ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen ïu den omtrek waar een Agent gevestigd
ie (kom der gemeente) f 2.35. Franco per post deor Nederland f 2.70. Afzonderlijke nummers f 0.15. Geillustr.
Zondagsblad, voor Haarlem f 0.51 Geïllustr. Zondagsblad voor de omstreken en franco per post f 0.69.
Uitgave der N.V. Laurens Caster, Directeur J. C. FLEKEL'OOM, Telefoon 8082
ADVERTENTIEN: Van 1—6 regels i 1.26; iedere regel meer 26 Cts. Reclames 60 Cta. per regel. Bij
abom.mncnt aanzienlijk rabat. Tienstuiveis-advert&alitn van Vraag en Aanbod vaa 1 regels 50 Cts.
per plaatsing, elke regel meer 12'/s Cts. a contant buiten het Arrondissement dubbele prijs.
Directie en Administratie: Groote Houtstraat 83. Teteioonurs. der Rsdaeiie 600 er. dor Administratie784
37e Jaargang Ne. 11129
Verschijnt degelijks, behahre op Zon- en Feestdagen.
DONDERDAG 11 SEPTEMBER 1819
DIT ÏOJMMBH BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN.
EERSTE
LEVENSMIDDELEN-
VOORZIENING
De Directeur van het «.li neistelljk
LevcnsuiiddeleabureaH to Havltm
brengt ter kennis, dat verkrijgbaar
wordt gesteld
SCHOL
op Vrijdag 12 September 1919,
van 10 uur v.m. tot I uur «.«.per
persoon:
eon pond Schoi
a 20 cent per pond
op vertoon van visciikaart No.
16001—20000 in de Oem. Vlschhal.
De Directeur voornoemd
F. DE jÜNQE.
ApMa
li 2 d e
DONDERDAG II ïSKl'TEMBEfi.
Stadsschouwburg iWilsonêplsui
Kon. Vereen. „Het Nederlander.i:
Tooneel". „Helden 8 uur.
Schouwburg Janswv-. N.V. „De
Jordaanapeltrs.De fa Ven van Am
sterdam". 8 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
/.andvoort, Raadhuis: Vergadering
van den gemeen (era m. 7.30 uur na
middag.
Scholen: Concertzaal „Flora"': Ver
gadering om te komen tot oprichting
Dansclub, tevens demonstratie der
nieuwste dansen.
VRIJDAG 12 SEPTEMBER
Sociëteit Vereeniging Exploitatie
A. Ben no; Concertzaal- Specialiteiten-
voorstelling; Bovenzaal: Cabcjel-ar-
tislique, 8 uur.
Brongebouw: Groote openbare ver
gadering; sprekers. Mr P. Tideman
en Hyman Croiset, 8 uui.
Sciiouwburg De Kroon. Groot»
Markt. Bioscoopvoorstelling. 8 uur.
Cinema Palace. Gr. Houtstraat.
Bioscoopvoorstelling. 8 uur.
Centraal Theater: „Kleine Hout
straat: Bioscoopvoorstelling,
iJiüBsnlauït
HET DUURTEVR.VAGSTEK. - De
minister van Landbouw enz. hooit
Woensdag de Staatscommissie voor
het duurte waagstuk geïnstalleerd.
H. PYTTERSEN Izn Te Arnhem
Is overleden, 74 jaar oud, de heer
H. Pytterscn Izn., hoofdredactzur van
de Nieuwe Amhemscbe Courant en
oud-lid van de Tweede Kamer Gelijk
bekend ïs de wettelijke regeling van
de Kamers van Arbeid aan een ini
tiatief-voorstel van den overledene te
danken.
ACTIE SPOORWEG PERSONEEL.
Door den Prot. Chr. Bood van Spoor-
eu Tramwegpersoneel wordt ons mede
gedeeld dal dc samenwcikende orga
nisaties „St. Raphael", Prot. Chr. en
Neutrale Bond het volgende verzoek
aan de directie vau dc Ncdcrlartdschc
Spoorwegen hebben verzonden
Dat voor het vierde kwartaal ryig
een duurtetoeslag vastgesteld zal wei
den van 40% van het thans geldcdc
loon met een minimum van f 50.
per maand, alsmede tegemoet
koming om den (hans bestaan—
den achterstand in te halen cn den aan
koop van wiuterprovisie, dekking, klec-
ding cn schoeisel mogelijk te maken.
