Van onzen reizenden Redacteur
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 6 FEBRUARI 1S21 TWE2DE BLAD
(Vlerd» reek».)
No. 128
Over werkloosheid: Oorzaken en
Bestrijding.
Dat J» Wr J'tu Gernt.-z, dlroK'U run
dril Nederlandsohen WerldooKheidsrtia.1,
ii)n bureau aan de Prinsengracht te Am-
Sterdam, in „D'Gealvinck" 72 treden hoog
heett, is niet, zooals hijzelf grapt, om hem
slank on lenig te houden, ook niet, denk
ik, om hem, een bekorenden blik te ge
ren p de drukke werkstad, die daar nan
bot water, bij de Munt, zeer bedrijvig
leven toont, hoewel dit kijkje voor een
hoofd van oen werkloo8lieidsmstelling wel
zeer aantrekkelijk moet zijn, 'k zou bet
roeleer als een aanwijzing willen zien,
dat iemand in de positie van den hoer
Gerntsz, een man van wijden blik moet
sijn. Deze gedachte kwam bij me op, toen
'k na met den heer Gerrttsz een oogenbilk
hel drukke werkleven beneden te hebben
bekeken, nel hein zal te pralen over het
vraagstuk der werkloosheid. Do zaak der
werkloosheid toch eischt een wijden blik.
Want daarbij komen zooveel factoren ter
sprake, dat inderdaad degeen, die gene
;>eD is een dergelijk instituut, als dit, te
eiden een veelzijdige kennis moet bezit
ten. En al is er al veel over deze aange
legenheid geschreven, bet laatste stellig
nog niet. De reden daarvan is Juist, dat de
oorzaken van de nu ingetreden werkloos
beid 'zoo diep liggen eu daarom bet con
alateeren van het kwaad alleen niet vol
doende is, om het te verhelpen. Wel zoo
op zich zelf de financieele benadeelinc
der sleohtoffera met geld vrij eenvoudig
sijn tegen te gaan wat nog niet zeg
gen wil, dat het zoo eenvoudig ie, om het
daarvoor benoodigde geld ook te vinden
maar daarmee is men er niet. Het ie van
secr veel belang, niet enkel uit een theo
retisch oogpunt, maar ook uit practiscne
overwegingen, te proheeren, om do oorza
ken op te sporen, om aldus het kwaad der
werkloosheid bij den wortel te kunnen
aantasten. Bovendien moet zorgvuldig
worden nagegaan, wat do gevol
gen zijn zullen, indien een bepaalde
methode van werkloosheidsbestrijding
wordt toegepast, want bet zou kunnen
voorkomen, dat de opheffing van do fi-
nancioele nadeelen der werkloosheid
meewerkte, om de werkloosheid nog te
Tergrooten, al moge deze paradoxale op
merking menigeen, die niet verder op
de kwestie ingaat, vreemd klinken..
Do crisis, die als een der gevolgen de
werkloosheid met zich braoht, is zakeT
niet onvoorzien gekomen; maar deson
danks onverwacht. Een der groot-in-
dustrieelen uit Twenthe, dien ik in het
gegiii der crisis sprak, vertelde me, dat
ook zijn firma altijd wel bad geweten,
dat deze tijd komen moest, maar dat do
economische ontwrichting zon snel was
neergeslagen, was evenwel een zeer pijn
lijke verrassing geweest, temeer, omdat
bij hel falen in het bepalen van het tijd
stip van het nithreken der crisis nog deze
den toestand nog verergerende vergissing
wsa gemaakt, dat de industrie - met na
me do textielnijverheid. tot aan bet
uithieken van de crisis van meening ia
geweest en daarnaar ok gehandeld heeft,
belaas, dat er op de wereldmarkt een te
kort aan producten was en dat men «r
daarom op bedacht moest zijn, om een
zoo groot mogelijken voorraad ln te slaan,
waardoor de omvang van de moeielijkbe-
den nog vergroot werd, omdat daardoor
niot alleen de aanwezige voorraden afge
werkte goederen met zeer aanzienlijk ver
lies van de hand moesten gedaan worden,
maar ook, dot meri de weinig bemoodi
gendo wetenschap bezat, dat men nu nog
tijden lang met verllsB zou moeten pro
duceren, om de te duur gekochte grond
stoffen tot artikelen te verwerken.
Ook de heer Gerritsz behoort tot dege
non, die van te voren heuben voorzien
dat er een economische Inzinking dreigde.
