iluitenlandsch Overzicht
HAARLEM'S DAGBLAD
Amsterdamsche Brieven
I'eiïïlieton
De Lacliende Kavalier
WOENSDAG 22 OCTOBER 1019
twkede blad
23.
nol herfst loofbruin kleurt de boe
men en de najaarszon speelt ©r haar
s» i aii^n door. In het Vondelpark
'6 middags de sereen© rust van den
tijd van stillen blad-val. Loom dwm-
relen se van do liooge hoornen naai
om laas, blad na blad, in zwevenden
Cirkeldraai op den harden grond;
firaks knerpen ze onder den voet. De
bon: -.ruinen prijken in de bonte
klem. ii weelde van veel goudbruin,
orrel duizenderlei schakeering. Aan
anze breedc grachten weven 'e vei'
herfs'e bladerkronen met do mystici e
-,,n'iei* nevels de leere berfrtstemroinj:
dit drixmet- doet en de sproken
t-pieekt van voorbije tijden; dl© Uroo
Ujku dool te midden van hét heftige,
hel harde, het bruta.e, hei leelijke g.-
luiaencomplex en gejacht van dt groo
te stad.
Maar wol zou ik uilen dragen
o-ar Athene; wat zal ik m;in Haar"
leinschen lezers, zoo als weinigen in
ons laad benijdbaar tusschen hun
boeschen, spreken van het herfslinooi
er ('en hertstiooi Ln Amsterdam?
Van de kleuren, die de herfst ton-
vert, vau de droomstemmingen mer
ken we in de stad zoo weinig. We
merken het niet a's de buitcnlingen,
die zich in stemmingen kunnen
la.en gaan, i ie er de schoonheid ten
voile van ondergaan kunnen en dc
verfrissching voor hun gemoedeleven.
Toch, al ip het anders, zijn bekoring
mst de h f4' bij ons riet. Da he'.
He inbrandt plein maar eens over in
den vroegen avond, als alles nog
baadt m een weelde van Jicht. Ale de
Üieaterdeureii noodend open zijn en
iai bekoorlijk "vage, intiem geheim
zinnige zich hult om het drukke stads*
iieeid en in hei stille park zeil da
ölaa val voortgaat, hel proces, dat
mei den doodslaap van den winter
euidig.i in strengen ernst zich vol
trekt.
Hoeveel ven de duizenden zouden
op'poëliLsche gedachte 't rhythire van
hun leven instellen in dezen herfst
tijo?
ja huisvrouwen zeker niet, die al
luide hebben geprotesteerd tegen het
dure gas; tegen het gas var. 14 cents
pér M3. Zij willen den prijs verlaagd
hebben tot 7 cent en er ligt al een
voorst- - Wijnkoop in deze richting
klaar. Het antwoord van de wijze
mannen, die onze goede stad besiuren
is, dat hst niet kan.
Hun antwoord js dat de belastingen
tot hel uiterste van de diaagkraclu
der burgerij zijn opgevoerd, dat de
reserves uil de bedrijven zijn opge
leerd er dat hei tarief niet ver.aagd
kun worden. Ondanks het betoog, dut
in vorh'ooging van tarieven a s voor
het gas, dc e.ectncïteii. de tram, een
directe belasting schuilt die drukt
vooral op de economisch zwakken ni
het antwoord: liet kan niet a»oers.
Zij die roepen om vermindering van
den gasp rijs. vinden een duidelijk,
maar buitengewoon hard antwoord in
hei aangekondigde voornemen om het
iram tarief te vetfioogen tot 12 cents
per rit en 6 cents voor de gebruikelijke
kleine trajecten. Ook dit is voor dui
zenden een Jobstijding. Voor groote
en kleine jjalsemmenschen, maar bo
venal voor do kleine luyden, die naar
hun werk moeien trammen oi om an
üei'6 redenen genoodzaakt zijn, -/an tb'
tram gebruik te maken en nn daai-
voor eenvoudig een burgerniansvei'
mogen moeten uittellen.
Begrippen als „een groote staden
uitgestrekt" zijn zeer re.alief, maai
lioe uitgestrekt Haarlem ook is, hei
valt met ai-tijd op hoe onbeteekenend
de afstanden er zijn, bij Amsterdam
vergeleken. Dit lijkt nu een waarheid
ai» een koe 011 even banaal als (1e be
wering, dut een etuiver minder waard
is dan een dubbeltje. Maai- toch ben
lik er van overtuigd, dat men er zich
pi aar weinig rekenschap van geeft.
Ik weet dat liet electrische tramne':
om en docr Haarlem voldoet aan een
„algemeen gevoelde behoefte", oin
met de uitgevers te spreken, maar,
dit 200 zijnde, moet men zich eens een
«ogenblik indenken welke rol de tram
fin ©en stad alg Amsterdam vervult
in do samenleving.
