HAARLEM'S DAGBLAD
Van onzen reizenden Redacteur
Onze Las'j^QCa
Sïattsmeaws
VOö ÊLVRiJ
(.üiteniaiiÉEii iiverzieiit
CIKSDAG 23 LOVEftS^ER 1820
TWEEDE BLAD
(Vierde reeks.)
No. 122
Hoe moet een sehoc 'tandartsen
dienst worden ingericht.
Dr. A. L. J. C. van Hasselt, de voor
filter van de Nederlandsche Maat
schappij tot bevordering van de Tand
heelkunde, heeft me een uur van zijn
zeer bezetten tijd gegeven om me, op
mijn verzoek, in te lichten over de
beete wijze, waarop een schooltand
artsendienst, ook te Haarlem, kan
worden ingericht. De lezer we"t uit
hot Ruadsvcrslag in onze courant, oai
Woensdag door don Raad besloten is,
om op de Haarlemsche sdholen een
tfiTidartsendierist in te stellen en ook,
dut do Commissie uit de Maatschap
pij tot bevordering van de Tandheel
kunde, in 't bijzonder voor de bestu-
deerins van do schooltandartsendien
sten en voor het gc-ven van advies
daarover aan de Gemeentebesturen,
aangeboden heeft voor Haarlem een
advies te geven.
Dr. van Hasselt maakt er ons
llaarlemschc gemeentebestuur een
grief van, dat op dit aanbod niet is
ingegaan.
Onze commissie heeft een uitvoe
rige studie van deze zaak gemaakt,
on is ep de hoogte van de ervaringen
welke er met dit instituut in het bui
tenland zijn verkregen, zei de voor
zitter. Als Haarlem, zooals versahii-
tmde andere plaatsen reeds hebben
gedaan. ons advies had gevraagd,
zouden B. en W., nadat op een be
knopt vragenformulier «enige gege
vens waren verstrekt, in oompacien
vorm ons advies gekregen hebben.
We zijn er zoo op gesteld, om advie
zen te geven, omdat we gemerkt heb-
ht-n. dat dergelijke tandartsen-
diensten dikwijls zoo heel verkeerd
worden ingericht en dat men dan
eerst later, na ec-n paar jaar b v. bij
ons om edvies komt vragen.
Nu weet ik wel, zei Dr. van Hassert,
dat men de zaak eenvoudig vindt en
denkend aan den schoolartsendienst,
dpn schooltandartsendienst op de-
ze'fde leest wil schoeien, omdat men
denkt. dat deze beid" instituten
©ieenüik broertjes van elkaar -ïjn;
maar dit :s zoo niet. Het groots ver
schil zit Item o.m. hier in, dat de
schoolarts betrekke'ijk ma-r een
klein deel van de kinderen als pnr-
lienten behoeft aan te wüzen, terwijl
de schooltandarts nagenoeg alle
kinderen moet behandelen. Om du
met een ruw cijfer duidelijk te ma
ken. zou 'k kunnen zeggen, dat ais er
van de 1U00 schoolkinderen 100 het
advies van den schoolarts noodig heb
ben, zullen er 1)00 de hulp van den
fohooltandarts behoeven. De cijfers,
die wij hebben, kloppen in dit op
zicht allemaal met elkaar, zoowel d e
uit ons land, als uit het buitenland.
Toen wij de buiten landschc cijfers
hadden, hebben wij ook een statistiek
opgemaakt van 20000 kinderen hier in
Den Haag, om te zien, of de eijlers
in ons land overeenstemden met die
voor Nederland. En 't kwam over
een uit. Ik zeg dit, omdat de Haar-
ic-rpsche schoolarts te Haarlem een
onderzoek heeft ingesteld en daar o.i.
veel te lage cijfers heeft verkregen.
(500 kinderen op dc 1000 zouden hulp
van d'pn scbóolaHs behoeven.R. R.)
Dit kan niet verklaard worden hier
uit, dat de toestand te Haarlem gun
stiger zou zijp, maar we' uit het feit,
dat het geen tandarts is geweest, die
liet onderzoek heeft ingesteld. Da af-
wiikh-" der ciifers wordt daardoor
ook begriioolijk. Een tandarts met
zijn veel grootere routine en zijn
speciale studie op dit gdbied, haalt
op 'fc eerste gezicht reeds een veel
grootcr aantal patientjes uit een
kinesp schoolkinderen, dan een me
dicus. Een bewije al, hoe- verkeerd iiet
is als er geen speciaal deskundig
advies wendt gevraagd. Want met te
lage cijfers als grondslag, komt
stiaks de berekening, de daarop ge
baseerd wordt, in de practïjk niet
Dit.
Hoe wenscht onze commissie nu
Ui 't o'gemeen de inrichting van een
Échoola risen dienst?
In het buitenland waar het insti
tuut van schoolartsen al veül jaren
werkt, zijn allerhande systemen ge
probeerd, maar ten slotte i.s geb.eken,
dal één systeem boven alle de vc©r-
keur 'heeft, omdat het 't eenvoudigste
't ni'nst kostbare is; omdat daarmee
bcgomi.n k;ul worden, zoo beperkt
als m-ii wil, als dat vatbaar is vuor
een logische uitbreiding, ja a. h. w.
zichtte I op de goedkoops:? wijze uit
breidt.
