37e Jaargang No. 112Ï7
Verschijnt dagelijks, bshetwe op Zon- en Feestdagen.
DINSDAG CS DECEMBER ISIS
HAARLEM S DA
ABONNEMENTEN per 8 Biaanileu Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar aeu Agent gevestigd
ia (kom dei gemeente) f 2.60. Franco per post door Nederland f 2.96. Afzonderlijke nummers fO.Iè. GeiliuEtr.
Zondagsblad, voor Haarlem f 0,51GeTllustr. Zondageblad voor de omstreken en franco per post 1 0.59.
Uitgave der N.V. Lourens Coster, Directeur J. C. PEEREECCIfi, Teletooa SC £2
ACVEKTENTiANVan 1—6 regels 1 1.26 iedere regel meer 25 Ctfc. Eeciamee 60 Cts. per regel. Bij
abonnement aanzienlek ratal. Tienstuivn-s-aèvertentlën van Vraag en Aanbod tan 1—5 regels 50 Cts.
per plaatsing, elke regel n eer HP i Cts. a contant; buiten bet Arrondissement dubbele prt}6.
Directie ob Administratie Croste Houtstraat 63. Telefeocnrc. «ier Escaetie «CC sa ter Admiaisiiatie 7fi4
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
LEVENS ÏIDDcLEN-
VOORZIENING
De Directeur van het gemeentelijk
Levensmiddelenbureaa te Haarlem
brengt ter kennis, dat in verband
met de a.s. feestdagen zijn bureau
voor Militairen geopend zal
zijn op
Woensdag 24 December van 9
v.m. tot 8 uur H.m.
Vrijdag 26 December van 10 tot
11 uur v.m.
De Directeur voornoen
F. DE JONGE.
Stadulinws
Hst nieuws stuk van
J. 8. Schuil.
Het Brandstoffasbureau is
Zatordag 27 dezer
GESLOTEN.
Directeur Brandstoffen Bureau
R. C. J. WILLINK
kgSMS
Hgdem
DINSDAG 23 DECEMBER.
Stadsschouwburg, WiteoriB plein
Het Schouwtoonee!. Volksvoorstel
ling „AJs 't Getij verloopt... g uur.
Soc. Vereen i ging: BachconceSrt, 8
uur.
Bioscoopvoorstellingen.
Schoten. Juliunaberk. De Neger-
Straatprediker, 7,30 uur n.m.
Zandvoort: Gymnastiek lokaa
school B. Prijsschieten voor de Zand-
voortsche Burgerwacht. 7,30 uur n.m.
WOENSDAG 24 DECEMBER.
Schouwburg Jansweg; N. V. Too-
neelvereenigiug „Allerzielen", 8 uur.
Schouwburg De Kroon; Gr. Markt.
Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
Cinema Palace, Gr. Houtstraat,
Bioscoopvoorstelling,» 8 uur.
Centraal Theater; „.Kleine Hout
straat: Bioscoopvoorstelling.
Haarlemmermeer: Raad
huis. Vergadering van den Gemeente
raad, 10 uur v.m.
Uitleveringszaak.
Als men ooit de bewering zou
hebben geuit, dat de Haarlemsche
Rechtbank nog eens iets te maken zou
hebben met den moord op Rosa
Luxemburg, de aanvoerster van de
Duitsche Spartacisten, zou iedereen
het hoofd ongeloovig hebben geschud.
Toch is het gebeurd. In het Rechtbank
verelag kan men nalezen boe het feit,
dat Oberleutnant Kunt Vogel, wion
het plegen van den moord is ten
laste gelegd, voor de Haarlemsche
Rechtbank is geleld, omdat zijn uit
levering werd aangevraagd, toen hij
eenige weken bij een familie te Aer-
denho it gelogeerd was.
De man, een dertiger, werd bij het
uitbreken van den oorlog weggehaald
uit de rustige betrekking van land
bouwkundige en heeft nu «en storm-
Whtige vijf jaren achter den rug te
voet, te paard, en in de lucht heeft hij
de Duitsche wapenen gediend en is
daarna in de hevigste revolutie perio
de van Januari 1919, toen de Spar'.-.»
cisten te Berlijn den boel nog eens om
ver wilden werpen, volgens zijn be
schuldigers betrokken geweest in de
moordzaak van Rosa Luxemburg, al
thans hij heei't in de auto gezeten,
waarin zij ve moord werd. Doze merk
waardige zaak is er een van lm terne»
taonaal belang en zij betreft niet
Oberleutnant Kurt Vogel alleen. Er is
in deze uitleveringsprocedure sprake
geweest van den Obersten Kriegaherr.