Een uitkecring in eens van 150 en van
f 15 voor ieder kind beneden den 18-ja-
rigeu leeftijd.
Voorts vragen de drie organisaties
dit verzoek, dat van een motiveering
vergezeld gaat, in een spoed-conferen-
tie niet de directie tc mogen bek: nde-
len.
BURGEMEESTERS EN SECRETA
RISSEN. De Vcrccniging van bur
gemeesters en secretarissen in N'ooid-
llolland heeft besloten jhr. Van Rce-
ncn, burgemeester van Bergen, en W.
Kooiman, burgemeester van Purmerend,
af te vaardigen naai den Commissaris
der Koningin, ten einde Gedeputeerde
Staten voor te stellen terug te komen
op hun besluit van Aug. j.l. om de
jaarwedden slechts met één klasse te
verhoogen. De Vereeniging achtte twee
klassen strikt noodzakelijk.
FABRIEK VOOR TELEFOONTOE
STELLEN. Te Groningen zal een
fabriek voor telefoontoestellen worden
opgericht. Naar aanleiding daarvan
meldt de Telegraaf het volgende
Hei hoofdbestur der Posterijen en Te
legrafie heeft toestemming verleend,
0111 voor parücuhc .11 telefonische in
stallaties op de rijasnettcn tc doen aan
sluiten, waardoor dc mogelijkheid is ge
schapen installaties aaa tc brengen,
welke zich meer aan de eischen des
jijds zullen aanpassen. Er zullen o.a.
.toestellen wordett gefabriceerd, waar
mee het racgclijlc is zoowel Rijks- als
onderlinge gesprekken te "ut. zon
der dat van een telefoon) i.rale met
daarbij komende speciale bediening be
hoeft te worden gebruik gemaakt. Er
bestaai in Nederland nog geen fabriek,
welke toestellen volgens dit speciale
sjstcem fabriceert. Tot dus. et moesten
dergelijke apparate.. uit het buitenland,
worden betrokken*
HERZIENING DER TRACTATE N"
VAN 1839. Naar men verneemt ver
gaderde Woensdag te Parijs de commis
sie betreffende de herziening der trac-
taten van 1839*
DE MOORD TE DOORNSPIJK.-
Uit Zwolle .wordt gemeld, dat Krawzot
op zijn sterfbed g -:i enkele bekente
nt hoeft afgelegdhü is gestorven zon
der tets mee te deelcn omtrent den
moord te Doornspijk en het schieten op
de tnarechaussécs tc Deventer.
MISDAAD? Korporaal De Vos,
van het instructie-bataljon, gelegerd in
den Harskamp, die Zondag 31 Augustus
vin een familiebezoek uit Deventer per
rijwiel naar de legerplaats terugkeerde,
is daar niet aangekomen. Bij Hoog-
■Ruurlo in de heide heeft men zijn fiets
gevonden. Alle aasporingen naar het
verblijf van De Vos waren tot heden te
vergeefs, hoewel het bataljon de heide
btj Hoog Ruurlo heeft afgezocht. De
marechaussèe, die het onderzoek leidt,
veimocdt misdaad.
Steivaariberieiiten
KON. NEO. 8T00MB.-MIJ.
Het st. Neptunus, van Amsterdam n.
Lisabon, j>ass. 6 Sept. Dungeness.-
llct st. Euterpe, van Amsterdam n.
Bordeaux, pass. 7 Sept. Dungeness,
Het st. Helena vertrok 10 Sept.- van
Amsterdam naar Danzig.
ROTT. LLOYü.
Het st. Patria (uitreis), arriveerde 7
Sept. te Padang.
Het st. Ternaie vertrok 7 Sept. van
Norfolk naar Java.
KON. WEST-IND. MAILDIENST.
Het st. Jan van Nassau arriveerde 6
Sept. van Amsterdam te Pcnarth.
KON. HOLL. LLOYD.
Het st. Gooiland (thuisreis) passeer
de 9 Sept. St. Vincent.
HOLLAN O-AMERIKA LIJN.
Het st. Andijk vertrok to Sept. vau
Rotterdam naa: Baltimore.
Het st. Soestdijk, van Rotterdam n.
New-York, pass. 7 Sept. Sable Island,
ST.V.-MIJ. NEDERLAND.
Het st. Kangean (uitreis) vertrok 7
Sept. van Aden.
Hei st. Lombok vertrok to Sept. van
Amsterdam naar Hamburg.
