Jonkvrouw Jacqueline
HAARLEM'S DAGBLAD
Buiteniandsch Overzicht
DOHDSRDAG 16 SEPTEMBER 1610 - TWEED! BLAD
OM ONS HEEN
No. 2788
Van Nederlandsch Fabrikaat.
Sptaiig van da tialoonslalliiig Mr. Hitrkens Ikijtita aan dl
plana loorillur in Sairatarls ran Noaarlandiiü Fabrikaat
Wat st In Bet vsrisnlginisbureau omgaat.
géloöf Ut, menigeen er vinden wal hij
er niet verwachtte en dat Item belang
.inboezemt. Of Jtaar want voor de
huisvrouw is hier stellig wat te zien.
J. G. P.
Di Poolsch'Ruttlichs oorlog.
V*n liet iront.
In aansluiting bij de successen der
Polen en het overtrekken van de Boeg
in den sector Oholim, trokken andere
troepen afdeel ingen uit den omtrek 1
van Groebeekow over de rivier. Tèn
westen van Kowél werd Maciejow
door de Polen bezet Aan de GnJLa Li-
pa ten zuiden van Lemherg zijn, na
dat versterkingen waren aangeko
men. tegenaanvallen der bolsjcwiki
begonnen.
N«(ler wordt «emcld, dat do I'olcn nog
meer successen behaald hebben. Thans b ook
Kowel bezet.
De vredesonderhandelingen.
De Poolsche vrcdesdelegntic, die op weg
is mar Riga, heeft vèr-st rek kende volmach
ten omvangen. To Warschau verwacht men
niet voel ran de vredc-s-onderhandelingen.
Polen on LLfhauen.
Op de eerste nota van den Pool-
sohen minister van buil.enlandsche za
ken antwoordde de Litliausche minis
ter van buiteniandscho zaken, nog
maals er op wijzende, dat Lithauep de
neutraliteit niet heeft geschonden, dat
Lithauen bereikl is do gescMllen op
vreedzame wijze bij te leggen op den
grondslag van het voorstel, door Po
len gedaan in do nota van 9 Sept. De
Libhaiusche delegatie zal den liden
Sept. In Kalvaria aankomen.
Do Entente on Rusland.
Nader blijkt, dat te Aix hij de conferentie
tusschf.n Lloya Gcorgo en Giolilti besloten
werd, dat zoowel Frankrijk als Italië zich
ten volle vrijheid van handelen tegenover
Sovjet-Rusland voorbehouden.
DE ENGELSCIIE MIJNWERKERSSTA-
KTNG MINDER DREIGEND.
De spanning in het Engclsehe inijnwerkcrs-
conflicl is verminderd. De premier. Lloyd
George, die van zijn Zwitsersche reis terug
gekeerd is, heeft zich met do quaestie bo-
mooid. Hij zette allereerst het standpnnt der
regcering uiteen.
Daarin wordt ö.a. gezegd
,,rn_ zake de kwestie van dc opheffing der
controle over dc kolcninduslrie ben ik het
volkomen eens met hetgeen Sir Robert Homo
hierover reeds gezegd heeft. Dc regeering
acht het do beste politiek zooals reeds aan
het parlement uiteengezet is, geleidelijk dc
kolen-industrie te bovrijden van de recce-
ringscontrAle, maar zoolang, als de bnidigc
wanverhouding blijft bestaan tusschcn den
export-prijs, die geregeld wordt door de kos
ten dor productie, is het onmogelijk voor do
regeering om de contrölc over do prijzen der
steenkolen te laten varon. Lang voordat de
huidige eischeu gestold werden, is de regoe-
ring bezig geweest met dc regeling van de
prijzen van de kolen voor den huisbrand.
Den ICden Augustus j.I. heeft de regcering
zich opnieuw voor 18 maanden do contrftle
over do prijzen verzokerd. Zoolang 't grooto
verschil tussehen den exportprijs en de prij
zen voor den huisbrand niet verdwenen is,
ligt het in de bedoeling der regeering, om
eonigc contröle over de prijzen en de hoe
veelheden, die uitgevoerd mogon wordon, te
behouden, ten oinde er voor te zorgen, dat
voldoende, kolen voor biniieuhuidsoh gebruik
tcgon redolijkeu prijs beschikbaar is. Dc be
wering, dat de rcgecring cou aanval tracht
te ondernemen op do vakverccnigingen in het
laud, is belachelijk. Dc regcering heeft altijd
erkend, dat het vakvcrconigiugswezen een
levensbelang is dor arbeiders en voortdurend
heeft zij het principe aanvaard, dat de vak-
verec nigingcn dc belangen barer leden op het
gehele industriccle gebied zouden vertegen
woordigen eu niet alleen is dit principe aan
vaard, maar zoowel in do wetgeving als in
het bestuur ziju dc vakverccnigingen volledig
erkend. Geen heter" voorbeeld hiervan kan
gegeven worden dan dc besprekingen van de
regcering met de mijn werker •organisatie In
alle vraagstukken, die verband hielden met
de loonen en arbeidstoestanden in de mij'n-
industrie is het recht der federatie om in
naam barer leden te sproken en tc onderhan
delen. nooit in twijfel getrokken, maar indien
een vakvcrceniging op eonig onderdeel der
gemeenschap beproeft bevoegdheden aan zich
tc trekken, die door het gcbeelc volk uitslui
tend san do regcering ziju verleend, dau
moet daar zonder aarzeling tegen worden op
getreden. Het zijn zij, die dergelijke eischen
stellen en njot zij. die er zich tegen verzetten,
die de positie eu bet werk der vakvereni
gingen in gevaar brengen."