Ze weten te Berlijn niet meer, riep
Mr. Van Houten uit, wie de Obers-te
Kriegishcm* is. Welnu er bestaat mis
schien nog ©5n ander verband lus-
schep deze zaak en den ex-keizer. De
ze uitlevcringszaak van den voorma»
ligeti oberleutnant zal een precedent
scheppen voor de uil leveringszaak van
den voormaligea Obersten Kriegshcrr.
Wordt Kun Vogel uitgeleverd, dan
zou er evenveel reden zijn ook Wi -
helm von Hohenzollem uit te leve
ren. Vandaar, dat het advies, dat de
Haarlemsche Rechtbank thans moet
samenstellen van zulk een buitenge
woon belang is. Temeer, oimlal hier
ite lande als regel geldt, dat de Re
geering bij uitleveringszaken eteeds
hot advies der Rechtbank volgt.
Wij hebben den heer Schuil ge
vraagd om ons eens wat te verteuen
over zijm nieuwe stuk, waarvan Za
terdag de première in onzen Stads
schouwburg zal worden gegeven. Heel
vee! heeft de heer Schuil daarover
niet toegelaten.
„Ik vind liet al .jammer genoeg",
zei de heer Schuil, „dat in de.bladen
na de eerste opvoering de inhoud van
een stuk altijd zoo uitgebreid wordt
weergegeven. Vooral van een blij
spel 1 Wat blijft- er van de verrassing
voor het publiek over, als het de clou
reeds vooraf weet. Als je '12 mop ver-
teit, begin je toch ook niet met de
pointe! Ik weet wel, dat de vergelij
king niet geheel opgaat. Een blijspel
bevat gelukkig ook nog andere ele
menten aan den inhoud. Persoonlijk
vind ik een tooneelstuk zelfs de in
trigue. het verhaaltje meestal bij
zaak. maar het publiek staal daat
eenigszins anders tegenover, als
iemand, die als recensent gemiddeld
3 keer per week in den schouwburg
z:: Bij de première van Gedeballo-
leerd was het onverwachte van het
slot een der oorzaken van het succes
van liet. 3de bedrijf. Bij de volgende
voorstellingen wist de helft van hei
publiek al uit de kranten, dat Schalk
wijk, de „gedeballoteerde'niet de
zoon van den Gouvernenf-Generaai
was, en de komische werking van deze
mededeeling miste dus gedeelte]i
haar effect"
,,U noemt uw stuk een „spotternij".
Is het dus een satire?" „Satire is
wat te sterkIk heb het daarom ooit
opzettelijk niet zoo genoemd. „Spot
ternij" geeft beter aan, wat ik heb
bedoeld." „Zoo iets als in den
trant van „Fatsoen"?"
De heer Schuil begon even te
lachen.
„Als u nog veel vraagt, komt U er
misschien welwas zijn antwoord.
„Maar schrijft u maar ter geruststel
ling van voorzichtige ouders, dat „De
Zedelijkheidsdictalor" „heel iets an
ders is". Met „Fatsoen", waarvan de
première ook te Haarlem plaats had,
gebeurde het, dat eenige ma's zoo
sclirokken, dat zij na de tweede acte
met hunne dochters naar huis gingen.
Het was minder mijn schuld dan van
de ma's, die er niet aan hadden ge
dacht, dat het altijd een min of
gewaagd experiment blijft om met de
dochten naar een première te gaan.
Zij kunnen echter bij mijn nieuwe
stuk gerust zijm: de dochters mogen
blijven zitten, zij behoeven zelfs geen
enkele maal te. blozen. De Zedelijk-
heidsdictator is dat kan ik u wel
meededen voornamelijk bedoeld
als een spotternij met de censuur it
ons land!"
