HAARLEM'S DAGBLAD
Van onzen reizenden Redacteur
VRIJDAG 20 FEBRUARI 1020 TWEEDE BLAD
(Dorde reeks.)
99
Iti een Nederlandschen Levens-
middelentrein en onder de
Weensche kinderen.
Om die levensmiddelen naar hier
te krijgen kost heel wat moeite. Ik
heb daarvoor eens een uurtje zitten
praten met Jhr. II. van Schmidt auf
Altcnsfcadt, ritmeeeter bij bet Neder-
landsclie leger, die zoo'n kostelijken
trein uit Holland n;iar Weenen had
gebracht, 'k Had don ritmeester van
zijn diner in het Bristol-hotel ge
haald, maar na een reis van vijf da
gen, waarbij hij niet uit de kleeren
was geweest, had de hoofdgeleider
wel een rustig mant verdiend en dus
rprakem we af. dal. 'k hem den vol
gomden middag in den trein zou tref
fen, als die naar hot Woslbahnhof
was gerangeerd.
■Ibr. von Schmidt vond 'ik in zijn
bureau, csn eerste klasse-coupé, door
de goede zorgen der firma Ravs en
Co. te Rotterdam, die geheel belange
looo de treinen inricht en approvian
deert, veranderd in een zit-, slaap-
en werkvertrekje.
Kijkt, u maar niet naar m'n han
den, verontschuldigde de officier,
want we zijn den trein aan 't lossen
weet u en daarom pak ik maar zelf
mee aan, help kisten stouwen enz.
Ju, 't is voor 't goede doel. De reis,
o. die is uitstekend verloopen. We
zi.in met dezen derden trein van het
Roode Kruis over Emmerik en Re
gens-burg naar P-nesau- gereden. Daar
zijn we even vastgeloopen, want 't
verkeer is er gestremd. Maar tenslotte
zijn we toch doorgekomen en hier zit
ik nu met den 1st en luitenant der hu
zaren Wynoldy Daniëls, als medege-
leide. Ja, dat is een stadgenoot van
I', hij maakt deel uit van het Haar-
lemsche garnizoen. We hebben 23
waggons levensmiddelen voor Wee
nen en 7 voor Boedapest, dun 30 wa-
ge-116 in 't geheel. Do tremen mogen
niet zwaarder meer zijn. De eerste
trein waa 60 wagens sterk, maar toen
die op da hellingen van het Beier-
Bt'be bexgVnd kwam, werd de boemel-
trein eerst een sneltrein en toen een
bliksemti cin. Er was niet voldoende
op gerekend, dat zoo'n zware trein
op de hellingen een razende vnart
krijgt. Daarom mogen ze nu niet
sterker dan 30 wagens zijn. In
Pmtsclilnud dachten ze eemst, dat we
Enpelsohen waren. Je kon het, zoo
merken, dat ze minder behulpzaam
waren, maar toen 'k zei, dat wc Hol
landers waren, was 't alles in orde.
In Duitschland is 't wel veranderd,
vindt u niet? 't Militairismé is men
er in elk geval tijdelijk kwijt; toch
verlangt men weer naar den ouden
toestand terug, hoewel 'k niet geloof,
dal ze van het. milttairlsme iets meer
moeten hebben. Frappeerde me
b.v., dat. men me nergens bij m'n of
ficiersrang aansprak.
We hebben geneesmiddelen meege
bracht. cl ie hebben ze in de hospita-
Jen dringend noodig, dan veel gecon
denseerde melk en andere artikelen
voor do kindervoeding. Dan twee
waggons matzen met 't oog op het
Israëlitisch Paaechfeest, Dat is een
geschenk van 't Joodsch comi'é. Ver
der voedingsmiddelen, boter, boonen,
groenten en aardappelen, ook turf.
Dit kunnen ze hier ook best. gebrui
ken.
De trein wordt dag en nacht be
waakt door onze menschen 6 man
van de Roode Kruia-transporteolonne
uil Nederland, die geheel belangeloos
deze reis meemaken en door de
Bahnpolizei met politiehonden. Bij
onzen rangeenocht door Weenen had
den we gendarmerie in den trein.
Nu ga 'k weer gauw aan 't lossen,
zei de hoofdgeleider, toen hij me
..uitliet", want, als 'k daarmee klaar
ben, kom 'k dadelijk met de 7 wagens
voor Boedapest door naar Hongarije.
Op de terugreis Weenen—Boeda
pest, vroeger 4 uur rijden duurt nu 4-4
uur! zal 'k ons personeel 3 dagen
rust gunnen en dan gaan we terug
naar Holland.