Üin hij den minsten rompslomp en
de minst-mogelijke kosten de beste
resuiaien te verkrijgen moet de
schooltandartsendienst als volgt wor
den ingericht: Er wordt een centrale
küniek gevestigd, waar do scaool-
tandartb zijn bureau heeft voor de
administratie en waar bij de patiën
ten behandelt, die niet aan de sohool
kunnen worden geholpen. De meeste
gevallen moeten echter in of bij de
school worden behandeld. Dit moe-t
geschieden tiidena den schooltijd. Ge
beurt hét andere, dan komt er van
den geheelen dienst niets terecht.
Wont als het kind op «Ie school al
leen den raad kreeg, dat het naar dpn
schooltandarts moest gaan, zou de
moeder. ui.e nog dikwijls n.et over
tuigd is van het nut van het goed
onderhouden van het gebit, mis
schien één of twee keer mei het kind
naar den tandarte gaan; maar slechts
m erikelo gevallen zou zij er toe ie
krijgen zijn, het patientje geregeld
naar den arts te brengen, alleen voor
een paar slechte tanden indien de
behandeling liet noodig maakte, dal
nel kind herhaalde malen moest te
rugkamen. In den rege-1 is dit van de
moeder, die haar bezigheden heeft,
dikwijls uit werken gaat ook nog, ook
niet te vergen. Het gevolg zou zijn,
dat de schooltandarts de kinderen al
leen bij zloh zou krijgen, als zij kies
pijn hadden, dus als het te laat was.
.lui£t bij de verzorging van het gebit
is voorkomen beter dan genezen. Dat
is enkel te bereiken, wanneer de be
handeling onder schooltijd en zoovel
mogelijk op de scholen plaats heeft.
Wanneer de onderwijsautariteiten oi
de onderwijzers bezwaar maktn tegen
dit systeem, omdat 2ij stoornis van
net onderwijs vreezen, komt dat,-can-
uat zy geen juist inzicht in de wer-
Kiug van zoo n schooltandurtsend.enst
heb oen. Want de stoornis voor het
onderwijs is zeer gering en voorkom,
tn.i. de voel grootere sloornis door Let
uousPlijven van de kinderen wegens
nii6pijn, dikke wang en andere kwaal
ijts, die verband houden met een
slecht gebit. Dat blijkt uit hetgeen ik
u g\oi de inrichting vertellen wilde.
Behalve de Centrale kliniek, die neel
eenvoudig ingericht kan zijn, behoort
de schooltandarts de beschikking ie
hebben over een ambulant kliniek)?.
Men moet daarvan niets ergs vei-
wachter. Het bestaat eenvoudig u»t
?tn instrumentenkist en een opvouw-
i aren stoel. Die worden meegenomen
naar de school, welke aan de beurt is.
in elke school bijna ls wel een hoekje
.n het gymnastieklokaal of in de ka
mer van het hoofd Ic vinden, dat ai-
pesche'den kan worden voor het on
derzoek van den tandarts. Deze geeft
nu van te voren kennis aan net
Hoofd van de school, «lat op hen aan
gegeven dag zijn inrichting aan de
i'tu.i .s. urn y uur verschijnt Inj en de
•kiaose, welke behandeld wordt, pas
seert hem in de rij. Eén blik m den
iiiona van het kind is voldoende, om
ath tandarts te toonen, of het kind
rehandcung noodig heeft en welke.
Telktns deelt hij zijn bevindingen'
met aan de hou vergezellende vei-
pictgbver, die deze noteert op ue
Kaan, welke het kind in het regis, er
«•rijgt. Up deze manier duurt het ai-
Kfcjiitvii onderzoek van een geheel©
tlassc zeker niet veel meer dan een
half uur. Om half tien kunnen Ue kin
deun das weer naar de klas terug,
ue patientjes, die een ingrijpende oe-
hanoeiing moeten ondergaan, krijgen
dt mededeeiing, dat zij aan de cen-
tisle kl'iiïek moeten komen. Allerlei
icdenen maken het met moge ijk en
ook j-iet gewenscht, dat deze gevallen
aan dc schooi behandeld worden. De
gewone gevallen kunnen daar .vel
worden behandeld. Op zijn beurt
aomi elk kind, dat voor verdere hu p
in aanmerking komt uit de klasse en
wordt gehoipen. Dit duurt in den ra
ze] ee.i Kwartiertje, zoodal de gdheete
i. asse een paar morgens Klaar san
z.jn. Een Jiall jaar la.cr is dezAfu©
scnuol nun weer aan «ie beurt. Hier-
uil oajkt, dat de stoornis van het on
•lei wijs niets te beteeüt-nen liceit.
Mant, men zal toch ooa niet zegg.n,
dat het zich absenteeren der Kinde
ren, u.it tocii ook «©1 een puar maai
:n 6tn half uur geoeuit, sloiemt op
net ouderwijs werkt.
Genoemd werd reeds iiet voordeel,
dat i.giinover do kleine stoornis
staat. D.«. dat kinderen niet nicer ue-
lioavt-n te verzuimen wagens ongo-
steiaheckrii vorKoinend uk een siecnl
tererd. In if Oe\r»irc l' een jle.rke gisting
mrrl.li.ar lengevolue tin ïwmou luwcaen
dr d-iar opcrecrcndc tiocj.ru der Polea ea
Oekraiuera.
t.l.OVD GEORGR OVER DK TOELATING
VAN DUlTSCIiLAND TOT DEN
VULLLNUUND.
Naar uil Lomicn ^ui ue Franscht
Uaden worat gemeld, beeft een lid
van het Lugorliult» dc vraag gesteld, ol
de céiate minustcr de verzck.-mig Kon
govtii, <uit oen eventueoi verzoeA van
Duilsrhiand om tot d«n Valkonbcnd
te worden loegeJaten, door de En^o.-
sche veitegenwooidigers l© Gerieve
zou worden gesteund. Lloyd Ocorga
iiilwoordde, dat de EngeLsciie rogec-
ring geen kennisgoving had ontvan
gen, dat van Duitsch© zijde een der
gelijk veu-zoek was godaan.
