S HAW
LS
H. 8EEÜHAI
Koningstraat 48-50-52-54
A l)V ERTENTltN
Runt u Rieden uit onze
OVERHEMDEN
BOORDEN
DASSEN
STRIKJES
nieuwe sorteering
HORDEN
PETTEN
SLOBKOUSEN
HANDSCHOENEN
enz.
Wij verkoopen o.m. zware zuiver Zijden Shawls vanaf f 2 2^
25iet onze Speciale Etalage
enz.
Buitenland
De Volkenbond
De Telegraaf correspondent schrijft;
GENèVE, 22 Nov. Er ie iets veranderd onder
het hemelgewelf. De zweepslag van Viviani:
Ale gij deze voorstellen niet kunt aannemen,
laat ons dan onze theoretische en academische
beraadslagingen voorzetten ten overstaan van
«ene wereld, die zegt: „Décidément, sous la
calotte des cieux 11 n'y a rlen de changé," heeft
gewerkt. Toen hij de toejuichingen vernam, dio
op deze woorden volgden, wist hij reeds, dat de
Volkenbondsvergadering zich niet tot bespiego-
lende beschouwingen zou willen beperken, doch
een daad zou doen. Zij heeft die gedaan, mis
schien is het een coup d'épée dans l'eau, eene
daad die niet doel treft, maar waarschijnlijk
ls dit niet en ook al mocht het zoo zijn. dan
blijft het besluit eene daad. de eerste van an
dore daden, die beter haar doel zullen treffen.
De zitting van hedenmorgen, de eerste op
welke de Vergadering geroepen was besluiten
te nemen, gaf ons een schouwspel, dat mijne
stoutste verwachtingen overtrof, een debat in
het openbaar tusschen verantwoordelijke staats
lieden, niet over een of andere regeling, die
wenschelljk is. over eene overeenkomst, die
gesloten sou kunnen worden, zelfs niet over
de vaststelling van de richtsnoer, naar welke
men bij eventueel gebeuren zoude handelen,
maar eene beslissing over een concreet feit,
over een thans bestaanden toestand en de wijze
waarop hier onmiddellijk ingrijpen moet ge
schieden.
Toen lk eerste wonder, deze sprekere
konden duidelijk verstaan wo~den Balfour
In glasheldere taal het standpunt der Engel-
sche Regeering hoorde uiteenzetten en daarop
onmiddellijk Viviani in heerlijk gebouwde zin
nen dat standpunt hoorde weerleggen, het Fran-
sche plan ontwikkelen en de Vergadering mee
slepen door do kracht zijner welsprekendheid.!
toen daarop, ten aanschouwe van ieder, del
voorstellers der verschillende besluiten de hoof
den bij elkaar staken om weinige minuten la
ter In het openbaar, de onderhandelingen voort
te zetten, die leidden tot eene samensmelting
hunner voorstellen, toen kreeg ik het groote
bewustzijn: hot onzalig werk van Metternlch
In 1816 te Weenen verricht, ls vernietigd: de
openbare diplomatie breekt zich baan.
Mijne lezers, die de koele en dikwljlB ondui
delijke telegrafische verslagen van deze gedenk
waardige zitting hebben gelezen, zullen allicht
meenen, dat lk overdrijf, omdat de einduitslag
van dit eerste pogen der 41 ln den Volkenbond
vereenigde naties nog onzeker ls, maar le ge
loot ik niet aan die onzekerheid, heb ik vast
vertrouwen in het althans gedeeltelijk succes;
2e ls het een pogen, gedragen door den go-
meenschappelljken wil der geheele Vergade
ring, 3e ls het een succes voor de atoirtmoe-
digsten onder hare leden.
Toon Lord Robert Cecil, de eerste redenaar
nadat de constitutie der Vergadering tot stand
was gekomen, de ontwikkeling van zijn pro
gram besloot met den oproep „de l'audace".
