OM ONS HEEN
Koloniën
Haarlemmer Halletjes
HAARLEM'S DAGBLAD
[ATERDAG 19 FEBRUARI 19ÏI TWEEDE BLAD
No. 2855
Uit het Archief der Heerlijkheid
Heemstede.
Zoo is liet en zoo wua het ook vroe-
p:r: tusschen geme-.nton en autoritet-
t"n bestaat strijd over rechten, ver
dichtingen en wenechen. De besturen
fin ée omliggende gemeenten komen
In] elkaar over de stichting van eeai
Fiijks-IIoogere Burgerschol, die het
bestuur van do gemeente Haarlem
niet wenscht. Haarlem op haar beurt
streeft naar een annexatie van aan
grenzende gemeenten, waartegen de-
jeu zich verzetten. En in het archief
van Heemstede lezen wij van een ge-
Khil tusschen den baljuw van den
huizo Heemstede en den kommies van
de Gemeene (aigemee-ne) Landsmiddo-
kn. Guillaume van der Putte, wo
nende binnen de uiterste grachten
van den huize Heemstede, had eenige
runderen geslacht en in tonnen inge
zouten, zoodor daarvan aangifte te
doen voor den impost (belasting). De
heer van Heemstede, als hebbende
hooge heerlijkheid binnen de uiterste
grachten van het huis Heemstede,
handhaafde zijn recht. De heer van
Doorninck drie het archief ordende,
maakt er deze aanteckenLng bij, waar
uit wii begrijpen, dot ook de kommies
voor de algemeens huidsmiddelen op
die belasting aanspraak maakte.
Dit onbeduidende voorval geschied-
e fr> 16251627, dus bijna drie
-uwen geleden. De heerlijke rechten
zijn sinds dien tijd afgeschaft, het
schijnt zelfs wel, of wij aan 't einde
a-komen zijn van een andere periode,
die van het gemeentelijk zelfbestuur:
meer en moer wordt gestreefd naar
tcntralisatie van gezag en Invloed bij
tta Regeering, waaraan de gemeenten
zich zullen hebben te onderwerpen.
Wij zien dat zeer duidelijk bij het on-
riunvijs, bij de zorg voor de livglène.
j liet. belastingwezen zóó sterk zelfs
dat het Rijk bereid is. de gemeente
lijke inikomstenbolastlng kosteloos te
IncBsseeren, naai- de gemeenten mee-
om die des te boter In de hand
|e hebben.
Koever zijn wij daarmee niet ver-
iiderd van den tijd, toen Hendrik
m Alkemade. hocv van Berkenrode
ii Groofe Linde, nnn de Staten van
Holland ©n West-Friesland verzocht,
d't de verponding (een belasting)
veji Berkenrode bij afzonderlijk ko-
b'er en niet meer te znmen met Heem-
flede mocht worden aanmeslagen. Uit
h'i eerste arlflceltj© hebben wii gp-
zi«", dat de hoe-rbikheid Berkenrode
outst'iart was uit de heerlijkheid
Kftom«tede_ zelve uitgebreid kon z~
niet zh'u en niettemin verlangde
de lieer van Berkenrode een afzon-
dei-lijk verpondings-kohier. Hij zal
daar zijn voordeel wel In gezien heb
ben. Maar do Staten voelden voor de
j'dltstng niet en wezen het verzoek
tf.
Vijf en tachtig Jaar later werd de
poging nog eens gewaagd door Mal-
thens l'Estevenon, die toen heer van
Berken roile was: bovendien wenechte
dat de placaten. ordonnanties
enz van do Staten direct aan het ge
recht van Berkenrode zouden worden
gezonden. De Stalen evenwel hielden
zich bij het inzicht vo.n hun voorgan
gers en gaven opnieuw nu! op het
Tcipiest.
