luiiurs Duw
Het S.D.A.MÏonöres
ONDER VERDENKING
TWEEDE BLAD.
Dinitai 24 Mai 1910
VóÓB HET CONGRES.
votetdagavond werd in de groote
„al van da Sod- VeraMUgtag te Haar-
len- een samenkomst der S. D. A P.
gehouden ter inleiding van het Pmk-
^D^zaal^was geheel gevuld, toen de
Wr M A- Reinalda, voorzitter van
het beet uur der federatie Haarlem de
aanwezigen verwelkomde op aeae
politieke wapenschouw der S. D. A.
P. Er is alom in den lande een groei
waar te nemen, vooral in de moder
ne vakvereeni gingen, maar het. ia
niet voldoende, dat de arbeiders ge
organiseerd xijn in de moderne vak
honden, zij moeten in grooter getal
politiek georganiseerd zijn in de S.
D. A. P Hij deed een beroep op de
leden der moderne vakbonden, om toe
te treden tot de Soc. Dem. Arb. Parrij
Hij vestigde de aandacht op de bro
chure van de hand van den heer
Kleerekoper, den spreker van den
«vond over de Anti-revoluttewet.
Daarna zong de Stem des Volks int
Haarlem eenige liederen.
De heer Kleerekoper daar
na het woord verkrijgende begon op
te merken, dat men dit Pinksiereon-
gres zou kunnen beschouwen ale een
voortzetting van het congres van
1913, dat een wapen roep was ter vol
tooiing van het eerste bouwsel der de
mocratische wetgeving: de verkrijging
van het algemeen kiesrecht, ten doel
hebbende alle arbeiders te betrekken
in den strijd voor het sooialiame. 1913
bracht die overwinning, want het al
gemeen kiesrecht was verkregen.
Tusschen toen en nu ligt de groote
oorlog, die ook zijn vernietigend stel
sel op de beweging heeft gedrukt. De
oorlog is voorbij. Thans is de S. D.
A. P. samengekomen, voor den strijd
voor het socialisme. De oorlog heeft
geleerd, dat het socialisme nog nood-
wendiger is, dan men vroeger meun.
de. Men komt hier te Haarlem niet
alleen met het woord socialisme,
maar mat een uitgewerkt program,
n.l. dat der socialisatie. Het ie de
traditie van de S. D. A P., dat niet
alieen de weg aangewezen wordt,
waar men heen moet, maar ook hoe
dat moet en om te zorgen dat het
gebeurt.
Bij het 25-jarig jubileum der
A. P. was dit het neteligste, dat het
program, waarop de partij gesticht
was, afgewerkt, was. Toen moesten er
nieuwe eischen gesteld worden. Elke
hervorming was een nagel aan de
doodkist der bourgeoisie geweest,
daarom zijri die hervormingen met
zulk een langzaam tempo gegaam-
Niets werkt rq volution eerender dan
de sociale hervormingen. Nu de oor
log den normalen gang van zaken in
dit. kapitalistisch systeem mogelijk
maakt, komen de soc.-dem. te Haar
lem bijeen om het socialisme nader
te brengen tot de verwezenlijking.
Men klemt ach nu aan hert vrou
wenkiesrecht vast om het behoud te
handhaven. Zeker, het kan zijn dat
dc vrouwen voor 't eerst uit hun hui
zen gehaaid, misschien Itoomsch
zullen stemmen, maar de clerus rijdt
op' het vrouwenkiesrecht als op het
paard van 'froje, in welks buik zich
de soc.-dem. bevinden. De vrouwen
zullen rood leeren stemmen, evenals
dat met de Roomsch-Katholieke man
nen is gebeuld. Te Maastricht, het
Roomsche Jeruzalem, komen de soc.-
democraten met 7 van de 31 leden te
rug, terwijl ze er vroeger 9 van de
25 hadden. En dadelijk na een grens
wijziging, waardoor lie el e dorpen bij
Maastricht werden gevoegd en nadat
de vrouwen in de kerk geoefend wa
ren in het stemmen en bedreigd met
hel en verdoemenis als rocd stemden
en terwijl de opzet was van den cle
rus, dat rood mei niet meer dan 4
zetels moeet terugkeeren. De clerus
had beter gedaan, als zij de vrouwen
in huis hadden gehouden; nu zullen
de soc.-democraten zien, hoe de vrou
wen in de toekomst zuilen stemmen,
als zij beter hebben geleerd, om
onderscheiden. Want de rood en,
•Roomsch leerden stemmen, zijn nog
niet geschapen, maai de Roomschen,
die rood zijn gaan stemmen, zou men
den kost niet kunnen geven. Maar-
met algemeen kiesrecht voor mannen
en vrouwen komt men er niet. De so
cialisatie moet aan de gemeenschap
brengen de schepen en de spoorwe
gen, die de producten naar en in
onp land voeren en de fa
brieken cn den grond, waarin en
waarop de productie het. aan zich hou
den.
