Letteren en Kunst
M Duurtevraagstuk.
37e Jaargang Mo. 11198
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
MAANDAG 13 OCTOBER 191e
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN per S maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waai' een Afccnt gevestigd
is (kom der gemeente) 1 2.60. Franco per post door Nederland f 2.95. Afzonderlijke nummers 10,16. Geïlluetr.
Zondagsblad, voor Haarlem f 0.51 Geïllustr. Zondagsblad voor de omstreken en franco per post f 0.59.
Uitgave der N.V. Lotirens Coster, Directeur J. C. PEEREEGGM, Telefoon SCE2
ADVEETENT1EN: Van 1-5 regels i 1.25; iedere regel meer 25 Cte. Reclames 60 Cts. per rogel. Bij
abonnement otimatniijk ial-at. 'Iknstuivers-advcrteitiin vr.n Vraag en Aanbod van 1—5 regels 60 Cts.
per plaatsing, elke regel neer 121.. Cts. a content; bulten bet Arrondissement dubbele prijs.
Directie cn cir.inietrstie Crcote Houtstraat SS. Teleleor.nrs. der Redactie eSO cu eer Administratie 7S4
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN.
EERSTE BL;,D.
LEVENSMIDDELEN-
VOORZIENING
De Directeur van het Gemeentelijk
Levensmiddelenbureau te Haarlem
brengt ter kennis, dat verkrijgbaar
wordt ge6teld
SCHELV1SCH
op Dinsdag 14 October 1919, van
des v.m. 10 uur tot des n.m. 1 uur
per persoon
één pond Sofceüviscfo
a 19 cent per pond
op vertoon van vischkaart No.
1—4000 in de Üem. Vischhal.
De Directeur voornoemd,
F. DE JONGE.
JigöllüE
11 e d e n:
MAANDAG' 13 OCTOBER.
Siariw .wtiwbu-g, Wilsunsplein istc
Kamermuziekavoncl van de Maatschap
pij loi Uev. der Toonkunst, afd. Haar
lem Madrigaal-Verecniging, onder lei
ding van Sem Dresden, 8 uur.
bcliouwburg, Jansweg Viool-avond
llubcnnan, 8 uur.
Museum van Kuusiuijverheid Ten
toonstelling van acsihetisck uitgevoer
de gebruiksvoorwerpen, 10—5 uur nam.
Waaggebouw, Spaarne „Kunst zij
ans doel", Tentoonstelling van schil
derijen, aquarellen en teekeningen,
104 uur.
.(voorstellingen
DINDSDAG IS OCTOBER.
Groote Kerk Orgelbespeling, 23
stadsschouwburg W ilsonspleiu.
Het Scliouwiooneet ,,L>e Voorgevel
8 uur.
Museum van Kunstnijverheid: Ten
toonstelling van .lesthetisch Uitge
voerde Kcbruiksvoorwcijien, 10 uur
t.„ uur nam.
W itaggèbouvv, Spaat ne: „Kuusfc zij
ons doel", Tentoonstelling van scnit-
derijen, aquarellen en teekezringei
10—4 uur.
Schouwburg De Kroon: Gr. Markt).
Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
Cinema Palace, Gr. Houtstraat,
Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
Centraal Theater: KI. Houtstraat;
Bioscoopvoorstcll Jig.
Ve'feen :Ruaanuis: Vergadering van
den cemcxnteruad, 1.30 uur n.m.
.iüilSIllBüHS
VOLKSZANG. - Men schrijft ons:
Woensdag a_s. zullen de wekelijksclie
zangavonden van de Nationale Ver-
eeniguig voor den Volkszang weder
hervat worden in hot Blauwe Kruis.
De heer Oostveen, die nog zeker
wel in aller herinnering is blijven
voortleven, zal dezen eersten avond
weer leiden cn de stemmen helpen
losmaken als die soms mochten vast
geraakt zijn.
tn de eerste plaats worden weer
verwacht alle mededingers en mede
dingsters aan den wedstrijd bij de
sluiting van hel seizoen en dan min
stens even zooveel nieuwe gasten.
