ilULEM'S OtflUI
Soiteniandsch Overzicht
TWEEDE BLAD.
Zaterdag 2 Augustus 1819
Na vier maanden Communisme zal
Hongarije blijkbaar terugkeeren tot
den gewonen reputliek-vorm. Bel a
Kun en zijn mannen kunnen zich iet
handhaven en moeten voor de eischen
der Entente bukken. Dit bukken wil
zeggen aftreden!
Onmiddellijk is dit een gevolg van
't mislukte offensief der Hongaren te
gen Roemenie.
Er komen nu nadere bijzonderhe
den over dit militaire avontuur.
In den nacht van den 20sten Juli
trokken do eerste afdeelingen van do
Horigaarsche marinebrigade bij
Szolnok over de Theiss. Daarmee be
gon het offensief tegen Roemenie.
Deze aanval mislukte, omdat hij mis
lukken moest. Want reeds bij het be
gin van het offensief was het Hon
gaarsche roode leger gedesorgani
seerd. Twee legercorpsen (het tweede
en derde) moesten afgelost worden,
omdat... een groot gedeelte van de
soldaten eenvoudig naar huis ging
Drie regimenten verklaarden openlijk,
dat zij de radenregeering ontrouw
waren geworden en zich schaaden
aan de zijde der tegenregeering, on
der Szegedin, die in Hongarije zelf
tegen Bela Kun strijdt. In de 6de di
visie weigerden de officieren voor
Sovjet-Hongnrije te vechten, en de
chef van den generalen staf, Strom-
feld, sloot zich bij deze officieren aan.
Stromfeld werd gevangen genomen,
maar het gelukte den Italiaanschen
overste llomanelli, hem naar Weenen
te brengen, van waar hij onmiddellijk
naar de tegenregeering reisde.
Van de vier legercorpsen van het
vroegere roode leger waren er slechts
twee over gebleven. En een van dezo
twee, de lijfgarde van Béla Kun,
moest te Boedapest blijven, zoodat
voor het offensief overbleven één corps
1 met tvvec divisies en acht batterijen
en twee reserve-divisies met veertien
batterijen:
In plaats van Stromfeld werd de
gewezen overate Juzier tot chef va»
dc-n staf benoemd, die echter ver
klaarde geen communist te zijn en
slechts daartoe gedwongen de
roode troepen aanvoerde. Toch werd
hij als chef van den staf gehandhaafd.
Doch hij werd vortdurend door detec
tives bewaakt en zijn telefonische ge
sprekken werden afgeluisterd.
Mei zoo'n leger begon Hongarije het
offensief. De eerste aanval slaagde,
omdat het Roemeensche leger verrast
werd. Maar nauwelijks ondernamen
de Roemenen een tegenoffensief, of
het roode leger ging aan den haal.
De vluchtende troepen werden door
de Roemeensche cavalerie in de Theiss
gejaagd. En den vijfden dag na den
aanval rende een ongeregelde
terug naar den anderen oever
de rivier, met verliezen aan le
en vooral aan dood. materiaa'.
Waarom ondernam Bela Kun dit
tegen Roemenië? Omdat -
wordt uit Boedapèst gemeld -
binnenlandsche-toestand hem daar
toe dwong. Jn Boedapest was de in
vloed der ultra-radicalen zeer toege
nomen. Van de troepen had zich een
groote ontevredenheid meester ge
maakt. En deze troepen moesten af
geleid worden door den opmarsch :n
een gebied, waar nog levensmiddelen
en andere nuttige artikelen te krijgen
waren. Alleen het gelukken van dit
offensief had Bela Kun nog een poos
kunnen redden. Maar 't mislukte!
Toen was een crisis onvermijdelijk
geworden.
Men weet dat uit Weenen is meege
deeld, dat Bela Kun na de misluk
king van zijn offensief met de verte
genwoordigers der Entente in Wee
nen onderhandelt over zijn aftreden.
In elk geval is zeker, dal de Jagen
van Bela Kun als dictator geteld zi,n.
Nader wordt gemeld, dat Bela Kun
te Weenen verwacht werd. De volks
commissaris Agoston, die reeds in
(Weenen vertoefde, was hem tot de
grens tegemoet gereisd. Bela Kun zou
deelnemen aan de besprekingen uie te
Weenen met do Engelsche en Itali-
aanschc commissie plaats vinden.
Hieruit volgt echter niet dat Bela Kun
er aan denkt zich gewonnen te geven.
Overste Cunningham heeft met do
Hongaarsche socialistische leiders
Agoston, Wettner en Payer te Wee
nen onderhandeld. Hij beloofde de
der Hongaarsche socialis
ten bij de entente-regeerii.g aanhan
te maken Deze voorstellen zouden
dat Boedapest van levens
zal worden voorzien, dat de
van elk militair optreden zal
en dat de radenregeering door
een gematigde socialistische regee
ring zal worden vervangen. Een con-
rres van arbeiders- en soldatenradeo
tal echter blijven bestaan. In de en-
lenkringen te Weenen meent men, dat
bet voorstel kans van siagen heeft,
men tegen c-cn militaire expedi
erg schijnt op te zien.