Niet langer moet dat alles in han
den van enkelen zijn. Allen hebben
er belang bij: de gemeenschap moet
de leiding hebben. Er wordt thans
gewerkt zonder systeem. De bourgeoi
sie roept. Alleen arbeid kan ons
redden" en „Er is een tekort aan pro
ducten"; maar mtusschen vraagt Mi
nister A/ilberse 10 millioen gulden
voor een jaar, om arbeiders, die wer
ken willen, maar voor wie geen werk
is, te helpen. Er is een tekort, maar
er is vuor vele arbeiders geen werk.
Deze regeering zegt: „Er is niets aan
te doen". Wij doen genoeg, meent
de Regeering als er Zondag maar geon
betoogingen worden gehouden, als er
Maandag maar niet opgeruid wordt,
als er maar Dinsdag geen voorberei
dingen worden gemaakt, dat er
Woensdag een poging wordt gedaan,
om op Donderdag een aanslag te
doen, om Vrijdag een revolutie te
maken. In Now. 1918 was de bourgeoi
sie zoet, toen at zij uit de hand. Net
ais een kind, dat alles beaamt, als je
zegt. zal je dat niet meer doep en dat
iet meer? zei de bourgeoisie in 1918
p allee ja. ia, als haar gevraagd
werd, of zij den 8-urendag en het
vrouwenkiesrecht wilde geven en of zij
de 1ste Kamer wilde afschaffen; maar
nu de schrik voorbij is, zijn ze vree-
seüjk boos geworden op den slechten
man, die haar in November 1918 zoo
aan het schrikken heeft gemaakt. Wat
doet de Regeering t Zij heeft het soc.-
dem. voorstel afgewezen, om van de
oorlogsschuld af te komen door het
kapitaal aan te grijpen. De Minister,
die geen groote middelen durft aan
grijpen, grijpt naar allerlei klei
ne middelen: eerst naar koffie en
thee, nu naar tabak en speelkaarten.
Want er is geen geld voor de sociale
hervormingen. Men wil de gemeenten
de gelegenheid tot het heffen van be
lastingen ontnemen. Maar wanneer
de gemeenten financieel afhanke
lijk maakt van 't rijk, dan i& dat de
dood voor de onafhankelijkheid der
gemeenten. Het blijkt bij de uitkee-
ringen uit de oorlogswinstbelasting,
dat men den minister van financiën
niet mag ontstemmen en de Minister
geeft wenken, dat dit en dat niet zoo
duur mag zijn. Ging dat door, dan
zou 't groote werk van Thorbecke: de
onafhankelijkheid der gemeenten, ka
pot zijn. Ook de gedachte, om door op
drijving der huren van de be
staande woningen, gelijk, te maken
aan die der nieuwe is reactionnair.
Ook zoo de handhaving der standen
school, de poging om door snbsidiee
'ring van de kunst die te beheerschen
haar waarde te ontnemen.Schande
over de kunstenaars, dié zich op deze
wijze zul .en laten subsidieeren. Ten
slotte de anti-revolutiewet, die maakt,
dat men niet weet wat men doen mag
en wat niet. Troelstra heeft altijd ge
zegd tegen de jongere sociaal-demo
craten, Neen, jonger#, jullie krijgen
nooit het aureool van de ouderen: jul
lie komen nooit meer in de gevange
nis, zooals wij. Nu dit ontwerp is in
gediend, heeft apr. Troelstra gezegd:
'eg dat nog eens, nu gaan we er al
lemaal in.
De rede werd luide toegejuioht.
De heer Reinalda dankte. Ten slot
te zong De Stem des Volks nog eenige
liederen.
- HET PINKSTER-CONGRES.
DeEerstedag.
Was Zaterdagavond die plaatselijke*
wapenschouwing, die naar gewoonte
aan de S. D. A. P.-congressen vooraf
gaat, gehouden. Zondagmorgen ving
inhet Brongebouw het dirie-
d&agscho congres aan, dat vooral zijn
belangrijkheid ontleent aan do be
handeling van het soeiialisatie-rap-
port, dat op do agenda staat en aan
het feit, dat Mr. Troalstra ditmaal bij
cl'e behandc'ing vau de algemeens po
litiek een. inleiding hield, dJie uitgedijd
is tot een redie over binnen- en bui-
fenlamdsche politiek, die twee uren in
beslag nam.
Toen om kwant over elven het con
gres geopend Werd', hield de hoer
Vliegen, de Partijvoorzitter, der tra
ditie getrouw een uatvoeiige openings
rede. Do heer Vliegen meende, even
a's de heer Kleerekoper Zaterdag zei.
dat men in Nederland staat op een
keerpunt, dat men hier te lande, na de
hervormingen na November 1918 in
gevoerd, naar de reactie gaat, getui
ge die wetsontwerpen, die in den laat-
aten tijd door dc regeering zijn Inge
diend. Er moet ietsonder de arbei
ders kapot gemaakt worden en als de
S. D. A. P. «n hét N. V. V. daaraan
weerstand bieden, dan, zoc ironiseer
de de voorzitter, zorgen de arbeiders
daar zelf wei voor, zooaJs blijkt uit
het optreden van den heer Sneevliet
in het N. A. S., dat de heer Vliegen
aldus omschreef: „Hij kwam, hij zag
en de keet die was er". Bij alle ver
verheugenis over den groei der vak
beweging kon de voorzitter niet ver
heugd zijn over den toestand der
partij. „Het gegeven paard" ter gele
genheid van het 25-jarig bestaan der
partij ,in den bek ziende", constateer
de de heer Vliegen, dat dit een hit
was gebleken, omdat de geschonken
som niet voldoende was geweest
de partij uit 'de schuld te hel pon.