Ik heb goede kennissen, die in een
zóó verwijdend stadsgedeelte wonen,
dat een bezoek, wanneer ik het geluk
heb, dadelijk ,,ecn tramme-i© f© pak
ken" van huis tot huis ruim eeu half
uur duurl. Niet veel meer tijd deed
vroeger de dectrteche tram over het
traject ArnstercLam—Haarlem. Wan
neer bet tarief straks 12 ets kost,
Imoe-t ik m1'.! mijn vrouw een halven
gulden u-!lgeven alleen orn van en
naar mijn kennissen te gsan. Bedor-
de vriend heeft om per tram vau zijn
huis naar zijn kantoor te guan, dri«
uartier noodig. Die man is geen fo
rens Hij is en blijft Amsterdammer,
die in de stad zijner imvourig zijn
werkkring heeft. Geen sterveling zal
mij natuurlijk toevoegen: laat hij dan
verhuizon, dichter bij ziju kantoor
gaan wonen, want tot zulken galgen"
'humor in dez°n tijd van bitteren wo
u ngnood acht ik geon mijner lezers
m staal.
Beiastingc'nik, multiplicator. duui'
ie van levensmiddelen, stijging van de
prijzen van gas en electricitcii, ver
hooging vin tran.-tarief, dat zijn d»
herfstmijmeririigen van ons, Amster
Het zijn geen opwekkende.
Merkwaardig is het zinnetje, wam""
mede de noodzakelijkheid der verhoo
ging van hot tramtarief word; gcmc-
uveerd.
„Br is gf*en bedrijf" redeneert de d'
1 ecteur der gemeentetram, ói© d© Ui
r.efs verlioogicg voorstelt „(vaar de
kwestie der Iconen zóó a-les be'
hee-nscht als bij het trambedrijf. ,.De
uilkeeriiigen ineens voor het perso
neel bedroogen ongeveer f ton
Hij geeft dan ook ols oorzaak van
de tariefverliooging aan „hei 1 eil, dal
en tekort is ontslaan, lengevoige van
de loonsveriioogingen van hei perso
neel
Ik heb a 1 veel theoretische beschou
•vingen gelezen over oorzakeüjn vi 1-
band tusschen piijsstijgii.g en loons
verhooging en over hun.... dooJel'j
xen wedloop. Maar zelden zag ik een
zoó sterk sprekend voorbecid in de
praktijk. Hier stelt men voor het
tram tarief tol in het, ik mag wel zeg
gen onduldbare te veriioogen, omda'
Je loonen van het personeel verhoogo
zijn. De dirc-cleur verklaart, dat bij de
voorgestelde verhooging rekerV.ng is
gehouden met een inzinking van he'.
vervoercijfer, die elke tariefeverhoo
ging met zich brengt. M. a. w. dat
weer zooveol raenschen méér niet van
de tram gebruik kunnen maken. Dat
weer zooveel menschen grootei sMjtagt.
aan hun schoenen hebben, dat voo.
zoovee! menschen wéér het leven
moeilijker wordt, wanneer ze groote
wandelingen naar en van hun werk
moeten ma ten.
Ik spreek niet van dc ve'en. die di
tram als 'uve gebruiken. Ik leuk aa.
de_ duizenden en duizenden die dage
lijks de tram noodig hebben, wier le'
ven er op mperfcht is, bij wie he»
trammen van de behoeften van weel"
de ie overgegaan naar die van aller
eerste noodzaak, zooals we in ony.i
economie lessen, netjes gerubrueerd.
'eerden.
En terwijl we gedrukt worde-»
door al d^za sombere dingen, hoorer
we van anderen die de olijJste per
cpectieven zouden moeten openen.
Bi betloet de inededeelir.g. dat hot
dagelijkse1-, bustuur d©r gemeent.e ,di
dg-ent'' is, z'.ioals dat heet ten aan
z'en der st-diting van een vliegter
rein. Het lid van de Kamer van
Koophandel de heer Bol had verteld,
dat Den Haag en Rotterdam reed-
plannen voorbereidden tot h-t bon"
wen van con vüeghaven en Arcster
dam acht -r het net zou visechm er
van het internationaal verkeer we!
eens kon worden ultgcelolen. Toen is
„De Telegraaf" op informatie uiige
.-aan naar d'e waarheid hiervan en
mocht van wethouder De Vlug' verne
men, dat niet alleen onze stad zal
worden opgenomen in het internal -
naai luchtvam l"verkeer, maar zelf-
dat Amsterdam de h 0 o f d 1 a 11 -
dingsplnats za! worden.
Op Zeihurg wordt een defin»tief
vliegterrein aangelegd van 100 ri A-
Bravo!
Er blïilct uit, dat het college van B
rn W. inzien dat, wil Amsterdam
vooruit, groote dingen tol stand moe"
ten worde; gebracht en groot© werken
dienen te worden uitgevoerd.
Dat er helangrijikor kwesties zijn
afgeknepen werkmansduimen a'leen,
en polïliek geharrewar om f »1J d?
modernen óf bij „de vrijen" in he
gevlei te kernen. De tijd daarvoor L»
voorbij. Speciaal het arbeiderJl-elan-.