On de vraag wat die verponding
eigenlijk beduidde, geeft het archief
nadere inlichting. Zij werd geheven
over onroerende goederen en wat daar
mee v-t':k werd gesteld. Van 1632 ef
bedroeg ze een achtste van de huur
der huizen en oen vijfde van die der
landerijen, na aftrek van de molen-
fluls- en dijkvelden. In Heemstede en
Herkenrode werd in 1698 de verpon
ding geheven: van 962 morgen. 152
roede land, h 8 gulden en 7 stuivers
per morren; van de bleekerijen, van
de heerlïik© goederen en van de nieu
we en verbeterde huizon. Deze belas
ting bedroeg 8969 gulden. In 1792 ging
ze over ruim 958 morgen en bedroeg
9721 gulden.
Een Rijnlandsche morgen wa8 8516
centiaren.
Natuurlijk waren ook toen al lie
den onwillig om belasting te betalen.
Stukken over een geschil tusschen
uen schout van Heemstede, als collec
teur van de verponding van Heem
stede, Bennebroek en Berkenrode en
Pieter Jacobs, huisman op 's-Gra-
vewnade, kunnen ons dat leoren. Pio-
ter was namelijk niet bereid om te
betalen- Hij zal waarschijnlijk op den
duur net stout6 hoofd wel gebogen
hebben.
Zooals ook wij dat doen, na eerst
stevig geprutteld te hebben over de
hoogo lasten. Maar aan collectief ver
zet denkeu wij met en toch kwam dat
vroeger blijkoaar voor. Niet alleen
over de verponding, maar ook over de
zoogenaamde bmnenutnosche kosten.
Er was In de zeventiende eeuw moei
lijkheid over de rekeningen van die
belastingen, waarschijnlijk apeciaal
over mogelijke navordermg, die dan
,ook (daarvan kunnen hedendaagsche
Heemsteden aars getuigen) altijd bij
zonder onaangenaam is. Van Door
ninck zegt over de zaak: de gesloten
tekeningen zouden blijven gesloten
en in den vervolge zouden de rekenin
gen na voorafgaande proclamatie In
net openbaar worden gesloten en ge-
teekend door de afgaande en aanko
mende schepenen, ten overstaan van
den heer van Heemstede, en in tegen
woordigheid van ingelanden en ge-
buren, die alsdan hunne grieven kon
den kenbaar maken Sedert eenige ja
ren was over deze zaak aneeniglieid
ontstaan tusschen schout en schepe
nen met eenige ingezetenen. Gecom
mitteerde raden (der Staten van Hol
land en West Friesland) vaardigden
hunne medeleden Terestein en de
Vlaming af, om zoo mogelijk partijen
tot een vergelijk te brengen. Genoem
de heeren vertoefden naar van
Doorninck er ietwat Ironisch bijvoegt:
,,op kosten van Heem slede") van 15
tot 20 Maart in het logement „do
Bastaerd Pijp" te Haarlem, waar zij
verschillende personen hoorden, doch
zonder partijen te verzoenen..
Dat was in 1640. Een eeiiw later
was het er blijkbaar niet beter op ge
worden, toen weigerden eenvoudig
erscliillende eigenaars van hofste
den of buitenplaatsen, om den aan
slag In de binnenlnndsche kosten te
voldoen. Zelfs bestonden er toen lijs
ten van betalende en niet betalende
hofsteden. Wel liep de zaak toen
boog, want er kwamen niet minder
dan drie rechtsgeleerden aan te pas.
die een advies uitbrachten over de
verplichting tot betalen.
Hoe het afliep zeggen de stukken
cms niet.
Maar dat het terzet tegen de Ge
meene Lanrismlddelen wel heel wat
verder gang, dan mopperen in een
hoekje, vernemen wij uit een stukje,
dat van Doorninck in een bundel ge
vonden heeft en waarbij aan Jacobus
van den Bergh.gewezen collecteur van
die middelen, vergunning werd ver
leend om in zijn herbouwd huis een
gross!eiwlnloel van wiin. sterke dran
ken en tabak op te richten.
Wat er met zijn huls gebeurd wos?
Men had het genlunderd en verwoest.
Zeker hebben zijn vrienden dat niet
gedaan. En de vergunning zal heb
ben gediend tot pleister op de wond.