Wisten wij nog niet of die stuwkracht het zwa
re lichaam van den Volkenbond in beweging
«5n kunnen Brengan. Toen watdrrtagmorgen (Tg
Belgische senator LalJm-uiiie zijne warme o>c-
tnlglng In den strijd voor recht en vrede be
sloot met de l'audace, de l'audace et encore
de l'audace!"en aldus de schim van Danton op
riep. die het reuzenwerk voltooid heeft der
verbrijzeling van het ancien régime, wisten
wij nog niet of deze steun van eene mogendheid
van den tweeden rang voldoende zou zijn.
EENSTEMMIGHEID TEN AANZIEN VAN
ARMENIA
En thnns ls het eerste besflult genomen. Dat
eerste besluit is de aanneming van een voorstel
door Lord Cecil gedaan en door Lafonlaine ge
amendeerd, welk amendement door den eersten
voorsteller als «ene verbetering was overgeno
men. Wel ia waar had Viviani het voorstel met
het zijne aangevuld, doch zooals bij eenige
overdenking aan allen duidelijk werd, was deze
aanvulling geen verzwakking, maar veeleer
eene versterking van het besluit.
Is het mogelijk dat de geschiedenis zich her
haalt, dat la Montaigne do vergadering mee
sleept? Zij heeft door deze eerste stemming
veel aan kracht on Inwendig vertrouwen ge
wonnen. want er heerschte spanning in de
Verg.-'dcrlrg en bij alle aanwezigen over d n u.t-
slag dezer stemming. Uitdrukkelijk was door de
sprekers er oP gewezen dat Art. 5 van het
statuut toepasselijk zoude zijn en het besluit
alleen genomen kon worden met algemeens
stemmen. Op het laatste oogenblik kwam de
voorzichtige Zwitser Ador nog met het voor
ste! om, indien wel de meerderheid doch geen
eenstemmigheid bereikt werd, de stemming
niet als definitief te beschouwen en morgen
de eindstemming te houden. Het le niet noodlg
geweest. Toen het voorstel ln stemming ge
bracht werd, stonden nagenoeg allo hoofden der
delegaties kaarsrecht op hunne plaats en toen
zij, die tegen het voorstel waren, verzocht wor
den op te staan, bicven al en zitten. De president
proclameerde de aanneming bij eenstemmig
heid en nog geen minuut later stond een leder
en liep men door elkaar en was er een bewe
ging, eene emotie, zooala men in deze Ver
gadering voor een zakelijk besluit niet had
kunnen verwacfbten. Trouwens de Vergadering
toondo recd3 den geheelen morgen hoe uit
nemend hare publiciteit werkt op hare leden en
hoe zij zloh bewust waren dat deze houd'.ng van
zich openlijk te durven geven, gesteund wordt
door de openbare meening van millioenen en
nf.llioencn menfechen ln alle were'.ddeelen.
Niet eenmaal, maar herhaaldelijk, heeft deze
bijeenkomst van diplomaten, staatslieden en
regenten, hartelijk geapplaudisseerd en zij
toonde het karakter eener meeting door den
grooten invloed dien zij onderging van de wel
sprekendheid van meerdere der redenaars. De
welsprekendheid een factor geworden ln reeële
Internationale politiek!
EEN VERTRAPT VOLK.
Het Armenische volk wordt vermoord. Her
haaldelijk heeft men het zijne zelfstandigheid
beloofd, toen het alleen maar vroeg zijn recht
om te loven. Tallooze malen zijn hervormingen
toegezegd aan de Armeniërs, die onder den
Sultan stonden, later ook aan hen wicn de
Czaar als heerscher was ten deel gevallen en
zij waren blijven lijden. Het tractaat van Ver
sailles spreekt niet over hen, maar dat van
Sèvres kent de Armenische republiek als een
afzonderlijken staat. De Turksche nationalis
ten en Anatolië onder Mustapha Kemal oor
deelden anders en zijne troepen schijnen zelfs
de hoofdstad der republiek Erlwan te hebben
bezet, ln de uiterste wanhoop richtte het
Armenische volk zich tot den Vólkenhond en
de delegaties der 41 bondsstaten, te Geuève
aanwezig, werden overstroomd met telegrafl-
scho beden om hulp.