Later wordt nog gemeld, dat Bela
neit te Weenen, maa: met Agos-
on aan de grens een onderhoud had.
deze bespreking zouden, behalve
ook Wettner. Payer en
de Hongaarsche gezant lo
'Veenen, deelgenomen hebben.
Er komen tnans uitvoeriger berich
;en over do boodschap, waarbij Wil
son het Amerikaansch-Fransche ver-
lrag aan xloii Amerikaanschen Se-
\aat aunbood. Wilson dan zeide in
noia dat liet bedoelde verdrag een
supplement van het Vredes
dra« was. dat spoedig ratificatie
„Ook het Vredesverdrag
Duitschland", aldus de nota
beschermt Frankrijk tegen aan-
van zijn jongsten vijand, doch
e toekomst is vol onberekenbare
mogelijkheden. Het Voikenbondsvar-
r;ig voorziet in militaire hulp aan
ictlc-ii van den bond te verleenen,
'wal het bestuur van dic-n bond
oartOo zal hebben geadviseerd, wel-
e hulp dan verleend zal worden
de leden, indien zij die militaire
gerechtvaardigd achten,
«et Amcrik o ansch-Fransche ver
drag echter belooft o n m i d d e 11 ij
lt e n militairen bijstand in geval van
niet uitgolokten aanval, een regenng
die niet afhankelijk van den bond is,
inuar daar onder valt".
Voorts zette de president- de rede
nen uiteen die hem tot de onderlee-
kening van het verdrag göbracht
hadden. „De Vereenigde Staten wa
ren met Frankrijk verbonden door
banden van heilige vriendschap en
Frankrijk had de Vereenigde Staten
geholpen zijn vrijheid als natie te
veroveren. Zonder Frankrijks hulp
hadden wij die vrijheid waarschijn
lijk niet verkregen, Nu vraagt Frank
rijk dc hulp van Amerika tegen een
niet uitgelokten aanval. Een ander
groot volk (Engeland) legde dezelfde
belofte af. De geschiedenis heeft ge
wild dat die andere natie dezelfde
zou zijn als die waarmede Frankrijk]
voorheen streed om ons 'e bevrijden.
Een nieuwe dag is aangebroken en
oude veeten zijn vergeten. De nlge-
méène zaak van vrijheid en verlich
ting heeft nieuwe vriendschapsban
den gelegd en nieuwe inzichten doen
ontstaan over datgene wat verstan
dig en noodzakelijk is, ton einde de
wereld van ondragelijke vrees te be
vrijden. Deze twee regeeringen, die
leden van den volkerenbond willen
zijn, vragen dat hun worde toege
staan, zonder den Volkenbond er in
te kennen, een vriend te hulp te
snellen die in gevaar verkeert".
Do tekst van het verdrag is na
genoeg gelijkluidend aan dien van 't
Engelsch-Fransche, mei dit verschil
dat de Vereenigde Staten zich ver
binden „onmiddellijk" te hulp te
snollen, terwijl Engeland „er in toe
stemt" Frankrijk te hulp te komen.
Het Ainerikaanscli-Fransche ver
drag is zonder discussie in handen
gesteld van de Senaatscommissie van
de buitenlandsche betrekkingen.
De New-Yorksche Tribune zegt,
dat er een beweging gaande is om
den Volkerenbond over boord te wer
pen en den wereldvrede te verzekeren
door de Amerikaansch-Fransche en
Engelsch-Fransche verdragen, diie
een blijvende entente zouden vormen
tussclien de drie mogendhedendie
den oorlog gewonnen hebben. Ook
wordt beweerd dat Wilson tot enkele
senatoren gezegd zou hebben, dat bij
het verdrag met Frankrijk niet
noodzakelijk achtte, maar dat liij
voor de smeekbede van Clemenceau
gezwicht was. De oppositie tegen het
Amerik a ansch-Fr ansche v erd rag
komt zoowel van de zijde van lien dm
in dit verdrag een verklaring van
zwakte van het Volkenbondsvcrdrag
zien, als van hen die beide verdra
gen niet wenschen te scheiden.
De „Herald' zegt dat een spoedige
ratificatie van het verdrag mei
Frankrijk noodig was ten einde Cle-
cenceau te redden.
Nadat de grondwet door de Duit-
scho Nationale Vergadering was aan
genomen, hield minister-president
Bauer een toespraak, waaraan het
volgende is ontleend:
„Na de zooeven gehouden stem
ming is de grondwet van de Duit-
sclie republiek van kracht geworden
Zij is dc geboorte-acte van don nieu
wen staat. Een nieuwe tijd begint.