Er is m dezen zomer gelegenheid
genoeg geweest om de zangavonden
bekend te maken, dat wu verwachten
dat de zaal flink gevuld zul zïju.
SALAR16ACTIE H. O. EN
M. O.
I11 verbind n.et Je dooi- de leeraren
van het H. O. e» M. O. ingezette actie
.gewen we hierbij de wedden, zooals
die onder d-e C ans vigeerende regeling
genoten worden:
Voor de lees aren van H. B. S., Han
delsschool en Gymnasium uitgezoi
xierd van die in d« gymnastiek
i( 2700- 4200, naar gelang het aantal
jü enstjaiea liet al of niet hebben van
tem doctoral en graad, enz.
Voor de leeraresseu of leeraren
aan' de Meisjesschool voor M. O.
I 24003200.
VOORUITGANG. Zaterdagavond
gal de Arbeiders-TooneeCvoreeniging
„vooruitgang' con goed geslaagde
tooneeluitvoeiing. Dc voorzitter, de
heer K. v. d. Berg zei, dat in verho-r
diaig tot hot ledental van den Haar!.
Bestuurdersbond er nog te weinig
kunstlievende leden der vereeniging
Kijn.
De lieer R. J. Dijk, secretaris H.
B.B., sprak daarna nog een kort
woord en hoopt deze, dat 00.1 het
werk van de veroen igiaig bevorderlijk
moge zijn voor de propaganda.
Opgevoerd werd het toon eel spel
Karei van den Berg"' in 3 bedrij
ven van O. M. Verbeijen.
Er werd over liet algemeen goed
gespeeld)
Een orkestje wilde de pauzes.
Diuirtetoeslcig voor leerarar
UW. O. on Gymnasium.
Het „Weekblad voor Gymnasiaal en
Middelbaar Onderwijs' deelt mede,
dal op 2 Oclolier de voorzitter en de 2e
pecretariis op hel departement yan
Ondenviis een bespreking hadden met
den chef der afdeeling M. O., bij wien.
inlichtingen werden ingewonnen 0111
trent dc vele 6alarisregelingen der ge
meentelijke H. B. Scholen, (jie al ge
TU'men tijd op het depariement op
goedki uring liggen te wachten en over
het fei;, da: tl leeraren a«n gemeente
lijke H. B. Scholen geen duurtetoesiag
wntvangsn en die aan de Rijks II. B.
Scholen eu bijzondere, wel.
Hierop werd geantwoord( dal inder
daad gedurende vrij langen tijd vele
saluïisregcliiigen op het departement
zijn blijven liggen, maar dat deze
thans aan uMo Gemeentebesturen zijn
teruggezonden De vertraging was
hoofdzakelijk toe te schrijver, aan
moeilijkheden in verband met de sa
larisregèlingcn aan Gymnqfiia
Meegedeeld werd, dat bij den mi
uister geenerlei bezwaren bestaan te
gen de toekenning van een duurtetoe
slag of een maand extra-salaris, va»
gemeentewege toe te kennen aan de
leeraren der G. H. B. S. en. mits deze
-toeslagen de oveieenkomslige Rijk«
toeslagen r.Kt te boven gaan.
ORGELBESPELING in de Grooth
of Sr Bavokerk te Haarlem, op
Dinsdag 14 October 1919. des namid
dags van 2—3 uur door den heer
Louis Robert.
Programma:
1. Choral: Da Jesus an dem Kreuze
Standi., Sara. Scheidt, (1587—
1654).
2. Sonate F gr. t.Padre G, B. Mar
tini ('J 706—1784).
Prelude, Allegro.
Sicilienne, Courante.
Menuet.
3. Praeludium und Fuge e kl. t.,.F.
Mendelssohn—Bartholdy.
4. Dois bien. Enfant du Cie! (Noêl
Alsacien), A!ex Guilmnnt.
5. Evening Song; R. Goss Custard.
6. Fantasie fiber dein Clior.- b Lobet
den Herren, N. W. Gade.
Een Vredasraam in de
Kathedraal „St. Bsvo."