Het is ln deze omstandigheden. dRt de Vol
kenbondsvergadering het navolgende besluit
heoft genomen, dat betreft twee menschen-
groepen, die niet tot den bond behooren.
„De Vergadering, begeerig met den Raad
samen te werken, ten einde binnen den kortst
mogelijken tijd het Armenische treurspel te
doen ophouden, noodlgt den Raad uit om zich
met de regeeringen te verstaan, opdat eene
Mogendheid belast worde de noodlge maatre
gelen te nemen om de vijandelijkheden tus
schen Armenië en de Kemalisten te beëindigen;
„En belast een comité van zes leden om na
te gaan de maatregelen, Indien deze er zijn,
welke genomen moeten worden ter beëindiging
van den strijd tusschen Armenië en do Kema
listen en hierover aan de Vergadering ln den
loop harer tegenwoordige bijeenkomst, rapport
uit te brengen".
De redenaars. die heden het woord voerden
over het voorstel van Lord Robert Cecil, dat,
door Lafontalne gewijzigd, het tweede gedeelte
van dit besluit vormt, zijn in drie groepen te
splitsen.
DE KLEINE MOGENDHEDEN.
De eerste omvat die dor kleinere mogend
heden. Spalalkovlch, de afgevaardigde van het
koninkrijk der Serviërs. Kroaten en Slovenen
en Jonescu (Roemenië) ondersteunden de aan
vrage om hulp der Armeniërs met al de kracht
hunner ervaring van Balkantoestanden eu uit
moording van volken. Branting (Zweden) en
Nansen (Noorwegen) gaven namens Scandlna-|
vlë te kennen, dat het niet aanging, dat er een i
Volkenbond bestond en tegolijk een volk, heb
bende zijne eigen beschaving en zijn nationaal
bewustzijn, werd vernietigd. Op de practische
en energieke wijze, dien Nansen's optreden
kenmerkt, zette hij uiteen, dat 60.000 k 80.000
man en eene uitgave van 20 millloen pond
sterling voldoende zouden zijn om rust en
vrede ln dit deel der wereld te brengen. Hoe
vredelievend ook gestemd, vroegen zij of deze
macht, aan soldaten, oorlogsmateriaal en geld
niet bijeen te brengen zou zijn. Allen richtten
daarbij hun oog op de Ver. Staten, die zoo bij
uitnemendheid in staat zijn door vloot, leger,
oorlogstuig en financiën het volk der Arme-
nlërs te redden en Doherty (Canada) zich hier
bij eenigszlns afwijkend uitend van Balfour,
deed nogmaals, geheel ln dcnzelfden geest, een
dringend beroep op de Ver. Staten.
Deze geheele groep gaf uiting aan liet ge
meenschappelijk gevoelen, dat de redding van
Armenië een plicht ls van de georganiseerde
statengemeenschap. j
De tweede groep was gevormd door Lord Ro
bert Cecil (Zuld-Afrlka) en Lafonlaine (Bel
gië), de belde voorstellers van wie thans al
leen de eerste het woord voerde. Zij betreur
den ook ten zeerste de houding van Amerika
en een antwoord op de uitvoerige uiteenzet
ting door Tlttonl gegeven van hetgeen de
Volkenbondsraad in deze zaak heeft gedaan
en hoe deze tevergeefs had gezocht raar eene
mogendheid krachtig genoeg en bereid het
mandaat over Armenië te aanvaarden en na
dit land te hebben beschermd tegen de aau-
slsven aie het bedreigen, het te lelden en te
helnen od den weg. van zelfontwikkeling.