£ou ai heel 6lecht gebaat zijn, wan
neer de gmo'e lijnen niet werden rre
i/ien en de tijd verspild met beuzela
rijen en politiek''academisch 'twist-
geoprek -
We zouden een eind in de goede
richting schieten wanneer er ook
maar financieel perspectief wae
AMSTERDAMMER.
20 October werd door de Bolsjewiki
uit Moskou gesand, dal zij nog steeds
ivicousloUi eu Felcisburg m bozu had
den.
Blijkbaar zijn de geiuchten over
den vat dezer steden onjuist.
Ln Russische kringen le Londen
verwacht men hiel, ual Petersburg
zich onmiddellijk zal overgeven. Men
gelooft dat Joeuenilsj wel meester v.ui
oen toestand is, maai' dal hij zijn b.st
zal doen om de stad zuo weinig mo
gelijk le beschadigen, ook al om de
vele ingezetenen die hardnekkige
partijgangers van hem zijn, te spa
ren.
De bijzondere correspondent van de
Times te HelsLngfois zegt, dat de
Bolsjewiki eon aanval voorbereiden
op uen rechtervleugel wan Joedenitsj
in de richting v<ui Udof aan het Pei
poe&moea- 011 den spuoi'Wi.-g Naiwa-
Pskof 80 mijl ten Z.-W. van Gatsjina.
Er zoudon belangrijke Versterking n
van Moskou onderweg zijn.
Met liet leger, dat ten zuiden van
Norwa en Ln den rug van Joedenitsj
hoofdmacht staat, zouden de Bu!s,c-
wiki, uoor een nooiuwaartsche bewe
ging de veiuinuingslijii vaai het wliie
.cgoi' Kunnen afsmjueii.
L)e Sovjet geelt zich nog niet zou
spoeujg gewonnen en liet witte leger
zot nog zware gevcctuen moeten le
veren.
I-lel „Hamburger FremdenLlatt"
vei-neenii uit Kopenhagen. Van offi
cieeie neuisehe zijde \»ordi moaege-
deold, dal liet Leiusche oppercom
mando op een aanbod dei- Bo.sjé». 1
lot het sluiten van een wapenslü-
siand geantwoord hfceft, dat üei Let-
usche leger hen opgcuiongen sUaju
zal vooruetten tot de Bolsjcwiki-troe-
pen van Litauón's grondgebied ver-
.1 reven zijn.
De „Figaro"' bevat een verslag van
de ervaringen van prinees Lwof, op
gedaan tijdens de Laatste dagen van
uaar verblijf le Moskou.
„Het ongeluk, hel martelaarschap,
de tragedie van Rusland ja-'dus de
prinses) gaan alle beschrijving te bo
ven. De onherkenbare straten, de ver
niekle keiken. en buizen, de vermink
te monumenten, dat alles spreekt
voor zich zelf".
Eenige bij zonder hedem vertelt zij
omtrent den versehrikkeJijken hon
gersnood, zoowel van menschen als
van dieren.
„Op een zonnigen dag stak ik een,
brug tegenover het Kremlin over.
Daar kwam ik een vrouw en een
meisje tegen, in lompen gekleed, bei
den zóó uitgemergeld, dat het wan
delende geraamten geleken, llare
oogen waren zwart en wijdgeopend,
en staarden, met een uitdrukking van
onzegbaren schrik, in de ruimte. De
vrouw hield het kind bij de hand; het
kind huilde, huilde steeds, dosh hield
düe versclirikte uitdrukking in haar
oogen. Ik hield haar staande, en
vroeg, waarom het meisje weende.
„Van honger kreeg ik op rauwen
toon ten antwoord. Plotseling kwam
ui de oogen der vrouw een vonkje
noop; zij voegde er zachtjes aan toe:
„Zoudt u ons misschien een stuk
hrood kunnen geven f Sedert vieren
twintig uur hebben wij niets gegeten,
en de dagen daarvóór ook bijna iliete,
liet kind zal sterven van honger.
Ik opende mijn beurs, maar het vonk
je van hoop was reeds gedoofd.
„Neen, geen geld, brood, een stukje
maar". Ik had goon brood; voordat
ik was uitgegaan, hadden wij thuis
het laatste opgegeten en wij hadden
nog geen ander kunnen vinden.
Do vrouw liep door; en plotseling
begreep ik, wat zij zag met dien sta
renden blik: liet was de dood.
Tegen een ouden vochligen muur
zat een meisje; met haar armen en
handen leunde zij tegen de steunen,
ais wilde zij zich daaraan vasthou
den. Dan weer wierp zij het hoofd in
den nek, dan weer bukte zij zich, als
in doodsangst; en voortdurend mom
pelde zij iets met nauwelijks hoorbare
stem,
liaar blonde haar hing los over de
schoudertjes; haar dwalende oogen
hadden een waanzinnigen glans en de
saamgeknepen neus, cle witte lippen,
waren alg die van een doode.