Bij eenige katholieken in het bis
dom Haar.em is, naar wij in de
Maasbode lezen, het plan opgekomen
om ten vredesraam an.11 dc kathe
draal „St. Bavo" te Haarlem te
scheuken.
Reeds heeft zich een voorloopig co
mité gevormd, bestaande uit pro
fessor mr. J. A. Veraai-t, voorzitter;
mevrouw L. G. Vanderveèden—Vi'gh,
secretaresse; den weüeerw. rector Th.
M. P. Bekkers, penningmeester en
de lieeircn G. J. van 't Hek en J. Smit,
leden.
Dit comité zal zich tot bestuursle
den van de diocesane Katholieke or
ganisaties wenden met het verzoek
om in liet definitief comité zitting te
nemen en hun medewerking tot het
tol stand komen van een gedenk
raam "te verleen en. Aldus hoopt men
te bereiken, dat liet gedenkraam een
geschenk wordt van de Katholieken
[van alle rrm'-> en sténden in het
bisdom Haarlem.
AANGEREDEN. Zaterdagmiddag'
omstreeks half vijf werd de 7-jarige
Wilhehnina v. S., wonende aan hel
Nieuw-Heiligland, op de Groote Markt
plotseling aangereden door een onbe
suisd trappenden wielrijder, die onbe
kend gebleven is. Toen liet kind weer
op wilde staan, bleek, dat bet rechter
been opgezet was, waardoor het meisje
niet kon loopen. Per brancard is ze
derhalve naar de ouderlijke woning
vervoerd.
RUIM BAAN GEMAAKT. Zater
dagavond tegen half elf werd de open-
bare orde in de Groote Houtstraat weer
eens verstoordditmaal naar aanlei
ding van het opbrengen van een in
staat van dronkenschap verkeerenden
milicien-huzaar, den hier in garnizoen
liggenden P. S. 't Publick drong van
alle zijden aan, ioodat de politie ge
noodzaakt was van de sabel gebruik te
maken, om de menigte uit elkaar te
drijven.
Uit lis Offlstftisn
IJMUIDEN. -- De N.V. Algemeen
Scheepvaartkantoor „Bataufsche Com
panio" zul to IJmuiden een nieuwe
sleep- en bergingsdienst vestigen.
SCHOTEN. Woensdagavond verga
derde de Br.get'wacht, in het. lokaal
tje van Christelijk Belang aan de Co-
lensostraat, onder leiding van den
heer Germans.
Een aantal nieuwe leden werden be-
eedigd.
Kapitein Koning, „van bet 10e Reg.
inf. hield een causerie over de taak
van de Burgerwacht, over liare oele-
ning enz.
Aan het bestuur werd opdracht, ge
geven een onderzoek in te stellen naar
de mogelijkheid van aansluiting bij
den Bond van Burgerwachten, tot wel
ke aansluiting in beginsel werd beslo
ten.
Mededeeling werd gedaan, dat de
schietoefeningen spoedig zullen aan
vangen. Bij voldoende^ deelneming
zullen zo plaats hebben op de baan
te Overveen dos Zaterdagsmiddags.
ZANDVOORT.
Dammen. De Zandvoortsche
Damclub is thans lid van den Neder 1.
i Jambond m zal 'aan de competitie
wedstrijden deelnemen. Donderdag-
ato^id in „Ons Huis" trainen zich de
leden c: voor in onderlinge wedstrij
den.
Bioscopen. De bioscoop in
hel Casino heeft zeer d«n loop. Zater
dag cn Zendag werd als hoofdnum
mer gegeven het eerste deel van de
Amevik-.ansclic film „Verstooten".
De opnamen van het bezoek van H.M
de Koningin aan Zeeuwsch-Vlaande
ten warden met enthousiasme begroet
zeer in den geest vielen de lang niet o:
verdiens lei ijUc verrichtingen van een
paar muzikale clown»
In het Palais d'Elé, waar de projec
tien thans yrm de gcwenschte scherpte
zijn, ging als hoofdnummer „Car
men". De schoone muziek was tref
fend in overeenstemming met. de
beelden.