brachten "zit lilde aan dit streven, doch mem-
den dat bij het mislukken daarvan de Verga
dering niet kan berusten. ZIJ meenen dat, ter
wijl de Raad uit de vertegenwoordiger* van
8 Staten bestaat, de Vergadering die alle 41
leden van den Bond osnvat. meer gezag en
groot er Invloed zou kunnen hebben en dit al
thans moest beproeven, wilde «nen niet dat de
Volkenbond onmachtig en dus overbodig zou
blijken. Tot grooten schrik van de uiterste pa
cifisten had zelfs Lafontalne de vorming van
internationale militaire hulp op den voorgrond
geschoven bepaaldelijk door het leveren van
oorlogsmateriaal en van officieren voor de Ar
menische troepen. Ook nu nog werd eeno der-
gelIjke feitelijke hu!<>verleenlng niet uitge
sloten en de Commissie van zes leden door hun
voorstel ln het leven geroepen. heeft deze
i wijze van hulpverleenlng, evenals elke andere,
op hare mogelijkheid en wenscbelijkheld to
onderzoeken. Wat zij, beoogen, ls dat ln geen
1 geval de Vergadering bij de pakken blijft zit
ten, zoolang er nog één middel ls om te hel
pen. Die hulp moet vlug geschieden en daar
voor dient deze specials commissie, die haar
rapport vlug moet uitbrengen. Zij is reeds he
denmiddag door het Bureau der Vergadering In
onderling overleg benoemd en kan dus dade
lijk aan "het werk gaan. Inmiddels kan de Raad
•het eerste deel ten uitvoer leggen, helpt dit
i niet dan komt het middel der commissie.
DE GROOTE MOGENDHEDEN.
De derde groep is gevormd door de groote
mogendhe r-n. Japan blijft zwijgen. Is Anato-
11c geen Azfë meer? Italië heeft zich voorzich
tig niet goult, maar beiden hebben de motie
aangenomen. Voor het voorstel Cedl-Lafon-
ts.ine sprak zich ook Balfour uit, maar op een
wijze, die door Viviani terecht hoogst ontmoe
digend werd genoemd.
Wij meenen het alle goed, zeide hij, maar
goede bedoeling ls nog geen politiek. Wij moe
ten, de practische bezwaren onder het oog
zien en dan ln de eerste plaats opmerken dat
de statuut van den Volkenbond, eene tusschen-
komst als onderhavige niet in het oog heeft ge
had. Men heeft gedacht aan moeilijkheden tus
schen goed georganiseerde staten met vast
staande grenzen, die aan de openbare meening
van het buitenland waarde hechten en waar
op een economische dwang desnoods zou kun
nen worden uitgeoefend. In dit geval hebben
wij geen georganiseerde staten, geen vast
staande grenzen, zijn de Turken onverschillig
omtrent hetgeen men over hen denkt en kan
men tegen de Kemalistische roovers geen en
kelen economischen maatregel gebruiken. Had
men een staat kunnen vinden die het mandaat
aanvaardde de Ver. Staten zouden een ide
aal lasthebber zijn geweest dan ware het
anders, maar men heeft niemand kunnen vin
den en de Bondsraad moest het opgeven. Hij had
eventueel den steun der andere mogendheden
moeten kunnen toezeggen, maar reeds bij de
typhusbestrijding is gebleken, hoe weinig be
hulpzaam de mogendheden op verzoek van den
Bondsraad zich toonen.
Bij zijne tweede rede dikte hij dit nog eens
aan. Mustapha Kemal is iemand die om niets
geeft, „het hoofd van rooversbenden", zeide
Balfour. Als gij met hem onderhandelt, moot
gij hem iets kunnen geven, geld of grond. De
Volkenbond heeft noch het een, noch het ander
en hoe kunnen wij eigenlijk gaan spreken met
zoo lemend? Als de commissie van zes er niets
op weet te vinden, zullen wij wel moeten blij
ven de strandbewoners die een schip op de kust
tien vergaan, en den opvarenden geen hulp kun
nen bieden.