Maar dit niet alleen; de partij we» in
do laalotc kwartalen zelfs in ledental
achteruitgegaan. Een der afgevaar
digden weet dit in dan loop van den
dag aan de netelige wcthoiuterukwee.-
tie ie Amsterdam, waar de partij zo.-r
moet lijden onder de verdeeldheid,
die er golieer&cht heeft tueachen raads
fractie eu de soc .-dem. wethouders,
maar welke verdeeldheid volgens de
getuigenis van den heer Wibaut niet
meer zal betdaau, omdat «r nu notulen
van de fractievergaderingen zullen
worden gemaakt en omdat er
de fractie volledige over
eenstemming verkregen is over
die ioonzaken. Had Mr. Troelstra des
heeran Heykoop's systeem ten con
gres^ aangeprezen, nL, dat een eoc.-
democratisch wethouder zich maar
niet moet neerleggen bij de beauini-
gingsneigingen der burgerlijke loden
der B. en W.'e en het op <ea conflict
moet laten aankomen omdat anders
de soc.-dem. wctluiuders geheel zou
den afglijden, de heer Witbau; kon
echter liet geprezen Rotter&amscb
systeem niet bewonderen, evenmin
trouwens ale dit met hel Amsterdam-'
sche systeem het geval was, zooais liij
gulhartig toegaf.
In de Amsterdamscbe fractie was
men nu tot deze afspraak gekomen,
dat Inzake de loonkwesiies door de
wethouders voorgestaan zal worden
hot afsluiten van ooiiectóeve contrac
ten th*»Nten het gemeentebestuur en
de hoofdbesturen der vakvereeni gin
gen. De heer Troeletra doelend op zijn
bekende uitlating, „dat hij sommige
socialistische wethoudere zoo graag
van hun zetels wilde wegtrappen",
weet deze drastische uitlating aan
..les défauts de ces qualités". De heer
Vliegen had in zijn openingsrede nog
meen- aanLekLizig tot klachten: de uit
slag van de eerste verkiezing onder
het vigeur van vrouwenkiesrecht te
Groot-Maastricht was hem niet mee
gevallen, maar de Limbuxgsche pro
pagandist kwam den voorzitter een
hart onder den riem steken door te
becijferen, dat In het gebied van Groot
Maastricht het stemmencijfor der soc.-
dem. gestegen was van 3060 tot 4920,
zoodat als men in het oog houdt, dat
het aantal vrouwenstemmem zich tot
clat eter mannenstemmen verhield als
3 tot 5, nog oen kleine vooruitgang
der mannenstemmen kan geconsta
teerd worden. Hit de verdere discus
sie is nog vermeldenswaard, dat het
lid 'van de hoofdredactie van het Volk
de hoer Ankensmit als zijn meeaing te
kennen gaf, del er meer goo.-dem.
plaatselijke dagbladen moeten opge
richt worden, opdat Het Volk hoe lan
ger hoe meer kan 6teunen op Amster
dam on omgeving, ook, omdat heit
hoofdorgaan geen voldoende plaats
heeft voor het plaatselijk ndeuws.
„Kameraad Roosbroeck", secretaris
van de Belgische werkliedenpartij,
verwelkomd door den heer Vliegen
als een aanwijzing van de solidariteit
der Belgische broederpartij, legde de
zeer toegejuichte verklaring af, dat
de Belgische werkliedenpartij met alle
kracht zich zo.l verzetten togen dë ,,an-
uoxoiazzo" en de Nedorkicndsche socia
listen waarschuwde dat hol interna-
tionadjjkappitaaliea'm" zich fjoreed
maakt tot oen feilen aanvaL
De lieer Troetel,ra nam de gelegen
heid te baat, orn den Belgischen af-
geivaai'digdo do boodschap voor hot
broedervolk mee te geven, dat Neder
land er miert aan don leen kan en dit
ook niet wil, om, uiplaats vaai de groo
te mogendheden die d» zelfstandigheid
van België nilet langer garandeoron,
den politie-agent voor België aan du
Maasluile te' spelen, waarbij de heer
Troelstra wees op d'etn slechten toe
stand onzar vloot, die volgens 3en Mi
nister geen gevechtswaarde bezit-
heeft. De heer Troalstra Meld in zijn
congersrede een binnen- en bui'ten-
.'.ondscbe revue-geen van Ter Hall,
zooals liij opmerkte.
Wanncea- ei- ooit een tijd was, dat.
die zaak cler algemeens polStiek bezien
worden moet van nationaaPen natio
naal verband, dan is het nu, zeide Mr.
Troolstra, TaJ van nieuwe zaken drin
gen zich op. De Belgische gast, Roos
broeck heeft juist gezeg, dart liet con
gres dadieu moet doen. maai- de daad
moet van eiprekers zijde bestaan in hot
houden van beschouwingen. Builen
sprekers schuld moet hij altijd liangc
redevoeringen houden, maar hij zal
zich beep erken.