Po s t e r ij c n. Tol besteller ten
posikunlors alhier zijn benoemd de
heeren A. Drayer en W. Molenaar bei
den te Zandvoort.
Bclastin g. B. en W stellen
den Raad voor het licffen van IS op
centen ten hate der gemeente op de
tantième e" dividend-belasting.
Verloting. Door B. e» W. is
vergunning verleend tot het houden
eener verloting ten bate van een fonds
tot verpleging van aan tuberculose
lijdende werklieden, leden van „On
derling Hulpbetoon Benige schilders,
te Zandvoort woonachtig, hebben stuk-
kan afgeslnnn voor dit doel en door
onderscheiden winkeliers alhier zijn
prijzen voor de verloting beschikbaar
gesteld.
Gunning. Door B. en W. is de
bouw der nieuwe school gegund aan
den laagste» inschrijver, de firma
Foon en Smrrovt-ld ie Wormerveer
voor de som van f 96.000
Aan iJ>f j. G. N. Bonarins. alhier
door B. en W. eervol ontslag ver
end ^:s lijneüjk onderwijzeres aan
school C" alhier, wegens haar benoe
icing :oz onderwijzeres te Nijmegen
HAA RLEMMERMEER
Op vrije voeten. B. A. H.
d© vermoedelijke dader van den in
deze gemeente ten nadeele van de wed
de R.., aan den Vijttuiizerweg gepleeg-
den dief3tnl, is, na een volledige ba
ikentenis te lebben afgelegd weer
op vr'je vioten gelaten. Hij toonde veel
berouw over zijn daad.
Een woesteling. De po-
ilitLe maakte tegen P. v. M. proces
verbaal ">p wegen» mishandeling van
«e vrouw van W. K-aan den Kruis
weg alhier. De man verkeerde ondei
oen invloed van sterken drank, wierp
eerst een klomp stuk tegen de deur en
greep daarna vrouw die door he.
veroorzaakte ieven naar buiten kwam,
Pij de keeï en drukte haar, onder het
toebrengen van harde vuistslagen, me:
kracht leger, den muur. Hierop wierp
de woes'ciing met een grooten zuui
koolkei ,die tegen het huis terechl
kwam.
VELSEN. Alhier is .opgericht
de afdeeling „lïcamemeriaiKi onder-
afdeeling van den Lande!ijken Bond
tot bestrijding dei' duurte.
Op Vrijdag 17 October zal de eerste
openbare vergadering gehouden wor
den in Hotel de Prins.
Overleden W. M. van Beden, 4 da
gen, dochter van J. A. van Bcelen en
T. Toepoel. S. Grapendaal, 1 jaar,
dochter van L. Grapendaal cn L. Boon
tjes.
Staad
1AND VOORT.
Ondertrouwd: P. van der Mije en
M. van der Zee. C. Koorti en P.
Schaap: N. C. Schaap cn B. Marstel-
'it-r; G. A. Seders en M. B. Casteen:
C. Keur c» C. van Kooten
Geijuwd: H. Schoonderbcek en A.
A. van Zonneveld; Ch. J. Steenken en
Ml C. van Paesechen; w. Koperen M.
van Niekcrtf A. Molenaar en J. M.
van Honschoten.
Bevallen M. Koper van Keulen d.,
J.Bakk-r Koning d-, G. M. de Voogd-
Padt z., T. Weber—Koning z., M. A
J. van der Worffde Jager z. C. Bur-
irvvan Ophem 2d., A. C. Paap-
Beekhuis z.,
Over eden.- J. S. Parrec 32 j.
HEEMSTEDE. Ondertrouwd. H.
Daems en B. J. Hummels.
Bevallen: J. WallenburgMeuxs, d.
C. M. van der Leek—Schouten, d.
HILLEGOM. Ondertrouwd W.
H. van Woesik en M. W. F. van Gen-
nip. Th. J. van der Meij en C. J.
de Groot.
Bevallen F. MohlinannWesselink,
z. H. C. LübbcVan Licrop, z.
M. H. MesmanVan Kampen, d.
A. Elderbroek—v. d. Schrier, d. M.
J. van DamWijkhuizen, z.
Overleden II. C. A. van Leeuwen.