8T00MV.-MIJ. OCEAAN.
liet st. Dardanus vertrok to Sept. v.
Amsterdam naar Swansea.
Het st. Teircsias, van Penang naar
Amsterdam, vertrok 6 Septr. van Co
lombo.
i>gort cu Wedstrijden
VLIEGEN.
DE NEDER I-ANDSCHE STER-
VLUCHT. Behalve de reeds mede
gedeelde prijzeu, zijn nog de volgen
de kunstvoorwerpen, medailles enz.
uitgeloofd voor de NedeiTandsriie
St'.rviucht, die Vrijdag a.s. zal plaats
vinden: een bedrag van f öÜO door
den heer Berm Wijnmalen, directeur
van de N. V. Autom.- en Vliegtuig
fabriek „Trompenburg", een zilve
ren 'bekeir door. de K011. Ned. Ver.
v. Luchtvaart, een Ik drag van f 800
door den heer A. II. G. Fokker, dir.
N. V. Ned. Vhegtingenfahriek, een
zilveren beker door den beer Leo
La nier, eon gouden medaille door
1 okers House te 's Hage, tón zilveren
sigarettenkoker door „De Motorwe
reld", een dito kunstvoorwerp doo:
„Het Vliegveld'De organisatoren
stellen het verder ten zeerste 'P prijs
le kunnen inededeoien, dat én het
Departement van Oorlog en dat van
Marine hun streven steunden door
het beschikbaar stellen van. een vier
tal waardevolle prijzen.
VOETBAL.
DE SCHEEPVAARTBEKÉR. WED
STRIJDEN. - Met medewerking van
de beide betrokken vereemgmgen,
wijders het bestuur van den N. V. B.,
is een vriendschappelijke wedstrijd
A. F. C.—Blauw-Wil, ter gelegenheid
vftn de Scheepvaartbekei wedstrijden
op Zondag a.s. lot stand gekomen.
Bedoelde ontmoeting zal echter niet
één uur, maar li uur duren, en wel
van 2 tot 3j uur n.m. De finale voor
den Scheepvaairtbeker vindt dus
plaats van 3è tot 5 uur. Zoowel A.
F. C. als de Zebra's zenden de sterk
ste ploegen in het veld.
Vostbainieowi
Eerste elftallen.
BLAUW WIT.
Doel: J. Scbindeler.
Achter: E. van der Kluft en J.
Lietxen.
Midden: J. Mazurel, R. Moolen-
ijzcr en W. Hoogcibeets.
Vóór: C. L. llenrion Verpoorten,
J. Doorenbos, J. H. van Dort, J. van
Dicrraen en ].- Blanken.
A. F. C.
Doel: J. G. Bórnemann.
Achter: A. Vis en A. Doets.
Midden: A. Houtman, A. Kooy en
M. A. Versluis.
Vóór: W. Wclsch, J. Ascherman,
Th, Schetters, W. Adicks en D. P.
Zweedijk.
E.L.T.A. rubrleit
RONDVLUCHT VOOR WATER
VLIEGTUIGEN. - Zaterdag a.s. zot
een rondvlucht vooi watervliegtuigen
v. orden gehouden. Deze zullen in de
hydrohavarf van de E. L. T. A. opstij
gen en gaan over Noordwijk en Sche-
veningeu naar Veere en van daar
over Rotterdam en Gouda weer terug
naar de E. L. T. A.
Op de Rec-wijksche plassen za] wor
den gedaald; de Goudsche Roeiver-
eeniging zal er als gastvrouw optre-
*den.
Pers GverziGht
DE BELCISCHE VERTROUWE
LIJKE NOTA.
De „N. R. Ct." die 't antwoord van
dc Nederl. Regeering een waardig
neemt, dar naar haar meening onge
twijfeld de algemeene Nederlandscbe
gedachte wce'igeeft, schrijft verder
Het antwoord aan den heer Scheu-
rer geeft ons nog leiding tot eene
enkele vraag. ,.Is regeciing bereid
mee te dcclen, welke maatregelen zij
hceft^.getroffen of nog zal treffen"
vroeg de heer Scheurer. De regceting
geeft nu den tekst van de te Brussel
gewisselde stukken en besluit dan
„Voor de beantwoprdmg van de gestel
de vragen moge naar het bovenstaande
worden verwezen."