Den ulgcmuenun internationalen «co-
nom isch eutoestand beschouwende, her
iamei'de do heer Troelstra er aan, dat
veal productieve kracht is verloren
gegaan. Wederopbouw Js een eerste
eusch. De moeilijke kant is echter, dat
daarvoor vooral vrede tusschen dë
volkoren en tusschen de klassen noo-
dig is. De vrede tusschen de volkeren
bestaat nog niet- Er is ook innerlijk
nog oorlog, ook bij de socialistisch
partijen. De Belg Roosbroeck heeft
ten gunste van hot congres te Genève
gesproken. Met instemming heeft spr.
(lat vernomen. Een eendrachtig,
daadkrachtige internationale is van
't grootste belang. Maar wanneer het.
verleden: de schuldvraag weer
zal besproken worden, zal er
to veel tijd
Men moei met liet verleden bre
ken en voor de toekomst werken. (Ap
plaus). De ovenvinnaart willen nog
goon vrede. Van buitenaf hoeft men
niet aan te dringen op vrede met
Sovjet-Rusland. Niemand is er in de
2de internationale, die niet is voor
een vrede met Sovjet-Ru&i&na.
.Applaus.1. Ook het Volk staat
op dat standpunt. Het impe
rialisme verhindert een goeden vol
kenbond. De Kamerfractie heeft het
standpunt van den Partijraad verde
digd, Wat er van den (Volkenbond te
recht komt. moert men zooveel moge
lijk bevorderen. Het is onmogel ..k.
dat men Èch onder de tegenwoordige
uitemattenale houdt buiten een in
stelling als den Volkenbond- Hij is er
nu eenmaal on de groote vraagstuk
ken komen er ter sprake. Men kan
zich er niet oan ontrekken. De Z wit
te rsche soc. partij heeft zich onthou
den van medewerking, maar de rea
liteit Is anders, want de Zwitsereehe
soc. par lij was de eerste, di© adres
seerde aan den Volkenbond over de
Witte terreur in Hongarije. De Vol
kenbond is geen proletarisch appa
raat Men moet daarom als de natio
nale taak, de macbiin den staat te ver
ovoren, omdat men daardoor de kiem
kan leggen voor een verbeterden in
ternationalen bond der volkeren. De
toestand Id de overwonnen landen
geeft door lage valuta, door gebrek
aan product en .transportmiddelen,
t, kapitalisme een middel ïn de hand,
om zijn positie in ter natonaal te ver
sterken, doordat bert de overwonnen
landen door groote credleten pp de
been moet houden.
Zoo ie de macht van het kapitalis
me door den oorlog enorm vers -.rl.t.
De arbeidersklasse heeft haar conclu
sies uit den oorlog getrokken: Er is
een overtuiging, dat de oorlog de
val van een stelsel heeft aangetoond.
Het kapitalisme met al zijn macht
van hulpmiddelen en wetenschap
heeft niet de volken voor-uitgebracht
op de baan der ontwikkeling, maar
in zulk een ellende gebracht, dat ieder
oen vraagt: „Hoe moeten we ei' uit
komen?" Daarom wil de S. D. A P.
het groot-kapitaal, dlat zijn onmacht,
zijn onwil, zijn verderfelijkheid heeft
getoond, zip macht over hel. bedrijfs
leven ontnemen. (Applaus). De arbei-
derepartij heeft den toestand altijd
voorspeld «en altijd imperialisme en
kapitalisme bestreden. Het gaat niet
aan om enkele partijen in eenige
lauden aansprakelijk te stellen. Wij
zijn meegesleept, zegt spr. Hij heeft
uooirt meegedaan, om omtrent eatkele
partijen de schuldvraag uit te plui
zen. Maai- de tijd is gekomen, om de
internationale op te bouwen, nu hert
kapitalisme een nieuwe periode van
overlieersching voorbereidt. (Applaus)
Nu eORinaal dieze verschrikkelijke
oorlog voorbij is, moet gezorgd wor
den, dat niet weer een nieuwe oorlog
voorlierekl kan worden. Dat heeft men
altijd betoogd, maar met leedwezen
moet getuigd worden, dat de tijd daar
voor nog niet rijp is. Het is de taak
der tweede internationale van Genove
om den strijd dar algemeente ontwa-
porulng en der ontwapening in eigen
land aan te binden. (Applaus). Met.
afstemmen der ooriogscrodieten en
door hei. parlementarisme komt men
er Mot. Het congres in. 'Genève kan
wijzen op 't geen nu achter den rug
ia. Wiamieor olie partijen liet'will.
moot het gemakkelijk zijn om dien
geest bij do socialisten Levendig te da
ken, dat bij gevaar van het uitbreken
van een oorlog, die voorkomen moet.
worden.
De NederlanÖsche partij ds ten opzich
te van 't militairisme in "n impasse
gedreven. Als het congres van Genève
het niet, mogelijk maakt, dat er een
actio in Nederland wordt op touw ge
zet, togen hert militarisme, zal de S.