Do OoGienrijkscho artsen van hot
Nederlandsclie comité hadden de
moeite genomen, om mij ter wille een
bezoek voor te bereiden aan <er Kin-
der-ausspeisung in het Jugendomt
van 't negende Bezirk; maar ik trof
het. dut ik niet in deze spijsuitdee-
ling van de gemeente Weenen. waar
aan de Nederlondsche en Amerikaan-
sche comités beide 'levensmiddelen
verstrekken, maar in een zuiver Ame-
rikaansche Ausspedsung terecht
kwam 't Geheim zat 'm in het huis
nummer. 'k Had moeten zijn Laxen-
burgerstrasse no. 49 en een onder
wijzer, dien 'k daar in een schooft
vond, bracht rne op een informatie
naar de spijsuitdeeling naar no 47
er naast. En toen 'k dan eenmaal in
de andere lokaliteit een gymnas-
tieklokial was. ben 'k daar maar
gebleven ook al omdat, moge 't voed
sel al wat terwthiJjlen, de Ausspeisun-
gen toch overig «te 't zelfde zijn.
Want het verschil zit hem voorname
lijk hierin, dat in de eene inrichting
de levensmiddelen afkomstig zijn van
het Amerikaarsehe comité u in de
andere van het Nederlandscbe.
Maar overigens bespeurt men bij de
spija'^itdeeiingen niets specifiek Ame-
rik&ariach of Nederlamdsch. Je vindt
etr ailfloen Oostenrijksche onderwij
zers on onderwijzeressen, bijgestaan
door landgenooten. die niet bij het
onderwijs werkzaam zijn,
In deze Amerikaanscho Ausspei-
sung komen '1300 kinderen eiken dag
hun karig middagmaaltje nuttigen.
'k Zag den langen stoet stumpers
binnenkomen, 't Waren kinderen uil
een •voorsteden-wijk, waar de armen
wonen, liet was een triest gezicht
diie honderden vaal-bleeke magere
kinderen in niet veel meer dan lom-
pon gekleed te zien binnenkomen.
Het schoeisel was ood< in treurigcm
siaat. Velen komen bijna op hun
bdoote voeten door modder en sneeuw
naar schooi geiloopen.
De onderwijzers zien er ook al niet
fleurig uit. Een vriendelijk mam, die
jarenlang den oorlog had meege
maakt en in Italiaansche krijgsge
vangenschap was geweest, wees me
de uitgemagerde kinderen aan, 40
pot. van zijn leerlingen waren ziele,
vertelde hij me. De kinderen zijn
heel klein en minnetjes voor hun
leeftijd. Dat blijkt echter i.us, als 'c
er eens een paar aanspreekt.
Hoe oud ben je? vroeg 'k aan
een jongetje, dat 'k acht jaar oud
schatte.
-- Dertien jaar, meneer, zei het
ventje en 'Ir schrok van 't antwoord,
want wat moeten deze kinderen in
groei achtergebleven zijn door het le
vensmiddelengebrek. dat nu al een
jaar of 5 hun groei en ontwikkeling
belemmord heeft. Zal hieruit geen
geslacht vun lichamelijk en geeste
lijk gedegenereerden groeien?
Vader is dikwijls al jaren dood,
of vermist, gesnouveftd of krijgsge
vangen.
Waar is je vader, ventje? infor
meerde 'k er bij eem.
'k Weet niet, m'n moeder heeft
in geen vijf jaar wat van vader ge
hoord; maar ze zeggen, dat hij in
Siberië is.
Velen zijn nog ale krijgsgevange
nen in Siberië. Van een der kleinen
was de vader vandaal- ontvlucht.
Had één jaar noodig gehad, om naar
huis te komen: hi;j had den langen
weg van Siberië naar hier te voet
moeten afleggen. Veel praten de kin
deren niet, „Schnedll essen unci
schweigen!" staat er op een bordje.
Ook zonder dat zouden ze het wel
doen, want het eenige dueft van hun
komst is eten, Daarop verheugen ze
zich den geheelen dag. Voor de moes
ten, verzekerde me oen onderwijzer,
is, wat ze hier krijgen, het eenige
voedsel en dat is precies genoeg, om
hen nog in het leven te behouden.
Thuis krijgen ze meestal niet veel
meer. deze armsten, dan een slok
kot'fie-achtig vocht.
Allen hebben ze een blikken etens-
bus, of een pannetje bij zich en de
jongens veel een leper in het knoops
gat,
Als ze hun kaart hebben
laten afstempelen gaan ze naar
het vrouwelijk personeel, dat
de spijzen uitdeelt. Dat bestond
dien dag, dat 'k ex was uit een snede
droog brood en 0,3 liter Brotlflecker-
len, een soort brood met wat vet ar
aam. Ik heb mee gespijsd, maai- om
dit Brottfleckerlen to eten, moet je
honger hebben. De kinderen aten
het natuurlijk met veel graagte en
achraplen hun blikken netjes schoon.