Hi.i wees me op een artikel van zijn hand
In het Tijdschrift van den Werkloosheids
raad ,ln bet laatst van 1919. getiteld„On
zekere vooruitzichten", waarin hij do aan
dacht vestigde op de symptomen van een
taadoronde crisis, waarhij de situatie aldus
leokenende: Importeurs en fabrikanten
hebben hun voorraden belangrijk aanga
vuld in de verwachting die weer mot
wmst to kunnen vexkoopen. Zij ujn
hierin teleurgesteld, omdat het verarmde
buitenland niet kon koopen tegen de
prijzen, die onzo exporteurs wilden be
dingen. Oorzaak van dezen toeBtand was
de daling van de wisselkoersen op de ooe
telijk gelegen landen. De daar ÏDgekooh
te grondstoffen, hier verwerkt, moesten In
die landen verkocht, een grooter aantal
marken opbrengen, dan bij een hoogeren
wisselkoers, (bij den Inkoop der grondstof,
fen namelijk) was berekend. Gevolg, dat
de fabrikanten, die wel de ingekochte goe
deren moesten betalen, dia niet konden
of wilden verkoopen. Daarom moest een
beroep op de banken gedaan worden om
crediet of vergrooting van het crediet, ook
.oog om deze redon, dat de fabrikanten
door de prljsverhoogingen der artikelen
pver meer geld moeten beschikken dan
vroeger. jNu stelde de heer Gerntsz toen
reeds do kraag, of de banken in staat zou
den zijn om aan die vermeerderde crediet
aanvragen te voldoen. Verschillende
bankinstelingen hadden reeds met het
oog op de toestanden na den oorlog haar
kapitaal uitgebreid, maar ook voor deze
Instellingen was hel de vraag, of dit vol
doende was. Wanneer de banken door
de moeilijker wordende toestanden stren
ger worden bij het vorleenen van crediet,
zal het gévolg zijn dat ondernemingen,
aan de grens van haar voortbrenging, te
niet gaan, omdat zij geen kapitaal kun
nen verkrijgen voor verdere uitbreiding.
Daarbij kornt nog het te niet gaan van
industr i«Sn die tijdens den oorlog ont
staan, konden bloeien, maar nu er weer
bnitenlandsohe ooncurremie komt, het
niet kunnen honden. Die concurrentie vari
het buitenland met zijn vaak lagere valuta
benadeelde natuurlijk ook in belangrijke
mate de andere nijverbeidsinstellingen.
Om werkloosheid af te wenden ia dus
noodig de goederen in circulatie te hou
den d.w.z. bet mogelijk te maken, dat het
buitenland de goederen afneemt. Voor lan
den met lagen wlsaelstand is dit te doen
door het verleenen van credieten aan die
buitenlanden, opdat xij door zullen »un-
nen gaan met koopen, maar dit was een
bezwaar, omdat dit reeds in zoo groote
mate door ons land gedaan werd. Zouden
andere landen daartoe bereid blijken,
dan zou ons dat niet ten goeds komen,
omdat die landen eigenlijk is Amerika
daartoe alleen in staat aan de erediot-
verleening eisoben zouden verbinden ter
bovoordecling van hun eigen nijverheid.
Als ds bankiers te onzent niet bij maobte
zouden zijn, om het buitenland en du*
onze nijverheid te steunen, konden zij
aankloppen bij do Nederlandscho bank,
„do veiligheidsklep", daar die bij do
overneming van de aan do banken ver
strekte onderpanden, aan de banken nieu
we oredieten zou kunnen verleenen, maar
dit zou alleen kunnen als de Ned. Bank
haar bankbiljettencirculatie vergrootte,
tengevolge waarvan weer prijsstijging te
verwachten zou zijn.
De heer Gerritsz heeft deze opmerkin
gen gemaakt een Jaar vódr de orisis uil
brak. 'k Vond het wel eigenaardig er het
een-en ander van te vertellen, niet alleen,
omdat de gebeurtenissen den heer Ger
ritsz in het gelijk hebben gesteld, maar
ook, om degenen, die over het vraagstuk
van de werkloosheid niet dieper hebben
nagedacht, een vluchtig kijkje te geven
op de dieper liggende oorzaken en aan to
toonen, dat die oorzaken maar niet zoo
weg te nemon zijn, al waren alle men
seben ook van goeden wille, omdat een
verkeerd toegepaste remedie de kwaal wel
eens zou kunnen verergeren, zooals ook
uit bovenstaande besoliouwing blijkt.
In het begin van 1920 waren er malaise
teekenen; verminderende uitvoer en ver
hoogde invoer door de zich herstellende
Duitsche nijverheid op onze markten. Dit
veroorzaakt natuurlijk 'directo schade voor
de betrokkenen, maar werkt voor het alge
meen gunstig, omdat Duitschland door
bet verkrijgen - van vorderingen bp Ne
dorland betere wisselkoersen erlangt, wat
niet anders dan gunstig kan zijn voor ons
lapd, hoewel daarbij nagegaan moet wor
don, wat zwaarder weegt: de directe
achade voor de betrokkenen of bet indi
recte voordeel voor het algemeen. Een
voorbeeld weer hoe ingewikkeld de zaak
i*.
In de helft 'van het jaar wees de heer
Gerritsz weer op andere prisiaverschijn-
seln. Een merkwaardig gevaar lag in den
stijgenden rentevoet en nu wel zeer dl
reet voor de werk looien, omdat hun kas
ten bedreigd werden, doordat die veel
kapitaal in pandbrieven hadden belegd en
deze door de stijging van den rentevoet in
waarde verminderden, omdat zij legen la-
gar rentetype waren uitgegeven, dan de nu
geldende rentestand. Een gevolg zou
zijn, dat de werkloozenkaaseu bij uitbre
kende werkloosheid genoodzaakt tot reali
seeren van de vier pandbrieven, deze met
verlies zouden moeten te gelde maken. De-
te verhoogde rentevoet veroorzaakte mede
een verhoogde hypotheekrente, met haar
kwade gevolgen, ook voor do nijverheid,
daar de fabrikant, di» geld beboefde en
dit zou kunnen verkrijgen door verbypo-
tbekeeren van zijn eigendom, door die
hoogere hypotheekrente er op bedacht
moest ziju, dat de verhoogde rente uit liet
product moest komen, wat dus voor hem
prijsverhooging van zijn artikel beleeken-
d* en dus moeilijkheden misschien zijn
val met zich zou brengen. De oacao-nij
verheid begon den arbeidstijd belangrijk
in te krimpen, de klompenindustrie werd
stopgezet, de textiel en diacizntnijver-
heid ging in verband met de lagere loo-
nen ln het buitenland laten werken oveT
de grenzen, in den landbouw nam de
vraag naar arbeidskrachten af.
