SfefffUffteriI0% Korting.
Schaakfabriek.
lis
-lea-. i'.-cJ. op den Haarlemmerweg/ Even
voorbij ciotcrdyk kwam uit de richting
Haarlem een jongen met een handda
gen aan, die niet uit wilde wijken. Ge
tuige had hem daarover aangesproken
en een twistgesprek was het gevolg
geweest.
Drie vrachtrijders, die naderbij ge
komen waren, hadden partij getrokken
voor de jongens en een van hen had
getuige toegeroepen „Ik rijd jelui
straks de sloot wel in." Toen getuige
liter dezen vrachtrijder met zijn motor
wilde passeeren en te voren verschei
dene malen signalen had gegeven, had
deze mau, hetgeen hij hem bad *oe-
gezegd, verwezenlijkt en was plotseling
met zijn wagen naar links uitgeweken,
met het noodlottig gevolg. Getuige had
geruimen tijd in het gasthuis gelegen en
geen wcikzaamheden Runnen verrich
ten, terwijl hij thans nog mank liep en
nog niet geheel hersteld was.
Door eenige getuigen werd de verkla
ring van den heer Vermolen bevestigd.
Het O. M., Mr. Jorissen, noemde de
handelwijze van bekl. „schandelijk".
Hij wilde in dit geval een maximum
straf eischen en requireerae derhalve
wegens het toebrengen van letsel door
schuld, 6 maanden gevangenisstraf.
Uitspraak 16 October a.sz
ONDERSTEUNING GEDEMOBIL1-
SEERDEN. De Burgemeester van
Haarlem brengt liet volgende ter al
gemeen e kennis:
1. Met ingang van 23 September
1919 is ingesteld een commissie,
waarbij belanghebbenden schriftelijk
bezwaren aanhangig kunnen maken
tegen de toepassing van de steunrege
ling van clen Minister van Oorlog van
9 Juli 1919, afd. Dienstplicht, nr. 1 L.
betreffende militairen, wier verblijf
onder de wapenen eindigt in het tijd
vak 1 Augustus 1919—31 December
1019
2. De onder 1 bedoelde commissie is
genaamu; „Bezwareiioommiseie steuu-
verleening militairen".
3. De toezending van bezwaarschrif
ten voor genoemde commissie moet
geschieden onder liet volgende adres;
Aan het Departement van Oorlog,
Bezwaren commissie steunverieenmg
militairen, HartogSiraut nr. 13,
llaag.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Terug te bekomen bij: M. A. Cor
net, Raamsteeg IS, onderdeel van een
lamp; A. van Groningen, Gasthuis-
vest 45 A, kinderschoentje; N. Mulder
.Wouwermuustraat 4J r-, zilverbon; M.
Krooswijk, Rustenburger laan 73, "Vul
penhouder; S. Polle, Oranjestraat 131,
servetring; Th. Spook, Leidschestraa:
112, portemonnaie, J. llorsmeier, Fr.
Halsstraat 5, armband; B. Veringa,
A. L. Dyserincksiraat 122, portemon
naie; B. Moerman, Paul Krugerkaue
37, Scholen, wagen moer; It. P. Balm,
Brouwersstraat 55 K, loterijbriefje;
S. Kwetui, Bosch en Vaartstraat 33,
Heemsteii.-. 'tmJei portemonnaie.
Oplosüigsa, vri|H inz., te ne
tten iae des SibiakredacteDr
eau Haarlem's vagblad. tiroote
Houtstraat 93. Haarlem.
PSuBLEia 1e. 18*)
P. A. KOETSHEID (Rotterdam).
i
-è-
AI
i
'M
1
m
i
4
A
A
I
Mat in iwe# zitten.
le Prijs Wedstrijd Ned. Schaak-
Vond (1917).
Stand der stukken:
Will Kh7, Da7, Td4, Th5, Lf2, Pc2,
Pc7.
Zwart i Kcó, Tbl, TcG, Lc3, Pb6, Pe3,
d5, d6, e4, f7.
De Saaiste dagen van
De ia Bourdonnais.
(Uit een brief van L. BLEDOW).