Deze fleckerlen zijn een soort ineel-
pxoduct, d,at den naam gekregen
heelt naar den biokjesvonn; reib-
steieh noemt mon het, als het in
langwerpig,e 6tukjes gesneden wordt
en knoedels als men ca- baWotjes van
maakt.
Met pijnlijke nauwkeurigheid wordt
de voedselhoeveelheid afgemeten, als
do kinderen met hun etenablikken ko
men aandragen.
Prof. Pircjuet heeft daar-toe een
stelsel uitgedacht, waarbij de hoe
veelheid voedsel, die een mensoh of
een kind noodig heeft, om te blijven
leven men kan ook zeggen, om niet
dood te gaan ais maatstaf wordt
genomen. Tot nu rekende men altijd
volgens het systeem, waarvan de ca-
la!ariaSie8trpin| in Noord-Holland
Id onze jroTlieli heerscM de ziekte spldemlseb-
Wanneer liet krachtig lugegrepen wordt li (oord-Holland
binnen 5 Jaar onbewoonbaar.
Btjks-malariiibestrüdiagicoionnas giiormd.
Do Ungearing voteert flOO.üOO voor do bestrijding ln
Hoord-Miand.
Doodt do muggen I
Reiclgt de natiën on keldoro!
ïnimt poelen eu moorassen opl
Mondt os slooien vrij van planten I
Roept den dokter bij de peüllnteel
Ba toestand In Koord-iiollond bedenkelijk be bestnren van gn-
meemen en polders, bea.vsns ee gezondheidscommissie gemobili
seerd be Inspecteur van do Volksgezondaeld leidt dan strUd
Uaiarla-cdmmiss.es gevormd lie voorzit.er ven de Malarla-
commissiB uil den Contreien gezandbsLerdod over den toestand
Culex en Aiiopdsles - Remigs siatles. varkens- en bonneehokken.
kelders en bensieden be muggen v.iegen reeds: doodt ben dauellik!
feuilleton
De Amaracit C§ub
Naar het Engelec h van
J. S. FLETCHER.
Ik heb je eon boel te vertellen,
zeicle zo in antwoord op zijn korte
vraag. Iieel veel.
Von Roón Iceek ongeduldig op de
klok.
Is heit, zoo gewichtig? vroeg hij.
Ik moet brieven schrijven waar
haast, bij is Misschien vanavond op
de club?
Lk vind dat je het nu moet hoo-
ren, antwoordde ze. Het betreft hel
geheime document.
Von Room schudde het hoofd.
Dat is afgetoopen, zeilde Liij.
We heliben hei uitstekend gedaan.
Het. geheim is niet langer een ge
heim, En de Engelsch® regeering
heeft ei- geen vermoeden van hoe het
uitgelekt is.
Hilda keek hem aan.
Maar zou het niet beier zijn
als lk je maar vertelde wat ik te zeg
gen heb? stelde ze voor. Het is
voor qns beiden van veel belang.
Vooruit dian maar, antwoordde
hij. Maar maak het kort.
Nu zo liet vertellen moest, vond
Hilda het niet zoo gemakkelijk om
zic-h kort en duidelijk uit te druk
ken. Maar ze begon met het oogen-
blik waarop ze George Ellington's
briefje had ontvangen en ze slóeg
niets over tot zo vertelde do.t ze al
leen uit het, huis in de Cui-zonstraat
was weggegaan. En von Roon zat
stil rt© luisteren.
Er zijn mannen op deze wereld die
naar alles kunnen luisteren zelfs
naar dingen die in de nauwste bet-
trekking staan tot hun eer, hun po
sitie of zelfs hun leven zonder een
spier te vertrekken en zonder eenig
gavori t,e to on en. Von Roon was een
van die mannen. 1-fij zat een beetje
voorover in zijn stoel, rookte een si
gaar exi keek Hilda met een volko
men onbewegelijk gezicht aan. Zijn
oogem, dio baar strak aankeken ver
raadden niets; zijn mond was volko
men rustig. Maan- toen zij klaar was
met haar verhaal gooide hij zijn si
gaar in het vuur, sprong van zijn
stoel op en begon to vloeken eerst
in het Duitsch, toen in het Engelsch.
Heb je dait allemaal verteld? riep
hij uit. En dat tegen hem tegen
hem!
Hem? herhaalde zij verbaasd.
Wien bedoel je?
Die man, do minister. Tegen
hem! Wie anders?
r— Maar
foric (warmtehoeveelhchlnoodig om
1 kub. dM3. 1 graad in temperatuur
to doen Btijgen) de eenheid was.
Door de calorische waarde van elk
voedingsmiddel te berekenen, kon
men dan nagaan, boeveel voedsel
van zekere of van verecliiTiende soort
men noodig had, om het lichaam in
stand te houden.