Op de vraag, of de eerste minister
wist, dat, volgens de loopende ge
ruchten, Duitsc.i.auu met uc hiuiöiioig
van uk veuzook aarze.de ornaat net
vrees ue, afgvweze» te worden, ant
woordde L.oyd George: Dit is niet uc
reden, weJke door den Rijksdag is
geopperd.
Voorts weed. govraagd, of de eerste
minister kon verklaren, of «te Fran-
sclie regeering aan haar vertegen-
wuordugei's ter V olktmbondevergoxie-
nng opdracht had gegeven, zjcu al
thans voor het oogenbiilc kg.n de op
neming van Duitsclband in den Vol
kenbond te verz-olt-n; of Frankrijk
deze houding heeft aangenomen, om
dat DuitschlaJid zich voortdurend
heeft onttrokken aan zijn verplichtin
gen tot bestraffing eter Duitschei s, dl?
zich aan misd-aoïsal jegens Fransche
sclldatftn en blirg-.irs hebben schuldig
gemaakt, ©n einde-lijk, of Groot-B it-
tannie, in verband met hst belang,
«lat het hij deze aangolegaiheid heeft,
hieromtr.nt Instructies aan zijn gede-
Iegoerden hoeft verstrekt?
LJoyd George gaf het voQgc-r.de ant
woord i
Ik draag geen kennis van eenige in
structie, we ke dcor de Frrnsche i-e-
goaring omtrent de in de vraag be
doeld'? uangviicgui.icöi zou zijn ver
strekt. Het Iwceie en dciG-e de.J dezer
vraag kon dus ntet beantwoord wor
den.
FRANKRIJK EN ENGELAND.
De ..Ecin de Pariy' deelt iiiece. dat de
Londen beeft yebracni. cat naar baar mce-
uina hande verdrag-.», builen haai om geslo-
l«-u door Engeland met dc Sovjet-rcgecrins,
haar niot kunnen oindea. noch ia iets baar
tockoruMige eiscben kunnen ie kort doen.
I»e Temps" meeat Ie weten, dat de Fran-
soliu regeering noeb foe.iedtciiug gevraagd
beeft, noch ontvangen be.'ti uu il(. overeen
komst. ontworpen tussehen de lliitscbc re-
fceering en de Üolijew.ciscte venegeuwoor-
UitPrs te Londen. Frankrijk bemoeit zich
volstrekt niet met de besprekingen
DE TOESTAND IN IERLAND.
De geheime documenten.
De „Daily Chronicle" deelt nog eenige bfj-
zrmlcrficden mede on.ircu: den inval te Du
blin in een buis gcdiau, om te. zieken Daar
de beruchte documenten, waarin bet complot
werd ontvouwd om typ'ius te verspreiden
onder de soldaten cu kwade drues onder de
Ekarnen De miliiaire.v deocn den inval in
et huis vim profevsir Michael Hayes aan
University Olloge in Ixu gford Avenue.
Toen de soldaten in bet buis bun naspo-
ri.igcn btsgonnen vvaiet,, cutsnr.ptt een ge-
bcimzinnige man, witns aanwezigheid nog
met was opgemerkt, door een ranni. Ilij
wcril door de so'duton aebtérvolgd, doch
wist te ontsnappen dour over een tien voet
hengen muur te klimmen, .'n zijn kamer
vond men twee briiji lederen tasscheu vol
papieren, netjes verpukl en gereed dadelijk te
worden medegevoerd. De taveb droeg in
gp-kccrde onle de initialen van een inao.'bij
d3 autoriteiten bekend tiis de chef van den
staf van bet lerseb republikeinsclie leger, die
de pinnuen voor -Ie uiurrdon der Sinn Feiners
maakt en uitvoert. Dadelijs ontdekte Dien do
gruotc beteekenis 'lier iiapieren en militaire
corduis werden om 1:.| deel dc stad ge
plaatst om den man. un vvien ze toebelioor-
den. tv beletten te kunnen ontkomen, doch
jammer genoeg baddea die maatregelen geen
Professor llayes, die niet gezegd had dat
d'o vreemdeling in zijn bah toefde, werd ge
arresteerd.
Aanvallen op militairen
te Dublin.
De correspondent van de „i»ui.s' te
Duhlin uie.dt: Het gansche gjrnizoeir
is Zaterdagavond geconsigneerd.
Krachtige maatregelen zyn genomen
tegen weerwraak. Het straatverkeer
is na tien uur verboden, lvort vóór
middernacht ontplooide zich een g:oo-
t*3 militaire activiteit, waarbij wexd
geschoten. Er vieV-n verschillende
•icodeti
Te Gork zijn twee agenten ontvoerd.
DE GR1EKSCHE KWESTIE.
De prinsen Andreas en Christophol, broe-
den van koning ConstantIjn, die federt eeni-
gen tijd te Rome vcnoefden. zijn naar Brin-
diti vertrokken, om vaodaar (ie reis naar
Griekenland voort te zetren. Prins Andreas
verklaarde «oor zijn vertrek aan een ver
tegenwoordiger van dc .JJpoca". dat koning
Ounsi.mlijn de wettige nationaliteit vertegen-
w-K'nligdc. ter-.vjjt de partij van Venizelos
enkel met behulp van buiteutaiHieehe inmen
ging aan hot bewin I is gekomen Dc toe
stand, die ingewikkeld was. begint op te
helderen
Uit Athene wordt aan de „lomps gemeld,
dat de Fransche regesriug he: regentschap
van de Koningin-Moeder Olga in naam van
koning Constanfijd beef: gnedgcVcnrd.