Het jaar 1840 had den dood van
drie groote schaakspelers te betreuren,
welker namen toevallig met dezelfde
letter begonnen. Te Parijs stierf Bon-
court, te Berlijn voa Bilguer, iD
Londen De la Bourdonnuls. De
laatste, de beroemdste dezer drie,
was de Koning der Europeesche
schaakspelers. Zijn laatste dagen wa
ren echter een keten van lijden en
drukkende zorgen. De beroemdste
Franscho geneesbeeren beweerden,
dat de oorzaak van zijn lichamelijk
lijden gslegen was in b «t blind schaak
spelen. Hij had dit niet, zooals Phi-
lidor, van zijn jeugd af aan beoefend,
maar zicb eerst in lateren tijd, met
al te grooten ijver, daarop toegelegd.
Dit is althans zeker, dat, toen hij twee
jaren te voren, op die wijze, ten aan
zien van 250 toeschouwers, een partij
met Boncourt, met buitengewone in
spanning, roemvol ten einde gespeeld
had, ia den opvolgenden nacht kleine
bloedvaten in zijn hoofd sprongen en
zijn oogen geheel zwart gekleurd
werden. Door herhaalae aderlatingen
voorkwam msa eon beroerte; vervol
gens ontstond waterzuentin die mate,
dat het water in den tijd van 1','. jaar
21 malen moést.worden afgetapt.
De Parijsche Schaakvereeniglng
bracht hem daarenboven in fiuan-
cieële ongelegenheid, doordien het
hem de Secretaris-post dezer vereeni-
ging, waaraan een jaarwedde van
1200 francs verbonden was, ontnam.
De voordeelen, welke het „Café de la
Régence" verschafte, waren voor het
onderhoud van hem ea zijn vrouw
niet toereikend. Een pensioen van
12 0 francs, dat Thiers hem, gedurende
zijn kortstondigen ministerieëlen loop
baan, bad bezorgd, zou eerst met
den aanstaanden zomer een aanvang
nemen.
Ziekelijk en van middelen beroofd,
nam bij de uitnoodigiug aan, om in
het Ries'sche koffiehuis te Louden
tegen een bepaalde vergoeding dage
lijks met het publiek schaak'te spelen.
Hij reisde derhalve, onder geUido van
eenige vrienden, ruet zijn vrouw naar
Londen. Nauwelijas bad nij daar
eenige dagen gespeeld (nij guf een
pion en 2 zetten voor, en speelde om
eane halve kroon) toen hij andermaal
ziek werd. Sedert speelde hij u.tslui-
tend in zijn woning oenige partijen,
welko opgeschreven en der vergetel
heid ontrukt zijn. De Londensche
schaakspelers openden than» een in
schrijving ten zijneu behoeve, waarop
men weldra 100 pond sterling had
bijeen verzameld. Doch hij kon er
geen genot meer van hebbennet uur
der bevrijding van zijn lijden naderde
met rasscbe schreden. Eenige vrienden
gaven hem de verzekering, voor het
onderhoud zijner vrouw te zullen
zorgen, zoodat hij thans met kalmte
en buitengewone onderwerping zijn
leven zag ten einde spoeden.
Dinsdag 8 December speelde bij nog
2 partijen met Walker, wien hij eeu
pion voorgaf. Walker won ëéa partij,
de andere bleef onbeslist. Des Woens
dags speelde hij de laatst* partij zijns
levens, met een vreemdeling, bij paf
oen Toren voor, won de partij. Op
dienzelfden avond zeide hij tot zijn
vrouw „Bezorg het schaakbord (Wal
ker's eigendom) zorgvuldig, ik zal bet
niet meer gebruiken''.
Zondagmorgen, 13 December 1840,
tusschen 5 en 6 uur stierf hij en Don
derdag den l7en daaropvolgend heeft
hem, begeleid door eenige vrien
den, naar zijn laatste rustplaats over
gebracht. Op den grafsteeu etaat
„Louis Charles De la Bouraonnais",
gestorven den 13 December 1840 in
den ouderdom van 43 jaren."
Macdonnell Sr.
62—®4
Lflc4
b2—b4
12—f4
•4Xd5
Pgl—e2
0—0
Pblc8
d6Xc6
Kgl—hl
Ddl—el
d2Xe3
Lc4X«2
Lel—b2
Le2—d3
Lb2Xc3
De-1h4
Tilf3
Tf3h3
Tal—fl
Dh4—hl
')g2-g4
Ld3—c4f
g4 g5
g5Xh6
Dh5-e2
De2Xc4
Dc4c3
Dc3Xc6
Tfl—dl
Partij Ho. 18.