D. A. P. niet meer om de arbeiders
durven verschijnen. Spreker is geen
reformatist c-eworden; maai- de strijd
tusschen de klassen belemmert de op
lossing van de groote economische
problemen, daar hierbij dc medewer
king van allo groepen uit de maat
schappij noodiig iB. Dit stelt spr. als
oen feit. De klassen worden van el
kaar gedreven.
Men roept om grooter productie en
grooter inspanning van de arbeiders,
maar zoolang de arbeiders werken ten
bate van het kapitalisme, zal deze
roep bitier weinig uitwerken. De te
genstelling der klaseen neemt toe. De
machtsmiddelen den arbeiders blijken
meer en meer Illusoir te worden. De
loooisverhoogingen 6tudten af op het
bestaan van het kapitalistisch stelsel,
omdat slechts een klasse de ruackb
heeft over de productiemiddelen. Men
moert zich nu echter niet aanpassen
aan den toestand, maar men moet
den klassenstrijd sierker maken, men
moet me' een sterker revolutionair
voelende arbeidersklasse de toekomö:.
mg&an. De mentaliteit onder de ar
beiders is nu zoo. omdat aan de an
dere zijde ontzaglijk veel verspild
wordt. Indien men bezuiniging
wensclr, iaat men dan aan de andere
zijde bezuinigen en ook bezuinigen op
hert militarisme. De soc.-dem. willen
F euilleton
Naar het PoolEchvan
WALECY PRZYBOROFSKIE.
*2)
Weina, luister dan góed, waarde
heer Pinja. Mijn nicht komt uit War
schau, ïs getrouwd met denzeiid.cn
WisJiiefskie, die destijds beschuldigd
werd van zijn vrouw te hebben ver
moord.
U bedoelt den eigenaar van het
kasteel tie Lenczeï
Ja dezelfde.
Zeker heb ik dien Wjsniefskie ge
kend. Ik heb ook gehoord dat hij met
een-rijk meisje is getrouwd. Dat is
öus uw nicht?
k^Hij zweeg even, daarna vervolgde
--Mijnheer Wieniefskie is een braaf
P»i meoMh
*n?IJ ffLrl(jZ'0 ponten op beslisten
«?7k u 01 opstand
ik .wilde hem danken voor het ver
nuUS;
maar oom viel hem al gejaagd in de
rede.
Noch ik, noch mijn nicht twijfe
len daaraan, maar de rechtbank en
de groote menigte doen het wel, daar
om willen wij trachten het bewijs van
zijn onschuld te leveren en u moet
ore daarbij behulpzaam zijn.
Op welke wijze k&n ik u behulp
zaam zijn? was het aarzelende ant
woord.
U moet veel aangaande Wisniefs-
kie weten.
wel bezuinigen, maar dan, behalve
op het mililarisane ook op het produc
tie-proces, hetgeen o.m. de bedoeling
is van het eocialteabie-ontwerp der
S. D. A. P.
Du duurte der levensmiddelen is
iets verzach', maar blijft ernstig en
de Engeische minister voorzie', nog
hooge cijfers.
Hij beepreekrj den woningnood, de
toenemende staatsschulden, veroor
zaakt, ook door den onwil van de be
zattende klasse csn door heffing in
eens den schuldenlast te delgen. Daar
door moe; 't voik aan de houders der
staatsschuld ruim 83 mi Pioen gulden
per jaar betalen. Daardoor wordt de
macht der bezittere over de regeering
steeds krachtiger. De bezitters zijn
politiek niet meer geprevilegicerd: er
is algemeen kiesrecht, maar de be"
zittende klasse houdt de economische
rnturlr. in handen.
Het groot-kapitaal heef* den groe
ten voorsprong door bezie van grond,
produc ie-middelen en transportenid
delen. Daardoor moe" alles bij haar
terecht komen. Tegenover de organi
satie der arbeiders staat de organi
satie der werkgevers, staat de tras:.
En men weet de arbeiders mee te
krijgen tn commissies van overleg
enz. Di* is hun democratie! Men neeft
't ook voorzien op de politieke leiders
Men wil ons graag in commissies
hebben, baantjes geven, om one zoo
veel mogelijk te betrekken in hert
bureaucratisch gedoe van de bezit
tende klasse. (Luid applaus;.
Di; moet even gezegd worden in een
tijd dat er zooveel van de eoc.-dezn.
geë'lscht wordt. Dit wordt algemeen
wel gevoeld. De arbeiders voelen wel
dat het niet gaat om enkele hervor
mingen, maar he: moet de inzet zijn
om den s':rijd tegen hert kapitalisme
aan te binden. Anders loopt men
meer en meer gevaar om zich te com
promitteer en, om den soc.-dem grond
slag te verliezen, den grondslag der
socialistische arbeidersklasse zelve.
(Applaus).
Niet wil spr. op sleeptouw
genomen worden door elementen
die niets te verliezen held)en.