Het hoofdbestuur der Eiigelsche mijnwer-
kerskderatie vroeg opnieuw een onderhoud
mei minister Ilorno aan. Dit wordt be
schouwd als d e cc r s t e stap lot een
v c r g c 1 ij k.
DE TOESTAND IN ITALIë.
Het bestuur van do Katholieke Volkspartij
Treeft in verband mot du quacstio in de me
taalnijverheid, een voorstel goedgekeurd van
.don partij-secretaris om aan do regeering de
benoeming te verzoeken van cou eommissie
van patroons cn arbeiders, teneinde een on
derzoek in te stollen over den werkelijken
toestand van dc Italiaausehe industrieën.
Naar uit Milaan gemold wordt, hebben do
nrb6idcrs tengevolge van onjuiste berichten
over uilsluitingen, thans allo fabrieken in
L.nntbardjje bezel. In Turijn maakten do ar
beiders dc brandkasten in de fabrieken open
om de noodige middelen te krijgen voor do
betaling van het loon. Het aueeea was echter
gering. De arbeiders verkochten daarop do
industrie-producten om daardoor geld te
krijgen
Te Milaan bezetten iu den nacht van Zon
dag op Maandag gewapende, nrboldors 'twee
goedcrciistatinns en vervoerden 44 waggons
niet gromlstoffon naar de bczotto fabrieken.
In Turijn werden weer tien katoen- en
zijdcf.sbrieken. in Homo twee fabrieken on
in Alessandria drie fabrieken van gouden en
zilveren waren door do arbeiders bezet. 3000
indusirieelon van allo branches In Lombnr-
dijc unman -met ulgcmccno stemmen ecu mo
tie aan. waarin de schending der wetten door
een kleine minderheid en dc passieve hou-
dJug der regeoring heftig gelaakt werden
en de solidariteit der industrieeion met de
metaal industrieclcu geproclameerd werd.
Deze motie wordt beschouwd aH een tecken,
dat de industrieelen den strijd met kracht
willen voortzetten.
Te lWmo vinden immrhen besprekingen
plaats over dc socialisatie der industrie iu
Italië. De regcering neemt aan deze bespre
kiug deel.
ZAL DE.8CHANKL AFTREDEN?
Vrijdag zal dc quaestie van de ziekte van
president Deschancl in den Fraiuehcn minis
terraad worden besproken.
Men verneemt, dal de toestand niet bij
zonder alariueerend is, maar dat er toch
ook geea beterschap is te conntatccren. Vrij
dag zal ministerraad worden gehouden,
waarin dc, presidenta-quaestio ter .sprake zal
komen en wellicht zullen alsdan eonigc po-
litïckc personen worden geraadpleegd. Ilutin
deelt in de „Echo dc Paris" mede, dat dc
schoonvader van den president het a.s. af
treden van dezen zou hebben aangekondigd.
Ifct zou derhalve mogelijk zijn, dat het parle
ment eerder bijeenkomt (aanvankelijk was de
hervatting van de zitting voorzien voor eind
October of begin November). Volgen* het
„.Journal" komen Millerand, Poincaré en
Bouigeois niet terug op hun besluit om geen
candidal uur te aanvuurden blijven de mo
gelijke condidaturon van Ribot, Pams, Jou-
nart, Arago, Doumergue, Perct. De Castelnau
ca Georges Leygnos.
DE CRISIS IN IERLAND.
't Vrijwilligersleger.
Do politieke medoworkcr van de „Evening
News" schrijftDe oHicieoIe aankondiging
betreffende de indienstneming vun goedge
zinde burgera om de autoriteiten bij te
staan, is het voorteelten van oen belang
rijke ontwikkeling van den toestand iu Ier
land. Hij verneemt, dat een oproep zal wor
den gericht tot do loyalo burgets in geheel
Ierland om te helpen de orde in het land te
herstellen Het ligt niet in de bedoeling het
aantal dergenen, die aan den oproop gehoor
geven, ie beperken en verwacht wordt, dut
duizei d-Q zullen worden aangeworven. Het
grootste deel zal ongetwijfeld uit Ulster ko
men, waar een vrijwilligerscorps, op onge
veer 100,000 man geschat, bestaal.
Verspreid nieuws
ONGEREGELDHEDEN IN BERLIJN.
Din-dagvoormiddog trokken ongeveer 5000
wcrkloozen met roode vlaggen naar het bu
reau voor verzorging vaii arbeider» in de
Kloslerstraat, eischten stormachtig de afzet
ting van den arbeidersraad ou verdreven dien
ten slotte met geweld uit het gebouw.' Dc
optocht begaf zich toen naar do ulgcmccno
Électriciteits-Mij. in do Brunncnsra»er
moesten omvangrijke afzetting-maatregelen
genomen worden.