Koningslooperspel.
Onderstaande partij is uit's meesters
beroemde match met den Engelschen
matador Macdonnell Sr., dien hij ver
sloeg.
ZWARTi
De la Bourdonnals
1 «7—eó
2 Lf8—c5
8 Lc5Xb4
4 d7—dó
5 eöd4
6 Pg8-f6
7 0—0
8 c7—c6
9 Pb8Xc6
10 Lc3—g4
11 e4e3
12 Lg4Xe2
13 Pf6-e4
14 Dd8—a5
15 Lb4Xc3
16 Pe4Xc3
17 f7—f6
18 Pc3e4
19 h7—h6
20 Da5c5
21 Dc5-d6
22 Ta8-e8
23 Kg8h7
24 Pc6-a5
25 g<—g6
26 Pa5xc4
27 Pe4-d2
28 Dd6—c6 f
29 b7Xc6
80 Te8-d8
en wint.
i) Een voortreffelijke diepberekende
zet. Als de pion wordt genomen, wint
Zwart een officier, zooals uit het
vervolg blijkt.
Beter was Lc4—d3.
s) Tevergeefs tracht Wit, die een
officier minder heeft, een aanval te
krijgen.
'1 Sterker was g4Xf5.
Lc4f7 was veel beter.
Oplossing Probleem no. 15.
1. Pe6—gö, enz.
Goed opge 1 ot door
Jac. J. Bert, A Brandon, J. Brug-
maD, P. Fabriek, L. G. v. Dam, H.
J. Lenaarts, J. A. Schiering en E. v.
S., allen te Haarlem; H. W.
v. Dort, P. F. Sernee (ook nog van
No. 14) en Joh. v. Teunenbroek, allen
te Schoten.
Oplossing Eindspelstudie no.
1. Kg6—f7, Tc6—c8 2. Lb4—e7 (ar
dreigt Le7—f6 f - en mat door Pe6 -gó),
Kh8 -h7 (op 2.Tc8—g8 volgt
3. Lel— f6f, Kh8-h7; 4. PeC—g5f
en wint, omdat clan, als de Toren het
Paard neemt. Paard en Looper over
blijven); 3 Pe6gö-j-, Kh7—f
Le7—f6 mat.
Of 1.Kh8—h72. Lb4—f8
(hier. zou Lb4—e7 niet tot het doel
leiden, wegens Te6 - a6), TcS—c8) ook
andere zetten helpen niet meer)2.
Pe6—göf, Kh7—hö; 3. Lf8-g7 mat.
Goed uitgewerkt door:
Jac. J. Bert, J. Brugman, L. G.
Dam, J. A. Schiering, allen te
Haarlem.
Correspondent!».
a riem. Jac. J. B. Elke week
een eindspelstudie is niet wenschelijk,
maar zeer zeker volgen er meerdere.
P. H. U hebt mij Dh3^hl opge
geven, derhalve was nw oplossing
goed. L. G. v. D. Hartelijk dank voor
het vacantie-numnier. U kunt mij als
abonné inschrijven- postwissel volgt
binnenkort.
H i 11 e g o m. C. V. Advertentien in
het vervolg aan de administrate te
zenden s. v. p.
INGEZONDEN MEDEDEFUNGEN
Cts. pér regel.
Ingezonden
Van Ingezonden stukken, geplantst of
niet geplaatst, wordt de kopie den inzender
niet teruggegeven
Voor den inhoud dezer rubriek ateit a»
Redactie zich niet aansprakelijk.
DE E. S. M.
Haarlem, 1 October 1919.
WelEd. He eren,
Beleefd verzoek ik u een plaatsje
in uw veelgelezen blad, voor het on-,
derstaande,- hopende hierdoor een
wantoestand op te heffen.
Volgens de laatste dienstregeling
der E. S. M. vertrekt des avonds de
laatste tram van Amsterdam naar
iMiiiilikMiiiliMjiiitiiiiiilw
Nh wij, onafhankelijk van de Distributie, onze artikelen rechtstreeks kunnen
importeeren en onze fabrieken in vol bëdryf zijn, is het ons wederom mogelijk,
10 Korting te geven»
Voor f 10.aan cassabons wordt dus
weder een gulden terugbetaald.