Wij hebben de publicatie ecnige ma
len doorgelezen, doch het antwoord op
de vermelde vraag van den heer Schcu-
rer niet gevonden. Wij zien, dat onze
regeering geprotesteerd heeft tegen de
geheime nota cn de daarin ontwikkel
de Belgische konkclarijen wij zien, dal
zij geprotesteerd heeft met niet a! le
grooten spoed, eerst veertien dagen na
dat zij met den telcst der geheime nota
officieel bekend was geworden, of-
schoon in deze zaak een onmiddellijk
protest zeker voor dc hand zou hebben
gelegen.- Maar is dit au al wat onze
Kegeering gedaan heeft? Zijn haar de
Belgische „agenten", die in Limburg
werkzaam zijn, bekend? Laat zij hen
hun vuile werk voortzetten? Eischt zij
niet. dat die agenten terug worden ge
trokken?
Wordt van tegeeriugswegc niets te
gen de kuiperijen gedaan? Di zijn,
meenen wij, vragen, waarop de heer
Scheurer, en het land met hem, het
oog had, toen hij gevraagde van „maat
regelen", die getroffen waren cf zouden
worden getroffen. En hiernaar laat het
antwoord van den minister van buiteu-
landsche zaken slechts gissen. Het is
waar, dat de maatregelen, waarop de
heer Scheurer doelde, niet door den mi
nister van buitenlandsche zaken, die de
vragen beantwoordde, kunnen worden
genomen, maar de heer Scheurer had
zijne vragen dan ook terecht niet tot
dezen minister doch tot de re gee-
ting gericht. Mogen wij nu nog een
nader antwoord verwachten, en is de
onvolledigheid van dit antwoord slechts
gevolg van eentg formalisme, dat ook
bij onze departementen soms nog wel
heerscht, of moet dc zaak binnenslands
hiermee als afgedaan worden be
schouwd
D e T ij d maakt de volgende opmer
kingen
Wie de neutraliteit van de tegenwoor
dige Belgische regeering, en met na
me van minister Hymans, wil leeren
kennen, leze het antwoord vau dien mi
nister op het verzoek van onze regee
ring om nadere inlichtingen,
Dit antwoord „speaks volumes".
„Het vaststellen van dien datum moet
voldoende zijn ter wegneming van den
onaangenamen indruk
Wij hooren het den heer Hymans
zeggen! „La constatation de ceite date
doit suffire pour dissipei la facheusc
impression!"
Doit suffire!
Verder geen woord meer ove: den ei
genlijken, voor ons land grol beleedi-
genden, inhoud van cc vertrouwelijke
nota. waarvan dc heer Hymans eikent,
dat zij van zijn departement is uitge
gaan. Het is voor hem blijkbaar ceu
zeer eenvoudige zaak in het verkeer
tusschen staten, welke vriendschappe
lijke betrekkingen onderhouden. Te
genover zulk een opvatting staan wij
uatuurlijk ietwat onthutst.-
Wij hadden tot dusverre ecu andere
.meening omtrent hetgeen tusschen re
geeringen van bevriende naties \vel en
niet geoorloofd is.
Of, zooals minister Van Kaïncbeek
het fijntjes uitdrukt cr blijkt een af
stand te bestaan tusschen dc denkbeel
den, door welke de heer Hymans wordt
geleid, en de beginselen, die steeds
Hater Majesteits regeering tot richt
snoer hebben gediend.
Inderdaad!
Meer behoeft niet gezegd te worden:
de Belgische regeering leeft blijkbaar
in een andere sfeer dan bes'.h. ifde re
geeringen cn iedere nadere uiteenzet
ting onzerzijds zou haar onbegrepen
voorbijgaan.
De Nederlandsen,: delegatie is weer
naar Farijs vertrokken. Zij zal deze af
faire wellicht niet eens ter sprake bren
gen. Het behoeft ook niet. Want de Bel
gische „eischen" passen volkomen in
het kader. Alleen zal het haar minder
aangenaam moeten zijn met do nieuw
bakken Belgische „diplomatie' in aan-
i-king tc kumen. En de andere leden
der Paiijsche Commissie zullen zich
toch wel eens afvragen, of ze zich niet
lichtelijk compiomttteeren met eer. af
vaardiging van een iegeering als die
van meneer Hymans.
De Nieuwe C t.- spreekt de hoop
uit, dat mei „het formeele protest",
hetwelk onze Regeering door haar ge
zant te Brussel tegen de politiek der
Belgische Regeering heeft aaugetce-
kenci, dit incident nog geenszins geslo
ten zal zijn.