Interessant zijn In het archief ook
de mededeellnsen omtrent de dorns-
rekeningen. Tusschen 1638 en 161S
moet de heer van Heemstede schout
en schepenen nogal eens aanmanen
om ze gereed te maken. In het borde-
rel van de „dorpsreecke-nlnge tot
Heemstede van de ja ere 1698", vinden
wij, dat er ontvangen is f 1733 1
10, dat wil dus zeggen guldens, stui
vers en penningen 'en uitgegeven
f 1144 4 8. zoodat er waarlijk
een flink batig saldo overblijft. Waar
is de tijd gebleven, toen geunxntea
in hun huldigen vorm rekeningen
hadden met overschotten aan den
goeden kant? Maar laat ik niet prut
telen. Dien tijd van 1700 zouden wij
toch ook niet terug wenschen.
Maar de batige saldi zijn standvas
tig: over 1731 vinden wij f 2030 aan
ontvangsten en f 1158 17 2 aan
uitgaven, over 1773 resp. f 2252 10
en f 885 18 —14. Dat er op de re
kening heel andere cijfers voorko
men, spreekt van zelf, de koopkracht
van het geld was veel hooger," dan nu,
ook veel hooger dan vóór 1914. Mis
schien had een gulden van toen de
koopkracht van vijf guldens in onzen
tijd. Maar zelfs dan is een beJooning
van f 100 voor den schoolmeester in
het jaar 1793 niet voistelyk toch
vinden wij dat zelfde bedrag eenge
jaren achter elkander, zocdat ac-ze
som bli.ilcbaar de normale salariee-
ring was.
In het genoemde jaar ontvin^ de
vroedvrouw gelijke bezoldiging, welis
waar ontbrak liet den schoolmeester
In die dagen niet aan bijbaan
tjes, waarmee hij zijn inkomen ver-
grooten kon: voorzanger, klokluider
cn meer postjes van nog bescheidener
aard. Het tmetament van den secre
taris was toon maar f 50, de verte
ring op 't probeetren van de brand
spuit kostte evenwel ecu in verhou
ding groole som, namelijk f 32. Had
den de spuitgusten bij 't zien van al
die watermc.ssaae, ook inwendig vele
vochten (licht geen water) noodig?
J. C. P.
Stadsnieuws
HET HANDELSREGISTER.
Op uitiioodigmg van de Üouumesie, ó©-
docld bij Art. 26 der Wet op de Kamers van
Koophandel voor het gebied Haarlem en
Omstreken, kwamen Donderdagmiddag in
het gebouw Kruisweg 70 eenige genoodp:
den en een aantal persmenschen bijeen
om te luisteren naar een uiteenzetting door
den heer J. Gerritee, secretaris der com
missie, van de werking der nieuwe Han
delsregisterwet, zoo als deze is opgenomen
in Sta&lBblad 493.
De bijeenkomst werd geopend met een
inleidende toespraak door den heer F. O.
Dufour, voorzitter der commissie, die oia
een woord van welkom er zijn blijdschap
over uitsprak, do aanwezigen In de eigen,
liinke kantoorlokalen te kunnen ontvan
gen. Hij dankte ook de pers voor de onder
vonden medewerking en den heer Gerritsz
voor de bereidwilligheid, de Handelsregis
terwet te komen bespreken. Hij aohtte het
goed, dat hel wettelijk handc-l^register tot
stand was gekomen, het register, dat vol
gens hem aan het gilde der flesaohentrek-
kere een gevoeligen knak zou toebrengen.
Hij deelde voorts mede, dat het land in 36
distrieten is verdeeld en dat alle bedragen,
die het Handelsregister ontvangt, in de
kas der Kamers van Koophandel vloeien.