P. DE GRUYTER ZOON.
Modernste Winkelbedrijf in Grutterswaren Eoter Koffie Thee Cacao.
WINKELS DOOR GEHEEL NEDERLAND. -
Haarlem om 11.30. Op Zondag 27 Sep
tember bezocht ik den Plantage-
Schouwburg welke te 11.25 n.m.
digde. Ik begaf me toen direct met
lijn 14 naar hei Spui en kwam daar
om 11.35 aan. Gelukkig stond de tram
voor Haarlem ei* nog en op mijn
vraag aan den chel of deze naai"
Haarlem ging kreeg ik een bevesti
gend antwoord echter tevens met de
mededeeling dat ik niet mede mocht.
Waarom? Ik neem direct aan aai
de chef in dezen goheel volgens zijn
instructie handelde en dat deze tram
a's materieel trein moet loopen, maar
zou de directie van de S. M. hierin
nu geen verandering kunnen brengen.
Van. stroombespariug of iets derge
lijks kan hier toch absoluut geen
sprake zijn en ook kan ik niet aan
nemen dat liet meden em en van passa
giers met dezen „materieeltrein" op
technische of andere bezwaren zou
stuiten. Als u rekent dat na mij nog
3 dames en 2 heeren, allen reizigars
voor Haarlem, voor hetzelfde feit
orden gesteld en wij allen genood
zaakt waren te Amsterdam te blijven
logeer en was dit een schadepostje
van pl.m. f 15, daarbij nog de onge
rustheid in de familie waar men thuis
wordt verwacht en dit alles omdat de
tram als „materieeltrein" moet loo
pen.
Hopende, dat de directie der E. S.
M. dit ten spoedigste zal veranderen
en u, mijnheer de Redacteur, danken
de voor de verleende plaatsruimte,
•erblijf ik
Met de meeste hoogachting
Uw dw. dn.
W. J. BOKS.
Weverstraat 16, Haarlem.
(trrj informatie vernamen wij van
de directie der E. S. M., dat de laat
ste tram zooals dan ook in de win-
terdienstregeling opgenomen is om
11.30 van 't Spui te Amsterdam ver
trekt. De tram, die de inzender be
doelt, is een z.g. „Sloterdijkdienst".
De conducteur hierop heeft slechts
plaatsbewijzen AmsterdamKrom-
mert en AmsterdamSloterdljk in
zijn bezit, kan du9 onmogelijk passa
giers voor Haarlem meenemen. Maar
al .had de conducteur plaatsbewijzen,
dan zou de Mpij. dit slechts ooglui
kend kunnen toestaan, daar nu één
maal de laatste dienst 11.30 van t
Spui afrijdt en de passagiers er reke
ning mee kunnen houden, dat dit de
laatste dienst is. meent de directie.
Red. IL's D.)
Sport en Wedstrijden
VOETBAL.
Ovcrzioht der 2e klasse N. V. B.
Nu het eerste overzicht der 2e klas
sers verschijnt, rekenen wij op de volle
belangstelling der sportliefhebbers.
De belangrijkste wedstrijd die Zon
dag gespeeld wordt, is voor de Haar
lemmers wel R. C. H. ISchoten I, in
Vclsen. Evenwel zal het er spannen,
daar deze twee elftallen elkaar niet veel
toegeven.- Toch gelooven wij in een
kleine overwinning der blauw-zwarten.
In Heemstede wint E. D. O. van Z.
V. V., haar traditie getrouw. Daar Z.
V.V, ook goed in vorm blijkt te zijn, zou
het toch wel kunnen spannen aan den
Meerweg.
O. D.- E. gaat bij Z.- F. C.- op be
zoek. Een gelijk spel of een kleine over
winning voor Z. F, C. lijkt ons het
waarschijnlijkst.
Alcmaóa Victrix krijgt Amsiel tc
gast. Hoewel deze club treurig uit
a is, blijft zij altijd nog eea niet te
onderschatte tegenstandster. We geven
haar tegen Amsiel de meeste kans op
n overwinning.