De S. D. A. P. heef O daarentegen
veel t© verMezen: een groote cul
tuurbeweging. Daaruit mag men nïe:
concludeeren dat de S. D. A. P. de
revolutie in den weg staat, dat doen
degenen, die zich don naam van re
volutionairen als monopolie aanma
tigen en zonder eenige verant
woordelijkheid daden doen. (Applaus)
Tot de revohitiebeweging van 1918
komende vraagt spreker den Belgi
schen partijgenoot Roosbroeck aan
Belgische paxrij mee te deelen, dat
omtrent die revolutie-beweging in de
internationale pers onzinnige berich
ten zijn gepubliceerd. Onder den in
vloed ..van de gebeurtenissen in
Duitechl'and, de oproertjes in de le
gerkampen hier te lande, .de eischen
der arbeiders door spreker te Rot
terdam en in de Kamer gesteld,
kwam de regeerig er roe, alles, tc
geven wat men eischic.
Daarna is de reactie gekomen.
Burgerwachten en maatéegeJén 'legen
leden van Gedep;- Staten en ambtenaren,
die men voor den eisch stelde, dat zij
geen revolntionnaire neigingen mochten
bezitten. Maar dat sdhijnt men te heb
ben laten varen. Reactie ook op 't ge
bied der financiën. Men heeft een crisis-
last van 2000 millioen gulden, waarvan
iycx) mallioen gulden is belegd in Staats-
leeningen. In plaats dat men iooo mil
lioen der schuld delgde door heffing in
eens, zoekt men belasting te heffen op
allerlei kleinigheden. En dat terwijl het
Dationaal vermogen steeg van 1514
1918 met 3700 milHben guJdeji en
1917 tot igiS alleen met 2500 millioen
gulden.- De begrootingén van leger
marine stegen van 43 tot 58 en van 38
op 45 millioen guldon. Wat hoéft men
daarvoor? De minister verklaarde, da;
geen enkel schip gevechtswaarde heef;.
Men heeft te Parijs getracht NedeJand
den politie-agem voor Belgic te maken,
ter verdediging der Maas-linie, da' Ne
derland de taak der groote mogendheden
overneemt, nu de groote mogendheden
de onafhankelijkheid van België niet
meer garandeeren. Den Belgischen ka
meraad Roosbroeck verzoekt spreker aan
het Belgische volk mee te willen deelen,
dat Nederland dit niet kan en nie; wil.
Daarop moet België zijn hoop nie; stel
len, maar wel op de algemeenc ontwa
pening, op den duurzamen vrede.- Ook
reactionnair is de Regeering in haar wo-
ningpolitiek ten opzichte der huren. Zij
wil de huren 'der oude woningen opttnj-
ven tot die der nieuwe woningen.- Daar
door zal het den Nederlandschen huis-
eigenaren een jaarlijksch bedrag van 300
lot 400 miUioeo in den zak steken.. Dc
Regeering gaa; daarmee in tegen de be
langen der aibeidersklasse. Er wondt
daa ook daartegen door de S. D.
A. P. een groote ac.ie op touw gezc:. De
beer De Vries is ook reactionnair. De
Christelijke pers riet langzamerhand wel
in, dat zij me: dit heer in.de maag zit.
Hii zou geschikt zijn ais koorddan-
Hetgeen ik wist, heb ik op de
rechtbank gezegd, zei hij." Laat de
oude geschiedenis toch rusten. Hij is
vrijgesproken en dat ie immens vol
doende.
Ik wilde opspringen en hem to voet,
vallen, om te 6meekeffl dat hij cos den
waxen stand van zaken zou meedeekn,
maar oom gaf mij een wenk en ik be
dwong dus mij zelve.
Ik .wil u niet in moeilijkheden
brengen, daar geef ik u mijn woord
van oer op, zei ik.
Uw woord van eer is mij meer
waard den geld, antwoordde hij.
'Welnu dan beloof Ik u plechtig
«at Mlee -wat u mij aangaande Wi&-
mefsVie zegt, binnen deze vier muren
1 Ik zat op gloeiende koten, (want ik
vreesde nu iets ontzettends te zullen
hoorei 1, daar Pinja echter zweeg
vroeg oom hem nu;
U hebt Wisniefskie vóór don dood
van zijn vrouw immers geld geleend?
Ja
Hoeveel?
Veertigduizend gulden.
Welke waarborgen gaf hij u?
Wianiefakie ging voor een rijk
man door en liij gaf mij eeo schuldbe
kentenis dat hij het op 1 Augustus
zou teruggeven en ingeval hij in ge
breke bleef zou zijn zaak te Wada-
wieee op den vervaldag in mijn han
den overgaan.
Waarvoor had hij dal geld aoo-
dig?
Dat weert ik niet, hoe zou ik dat
weten?
Mijnheer, Pinja, hernam oom nu
hoogst ernstig, wanneer men iemand
zulk een som ieent, weert men toch
wei waarvoor deze gebruikt moet
worden. Wees openhartig met mij.
Pinja wierp een zijwaartsehea blik
op mij. DH bevestigde mij in mijn
overtuiging dat mijn man het geld
aan Cecilia Wolbrouska had gegeven
en dat Pinja uit fijngevoeligheid, dit
niet in mijn bijzijn wilde zoggen. Oom
scheen dit ook te denken, want hij
zét:
Kunt u het wellicht niet zeggen
omdat mevrouw Wisniefskie er by te?
se. op te treden. Hij is echter ongesebb."
en onbekwaam, ca mist ook den aoocli-
gen ernst om de belangen, die aan hem
zijn toevertrouwd, te behartigen.