Na nog meegedeeld te hebben, dat aan de
nieuwe Kamers van Koophandel gewichti
ge werkzaamheden zullen worden opgodra-
gen en het Handelsregister als het wars
een buitenlandach adresboek zal worden,
verleende spreker het woord aan den heer
Gerritsz. Deze deelde in den aanvang van
zijn rede inec, dat het Handelsregister
1 Maart o.s. in werking zal treden. De taak
van do commissie was tweeledig, namelijk
het inrichten tan het handelsregister m
het bijeenroepen van de nieuwe Kamers
van Koophandel. Door spreker werd de
vraag gesteld, of er behoefte Ban het Hun
delsregisler was en of het nut heeft. Dtwr
verschillende voorbeelden trachtte hij aan
te toonen. dat inderdaa d de beheert» er
san gebleken ia. De Leipziger Handels
kammer had geconstateerd, dat 1700 adres
sen niet vertrouwd konden worden. Het
Handelsregister zal dan ook oen midd.'l
zijn om fraude tegen te gaan. Ook voor de
naamloozo vennootschappen, waarvan or >n
het district Haarlem (van Heemskerk tot
Lisse) 500 gevestigd zijn, is het vim groot
belang, dat zii een precies handelsregister
kunnen raadplegen; eveneens voor de coö
peraties, om zich voor schade te behoeden.
Het geldt niet alleen het tegengaan van
flesschentrekkerij, maar ook een go "le
economischs omwikkeling. Spreker meeat
dus, dat het Hvndelsreglsler ln een w-.
zenlijke behoefte voorziet. Hij ïas oen tue-
moris van toelichting van den minister
roor, waarin het doel van het Handelire-
gister uitvoerig is omschrercn, i-aruelijh
om aan den handel de duidelijkste gege
vens te verstrekken onr.unt de zsk-tn.
waarmee hij relaties wil aanknoopen. Het
instituut als zoodanig noen le spreker niet
nieuw in ons land. Men heelt reeds in ne
wet voor do coöperatieve vereeniglngen
dergelijke voorschriften, maar nog niet al
gemeen in <\6n Handelsregister. Met -:lo
(ofHnndkomlfig van dit regfiter behoeven
de handelaars niet meer als vroeger
op si!» mogelijke »n onmogelijke
plaatsen na t« snuffelen wat men wenscht
le weten; dat gaf allemual tijdverlies er.
speciaal voor den handel geldt immers 't
spreekwoord: ,tijd is geld". Het Handcis-
register U trouwens niet iets typisch Hot-
landsoh; de vraag naar zulk een register
is in alle beschaafde landen gesteld. Retds
in 1861 is het in Pruisen ir ;i voord, daarna
in geheel Duitschland c-n veie andere jan-
den volgden dit voorbeeld. In 1893 is hit
de Haarlemsoho Kamer van Koop aan lel
geweest, dia aan de •egouring godress>i d
heeft, om zulk een register in te voersr;
door vele omstandigheden .s dit evenwel
nooit tot uitvoering l-.uonm l-om-ii. >ror
al in den oorlogstijd is volgens spreker de
behoefte aan een Handelsregister 3terk ge
bleken en hij herinnerde er aan, dat He
oud minister Treub er ook een paar maal
voor geijverd heeft. Eindelijk is er een
commissie in het leven geroepen, die een
nieuwe wet op de Kamera van Koophandel
en een Handelsregister zou ontworpen.
De vraag, wie dit register zou houden, had
ook veel voeten in de aarde gehad, maar
tenslotte werd besloten, dat de Knme>s van
Koophandel dit zouden doen.
De heer Gerritsz las hierop een lijst voor
van kooplieden en handelszaken, die in
het Handelsregister ingeschreven moeten
worden. Hierbij gaf hij een definitie van
wie koopman Is en wie niet. De ingeschre
venen. die een handel*kapitaal bezitten
van f 10.009. moeten bij eerste inschrij
ving f 5 an vervolgens f 2.50 per jaar be
talen; die van f 5.000.000 bij eerste inschrïj
ving f 1030 en don jaarlijks f 500. Spreker
bracht dank aan de pers, die door ver
schillende berichten over deze zaak in de
bladen te plaatsen" de aandacht van het
puhliek or op heeft gevestigd. Ook van de
gemeentebesturen (o.a. van Haarlem) had
de ooinmiseie veel modewerking ondervon
den, bijvoorbeeld met het opgeven der na
men van hen, dié in de termen vallen om
in het Handelsregister te woTden inge
schreven.