Moge hot ook een betere tijd zijn.
Thans zetten wij voor liet eerst we
der den voet op vasten bodem, nadat
wij vijf jaren door eon moeras van
bloed, haat en ontbering zijn ge
waad.
Wij liooren bijeen, welke partij
wij ook mogen aanhangen. Tezamen
moeten wij 't nieuwe staatsleven be
ginnen.
Ook in deze plechtig© 'ure is het
niet mogelijk, de scheur te bedekken,
die het Duitsche volk van een lfoudt.
Do gebeurtenissen van den oorlog
hebben ons uiteen gebracht. Wij zijn
politieke tegenstanders. Maar loch
moeten wij vandaag nog eens tot el
kaar spreken. Wij zijn toch zonen
van hetzeifufe land! (Toejuiching).
Ons verbindt het bloed. Wij hebben
uaaoifde geschiedenis. Wij kunnen
niet eens uit elkander gaan, ook al
wilden wij het, en ook al smeedde
hot vredesverdrag ons niet in sterke
boeien bijeen.
Vandaag hebben wij geheel vrij
eeu nieuw verdrag gesloten, dat niet
meer kan worden opgeheven. Het
volk heeft zijn rechten en plichten
overwogen on een verdrag met zich
zelf gesloten. Gij hebt van het volk
een opdracht ontvangen, gij legt
thans het politieke wietboék in han
den van liet volk.
Het is ons aller wensch, dat het
de grondslag zal blijken tot nieuwen
bloei voor allen te zomen en voor
ieder afzonderlijk.
Gij allen moet toch, als ik, geloo-
ven aan het onvergankelijk gesternte
van Duitschland.
Anders had gij niet in deze dagen
van ineenstorting kunnen werken
aan. een taak van opbouw.
Op dit oogenbltk wordt de vlag
van de nieuwe republiek op dit ge
bouw gehesohen. Dat is maar een
uiterlijk teeken. Hoe er onder deze
nieuwe banier zal worden gewerkt,
daar komt het op aan".
De „Berliner Lokal Anzeiger" ont
leent uit de Russische sovjet-bladen
het bericht van een Amerikaansch
vredesverdrag, dat aan de Bolsjewi-
ki-regeoring zou zijn voorgelegd door
twee vertegenwoordigers van Lan
sing, Bullets en Lincoln Stiffens.
Do Russische regeering heeft de
zes hoofdpunten van hot verdrag
principieel aanvaard.
Dezo punten zijn:
le. De op het gebied van het vroe
gere Russische keizerrijk gestichte
staten blijven bestaan, totdat de be
volkingen zelve over hun toekomsli-
gen regeerLagsvorm hebben beslist;
2e. dc blokkade wordt opgeheven;
Se. de Russische regieringen geven
aan hun politieke tegenstanders en
aan alle om eenige reden bestrafte
soldaten volledige amnestie;
4o. de troepen der geallieerde en
geassocieerde regeeringen worden uit
Rusland teruggetrokken;
5e. alle Russische regeeringen zul
len gezamenlijk de financieel© ver
plichtingen van het vroegere keizer
rijk overnemen;
6e. vrijheid van verblijf en verkeer
wordt in geheel Rusland verzekerd.
Tot heden is evenwel nog geen
overeenkomst gesloten.
Armenië, 'dat nï zoo veel :n dén
oorlog geleden heeft, wordt opnieuw
bedreigd. Gemeld wordt dat de Tarta
ren van drie kanten togen de Arme
niëre ontrokken en den levensmiddo-
len-toevoec hebben afgesneden. Ar
menie wordt met vernietiging be
dreigd tenzij onmiddellijk militaire
hulp wordt gezonden. Een ander be
richt noemt den toestand ernv.ie en
wijt dien aan de weigering van Frank
rijk en Amerika ren mandaat over
Armenie ie aanvaarden.
Vorspraid nieuws
DE BOMBARDEMENTEN MAN
PARIJS. Een pas te Parijs geuu
bliceerde officieel© mededeeling. dat
binnenkort een commissie zal worden
benoemd tot vaststelling en vergoe
ding van de schade, geleden tenge
volge van de bombardementen door
vijandelijke vliegers en kanonnen,
wekt plotseling weer de herinnering
aan die reeds half vergeten afschu
welijke periode uit don wereldoorlog,
toen de Parijzenaare elkaar bijna ei
ken nacht begroetten in de kelders
vaak tot grillige salons ingericht,
om daar tezamen te luisteren naar ae
doffe ontploffingen' en veronderstel
lingen te maken over de plan te waar
bom of granaat wel zou zijn inge
slagen. Of wel om te praten over die
toen nog zoo ver schijnende toekomst
wanneer de Duitechers verslagen zou
den zijnl
HlAams is die (bekomst werkelijk
heid geworden, en vol illusie hopen
de belanghebbenden, dat de opstellers
van de heugelijke tijding over de es.
instelling der commissie een riot al
ie ruime opvattingen zuilen blijken te
hebben van het begrip ..binnenkort!"'
zoo wordt uit Parijs aan het Hhld
geseind.