De rcgeerïng paf aaa alle rechtbanken be
vel. in naaru van k innig Constsntiju recht
te spreken. De besluiten de: laatste Ka
merzitting zijn nietig verklaard. M- i: wil de
uioavvc Kamer s£ d.-zer bet verdrag van
Sevres laten goedkeuren, alvorens dt Knteuie
kan opi reden.
Volgen* een bericht nil Athene aan de
..Temps" worden de buuoglngcu vouflge
zet. l«> menigte beves'igde hei portret van
konittgtr Sophie de echtgciioote van Cou-
etautijr' aan hei huis van Vcuizelon. Ver-
scbillcridc FranscUuu. dit- weigerden het por
tret vau koning Uoiisianljjii te groeten, zijn
op straat lastig gevallen.
D© volkssiirnming over «iert lerug-
loter van konuig Con&tantijn, die id
November zou plaats hebben, is uit
gesteld.
Uit Athene wordt nog gemeld
Tweed Uitzend; matrozen, ondieroffi
cie tta' en officieren vjxi het aa-senanJ
van SaJumts zijn te Atiiene aangeko
men. Zij voerden talrijke portretten
van Constantijn met zich mee en defi
leerden door de straten. Voor de
Fransche legatie riepen zij: Leve Con
stantijn! Uit vrees voor rcpressailJcs
zijn verscheidene personen uit Athene
vertrokken.
Verspreid nisuws
DE OORLOGSINDUSTRIE. Ojj de
t'olk-enbondsvergadcring is ecu voor
stel tot verbod van de particuliere
oorlogsindustrie ingediend.
CONGRES I. V V. - He- inn.nationale
rakvcieenigingsc »ngre« komt te Londen bij
zin Het aanul 'ede'.egrrnlcn bedraagt lóó.
Ier uit F'nnkrijtt, lfclgi1. Holland,
Zv.eaeu Duilaehl too. (io';t mijk. Italic- en
epi.nj.v De punten >;>n t i.i.tü'daging zijn:
li- bi 'cherming «at. dc vaksrm-inging in
de iji.cn, waar zo aan 'ervulgbiv is bloot-
ge.-a.M
ït M'ie voor lii tfl', ••in den cirlog r.-.
i 'b c.i.digen, waar i mg aui »c> raag
i' -a ren actie .er voorKoiaiiig lèu.ve
oe'. yi i
actie tot wedeiopboti-v can Europa. r<v
gclir:;- der valuta er; vcrdccllr.g der grond-
MONTENEGRO. - Dc MonlcneRrijnsche
reprtriog beeft de prcote mogendheden ten
m>|j overhandigd, over de h:iruicjwijze der
Se.-«iers in Montenegra. Lr «vordt verlangd,
dat de Serviërs bet <jjM-Jfontciiegri;'i'ii-hc'ge
bigd terstond zullen verlaten.
DE ENGEL8CHEN VERUITEN DAN
ZIG. Naar dg „Tagliehe RumG.-.iau" uit
Danzig verneemt, zal de Engclsche bezet
ting, die zich akiaar «inds Februari vu dit
jaar vbeindt, de stad 20 Ko*. verlaten.
BOI-SJEWISTEN IN WILNA?
Uit Wilna wordt gesciod
In de omgeving van genen»! Eeligofski
maak.' men grooten ophef «an dc ontdekking
«•an een Bolaje«vis:U.:it.; organisatie te Wil
na Hij t«vee jonge Ju«.J«che vrouwen ont
dekte men 20 millioco in S'ivjct-Mebels. f
niillioen in tsaren-roebels, 1 kilo juwec-lcn,
p.-iarlen en diamantcu, SÓ pond ontplofbare
DE BOLSJEWISTEN IN TIET VERRE
OOSTEN'. Na Wrangel's nederlaag gaf de
regeering te Moskou aan bet bestuur te
Vcrkna Oediusk opdracht om do krachtigste
maatregelen te nemen tot net verkrijgen van
dc algemeenc erkcnriinz tui dc Uolejcwts-
tisobe regeering in het Verre Oosten, die on
langs te Tsjita is gevestigd. Moskou ver
klaart, dat de reactioanaire machten moeten
woraen uitgeroeid en de rcgecring te Wladi-
wosiock omvergegooid, zoo zij Ue regeering
te Tsjfta niet erkent.
DUlTSCHLAND's TOELATING TOT DEN
VOLKENHOND. - De „Intiépcndancc Hei-
ge" bevat een interview met Hraoting, den
voormaligen Zweedsohen minister president,
met betrekking tot tiet toelaten van Duitscb-
la:td in den Volkenbond. Hrantlng ia van
oordcet dat bet oogenbiik nog niet is geko
men om zicb voor toelating uit te spreken,
en dat de bewijzen van Duitscbland'a goede
voornemens moeten worden afgewacht.
DE CLANDESTIENE HANDEL, DER HO
TELS IN DUITSCHL VND - De rechtbank
te Hcrljjn beeft een vonnis uitgesproken te
gen den directeur van bet Eden-hotel, we
gens het zich schuldig maken aan sluikhan
del negen maanden gevangenisstraf en
200.000 mark geldboete. aarschijnlijk heef',
de rechter veel gevoeld vuur het argument
van den officier van justilie, die verklaar
de. dal bet noodig was nu eens een afschrik
wekkend voorbeeld te geven. Et moest een
eind gemaakt worden aan de legende, dat
mc-f, do groote zondaars laat loopcn en de
klein« te pakken neemt. In hutels ah het
E<ien-botel wordt rekening gehouden met de
eischt; van zvvelgers, heeiH'h'. luxe en over
daad. Dit is niet noodig ca zelf* laakbaar
in een land, waar gebrek gneden wordt.
