ik den mij aange
wezen man in het oog kreeg. Hij
schijnt iemand te zoeken' Kijk, nu
komt hij op onzen trein toe!
Ik boog mij uit het portier en zag,
dat Inspecteur Fekete langzaam langs
den trein liep en in sommige coupe s
naar binnen keek. Het duurde niet
lang, of hij kreeg mij in het oog. Ik
groette, maar tot mijn verbazing gaf
hij geen toeken, dat hij mij herken
de. Vlak vóór onzen coupé gekomen,
bleef hij staan, met den rug naar
ons toegekeerd. Ik was op het punt,
hem op den schouder te kloppen,
toen hij plotseling iets zeide, hoewel
er niemand in de nabijheid stond.
Dat was zonderling! 'n Politie-be-
ambte, die alleenspraken hield! Wat
zeide hij, in 's hemelsnaam?
Op dit oogenblik bereikten ons,
zacht maar heel duidelijk, de woor
den: Kunt u mij verstaan?
Spreek met, luister alleen! Na een
oogenblik stilte sprak hij opnieuw,
steeds me: den rug naar ons toege
keerd.
Uw vriend Gill is in den trein.
Wisselt geen woord met hem, noch
op de reis noch bij aankomst. Doet
alsof u hem niet kent. Ik zeg u dit
uit zijn naam.
Inspecteur Fekete wandelde lang
zaam verder langs don trein en, uit
het portier kijkende, zag ik hem nog
twee of drie keer stilstaan, zooals
Jiij dat voor onzen coupé gedaan had.
Daarna verloor ik hem uit het oog.
Maud en ik waren het er over eens,
dat de boodschap, die ons cp zoo ge
heimzinnige wijze was overgebracht,
er op wees, dat er zich weer nieuwe
verwikkelingen hadden voorgedaan;
niaar wij konden natuurlijk met
vermoeden, van welken aard die wa
ren. Als gewoonlijk, wanneer G. G.
verkoos geheimzinnig te worden, kon-
den wij niet audero doen dan af
wachten zij het ook dat rustig af
wachten moeilijk was. Want, hoewel
ik van nature nuchter ben ik meen
dat ik den lezer daaromtrent reeds
heb ingelicht kan ik toch, onder
zeef bijzondere omstandigheden, wel
eons ongeduldig worden.
De rit van Zsolna tot Budapest
duurt ongeveer 5 uur. Wij bestelden
twee couverts voor bet middageten in
den restauratiewagen, en precies om
12 uur namen wij plaats aan een
klein tafeltje voor twee personen.
Het .was druk, zoodat alle tafeltjes
weldra bezet waren, behalve het
uiterste aan onze zijde van het rij
tuig. Juist was de soep opgediend,
toen G. G. binnen kwam, thans in
zijn werkelijke gestalte. Hoewel zijn
blik een oogenblik op ons rustte, ver
trok geen spier van zijn gozk-ht cn
hij nam platils aan het leege tafel
tje, waaraan toen nog één plaats
open bleef. (Wordt vervolgd).