De heer Gerritsz hoopte, dat er steeds
meer publiciteit aan deze zaak gegeven
zal worden en dat met 1 Maart zich hier
duizenden zullen opgeven. De minister Is
voornemen», het Handelsregister in lijd
van twee maanden gereed te hebben. He
inschrijvingen (ook uit de buitengemeen
ten) voor het register moeten in het per
ceel Kruisweg 70 gebracht en in ontvangst
worden genomen. Hiertoe is een alphabe
tisoh en een nummer-register aangelegd.
Het wordt hier, zei spreker, als het ware
een „Burgerlijke Stand voor den Handel".
Spreker nobtte het gelukkig, dat do com
missie do beschikking had gekregen over
deze kantoorlokalen, waar alles veilig op
geborgen kan worden. Er is plaats voor
5000 ïnsohrijvingen. Het centrale register
is in Den Haag gevestigd. De handelaars
en kooplieden, die niet in het Handelsre
gister ingeschreven zijn, komen niet op
de kiezerslijst voor de Kamer van Koop
handel en kunnen dus ook met aan deze
verkiezingen meewerken: ze zullen daar
van de iiadcelen ondervinden.
De hoer Gerritsz eindigde zijn rede met
de hoop uit te spreken, dat de verwachtin
gen, die voor Nederland van de werking
vru het Handelsregister gekoesterd wor
den, zullen wórden verwezenlijkt, dan zal
de handel er door bloeien en ook de indi
viduen, die er van moeten leven, zullen er_
wel bij varen.
Do lieer Gerritsz ontving applaus en van
den voorzitter woorden v*n dank voor zijn
rede.
Hierna werden de aanwezigen ln de ge
legenheld gesteld, de kantoorlokalen en de
registers to bezjelitnjen. die inderdaad den
indruk van degelijkheid geven.
„NEDERLAND EN ORANJE". De
anti rev. kicaverteniging „Nederland en
Orunje" hield Vrijdagavond een druk be
zi elite, ook door vele dames bijgewoonde
vergadering, waarin mr. H. Btjievold Jr.,
oud minister van Marine sprak over het
onderwerp „politieke rondblik".
Spr. behandelde in den breede de ver
schijnselen, die zich op politiek gebied in
ons vaderland voordoen: de vereeniging
van vrijzinnige partijeu en do vorming van
den vrijheidsbond; de verschillende stron-
mingen, die zich in de soe. denu arbei
derspartij openbaren en wat leeft in het
midden der anti-rev. partij.
Aan het einde van zijn causerie deed
spr. opmerken, dat de A.-R. partij voor de
vraag zal komen te staan of zij in coalitie
zal voortgaan of meer in haar isolement
haar krocht weder zal dienen te gaan soe
ken; werd door hem de wensehelijkheid
betoogd om over allerlei rraagü ukken licht
to do' u sohijnen en in verband daarmede
het miilioenplan besproken en werd -le
noodzakelijkheid uiteengezet, dat óók de
vrouw politiek gaat medeleven.
Nadut ronige vragen waren gedaan en de
spreker die had beantwoord werd de ver
gadering door hem, mot dankgebed geslo-
Bel FllmUJfcspe!
Het ScaU-Tteater.
De bioscoop-bezoeker» die van spanning en
sonsalie honden, kunea weder genieten in bo
vengenoemd theater. Daar is de directie
Vrijdag»v.,.nd aangevangen met de 8-week-
sche serie-film ..De Koningin der Wildernis'
waarvau dc eerste episode getiteld is„Do
ontvoerde prinees". Wat deze prinses.
Elyata, in deze serie meemaakt, grenst aan
het ongelooflijke. Zij is govangcn genomen
door zwarie slavenjagers, wier leider een
blanke, Cagga, ia. In bet dorp waar men
haar brengt Landt ook een vliegmachine. Als
Elyata in de wüde-dierenkuil is gestort,
stijgt de machine weer op, er wordt een touw
uitgeworpen en Elyata klimt, erwijl de ma
chine in de lacht zweeft, daarlangs naar bo
ren. De nuehine moet sveowel. wegens ge
brek aan benzine, worden achtergeiatea.