Uit de boeken vol raadselachtige letters en
teekens, zoodra ongcmrloofdr pusten ge
boekt moesten wordeu, zooats boter, viecsrh,
suiker en andere geraatsocnrrdc artikelen,
blijkt, dat in dc wc->k «an tot 2ó Juli
voor meer dan 100 OtX) Mark aar. «erbodcu
levensmiddelen werd gekocht, in vijf maan
den voor bijna 1.12 uiili.oen.
erschillende pos te a werden zoo meldt
't Alg. Handelsblad gebraebt onder bet
hoc-fd „politie"', waaisebijnlijk omkoopevij
van politie-personeel, al sprak dc beklaagde
dit tegen, die zicb oveugeiis verde-iigdc mei
de opmerking, dat nij het de offtcleren van
de Frauschc en Euge'secc commissies, die in
zijn hotel woonden, goed mucs: geven, cu dat
de gasten, die by hem kwamcu. «visten in
een iure-resiauram tc zijn, dus met verbaasd
betiucfden te wezen. iuJieu zy «oor een kop
koifïe negen, voor eeu panic tbce vijlucn en
roor een gebakje zes mark moesten betalen.
Woeker was dtt otc:, wan; d.> prijzeu ston-
cieu op een lijst gedrukt, «oor iedereen ter
inzzge.
Hadeloos vader (tot v.erjari®
zoontje, dat licni aJ eenigóti tijd t,et ie-
vexi niociiijk Beeft geznaaktj: „AU ia je
nu üeze trom »e©f om mee te vp.ieu,
zul je dan etii zijn?
Mary: Heeft je aanstaande geld?
K i t t y: En ik lieL pas zoo tl jjrach*
ligen nog van liein gekregen.'
-M 3 ry: Ja, dal weet ik «vel. Maar
heeft hij nu nog gein over"?
Wegens woeker werd de beklaagde die
ecu salaris gentel van ö>U»Hj ninrk per jaar
mot vrije woning en kost - dan „oh niet
veroordeeld
Dit vonnis, in de bedoeling zal ,JOk «vel
geen andere zijn. zal vohn amicten hotel
directeuren de vc-lirik om bet hari dwu slaan.
V.'ani niet anders dan in bef Eden hotel, gaat
het toe in tienullin Herlijnscbe hotels ca
restaurants.
HAARL. ARBEIDERS TOONEEL-
VEREENIGING.
Toch wel een beetje jammer, niet
waar, dat een voorzitter \an een tuo-
neelvereeniging, voordat de voorst ri
ling eoat («ginnen, het publiek moot
waarschuwen, dat er maatregelen
zijn genomon, om lastige elementen,
die de goede orde zouden wi len ver
storen, uit den schouwburg t© verwij
deren
Maarals het bestuur van ten
tooneelclub wij bedoel.n hier in
t b'izonti'-r het bpstiiur van de iïa r-
k-iDsclic A rbctide rstoonee 1 v c re en igi n g
.Vooruitgang", die Zaterdagavond
in den schouwburg aan den Jarsweg
een goedgeslaagde opvoering van Carl
Laul's blijspel ;n vier bedrijven Een
dolle streek", gaf dan zoo bijzon
der geste'd is op orde, (en r.eeï rrij-
zt-nswoaidig ie dit!] dan moet het
Ook zorg dragen, dat de voorstel'ng
precies op :ijd begint!
De voorstelling van Zaterdagavond
zou volgens de aankondiging o©g.n-
nen oai half acht, maar eei>- ie
kwartier vóór acht hied de voorzit-
lër zijn ojjeaingsspeeclije di to.n
duurde net nóg weer &.n kwur.ter
het sciietm vcor he", eerst-' bi-
>sr»if omhoog ging!
Maar toen iiep ook verder ades v- i
vau stape:. Êr was biijkbaar veel
en fl:nk gerepeteerd. ond?r goed? I.i-
ding.
De „doLè streek" is de streek van
i.n student Ernst Lud?:s, w-ien Loor
zijiï oom l'heodoor Sieinkopf (op rc;s
gegaan met vrouw en dochter, unidat
liij ztjn vrouw van ontrouw verdenkt
en hij haar zoodoende de gel g nheid
voor een afgesproken ontmeeting-met
haar „aman;" wil ontnemen) liet o\-
ziclit over zijn (Ste;nkopf's) huis wordt
ojigedrag-en. Ernst zit op zwart zaad
en op raad en met behulp van zijn
„vriend" Birnstiel. den pedel der u-
(itntensocieteii tracht hij wat geld
in kas te krijgen, door verschalende
kamers van het huis te verhuren. Dit
geeft aanleiding tot allerlei, inder
daad dolie, verwik-.eiingen, maar ten
slotte komt alles op z n pootjes ure.nt
en ïstomkopf s verdenking van zijn
vrouw blijkt op geen goeden grond
slag te berusten.