Als deze parlementaire periode i> af
geloopen, zal over deren man een volks-
gericht worden gehouden. Dere minister
heef; ook de oplossing van het bran
dende vraagstuk van de verhouding *an
de financiën van Rijk en gemeente. Spr»
cririseen daarbij het beleid van Minister
De Vries en zegt onder langdurig :.p-
plaus, dat de gemeenten ecu behoor
lijke regeling der financiën moeten heb
ben, omdat anders de soc.-dem» vastzit
ten bij de salarieering van het gcmccnt©'
personeel.
.Over de wethouders kwestie heef: spr*
zich evenzeer drastisch uitgelaten. .Men
heef: les défauts de ses qualité, rcgi
spreker. Op den voorgrond zet hij daar
bij, da: men niei teruggaan
t, als men tot een zekere
hoogte met de wethouders is gekomen»
Di: vraagstuk der wethouder; kom: op
den voorgrond door den financieelca
toestand der gemeente. De opcenteo-rc-
geling van Min De Vries op de Rijks-
inkomstenbelasting ontneemt de ge
meente de mogelijkheid,om haar finan
cier. :e regelen ea voldoende geid te ont
vangen. De gemeenteraden Joopen iaar-
bu vast, dus ook dc afgevaardigden der
soc.-dem.- Is de soc-dem. wethouder nu
de punt van dec wig, die d« fractie
vornu, dan zal hij den toestand we! hc:
hoofd kunnen bieden» De soc.-dem»
nebben bij de verkiezingen altijd beloofd
goede salarissen te zullen geven.- Zi:.cn
zij, dan worden wissels gepresenteerd,
die ze op zichzelf hebben getrokken.
De heer Schaper: Soms worden
die wistsels oog maar «en beetje ver
hoogd.
De heer Troelstra: De duurdere
tijdsomstandigheden hebben daat in
vloed op.
Wat moet nu een soc.-dem. Raadsfrac
tie doen? Moet vooral de financiceic zui
nigheid betracht worden, moet
men nu voor alles conflicten
vermijdend. zich er bij neer
leggen, of moet men ook als soc-dem»
raadslid en weihouder propagandist 2ijo
tegen het kapisalisésA systeem? Tot
nog toe is de soc .-demi gemeenteraads-
pelitiek gericht op het bestaande. Beier
is het 't tot een conflict ie lata komen,
als ed burgerlijke burgemeesters en wet
houders meenen, da; hoogcre loonvoor-
stellen niet aannemelijk zijn. Mr, Troel
stra brengt hulde aan hetgeen de heer
Wibaut doet als aanvoerder van de
groote gemeenten, om invloed uit të
oefenen. Maar hij acht het beter, om
het maar tot een confljc; te laten *0-
men. Dan zullen de millioenen wel ,»e-
vonden worden. De heer Heykoop 1s
te Rotterdam reeds in deze richting be
zig en hij hoopt, dat hij daarin vau zijn
part ij gen 00 ten flinken steun zal ont
vangen. Over het prul van een Zondags
rust zal spreker het niet hebben, alleen
<Kt, dat er een geest van dompcrij cn
schijnheiligheid uit spreekt, waarvan de
soc.-dem. het leugenweb zullen verbre
ken. Voorts, dat de soc.-dem.- propa
ganda, die veelal op Zondag geschiedt,
er door geschaad; wordt. Mr. Troel-:ra
verdedigt de houding der soc.-dem. Ka
merfractie inzake de subsidieeiing van
dc kunst. Het geavrocflit der duisternis,
de anti-revoiu'riewe:, is een schandelijke
beperking der vrijheid. Zij is erger dan
de wetten van'1903. Er zullen in de groo
te plaatsen van ons land meeting's tegen),
belegd worden. In de afdeelingen der
Kamer heeft men spr. gezegd Het gaat
niet tegen jullie, _maar tegen de com
munisten 't moet"ui/t zijn met de steen
tjes van( de Sovjet-republiek. Maar als
in November jg:8 dit ontwerp wet
wordt, dan zat spreker voor een jaar of
vijf in de kast, als ze dat tenminste go-
durfd hadden (langdurig applaus]
Wordt dit ontwerp wet, dan zal het ons
allen een eer zijn door overtreding van
de wet in de gevangenis te geraken»
(Langdurig applaus.) Hei wordt oen
gouden tijld voor Mr. Mendels (gelach'
en geroep Obstnuotie!)
Mr.- Troelstra: Of dit gebeuren
zal, moet men afwachten; laat mep de
behandeling der zaak aan. de Kamer
fractie overlaten (langdurig applaus).