SPANJE EN DE VOLKEREN -
BONiD. De Spaansche minister \au
buitenlandsche zaken, diende een
wetsontwerp in tot aifneluiting van
Spanje bij den Volkenhond.
DE IERSCHE QUAESTIE. - De
Morning Post zegt. dat tussciien de
whips der bedde Huizen besprekin
gen plaats hebben,, met liet doel eep
gemeenschappelijke commissie 'amen
te stellen, nog vóór het reces, voor
de quaestie van de devoluiu of fede
rale home rule. De Iersclie nationa
listen willen hiervan niets weten en
als de „loyalisten" van het noordf-n
erin toestemmen om vertegenwoordi
gers te zenden, zal het alleen ziin rati
dien verst tde, dat ze aan de '.2 ne
men besluiten niet gebonden zullen
ziin. Te oordeelen naar de eeruchtiji
over de samenstelling der commissie
spreekt de „Moming Post" van een
herhaling van „de klucht der Tereche
conventie".
AANVOERDERS GEHULDIGD.
De „Daily Chron." verneemt, dat in
bet Engelsche Lagerhuis het voorstel
zal worden gedaan om een bedrag van
100.000 pd.st. te schenken zoowel aan
admiraal Beatty als aan maarschik
1-lig, en kleinere bedrgen aan andere
voorname aanvoerders in den oorlog.
Later zal aan de opporbovolhebbea
van leger en vloot de grafelijke titel
worden verleend.
DE POLITIEK VAN KAROLYI.
Aan de Telegraaf wordt geselireven:
De „Iteichspost", een Weensch
dagblad, weet te vermelden, dat
graaf Michael Karolyi zich in Zwit
serland jn korbinding had gesteld
met den in Frankrijk ter dood ver
oordeelden bolsjewist Guilbeaux, die
,te Genève met Duitsch geld het
maandschrift „Dcmuin" exploiteerde
De Zwitsersche politie deed in Fe
bruari van dit jaar huiszoeking bij
Gifilbeaux ]pn vond daar o.a. een
brief van graaf Karolyi, waarin hij
Henri Guilbeaux opwekte, in Frank
rijk een omwenteling te bewerken
en ie helpen de algemeen© wereld
revolutie voor te bereiden.
Karolyi had zich altijd uitgegeven
voor een vriend van Frankrijk on de
Entente. Bij het begin van den oor
log bevond hij zich in Frankrijk,
werd gevangen genomen, maai' weer
in vrijheid gesteld, nadat hij- een
plechtige verklaring ouderteekende
dat hij nooit tegen Frankrijk of zijn
bondgenooien daden van vijandelijk
heden zou ondernemen.
De brief van Guilbeaux is in han
den gekomen van de Fransche lega
tie te Bern. Hierop heeft dc Fransche
regeering geweigerd met Karolyi in
onderhandeling te treden, koen iuj
aan het hoofd van de Hongaarsche
legeering kwam te staan.
Toen Bratianu door den Raad van
Vier werd gehcord over de tockomsti-
'7e grensregeling van Roemenië, heeft
lij dezen brief voorgelezen en daar
door groote concessie ten koste van
Hongarije voor zijn land weten te
verkrijgen.
De berichtgever van de „Reichs-
post" verklaart zich bereid, door ge
tuigenverhoor het bewijs te leveren
dat graaf Karolyi, die nog voor be
trekkelijk korten tijd in ongunstige
financieels verhoudingen leefde, vóór
zijn vlucht bij een groote bank te
Weenen voor 11 mihoen buitenland
sche valuta gekocht hoeft.
We herinneren er aan dat, Karolyi
die naar Amerika wilde vluchten is
aangehouden.
DUITSCITLAND EN DUITSCH-
OOSTENRIJK. De Duilsch-Oosten-
rijksche vredesgedelegcerden Renner
heeft, verklaard:
„Het verdrag van Versailles legt
aan Duitschland de verplichting op
de zelfstandigheid van DuitscU-Oos-
tenrijk te erkennen. Deze bepaling
is geen beletsel voor een eventueels
aansluiting, doch voorkomt een ge
dwongen inlijving, waartegen
Dnitsch-Oostenrijk zich natuurlijk
ook zou verzetten, daar het alleen
een vrijwillige aansuiting wenscht.
Daar de politieke en economische ont
wikkeling buitengewoon op den
voorgrond is getreden, is de aanslui
tingskwestie mindor actueeil gewor
den."
1 'In een .kiezersvergadering heeft
staatssecretaris Otto Bauer ver
klaard, dat de aansluiting hij Duitsch
land voor Oostenrijk een economische
cultureele en politieke noodzakelijk
heid is. Bauer gelooft, dat de ver-
ceniging eenmaal tot stand zal ko
men.