De beroemde directeur van het
Weensche kinderziekenhuis, heeft nfu,
althans Voor de voedingsmiddelen een
meer rationeel syëfceeon in elkaar ge
zet, waarvan de N. E. M. de eenheid
vormt. Dit Nem beteekent, aldus leg
de* men mij uit, N(athrunga) B(Inheit)
M(iloh). Een zelkere boeveelheid melk
wordt dus als voedseleeulieid geno
men. Prof. PirquGt nu heeft, vastge
steld, dat een kind voor de instand
houding van het lichaam 10 Ileoto-
neui, d.i. dus 1000 nem (is 1 L. melk)
per dag noodig heeft en een volwas
sene 16 hectonem (ie 11/2 Liter).
Daar nu van alle levensmiddelen de
voedingswaarde in verhouding tot die
van. de melk berekend is, kan men ge
makkelijk aangever^ welke hoeveel
heid van ©en spijs of drank zeken- noo
dig ie.
Zoo bevat een, schep Brotfleckeiren
van 0.3 I- 8 Hectonem en een snee
brood 2 Hn, samen 10 Hectonem; 9
stuks knoedel is 8 T-In., een schep ca
cao van 0.2 Liter 2 Hn., zoodat 9 et.
knoedel en een schep waleróhocola-
de weer een dagrantsoen vormen en
dus evenveel voedingswaarde bevat
ten als ©en siede brood ein een schep
Brotfl eek eren.
Het gebrek aan voedsel maakt hel
zeer noodig, dat mot verspild word.
niet alleen, maar da't mi oman d
ook meer krijgt dan hij stellig noodig
heeft. Eon droeve en harde noodza
kelijkheid; maai- het is noodig, oin te
m.aikeet, dat zoovéél kinderen'mogelijk
voedsel kunnen bekomen. Daarom
heeft men mot pijiMij'ko nauwkeurig
heid hei gebruik ingesteld' van lepels
van verschillenden inhoud: 0.2 L.,
0.3 L., 0.4 L., enz. Van de Brotfleöke-
ron kregen de kinderen bij de snede
brood 'n schep van ilrie-tienden liter.
Dat was precies 10 Heiclarueim, het
geen do kinderen noodzakelijk moeten
hebben,' om niet verder ondervoed te
worden.
Het ls wel zeer droef, dat de klei
nen op zulik een scherp dieet Sestok.
moeten worden: Een snede brood en
een schep lieokerenl En dart, ia dan
in veel gevallen het eenige voedsel
dat de kinderen op een dag krij gen-
Maar hét echrikfcelij'ket konteeken
ls wel, dat er kleinetn zijn, die het
eten zoo ontwend zijn, dat zij zelfs
hat schrale kostje van de Ausepetoung
niet kunnen verdragen. Vooral als er
vet in is kunnen de maagjes er niet
tegen.
Roerend i®, dart, de kleintjes van
hun karige porties nog wat mee naar
huis willen neunen: Een haJv© snee
brood b.v.: „Wamt in'ii broei- heeft
zoo'n honger", of „m'm moedertje
heeft al in geen dagen wat te eten
gehad", 't Is hard, dart, daartegen oqk
maatregelen genomen moeten wor
den, De oudste kinderen zijn aange
steld als „Ordners". Die moeten de
kleinere visiteeran, als ze het lokaal
verlaten, 't Is meer dan eens voorge
komen, dat de kinderen brood, in den
armoksel verborgen, mee naar buiten
'trachtten te brengen. de eenige
manier, om te maken, dat de kin
deren aKihains het voor ben bestemde
voedsel naa nbinnen krijgen, ls, te zor
gen, dat zij 't hier opeten. Gaf men
hot mee naar huis, dan w.as er geen
controle op; het is zelfs voaigckomen,
al is het bijna niet te geJooven, dat
er menschen waren, die zoo weinig
ouderlijk gevoel hadden, dat zo het
meegebrachte voedsel dan kinderen
ontnamen en zelf opalen, of verkooh
ten. Zulke dingen maken goede rege
lingen dikwijls moeilijk. Een triest ge-
volg is, dat kinderen ,dio tlhuis moe
ten blijven, omdat ze geen voldoen
de kleeren hebben, niet van de
Ausspcisung kunnen proïibeeren
„Geen kleeren, geen etent" zei me
een onderwijzer bitter. Zieke kinde
ren kunnen ook al niets krijgen,
tenminste zoo was do regeling bij de
Amerik aamscho epijsuitid eol ing.
De kinderen, die vaai de HoUiindi-
eohe Ausspeisung profiteeren, heiblben
't meen 'k wat beter. De kinderen
krijgen om half 10 melkchocolade met
brood en boter, om half 12 den hoofd
maaitijd en oim een uur of 4 weer
brood.