Zij droeg een japon, dia eens moca
was geweeet; haar fijn© handen, de
•gcheele gestalte zeiden, dat zij nooit
ciitu.de had gekend.
Een paar menschen stonden om
haar heen, en vroegen haar iets; ztj
kregen echter geen antwoord en Le
grepen ook niet, wat hel meisje zci-
de. Zij liepen door, Jiaald.en de scliou
uers op: „een gekkin!"
Maar toen ik dichterbij kwam,
Luisterde ik aandachtig en toen ver
stond ik de woorden, aie zij herhaal
de. met een stem, zoo wit aJs haar
lippen: „k hen honger... 'k heb
uongar.
Den volgenden dag was zij gestor
ven.
up een bank, bij een porte-coclière,
zat een net gekleede vrouw, die het
uoofd boog voor alle voorbijgangers.
Zij bedelde. Haar g- zichl was oud en
gerimpeld; zij beefde over haar gehee-
Le lichaam, zooals men dat bij oude
monschui ziet en was schrikwekkend
mager; toch waren al haar bewegin
gen vol onmiskenbare waaxdigheiu.
Ik vroeg haar, wat zij daar deed op
d.en kouden en regenachligen dag.
En, met een lichten bics op haar
wangen, antwoordde zij eenvoudig:
Ik bede.'. En ik hoorde, dat zij
veertig jaar bij een rijke familie had
gediend, waarvan de leden deels in
de gevangenis elkon d'ag den dood
verwachten, deels van alles beroofd
en, zoodat zij haar niet konden
helpen; daarom was zij gedwing n te
bedelen, zooals zooveel oude trouwe
bedienden.
Zij leefde van een paar aardappe
len, die een werk in mi haar verkocht
voor wat zij van de voorbijgangers
aitving.
Zooais hel in Moskou is, is het in
geheel Rusland; hel Land, dat vroe
ger uitmuntte door zijn gastvrijheid,
waai- op eiken drempel het traditio-
necie brood en zout voor den gast ge
reed stondon, is liians uitgeput ai
sterft van honger".
Men schrijft u t Reval aan 't Alg.
Hbiil.:
„Het hotel, waar ik thans verblijf
houd, hotel Goldene Löwe, heeft ook
zijn eigen geschiedenis uit de dagen
van de overheersclting der Bolsjewiki
en deze geschiedenis is te kenschet
send om haar niet te vertellen.
In hotel de Golden Lówe'" dan
was stc-rken drank geschonken en
dat was verboden, w'. dronken dan
ook velen der volkscommissarissen
zelf een stevig glas. Lr moest iemand
terecht staanmaar wie? De kellner?
De eigenaar van het hotel? Ach neen,
de Boisjewika namen als hoofdschuldi
ge den ergsten „bourgeois", dien ze
er bij mogelijkheid bij konden slepep
en dat was de eigenaar van het huis,
waarin het hotel! is gevestigd. Dc
man kon betoogem, dat hij het huis
aan den hotelier slechts verhuurd
had. dat hij met het hotel niets uit
staande had, hij werd veroordeeld tot
10.000 roebel boet© en zes maanden
gevangenisstraf. Dc hotelhouder wilde
men toch ook niet geheel vrij uit la
ten gaan en hij kroeg 20 roebel boete
en het hotel werd toegewezen aan de
kellners.
Een zeer betrouwbaar man, dien
ik h.ieu- ken, en die onder de aan
voerders der bolsjewiki een kennis
had, iemand met wien hij vroeger
voor zaken wel eens in aanraking
kwam, vertelde me het volgende:
..Een der mehschen, die een zeer
snelle carrière maakte bij de bolsje
wiki, was een zekeren Hansen, vroe
ger bediende bij oen handelaar in
scheepsmaterialen Pietka (deze is
thains Estlandsch minister van ma
rine). Hansen werd benoemd tot
volkscommissaris on lid van het Uit
voerende Comité der Bolsjewiki Ilij
had zijn kantoor in de Johaiinesstraet
en daar kwam ai s avonds dikwijls
matrozen, die zich liepen te va-velen,
bij hem om te vrugen of hij geen
huiszoeking voor hen te doen had
De kameraad was de ongemoed el ijl
ste niet voor zijn mannetjes. Hij had
een groote adreslijst en gaf dan we.
liet adres van don een of anderen
„bourgeois" en daar ging hot en- dan
op los. Er waren meestal wel wat
sigaren, sigaretten en zilveren lepels
e.d. over te nemen, en soms brachten
de matrozen ook den heer zelf mede.