Een goede vertolking genoot dit
aai «lig© blijspel. Er werd d-kvvijis zoo
gelachen door het talrijk pub.lek dat
Je speiers „maar even wachten"
moesten1
Hei samenspel was goed en de rol
vastheid viel te loven. Losser ach
ja, natuurlijk had alles kunnen
vvezeai, lossei de student en lesser
vooral! Tisi Oritanska, de opere.te-
zangeres, maar als je zoo maar een
beetje in je vrijen tijd ,,tooneelspeen"
(.ets wat lieusoh niet weinig inspan
ning en zenuwspanning kost!, en
overigens een geheet ander „vak"
beoefent, dan mag je werkelijk al te
vreden zijn, als je iets draaglijks pres
toert!
Nu: draaglijk, was het gebodene en
méér dan dat.
Wat een vermakelijk type v.-as
P.irnstioi. die oude rakker, wat 'n ge
zellige „haaibaai" Veronika en wat n
ondeugende bakvlsch haar dochter
Eva
Vronlein, de muziekonderwijzer-
zenuwtijdei, was bijna onverbeterlijk,
ook wat grime (deze W3a trouwens uij
allen m orde) betrof.
De beide oude heeren Bender en
Ste.nk-opf werden ook uitstekend uit-
gebeeiu en de schoenmaker. Knor,
ieek zóó uit zijn werkplaats wegge-
i'jojxin te zijn.
Werkelijk: „Vooruitgang'kan
zumi gerust meten met vele harer zus-
téren, nii.s zij den zi risp rem. .steedö
ItOOger in haar vaauaij! blijtt voe.co
on Mijit streven naar e©n zooveel mo
gelijk Pescliaafd© uitspraak van onze
moedertaal!
Na al.cop var. de voorstelling vdg-
tle Zaterdagavond nog een gezsl g
dansje.
a- euiiiieïoii
JAVID. FDvnNI-SSEÏ.
oui'zichtig, v.erLclde Jack aap Sila«,
boo «te vernóudimg tusschen oo twe©
familie.-» oo.v op, scdiooi nawerkte en
ec-jt naoceugen invloed had; maar hij
.merkto ui hoed gauw, dat «Lu secretaris
oj) uo hand van do Carey's was.
Je hebt die Mercy een be«etje te
veel over het paard gotiJd, meester,
jtoide luj ronduit. Als ik jou was,
di.ui zou ik morgenochtend die jongens
eens kennis laten'maken met ©tp veel
de rottinkjes en waarneer Tot Gardi
ner schriften Vu.ilinaukt en meisjes
die jongsr zijn dan zijzedf, met mod-
de gooit-, you ik haar een groen kalfs
vel om haar nole doen en zoo voor
schande voor de heele klas laten staau
Ik zal jo or. een leen en, meester, het
te nóg een heoijo strak, maar* het is
des te beter oni te straffen.
Jack blies zwijgend den rook uit zijn
pijp: dc raad beviel hein lieelemaal
niet en toch zag hij op de een of an-
doro wijze de orde zou moeten hand
haven. Maar hij wist, dat Tot ep Judy
Gardiner niet zooheej handelbaar
v„ en cu uu.« wus ilij er met z-.-aer
«an uat Hetsy hioi ui uu cornjx-ot bc-
noAAen was. t>u gtdaCnto inaaKte hem
oiuustiger, wam hij voeaae v.el iets
voor Bttsy, hij i.ad haar aJs zijn oud-
sto kjuits en verstuidigste helpster
geiaadp.oogd over de aigemeon© ui-
nüitmg tier scuooJ. Hij Jion z*ch niet
voorspellen, dat zij tliuns zou mode
doen oin zijn gemoedsrust te sloren en
zijn succes ais ondierWijZoi' te beder
ven. Zij bracht bijna altijd een bos
versch geplukte bloemen voor de
schooltafel mede. Tot nog toe was zij
nog nooit absent of te laat geweest en
hij beschouwde haar als zijn eerste
leerkracht. Hij zou niet gaam© haar
steun en haar medewerking verliezen,
en toch kwam zijn gemoed er tegen
in opstand, dat die groote meisjes
Mercy zoo plaagden en treiterden.
Hij stak hot groene kalfsvel in zijn
zal ein nam zieli voor den volgenden
ochtend de leasen te beginnen met oen
ernstige toespraak tot alle leerlingen.
Misschien zou hij zelfs luet kalfsvel
gebruiken orn oen paar jongere meis
jes te stVaffen; maar hij zou liever
dadelijk weer tot zijn oud onrustig
leven terugkeeiren dan de kinderen
slaan.
Beroerde boe>l! riep rij bitter uit,
en het begint m© nu juist zoo te
bevallen, maar ik kan zo onmogelijk
stluan!
Toen SaJathiei naa. huis reed, zou
den iiji> eed achten ecu interessante
/ehlt, naar bovendien wordt voorVo-
rren, dac een kind al dagen van to
«oren dikwijls het onderwijs slecnt
kan voigen, omdat de mondkwalen
zkb dan ai vertoonen. Te Dordrecht,
waar nu een tandartsendienst op ue
-cholcii is ingevoerd, is dan ook ae
ervaring van hei buitenland beves-
Mgd, dal de ftoornis van het onder
wijs van gec-n belang is. De schooi;
tandarts daar heeft een onderteek kij
Fel onderwijzend personeel Ingesteld
rn zijr oordeel bex-estigt deze m e-
ntng ©tnstemmig, gelijk óns dezer da
zen is bericht.