,De Ailereielenqjiaestie misschien?'
vroegen wij en wij dachten daarbij
aan de „question bruiante" van ver
leden jaar.
„O nee, in het geheel niet viel
de heer Schuil vlug in. „Er is geen
sprake van 'n bepaalde „quacstie of
bepaalde personen. Mijn „spotternij"
is zuiver in het algemeen bedoeld.
Ik vind het altijd minderwaardig, als
een schrijver het persoonlijk element
'r. r, stuk brengt. Ik heb in mijn blij-
.pe! den spot gedreven mei. de cc wn,
- en vooral met de toepassing van
hei beruchte artikel 188 in de mee
ning, dat je met belachelijk maken
•cider komt dan met ellen-lange be-
toogen. „Le redïcule tue!" niet waar?
Welnu, misschen dat ik me.
stuk er 'n klein beetje toe bijdraag
een eind te maken aan het dwa-
en domme verbieden van s'ukken
door onverstandige en kortzichtige
burgemeesters
„Is U door de AUerzielenquaestie in
Haarlem op het idee gekomen om U
stuk te schrijven?"
„Neen! Ik had het scenario zelfs
al klaar toen de quaestie op het tapijt
k\v;un. Mijn stuik is geboren door het
lezen van een artikel over Tooneel van
Johan de Meester in het. Januarinum
mer van 1918 van de Gids. Toen ik
dat korte maar rake artikeltje gelezen
had, had ik het onderwerp voor De
Zedelijkheidsdictator tegelijk in mijn
hoofd. En hef onderwei-p is nu een
maal voor een schrijver het halve
stuk
Wij vroegen den heer Schuil ons
nog liet een en ander over zijn vroe-
icn TooTïoelarbeid mede te deel en
„Mijn eerst gespeelde stuk was
„Strijd'". Ik had dat tooneelspcl in
mijn eadetientijd geschreven en de
vereeniging Cremer heeft, het in 1904
en later ik meen in 1909 nog eens
•ertoqnd. Tegelijk met Strijd ging een
dramatische schels „Op haar Kamer",
die ook uit mijn oudettentijd stamde.
In 1905 ging bij Het Nederlandsch
Tooneel voor het, eerst mijn Indisch
blijspel „Gedebaüotteerd". Van dit
stuk heb ik het meeste plezier gehad,
ofschoon ik zelf weer van „Fatsoen"
houd, dat in 1908 voor de eerste maal
door do Nederlandsche Tooneelveree-
ntglng o.a. me; mevr. De Boer en
l'crnooy Apel werd opgevoerd ui
dat ook nog in Duitschland als „Die
lieben Nachbaro" is gespeeld. De Rot
terdammers hebben in 1906 en 1907
„Mésalliance" en „Een Geloovige"
gegeven met mevr. Tartaud in de
hoofdrol. Dit laatste stuk heeft maar
een heel kort leven gehad; Cremer
hoeft het ook nog eens in 1910
voor het voetlicht gebracht. Na Fat
soen heb ik langen tijd geen t-ooneel-
stukken geschreven; ik voelde mij
toen meer aangetrokken tot het schrij
ven van jongensboeken. Pas ni 1917
ben ik weer voor 't tooneel gaan wer
ken, eerst eemiacters en nu dit jaar
De Zedelijkheidsdictator. „Dooden-
rit" i« door de Rotterdammers en
later door Het Intiem Tooneel onder
Frits Bouwmeester gespeeld, Inter
mezzo' werd eenige keeren in 't Cen
traal Thé&ter te /Unsterdam o-pge-
v - r.t en is met „Gelukkig Getrouwd"
art „Ghatoc Anglaise'' ook door ue
Haarhmsehe Tooneelclub ten toonee-
Ic gebracht Mijn blijspelletje „Voet
bal-Maniakken" was het laatste op
dot gebied. Over het algemeen houd
ik het' meest van het blijspel en voor
al van liet satirieke blijspel!"
„Nog één vraag! In wat voor
milieu speelt uw stuki'k
.Gedeeltelijk in tooneel kringen en
voor een deel in het heiligdom van
den iedelijkheidedictator
„Dus bij den burgemeester?"