Cagga achtervolgt de ontvluchten. Deze
komen nu bij de Pompoenbewoners, waar
Elyata weer een avontuur heeft. Daar wordt
e aangevallen door alligators. Stanley, de
liegeuier. weet haar echter op het beslis
sende moment, op zeer wonderbare wijze
te redden. Weer later in een punter klaar
haar te bespringen, maar Stanley werpt
lawo. juist om den kop van het monster.
Elyata, Stanley en Donovan worden echter
weer door Cagga gevangen genomen en
i ontmoeten zij de Koperbuidon.
Niet alleen dat er .-panning is, men kan
ook genieten van prachtige natuurgeziebten.
Vooraf zagen we- het welteiijksche Jour
naal. waarvan we vooral de teelt en de ont
wikkeling van sinaasappels noemen. Dat er
om de beide kluchten„Nieuwsgierige
Henri" en ..Smachtende liefde" hartelijk ge
lachen werd. behoef; geen betoog.
Alle» werd heel goed geëxpliceerd door den
heer Van fleeL
PERSONALIA.
De adjudant onderofficier administra
teur A. F. Goedhart, van het 10 regiment
infanterie, is door den inspecteur van den
geneeskundigen dienst tijdelijk ongeschikt
bevonden voor dé verdere waarneming van
militairen dienst.
De lo luitenant, Brouwer, van het 21e
regiment inianterie ia overgeplaatst bij het
13e regiment infanterie te Maastricht.
1 naUe kieeren ven d*n vorigen te
I.ebben aangetrokken.
Een kop warm water was olies wat w«
konden bemachtigon en aoo togen wc op
stap.
Door der. modderksli ging tutu vor
der. Aan den rechterkant niets -inn el
lende; heele klappertuinen onder water,
ineengestorte huizen en links die homier-
de, honderde motors hooge bergwand, d;e
ons ieder oogenblik dreigde te bedelven
onder een plotselinge lawine, gaat
schrijfster voort. Over eenige aardstor
tingen klauterden wo heen, daarna ging
men langs een glibberigen binnenweg
naar boven.
Dan weder bergafwaarts. Daa. stroom
de, aldus tenslotte schrijfster, de Kali
Tjebaijawah waar wij overheen moesten.
De brug was den vorigen dag door den
bandjir weggeslagen. Ofschoon het wotei
reeds wat gezakt was. *tond er een du»
danige sterke stroom, dat wij met moeiiu
den overkant bereikten. Mijn man. een
uitstekend zwemmer, had de Tjibanjssrai
den vonge.i dag over gezwommen, toee
het bandjirde en was zoo wat 20 Metet
afgezakt, voordat hij den anderen kant
bereikte. Heerlijk verkoelend was het
frisscho water voor onze zeere voeten en
maar ruim ©en half uur langs den
hoofdweg loopende, kwamen wii nu di
'oFsa Lelies.
Welk een jammerlijke aanblik!
Den vorigen nacht had de ïjiwkan
ruim 20 MeW hooger ge6taan en da
bewoners van Lelies in hun Blaap verrest
Wij waadden nu door het achtcrgeble-
sn slijk, ia elkaar gerekte huizen pa*°oa-
rend. op het hui» van den Doerah n
Hartelijk wenden wij door laautge-
i.oemde ontvangen. Van de aangeboden
lunch konden we helaas niets gebruiken,
daar het alweer begon te regenen en wij
nog de Tjliokan over moesten, voordat
water begon te stijgen.
s wee tot aan de Kali, ongeveer een
iion minuten loopen. was dik met mod-
de» bedekt.
Aan de rivier gekomen vonden wij
oen bamboevlot gereed om ons over te
zetten. Aan den overkant stonden de
heeren H. en X., resp. administrateurs van
„Tjibentaro" en „Tjiagra", om de
nieuwe administrateursvrouw welkom te
heelen en hunne ridderdiensten aan te
bieden.
AU een doorweekt vod kwam ik
EEN MOEILIJKE TOCHT.
In „het Nseuws van den Dag voor N'e
derJaudsclt-Indié" Vihden sry een re
ichryving vaii den tocht van een plan
lersvrouw van een der drie zuidelijk ge
:gen rubuer-audeu in de 1-ieauger, taai
aar ïuau die reeds op de onderneming
ci toefde. De tuch had piauvs in een
tijd van vooïtdureuden re^-ri 6n waarin
onderscheidene eaardstoiUjgen p.aats
hadden.