Een gebrek van de regelingen van
de Ausspeisungen aan de scholen is
nog, dat de kinderen op Zondag niets
te eten krijgen, wanneer er thuis ten
minste niets is.
JAC. C. M. Jr.
Von Roon stampte op den vloer.
Maar waarom, waarom, waar
om? vroeg hij, Waarom heb je je
zelf er zoo ingewerkt,? Wat bedoelde
je er eigenlijk mee?
Zijn toon was zoo dreigend dat
Hilda wel moest antwoorden.
Ik dood liet omdatomdat
Tressingham ej- bij was, zeide ze.
Von Roon hief in wanhoop zyn han
den omhoog. Het scheen alsof hij zich
de haren wilde uittrekken
Tressinghaml riep hij uit. -
Wat had die er mee te makcin. Je
maakt mij nog gek!
Maai- zie je, die anonieme brie
ven waren er toch, zeide ze verlegen.
lk dacht, zie je, ik weet wat Tres-
singham dacht en Hartsdale ook, en
ile dacht dat als ik bellende, bekende
dat je weet wel wat ik bedoel,
dal Treseingham verder zou gaan en
oen ciscli tot echtscheiding in zou uie-
neu en dan zou ik vrij zijn. Begrijp
je dak niet Ot,to?
Haar toon klonlc haast, smeekend
maar von Roon stampte weer op den
vloer.
O, ol piep hij uit. Heb je ooit
zoo iets krankzinnigs gezien? Wat
wat hadden jouw zaken daar nu mes
te maken. Vrij! Wat heeft dait ©r mee
te maken?
Zij keek hem aan, maar hij bleef
woedend.
Ik dacht, dat het de vlugste, de
Nu de minister van Arbeid heef,
voorgeschreven, dat de malariabestrij
ding in Noord-Ho. and mctc kraicht zal
worden ter liand genomen o.m. door
het vernietigen der in stallen en hui
zen overwinterende wijfjes van de
anopheJes, het wegnemen der broed
plaatsen in stilstaande waiteren.'t rein
houden der sloor,en em door c, hi nine
befhandethng der bevolking, hadden
Gedeputeerde Staten van Noord-Hei
land op verzoek van den inspecteur
vian do Volksgezondheid dr. H. Atdere-
hoff in de bioscoopzaal van „De
Kroon" te Haarlem een vengaderinp
bijeengeroepen van afgevaardigden
van de gemeentebesturen, de polder
besturen en de Gezondheids-caramK-
s'os in Noord-Holland teneinde dezen
besturen een inzidht te geven in de
wijze van ontstaan en verbreiding dei
ma-aria, alsmede in de te nemen be-
ïfcrijdingsmaatiregclen, die door daar
toe in het bijzonder op te richten
Rij'ksbrigades zullen worden uitge
voerd.
De vergadering werd gepresideerd
door den Commi^aris der Koningin in
Noord-Holland Jthr. mr. dr. A. Roel.
en bijgewoond, behalve door een
groote menigte leden van gemeente
en polderbesouren en gezondheids-
comxnissies door den inspecteur der
Volksgezondheid dr. H. Alderfilio't,
den voorzitter van den Cemtraileii Ge-
zondheddsraad, een aantal leden van
dien Raad, de Malariacommissie uit
den Raad e<n de speciale Noord-IIol-
laaidsche malaria-commissie. Voorts
was aanwezig de griffier der Pro-
vinicie, Mr. G. H. Ven mg Meinese.
De Comanissaria der Koningin de
bijeenkomst openend, zegt, dat Geil.
Staten gaarne vo'ldaen hebben aan 't
verzoek van den inspecteur van de
Volksgezondheid, daar het hier zulk
een groot volksbelang geldt om de
malaria in dit gewedfc te bestrijden,
waaromtrent ook door de Regeering
voonschrift is gegeven.
Dr. II. Aldershoff, inspecteur van
do Volksgezondheid, zette uiteen,, dal;
de mobilisatie tegen de malaria ge
wettigd is. Weliswaar overlijden wei
nig personen aan malaria, maar de
ziekte onitneemt den lijd-ea-s zooveel
aan lichaamskracht en doet hen zoo
zeer lijden ,dat het inderdaad noodig
is, dat de .voortdurend toenemende
zieloto systematisch wordt bestreden.
Dr. Alderahoff deelde daarop mee,
dat er uit den Centraien Gezond
heidsraad een speciale malaria-
comimissrte is benoemd, om sprelker
bij de bestrijding van de maflaria bi]
te staan met advies. Voor Noord-Hol
land is een bijzondere commissie inge
steld.