Bauer is als minister afgetreden
omdat hij zijn plannen, om onmid
dellijk een verbond tusschen Duitsch-'
land en Duitsch-Oostenrijk tot stand
ze brengen, niet kon volvoeren.
Wat de bewering betreft, als zou
hij een verbond met Italië hebben
willen sluiten en dit land van het ver
bond met Frankrijk losmaken, ver
klaarde Bauer, dat deze belachelijk
was.
Blnnsnland
Do E. L. T. A. geopend.
Daar laj* Vrijdagmiddag aan stei
ger 11 aan de De Ruylerkode de
Zaandam II, het stoom vaartuig van
dc E.L.T.A. gereed om het groot aan
tal personen uitgenood icd door het
tentoonstellingscomité, om do opening
van de E.L.T.A. hij te wonen, naar't
tentooffisteUingeterirein te vervoeren.
Groot was de belangstelling uit le
ger-, marine- en handelskringen. Wij
merkten op den minister van Marine.
Mr. Ha Bjjljjycld en ziin ambtgenoo-
ten van Waterstaat. Landbouw en
Buitenlandsche Zaken: E. König,
den heer IJsselsteyn en Jhr. van Kar-
n eb eek. Verder F. W. Baron van
Tuyll van Serooskfirken. voorzitter
van het Nederlandgch Olympisch Co-
imiKé, don heer S. P. van Eaghen,
Voorzitter van de Kamer van KoopL
handel te Amsterdam, wethouder van
'Henen en vele leden van den A;m-
stei'damschen gemeenteraad. Als ten
aardige bijzonderheid zij vermeld,
dat ook was uitgenoodigd de heer D.
C. J. Hearing van Vos. vroeger eige
naar van een suikerfabriek te Leur,
bij Breda, do man, die het eerst in
ons land heeft laten vliegen. Teen
n.l. op 28 Juni 1909 het 40-iai;ig lie
staan van zijn fabriek gevierd werd
noodigde hij den Comte de Lambert
uit. ter opluistering vain do feeste
lijkheden eon. vlieedernon6tralie te
komen geven, aan welke uitnooiiging
dc graaf gevolg gaf.
Het duurde geruimon tijd voor al
len ..ingescheept" waren, zoodat de
boot veel over den bepaalden iiiJ
(half twee) vertrok. Maar eindelijk
bereikten wij dan toch. telkens om
zwermd door tal van land- en water
vliegtuigen, waardoor de aanfrekke
Jijkheid van den gezeliigen tocht niet.
weinig werd verhoogd, het terrein van
de E.L.T.A.
Daar waren ter ontvangst o.;3. aan
wezig generaal Snijders, voorzd er
van het algemeen bestuur, de burge
meester van Amsterdam, de heer J.
W. G. Tellegen en wethouder H. J.
den Hertog. Generaal Snijders noo
digde de damt© en heeren uit. Jiem tt
volgen en toen de genoodigden vour
het lioofdgebuw, waarvan de deuren
nog gesloten waren, waren' aangeko
men. klonken uit de muziektent,
waar het muziekkorps van hst 10e
10e regiment infanterie gezeteld \vn«,
do tonen van het oude Wilhelmus.
«Lat blootshoofds werd aangeh^ora.
Intusschen werden de deuren van 'l
hoofdgebouw geopend en kenden de
aanwezigen een blik slaan m de rui
me tentoonstellingshal. Daarna werd
hei gebouw betreden.
Toen allen op en rond het voor
het groot aantal genoodigden veel
te kleine podium in het midden
van de ha!, dat met palmen en grO"i.
smaakvol versierd was. een plaats
hadden gevonden, nam generaal Snij
ders het woord en sprak ren reie uil.
waarin het 't 'n voorrecht noemde.di'.
de minister van Waterstaat z.n be
reid verklaard had. de E.L.T.A. te
openen. Na met een kort woord de
wordingsgeschiedenis van de tentoon
stelling uiteengezet te hebben, wees
de- generaal op de groote moeilijkhe
den. due het comité bij de voorborei
ding. mede door de tijdsomstandig
heden te overwinnen had gehad.
Soms was het hopeloos geweest, maar
met taaie energie hield liet comité vol
en onder luid applaus der aanwezi
gen bracht spr. vooral hulde aan den
luitenant-vliegeniers A. Plesman en
M. L. J. Hofstee.
Verder bracht spreker dank apn
het gemeentebestuur van Amsterdam
dat onbekrompen en krachtigen
steun verleend heeft en aan de regee
ring. die door het geven van een be
langrijke subsidie en ook op andere
wijze van ziin belangstelling deed blij
ken.