TERUGKEER AMERIKAANSCUE TROE
PEN. De Agcntor Union bericht uil
Washington, dat do Anierikaansebe regce-
riag laat gaf tot den terugkeer van alle nog
in Frankrijk vertoevende Amcrikaansche
troependeze zullen in don loop dezer week
ia Cherbourg ingescheept worden. Het te
rugtrekken van hot bezettingsleger aan den
Rijn is voorgenomen, als dc vrede met
Duitschlaud geratificeerd is.
DE SMOKKELHANDEL Uit Berlijn
wordt gemeldReeds voor conigon tijd ging
in de pers. het gerucht, dat het smokkclwc-
zon aan de Hollandsch-Duiseho grens zou
worden boteugeld. Bolland heeft hieraan
reeds een einde gemaakt, door do verkoo-
porE, di.o. zich onmlddolUyk voor de Hol-
laridschw/grens in hel neutrale gobiod be
vonden, het overschrijden dor grens tc be
letten,'en ibaus heeft ook de Duitsche re
gcering maatregelen tot verbetering van het
grensverkeer genomeu.
DU1TSCHLAND EN OOSTENRIJK.
Renner verklaarde in een rede te Innsbruck
dat Oostenrijk zich tot den Volkenbond zal
wcuuun, als deze in November bijeenkomt
om hem te verzoeken toe te stemmee iu dc
aansluiting van Oostenrijk aau Dnitschland.
DE FRANSCUE ARBEIDERS EN DE
SOVJETS. De Parijschc cheniinots willen
vau dc regeering machtiging vrageu om een
sovjet-gedelegeerde op het a - congres te
Oricans toe tc laten.
COMMUNISTEN IN T KUHRGEBIED
l.o Entente-commissio tc Berlijn heeft
den Oppersten Raad mededeiTing gedaan
over zoogenaamde communistische propagan
da in bet Ruhrgobicd tegen do uitvoering
van het verdrag van Spa.
DE DAILY HERALD" EN DE SOYJET-
SUBSID1E. De directie van de „Daily
Herald" besloot dc 75.000 pond sl. subsidie
van dc Russische Sovjet-regeering niet te
aanvaarden, maar ontsloeg den redacteur
Meyiicll, die bet geld bud aangenomen
UIT ZUID-SLA VIc. Hei Servisch
persbureau spreekt dc berichten over op
stonden in Kroatië tegen dc Serviërs tegen.
Stadsnieuws
TENTOONSTELLING NEDERLANDSCH
FABRIKAAT,
De openingsplechtigheid van do ten
toonstelling' van NederiandscQi fuJbn-
|caat in die daarvoor ingerichte loca-
len vim ons gebouw aan de Grooto
Houtstraat, die Woensdagmiddag
plaats had, werd door veie genoodig-
den bijgewoond.
Onder hen merkten wij, behalve le
den van het hoofdbestuur en van het
bestuur van de afdeeling Haartooi van
de vèrecnlgfng „Nerlerlandsoh Fabri
kaat", alsmede inzenders, op den
waarnemende® burgemeester, nor. J.
N. J. E. Hearkens Tllijapen, de loden
van den Haarlemschcn gemeenteraad
mevrouw P. J. Willeken Macdonalid—
Reynvaon en de lieeren W. A. J. v. d.
Ka,nip en W. Van Liemt.
Verder de lieeren F. C. Dufour, voor
zitter en P. H. van der Leij, bestuurs
lid van het departement Haarlem der
maatschappij van Nijverheid; den
heer G.- S. de Clercq, algemeen secre
taris-penningmeester der maatschap
pij van Nijverheid en den heer P. W,
Lassehuit, als vertegenwoordiger van
liet bestuur der Haariomsche Handels
ver een iging.
Namens het tenloonfitellingscomité
riep de heer A. H. Weijburg aan alien
het wdkem toe. Hij stelde verder in
het licht dat de tentoonstelling beoogt
de idea van het Nederlandsch fabri
kaat gaande te houden en. het publiek
op te wekken dat fabrikaat te koopen
waarna hij het 'woord gaf aan jhr. C.
W. F. C. van Lidth de Joude
den algemeenen voorzitter van de ver
eeniging Nederlandsch Fabrikaat",
ter opening van de tentoonstelling.
Jhr. van Lidth dc Jeude sprak de vol
gende rede uit.
Met groote vreugde voldoe ik aan
Öiet veraotik van hel comité deze ten
toonstelling te openen, wrtllke tentoon
stelling toch in zulk een onmiddeMijik
verband staat met het doel, dat de
Vereeniging Nederlandsch Fabrikaat
zich voor oogen stelt.
Immers, sedert 5 jaren wekken wij
ionzé iandganooten op de voorkeur te
geven aan voortbrengselen van de Ne
derlandsch» Nijverheid, indien deze
voortbrengselen èn in prijs ön in hoe
danigheid met buitenland ache kunnen
wedijveren; maar een oerste vereisclrfe
om tot het beoogde dool te geraken te,
dat de Ned erf anders weten wat hier te
lande wordt gemaakt. Met eigen
oogen moeien zij zich kunnen overtui
gen dat, wat in ons land dc industrie
voortbrengt, niet gering is.
I,angzamertiond is dit meer 'hekend
geworden.