In den zomer scheen de toestand er
iets gunstiger voor te staan, omdat de
orediotvcrleenïng niet blrek te stokken.
Al kwamen verschillende bedrijfsgroepen
in moeilijkbeden, van een orisis was notr
geen sprake. Maar aan bet eind van 1920
werd do toestand ernstiger, toen inder
daad de crisis uitbrak, omdat de crediet-
verstrekking begou to stokken, niet het.
eorst hier, maar wel voornamelijk in het
buitenland. Daardoor daaldc-p do prijzen
van een aantal grondstoffen belangrijk, ja,
zonken naar beneden, omdat de produ
cent, die op andere wijze geen geld meer
kon verkrijgen, zijn goederen verkoopen
moest, wilde hij het noodige kapitaal ver
krijgen, om aan zijn verplichtingen te vol
doen. Dit hadtengevolge dat bij groot
aanbod en weinig vraag de prijzen vao
hel product snel daalden. Wat dit betee-
kende voor de fabrikanten, die op dat
oogenlilik vol zaten met grondstoffen en
goederen is nog alleen maar te benade
ren. Zeker ia bet, dat >n dc groot-industrie
voor millioenen sdliade is geleden. Dat de
orisis niet eer is gekomon, hoewel zij toch
reeds lang dreigde, schreef de heer Oer
ritz, naar hij mij zeide, voor een deel toe,
aan de groote winsten, die de Indische
suikerfabrieken in ons land hebben ge
bracht. In den loop van 1920 is daardoor
voel geld belegd, dat weer als crediet aan
de industrie kon uitgegeven worden. Hier
uit blijkt, dat ook het wel en-wce van de
Indische cultures een fsclor van invloed
iB op de werkloosheid hier to lande. Aan
den anderen kont weet do heer Gerritsz
do geldschaarsohte, d.w.z. crediet
schaarschte mede aan het feit, dat een
aantal ondernemingen te groote dividen
den hebben gemaakt. Zij bobben feitelijk
bun kapitaal opgegeten, want zij hadden
een belangrijk deel van hun winst moeten
reserveeren. Daardoor zijn ze later in
moeilijkheden gekomen, toen de bank
credieten niet meer zoo grii gegeven wer
den.
Groote bloei valt niet spoedig te ver
wachten, de heer Gerritsz vreesde, dat we
jaren van malaise tegemoet gingen, waar
bij z.i. de arbeiders de dupe zullen wor
den.
De ingetreden werkloosheid omvat tal
van bedrijfsgroepen. Sigarenfabrieken, dia
mantslijperijen, textielfabrieken, aijn zeer
getroffen; ook de fabriekez van papier,
turfstrooisel en meubelen, terwijl de stof
feerderij er weer gunstiger voorstaat. Dan
liet havenbedrijf, de automobiel- en con-
Struotiefabriekcn, de metaalfabrieken, be
halve de z.g. specialiteitBfabrieken, die
voor haar artikelen vaBle afnemers hebben.
De visscherij en de aanverwante bedrijven
hebben het medo te kwaad, ook die aan
do Zuiderzee, daar de viscl. is uitgebi?
ven. Alle kustplaatsen zijn belangrijk
daardoor getroffen. Stop staan ook zink-
fabrieken, glas en confectiefabrieken, de
laatste gedeeltelijk oorlogsbedrijven, die
zich bij de herleefde concurrentie van bet
buitenland niet meer kunnen handhaven.
Wat nu 'Ie maatregelen moeten zijn te
gen de werkloosheid? Getracht wordt, om
de geldelijke nadeelen voor de arbeiders
weg te nemen of te verminderen doordat
de uiikeering der leege werkloozenk&asen
door het Rijk voor zekeren tijd worden
gewaarborgd en door de waebtgeldrego
ling. Maar uitkeeren zonder werk la oon
sumeeren zonder produeeeren en de heer
Gerritsz is dan ook van meening, dat p
den duur alleen steun mag verscriaft wor
den In den vorm van liet verschaffen van
productief werk, omdat, naar hij het mij
zei, werktooxenzorg goed ia. inaar niet
gaan kan ten koste der volkswelvaart. De
Rcgcering en groote gemeenten beramen
in dit opzicht maatregelen om te komen
tot uitvoer van werken, die voor de
gemeenschap van belang zijn.
Voorts is er door den wcrklooslieidsrsad
een bespreking gehouden met een aantal
vertegenwoordigers van regeering, pa
troons en werklieden, vakvereemgingen en
andere instellingen ter bespreking van de
vraag of tegen de oorzaken van de crisis
met name bier, de concurrentie van de
landen met lage valuta, iets te doen wa
re door z.g. anti dumping maatregelen,
waarmee vroeger bedoeld werd maatrege
len legen een systeem om door levering
tegen lagere prijzen dan de kostprijs een
markt in het buitenland te veroveren,
maar nu: maatregelen tegen het verkoo
pen door het buitenlmd tegen logeren
prijs, mogelijk door de lagere valuta. De
oxportnijverheid zou in dit opzicht gehol
pen kunnen worden door uitvocrpremies
of subsidies, de nijverheid, die voor de
binnenlandscbe msrkt werkt, zon bevei
ligd kunnen worden legen de eoncurren
tie ran het buitenland door verhoogde In
voerrechten op die buitenlandsche pro
ducten. Vrij algemeen is men tof de mee
ning gekomen, dat in dergelijke maatrego
len geen hulp moet gezocht worden. Mr.