5 jaar. W. van Dam, 1 dag.
VELSEN.- Bevallen E. Reekers
Waterdrinker, z. J. MansvelderVan
Beek, d. H. HamersVan Zon, d.
C. Oudendijk—Handgraaf, d.
OndertrouwdJ. Hoogbruin en B.
M. Rietdijk. W. Zwartveld en M.
Boudesteijn. J. II. Tekamp en J. Ro-
zemeijer. L. Kok cn W. Stam.
Getrouwd A. Kooiman met L; Zwaan.
J. van Zetten met 1'. Korsman. B.
Vader met H. J. Meinders. P.- dc
Jong met T. Burger. H. Visser met
F, Oord, J. F. van der Wel met S.
Slatmam A. Nieuwenhuizen met A.
Wuis.
Blsnsnlasa
DOOR ELECTRICITEIT GEDOOD.
Zaterdagmorgen is nabij deu wa
tertoren te Bussum een 21-jarig werk
man uit Blaricum' in aanraking geko
men met een hoogspanningsdraad. Hij
werd onmiddellijk gedood.
BOTER EN KAAS NAAR BELGIë.
De N. V. Kaashandel-Maatschappij
Gouda heeft met de. Belgische regee
ring gecontracteerd voor de levering
van een groot quantum boter benevens
van 1.500.000 K.G. kaas. welk quan
tum geleverd wordt van de voor export
vrijgegeven 60 pCt. uit haar aanwezi
gen voorraad.
Sen Bei&isshe sleepboot.
Naar aanleiding van bericliten over
een incident op de Schelde, met be
trekking tot een lichter, welke mu
nitie overboord zou Lebben gezet op
een plaats, waar dit gevaarlijk was
voor de scheepvaart, wordt aau het
Haagsclio Correspondentiebureau ge
meld
Van visschers werd Donderdag
morgen bericht ontvangen, dat een
sleepboot, met ecu lichter op sleep
touw, bezig was munitio over boord
te zetten in de Deurloo (een van de
yc'ieldemoudiugeu). Enkele der over
boord gezette projectielen waren reeds
door een visscber in z(jn net omhoog
gebracht en werden, mot liet oog op
liet gevaarlijke karakter van een
dergelijke vangst, afgedragen aan de
maritieme autoriteiten.
'üadeiyk werd eeu torpedoboot naar
de sleepboot en den lichter gezonden,
en deze werden uitgenoodigd, zich
uit de Nederlandscjie territoriale wa
teren te verwijderen, wanneer ze ten
minste voort wilden gaan met hun
bezigheid, in casu het over booyi
zetten van projectielen.
Do kapiteiu van dc sleepboot gaf
te kennen, hieraan te zullen voldoen
de sleepboot en lichter werden echter
later op den dag weer op dezelfde
plaats gezien en stoomden kort daarop
naar Vlissiugen, waar ze door de
marine-autoriteiten werden aangehou
den en oen nader onderzoek werd
ingesteld.
Hierbj) bleken lichter cn sleepboot
afkomstig te zijn uit Antwerpen en
aan boord te hebben een detachement
van de British Munitioustransport
service, welke opdracht had, een
lading munitie in zee te werpen op
een in details aangegeven plaats,
welke buiten onze territoriale wateren
was gelegen en ook geen gevaar voor
de visscherjj kón opleveren. De onder
officier van de Munitioustransport
service, die zich aan boord van den
lichter bevond, had volgens overeen
komst met den gezagvoerder van- de
sleepboot, de munitie over boord laten
werpen op de plaats, waar de sleep
boot hem bracht. Deze laatste echter
had zich niet gehouden aan de op
gegeven plaats, doch hiervoor een
punt uitgekozen ver binnen do terri
toriale wateren en zeer gevaarlyk
gelegen voor scheepvaart en visschery.
yieepboot en lichter, welke Donder
dagzonder vlag hadden gevaren, had
den den morgen d.a.v. de Engelsche
marine-reserve vlag gehesclien.
De Middclb. Ct. meldt, dat op de
Schelde een kist met granaatkartetsen
drijvende is gevonden.