Ik zeg langzamerhaud, want hoe-
vele malen bleek liet niet, dat er zoo
tal'.ooze landgenoot en zijn, welke zich
niet kunnen voorsteden, dat Nederland
ook op industrieel gebied een plaats
inneemt van groot belang, en hoeveto
;maren is het niet gshlckon, dat deze
onbekendheid niet alleen moet ge
zocht worden onder 't laat ik het zoo
noemen, publiek, maar ook bij diege
nen, welke meer in nauw contact met
de nijverheid komen. De belangstelling
voor ens eigen land en voor de nijver
heid er van, is gelukkig in de laatste
jaren zeer sterk toegenomen, en ik
hoop van harte, dat daze tentoonstel
ling er veeJ toe moge bijdragen, dal
de belangstelling iu de Nederlandsdhe
nijverheid nog meer toeneemt.
Voor uw aiiler tegenwoordigheid zeg
ik u ten zeerste dank, en in- de eenste
plaats dank ik u, mijnheer den waar-
namenden burgemeester eu u hoeren
bestuursleden yan de. Maatschappij
van Nijverheid en u, hoeren bestuurs
leden van de Haariemechc Handels-
veremiging, dat u door uwe aanwe
zigheid van uw belangstelling blijk
geeft. De daad, door de afdeeling
Haarlem van onze vereeniging ver
richt, om te laten zien, zij liet op be
scheiden schaad, wat hier te lande
wordt vervaardigd, wordt door het
hoofdbestuur op zeer lioogen prijs ge
steld.
Bloge deze daad de afdeeiing Haar
lem, die, ik zeg het met zeer groote er
kentelijkheid. een van de meest voort
varende afdéelingen onzer Verecni-
ging is, navolging ondervinden. Moge
ook op deze wijze de belangstelling in
de Nederlandsche industrie weer wor
den verhoogd en een aansporing voor
onze landgenoegen zijn ten steeds te
bedenken, dat een bloeiende Vader-
landsche nijverheid onmisbaar'is voor
den Moei van ons geheel© land!
Laat men toch steeds bedenken dat
met deze belangstelling niet een een
zijdig fahrikantenbclang wórdt ge
diend; zooals u weet, is de vereeni-
ging Nedierlandech Fabrikaat dan ook
in het göheei niet eon fabrikantenver-
eenïging, maar werd opgericht juist
docr buiten dé industrie staande per
sonen, uit die overtuiging, dat een ge
zonde voorliefde voor Neder!andsch
fabrikaat bij Iwet géheele Ncderland-
eone volk een der grootste ver ei schto.il
is om ons land tot weHvaart te bren
gen; een uiting van zuivere Vader
landsliefde.
En hiermede verklaar ik de ten
toonstelling voor geopend, en hoop
van ganscher harte, dat de belangstel
ling, welke in de twee komende weken
zal worden betoond, de tentoonstel-
Onze LachhoBk
KUNST EN ARBEID.
Huisbaas: Ik laat in mijn nieuwt
huizen plafond- on muurschilderin»
gen maken.
Vriend: Zt>o, zoo, ik wist niet, dat jij
zoo artistiek was aangelegd.
Huisbaas: Artistiek? Daar heb ik
maling aan. Maar zoo'n kunstschil
der krijg je veel goedkooper dan stu-'
kadoor, yerver en bellanger.
lingscomniissie en liet. bestuur.der at-
oec.'mg Haarlem de voldoening moge
schenken, dat de vele beslommerin
gen, welke zij zich bobben willen ge
troosten om deze tentooavtelling tot
stand te brengen, loonend zijn.
Mej: E. E.Poereboo m zétte zlcb
vervolgens aan de piano, een van NV
derlandsch fabrikiuit anders waa
trouwens riet te verwachten géèx-
jicsoeasl door dc Kom Tied, pianofa-
briek te Tifburg, cn rfoeg aan de eer
ste tonen van het „Wïen Nofrlandsch
Bloed" ,dat daarop werd gezongen.
Dan hield de waarnemend burge-
m- ester, mrl J. N. J. E. H e e k c n
T r. ij ss én een toespraak
De heer Hccrkens T h Ij e e u
zeidc: Als waarnemend jmoee-
t;r zij het mij vergund oen enkel
.voord bij do opening van ii>z> U-n-
loonstellüng te spreken, IJu'. ^enc-rute-
bestuur van Haarlem beeft met bui-
ie igewono belangstelling vcinon'en,
dat uwe vereeniging tor gel eigenheid
van haar algemeene vergatlering hier
cn lentoónsteï'i.-g zou ui V.-i
Toon ik vernam, dat de tentoorstol-
ing zou worden gehoudon in dit zeer
zeker alleszins ru.Lm en fraai gebouw,
maar dat toch voor kort nog een par
ticulier woonhuis was, heb ik mij één
c 'genblik afgevraagd: zou dat gebouw
naartoe de noodige plaats bieden? Ik
las echter in een circulairs, dat hot
de bedoeling was om oen oveiziolit
van het Nederlandsch fabrikaat te ge
ven. Ik meende mijn oordeel over de
ruimte te moeten opschorten.
En dat het van mij goed was gezien
om met mijn oorder-1 voorzichtig te
zijn blijkt mij nu. Want er ziju niet
aileen kleine voorwerpen geëtaleerd,
maar,, zooals wij daar weer zagen,
ook grooterc en er is ruimte genoeg
om zich ie kunnen bewegen.