Everwijn, de voorzitter van den Nijver
'neidsraad. merkte bij de bespreking op,
dat bet proces, dat we nu doormaken,
moet beschouwd worden als een gene
zingsproces, dat men niet mag vertra
den, al zal men mootcn voorkomen, dat
liet procca lo veel slachtoffers maakt, een
redeneering, die naar mij onlangs bleek,
ook door verschillende grootfahrikanten
wordt gedeeld. Invoerrechten zullen de
prijsverlaging van de artikelen tegenhou
den, wat niet alleen tegen het belang van
den consument ie, maar ook tegen die van
.Jen export, die zooale prof. Treub bet
uitdrukte, al zoo leelijk en déconfiture is.
too komt men van het eeue kwaad in bet
andere, want men bestendigt op deze
wijze werkloosheid in de uitvoermjver
heid. Daarbij werd de opmerking gemaakt
door prof. Bruins, dat al» b?n bet heeft
over de concurrentie door het buitenland,
niet vergeten mag worden, dat de produc
tiekosten hier thans staan op een niveau,
dat zich niet xal kunnen handhaven en
dat het <le vraag is, of de verschillen in de
productiekosten nog zoo groot zulcn zijn,
indien het aanpassingsproces, dat nu aan
den gang is, zich heeft voltrokken, omdat
dan verschillende grondstoffen en mate
rialen belangrijk in prijs gedaald zullen
zijn; men denkc bijv. aan hetgeen do da
liDg van de kolenprijzen voor de industrie
beteekent.
Intussclien Is na deze bespreking dc
vraag van anti-dumping wellicht ook van
minder belang geworden, nu de groote
P.aad der EntcDle als een van de maatre
gelen, oju van Duitschland de schadeloos
stelling binnen te krijgen, besloten heeft,
om te oiacben, dat uitgevoerde artikelen
verhoogd worden in prijs met 12 pct.Dat is
zuivere anti dumping ook voor onze In
dustrie. al komt die niet van een kant.
waarvan wij die verwachten. In elk geval
zal deze maatregel de buitenlandsche
concurrentie op onze eigen markt vermin
deren.
JAC. C. M. JT.
Sport Bn Wedstrijden
VOETBAL.
HAARLEM8CHE VOETBALBOND.
Overzicht.
't Wordt meer en meer waarschijnlijk, dat
Zandvoort dil Jaar de eereplaats zal bezet
ten in 1 A vooral nu zoowol T. H. B. als
Seinden II leder een punt verspeelden en
Zandvoort zelf won. Verder leed V V. U.
weer een zware nederlaag tegen H. F. C- III
en deelden K. C. H. IL cn E. D. O. II de
In I B behaalde D, 0 A. een flinke over
winning op R. C. H. IV en won Haarlem IV
vao E. D 0. III. Met V. 8. V. II is 'i hope
loos dit keer kwam bet elfial in een thuis
wedstrijd niet op. 8tormvogcls UI won ten
slotte roet groot verschil van I. V. 0.
Voor a-e. Zondag Is wel ZandvoortT. H.
B. de belangrijkste wedstrijd. Zandvoort
heeft 4 en T. H. B 6 punten verspeeld, dos
bode clubs kunnen in dat opzicht gelijk ko
men ale T. H. B.' wint. VV'e houden 't ech
ter op een overwinning voor Z. V. V.. dat
in («gen omgeving r*>g slechts 1 punt aan
de tegenpartij liet Ook Schoten II—Haarlem
III is beiangr\jk en Scnoteo zal revanche
moeten nemen voor dc aan den Schuier weg
geleden 24-cederlaag, wil ze haar kleine
kans op de eervte plaats behouden. W#
achten de geelzwarten echter wel daartoe
in slaat. Bij U. F C. Ill—U. V. C. II hou
den we 't op de thuisclub, die den Laatsten
lïid goed in vorm Is. Ook bij Stormvogels
II—li. S. V. II geven we de bezoekers wei
nig kaas.
In 1 B is 't programma niet zoo belang
rijk. D. O. A., dc gevaarlijkste concurrent
voor Uaar'etn III A. speelt een vrij gemak
kelijke wedstrijd atui den Spanjaardslaan.
V. 8. V. II verliest natuurlijk van Haarlem
IV aan den Scbolerwog, terwijl Stormvogels
lil wel van R. C. U. IV kan verliezen.
De rest vaa het programma luidt als volgt
2 A.
T. H. B. 2—R. C. H. 6.
Haarlem 5—E. D. O. 4.
2 B
R. C. H. 6—Vogelenzang.
SC.
Haarlem 6Kenneraera.
E. H. 8.Spaarcdam.
3 A.
V. V. TL 3-U. F. C. 6.
Ripperda—T. H. B. 4.
E. D. O. 6—Haarlem 7.
3 B.
ünz8 Las&ücsK
E. H. 8. 2—B. V. C. 2.
D. 0. A. 2A. J. C.
R. C. H. 8Konnemor* 3.
i
i
1
i i
M
a
Haarlem V
12
10
1
1
21
48—12
I). I.