Tenslotte excuseerde generaal ?n">.
ders het nog-niet-geheef-gereed ziin
van de E.L.T.A fwelke tentoonstel
ling. vroeg spr., is wèl bij de ope
ning gereed?) en gaf daarna het
woord aan minister König tot het
houden van, de openingsrede, waar
aan wii in ons nummer van gisteren
reeds het een e.n ander onfcleenclou.
Na de rede van den minister werd
een rondgang door de gebouwen, en
terreinen gemaakt en tenslotte bood
het comité dep genoodigden een thé
nan op het. terras van'het paviljoen.
Gedurende dit theeuurtie waren de
vliegmachines in letterlijken zin ..niet
van de lucht". Telkens steeg er een
van het groote vliegveld op. ..muak.e
een toertie" en landde weer. tot er
op eens. pijlsnel, een tweedekker de
lucht inschoot, die in groote, zwarte
letters een naam van Europeesche
vermaardheid droeg: FokkerEn
Fokker zelf zal er in!
Hij overtrof zichzelf, onze stout
moedige oud-stadgenoot en 't publiek
was enthousiast. Toen hij eindelijk
want hii b!eef zeer lane in de lucht
weer in zwcill'iucht was gedaald e»
r,jnchaJani. z'n wandelstok in de
'hand. kwam aanwandelen, ipen trad
■- iioraal Snijders op hem toe en hing
hem een krans om de schouders, wel
ke hulde zeker wèlverdiend was.
Ook de ministers König en Van
IJsselsteyn complimenteerden hein.
Toen werd hij eenige malen gekiekt;
samen met generaal Sniiders en de
bewindsmannen! van "Waterstaat en
Landbouw en ook samen met die»
anderen wakkeren-vlieger: luitenant
Versteeg van het vliegkamp te Sc.:--
terberg.
Toen de beide ylLegers 't r&tanraht
terras opkwamen werden zij omstuwd
door een geestdriftige menigte.
Het was een mooi slot van den
middag. Jammer, dat de vliegsport
dienzelfden middag een. slachtoffer
heeft geaiecht! Op een andere plaats
in dit blad vindt men hierover nade
re bijzonderheden.
RECHT EN PLICHT. In een te
Rotterdam gehouden vergadering is
besloten om op 31 December den
Bond 'van anti-soc.-dem. spoorweg
personeel „Reoht en Plicht" die in
1893 is gesticht te ontbinden. In een
motie werd geconstateerd dat de
autoriteiten in den laatsten tijd cor
respondentie van den Bond onbeanb
woord laten en dat men niet meer
met den Bond rekent.
Ernstig vliegongeluk te
Amsterdam.
Eén dood* en ésn gewonde
Nog vóór de opening van de E. L.
T. A. te Amsterdam had een droevig
ongeluk plaats.
Men seinde ons daaromtrent Vrij
dagmiddag, wat wij op ons niéuws-
bord publiceerden:
Bij de vliegdemonstratie ter gele
genheid van de opening der E. L. T.
A. is een watervliegtuig tegen een
fabrieksmuur gebotst. De luitenant-
vliegernier Bakker, uit Veer, werd
licht gewond, de sergeant-vliegtuig-
maker Kroeze werd gedood.
Nader wordt gemeld: Het vliegtuig
botste tegen het dak van de fabriek
der firma Hille „de Lelie". Het halve
dak werd vernield. Het vliegtuig is
geheel verpletterd neergevallen. Lui
tenant Bakker is per auto vervoerd.
De Telegraaf deelt mede, dat het
ongeluk als volgt plaats had:
ben tweetal watervliegtuigen kwam
uit de richting Sehellingwoude. De
eerste machne daalde zeer rusl^ op
het U nabij de Plantenboterfaoriek.
De tweede echter, die een dalende be
weging maakte, werd door een scher
pen Noordwester gegrepen en botste
met den achtervleugel tegen de krab-
berij van de ijzergieterij Hille de Le-
iie. De vleugel knapte geheel af en het
toestel stortte omlaag met het beken
de droeve gevolg.
Het slachtoffer, de waarnemer
Kroeze, werd met verbrijzelde onder
kaak van onder het toestel gehaald.
De dood trad onmiddellijk in.
Gemengd Nieuws
DE AUTOBANDIETEN. Nader
wordt uit Parijs gemeld: Een der
nieuwe Parijsche autobandieten is
reeds door den mand gevallen: de
cnauffeur heeft bekend alles van het
plannetje te hebben afgeweten en
vrijwillig er aan te hebben meege
daan. Hij heeft den naam van den
moordenaar genoemd, een gevaarlijk
inbreker, welbekend bij de politie.
Ingezonden
Van Ingezonden stukken, geplaatst of
niet geplaatst, wordt de kopie den inzender
niet teruggegeven
Voor den inbond dezer rnbriek stelt da
Bed actie zich niet aansprakelijk.
„TUA RES AGITUR".