Het doel, dat uwe vereeniging met
do tentoonstelling bsoogt te oen zaak
van beteaken is. In Haurfem had uw
streven om het Nederlandsch fabri
kaat naar voren en aan den man te
brengen, altijd veel belangstelling,
dank zij het krachtig bestuur van de
afdeeling Haarlem cn van den voor
zitter van de afdoeling, die zijn vaar
dige pon steeds in dienst van de goe
de zaak stelde, die hij zoo van harte
voorstaat en waarmede hij zal-voort
gaan om zoo belangrijke diensten aan
de Nederlandsche nijverheid te bewij
zen."
Na deze'woorden van hulde aan hot
afdeolingsbeetuur en aan den heer J.
C. Pearobooai ging spr. voort:
,,Uwe tentoonstelling zat dienstbaar
kunnen woiden om het wantrouwen
van het publiek in het Nederlamlscli
fabrikaat weg te nemen. Over do iwij-
zen wordt hier niet gesproken, maar
;ets wil ik daarvan zeggen; Het bui
tenland is nu gehandicapt, de concur
rentie ten aanzien van Ivct afzetge
bied is in menig opzicht lamgeslagen
en de omstandigheden hebben ge
maakt, dat men nu niet meer in den
vreemde goedkoop terecht kan. Iet*
uit mijn eigen ondervinding wil ik
daarvan mcdedeelen.
Het ligt in mijn plan eün reis naar
Engeland te doen, waar incn vroeger
voor artikelen op het-gebied van klee-
dingstof goedkoop terecht kon. Men
zeide mij echter: wees daanucdo nu
voorzichtig, want Nedeifand levert nu
de artikelen goedkooper. En ten op
zichte van artikelen van Duit&ch fa
brikaat is dat evenzoo gesteld Men
k in hier te lande nu goedkoop tereclit
en de gelegeUheid is nu gunstig om
de aandacht ov het Nederlandsch fa-
bi ïkaat te vestigen.
Ik hoop dat het Haarierusch© pu-
•hliek, dat dank zij do goodiheid van
den heer Peerebooan gratis liier wordt
toegelaten, een ruim gebruik zal ma-
ken van de gelegenheid, die het wordt
uangefixKteii, dat liet hier leering en
vermeerdering van do kennis van het
Nederlandisoh fabrikaat zal opdoen. Ik
wensch u met uw streven een goeden
uitslag toe. Aan die fabrikanten allo
succes!
Nadat, na de rede van den- hoer
Hoerkens Tliijssen, wedor onder
pi.tno-bogeeiding van inej.Pceréboom,
"t Wilheknu?" was aangelioven, wer
den ververschingen göson-oerd; waar
op do tentoonstelling werd bezichtigd.
Toen Woensdagmiddag na do ope
ningsredevoeringen de kleine tentoon
stelling van Nederlundsch Fabrikaat
in onze lokalen geopend was, heersch-
te ei' een opgev.ekto stemming. De
geiioodigdan bekeken de inzendingen
en wezen elkaar op artikelen, waar
van zij niet wisten, dat ze in Neder
land worden gemaakt. Die zijn er
meer, dan we wel weten. Op weinigen
na zijn we bitter slecht op de hoogte
van wat er in ons eigen land gefabri
ceerd wordt; uJ is 't oude geringschat
tende denkbeeld „boenders en klom
pen"' er uit, nog Altijd staat menigeen
or verbaasd over, dat allerlei metaal
waren, masaa-arlikelen, kier worden
gemaaiit en dus niet meer uit het bui-
toniand Jiehoeven te worden gekocht.
Sterker nog: een van de tentoonstel
lingsbezoekers wist mij to verhalen,
dat jaren geleden al groote Neder-
londsclxe fabrieken, ergens achteraf
gelegen, hun heele productie van pe-
troleumtoestallon leverden aan Ham-
burgsche handelaars, die zo daarna
over de heele wereld verspreidden,
ook naar Nederland. En wij,
goedaardige sukkels die we waren,
kochten ze voor Dultsch fabrikaat en
betaalden ze duurder dan noodig
was,, alleen omdat, begrijpt u, de
Duitsche nijverheid zooiets toch alleen
maar maken kon! Do achterhoeksche
fabrikanten zullen dan wel eens in
hun vuistje gelachen hebben, maar
zeiden ntets. W aarom zouden ze het
zaakje ging immers goedl
De stemming was dus opgewekt. Wc
hadden sarnen de volksliederen ge
zongen, bij do klanken van een 'lïl-
burgsche piano. Dat gebeurt niet
vaak. Meestal laten we ons hooren, bij
Duitscii, een enkel-m koer bij Fransen
of Amerikaansch fabrikaat. Maar dit
was aan een Nederlandsch muzieku.
strume%t en waarlijk geen slecht, het
stond no^c maar een paar uur in de
tentoonstellingszaal, kwam zóó van de
reis en behoefde niet eens gestemd te
worden. Het was zuiver op toon ge
bleven. Daarvan kon ook de waarne-
'mend burgemeester, Mr. Heerkens
■Thijssen, zich overtuigen, die op een
oogenblik op de kruk zat en het be
wijs leverde, dat hij zijn jeugdstu
diën in muziek nog lang niet vergeten
had.