Aan c«n bankier te dezer stede
vroeg ik hoe zijn bank ör af was ge
komen en hij deerlde me mede. dat de
banken te Reval van het bolsjewiki-
betieer zeer zwaar te lijden hebben
gehad. In elke bank werd als hoogste
autoriteit eern commissaris geplaatst,
maar dezo heer en dronken meestal
nogal stevig en er werd dan steeds
gezorgd, dat er flink wat 1,e drinken
was. Mijn zegsman gaf zijn commis
saris steeds behalve sterken drank,
een goode toelage per dag. De com
missaris kwam gewoonlijk ongeveer
af uur 6 morgeus, nog ellendig van
den drank van den vorigen dag en
teekendc dan, zander erover te pra
ten, alle stukken, die hem voorgelegd
wei-den ai waarvan hij toch trou
wens niet veel verstand had, zoo
Hij-pen de zaken toch.
Als hoogst© bankcammi3sari3 van
de stad Reval werd benoemd eeri
zekore Tool, een gewezen circusclown,
die thans nog in Reval woont.
Do Dultsohe enquêtacom»
missie.
Dinsdagmorgen is de tweede sub
commissie van de enquêtecommissie
uit cle nationale vergadering ln het
openhaar bijeengekomen.
De taak dezer sub commissie is hel
ophelderen van de mogelij kneden, die
er tijdons den oorlog bestaan hebben
om vrede te krijgen eu van de oor
zaken. die geleid hebben tot het mis
lukken van de vredespogingen, mei
name van die pogingen, weike dooi
Wilson zijn ondernomen.
De subcommissie is als volgt su-
meugesLekJ: Wcriuulii (Duitscü nat.)
voorziliur; Joos ^centrum) scereiona,
dr. buizjieiuier (soc.-ueui.j rapportuur
ur. Loiui (onaib.;, mevr. Pfueu (so..-
ein.), prol. Seiiuetking (dein).
Behalve de veisluggevas van de
Duiiscue bluuen woonuen ook ta) van
buit/iniandöche correspondenten deze
vergadering bij. Vertier waren vele
Lakende staatslieden aanwezig, o.a.
011 Beihrnann Hollweg, ilenferich
a.
De voorzitter wees er in zijn ope
ningsrede op, dal alle regeeringsstuk
die van algemeen belang zijn
openbaar gemaakt zullen worden en
at ulie geluigen zullen worden ge-
loord om zich een juister boekt van
de gebeurtenissen le kunnen vormen, j
De enquêtecommissie heefi slechts de
feiten vast te stellen; een vonnis un
ie spreken zal de taak zijn van hei
Staalsgereclitshof.
De professoren dr. Oetsch, dr. Bonn
en dr. Schater werden beéedigd aas
deskundigen.
Om tot meer klaarheid te komen
wordi de lermijn, die verloopen is
lusschen Wilson s eerste viede_-|Kging
en de blijvende mislukking van zijn
streven, in vier tijdperken verdeeld.
Het eerste loopt van het uitbreken
van den oorlog tot aan de nota aan
son nopeus ue sussex van 4 iuei
ï'Jio, wuaun vei'KLaura werd, dal ut
uutkboolooiiog lol een kruiscroorlog
neperivl zou woraen en dat aan ue
oioivkude van de Duitschje kust door
Ue entente een eind moest worden go
maakt.
liet tweede loopt 101 12 December
i'dlb, liet Duitsche vredesvoorstel.
Het derue van de overnanuiging
van Wilson's vredesnota aan de oor
logvoerenden op 21 Decern oer l'Jib tot
j Januari lbl?, den datum waarop t
üuitsche hoofdkwartier tot den on
beperkten duikbooioorlog besloot.
Hól laatste tijdperk loopt lot 31
Januari 191'J, den datum van de over
handiging der nota nopens den on-
beperklen duikhootoorlog, die onmid
dellijk gevolgd weid door het afbre
ken van .ie diplomatieke betrekkingen
door de Ver. Staten.
SinzheiuiCr verklaarde:
Tijdens het tweede tijdperk kreeg
graaf Berustorff (de Duilsche gezant
ie Washington) de opdracht om op
tusschenkomsl van Wilson aan te
sturen. Bernstorff deelde mee, dat
Wilson bereid was ais benuuaelaai
op ie treden. Helaas werd echiei
juist oj) dat oogenbiix een ongunsti-
gen indruk op ue openbare meemng
gemaakt, zoowel door het wegvoeren
:oor ue Duitschers van de Belgische
arbeiders, als üoor de wijze, uaoioj/
de duikbootoorlog werd uilgeuefencl.
oen 18en October beraadslaagde Bcth-
mann Hollweg met graai Bun an over
de grondslagen va.n een vreuesvooi
stel. Begin December ontving graaf
Bemstculf de meodeelmg, dut men
voornemens was een vredesvoorstel te
doen; inj moest er op aandringen, da)
Wilson spoedig een actie ten gunste
van den vrede zou ondernemen. Bern.
storff berichtte, dat een d erge lij ken
stap van \V ilson op zijn laatst met
nieuwjaar te verwachten was. Sinz-
heimer wierp de vraag op of en waai-
om hel onder deze omstandigheden
gerechtvaardigd was om, ondanks de
door Duitschland zelf voorbereide en
volgens Bernstorff gereed zijnde vre
despogingen, Wilson's eigen vredes
voorstel aan Duitschland af te wach
ten; het verband, dat er tusschen deze
beide voorstellen bestond, was een dei
voornaamste dingen, die opgehelderd
moesten worden.