De houding, welke ons volk tegen
over het Belgische past, is vooralsnog
die van de meest scherpe waakzaam
heid, zegt zij. Van de zsjde van een
volk, hetwelk een man als minister
Hymans ongestoord liet voortgaan met
zijn verachtelijke praktijken, dien men
als dc leider van zijn buitenlandsch be
leid*" bewust handhaaft, moei Neder
land op alles bedacht zijn.
Ingezonden
Van Ingezonden stukken, geplaatst of
niet geplaatst, wordt de kopl» den iniender
niet teruggegeven
Voor den inhoud dezer rubriek etelt de
Redactie tioh niet aanaprakelljk.
DE ZANGWEDSTRIJD TE DOR
DRECHT.
M. do U.
Naar aanleiding van het ingezon
den stukje in uw blad van den voor
zitter van het Klein a Cappelle-
koor ben ik als koorzanger van mee
ning. dat liet gewraakte moeilijke
koorwerk (concours Dordrecht)
zulk een omvangrijk en* moeilijk
koorwerk zeker niet voor een klein
koor geschreven is, ook ai zijn de
zangers van het beste gehalte. Er be
hoorde dan ook werkelijk meer inoed
toe er aan te beginnen, dan zulk een
werk af te kammen. Beter dus heeft
een andere vereeniging gedaan, die
trots alle groote moeilijkheden toch
den moed bezat, een groot, zelfs zeer
groot werk uil te voeren op genoemd
eon cours te Dordrecht.
Hoogachtend,
P. DE GRAAFF.
lilt u üifóimeii
BLOEM EN DAAL Tuinbouw
en Plantkunde. Dinsdagavond
vergaderde de afd. Bloemcndaal
Velseu it. .Rusthoek' ouder presi
dium van haren nieuwen voorzitter,
den heer Dr. W. Posthumus Meijjes.
Deze aanvaardde zijn functie met een
rede over; lioa de planten ontstaan
zijn en hoe het komt, dat zij van el
kaar gingen verschillen.
Daarna werd de vioe-voorzittor, de
heer 12. YV. Scholten geïnstalleerd,
evenals het nieuwe bestuurslid de
heer J. C. Laan.
De bindcursus zal dit jaar niet ge
houden worden. Wel worden pogin
gen m t werk gesteld 0111 ontwikke
lingscursussen te organkseereo.
Het winterprogram riet cr aanlok
kelijk uit cn bevat o.a. een lezing
van Prof Stomps uit Amsterdam
over de Cactuswoeslïjnen In Arizona.
Verschillende technische vragen
werden beantwoord, terwijl voor in
zendingen van planten en vruchten
de volgende punten werden toegekend
C. Meordink, Nacgilsa robusta alba
8 p.; idem, Nacgilsia oranje king 9 p.;
De Waard, Campanula alba 8 p.; Ge-
veke, Cyclamen 8 p.; id., appels en
peren 8 p.; J. Ende, perziken, 7 p.;
id m. witte cn blauwe druiven, 6 en
7 p., G. Kohier, fruitmand, 10 p.; v.
J. Lugt, pootuicn, 6 p., Wallenburg,
Gloxinia's, 9 p.; J. de Meza, meloen,
9 punten.
Daarna wcri de vergadering geslo
ten.
Buitenland
DUITSCH-AFR1KA Thans is 't
mandaat van de Zuid-Afrikoansche
unie over vroeger Duitsch-Afrika ol"-
ficieel afgekondigd.
DE STRIJD TEGEN DE BOLSJE-
VYTKI. Dc Poolsehe troepen heb
ben de Bolsjewiki teruggod rongen en
de Dwina IxreikL
LEVE M1DDELENREI.LETJ ÉS
TE GLOGAU. - Bij relletjes te Glo-
gau weril.-n 10 personen gedood en
11 gewond.
Gemengd Nieuws
EEN BELANGRIJKE GEOLOGI
SCHE ONTDEKKING. De corres
pondent van dc „Times" te Toronto
seint Dc ware aard van hetgeen men.
steeds gehouden had voor een tweeden
Niagara-waterval, is thans te Thoroid
(Canada) Ontdekt. Bij het graven van
het nieuwe Wcllandkanaal vond men,
na twintig voet diep door stevige klei
aard gedolven te hebben, een effen
rotsbedding met een serie treden, loc-
pende over ccn afstand van 400 voet.