Pamlil8&8rlcMen
UIT ANDERE DAGBLADEN.
Bevallen Louives\\'es terhuis,
Hengelo. N. van OostveeuHoo-
gendoorn, t„ Amsterdam. G. S. llult-
zerFelderhof, z., Amsterdam.
Overleden: A. S. W. Bruijn,
geb. Van Renesse v. Duivenbode, Delft.
D; J. Segov, 35 jaar, Amsterdam.
A. Nieuwenkuis, 40 jaar, Leiden.
H. Kuik, wede. D. Jippes, Den Haag.
E GOUDEN KOOI.
Naar de „Tel." onder bovenstaand
opschrift meldt, heeft het hoofdbestuur
au de Nedeilandsche Tooneelkuaste-
naarsveeenigiag zich gewend tot het be
stuur vac hc; Verbond van Neder-
landsche Kunsienaarsvecenigiagen met
vcizuek de leiding op zich te willen
nemen, van eene actie tegen de voor
waarden, vei va: in het rapport van de
Rijkscommissie voor steun aan dra
matische kunst.
liet Verbondsbestuur heeft verklaard,
dat het in hoofdzaak accoord gaat mei
de denkbeelden der Tooneelkunste-!
naarsveecnigirig. Binnenkort wordt
een bijeenkomst gehouden van het Al
gemeen Bestuur van het Verbond,
waarin deze zaak aan de orde wordt ge
steld, zoodai men van deze zijde spoe
dig een openbaar optreden kan te ge-
inoet zien.
DE STRLJ D TEGEN DE DU URTE.
Mr. C. Blankevoort scbryft ons:
Nu er ook te Haarlem een Vereeni-
ging tot BcstrydiDg van de Duurte
is opgericht, komt het rnij van groot
belang voor, dat het doel dezer \'or-
eeniging eens nauwkeurig worde uit
eengezet 1 Daardoor verdwijnen voor
oord jelen, die berusten op verkeerd
inzicht en wordt misschien naar vele
kanten sympathie verworven. En waai
de Btrijd tegen de Duurte geschiedt
in het Algemeen Belang, is eeue
openbare uiteenzetting wel op haar
plaats.
De oprichting van Yereenigingen
tot Bestrijding van de Duurte is een
internationaal verschijnsel. Hier te
lande werd het eerst te Assen het
initiatief genomen. Dat juist Assen
als baanbreekster op moest treden,
laat zich goreedelyk verklaren. In
Assen, als Hoofdstad eener Provincie,
wonen Ambtenaren van bet Rijk, de
Provincie eu de Gemeente. Ook ligt
er een garnizoen, waardoor het aan
tal van hen, die in deze tijden van
duurte met een bepaald tractement
moeien zien rond te komen, vergroot
wordt. De stad .i3 niet zoo groot, of
er is tussehon deze categorieën van
ambtenaren spoedig genoeg contact.
De situatie liet zich tor piaat.se ge
makkelijk overzien. Gemeenschappe
lijk overleg leidde weldra tot oprich
ting van oen Ve eeniging. Aan de
zelfde omstandigheden is het tc dan
ken. dat doze Vereeniging werd een
Verbruiksvereeniging. Er zijn vele
manieren, waarop men de duurte kan
bestrijden en Assen koosdezen inder
daad ver strekkenden vorm. Of het de
meest practische is, zullen wij straks
nagaan.
Nam Assen de leiding, ook in an
dere plaatsen van ons land had men
niet stilgezeten. Te Haarlem nam de
Vereeniging van Gemeente-Ambte-
nareu het initiatief en benoemde een
Commissie uit haar midden om maat
regelen tegen de duurte te beramen.
Ook hier weder zien wy die categorie
van burgers het eerst de hand aan
den ploeg slaan, die, en dit wei is
ieders overtuiging, ouder de duurte
bet meest heel t geledeu. De Commis
sie wendde zich tot alle Vakvereeui-
gingen, met verzoek om medewerking.