Vooraf had hij oen klein weinigj'e
don draak gestoken met den opzet der
tentoonstelling, namelijk van k 1 o -
n o artikelen, omdat een piano daar
voor toch niet doorgaan Icon. En even
min (maar diie zag hij op dat oogen
blik niet, want zo stond om een hoek)
de spijslift van do firma Jan Hamer
Co. te Amsterdam, oen specialiteit
in liften, ooit een van de artikelen,
waarvan de mensehen maar-hardnek
kig denken, dat ze uit het buitenland
moeten komen. Uit Duitschland, niet
waar? En doen tegenwoordig de Ame
rikanen er ook niet voel in? Ja, ja,
maar Amsterdamsche liften gaan op
en neer in alle belangrijke gemeen
ten van Nederland. En een tentoon
stellingsbezoeker was door dit spijs-
liftje zoo bekoord, dat hij er al meer
van wou weten.
Mijzelf permissie gevende om te
schrijven over personen en zaken, wil
ik even iets zeggen over den alge
meen voorzitter van de vereeniging
Nederlandsch Fabrikaat, Jhr. Van
Lidth de Jeude, die zijn openingsrede
met zachte, maar duicolijke stem voor--
'droeg. Een deftig hoor uit Den Haag,
zoo is de indruk, dien hij maakt bij
eerste kennismaking. Maar voor wie
vaker met hem omgingen, nog iets
meer dan dat. Was luj liet niet, die
in 1915, toen de oorlog oen jaar aan
den gang was, do noodzakelijkheid in
zag om de Nederlanders ervan te
doordringen, dat hun direct en indi
rect, bijna zou ik zeggen hun finan
cieel en moreel voordcel, lag in het
bevorderen van hun eigen industrie?
'Dat denkbeeld had hem in de stilte
van zijn notariskantoor gegrepen en
liet hem niet meordos.
Naast hem zijn rechterhand en me
dewerker van den beginne af, de al-
jgemeen secretaris, do heer H. F. R.
Snoek. Hij is, mag ik wel zeggen, de
Hl-ijfkracht v,an de vereeniging. Er
kaat wat om in het vereenigingskan-
ftoor in Den Haag. Het 'is niet aan
zienlijk, zonder ecnigo praal gelegen
[in de stille Mari ast raat, maar er
wordt flink gewerkt. Eiken dag komt
een lijvige post binnen, die onmiauei-
lijk behandeld en beantwoord wordt.
Natuurlijk is de administratie van de
duizende leden goed in orde, maar
ook over andere zaken zijn dikke dos-
F* eullieton
EEN VERHAAL UIT HEI OUDE
KAMERU1L
V r Ij vertaald naar het
Engelschvan
BARONES ORCZY.
70)
Een nog jonge vrouw, dio misschien
Wol knap geweest zou zijn als zij er
niet zoo oiigewassclicu en ongekamd
had uitgezien, werkto zich naar voren
tusschcn de mannen door. Zij trok
een paar halfnaakte kindoren achter
zich aan, die zicli huilend aan haar
rokken vastklemden.
Kijk hier eens naar! gilde ze met
hoesche stem en schudde haar vuist
zoo dicht bij Gilles' gelaat als ze
durfde. Kijk eens naar die kinde-
,ron! Jij ellendige spion! Zo sterven
van honger, zeg ik jel Van hongerl
(Terwijl jouw satijnen buis barst van
'het Spaanscho goud!
-—Ja! klonk het met vernieuwde
,.woede achteraan. Het leven van
onze zoons wordt opgeofferd aan Jul
lie tyranniel
Schande! Schande! mompoldé de
rest van de menigte.
Er viel niet aan to twijfelon of
siers noodig. Het regent vragen, „des
te beter", zegt dc secretaris, „hoe
meer hoe liever, want daar zijn de
vereeniging en ik voor". Men vraagt
adressen voor dam- en schaakspelen,
sigarenkistjes, achilderdoofc, srneed-
Daar gietijzer, draad, parelsnoer, hou
ten speelgoed, zinnen merkletters,
schabionen, glazen voor petroleumka
chels, om maar enkele artikelen te
n oom en van een ellenlange reeks, Me
nigmaal is een fabrikant op deze ma
nier aan een voordeciige relatie ge
holpen of, omgekeerd, een afnemer
aan een goeden fubrikant «n in den
crisistijd is door liet bureau van Ne
derlandsch Fabrikaat menig bedrijf in
stand gehouden, daar het te helpen
aan grondstof of andere dingen,
langs ©en weg, dien het bedrijf zelf
niet gevonden had.
Er zijn dagen, dat er uit dat een
voudige kantoor 150 brieven weggaan.
Maar daartoe bepualt de actie van
den heer Snoek zich niet. Waar er
maar kans is, een nieuwe relatie te
vinden die nuttig kan zijn voor het
denkbeeld: in Nederland Nederlandsch
Fabrikaat, trekt hij or energiek op uit.
Uitvoerders on principalen van be
langrijke werken ondervinden, dat hij
hen attent maakt op Nederlandsche
fabrikaten, wanneer zij die misschien
uit sleur maar weer van over de
grens hadden laten komen.
Daartegenover liet controlemerk.