De „val" gaat over een afsiand van 30
voet in den vorm van treden. Het totale
ven-al bedraagt 25 voet. Dc diepte van
den volgenden val is nog niet vastge
steld, doch boringen hebben aange
toond, dat er een loodrechte val is,
welks diepte men nog niet keni.
Er zijn aanwip":-*-- «>ic duiden op
een reusachtige rivier, welke eens de
Erie- en Ontario-meren verbond.
EEN GIET AAN BELGK. De
Belgische Rellefoommissie lieeft 150
millioen francs aan de Belgische re-
geering geschonken 0111 de studie
voor onbeiuiddeiden bij dr hooge-
scholcu te vergemakkelijken.
50 MISDADEN BEDREVEN! De
moordenaar Schumann, die zooals
wij vroegei reeds mededeelden, een
lange reeks van ernstige misdaden
bedreven heeft en tegen wien nu te
Berlijn een strafvervolging gaande
is, wordt beschuldigd van vijftig mis
dadige feiten. Daarvan zijn 7 moor-
don en 15 pogingen tot nioot'deó, 9
beroovingen niet geweldpleging, 9
kleine en groot© diefstallen, 5 brand
stichtingen en 11 verkrachtingen. De
lijst van zijn misdrijven is hiermee
echter nog niet ten einde, want hij
heef: ook buiten Berlijn verblijf ge
houden. o.a. te Havelb rg en Mainz
en er wordt nu onderzocht vat hij
in die plaatsen op zijn kerfstok heeft.
Siaasmeaws
DË DUURTE.
In vei bund met de op Vrijdag-"
avond te houden vergadering van
het comité toi wering van Prijs
opdrijving schrijft de lieer F. de
Jonge, lid van dat comité ons hel
volgende:
Toen de vrede of liever de wa
penstilstand gesloten werd, dacht
men algemeen dat binnen heel kor
ten tijd de prijzen belangrijk zouden
dalen.
Men nam bij den aankoop van al
lerlei een afwachtende houding aan,
de handel klaagde steen en been.
Er verliepen maanden t-n langza
merhand begreep men dat die prijs
daling uitbleef, de laatste maanden
blijkt zelfs dat van enkele artikelen
de markt oploopt, We hooren voor
ve'rschtllcnde levensbehoeften hoo-
gere prijzen vragen en voorzien in
den as. winter nog hoog ere prijzen.
Het. geve'" is dat op vele plaatsen
in ons land de consumenten de hoof
den bij elkander steken om midde
len te beramen om die hooge prijzen
te drukken.
Wij verbruikers hebben ons af te
vragen
I. hoe ontstaan die hooge prijzen?
II. wat za] de Overheid doen tegen
de voortdurende prijsstijging t
III. Wat kunnen wij verbruikers er
tegen doenT
Voor een deel is de prijsstijging
van verschillende artikelen een in
ternationaal versobijjise.. ont«taan
door allerlei omstandigheden; we
kannen volstaan met te zeggen, dat
ze het gevolg is van de verminderde
waarde van het geld.
Voor een ander deel echter is ze
het, gevolg van do winst, die allerlei
schakels tussohen producent en con
sument moeten maken, om te kun
nen blijven bestaan Het is daartegen
dat stelling genomen moet worden.
Men zegge niet: „die schakels waren
er vroeger ook", want er zijn lang
zamerhand te v e i van die scha
kels gekomen en daarbij ze hebben
door den verhoogden levensstandaard
te v e e winst noodig, orn leder voor
zich te kunnen blijven bestaanDat
is het!
Wat de Regeering- in de toekomst
zal doen legen prijsopdrijving is
moeilijk le zeggen, wat ze na den
oorlog deed is heel gemakkelijk tc
zeggen.
Er is een groot percentage Neder
landers dat aldus redeneert- ,.Als de
tijden weer .normaal" zijn, kan
alle bemoeiing der Overheid met. de
voedselvoorziening achterwege blij
ven en kunnen we alles weer in ban
den geven van den vrijen handel".
Ik sU persoonlijk niet op dal
standpunt, in de eerste plaats omdat
de ervaring heeft geleerd d.'- aan den
vrijen handel, dat zijn fabrikanten,
groothandelaars, tufsrhotthandelaar®
en kleinhandelaars. die taak niet
kan worden toevertrouwd, immers in
den crisistijd hebben zij voortdurend
haast zonder uitzonde ring getracht
door liet maken van abnormaal I100-
ge winsten hun slag te slaan.