Hollaifdia krijgt in Hoorn Neerlan-
dia, twee tegenstanders die elkaar niet
ecl toe zullen geven;
DAMMEN.
Zondagmiddag om half 3 zal door
den heer W. J. van Looy, uit Haarlem,
een simultaan-séance gegeven worden
leden en belangstellenden der dam
club „Sl. Bavo", in het R.-K. Vereeni-
gingsgebouw tc Heemstede.- Eenige
fraaie prijzen zijn voor deze seance be-
.chikbaar gesteld.
Belangstellenden kunnen graiis mede
dingen, doch worden verzocht bord en
schijven mede tc brengen.
Kerk en School
PROF. DR. H. D. J. BODENSTE2N.
Naar het Yad. verneemt, keert prof.
ar. H. D. J. Bodenstein, hoogleeraar
i 3 het Romeins, cii-HoUandsch recht
aan de universiteit van Amsterdam,
naar Zuid-Afrika terug en wordt hij
daar hoofdredact, van ,,De Burger",
het groote nationalistische blad van
Kaapstad.
Binnenland
Alt ME MOEDERDonderdagna
middag werd vrouw v. d. B. uit
Woeneoi vau de fabriek geroepen,
waar zij werkzaam is. Toen vernam
zij de verpletterende tijding, dat haai
1 ï/2 jarig kindje in een onbewaakt
'oogenhlik in 'n openstaand putje van
,een straatriool gevallen was. Door de
buren werd het wicht er levenloos ui',
gehaald. Het kind scheen in de mod
der gestikt te zijn.
Wegens enorm suooee nogmaals
optreden van het
Budapester
Strijkkwartet
S October, Schouwburg Jansweg.
Prijzen <2,50, 12.—, 11.50, II.-, te
bespreken vanaf Ootober aan het
Concert-Bureau Alphonaar. Tel. 153*
Kunstnijverlieiii au Sierkunst
Ln den Kunsthandel PEDDEMÜRS,
Kruisweg 06, is heden te bezichtigen
een beiangrijké colloclie artistiek
kristal glaswerk, versierd met getoo-
kende ingebrande vcisieruigsmotie-
v en. De tentoonstelling bevat in hoofd
zaak gebruiksvoorweipiii der \v ïener
Werkstutte, waaraan uitkomt schoon
heid van vorm en rijkdom van kleur
'.onder eenige bontheid. Vooral de
coupe No. O'J, eenige vazen en vinger-
kommetjes komen ons bijzonder ge
slaagd voor.
Verder is aanwezig de bekende Pot-
u-bakker C. LANOüiJ met nieuwe mo
dellen vausjes en glazen, welke pret
tig aandoen met hun opwekkende ecot
lloLlandsche decoratie.
In de étalage van clen Kunstkandal
zijn mooie specimen ter bezichtiging
gesteld; een ieder kan dus gemakke
lijk kennis nemen van deze kunst
uiting. Voor aankoop is in de ztEak
een prijslijst aanwezig, alsmede vele
andere zaken, die een bezoek over
waard zijn.
A M,
ZONDAGSRUST VOOR KOET-
SIERS To Den Haag zal van Oc
tober af tot wedio-Maart, de Zondags
rust voor koetsiers worden ingevoerd.
Behoudens in spoedeischende ge
vallen zal van Zondag af niet meor
worden gereden.
MOORDAANSLAG. Te Ede is
W. in zijn woning door R, een bezoe
ker die daar meermalen zonder goed
vonden van W. vertoefde, zoodanig
met een bijl een slag op het voorhoofd
toegebracht, dat zijn toestand beden-
jkelijk is. Men had W. met een
handbijl lot aan den steel in het voor
hoofd gedrongen, de bijl met één hand
vasthoudende voor de woning op den
(grond liggend, badend in zijn bloed,
gevonden.
Gemengd Nieuws
Ultraviolet licht doer ahnnininmvonkcn.
in water.
Men hooft proeven genomen voor het ver
krijgen van ultraviolet licht door almnimam-
vouken en gebruikte daartoe een olietransfor-
zaator met een erverzettingsvannogen van 100
op 50.000, met een spanning mh de primaire
zijde van 160 volt eo 50 perioden. Door dezo
oRe-soh29celaar werd een 2 mM. lange ahpni-
ninurvonken trekker in water en eone met haar
in snrie geschakelde hulpvoraken-trekker in
tucht gevoed. De aJuminiumvonken leverden een
bijna constant oitartolet spectrum 't welk zeer
goad voor absorpttoonderzoeldngen met ultra
violet jjéhezigd kon word en.