Een der voornaamste dingen van
het steloel, dat wij voorstaan is, dat
men beginnen moet met d© kinderen
Ier bewaarschool en die van de ol-i-
st© klas der lagere school. (De le-zer
weet uit het Kaadsvcrslag, dat te
Haarlem juist begonnen wordt met
de hoogs© klasse.) Het ideeaaJ, het
••inddoot moet zijn: elk kind van 12,
13 jaar verlaat de lagere school met
een gezonden mond, m. a. w. de kin
deren moeten van den tijd af, waarop
de tandwisseling begint, of als het
kan nog eer, onder toezicht van den
tandarts komen, om te vermijden, dat
de zieke tanden uit het melkgelbit de
nieuw doorbrekende tanden aanste
ken en tot bederf brengen. Dan zal
litt voor hot kind als vanzeif sprekend
zijn, dat het geregeld den mond moet
reinigen, evenals het 't gezicht doet.
Ue gezonde mondi zal we) niet zonder
me©r gezond blijven, maar de school
heeft dan ook in dit opzicht paedago-
gbch gewerkt en de kinderen, grojt
geworden, zullen er toe komen, veel
eer dan anders, bij particuliere tand
artsen. die van de ziekenfondsen, dij
die van leger en vloot, en aan groot©
Dedrjjven enz. liuip ie zoeken. Wan
neer inen zich nu, volgens de metho
de, waaraan onze commissie de voor
keur geeft, begint mei «Je laatste
schoolk.assen, heelt men daar de kin
deren. wier gebitten in zulk een staai
zijn, dat er het minst aan te doen
vuit. Daarvan is het gevolg, dat op
deze wijze niet alleen het grootst-
uiegelijk aantal leerüngen kan gehol
pen ai den, maar ook, dat deze kin
deren hun geheelen schooltijd onder
behandeling biijven. Want op die ma
nier kan elk jaar de dienst worden
uitgebreid. De tandarts gaat met de
klasse mee en de dienst krijgt op «I n
duur de geheele school onder behan
deling. Op deze wijze groeit de school
tandartsendienst vooitöureiid en is m
6 of 7 jaar compleet. In hel plan, dat
onze commissie voor Den Haag ge
maakt heeft, zulten dan tenslotte 5 of
6 tandartsen noodig zijn. Dat is voor
de behandeling van 40.000 kinderen.
Maar Den Haag is vijf maal aoo groot
afs Haarlem. Voorts moet neg be
dacht worden, dat deze artsen maar
een halven dag in functie zijn, daar
zij ook hun eigen practijk blijven
«vaarnemen. Op deze manier kan heel
klein begonnen worden. Hier in den
Haag bijv. wil de wethouder de
?cJiolen der meer gegoeden uitscha
kelen. Ook kan men de ouders die het
baaien kunnen, een bijdrage laten
betalen. (Geüjk in Haarlem zal ge
nlieden. R. R.).
Het is wel jammer, dat men zoo
werkend, niet dadelijk de geheete
school onder behandeling nemen kan
en voorLoopig de oudere leerlingen
•uiten spel moet laten, maar a.s men
dt kosten bij het begin beperken wit.
Kan hot niet anders. Wordt met de
iicogeie klassen begonnen (zooals te
Haarlem. R.R.) dan kan men niet
alleen niet zooveel kinderen behonne-
len omdat bij de ouderen het kwaad
al vee'i verder gevorderd is, dan bij
Je jongere kinderen, maar ook maakt
men dan, dat hel gebit der jong-ere
eerlingen slechter wordt en later ewn
veel ingrijpender behandeling vei-
"ischt-, dan wanneer met de laagste
klasse begonnen wordt.
Concurreeren de tandartsen zoo
doende niet met ztehzelf, heb ik ten
slotte gevraagd.
—In zekeren zin v.el, antwoordde
o.ii Lez««uar dan ook
wel van collega's op bet platteland
vernomen, maar in de eerste plaats
zit er in ons streven een zeker idea.is-
tisch element en in de tweede plaats
zal op den duur door de invoering
van dit instituut het besef bij de gc-
iieele bevolking legend g worden, uat
net noodzakelijk is, het gebit gei-e-
geid te verzorgen, waarvan het ge
volg zal zijn, dat de hulp van uen
;an«larts veel meer en geregeld zaï
wonlen ingeroepen."
JAC. C. M. Jr.
1JANDELIJivLDEN TUSSCHEN POLEN
EN SOVJET-RUSLAND.
De Vo6siscbe Zeitung' meld: uit Bredau,
d^t, raar aldaar logekomer: berichten uil Po
len en de Uehraine ae openlijke vijandelijk
heden aan het Pool-ore Iruni ua>> beide zij
den ««eer zyn begonuen. Do Puien hebben
dt Heiesiua overschreden eir Borouow en
liubriuk ingenomen. Airaerzijds slaan dc
liucsifcho uoepeu «lat aan de l'ootecne
ZbrusL-Unie ea hebben Proskorow ver-
ouiisc.i© sniuie vo«ir ©en «vijogeer ge-
vormd 1 icbben. Hier was een man, uic
de wetten van het lan«i vei-krociu had
aan het mora, is eer en over ae oide op
sdiool, omdat lnj vroegei', toeai mj
nog dwangarbeider was, onrechlvaar-
<tig gegeeseid was. Hij zou niet geaar-
zad nebben ©eai man van zijn tr«>ep
neer te slaan ol neer te schieten, wan
neer het voor de veiligheid der ande
ren noodig was, maar te midden van
de Jongens en meisjes, diie tegen hem
opzagen als tegen iemand, «Ite vee! be
ter scheen dan hij in werkelijkheid
was, voelde luj zich laf.