Met derde tijdperk werd ingeluid
door Wilson's aanbieding om als be
middelaar op te treden en zijn ver
zoek om in kennis gesteld te mogen
worden van de concrete vredesvoor
waarden. Ook een onzijdige mogend
hotd, die niet nader werd aangeduid,
gaf te kennen, dat er een vredespo
ging van Wilson te verwachten was,
die zeer ernstig opgevat moest wor
den; zij had reden orn aan te nemen,
dat men ook van de andere zijde
hierop zou ingaan op voorwaarde
van Borstel van den status quo ante
en van schadeloosstelling cai herstel
voor België. Uit was reeds den 18en
Dec timber te Berlijn bekend. Den
2östen December deelde .staatssecreta
ris Zimmermann mee dat hij geeni
1 metledeellng wenschte te doen van
Duitschland's concrete vredesvoor
waarden.
SLnzheimer merkte luerbij op. dal
uit het getuigenverhoor zal moeten
blijken in hoeverre in deze kwestif
militaire Invloeden rol speelden,
daar dit uit de stukken niet duidelijk
blijkt.
Den 7en Januari 1917 gaf Zimmer
mann aan Bernstorff opdracht om
de kwestie van het vertrouwelijk mte-
deelen der vredesvoorwaarden op de
lange baan te schuiven en den ne
genden werd besloten tot den opb&-
perkten duikbootoorlog, waarmee hel
vierde tijdperk een aanvang neemt
Graaf Bernstorff waarschuwde or
herhaaldelijk voor, dat de onbeperkte
duikbootoorlo# zou leiden tot een
breuk met de Ver. Staten Den 26en
Januari telegrafeerde Bdmsttorff.
dat kolonel House in opdrach! van
Wilson opnieuw bemiddeling had
aangeboden; hi) wilde zich niet men
gen in territoriale vraagstukken,
wou tn ieder geval den oorlog (voor
de Ver. Staten) vermijden en «en
oorlog iaien eindigen zonder over
winnaar of overwonnene. A!ie voor
bereidselen voor een vredesaclie wa
ren genomen.
Bethmann Hollweg ging met deze
meede&lirig naar het hoofdkwartier,
doch teiegrafeerde na zijn terugkomst
aan Bernstorff. da- het te laat was,
daar een herroeping van de bevelen,
die verstrekt waren aan rle duikboo-
ten, die zich reeds op zee bevonden,
niet meer mogelijk was De Duitsclie
regeering was echter bereid vertrou
welijk meedeelïng te doen van haar
vredesvoorwaarden. Den 28en Januari
werden deze aan graaf Bernstorff
meegedeeld om ze aan Wilson over le
brengen en wel als de voorwaarden,
waarop Duitschland den 12en Decem
ber bereid geweest zou zijn om vre
de te sluiten.
Als een bewijs voor het feit. dat
Wilson, ook na het afbreken van de
diplomatieke betrekkingen, wal het
vierde tijdperk afsloot, don oorlog
wilde vermijden, deelde Swizlieimer
dat Wilson de verklaring van
den Oostenrijksclien gezant nopens
den onbeperkien duikhootoorlog, die
gelijkluidend was met de Duilsche
verklaring, in Amerika geheim hield
om zoo den weg naai Oostenrijk vrij
le houden. Door bemiddeling van
Zwitserland werd hierop meegedeeld,
dat Wilson ook verder wilde trachten
orn als bemiddelaar op te treden en
slechts een verklaring eischte. dat
Duitschland den onbeperkten oorlog
ten aanzien van Amerika niet toe
zon passen of liet besluit daartoe -n
zou trekken. Hierop werd geantwoord
dat de onbeperkte duikbootoorlog
zonder een algomeene toepassing niet
uit te voeren was. Hierop volgde in
Maart de oorlogsverklaring.
Na dit uitvoerig rapport van Suiz
heimer werd graaf Bernstorff aan
een uitgebreid verhoor onderworpen.
Zijn verklaringen brachten het vol
gende aan het Jicht:
Deeds in hot begin van Augustus
1914, dadelijk na het uitbreken van
den oorlog, deed Wilson zijn eerste
poging tot bemiddeling. In September
volgde al een tweede poging, maar
de Entente schijnt in geen van beide
gevallen geantwoord te hebben. In
zijn proclamatie aan liet Amerïkaan-
schc volk in Augustus verklaarde
Wilson, dat de Ver. Skaten hun on
zijdigheid moeetcn handhavon. omdat
zij het eenige volk waren, dat een
eind aan den oorlog kon maken, als
het zich met in den strijd mengde
en 'de eenige groote mogendheid wa
ren, die voidutiide uieclu en invloed
bozat om dit aool te bereiken. Dit was
de potitiek van Wilson. Na het mis
lukken van het tweede vredesvoorstel
achtte hij hel noodig zich meer ui
den achtergrond te houden. Volgens
zijn opdracht bracht kolonel Hotn-e
echter in den winter van 1914—1915
een bezoek aan de hoofdsteden van
Europa, waaruit hij de conclusie
trok, dat nog niemand bereid was
op oen vredesvoorstel in te gaan.