Firma's, die wel waarlijk echt Neder
landsche artikelen fabriceeren, mo
gen het controlemerk op de waar zet
ten. Maar lichtvaardig wordt dat niet
gegeven, integendeel, wanneer het
eenmaal is toegestaan. d«n ligt de
echtheid wel aan drievoudige kettin
gen vast en kan de buitenlander erop
bouwen, dat hein niet bijvoorbeeld een-
vermomd-Duitsch artikel in de hand
wordt gestopt. Nog rnaar een paar
maanden geleden weivl aan een fabri
kant van lederwaren, die zijn artike
len in Engeland niet verkoopen kon,
omdat men daar den oorsprong wan
trouwde, de raad gegeven, het con-
trólemork aan te vragen. Dat is na
melijk niet alleen hier, maar ook in
vele andere landen ingeschreven. Met
opoffering van (luizende guldens.
Maar niet zonder succes. De buiten
lander weet, dat hij in hot contröle
merk gelooven kan.
'k Heb menigmaal met den alge
meen secretaris te maken gehad en
altijd ervaren, dat hij niet alleen
werk aanvat, maar ook doorzet en
afmaakt. Niets is hem aangenamer,
dan een terrein te vinden, waarop
hij weer wat goeds kan doen voor Ne-
d'erlandsch. Fabrikant, Laat'ons niet
v ergeten, dat een 'beschaafd volk er
in onze dagen niet alleen meer van
landbouw en veeteelt komen kan; ook
ren bloeiende" industrie is noodig voor
de algemeene welvaart. En op welke
afnemers mag zij eerder rekenen, dan
op de vrienden van den huize, de
eigen landgenooten?
Maar let wel: alleen dan, wanneer
prijs en qua'iteit kunnen wedijveren
met het buitenlandsche product.
Laat ons dus eens goed letten op
de lederwaren van de Santpoortsché
fabriek en er naar vragen in den
winkel. Is het nu heusch altijd on
vermijdelijk, om eon Duitsche porte-
monnaie te koopen? En hebben we
wel gezien, dat er in eon vitrine op
de ton toon stelling een camera staat
voor dc tropen, een van de moeilijk
ste dingen, die van een fabrikant ge
vergd kunnen worden! Toen in 1911
de eerste Nederlandsche winkelweek
ie Haarlem gehouden werd, was er
van een Nederlandsch pliotographie-
toestel nog geen sprake. Er werden,
geloof ik, toen nog maar alleen pla
ten in ons land gemaakt en niet met
bijzonder groot succe.s. Er is dus
vooruitgang te zien. Maar laten wij
Nederlanders dan ook, als we naar
Indië trekkeln, geen buitenlandsche
camera aanschaffen. Het is maar
een gewoonte om het eerst aan liet
eigen fabrikaat to donken on een
goede gewoonte.
Misschien denkt iemand, dat het
eenige on-NederLandseho, dat Woons
dagmiddag to zien kwam, de eere-
thee was, die er word rondgedeeld, i
Toch niet, de meeste thee, die vv ge
bruiken, komt uit Java, dus uit Ne
derland van over de zee.
Natuurlijk is d© tentoonstelling
maar klein. Voor een overzicht van
de Nederlandsche Nijverheid zou heel
wat anders noodig wezen, dan het
allerruimste kantoorlokaal, Toch zal,
ue stemming werd steens onaangena
mer. In raeèr dan een paar met bloed
beioopen oogen die hen aanstaarden
zag Gilles ieU> wat c' op moordlust
geleek. Het had geen zin om de zaak
onverschillig te behandelen, zijn le
ven werd bedreigd en er waren lie
den bij die er hun werk van maakten
het volk tot steeds groot ore woede op
te zweopen. De meesten merkten niet
eens dat zij kunstmatig opgehitst wer
den, dat men hun woede niet wilde
laten bekoelen en dat zij den vreem
deling niet ongehinderd zomlen mo
gen laten tsuan. Hun domheid, hun
narigheid en ellende hadden hen de
slaven van de bende van de Landas
gemaakt.
Gilles had al hoe) gauw den toeleg
begrepeoi.
Het zou mij niets verbazen! zeide
hij tot zichzelf, als mijn vriend
met het Spaansche accent en de dwe
pende oogen hier do hand in had.
Het is al even erg of men lïetaalde
knechts, gebruikt om iemand te ver
moorden, of een verzameling honge
rige stakkers, ophitst tot hetzelfde
dool; blijkbaar hoeft Mossiire de Lan
das de marnier gekozen die voor hem
liet vedligst was.
Voor het oogenblik was zelfverdedi
ging zeer noodzakelijk en Gilles', <ld©
zoo in het gedrang kwam dat hij zich
niet meer vrij bewegen kon, slaag
de er door een handige manoeuvre in
een paar seconden later met dien rug
tegen de hooge muren van het paleis
te komen, terwijl hij de-takken van
de boomen in d©n tuin vau het paleis
boven zijn hoofd zag. Als d© toestand
niet zoo gevaarlijk geweest .was, zou
hij luid. gelachen hebben om de be
spottelijkheid van dit alies.
Hij, Gilles de Crohin, die zich voor
deed als een Prins van Valois en nu
er van werd verdacht dat liij een
Spaansche spion was! Die de Landas
was een handige schurk! Maar liet
was een laffe streek om deze slakkers
als zijn werktuigen te gebruiken!