Daarna gaf de Commissaris der
Koningin bet woord aan Dr. Jenny
Weyerman,, voorzitter van de Mala
ria-commissie uit den Centraien Ge
zondheidsraad. In verband mot het
ontstaan eener malaria-epidemie, die
zloh bot in Duitschland en Frankrijk
voortzette; na de droogmaking der
Haarlemmermeer, beeft de Centrale
Gezondheidsraad de vraag besproken,
wat ten dezen opziidhte moet geschie
den bij de droogimatkiing der Zuider
zee. Beslaten is toen,, dat de commis
sie zou beginnen met een onderzoek
raar bet aan't-al gevallen in ons land
Na de Indische methode, waar de
uitzetting van de milt als maatstaf
werd genomen, hier ta lande
had gefaald,werd meer suicces verkre
gen met het bloedonderzoek. Het te
besuj manier was om vrij ie komen,
antwoordde ze. En dan zouden
en ik vrij zijn.
Vrij? Waarvoor? riep hij uit
We or keek zij hem aan.
Om te 'trouwen, antwoordde ze
zachtjes.
Von Roon lachte.
Kun je op zoo'n tijd ais deze over
trouwen praten? Laten we liever aan
onze vrijheid denken; Trouwe
we niet voorzichtig ztjn en de plaat
poetsen zitten We over een paar uur
achter stol on grendeL
Maar waarom?
Hob je ooi.t zoo iets doms gezien!
riep hij uit. Dat allemaal te ver
tellen in tegenwoordigheid vim don
minister, den slimst en ouden vos in
do lieelc stadl Jij
Hij scheen or niet veel aandacht
aan te schenken, viel zij hem in de
rede.
Ileb je werkelijk bekend dat je
dat je het geheime papier gezien had'?
Ja, maar ik heb gezegd dat El
lington het-, mij had laten zien.
Von Roon spreng heen en weer van
woede over liaar domheid.
Gonie genade! En ik dacht nogal
dat jij zoo'n verstandige vrouw was!
riep hij uil Nu geloof Ik dat alle
vrouwen, gek, idioot, eigenwijs zijn.
Wat doet het er toe wait Je hem over
Ellington vertelde? Het voornaamste
is dat je in tegenwoordigiieid van al
aas te wenschen, dat de bevolking
an Noord-Holland zal inzien, dat lil
bloedonderzoek noodzakelijk is. Want
ma'lana kan gevaarlijk worden. Zoo
is het voorgekomen, dat ua oen ope
rutie een latente malaria verulent is
geworden 'tgeen bij operaties zeer ge
vaarlijk ie,
Dit bloedonderzoek vordert editor
veel tijd; er kunnen jaren overheen
gaan, voor men een goed beeld
van den toestand in ons land beeft
verkregen. Men heeft toen een en
quête ingesteld bij de doktoren in het
gtheele land. Deze enquête heeft eer.
droevige boodschap voor Noord-Ho!
land.
Mot kaartjes toonde spreker aan,
dat het resultaat van bet onderzoek
het volgende was:
Groningen: een 30 tol 40 ge
vallen in do omgeving van Delfzijl.
Friesland: weinig gevallen
aan did spoorlijn Snoek— Leeuwar
den.
Drente: weinig gevallen, voor-
nomelijk bij schippers, die op Holland
varen.
O v e r ij 6 e 1: blijkbaar haarden
aan de kuststreken van de Zuider
zee. z
Gelderland: weer in de kust-
streak en bij Doetinoheoi in het g> -
sticlit de Kruisberg bij jongens u;'
A tanaar.
L 1 m b u r g: Speckholzenheide en
Hoensbroek hebben weinig gevallen,
voornamelijk bij mijnarbeiders uit
bolland.
Noord-Brabant: Weinig ge
vallen.
Zeeland, de beruichte proviaci
n de Zecuwoche koorts, geeft een
vrij goed beeld. Axel en Hulst hebben
weinig gevallen. Het vroeger beruchte
v, est/deed van Zecuwech-Vlaanderen is
nagenoeg malaria-vrij, Middelburg en
omstreken hebben 'n vrij ernstige ma
laria-epideanie. De doktoren hebben
daar eik tot 150 gevallen.
Z u i d-H o 11 a n do een waterrijke
provincie, heeft twee baarden te
Nieuw Hellevoet en op Zuid-Beter
land.
Utrecht heeft geen belangrijk
aantal gevallen; alleen Amersfoort
sj&eft reden om voorzichtigheid te
betrachten.
Noord-Holland daarentegen
geeft een zeer ernstig beeld. Uit wel
uunderd plaatsen in ons land is be
richt, dat patiënten uit Noord-Holland
o uur inuaua Hebben gekfcgfeii. Ue
Noord-1 lotiondschc eilanden zijn na
genoeg vrij. Op hel vasteland is de
toestand echter buitengewoon ernstig
en wordt nog elk jaar ernstiger. Spre
ker meent-, dal de verplaaismg dor
troepen tijdens de mobilisatie, geen
invloed op de verspreiding der ziekte
heeft gehadi. Welk een omvang de
ziekte heeft genomen, blijkt wel uit
het volgende;
Het ziekenfonds te Alkmaar heeft
in 't vorige jaar 118 K.G. kinine tegen
malaria moeten vors trekken, wat een
bedrag van f Ü00U op een medicijinre-
kesiing van f 190UQ voor bet geheel e
fonds uitmaakt. Hoeveel patiënten
zijn behandeld, blijkt wel Meruit, dat
de kinine in giften van 1 gram per
da« wordt toegediend.