Alle gemeenschapszin ai le sociaal
gevoel verdwenen, zoodm eigenbe
lang, d. i. winst, te voorschijn trad.
Maar in de tweede plaats omdat
die Nederlanders zich geen voldoende
rekenseïhap geven van het begrip
„normaal". „Wat is normaal 1"
liet begrip „normale toestand"
heeft wijziging ondergaan, het nor
maal van thans is anders dan het
normaal van voor den oorlog;
le. omdat de handelsverhoudingen
zijn veranderd,
2e. omdat de maatschappelijke ver
houdingen zijn veranderd.
3e. omdat de economischhe verhou
dingen zijn veranderd. tengevolge
daarvan.
De Regcering, bij het uitbreken
van den oorlog genoodzaakt in den
vrijen handel in te grijpen, kon
niet mot allo producenten, niet met
alle groothandelaren onderhandelen,
ze had noodig organisaties en stuur
de zóó zeif den handel in de richting
der .Amcrikaansche Trusts, welk-:- in
't algemeen geen ander doel hebben
dan, om onder beheer van invloedrij
ke trustees de concurrentie te brei-
de' n. zoo mogelijk op te heffen. Er
hebben zich in ons land reeds ge
vormd machtige bonden van fabri
kanten, van groothandelaars en van
tusschenhandelaars, waarmede in de
toekomst rekening moet worden go-
houden.
We hebben het gezien hoe de Typo
grafenbond met de Drukkerspatroons-
verecniging, met de Vereeniging ran
Papierfabrikanten, dc raak zóó goed in
elkaar hebben gezet dal wij drukwerk
thans 2 maal 200 duur betalen als
vroeger.
We zien de machtige vereeniging
van Zuivel producenten, we zien de
machtige Bucrcnbondcc, cn zoo meer.
Ik zie daarachter de onafwijsbare
noodzaak voor de Overheid in de toe
komst om in te grijpen, oin rich ie
mengen iu het vaststellen der prijzen
van levensbehoeften, want die kunnen
we niet net als dc boeken dc helt' tc
duur betalen.
Het gerucht liep ecnigen tijd gele
den dat dc ..Wester" had aangekocht
voor 5 jaar de productie van alle sui
kerfabrieken in Nederland (enkele klei
ne coöperatieve uitgezonderd). Als dat
zoo is, (en waarom zou bet r.iet), dan
zou de ..Wester" gedurende 5 jaren
kunnen vaststellen hoeveel het Neder
landscbe volk voor een pond suiker ral
hebben te betalen.
Uit dc mcdedeelirg van den Minis-
tci dat ons volk dczca winter suikc-j
voor 30 cent zal ku ren koojien, kid
:k af dat hier de Ovnlu-id reeds beeft
ingegrepen. Toch voorspellen deze fei
tea ons cat we voor grovic-i dingcu zul
len komen te staan - 7- blazen „Ver
zamelen" in de ooren der consumen-
lk zeidc, de maatschappelijke ver
houdingen zijn veranderd en dc econo
mische als gevolg daarvan. De arbei
dersklasse stelt hoogcrc eischen aan
net leven, ze eischt ru. i. terecht haa:
deel van fruit, vleescli, melkproducten,
•-iereu enz. Ze heeft voedsel leeren ken
nen en verwerken, dat vroeger in brce-
de lagen niet werd gekend, de ver
bruikscijfers van verschillende voe
dingsmiddelen zijn daardoor gewijzigd
en zullen wellicht nog meer gewijzigd
worden.
De behoefte is-gewijzigd, de produc
tie zal zich moeten aanpassen, voor
zoover dat kan, aan de vraag,
Bij onvoldoende productie kan ingrij
pen van Overheidswege noodig
ziju voor artikelen waarvoor vóór dea
oorlog nimmer zorg behoefde tc be
staan.'
Maar als men dan overtuigd is dat
het „normaal" van 1920 niet zal zijn
het normaal van 1914, dan zal men ook
inzien dat dc rcdcncering„wat
1914 goed gbi-T zal in 1020 zonder Over-
neidsbemoeiing ook wel goed gaan",
een foute redeneciing is.
Men kan dan vers., Eu over de wij
ze waarop, maar komt vanzelf tot de
conclusie, cat het niet ir.cer aangaat,
eenvoudig af te wachten tegen wrik.