Voor de courant te schrijven is niet
mijn dagelijksche bezigheid, integen
deel, ik m;ig wel zeggen een groote
zeldzaamheid.
Geachte lezer(es). Gij zult onmid
dellijk de gedachte bij u voelen opko
men: „Daartoe moet dan wel een
bijzondere reden bestaan", en dit is
ook werkelijk zoo. Het doel van mijn
schrijven is daarvan een verklaring
te geven, liet zal u wellicht gaan
als mij, dat gij op een móoien zo
meravond, vooral wanneer er eenige
op elkaar gevolgd zijn, een bezorg
den blik op dc toekomst slaat bij de
gedachte: „Als wij nu zooveel van dat
lekkers achtereen genieten, dan is do
koek voor dit jaar spoedig op, dan
krijgen wij straks volgens de kans
rekening weer zooveel sombere da
gen te slikken" en omgekeerd op
donkere dagen Vervult mij de hoop
op de vervulling der belofte -„Na re
gen komt zonneschijn". En wanneer
die zoo echt Hoilandsche weersbp-
scliouwingen mij bezighouden, dan
gaan mijne gedachten onwillekeurig
naar hen, die zooveel behöëïte heb
ben aan liet koesterende zonnetje. Ik
bedoel de tuberculoselijders, die
overal in dqn lande hun heil zoeken
in de versterkende, opwekkende bui
tenlucht, vqr van het getwoel der
groote menschencentra. Het zou er
met de door mij bedoelde lijders
slecht uitzien, indien hun heil alleen
afhankelijk zou zijn van de in ons
wisselvallige klimaat zeldzame mooie
zonnige dagen. De inrichting der lig-
hallen waarborgt ook den goeden in
vloed der heilzame buitenlucht op
winderige en regenachtige dagen,
als de temperatuur niet uitlokt tot
beweging in dé vrije natuur.
De tuberculoselijder beeft frissche
lucht dag en nacht noodig in groo-
tev mate dan de gezonden, want hei
ademhalingsoppervlak in de longen
is door het ziekteproces verkleind,
dus moet hij het tekort aan quanti-
teit door de qualitoit der lucht ver
effenen. Maar meer nog geeft het
verblijf in de lighallen. Daar worden
de lijders opgevoed, niet alleen he
den on morgen en overmorgen, maar
steeds bij voortduring en bij herha
ling om te worden leden van de
maatschappij, die geen gevaar meer
opleveren voor hunne omgeving,
dadr komt het voor een zeer groot
deel op aan, want geachte léxer(cs)
weet dan, dal dagelijks door onzin-,
delijke, ongeschoolde iongtubercuicsi-
lijdèrs onnoembare hoeveelheden tu
berkelbacillen in de omgeving wor
den verspreid, zóóveel, dat een over
groot deel der mensehen, zoo niet
alle menschep, er mede besmet wor
den. Wie vele lijkopeningen heeft
medegemaakt, of deze zelf heeft ver
richt, zal zeker, meer dun wol ver
moed wordt, verbaasd hebben ge
staan van de herhaalde waarneming
van kleine genezen' tuberculeuze pro-
er:: een bij personen, die bij hun leven
nooit verschijnselen van een tuber
culeuze besmetting vertoond hebben.
Hun weerstandsvermogen was g roo
ter dan de levenskracht der kleine
verraderlijke organismen. Hot is
vooral de kinderlijke leeftijd waarop
de dikwijls zoo noodlottige besmet
ting plaats grijpt. Het weerstandsver
mogen van het jonge teere lichaam
bezit nog niet de noodige verdedi
gingsmiddelen om de ingeademde, of
op andere wijze in het lichaam ge
drongen bacillen onschadelijk te ma
ken. Zij blijven ergens in de orga
nen hangen, beginnen zich langza
merhand te vermeerderen om daarna
of te gronde te gaan, als liet lichaam
onder gunstige omstandigheden ver
weermiddelen gaat vormen, óf steeds
in aantal toe te nemen, in sneller
tempo, als de lichaamskrachten door
slechte "voeding, bijkomende ziekte
toestanden, gebrek aan lucht en licht
aan vermindering onderhevig zijn.
Waarde lezer(es), gij gevoelt ook de
waarheid der woorden: „voorkomen
is boter dan genezen", want verloren
krachten te doen herwinnen eischt
oneindig meer inspanning, volharding
en zorgen met dikwijls een twijfel
achtig resultaat en bezorgdlir-id voor
de toekomst.
De handen dan ineen geslagen om
besmetting te voorkomen'. Maar hoe?
Helpt een dam opwerpen tegen den
wassenden stroom van tuberkelbacil
len, daar waar grootere en kleinere
menscliengroepen zich bevinden, helpt
de gelegenheid maken, dat zooveel
mogelijk longtuberculcse patiënten
in de buitenlucht met goede voeding,
hunne levenskracht kunnen vermeer
deren, dat zij leeren onschadelijk te
worden voor hunne omgeving. Die
hulp kunt gij verleenen.