Amsterdam is ovor 't algemeen
nog vrij, de buitenwijken zijn besmui.
De buuirt oveir het IJ is zeer aange
tast, de Indische- en Transvaalbuurt
eveneens. Misschien komt men met
krachtige maatregelen de ziekte de
baas. Vroeger zot; men te Amsterdam
bijna geen malaria.
Te Haarlem breidt zich de
ziekte uit. Aangetast zijn hot Amstor-
cüe menschen, maar vooral van Tiein,
hebt bekend dat je liet documen't ge
zien bad. Nu komt hij er achter hoe
bel geheim uitgelekt is. Nu
Hij zwoeg plotseling en greep Hilde
bij den schouder.
Ben je regelrecht van dait huis,
na dat gesprek, hiea- naar too goJco
men? vroeg hij dringend. Deed je
dot?
Ja, antwoordde ze. Ja regel
recht. Laai mijn arm los, je dool me
pijn. Ik bon regelrecht hi ar naar toe
gekomen, zeg ik je toch.
Van Roon duwde haan- van zich af.
Hij sloeg zich óp het voorhoofd en
kreunde.
Dan is het uit, zeide hijs O.
wat kan een vrouw toch dwaze din
gen doen a'-s ze alteen maar aan haar
eigen bolaJigeai denkt! Nu is alles uit
en er valt geen tijd te verliezen!
En tot stomme verbazing van Hilda
begoin hij zoo vlug hij maar kón de
brieven en papieren die op zijn bu
reau lagen, te verscheuren; hij wiexp
zo in liet vuur. Daarna trrok hij een
lade opon en haalde er nog meer pa-
pi enen uit die hij op dezelfde manier
behandelde, terwijl hij steeds in zich
zelf mopperde en bromde. Hilda
staarde hem zwijgend aan.
Wat beteekent dat allemaal?
vroeg zij eindelijk.
Wat bet beteekent, vroeg hij op
somberen toon. Het beteekent dot
damscbe kwartier en het Rozenpriee],
Te Haarlem gaat het nog wel, maan»
de toestand ia bedenkelijk, nis er niet
lu-achtig ingegrepen wordt.
Geconstateerd kan worden, dat ta
Noord-Holland een malariaropidemio
heerscht. Er is een zeer ernstige toef-
stand ontstaan. Na gewaarschuwd te
hebben tegen de in Noord-Holland
voorkomende verwisseling van vliegen
en muggen zette 6pr_ uiteen, dat
het n,u aan de Malaria-commissie ls,
om den strijd tegen de ziekte te ne
men, die zooveel volkskracht doet in
boeten. Al goal men in ons laud niet
zeer spoedig aan de malaria dood,
iocli is de bestrijding zeer noodig.
Daarom i6 het zeer noodzakelijk, dat
rnen aLle muggen verdelgt. Men spare
de culex niet, omdat de anopheles de
ziekte veroorzaakt. Men vernietig©
deze beide muggensoorten die in ona
land voorkomen, want de omiet-
sclietderxdie kenmerken zijn niet zoo,
dat een ]eek die op hei eerste gezicht
waarnemen kan. De lijders aan de
ziekte zijn niet gevaarlijk voor hun
omgeving. Er is een muggebeet voor
noodig, om de ziekte te krijgen, nl.
eon steelt van de wijfjesmug, die 5 of
6 maal in de tien dagen van mniisoh
of dier bloed zuigt, om haar eieren
tot ontwikkeling te brengen. De huis
dieren worden valeer gestoken dan (Ja
menschen, maar de dieren zijn on
vatbaar voor malaria. De menschen
krijgen de ziekte alleen.
Die ziel- i; zrif moeten ook beham-
de'd worden. Veelal ga mon in Noord-
Holland niet naar eon dokter, maar
koopt in de apotheek, ook wel bij den
droghit, zelfs in kruidenierswinkels en
snoepwinkels kinine, hoewel dit te
gen de wet is, maar deze wet, zegt
•pr. is langzamerhand een aanfluiting
geworden. Dringend raadt spr. aan
steeds een dokter te raadplegen. Hij
is de eenige,' die door hel toedienen
van de juiste dosis kinine de ziekte,
die vroeger bekend was als de derde-
duagseke of Zeeuwsche koorts o Meen
de te bestrijden.