Terwyl van enkele Vakvereenigingeu
nog gewacht werd op de mededeeling
van hun al of niet en bloc toeiredeu,
werd een Voorloopig Comité gevormd,
zooals wy dat hebben loeren kennen
op de gehouden Openbare Vergade
ringen. Dit Comité besloot tot de op
richting van een Vereeniging tot Be
strijding van de Duurte.Letwel,niet
tot oprichting van een Verbruiksver
eeniging, zooals te Assen. Een Ver
bruiksvereeniging beeft hoofdzakelijk
ten uoel het verschaffen van bepaalde
artikelen aau hare leden tegen groot-
11 andelspr ij zen, waardoor de winst van
den winkelier aan de verbruikers komt.
Van deze Verbruiksvereenigingen
lezen wy in het boek van Charles
Gide, ecu Fransch economist:
Een- zeker aantal personen vereoni-
gen zich om voor gezamenlijke reke
ning, d.w.z in 't groot, alle of een
gedeelte van de voorwerpen te koopen,
die voor hun gebruik beuoodigd zijn,
hetgeen lieu in slaat stelt ze goed-
kooper te verkrygeu.
De socialist Uwen beeft liet eerst
dezeu vorm vau samenwerking inge
voerd, maar de opkomst van de Ver
bruiksvereenigingen dagteekent eerst
van de honderd maal vertelde ge
schiedenis van de rechtvaardige pio
niers van Rochdale, in 1SI4. Deze
Vereenigiugcuzyutegenwoordig(19ü5)
in Engeland ten getale van 1469,
tellen2.078.000 leden, (hetgeen de leden
van het gezin medegetcld, wel 10 a
12 miliioon personen vertegenwoordigt,
d. i. ongeveer Vt van de bevolking
van het Voreenigd Koninkrijk) en
het cijfer vau hunne zaken beloopt
bijna 750 millioen gulden. Zij houden
jaarlyksche congressen, geven een
groot blad uit, en vormen een ware
macht in den Staat. De meeste zjjn
tot Bonden voreenigd, en hebben met
alleen als gemeenschappelijk orgaan
een Hoofdbestuur (Cooperative Union)
maar ook een Hoofdmagazijn (Whole
sale)- voor den aankoop in het groot,
een Bank en een orgaan, dat een
oplage heeft van 60000 excemplaren.
Het "Wholesale vau Manchester doet
voor 250 miiiiocn guideu inkoo-
penhet onderhoudt een kleine vioot
van 8 schepeu om in alle streken
van de wereld do waren te gaan
halen, het heeft 15000 beambten en
werklieden on brengt rechtstreeks
in zyn eigen fabrieken voor meer dan
48 millioen verschillende artikelen
voort. De Bank doet voor een milliard
betalingen per jaar. In andere landen,
vooral iu Beigie en Zwitserland,
wordt dezelfde weg bewandeld, hoe
wel met minder schitterend gevolg.
Wat was een van do voornaamste
redenen van dezen grooten bloei in
Engeland? De waren zoo goedkoop
mogelyk te leveren, zonder uit kee
ringen van dividend. Is het echter
verstandig, nu er snel moet worden
gehaudeld, om een dergelijke econo
mische instelling in het ievcu te roepen,
die tal van jaren noodig heeft voor
haar groei en over welker succes in
ons land voorzeker twijfel kan be
staan? Neen, verstandiger ware liet
dan liever steun te zoeken by de be
staande Verbruiksvereenigingen.
HetHaarlemsch Comité hooft terecht
ingezien, dat de oprichting vau een
Verbruiksvereeniging wol vlug kau
geschieden, maar de doorvoering iu
de practijk lang niet zal meevallen.
Hoe kan het ook anders, waar men
hier een maatschappelykeu stand zou
gaau uitschakelen, die zyn bestaans
recht niet aileen baseert op moeizaam
verworven bedrjjfs- en warenkennis,
jarenlange practiscbe ervaring en
routine, maar ook op haar organi-
schen samenhang met de geheele
maatschappij.