Pe wagens tuu de hew-York Central Railroad.
Voor de «teewhsche lijnen, welke New York
det de voorsteden verbinden, zijn thans mo
tor rijtuigen in gebruik, welke rijden met ecu
(Edelheid van SO K M. pea- nor. Deze wagens
hebben een gewicht zonder passagiers van
65.000 K.G, zij hebben 4-wielige schamelstel-
len en rijn voorzien van een tweetal 190 P.K.
getijkstroommotoren van 600 volt. Deze mo
toreu hebben een gesiumfcveld voor de groot
ets snelheid, bovendien hulppolen en zijn zelt-
(VentileereiKl. De snelheid van de motoren, dus
ook van de wagens, wordt met een normale
zchakeJwwls geregeld, echter kan deze inscha-
hatog ook automatisch plaats hebben, waar-
loer het doorschakelen op het volgend con
tact op bet juiste moment plaats vindt Hier-
wordt eea rustiger aaaloopen verkregen
«a bovendien een zekere stroom besparing. De
wageiia sjjn voor het derdo-raJl-ejaloem, tLw.z.
'dat de utroorarvo erend o rail bij beu naast de
andere rails ia aangebracht waartegen de
stroomafnemer wordt iuuigedrukt Dit systeem
komt in Europe Af niet. Cf zeer sporadisch
voer. De wagens hebben belten de eiectri-
scao ook oog een Juchtrem, zoodat ze ook ach
ter stoomtreinen dienst kimaen doen. Ze heb
ben een lengte van 19.50 M., bestaan ln hoofd
zaak nit sta ai «1 bevatten 82 zitplaatsen. Op
den grond langs de wanden stjn electrischo
kachels aangebracht welke automatisch een
bcpaahte temperatuur In stand houden, doch
ook met de hand rijn to regolcc, rodere
w.i &a ie voorzien van 21 rentUatoren, voor I
luchtvervarscfciiïg.
Betonnen opslagplaatsen to Norfolk.
Gedurende den oorlog moesten op de leger-,
.basis te Norfolk (Va) pakhuizen worden ge-:
plaatst Deze pakhuizen, alle van slechts één
verdieping, hc-bben een gezamenlijk bodemop-
iPervlak van 230-.000 vierk. Meter. De wanden
zijn 5 c-M. dtk, tusschen een geraamte van
zware houten stijlen, welke 330 c_W. uit el
kander staan. Tegen de houten stijlen werd
een wapeningBnet gespannen, waarachter op
een afstand van 1 «tM. houten schotten werden
opgesteld. De beton word vervolgens van bui
ten af tegen deze schotten gespoten met ce-
mentgum, tot een dikte van 5 cAI. Na 24 uur
konden do schotten reeds worden weggeno
men. Het dak is op dezelfde mander gespoten
en bestaat uit 6 oM. dikke platen, welke op,
op 2.3 M. ouderlingen afstand liggende, gor
dingen liggen.
Het door electricifeit bewogen schip
^Jfleuw Mexico."
Htet schip is voorzien van ©6n tweetal tnrbo-
generatoren voor tweefase-etroom van 11.000
K.W. vermogen, welke stroom levereu yoor 4
inductie-motoren van 7000 PJC leder.. Dc 510-
loren worden voor een snelle vaart 24-potig
geschakeld, daarentegen voor snelheden onder
de 16 knoopea 36-po lig.
j WaffDeer belde generatoren gelijktijdig !oo-
pen, dan is de spanning 4442 volt, wanneer
1 slechts een generator loopt, is de spanning
1 3000 volt. De snelheid wordt buiten het om-
schakelen van het aantal polen der motoren
nog gewijzigd door het wijzigen van het aantal
turbine-om wentelingen.
Stalen spoorwegwagens.