Na de torpedeering Van dc „Lusita-
nia" zei Wilson tegen Bernstorff, dat
Duitschland inzake den duikhootoorlog
toe moest geven en zich op morecle
grondslagen moesi plaatsen. Als
Duitschland van den duikbootoorlog af
wilde zien, zou b;: (Wilson) op ophef
fing van de Engelsche hongcrblokkade
aandringen. Het Engelsche kr*binet zou
hierin toestemmen en hij was van mee
ning, dal daarmee de grondslag voor
een vredesbeweging op groote schaal
was gelegd. Bernsiorff wees op het te-
rugkeereude sr- dat Amerika, na
het „Lusitania"-geval, in den oorlog
betrokken zou worden, indien opnieuw
een Engelsen passagiers-chip naar den
kelder zou v.orden gezonden. Hierop
werd van Duitsche zijde toegestaan dat
de passagiersschepen van te voren ge
waarschuwd zouden worden en tevens
voor den derden keer geweigerd
om te erkennen, dat de „Lusiiania" on
rechtmatig getorpedeerd was. Wilson
ten slotte bereid om genoegen te
en met een verklaring, dat derge
lijke represaillemaatregelen niet op on-
zijdigen toegepast mochten worden*
!Op hetzelfde oogenblik werd te Berlijn
DE GESCHIEDENIS VAN DEN
VOORVADER VAN DEN ROODEN
PIMPERNEL,
door
BARONESSE ORCZY,
tó)
ilij liep vink achter haai- aan en
bedacht in stilte wat hij verder te
gen haar zeggen zou.
Dat hot meisje de vriendin was
van dien man, dat wist hij nu zeker;
die omkeer, toen hij zei, dat ze hem
in gevaar bracht, had haar liefde ver
raden. Stoutenburg begreep, dat het
©r nu alleen maai van afhing, hoe
veel ze wist In ieder geval zou ze
wel om te koopen zijn," want ze leek
heel arm; dat korte oogenhlik had ld;
bij het schijnsel van de lantaarn wel
gezien hoe versleten haar kleeren en
hoe hongerig haar gezicht was.
Op het portaal bl eef ze sta-ui. Ze
haalde een sleutel uit de plooien
van haai- lijfje tc voorschijn, deed dc
detir open en noodigdc den deftigen
heer nederig uit om binnen te komen.
Een kaars, die op een stoel stond,
verlichtte de armoedige kamer, de Be
pleisterde muren, de primitieve bed
stede in den ho&k met de dunne de
kens. Van onder die dekens .hoorde
men het zachte kreunen van den gu-
brekkigen man.
Maar Stoutenburg was te veel van
zijn eigen belangen vervuld om veel
op de omgeving te letten. Zoodra ze de
deur gesloten had, riep hij het meis
je bij zich; ze naderde bang en ver
schrikt, zonder een woord tc zeggen.
Zo bleef voor hem staan met neer
hangende armen en gebogen hoofd,
terwijl haar' jong figuurtje nu en
dan trilde.
Ilij trok een stoel naai' het midden
van de kainer en ging daan- sclirii-
deiings op zitten, zijn armen op zijn
rug, zijn gespoorde laarzen recht
vooruit gestoken en zijn holle, rood
gerande oogen met een koortsachti-
gen gloed van ingehouden gemoeds
beweging, strak op het meisje geves
tigd.
Ik zal je zoggen, begon hij, dat
ik hier kom als vriend. Er zal niets
onaangenaams met je gebeuren, :u- je
me eerlijk antwoordt op eenige vra
gen, die ik je doen zal.
Toen ze 'echter te bang scheen om
tc antwoorden, ging hij na een poos
je voorl:
De man, die jc verleden be
schermd heeft tegen het gepeupel en
die je dit verblijf heeft afgestaan, de
man. in wiens bed je vader nu ligt*
dat is je vriend niet?
Wat hebt u daar mee te maken? j
vroeg ze zacht
Eigenlijk niols, zei hij ka-'m,
ik zei het alleen om je te toonen wat
ik weet- Laat ik je eerst vertellen,
dat ik dien avond in de herberg zat,
toen zijn kameraden vertelden hoe
hij je beschermd had en dal Ui geen
twintig stappen hier vandaan was,
toen iiij je zijn kamer afstond ©11 om
uwentwil in hot holle van den nacht
uren lang door cle straten liep in een
kou, die zijn bloed moest doen ver
stijven.