13
10
1
2
21
42-10
E. D. O. IV
Jt
6
0
.6
10
25—21
T. U. B. II
12
4
2
0
10
16-15
V. V. II. II
11
4
1
6
9
23-28
R. C. H. V
11
4
1
9
17—28
H. F. C. V
13
6
0
8
10
1230
H. 8. V. H
11
1
2
8
4
2-34
2e klasse
Z. V. V II
13
12
1
0
25
548
Vogelenzang
12
8
2
2
18
247
Ilülegom
13
8
1
4
17
28-14
Hill inca
13
0
1
e
13
20-26
Bennebrock
12
4
8
6
11
23-22
R. C. H. IV
11
3
0
8
6
9—31
T. H. B. III
18
1
3
9
6
11—33
D. 1. O. II
13
2
1
10
6
13—42
£e klasse C.
Konnemers
10
10
0
0
20
43- 3
Spaarodam
11
7
1
8
15
29—22
B. V. C. Ill
11
6
0
b
12
27—17
Haarlom VI
0
4
0
6
8
21-28
Schoten IV
11
a
1
7
7
30-27
E. H. 8.
e
2
1
6
5
15—31
E. D. O. V
9
1
1
7
3
13-47
Kerk en Scüool
DE HOOFDEN VAN SCHOLEN EN DE
BOYCOT.
Het HLlii. verneemt dat het refe
rendum, gehouden in de „Vereeni
ging van Jtoofden van Scholen in Ne
derland" met 450 tegen 150 stemmen
besloten heofl, dat de vereenigmg
niet verder moe zul doen aan de sa
larisactie, ai titans voor zoover uaar-
bij als punt van actie de boycot of het
droggleggen van een stad of provin
cie worden toegepast.
Stadsnieuws
de burgerwacht.
Do Propnagndaclub voor de Haarlem-
sche Vrijwillige Burgorwucht organiseer
do Vrijdagavond in de Socioteit Vereeni-
glng haar tweeden propaganda avond.
De voorzitter der l'ropaganda-club, de
heer A. Pielago, opende de bijeenkomst
met een toespraak, waarin hij aan de
aanwezigen het welkom toeriep, speci
a~U aan de aanwezige autoriteiten we
merkten o.n op wethouder Mr. J N.
J. E. Heerkens Thijssen, den commissaris
van politie, den heer D. Schuitenmaker,
den burgemeester van Schoten, den beet
I-F. F. Führhop, den commandant der
Heb je mijn boodschap aan menoc*
8mit overgebracht! vroeg de chef v»:i een
groot kantoor aan den nieuwen kan
toorjongen.
Noon, meneer! was het antwoord.
Toen ik er kwam, was meneer bant «r
niet en zijn kantoor wes gesloten.
Maar waarom heb je dan niet ge
wacht lol hij kwam?
Wel. «r was een papier op de deur
feplakt en daar stond op: „Kom dade-
ijk terug". En toen ben ik djre>.: weer
teruggegaan
Klant Heb', q mooie geraniums?
Winkelier: Op 'i oogenblik niet, inaar
Klant. Keen, dank u, die kan ik niet
gebruiken. Wat zou mijn buurman er
wel van zeggen, als zijn geraniums, d:e
hij mij in bewaring heeft gegeven, ln
dien tijd in fuchsia's veranderu waren II
Burgerwacht Jhr. O. van Lenuep -- en
aan wethouder Mr. J. B. Bornans, die
ziel) welwillend beschikbaar had gesteld,
om dezen avond sla spreker op te tre
den. Het deed hem leed, dat de burge
meester van Haarlem, de heer .Maar
schalk, bericht had niet aanwezig te kun
nen zijn. Hij deed uitkomen, dat de lijd
tegenwoordig wel rustig was en er blijk-
tfifir geen gevaar dreigt, maar het waa
volgens hem toch zaak. om waakzaam
te blijven. Hij hoopte dan ook. dat reien
to: .ie burgenvacht zouden toetreden en
sprak de verwachting uit, dat ook dc per»
het werk der burgerwacht zou wilfen blij-
Mr. B o m a n s, hierop het woord ver
krijgende, deelde in den aanvang van
zijn rede mede, dat hij doorgaans gewend
is, voor de vuist weg te spreken, inaar
vuor dezen avond wenschte hij daarvan
af te wijken, omdat hij er van overtuigd
was, dat zijn woorden op zekere men-
?ehen prikkelend zouden werken; hij
was wei niet hang, dat hij een onjuist
heid zou spreken, maar voor voiie ze
kerheid had bij ditmaal zijn rede op
schrift gesteld, zoodat niemand hein
woorden m den mond zou kunnen lcg-
gerr, die hij niet gesproken had. Het
was trouwens zijn bedoeling niet, een
hetze op touw te zetten tegen oen ge
deelte van ons volk, dat waarschijnlijk
dezen avond Diet in de zaal aanwezig ls.