Volgens de .JZeitung des Vereins Deutscher
Ei8eiüjahnTcrwaltuagen waren einde 1913 in
de U. S. A. reeds 16.000 -jtalon personenwagens
in gebmilc. Thacs heeft men ook te Berlijn een i
rtalen proefrijtuig gebouwd voor de eiectrische 1
rtadslyn van i!o A. B. O, De lengte van dit
I rijtuig is 13.545 M. bij eeu breedte van 2.525 iL
to biect plaats aan S0 staande ea 41 zittende
reizigers. Ilct heeft twee schameteteilen ea heeft
sen gewicht buiten het eiectrische gedeelte
1 en bet remwetflc van 8400 K.O., hetgeen bij uit-
roering in hcut 11600 K.G. zo-u worden. Aan
olko langszijde van den wagen zijn 4 gehuif
de uien aangebracht, welko door een pneuma-
tiscbe eoafihructle aile gelijktijdig worden ge-
opond en gcstotoi door deu bestuurdor.
Hoogspannhigstations van den Chicago en
]tfÜwakee-voor9tedenTeriieer.8poorweg.
Hiervoor zijn opgericht drie onderstaUons,
welke wisselstroom van 13.200 en 33.000 volt
25 perioden omzetten in gelijkstroom van 600
volt. De geheelo hoogspannïnginrlohting be
staat uit 3/8 dulms koperen buizen, welke door
een buizenstelsel aan de zoldering is opgehan
gen. Terwijl door eendere stellingen ook de
olieschakelaars, proef-, stroom- en spannings
transformatoren op 9 tot 6 duim boven den
grond zijn aangebracht De leidingen van scha.
keiborden zijn zoodanig gelegd, dat geen krui
singen voorkomen.
Kolenpremle in Denver.
Doov het invooren van oen kolenpremie,
waarbij iedere (beambte eeu bepaalde premie
ontvangt bij een laag kolenverbruik per K.W.-
uur, Is door het electriciteitswerk, hetwelk ile
tram van Denver in de U. S. A. van stroom
voorziet, het kolenverbruik lager gekomen dan
1.25 K.G. per K.W.tror en is oen jaarlijkse he
besparing verkregen van 150.000 dollar.
Een oliebak te Rosyth.
De te Sosyth gebouwde oliebak (tank) ls
bestemd voor de olie welke gebruikt wordt
voor de in de Firth of Forth stationneeronde
oorlogsschepen. Zij is gebouwd van gewapend
beton in een oude zaadsteengroeve en kan
272.600.000 liter olie bevatten. Voor afdek
king dienen houten daken van 15 M. breedte.
Do gebeele bak beslaat een oppervlakte van
S0 HA
Spiritus voor verlichting.
BIJ de distillatie van steen kol enteer ontstaat
een fractie, die bij ongeveer 170 gr. O'ciua
kookt. Deze Solvcnt-Naphta (zoo genoemd, om
dat ze caoutchouc oplost) wordt wel gebruikt
:om met spiritus te mengen. Daartoe wordt vijf
tot dertig .procent aan de spiritus toegevoegd.
Gebruikt in eon lamp met pit, brandt deze
vloeistof zander roetende vlam. Integendeel:
het licht is zeer hel. ook zonder het gebruik
van een gloeikousje. Door toevoeging van twee.
procent methylalcohol fs men bovendien ln
staat om den minder aangeoamen geur der Sol
yen t-naphta te bedekken.
De ontwikkeling der steenkolen-industrie en
der spiritusfabricaHe zal beslissen, of deze
brandstof vroeg of laat de petroleum zal ver
dringen.
Chemische brandblnsehmiddelen.
Tot de oudste middelen, om door verfiringen
van de zuurstof een brand te blusschen, be
hoort ongetwijfeld het buskruit Doch dit mid
del is eenigszins onaangenaam in do practijlt!
De gassen, die bij de ontploflling van het bus
kruit ontstaan, verstikkende vlam, door zuur
stofgebrek.
Een ander middel, dat speciaal voor schoor
steenbranden wordt aanbevolen is de vloeistof
zwavelkoolstof. Bij verbranden levert dat zwa-
veïligzuur, dat verstikkend werkt.
Sommige EMincteurs bevatten dubbelkool-
1 zure soda, dat in de vlam gestort wordt, ook
iwel Glauberzout, kalk, soda.