VIVIANI AAN HOT WOORD.
Viviani. sprekende namens Frankrijk, erken
de de Juistheid van veel van hel door Balfour
gezegde en wees er op dat Lafontalne in zijn
voorstel voorzichtig opengelaten had of er wel
een hulpmiddel ls. WIJ stuan eigenlijk machte
loos, zeide hij, wij hebben eene vergadering op
welke men eene groote verantwoordelijkheid
heeft geladen, maar wij hebben nleis te bevelen.
Dit komt doordien men geweigerd heeft in te
gaan op het Frausche voorstel van Bourgeois
om eene militaire organisatie en een interna
tionale verplichting tot het leveren van con
tingenten manschappen ter beschikking van den
Volkenbond te stellen: Dan hadden wij niet
noodlg gehad hulp te vragen aan de groote
mogendheden die de krachten welke zij na den
oorlog hebben overgehouden, geheel moeten
gebruiken voor de uitoefening der mandaten
welke haar zijn opgedragen, dan zouden wij
over ons eigen dwangmiddel kunnen beschik
ken.
Toch wil hij niet met de benoeming van eene
commissie aan de Armeniërs een schijn van
hoop geven, die alleen teleurstelling kon ba
ren. Maar kunnen wij geen mandataris vinden*
dan misschien wel een onderhandelaar. Deze
zou, namens den Volkenbond optredend, de
strijdende partijen tot rust, onderling overleg,
bemlddoling of arbitrage moeten brengen en!
zijn zedelijk gezag zal buitengewoon hoog zljnj
als hij niet uit eigen beweging, maar op drin-'
gend. geheel eenstemmig verzoek van deze Ver
gadering optreedt. Dit middel moet men eerst
beproeven, het ligt binnen de grens der moge
lijkheden en als een ervaren en bekwaam man
aooaU bijv. Balfour zulk een opdracht aan
vaardt, zal hij zeker niet zonder eenlg succes
voor de Amenlërs werken.
In mijne zeer beknopte samenvatting van
deze twee sprekers, heb 11c niet kunnen neer
leggen den helderen practischeu geest die,
Olt hunne woorden sprak, noch de welwillende
angstvalligheid van den een en de geostdrixtl-
ge begeerte van den ander toch iets tot stand
te brengen.
RIJNGEBIED NIET VOOR
AFSCHEIDING.
Het partijblad der Kculsehe moerder-
heidsBoci.olisten verklaarde in een open
brief aan den Rijkskanselier, dat niets de
Rijnsclie soc.-dem. naar da West-Euro-
pecsche domoeratièn zou lokken, het al-
gens werd in de Rijnsciic arbeiderschap
invloed gewonnen door lien, die naar een
afzonderlijken bond streefdc-n en met
behulp van lieden, die te l'arijs achter de
schermen werkten, do Rijnlanden aan
Frankrijk wilden vorschocheren ter wil'o
van materieel voordeel. De Rijnsciic soc.
bleven trouw aan de Duitsche republiek,
aan liet ontwapende Duitschland tegen
over het onder de wapenen blijvende
Frankrijk.
ONDERHANDELINGEN HERVAT.
De Poolsoh-Russische onderhandelingen
zijn op aansporing van Joffe weder hervat.
De bepalingen voor een amnestie voor do
onderdanen van beide landen werden
vastgesteld.
GRIEKENLAND EN ITALIë.
Volgens een bericht uit Rome aim ds
Berliner Zeitung heeft de Itaüaansehe re
geering door haren gezant te l'arijs aan
de geallieerden de besliste mededeeling ge
daan, dat zij geen reden heeft, om aan
eenige inmenging in de Grielcsehe aange
legenheden deel te nemen.
Een welkom St. Nicolaas-Cadeau
Wij zijn in 't bezit gekomen
van een GROOTE PARllJ
welke wij aanbieden tesfen
abnormial LAGE PRIJZEN