Ja, dat moet U Zaterdagavond nu
zelf eer-s wen!" antwoordde de heeT
Schuil lachend. De heer Schuil vond,
dat hij blijkbaar meer dan genoeg had
verteld en wij waren tevreden met
wat hij ons over zijn nieuwe stuk had
meegedeeld. Het is genoeg om met be
ls opstelling de première van De Ze-
'klbkhftldettctator tegemoet te zien.
Be zaak-BJom.
In verband mei de faillietverklaring
van hei Schoteosche Raadslid Blom
men zie elders in dit blad herinneren
wij aan het in tegenstelling met den toe
stand onder de oude kieswetgeving, toen
een raadslid geacht werd door faillisse
ment een der in art. ig der Gemeente
wet gestelde vereischten te verliezen en
dus ophield lid van den Raad te zijn,
thans geen faillissement geen beletsel
meer voor 't raadslidmaatschap is. Aldus
wordt vermeld in de toelichting die Mr,
J. de Lange in de bekende editie Schuur
man enlordcns van de Nederl. Staats
wetten op art. ig de£ Gemeentewet geeft.
De heer Blom blijft dus, ondanks zijn
faillissement, lid van den Raad van
Schoten.
Ditgaan.
„Er wordt gebeld".
De Koninklijke Letterlievende Veree-
nigiog „J, J. Cremer" voerde Maandag
avond. voor den zeer vollen schouwburg
aan den Jansweg de Haarlemsche revue
„Er wordt geheld!" onder uitbundig
succes op. Reeds eer hebben we van de
opvoering dezer revue een verslag gege
ven.
e vice-voorzitter, de heer P. van Ooy,
deelde vooraf mede, dat op 30 December
„Er wordt gebeld!" opnieuw zal tvorden
opgevoerd, ook in den schouwburg aan
den Jansweg, die geheel belangeloos
door den heer Smits afgestaan zal wor
den.
Want 't zal dan een weMadigheidsvoor-
stelling worden, waarvan de opbrengst
ten goede zal komen aan de noodlijden
de Oosienrijksch-Hongaarsche kinderen.
De affiches, de programma's, kortom al
het drukwerk zal bereidwillig door de
firma Nobels geleverd worden,
Maandagavond werd reeds voor 't zelf
de liefdadige doel gecollecteerd, d.w.z.
er werden bloempjes aangeboden, die
met graagte gekocht werden en de niet
onbelangrijke sc«m van iog.77 en een
halve cent opbrachten.
JAARPREMIE E. S. M.-PERSO-
NEEL.- Ook dit jaar zal aan het E.
S. M.-personee! een jaarpremie die
voor de gehuwden in één week, voor de
ongehuwden in een halve week extra
salaris zal bestaan, uitgereikt
worden.- Dit was verleden jaar
ook hei geval. De directie is echter
nemens, om, behalve deze jaarpre
mie, aan de gehuwden nog een week
extra-salaris en aan de ongehuwden een
halve week extra-salaris toe te kennen.
Personeel zal hiermee wel in zijn
schik zijn.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Terug te bekomen bij: H. Wieringa,
Wilhehnïnostraat 35, hoed; E. Jacobs,
L. Begijnestraat 22 rood, reticule; M.
CaJcar, Velserstraat 8, dasspeld; H.
van Dantzig, v. Oosten de Bruyn-
siraat 83, handschoen: D. van Zome
rt, Brouwersstraat 37, zakmes; A. C-
Rouweai, Janss'.raat 77, schooltasch,
B. de Jong, Turfmarkt 30, hand
schoen; P. A. Pauw, Konlugstraat 11,
kat, J. Schulpzand, Hannenjanestraat
handschoen; J. Pool, Sacnredam-
straat 50, colbertpukken; P. Metselaar
LddBchostraat 142, handschoen; A.
Bouinan, Brouwersstraat 84, idem; J.
Heylhron, Saeitredainsfcraat. 50, broek;
Venenia, Buitemspoaine 34, paar»
deleidsel; W. v. Hoek, Jan Steen-
straat 44, «bui mot schrijfbehoeften;
R. de Braaij, SohermerPtraat 8,
meeje.
a. 21 C. Jansen—Storm d. 23 W. Koe-
Jein etijorv. d. Riet z.