Hij is goed en vriendelijk, zei het
meisje eenvoudig, en heeft medelij
den met arme menschen, die geen
dak boven hun hoofd hebban. Dat zou
eiken eda'man tot eer strekkon.
Zonder twijfel, zei de ander
droogjes, maar een man doet dat
niet voor de eerste de beste vrouw
als liij er niet iets voor terug ont
vangt.
Wat gaat u dat aan? vroeg ze
nog eens met denzelfden strekken
ernst.
Jc houdt van dien mooien kerel,
zeg hel maar! riep hij lachend,
maar je wilt het niet bekennen. Nu,
ik zal hot je niet lastig maken. Ik hen
tevreden met. je ontwijkende antwoor
den. Maar één ding zal ik je zeggen:
de man dien je lief hebt, verkeert in
levensgevaar.
O, heb medelijden met hem, riep
ze onwillekeurig uit.
Met boos opzet want hij is j:
niet zoo trouw a's je wel zoudt wil
len heeft hij oen jonkvrouw ont
voerd. Maar dat wcot je, want je bent
zijn medeplichtige. Je ziet, zei nij
ruw, dat ontkennen nutteloos is.
Ik weet ullos. De vader van die jonge
vrouw is een voornaam magistraal in
de sluii, ldj zal de meest verfijnde
straf uitdenken voor den schurk, die
zijn dochter ontvoerd heeft. Het beste
zat je geliefde er nog afkomen, als
hij gehangen wordt; maai' mijnheer
Beresteyn praat van de pijnbank en
van vierendeelen en van den brand
stapel én hij heeft onbegrensden in
vloeit op de rechters.
De hemel beware ons! fluisterde
het arme kind; haar gezichtje was
aschgrntiw en heclemaal verwrongen;
haar heiende lippen zagen spierwit en
haar oogen met hun groote pupillen
sperden zich angstig open bij het hoo-
ren van die vrecsehjke woorden.
Dat alles wacht hem, tenzij
Hij hield opzettelijk op orn te zien,
welke uitwerking zijn woorden nart-
den.
Tenzij wat? klonk liet bijna
onhoorbaar.
Tenzij jc helpen wilt om hem tc
redden.
Ik? riep ze plotseling. Ik zou
mijn hand mijn tong het licht
an mijn oogen mijn leven willen
even om hem te redden.
Komaan! dat is moedig. Maar
zulke groote opofferingen zijn nie:
noodig. Ik heb zelf grooten invloed
Ln deze stad en ook op den beroofden
•ader, ging hij voort' zonder blikken,
of blozen. Als ik hein zijn dochter
binnen vierentwintig uur lerug kan
geven, weet ik, dat ik hem kan over
halen om don schuldige, die haar
ontvoerd heeft, zijn vrijheid te geven.
Hij had nog met uitgesproken of zo
lag voor hem op haar knieën; ze sloeg
huur magere handen samen en haar
betraande oogen naar hem opslaan
de, smeekte ze:
O, doei u dot! de hemel za! u be-
loonen als u liet doei.
Maar, dwaze meid, hoe kan ik
nu die dochter aan haai' bedroefden
vader terug geven als ik niet weet
waar ze is?
Maar
Ik moet, van jou weten waar ze
2icli ophoudt!
Van mij?
Ja, natuurlijk; jij bent in hot
vertrouwen en weet, waar hij haar
verborgen houdt. Zeg me waar ze Is
011 ik zweer je. (lat hij geen gevaar
tc duchten heeft.
Ik ben niet in zijn vertrouwen.
Ze was blijven liggen op haar
krtieén en haar armen 'hingen slap
langs haar lichaam. Nu was alle hoop
,r uil haar hart verdwenen, op
haar klein gezichtje was niets don
wanhoop en ellende te lezen.
Kom, riep hij, houd me nic\
voor den gek. - lk heb het je gezegd,
als je hem niet helpt, wordt hij ver-
brand of gehangen.
--En ik heb u gezegd, dut ik mijn
loven voor hem zou willen geven.
Dat is onnoodig Het tétiig©
wat ik weien moet, is waar lilj de
jonkvrouw verborgen houdt.
Daar kan ik u niet mee helpen.
Je wilt niet, schreeuwde hij.
lk kan niet, herhaalde ze zacht.
Ik weet niet waar ze is.
Kunnen vijftig gulden je geheu
gen soms opfrisschen? vroeg hij sjio»
tend.
Vijftig gulden zouden voor va
der en mij maanden lang eten en rust
beduiden, lk zou heel wat doen voor
vijftig gulden, raaar ik kun nie'. ver
tellen wat ik niet weet.
Honderd gulden en je vriend in
veiligheid? Ben je daarmee soms over
te halen?
Ik zwe«] u, edele heer, ik weet
niet waar ze is.
Het zal je berouwen, schreeuwde
hij, terwijl hij opsprong on den stool
een eind vtiii zich'afsmeet.
(Wordt vervolgd).