Zoo hard hij maar ©enigszins kon
schreeuwde hij: Komt vrienden! Ik
heb jullie toch al gezegd dat ik geen
Spanjaard hen. Ik ben oen Franseh-
raan zeg ik je en mijn Heer, de Ko
ning van Frankrijk is op dit oogen
blik bezag om te probeeren jullie van
hft Spaansche juk to bevrijden.
Hij
Iloor hem! kwam er dadelijk bo
ven het oorverdovende lawaai uit,
van do achterhoede. Hij probeert
ons met teugons zoet ie houden. Het
is nu eenmaal spionnen gewoonte om
zich te vermommen en voor te doen
zooals het met hun beurs of hun zin
overeenkomt. Vrienden' Burgera! Luat
de Spanjaard je niet bedotten! Waar
om, vraag ik jullie, is hij hier'? Us
hij een Franschman is, waarom loopt
hij hier dan gemaskerd rond? al
doet hij hier? Hij onduriiundelt mot
den Hertog van Purniu. zeg ik je,
over jullie leven en vrijheid.
Zwijg, dwivos! riep Gilles met aon
derende stem. Jij ellendige schobbe
jak! Ik zou wel eens willen weten
door wien je wordt betaald om dez
arme mensehen op te hitsen do wet
ten van orde en vrede te verstoren?
Orde en vrede, nogal! antwoord
de de stem uit de achterhoed© met een
lach. Gij verlangt zeker vrede, op
dat je meester, de koning van Spanje,
Kamerijk kan veroveren en zijn solda
ten de stad insturen om onze huizen
in brand te steken t© plunderen en ons
te beleedigen! Burgers, denk aan
Meclielen! Denkt aan Bergen! Past op,
anders verkoopt dtae man onze stad
aan de Spanjaarden ©n dan wacht
jullie hetzelfde lot als de bewoners
van die andere stedon!
Een ontzettend© schroeuw van woe-
do en afschuw volgde op deze vreese-
lijke toespraak oven vreeselijk als
zo Ulachelijk was. Eer. oogenblik van
kalm nadenken zou deze urine, mis
leide dwazen ervan overtuigd hebben
hoe absoluut onwaar de beweringen
van de mannen diio hen ophitsten,
waren. Maar ©en verzameling men
sehen denkt nooit na ala zo eenmaal
opgeruid worden, als er ten voldoende
nantal heethoofden aanweïlg is, klaar
om lien van leeg gezwets to drijven tot
geweld. Dagen en weken achtereen
waren zij al hezi« geweest om wan
trouwen en vijandigheid te zaaien,
nu deden zij hun best de mensehen
zoovei- op te winden als noodig was
om hen tot een laffe misdaad te bren-
tnu.
Gilles, die nog steeds mei zijn rug
tegen den muur aanstond, begon te
denken dat hij ten slotte toch zou
moeten vo:t ten. Sieeds dichter drong
de menigte om hem lioen en vormde
een halven cirkel waardoor zijn eeni
ge kans op ontsnapping vurvieL Hij
trachtte zich verstaanbaar te maken
maar hij werd overschreeuwd. Het
werk van de opruiers was wel com
pleet; liet gespuis behoefde niet verder
opgehitst te worden. Mannen ©n vrou
wen waren tot elke misdaad bereid
om den vreemdeling te grijpen, hem
de mooie kleeren van den rug te
scheut en, zijn zakken to teegen, hem
op het hoofd te slaan en ten slotto
door de straten te sleuren en hem
In de rivier te gooien of over de wal
len in de vestinggracht.
Het werd nu do vraag hoe duur
Gilles zijn leven zou kunnen verkoo
pen. Hij kon er niet meer op hopen de
poort van hut paleis te bereiken en
het groot© plein, ©n de tuin die het
huis omringde maakten het vrij wel
onmogelijk voor een van do bewoners
om hot lawaai te hooron en hem te
hulp te komen. Over dó hoofden van
de menigte heen kon hij de groote
open ruimte zien waar ecu patrouille
van do stadswacht van tijd. tot tijd
langs kwam. Door de een of aiuiero
onverklaarbare reden scheen er van
daag gt.-n patrouille in 't zicht t© ko
men. Waren zij omgekocht om uit den
weg te blijven? Het was natuurlijk
mogelijk. Blijkbaar was cït lieelc op
stootje door iemand op touw gezet en
die iemand, dacht Gliles, zou zéker
niet buiten de patrouille gerekend
hebben.
Terwijl Gilles snel zijn positie over
dacht, had een van de mannen ach-
teraan gebukt ©n ecu lossen steen uit
de gooi genomen. Gill©6 zag het, zag
den man den steen oprapen, oen
oogenblik boven zijn hoofd zwaaien
en toen uit all© macht gooien, llij
zag het nog juist op tijd oin don
steen te kunnen ontwijken, die tegen
don muur aan kwam, vlak boven zijt:
hoofd.
Niet slecht gegooid, vriond, zei
de hij rustig. Maar het was een
laffe daad!
Toen trok hij zijn zwaard hij
wórd er wel toe gedwongen omdat do
menigte hem steeds meer in 't nauw.
bracht, enkelen met stokken, anderen
met hun vuisten. De man met de
vierkante schouders en kromme bee-
nen, dien hij een tijdje geleden al een
klap gegeven had had een sla
gersmes in de handen.
(Wordt vervolgd)