Overleden: 22 December: H. Bran
derCats, 36 jaar, HazopateraLoaji.
A„ 1 jaar, dochter van C. L. Fa-ure,
TuJpenatraaL J. M. A„ l maand, zoon
van B. Schelvis, Kaïnperlaan. A. den
Braber, 25- jaar, Gasthuisvest. K.
Grooters, 25 jaar, Gasthuinveet.
cinnenlandl
DE MINISTER VAN BINNENL.
ZAIvEN MET VERLOF.
Het Haagsoh Corr. bureau seint:
De minister van Binnenl. Zsken en
tijdelijTc voorzitter van den minister
raad; jhr. mr. Ruys de Bcerenhrcaick
is Maandagavond voor e enigen tijd
naar Gelderland vertrokken voor het
doorbrengen van een Kerstveriof.
DE CRISISSEN VAN OORLOG EN
MARINE. Naar wij vernemen zui
len do ministère van Marine mr. Bij-
Ie veld, die zijn ontslag aan de Ko
ningin reeds heeft aangeboden en de
minlsie rvan Oorlog, jhr. Alting van
Geusau, die heden of morgen de Ko
ningin zijn ontslag zal aanbieden,
nog e enigen tijd hun functies blijven
vervullen, ook in verband met de
larisregeïSng van rijksambtenaren en
militairen, waarvan belde ministers
de daaraan verbonden werkzaamhe
den, voor zoover *t hun departemi
ten betreft, willen afdoen.
Het laat zich in dit verband en me
de door de afwezigheid van den mi
nister-president aanzien, dat in de eer-
dagen nog geen naar buiten blijkende
feiten aan beide departementen, ooit
Wit rent den politieleen toestand, in
verband met de crisissen te verwach
ten zijn.
DE EX-KROONPRINS. - De ex-
kroonprins van Duitschland gaat
Woensdag per auto van Wieringen
maar zijn ouders te Amerongen,
aldaar het Kerstfeest te vieren.^
Zijn verblijf te Amerongen zal drie
dagen duren
StosBivaartberisIiten
BurjarWfce Stand
HAARLEM. Ondertrouwd, 23
December: VV. H. A. AhJing en J. G.
Goossens; L. J. Bulters en M. C.
Goossens.
Getrouwd, 23 December: W. A. J.
Bremer en J. W. Terhorst.
Bevallen: 20 December. G. M. de
Graaf— Strijder, d., C. Benraadt--
Scharrighuiscn d. 23 A Geerta—v.d.
Wcrff z. 22 M. Bruin—Voorlhuijsen
HOLL. AMERIKA-LIJN.
.Andijk van Chili naar Rotterdam
■arriveerde 19 December te Panama.
Gorredijk vertrok 18 Dcc. van Tacc»
nilla naar Panama.
Nieuw Amsterdam, van Rotterdam
naar New-York, vertrok 21 Dec. van
Pdymouth.
Maartensdijk van Rotterdam naar
Hanmplon Rds (v.o.), passeerde
Dec. Dover.
Zijldijk van Rotterdam naar Hava
na en N.- Orleans, vertrok 19 Dec.
van Santander.
STV. MIJ. OCEAAN.
Dardanus van Batavia naar Am
sterdam, arriveerde 16 Dec. te Suez.
Mentor van Japan naar Amsterdam
arriveerde 19 Dec. te Londen.
JAVA- PACIFICLIJN.
Soerakarta, van San Francisco
naar Java vertrek 19 Dec. van
Francisco via Japan.
Marktnieaws
GROEXTENMARKT. - Op de ai
hier gehouden groentenmarkt, den
22en December 1919. werden aange
voerd:
Andijvie f 5 20—f 1.30 de 100 bos.
Bloemkool f 0.40—f 0.30 per stuk.
Roodekool f 0.12—f 0.10 per stnk.
Witlekool f 0.03—f 0.02 per K.G. Gek
kool f 0.12f 0.10 per stuk. Bloemd.
Savoyekool f 1.70—f 1.30 per mand.
Groenekool f 0.05f 0.03 por stuk.
BoerekooJ f 0.40—f 0.30 per mand.