Wel kan spr. zeggen, dat hij 'bij de be-
handeling 'der wet veel lust gevoelt, nu
eens heel uitvoerig te vertellen wat er
alzoo aan dit wetsontwerp vastzit, lïij
zal zich niet aan dc officicelc rantsoe
neering van den si>reektijd kunnen hou
den. De tijd der vriendelijk
heid is voorbij. De tijd van
den feilen strijd is aangebro
ken. Dai zal ook invloed hebben op dc
verhouding tot de RegeerLng. Het gaai
naet aan, dat men vriendelijk is tegen
over menschen, die met gevangenis drei
gen, als men zijn plicht doet ook tegen
over de his'torie. Men zal zich moeten
afvragen, of men nog een maatregel van
zoo'n minister zal steunen cn of men niet'
ook in zijn persoonlijk op;reden tegen
over zoo'n minister Zijn waardigheid
moet tooncn. Hij wekt op, dai de sori-
al-democraten zich zullen toonen onver
zoenlijke bestrijders van het kapitalisme
en strijders voor de verheffing van de
arbeidersklasse, (Zeer langdurig ap
plaus.)
Hierop volgden een aabtal beschou
wingen van de verschillende afdeelingen.
Tweede dag.
De ochtend- en mtddagzirang sac het
congres gingen been me: dc bespreking
van het algemeen politiek Weid en (le
resc4utte over de internationale, bcnc-
Neem, mijnheer, maar men kan
nooit weten. Nu u echter wfit, zeg ik
vooruü dan maar, ik zal u alles zeg
gen.
Dit zeggende sprong hij van zijn
steel op en deed hij de deur op slot.
Daarna schoof hij zijn stoel diclu bij
dien van oom en zei hij op zacht en
toon:
Mijnheer Wianiefakie nam dart
geld op voor mevrouw Wdhrotseka,
dé weduwe van der. dokter. Zij had
het noodig voor politieke doeleinden.
Wat voor politieke doeleinden
vorechle oom nu.
Er was toen opstand in Honga
rije ©n men hoopte dien ook in Polen
te bewerken, maar daartoe was geld,
veel geld noodig.
Hoe gelukkig maakten deze woorden
mij thans. Ik had Pinja wel om den
hals willen vallen.
Ziet u wel dat Stanislaus on
schuldig is, oom? rieplk dan ook ver
heugd uit.
Ik hel) daar nooit aan getwijfeld,
antwoordde oom, alleen begreep ik
zijn verstanóhoudiiw met mevrouw
Wolbrouskti niet. liet verheugt mij
dat wij een nieuwe karaktertrek van
hem leeren kennen.
Hij wendde zich nu weder tot Pinja
Maar ik begrijp nog niet goed,
wai hij bij mevrouw Woïbrouska te
doen had.
Zij is een slimme vrouw en reis
de nu dadelijk naar Neumarkt, daar
wordt het geld, zeer veal gc-ld, voor
politieke doeleinden gei'ruikt Voor
de rechtbank kon Wisniefskie onmo
gelijk zeggen, waarvoor hij dat geld
bad opgenomen en ik evenmin, daar
om zei ik alleen dat ffe nooit weet wal
de heer en doen met het geld, dat zij
bij mij opnemen.
Heeft hij het u kter' teruggege
ven, mijnheer Pinja?
Natuurlijk.
Dat wil zeggen van hert vermogen
van zijn vrouw.
Neen. beslist niet. Hij verkocht
zijn wijnzaak voor 45000 gulden, dit
geld gaf hij mij en bovendien ont
ving hij uit Hongarije f 35(000, een
schuld, die hij bijna verloren waande
en ten slotte gaf mevrouw Wol-
brouska hem oog 1509(1 gulden terug,
die zij niet meer noodig had," daar de
opstand r.i« doorging Van het vermo
gen van zijn vrouw heeft hij niets ge-
NEGENDE HOOFDSTUK.
Den volgenden morgen om tien uur
verscheen, op leert van oom, de mij
bekende magere man met het kale
hoofd, Iwan Kwiaiofskie. Toen hij de
kamer inkwam en mij eag schrok hij.
II hier? vroeg hij.
Ja, bij oom.
O zoo. Ik wist niet dat mijnheel
Giza uw oom is. Mijnheer Stanislaus
lieefi mij dit nooit, gezegd, ik sal Item
daarvan een verwijt maken.
Deze woorden dreven mij het bloed
naar hert hoofd, hij wist dus waar
mijn man was.
Mijnheer, riep ik daarom uit, on
willekeurig zijn Jiand vattend, ik
bezweer u bij alles wat 11 dierbaar is,
zeg mij waar mijn n»n zich bevindt.
Zijn bene velde blikken richtten zich
met een uitdrukking var echrik op
mij. Hij deed den mond open om te
opreken, maar bracht geen woord uit
Even later bc-gon hij echter:
Mevrouw, ik ben zeer verheugd
u hier ontmoet te hebben. Ik zoek u
al twee dagen lang. ln Ik* hotel zei
men mij, dat vertrokken was, zon
der te zeggen waarheen. DH stemde
mij treurig. Zeer treurig zelf a Ik hqb
namelijk van mijnheer Stanislaus de
opdracht gekregen u allerhartelijkst
te groet f®. Vóór hij vertrok, bezwoer
hij mij in den naam der oude vriend
schap u dcaón afscheidsgroet te bren-
ÉJen.
Maar waar ie hij? Waar ging hif
heen?
(Wordt vervolgd).