En ook was hij niet zeker van zijn
gevoelens -ten opzichte van Betsy Ca
rey. Er was thans geen plaats in zijn
hart dat zoide hij tot zichzelf ten
minste voor liefde voor een vrouw:
maar cn dat „maar" was voor
Jack juist een heel lealijk ding. Er
waren zooveel groote „maren" in zijn
loven er» verleden, hoewel hij soms het
oude dood© verleden te midden van
zijn tegenwoordige, rustiger omgeving
truchtte t© vergeten. Als hij die akeli
ge jaren maar bij de wortels kon trek
ken en voer altijd uit zijn leven wer
pen, zou hij het graag gedaan heb
ben; maar hij kon niet ftij schrikte
nu van ongewone gelui-ien in liet
bosch. Op school klepte zijn hart soms
sneller, hoewel er geen politic in den
o int rei; te bekennen viel en woudloo-
pers in het Broad-haven-district
-slechts alf legenden uit een ver ver-
«vijuena lanu peac.iOuwu werden. Aoen
nam hij nog 6teeds alk: voorzorgsmaut
regelen om makkelijk te kunnen v.ucli-
leu. Onder zijn jas droeg htj altijd
eon geladen revolver, e" Fieetfoot was
nooit ver uit de buurt.
HOOFDSTUK iX.
Tot Gardiner slaat tevrug.
Toen Jack den volgenden ochtend
appèl hield, waren er heel wat leer
lingen; de ©enige afwezige was Mercy
Lord. De onderwijzer deed echter of
hij 't niets bijzonders vond, las kalm
van het bord het vera voor en nam zyn
(luit om het gezang te begeleiden.
Juist op dat oogenbiik werd de deur
opengegooid en kwam Mercy Lord met
een lioogo kleur en opgewonden met
haar moeder binnen.
Mrs. Robert Lord was een dame, die
zich makkelijk ©n netjes kon bewegen,
maar wanneer zij opgewonden was,
had zij een scherpe tong. Het. was
duidelijk, dat zij voor iets onaange
naams kwam en van plan was dat
aan den onderwijzer In tegenwoordig
heid van de leerlingen l© zeggen.
Betsy, geef Mrs. Lord een stoel,
zeide Jack, zonder haar tijd te laten
iets te zoggen.
Betsy fronste haar wenkbrauwen en
dood met de grootste kalmte wat haar
gezegd werd.
Gaat u als Jiet u blieft zitten,
Mrs Lord, zeide de onderwijzer,
tot wij klaar zijn met zingen.
-.ns. Lor a aurzoxue, zy wag niet g-
komen voor haar pleizier ol om waf
te leerert, maar om aan te dringen
op een voorbeeldige bestraffing van
hen, <i)ie den vrede van haar familie
kring verstoord hadden. Jack echter
gal zacht de melodie op zijn Duit aan;
zij guijj dus maar zitten, terwijl Mer
ci naast haar bleef staan.
Het lied was er toevallig een, dat
do leerlingen al meermalen gtzongon
hadden, zoodat liet geen moeilijkheden
met-r opleverde en goed klonk.
Midden in het lied keek Jack over
zijn fluit naar Mrs. Lord cn Mercv,
terwijl hij zich afvroeg wat. er sfraks
zou gebeuren en hij hoopte hartelijk,
dat zij tot kalmte zou komen en geen
scène zou maken in tegenwoordigheid
van de kindoren.
Na het volgende couplet keek Jack
weer over zijn fluit en hij meende te
zie»; dat Mrs. Lord iets uit den hoek
van haar oog weg wreef met haar zak-
doek, toen zij dat nuttige artikel
hoorbaar voor eert ander doel ge
bruikte.
Toen het refrein van het slot-couplet
weggestorven was, zat Mrs. Lord kalm
in haar stoel te wachten of de onder
wijzer haar zou komen aanspreken.
Het gezang had haar blijkbaar gc-kal-
rueerd.
Het was mijn plan een paar
woorden tot de heele school te spre
ken, zeide Jack als bij een plotseling?
Ingeving, terwijl hij zijn fluit ne«r-
ivgue, en hoewei Airs. Loru, nua»
ik vermoed, juist voor deze zaak hier
gekomen is. gtdoof ik toch, dat net
goed zoi zyn te zeggen wat ik van
plan was, ooi; al was er niemand per
soonlijk komen klagen. Ik heb nti.n
vriendinnetje Mercy Lord wel eens
voor de Idas laten komen en haar
werk geprezen en gewezen op haar
vlug begrip, om jullie te laten begrij
pen, wat ik julitr Iceren moet. Wan
neer ik dat deed, deed 11; het voor het
bestwil van jullie allemaal-en ik dacht
er geen oogenbiik bij, dat julli© daar
om jaloersch zoude» worden op Mercy
en haar zouden plagen. Maar tot mijn
spijt moet ik zeggen, dat jullie me
verkeerd begrepen hebben en gedacht
hebben, dal ik Mercy in de hoogte
wou staken. Nu ben ik hier volstrekt
niet om van een van jullie mijn lieve
ling te maken, maar om jullie wat
te loeren en mijn best te doen, jullie
zoo knap mogelijk te maken. En nu
spijt het me vrecselijk, dat sommigen
v'ffn jullie jaJoersch zijn geweest. Mis
schien weten jullie het niet, maar
Jaloezie is eear leelijk ding. En wan
neer ze den vorm van afkeurenswaar
dige daden, zoo al© het vuil maken v.in
een schoon schrift rnrt inkt en het
scheuren van bladzijden uit boeken,
aanneemt, is het nog veel leelijker en
moet In het belang van de schoolorde
gestraft worden. Ik ben niet van plan
te vragen, wie het gedaan heeft.
(Wordt vervolgd).