Prei f 0.20f 0.10 per bos. Selderie
f 0.25— f 0.20 per bos. Appelen f 0.20
f 0.05 per pond. Peren f 0.40—f 0.06
per pard. Wortelen f 0.25f 0.20 per
boe. Peen f 4f 3 per H L, Koolra
pen f 4f 3 per H.L. Spruiten f 7—
f 3.50 per zak.
BEVERWIJK. Marktberichten.
Note «ring van 22 December 1919.
Andijvie per kist f 1.20—f 2.50.
Koolrapen per Heet, f 3—f 6. Vvor-
telen 100 bos f 15—f 25. Bfieten per
100 f 4f 5. Schorscneeren per bos
f 0.15—f 0.20. Aardappelen klei, per
Heet. f 9—f 10. Spruitjes per K.G.
f 0.22f 0.40. Boerenkool per balt
f 0.60—f 1.30. Roodekool per 100 f 4—
f 10. Wittekool per 100 f 7. Sovoye-
kool per 100 f 3—f 10. Uien per K.G.
f 0.09—f 0.11. Prei per lw© f 0.15-
f 0.22. Pieterselie per bos f 0.05. Sel
derie per boe f 0.03f 0,05. Appelen
per Kilo f 0.12—f 0.14. Perrmi ner Kilo
f 0.08—f 0.15.
Van hot Politieke
nooiveld.
Tonr
TWEEDE KAMER.
Nieuwe Ministercrisis.
De Leemngwet ia januari.
Garoetzaak en Indische poli
tiek.
Wéér een doode Minister!
Maar ditmaal een die li a r a k i r i ge
pleegd hecfi. Want hij legde zijn taak.
neer nèdat de Kamer zijn begrootiny
aangenomen had, weliswaar niet c o 1
a m 0 r e, maar dan toch met 56 tegei
31 stemmen.
Evenwel, daaraan was voorafgegaan
de aannemmg van het belangrijke amen-
denient-Marcj.au,, c;:-iege.i de Manis-
zick ernstig had verzet. Het betrof
aanschaffing van gescKutsmuniih
voor 1.8 millioen, bestemd voor de hou
witsers, die van Duitschland gekocht
en volgens mr. Marchan:, niet bruik
baar zullen blijken.
De Minister kreeg zyn munitie dus
niet; zat met 36 batterijen houwtsers,
waarvoor we munitie hadden net genoeg
voor zöoo schoten. Kon de Minister
deze afwijzing genoegen nemen?
keek al, men dacht dat hij opstaan en
schorsing der beraadslagingen vragen
zou.daar de Minister Oleef tuten,
schier onbewogen. Even ie voren had hrj
nog moeten meaedeelen, op een vraag
van mr. Mar chant, dat aan de Hembrug
(waanan de begrooting werd goedge
keurd) dergelijke houwitser-munitie
kon worden gemaakt. Nu had de Ka
mer beslist dat 't niet gebeuren zou.
De Kamer begon te stemmen ove
Oorlogsbegrooting zelf. Ditmaal viel
niet alleen niemand van rechts den Jii-
tóter af zooals de heeren De Geer,
Vsn de Lacr en Staalman bij de eerste
stemming hadden gedaan maar ook
de vrije liberalen, unie-liberalen en neu
tralen brachten hun stem vóór de be
grooting uit. Z;j kwani cf dus ruim
schoots door. Met 56 tegen 31 stemmen.
Maar onmiddellijk daarna stond de
Minister op en las een verklaring voor,
'houdende, dat bij voor een begroot:jg,
onttakeld als zij nu was, geen verant-
zoeken zou....
\pplaus rechts, verbazing i-
piaus omdat men dezen dood blijkbaar
toch schooner vond dan het zoo geplaag-
sr.11 verbazing links, 0 r.tin blijk
baar geen krach::-. -r van rlezen
Minister verwachtte; Maar voor men nog
goed van zijn verbazing bekomen
was de Minister verdwenen
De Kamer nam vervolgens een paar
Waterstaatsmoties aan: een van den heer
Dresselhuys, ten gunste van degenen
wier diensttijd bij de spoorwegen, tenge
volge van hun deelneming aan de sta
king van igo3 van dat jaar af weer be
gonnen is, en een van den heer Brau-
ugam, om de Regeering te vragen, voor
zieningen te treffen voor een geregel-
den dienst bij de R. T. M.