Spreker s positie in de maatschappij was
er borg voor, dat hij geen tweedracht
onder net volk zou zaaien. Hij betreurt
het, dat een burgervracht in Nederland
noodig bleek na den, xij het ook mis
lukten, machtsgreep van Mr. Troel
stra, die naderhand moest verklaren, dat
hij zioh in de machtsverhouding vergist
wan; de vijand slaapt tee!. Spreker deed
uitkomen, dat eigenlijk ook de leden van
de 6. D. A. P. lid van de burgerwacht
moesten worden, want ook xij behoo-
rende tot een der grootste partijen in ons
land hebben er het grootste belang
bij, dat orde en rust in ons land bewaard
blijven; dat er een goed gowapende macht
klaar staat, om event ueek machtswel
lustelingen te lijf te gaan. Spreker her
innerde aan een vraag, die hij eens tot
't sociaal deiu. raadslid Remolda ge
richt had, namelijk of hij geloofde, dat
de sociaal democraten in Duitschland
ring van Ebert en Bcheidcmann omver te
weipon. De heer Reinalda had zei
spreker toen moeton toegeven. dat
zulk een poging indoidaad met wapen
geweld verijdeld zou moeten worden.
Spreker herinnerde aan een Level,
schrift van den Duitschen Rijkspresi-
Jent Ebert op 10 November 1920 aan
het Duitsche volk gericht, toen er ge-
raar bestond, dat de arbeider» de be
drijven van gas. eïectricileit en water
zouden stopzetten en waarin bij schreef,
d.it een poging om deze bedrijven stop
to reilen, zeer streng xcu worden ge-
hurgerwaobt, die ook het volk der
Lenneps, dat wil dus zeggen het Haar-
lemeche volk, tegen elke misdadige
overrompeling van communisten en bofe-
jewik» zal beschermen.
l>o voorzitter bracht aan Mr. Bomana
een hartelijk woord van dank.
Na deze rodevoering betraden Pisuisse
en Hcmsing het podium. Wat deze twee
ton gehooro brachten vooral „De
brief van oude 6ien uit het besjeshuis"
werd door de aanwezigen tan zeerste ge
waardeerd.
Met de pauze kwam burgemeester
Moarsobalk dc bijeenkomst met zijn te
genwoordigheid vereeren.
Ook na do pauze oogstten Pwutsso en
Hemsing veel succes met hun voordrach
ten.
l>n woord van lof zij tenslotte nog
gebracht aau het strijkje, dat telkens een
aangename afwisseling bracht.
Haardunner Halletjes
FEN ZATERDAGAVONDPRAATJE.
De bezuinigingen op het stadhuis
zijn al begonnen. Teen onlang6 de le
den vnn den Raad bin nen kwam en in
eert van de begrootingszittingem, wer
den hun de mandaten voor het pre
sentiegeld overhandigd, die zij andDrs
ln een groote 'enveloppte thuis krij
gen Hierdoor werden do enveloppen
bespaard, te zamen laat ons zeggen
dertig stuks (de wethouders gaan er
af, want die krijgen een heel aai''er
mandaat) tegen betaling van vijf
centen per stuk mankt een guidon
vijftig. Wij zullen het 't volgende
Jaar op ons belastingbiljet wel mer
ken.
Hce staat het eigenliik im>t beztrini-
ging bii de Provincie? We hooren
maar altijd over bezuiniging bij het
Kijk en bezuiniging bij de Gemeente
raden. maar over de provinciale
stureu bpreekt niemand. Toch bestaat
er op dit oogenblik juist een nraehti-
p,. .ïegAnheitj tot provinciale be-
znartng. Als de provincie het nieuwe
gouvernementsgebouw, dat cp het ter
rein van de voormalige Kaloenmaat-
Bchappjj zal verrijzen, eens niet
bo\i\vde! Daarmee zou laat ons schat
ten zes ton bespaard -worden tegen
o L i. iiiu van zoven procent en twee
procent aflossing, maakt in den ba-
(firma meer don een halve ten per
jaar.
Ei, ei, wie dat besparat) kon,
Een dikke, ronde, halve ton
Dia zouden wij Noordbollanders
dan minder behoeven te betalen.
Maar w» letten zco niet op de kos-
ten van het provinciaal bestuur, om
dat liet ons geen afzonderlijk belas
tingbiljet thuis stuurt, maar, een
klein beetje stiekem, cp oen ten laat
opschrijven op ander»? belastingbil
jetten.
Nu weet ik wel, dat je de dingen
vaa twee kanten kunt bekijken. Voor
de gelegenheid steek tk mijzelf dus
ln de huid van een bestuurder der
provincie en ga een discussie aan met
wijzelf als belastingbetaler. Fldelio
Betaler tegenover Fidfllüo Ikstmir-
deiu
F. Betaler: Mijnheer dc pro-
VBlciaal bestuurder, laat als bezuini
ging den bouw van een nieuw Pro
vinciehuis achterwege.
F. Bestuurder: Mijnheer do
belastingbetaler, ik zou dat graag
willen doen, want ik gevoel veel vcor
bezuiniging, maar ln dit geval ts het
onmogelijk.
F. Betaler: Heeft het u wol ei ns
getroffen, dat iedereen gewoonlijk
bezuiniging bij een ander verwacht,
maar bij zichzelf onmogelijk vindt?
F. Bestuurder; Als u grof
gaat worden (maakt aanstalten
om heen to gaan).
F. Betaler: (hem weet'houden
de) Ik denk er niot aan, 't was tcch
maar een vraag. Maar waarom
I3 het onmogelijk om bouw ach
terwege te laten)
F. Bestuurder: Omdat de
plannen :n een te ver gevorderd sta
dium vorkeeren.
F. Betaler: Never too late to
mend, zeggen de Engelschem, boter
laat dan nooit. U stopt de voorberei
ding, betaalt de kleine kosten, die
gemaakt zijn en bespaart de greote
kosten.