Mag ik u den weg wijzen?
Wie heeft niet voor eenige weken
zijn aaijdacht gevestigd op de aar
dige poging van den heer Ltmperg,
geneei up to date, om dc kas van hei
iighalfonds te stijven, ten einde in
staat te zijn aan de steeds groeienue
financieel© eischen, gesteld aan co
besnijding dér tuberculose, het hoofd
te kunnen bieden? Wie heeft niet met
belangstelling zijn luchtvloot zien
uitvliegen wie is daarna niet «joor
bc-zorgdheid getroffen omtrent het lot
van ongeveer 94U0 vliegtuigen, die
ergens wie weet waar, tegen den
grond gesmakt iiggen, of wegens
benzin eg ebrek, of het een of ander
grootere of kleinere defect aan den
motor niet terug kunnen?
Komt! jongelieden, die gezond eu
krachtig, vol levenslust van de vcl
ean tie gauieteif, waaronder vooral
gij, Padvinders, die een ge lof (e hebt
afgelegd om hulp te zullen verleenen
aau uwe medemenschen, indien ui©
noodig mocht blijken,, weet, dat uw©
hulp dringend noodig is. 9400 vlieg
tuigen hebben de vliegloods vaii uen
heer Limperg niet kunnen bereiken,
wegens het een of ander defect. Voelt
gij niet, dat hier voor u een schoon©
vacantietaak is weggelegd? Gewapend
met uwe reparatie-instrumenten licht
gij u slechts op een rijwiel op .\eg
te begeven en stellig zult gij dichtbij
cn verderaf hulpelooze luchtmacliLiics
vinden. Uwe intelligentie, maar niet
minder uw zin om het doel te berei
ken zullen u in staat stellen het ge
brek te vinden en te verhelpen.
Grootouders en ouders der toekom
stige staatsburgers en burgeressen,
dei- hoop van het vaderland,, stelt da
luchtniccaniciens in staat de machi
nes te bevrachten, liefst met zwaren,
maar als 't niet kan met lichtcron
inhoud- Bedenkt het wel, het geldt
hier niet een hulp aan enkele slacht
offers der tuberculose, maar in *J«
eerste plaats de bescherming van «Is
geïonden en dan weer in 't bijzondei
jonge kinderen en kleinkinderen. Het
gevaar voor besmetting dreigt dage
lijks, elk uur, elke minuut. Wie weet
of niet straks uw- lieveling in zijn
babywagentje op straat een klein
zwevend speekseldruppeltje inademt,
zooeven uitgehoest door een tubercu
loselijder, of een ondeelbaar brokje
ingedroogd tuberculeus sïijm van
den bodem door den wind opge
waaid? Vooral gij, grootouders i-n
ouders, die rijk met. aardsche goede
ren zijt gezegend, helpt de levens
krachten van het iighalfonds verster
ken op oen zoodanige wijze, dat t in
delij k eens de verbruikte krachten
door een krachtige voeding gedekt
kunnen worden.
Gij, financiers, die dagelijks uw©
berekeningen maakt over kapitaal
vorming cn rentestandaard, weet dat
uwe gave aan het lighalfonds de
beste kapitaalbelegging is. Zij be-
teekent volksgezondheid en arbeids
kracht.
Bestrijding der tuberculose is 'iu
eenmaal geen staatszorg, maar aan
het particulier initiatief overgelaten,
wel steunt de staat met iclangirjko
subsidies, maar du is niet „chn.'g.
Helpt dus gij die het doen kunt, helpt
eer het te laat is, dat uw tllnkc zeen
of gezonde dochter na eene sleepen-
de malaria, na een griepaanval, na
een eenvoudige verkoudheid (veroor
zaakt door plotselinge afkoeling' der
slijmvliezen, die een beschadiging
van de bekleedende ccilen t.'v.eg
brengt, waardóór steeds in keel of
luchtpijp aanwezige bacteriën van al-
Lerlei aard kunnen binnendringen)
door vermindering van weerstands
vermogen kamp moet gevenaan di©
microscopische belagers, dat gij hen
ziet wegkwijnen, of met behulp van
uw geld een plantenleven moet zien
lijden in dure sanatoria om ten sloit©
wellicht toch gebukt onder uwen
ouderdom hen ontijdig ten grave 10
moeten bropg&n.
Bedenkt, dat 'ziekte en lood geen
onderscheid kennen tusschen rijk en
arm.
Helpt, voordat ook uw kind aan de
verraderlijke ziekte ten offer is go-
v allen.
Hup, die met het doel van uit
schrijven instemmen en hun tijd en
krachten aan de bereiking er van
willen besteden, verstrekt gaarne in-
I lichtingen
De diietta ...-.drijver
Dr. A. ii. OltSTMAN.
Mauritsstraat 5.