'azen dc handel tcn«!otte bepaalt dat
wij onze levensbehoeiten zullen kun
nen bet rekker..
Ik persoonlijk sta op het standpunt
dat bij die prijszetting dc sterke arm
der Regeering niet kan worden gemist.-
Voor haar is het mogelijk de leedv
rijen tc verplichten de vrachten voor le
vensmiddelen te verlagen, zelfs -dc ree-
derijen te dwingen ccn zeker percen
tage van haar tonnenniaat beschikbaar
te houden voot het kosteloos vervoer
van levensmiddelen of grondstoffen,
zoolang dc winsien meer dan b.'v, 10
zijn.
De fabrieken van levensmiddelen, als
plantenboter (Jurgcns. Culvé enz de
rijstpellenjen, dc meelfabrickeu enz.,
bij alle deze zou dc Regecring haar
macht in dc schaal kunnen leggen cn
bij winst boven een zeker percentage
de prijzen van het product doen vcrla-
gcn.-
De verbruikers, dc coiisumento. kun
nen daaraan niets veranderen.
Als mcr. mi; de vraag stelde, ge
noemd onder III in O.cn aanhef van
deze b-schcuwing „vrat kunnen wit.
crbruikers, dan dov. legen de h..o.;.
prijzen onzer levensbehoeften dan
zou ik daarop antwoorden„coöpcrcc
ren".
Vormt één machtige, groote co.pera-
tic, de belaDgen van alle politieke pat
rien, cok van alle g> Adienstigc pai-
tijen, zijn hier hetzelfde. Wat is er dus
tegen
Ma;, als het niet mogelijk is dat dc
bestaande coöperaties worden opgele t
in ééne groote, dan moet verkicgcn
worden samenwerking onder centrale
leiding. „Eendracht", .Eigen Hulp",
„Vooruitgang", „Arbeid Adelt", allen
hebben dezelfde belangen en kunnen
als coöperaties zonder bezwaar sa
mengaan. Hoe sterker lichaam, hoe
grootcr macht in den handel.
De regcering ziet do opEising voor
■•en deel in dezch ti zi; ver-
weegt steun, o.a. door hei verstrekken
van bedrijfskapitaal, aan de coöpera
ties onder bepaalde condities.-
Dat Centrale Bestuur <ki Coöpera
ties dieut zich dan reken.chap ie geven
van de veranderde verhoudingen en
eel meer dan 101 dusverre als haar taak
te zien „prijsregeling", waar
door ze veel vaker stelling zal moeten
nemen tegen den handel.
Tot dusverre regelde de Coöperatie
hare prijzen naar die in den vrijen han
del, ze pleegde met den vrijen handel
■wer die prijzen overleg, 2e ging meest
al gemakkelijk mee en redeneerde „de
overwinst wordt straks onder dc leden
verdeeld." In dc toekomst zal ze de
.irijzcn zoo iaag mogelijk moeten sicl-
.'.■ii, desnoods een enkele maal met wr
ites moeten werken, het voornaamste
doel moe: zijn dc prijzen tc drukken.
Winst behoeft er- niet verdeeld tc wor
den, directe invloed op de prijzen if
een veel grooter belang.
Samengevat kom ik tot de onder
staande conclusies.
De duurte als gevolg van internatio
nale oorzaken kan voor ons land alleen
bestreden worden door de Regcering
Den Ned. Reedenjen logge zij de vei
plichting op lagere vrachten te bepa
len voor levensbehoeften en dc grond
stoffen daarvoor de groote fabrieken
van levensmiddelen stelle ze onder hare
directe controle, enz.
De duurte ais gevolg van onkosten
van allerlei aard tusschc-u producent cn
consument kan niet groote kans van
slagen bestreden worden door coöpera
tie der verbruikers, wez ruggesteun vap
de Overheid.
DE DUURTE EN DE COóINlRA-
TIES. -- In verband mei de beweging
voor de oprichting ccner consumenten-
vereeniging. hebben wc ens bij „Eigen
llulp" geïnformeerd naar den toe
stand dezer verbruiksvcrceniging. liet
is ons gebleken, dat dc piiizen der win
kelwaren niet zoo veel verschillen met
die van de patiicuHcre winkeliers, als
wel fcc; geval zou moeten zijn, indien
op dc bedoelde artikelen door prunicu-
(:- ica zect hoog winsten gemaakt .ou
den worden.- Ook coöperaties hebhci