Haarlem heeft dit standpunt ook
reeds verdédigd. Toen Assen een
Landelijke Verbruiksvereeuiging wil
de stichten, is dit op voorstoi van de
afgevaardigden van Haarlem gewij
zigd ia een Landelijk Verbond tot
Bestrijding vau de Duurte. De taak
vau het Laudelyk Verbond, waarvan
hot Hoofdbestuur te Assen zetoit, is
de gemeenschappelijke belangen te
behartigen van de in zoovele Gemeen
ten opgerichte Vereenigiugen tot Be
strijding van de Duurte.
Maar al weet meu nu, wat de
Vereeniging niet is, wat wil zy dan
wel? zal men vragen. De strijd tegen
de duurte kan op zooveel manieren
worden aangebonden.
Een der middelen, weike de Ver
eeniging aanwenden kau, is den
stroom van Consumenten te leiden
in door het Bestuur gewenschte banen.
Bij de verbruikers is tot op heden
niet den minsten samenhang tc.bespeu-
ren. De een koopt in Haarlem, wat
hy in Amsterdam 100 0 goedkooper
zou kunnen kiygen. Ook binnen de
stad doen zich nog abnormale ver
schillen in deu prys van eenzelfde
artikel voor. Staaltjes er van wil ik
niet noemen, de verbruikers zullen
die zelf wel genoeg ervaren hebben,
tot liun schade.
Door middel van een circulairo aan
haar duizenden leden kau do Vereeni
ging na evenzoovele koopers leiden
naar de goedkoopste verkoopers, die
door middel van aanbestedingen,
advertenties e. d. wel zullen kunnen
worden gevonden. Dalen van een
artikel over de geheele linie de prijzen
dan is succes behaald en houdt de
bemoeiing van de Vereeniging ten
aanzien van dat artikel op.
Een tweede middel, 'neer van
demonstratieven aard, is nu en dan
zelf van artikei een bepaalde hoe
veelheid aan te koopen, zooals on
langs met de Amerikaansche schoenen
geschiedde. Men mag er niet uit
concludeerende Vereeniging is een
Verbruiksvereeniging. Neen, er wordt
alloen mede aangetoondhet is moge
lyk dat schoenen, in dit geval door
import uit Amerika, goedkooper kun
nen worden. Welnu, dan willen wy
die goedkoope schoenen hebben. .Zor
gen dé daarvoor meest aangewezen
personen er niet voor, dan doen wy
het zelf. Op die manier wordt do
weerstand verbroken, waardoor over
het geheele niveau de pryzen op
oorlogshoogte worden gehouden. De
verderfelijkste transaction cn specu
lation van wie weet al niet, hebben
op het gebied van den handel do
oorlogsfnrie begeleid. Ieder, die voor
raden had, profiteerde van de in
haar geheele hoogte niet gerecht
vaardigde prysstyging. Nu echter tal
van artikelen tegen lagere pryzen
aan de markt zouden kunnen worden
gebracht (het bestuur der Vereeni
ging heeft hieromtrent zekerheid)
ontstaat er tegenwerking. Men wil
eerst, van de op de balans togou zoo
hooge pryzen genoteorde voorraden
af. Daarop willen de verbruikers niet
wachten. En wordt dat al voor be
zitters van die voorraden een ramp,
do Vereeniging tot Bestryding van
de Duurte komt op voor haai- vele
leden, voor wie de duurte een nog
grooter ramp is geweest cn nog
steeds is.
Doch eerst noodgedwongen zal de
Vereeniging tot dergelijke daden die
practised tal van bezwaren mede
brengen, overgaan. Ailcreerst moet
door overleg er naar gestreefd worden
de doeleinden te bereiken. Daardoor
worden onbillykheöon en ongerechtig
heden, die een onbezonnen actie tegen
de duurte noodzakelijkerwijze mede
zou brengen, vermeden. Wanneer de
handel, waarmede de verbruikers in
aanraking komen, eon billijk stand
punt inneemt, voert overleg tot resul
taten en is al veel gewonnen. Of liet
kwaad, de duurte, daarmede iu zyn
diepste oorzaken wordt aangetast,
betwijfel ik. Doch do Vereeniging
moet beginnen by het begin en wel
bij die categorie van verkoopers, waar-