Vervolgens werd de subsidie aan de
Elta met vrijwel rechts-linksche stem
ming goedgekeurd, en werd na eenig de
bat besloten den 7den Januari de Lee-
ningwet te behandelen en eerst daarna
een maand op reces te gaan.
De Kamci heeft daarna zoowel den
middag als den avond besteed aan de
Indische begrooting's avonds kwam
nog de Minister aan het woord in een
lange, mal voorgelezen en dus slecht te
volgen redevoering, waarin hij even
als de heeren Scheurer en Van Vuurea
des middags, de heeren Marchant en
Kooien des avonds, een grooie plaats
afstond aan de Garoet-zaak. Mc: uitzon
dering van den heer Marchant, bleken
id deze heeren van 's Ministers gevoelen,
1 hier te doen heeft met een
uiting van revolutionnair verzet tegen de
Uegeermg. en dat deze goed heeft ge
daan met kiachug in te grijpen, hoe
zeer bloedstorting dan ook te betreuren
is. Intusschen keurde de Minister, even
als de lieer Albarda, het af, dat aan den
Volksraad een besnoeid rapport is voor
gelegd zonder dat dit aan den Volksraad
werd medegedeeld.- Hier moet redres
plaats hebben. Evenwel is er geen ver
band tusschen het ontslag van dr. Hazeu
de Garoet-zaak dr. Hazeu n.i. was
aangewezen voor een Leidsch professo
raat.
De Minister verdedigde uitvoerig, en
wel op grond der noodzakelijkheid eener
onmiddellijke versterking van midde
len, de door de heeren De Geer en Van
Vuurea bestreden belastingen op enkele
cultures. De inkomsten n.l. stijgen niet,
terwijl de uitgaven in de toekomst
steeds grooter zullen worden, o.a. door
de gewenschte uitbreiding van de ge
neeskundige verzorging van het onder
vijs.
Ten aanzien van de Inlandsche bewe
ging, merkt de Minister op, dat zij
groeien kan, wanneer zij gaat langs den
geordenden weg. In haaz geheel geno
men, acht de Minister haar een kracht
ten goede, maar als de toestand veran
dert en de revolutionnaire elementen
haar gaan behcerschenreeds nu be
stond in de Preanger een tamelijk ver
breide revolutionnaire organisatie on
der den naam van afdeeling B der Sare-
kat Islam dan zal de Regeenng daar
tegen krachtig moeten optreden.
tiet kau ook noodig zijn tegen ande
ren als bijvoorbeeld den ma;roos Brand
steden Zulke maatregelen acht de Minis-
volle gerechtvaardigd, en daar
om ook de intrekking van de artikelen
betreffende de „exorbitante rechten"
van den Gouverneur-Generaal een mis
daad tegen -de bevolking. Om soortgelij
ke redenen acht dc Minister de .uitzetting
in Sneevliet gerechtvaardigd.
De heer Albarda heeft zijn beschuitd
egen legen het Indische gezag volge
houden. Het gezag moet streng zijn, ze-
maar ook rechtvaardig, zeide hij.
hoe kan men zoo iets verwachten
in Indié, waar het volkomen zijn eigen
baas"en meester is? vroeg de heer Vun
Ravesieyn.
Intusschen is de motie-Albarda als nu
'erbodig geworden,'ingetrokken.
De algcmcene beschouwingen zijn ge
sloten.
INTIMUS»
KLBCTK1SCHE DRUKKERIJ
LOURENS COSÏBH
GROOTE HOUTSTRAAT 98
LEVERING VAN ALLE
PARTICULIER.
EN HANDELS
DRUKWERK
ADVIEZEN BETREFFENDE
KLEUR, PAPIER, LETTER
TYPE EN GROEPBERING
LNLICHIINGUN OP 'X CiüBIEl)
DER MODBRNE RECLAME
Ters-üveixlcBt
DE CRISIS AAN OORLOC.