Wil men de ziekte de baas women,
dan moei men, zegt spr., rigoreuze
maatregelen nemen.De slooien moeten
opengemaakt en opengehouden wor-
u,lii. üc stomen niorten vrij gtmouoen
worden van plantengroei, al legt dit
ben Landeigenaars z.vare verp.,.
gen op. Dat is dc eenige manier om
de larven te vernietigen. Daarnaast
moeten de muggen vernietigd worden.
Daartoe heeft het Rijk bestrijdings-
coionnes ingesteld. Die gaan nu oiider
leiding der malaria-commissie van
uorp tot dorp om do muggen te ver
delgen. Zij verblijven in den wintar
voomameiijk in donkere ruiinum,
waar liet warm is en niet tocht, voor-
ai in paardestalien. varkenshokken,
geiiensyULen, konijnenliokken en in
de kelders der huizen. In koei-jnstalJeu
komen er veel minder voor. Volg- ns
een berekening waren er in een paar
denstal wel lOO.tXtO. De boer had bet
niet eens gemerkt, dat ze er waren,
want de beesten maken geen ge-
drulsch, zingen niet als de gewone
mug en komen alleen des avonds
naar beneden om den dieren en inmi-
schen bloed te ontnemen en zctiten
zich dan weer tegen de wanden of
zolderingen neer.
In een varkenshok van één M2. op
pervlakte vond inen 1 ons muggen.
S jweker entte eerde den ondoeJ mati
gen en vuiien toestand in de varkens
hokken in Noord-Holland in tegén-
steJling met dien in" Zeeland, waar
men ruime, luchtige en zindelijke
stallen heeft. In de huizen zitten de
muggen ook vee! in bedsteden, voor
namelijk onder beddeplanken. Ook de
hondenhokken zijn een geliefkoosde
verblijfplaats. In de derde plaa.ks moef
men de larven verde-gen dour net
opruimen van poelen en plussen en
het schoonhouden van de slooten.
liet Rijk heeft nu colonnes samen
gesteld ter bestrijding van bei kwaad.
Die colonnes rijdeai in auios, waarop
in groote let.töis geschilderd staat
MaJuria-besmjding Dat is we een
Amerikaunscht? wijze vam optreden,
maar bij de verandering dei- zeden
moet men zich aanpassen. Hoofdzaak
is de bevolking te doordringc-u van
liet groote belang dat met de bestrij
ding der ziekte, die de volkskracht
ondermijnt, gemoeid is. De autoritei
ten moeten daartoe krachtig mee
werken. Het is een strijd, die jaren
duren zal. Het Rijk is voorgegaan en
heeft voor dit. jaar reeds een bedrag
van ongeveer f 100.000 beschikbaar
gesteld. Wellicht zal het Witte Kruis
willen meewerken. Jammer is het, dat
het mooie voorjaar in deze tegen
werkt De muggen verlaten reeds nun
schuilplaatsen om er het eerste broed
eieren te leggen. Er moet dus snel
gehandeld worden. Tegen de larven
vindt men ook medestrijders in liet
vischbrood, dat het muggenbroed ver
nietigt. De Malaria-commissie zal
voortgaan met baar werk, ouk door
liet houden van lezingen Ln verschil
lende plaatsen, om do bevolking Ln te
lichten.
Zelf kan men de muggen yerdeigea
met een steekvlam, met een stofzui
ger. of eenvoudiger nog door met een
schaaltje petroleum dc zolders en
wanden lanes te gaan. De mu-ge©
Wij, als we nioi oppakten en vu.g e'uze
maatregelen nemen, vannacht in eun
gevangenis zullen slapen. Ate je niet
zoo dom was, zoo hopeloos dom jij,
die nooit eerder zooiets ondoordachts
gedaan hebt, zou je begrijpen dal de
minister je heeffc laten nagaan van
het oogenblik af dat jo die bekentenis
deed, tottot
Hij eindigde met een zucht.
Ik deed het om Ellington er in
te laten loopen, zeide Hilda.
En nu heh je. mij er Ln laten
loopen, antwoordde von Roon.
11 ij drukte op de be.'„ Ooe
lijk verscheen Metz, kalm en onver
stoorbaar als altijd. Von Roon j-aT
hem haastig eenige bevelen in een
Duitsoh dialect, de mam verdween
En toen hij weg was. ging zijn mees
ter aJ brommend en zuchtend door
met papieren te vernietigen. Enkele
stopte hij in 7.ijn zairken: op verschil
lende plaatsen tusschen zijn kleer n
verstopte hij geJd, bankpapier en een
c.héque-boekja Blijkbaar waren dit
allemaal toebereidselen voor ee" over
haast vertrek.
Je ziet er uit of je van plan bont
om weg te loopen, zeide Hilda half
spottend.
(Wordt erve.' 'V