F. Bestuurder: Daar valt niet
aan te denken. De dienst laat het niet
toe.
F. Betaler; Maar u hooft toch
een groot gebouw in de Jansstraat
F. Bestuur d e r: Ongeschikt,
oudervvetsch, onbruikbaar.
F. B c t a I e r: Bn een grooten tuin
om bij te bouwen
F. Bestuurde?: Bijbouwen ie
©ven duur als nieuw bouwon on geeft
ncoit een goed geheel.
F. Betaler: Maar ik dacht: met
wat goeden wil
F. Bestuurder: Onzo wil is
best
F. B e t a 1 e r: En waar een wil
is, daar is een weg
F. Bestuurder: Juist, est die
weg leidt naar een nieuw gebouw (op
beschermenden toon); hoor eens,
mijnheer Fidolio dc belastingbetaler,
u kan een heel goed belastingbetaler
wezect on daar twijfel ik geen oogen
blik aan, maar van provincies bestu
ren heeft u, niet waar), geen ver
stand.
F. Betaler (deemoedig): U zou
dus denken, dat Ik mijn medebelas-
tlngbetalers muar voorbereiden meet"
op deze nieuwe romp)
F. ,B e B t u u r d e r: Op dit niou-
we gebouw? Ja. U kan dat zoo voor
zichtig doen als u wil. Datr. mijnheer
Fldelio de belastingbetaler! (reikt
hem de rechterhand)
F. B e t a 1 r. Dag, mijnheer Fi-
delio de provinciaal bestuurder (wil
hem juist de linkerhand toesteken,
wanneer hem iets te binnen schiet-1.
Een oogenblik nog van uw kostbaren
tijd, als tk u verzoeken mag: hier is
een papier, waarop ik uw aandacht
zou willen vestigen.
F. Bestuurder: Dat is een
voordracht tot benooming.
F. Bot a 1 e r: Juist, ze bestaat
uit een dubbel velletje papier. Op de
eerste bladzijde staan 16 regels druks,
op do tweed o bladzijde niets, op de
derde 6 regels en op d» vierde weer
:.i.'K Zou me. uenken. dat hier ge
makkelijk de helft van 't papier ken
worden bespaard
F. Bestuurder: Maar u heeft
srelijk, honderdmaal gelijk (verrukt
Mag ik dit papier van u hebben) Ik
zal onmiddellijk de noodige stappen
doen, om aan die papierverspilling
een einde te maken. Dat spot waar
lijk met alle zuinigheid.
F. Betaler: iin zijn baard)
Pennywisc- and poundfooltsh.
F. B e sj. nurtlci: Wat zegt u?
F. Betaler: lïn met het kleine
vangt men aan.
Om niet met 't groote vcort te
gaan.
Vaarwel, mijnheer Fldelio de be
stuurder.
F. Bestuurd e r: Het ga u
goed, mijnheer Fidelio de betaler
In een vam de zoincrscho dagen,
die wij onlangs genoten hebben,
maakte een van mijn kennissen een
wandeling in de buurt van Velsen.
Het was stil op den straatweg, maar
er llop toch een man, een dikkert,
•net een wandelstok mei een
gouden knop en goed, hoéwei
-en beetje bont ui de kleeren.
Toen hij dezen wandelaar pasA-erde,
zei die: „mijnheer, een oogenblikje!"
De eerste opwelling van inijn
vriend was, om verder te gaan en
niet op den maai te letten. Als je mid
den op straat door een onbekende
aan geep ro keii wordt, is het volgende
gewoonlijk zoo: „ik kern zoo net van
Leiden (of Alkmaar) loopetn en heb in
24 ttur nog niets gegeten." Maar
daarvoor zag de man er te netjes uit,
vooral dc stok men den gouden knop
(maar 't kon ook doublé zijn geweest)
werkte geruststellend.
t K niet om geld te doen", zei
dikke wandelaar, „maar tk wou
wel graag even blijven stilstaan."
Mijn vriend moest lachen. ..Dat
kan u toch wel doen zonder mij",
zei hij.
,.v o", antwoordde de dikkert en
veegde, op zijn stok leunend, zijn ge
zicht af. ,,Ik zal het u vertellen."
Mijn dokter heeft gezegd: ik moet
magerder worden, anders loopt het
mis met mijn gezondheid. Drie uur
per dag wandelen, heeft hij mij voor
geschreven. En niet telkens stilstaan,
want dan helpt het niet. Toen heb ik
gevraagd: ,a!s ik een kannis of een
vriend ontmoet, zal ik hem dan als
een lompart voorbijloooen V' Toen
begon de dokter te.lachen en zei:
„maar dan niet te veel vrienden ont
moetenIk ben doodop, uitgeput en
cmdat wij mensehen in Nederland
mekaar allemaal zoowat kennen, h^b
ik u maar staande gehouden: nu kan
ik tenminste even stilstaan en tegen
een boom leunen.''
Dc daad bij het woord voegende,
veegde hit alweer zijn gezicht af.
„Maar ik ban toch haeleniml geen
keainis van u, ik heb u bij mijn weten
nooit gezien" zei mijn vriend.
„Ik u wel, drie maanden geleden
in den schouwburg te Amsterdam. I)
zat parterre
,,'k Heb u er niet gezien."