De hoefijzercorTcsponcieiu van het
„Hhld. neemt liet standpunt in, dat
er geen conflict v.as tussciieu den
minister en de Kamer, maar' slechts
een tusechen den minister en den mi
nister Immers nu nam de minister
een ajKlere houding dan Donderdag
aan. Nu aidus is naar aanleiding
daarvan het oordeei van den corres
pondent, nu de Kamer het aanblijven
van den Minister, ondanks zijn fou
ten, in '8 lands belang bleek te achten
(waarschijnlijk om de reden waarop
wij j.l. Vrijdag wezen: dat de mini»-
teneale plannen weldra in behande
ling moeten komen), nu had de Mi
nister dat be.ang niet mogen opoffe
ren aan het redden van zijn figuur.
Nu had ook lnj berustend in wat
Donderdag, met zijn medewerking
en door zijn houding, nu eenmaal ge
beurd was, bfchooren 111 te zien. dat
s lands behing tlnuis de behandeling
der aangekondigde en door de Kamer
in het algemeen met instemming be
groete plannen eisclite.
Verder meent schrijver, dat in hot
gebeurde geen reden tot artroden
voor hot kabinet 10 gelegen. Indien
t aftrad dan zou 't z. 1. daarmede
aa.n 't land zeker een hog veel
slechterem dienst bewijzen dan de
lieer Von Geusau heeft gedaan.
Schrijver hoopt dus dat liet Kabinet
in "s lands belang zal aanblijven. In
<le aanneming van de motie Romans
ziet hij een uitweg
Wordt die aangenomen, eindigt
hij, dan hec/t men maar één minis
ter noodig.
En dan kan woHicht een burger-
minister aan liet hoofd warden ire-
steld van één departement van lands
verdediging, met twee ucssutKiiga
directeuren-generaal onder zich.
De twee lekken waren dan ineens
gestopt.
Het schip moge intusschen rustig
verder varen.
De Maasbode doet in haar
amer-Overzicht opmerken.
Ongetwijfeld schept dit heengaan
ai ernstige moeilijkheid voor het
Kabinet, omdat liet in de gegeven
omstandigheden allicht even meelrijk
za! wezen een Minister von Oorlog
als een voor Marine te vinden, aan
genomen althans, dai de beslissing
van den heer Alting von Geusau geen
verdere gevolgen heeft. Waarschijn-
'ijk is dat niet. omdat er feitelijk
geen votum tegeai hem uitgebracht
en daarentegen zijn hervormings
plannen in de Kamer vrij aJgemeun
toejuiching hebben gevonden. Mis
schien bereidt de dubbele crisis den
voor één Ministerie van Latkis-
verdediging. dat in de Kamer even
zeer veel steun gevonden heeft. De
motie-Bomans zou dan nog eerier
worden uitgevoerd dam de voorsteller
heeft kunnen verwachten. In dezen
geest hebben wij enkele Kamerleden
(le gevolgen van 's Ministers ontslag
lieden ltooren l>eepreken.
De ,,N. R. Cl." zegt o.m.:
Wat nu? Wie nu? Deze vragen
dringen zich onwillekeurig op. Zal
één ministerie voor de landsverdedi
ging (desideratum der heeren Mr.
Bomans en Marchant) het eind van
het lied zijn? Aan laatstgenoemde, le
Tombeur des ministres, die indertijd
ook Bosboom wegjoeg en aan Bijle-
veM'a dood niet onschuldig ia, zal de
portefeuille we! niet aangeboden
worden, al zou het begrijpelijk zijn,
tuis cle premier uitriep: „Vertoon nu
eens u w e kunsten!" De naam van
den oud-minister De Jonge wordt'
daarentegen reeds ernstig genoemd,
al zijn dergelijke geruchten stellig
voorbarig. In elk geval hopen wij,
(lat de regeering niet angstvallig
zoekt naar een man van rechts, doch
zich in de allereerste plaats afvraagt:
„Waar vinden wij den rechten man?'*
hetgeen niet pdecios hetzelfde is. De
regeering zal dit eerder moeten droit,
aangezien steeds meer blijkt, dat zij
in defensiezaken niet op een aaneen
gesloten rechter meerderheid kan
rekenen.
Do Nieuwe Ct. is de meening
toegedaan, dat de minister niet na
do goedkeuring der Begrooting doch
vóór stemmingen over dc amende
menten Marchant, in ieder geval
vóór cle stemming over het belang-