Ook hot vloeibare en onbrandbare vlekken-
I water, de tetrachlorkoolstof, wordt wel voor
het uitdooven van vlammen gebruikt. Om de
uitwerking te vehhoogen wordt deze vloeistof
vooralsnog wel met koolzuurgas of ammoniak
gas verzadigd.
Speciaal voor Gasolinebranden worden nog
hooger kokende chloor-koolstofverbindingen
j aanbevolen, bijv. di-~bloor-aethaan en hexa-
chloorbensol. Ook het Bromium helpt volgens
I sommigen.
De turbines Tan do s.s. „Repulse" en de
„Renown."
De beide slagkruisers „Repulso" en „Re
nown" hebben de grootste scheepsturbines aaa
boord mot directe aandrijving. Dit zijn turbi
nes van Brown-Curtiszij liggen naast eikan
der in twee door een lang schot gescheiden
machinekamers. Aan iederen kant liggen twee
schroefaeeen, welke door drie turbines worden
I gedreven. Bij het proc-fstoomen werd hij een
I waterverplaatsing van 30.000 ton en een snel-
heid van 32 K.M. 119.000 pi. ontwikkeld.
Dc windmeter iu Holland.
Pi'oL Ir. J. C. iDyxhoorn beweert iu de „In-1
genieur", dat thans in Nederland 21.000 H.A.
polderland door windmotoren worden bemalen.
De grootste uitvoering er van is die voor. den.
„Ktoostcrpolder", te Ried, bij Franeker, met,
een oppervlakte van 1000 ELA_, welke bemalen-
wordt door een motor met windrad van 16 M.
middellijn in verbinding met een vijzel vaa
1.80 M. middellijn. Van deze installatie wordt
als maximum-opbrengst opgegeven 65 M3. per,
minuut bij een opvoerlioogte van 1.30 RL, het
geen nagenoeg overeenkomt met 19 WALK.
Mangaan en eokesbespttring In het
hoogoTcnbedrijf.
BIJ een proef over een jaar met 6 hoogovens
is gebleken dat bij gebruik van cokes met
slechts 8 ascbgehaltc, voor het verkrijgen
van gelijke hoeveelheden ferromangaan enj
epiegelijzer in plaats van 57.000 ton cokee met
40.000 ton kon worden volstaan. Tevens erd
een groote hoeveelheid mangaan bespaard.
Het monel-mctaaJ.
Alhoewel het monel-metaal een iegeering is,
ls het toch een natuurproduct. De samenstel
ling is 67 (fc nikkel, 28 koper en 5 andere-
elementen, hoofdzakelijk beslaande uit IJ-»'- Bij
1 bet raffinceren worden Mangaan, Silicium en;
koolstaf toegevoegd. Het erts wordt gewon-|
j nen in de mijnen van de Sudbury-districten inj
I Canada. De trekvastheid is grooter dan die van!
staal evenals hare wringbelasting. De legee-
ring lis zeer elastisch en roest niet spoedig.
Het is bijzonder geschikt voor schroevon yanj
stoombooten enx.
i Sneltrein locomotieven ran de Nederlandsche j
Staatsspoor op Java.
Door dc Nederlaadsche fabriek zijn voor heb
baanvak Batavia-Soerabaja van de Nederland-j
i echo staatsspoor op Java 2 C 1 viea»*lnder-:
sneltreinlocomotieven gebouwd mot o verven-!
(Hitte stoom. Deze (machines zijn voor smalspoor!
van 1567 m-k. Zfl hebben een grootste raddrnki
van 12.24 ton en een dienstgewïcht metende 109,
ton. De oververhitier is van het systeem
Schmödtsch. De voedlngwaterverwarmer vanj
systeem Knorr Poorten oppervlak 2.7 M2. Dq
Itrekkracht op een vlakke baan is 300 ton bijj
j -KM per uur of 400 ton bij 90 KAL per uur.
j Het krachtstation Barberlne der 8. B. B.
Door een stuwmuur is een. op plns minus 1900,
M. hoogte liggend kunstmatig meer van roud
40.000.000 M3 inhoud gemaakt. Door een val-!
hoogte van 714 M.. is men in staat dagelijks
11.000 P.K. op te wékken. Wanneer de volle
capaciteit zal zijn verkregen, zullen 6 turbine-
j eenheden zijn opgesiold met in totaal 60.000
P.K. vermogen.