„Ik zit in dc stalles. Dat was in
eesn andoren tijd, toen ik nog dure
schouwburgplaatsen kan betalen."
zei mijn vriend, terwijl hii
zich afvroeg: dus tcch Allernaar of
Leiden 1"
„Als ik langzaam met u meeloo-
pen mag", zei de dikke, „dan zal ik
u mijn levensloop vertellen. Ik wil
ook mijn hart we! eans uitstorten".
Em toen mijn vriend geen antwoord
gaf, begreep hij de reden van dat stil
zwijgen en zei dadelijk: „u hoeft niet
bang to wezen, om geld is het niet te
doen."'
En zoo wandelden zij dan samen
den 6t raat weg af, de dikke hijgend
en bi uoad en af en toe zijn voorhoofd
afwisschend. „U moet dan weten: ik
heb in de twee laatste jaren van den
oorlog voel geld verdiend. Nogal
I heel voel geld, een ton of vier, vijf,
met allerlei handel. „Vrouw", zei Ik,
I „laten wc nou geen gekko dingen
doen en goed op dat gel
Mijn vrcuw, ook eenvoudig van kom
af, was 't daar heel em aal mee eens.
Ms w t het voor "t zegiren hadden ge
had, dan waren we twee kalm leven-
do burgermenschen gebleven. Maar
als je kinderen hebt. dan kun je niet
meer doen wat je wilt. Die woueai
hoogerop: mijn dochter zeurde aan
mijn oor en mijn zoon zanikte bij
ztjn moeder, en/in, binnen een half
Jnar woonden we in een villa en had-
don een auto en gingen om met an
dere rijkgeworden lui in villa's en
»W auto's."
Hij haalde eens adem en mijn vriend
vrceg, cxm toch wot te zeggen: „en
beviel u dat leven nievJ"
„Heelsmaal niet" zei de dikke. Twee
maal per dag kwam de chauffeur
vragen, waar wo heen wilden rijden,
en dan dachten mijn vrouw en ik al
lebei: „daar ie die kwelgeest weerl"
want je hebt in ©en paar maanden
genoeg van zoo'n auto. Ik kan de
zware havana's fiiet verdragen, die
ik in mijn nieuwen stand rooken moest
en mijn vrouw weid ziek van cham
pagne en lekker eten. En geld, dat
het lieve leventje kostte! Veel mee
dan mijn inkomen. Toen deden wel
meonendo vrienden mij gewaagde
zaakjes aan de hand, om wat extra te
v&roiea.eai. Ik ben een beetje bestolen,
heb een beetje gespeculeerd een heb
wat verloren bij do laatste daling cp
de beurs. Mijn laatste herinnering
aan de dagen van weelde is een fer
ms jichlaanval, door te veel eten en
te weinig beweging, mijn linker groote
teen zoo hard opgezwollen als 'n stuk
hout, "s nachts gloeiend en kloppend
van pijn, alsof tien duiveltjes er elk
met tien gloeiende naalden in staken.
Dat ging weer voorbij,, nu woon ik
met mijn familie hier in de buurt
in een heel klein huisje, met een
mopperenden zoon en een ontevreden
dochter, het eenige wat ik overgehou
den heb, is deze corpulentie, die ik op
last van mijn dokter moet zien kwijt
te raken.
„Maar ijverig de voorscJuiften op
volgen", raadde mijn vriend.
De dikkert. keek somber. „U
niet,'» zei hij, „hoe gemakkelijk het
is cm corpulent te worden en ho©
•noetlijk om weer slank te zijn.
En het ergste is: wat heb ik e-r voor
gehad) Als je tien menus ziet voor
een feestmaal, dan zijn er acht pre
cies hetzelfde Hors d' oeuvre©, soep,
visch, vleeech, kip met compftte, pud
ding. vruchten, koffie. In 't eerst
smul je er aan, daarna kan hrt je
niet meer scheien, eindelijk kun je
'm niet tneer zien. maar in dien
tijd hen je er al dik en vet van ge
worden Kijft", riep hij met van
woede bevende stem uit. ..daar staan
al mijn vijanden bij elkaarl"
Mijn vriend keek. Bit een bocht
van den weg ©tend een vlschboer met
zijn wagen. „Sole au gratin1' stamel
de hij. Op een weiland daar vlak
naast Hen een koe. ..Langue de h^auf
tl In Toulouse" zei hij. Daarnaast
fladderde pluimvee in een boom
gaard. „Kip met peren zei de dik
kert met doffe stem. En tornt opeens
zijn stem verheffend, riep hij tot bet
gehele taf ree!: „ik haat iehtl, alle
maal!"
Toen vond mijn vriend het tijd om
afscheid te nc-men en. in stap ver
snellende, had hij weldra den dikkert
«fitter zich gelaten. Mogelijk tcopt
die nog. Maar hij heeft groot gelijk,
dat de menus van de hotel maal lijd en
eentonig zijn. Ook op dit gebied
wordt naar een genie, laat ons zeggen
een Napoleon, vurig verlangd.
Deaer dagen nam een boekdrukker
in een weekblad vriendelijk afscheid
van zijn klanten Het weekblad
prees bent, maar herinnerde er aan,
dat hij nooit had willen vcldoetn aan
den hartewenech van de lezers om
hun het weekblad opengesneden toe
to zenden.
0, haastige wereldHadden de le
zers dan geen vouwbeen of tnikmes
Lij de hand. om even hun weekblad
open te snijden.
Geen minuten, maar seconden zijn
daarmee gemoeid.
De bloembol in den grond, de bloem
daarboven uit hebben toch ook tijd
noodig voor ontwikkeling en groei!