óchrijlbier verhaalt van aide op den
tocht doorgestane eileude. Op een oogen
blik bleek dat men een modderstroom
door zou moeten, waarvau de diepte
bea-.u-j was. Toen besloten wg, al
dus schrijfster, om terug te keeren naar
eerste beste kanipoughuis waar wij
dc-u nacht een onderdok zouden
hebben, cn ons van caze druipnatte klee-
konden ontdoen om iets droogs
aan te trekken.
nrg ongastvrij werden wij bejegend.
3ieu keek ons de deur uit, van eten waa
geen sprake en geu k°P thee of koffie
n»d men óók niet.
Een doorweekte tihur in een kletsnatte
jorgalfrij zou 'ons bed zijn. Toen wij
_js dan eindelijk«enigszins van droge
kleuren hadden voorzien, etoldc-u wij een
brief op aan mijn man, om hem op de
hoogte te brengen vau ons verblijf cn
onze moeilijkheden, voorts om. hem wal
aspirine en kinine te vragen.
Geen der koeiies koudon we er tóe krij
gen den orief te-brengen en mijn met
gezel dacht maar zelf t« gaan, toen wij
vau den hoofdweg af geroep hoorder
en kijkende, door mijn echtvriend zag
aankom':!., druipnat cn met 1 koelie al»
geleide
Door onrust gedreven waa hij 'a mor
gens van Lelies vertrokken om mij te
;»an zoeken en zoo vonden we eikaar
erug onder de ellendigste omstandig
lieden in een kampougwoning.
.Gedeald leed, is half leed" en onze
ons ontzinkende moed begon weer té
herleven.
Wij zouden met onze koelies echter
niet de eenige gasten blijven in dit huis
Weldra liep het vol vluohtelingen.
Stakkerds I Daar kwamen ze aan met
kip, kuiken en al hun schamele hebben
♦n houden. Hier iemand wiens huis door
een .aardstorting bedolven werd; daar
een ander wiens hui# tot aan den nok
in het water stond. Sommigen hadden
de enkele geiteD, die ze bezaten, ook
nog verloren. Zielig was het. die men
schen aan te hooren. Zoo deelden wij
lus ons nachtverblijf met ongeveer 20
Inlanders.
Steeds ging de natuur haar gong; re
gen, storm, bliksem. donder 'en aard
sohuivingen wisselden elkander af. Tooh
ondernamen wij den volgenden dag
moedig onzen tooht, na onze droge kleo-
ren als goud in de handkoffertjes to
hebben opgeborgen wij hadden ze ai-
licht 's avondB weer noodig en onze
StooinvaartbsricMen
STV. MIJ. NEDERLAND.
SaUnbangka bit. 12 Febr. van Avierden»
te Batavia.
KON. NED. 6TOOMB.-MIJ.
Adouis arr. 15 Febr. van Alexandrlë te
Piraeus.
ïor hit. 16 Fobr. van Constanza te 8u-
lina
Custor arr. 18 Febr. van Tarragona lo
Rotterdam.
Oberon vertr. 16 Febr. y»n Gibraltar naar
A msterdam.
Pluto vertr. 17 Febr. van Outa naar
Malaga.
KON. HOLL. LLOYD.
Amsteliand 'uitr.) vertr. 15 Febr. t. Bahia.
P-rabantia (thuisr) vertr. 18 Febr. rati Rio
Janeiro.
Drechterland (uitr.) pas». 17 Febr. Fi-
Eendand arr. 16 Febr. van Amsterdam te
New-York.
Gclria (ultr.j pass. 15 Febr. Gernando Ne-
nha.
Hollandin, van Amsterdam naar (.'uba cn
New-Orlcans. vertr. 17 Febr. v. Boulogne.
Ooliraarsum (tbiilsr.) vortr. 16 Febr. vnn
u Pairnas.
HOLLAND AM ERI KA-LIJN.
Amstetdijk vertr. 16 Febr. van New-Or-
ans naar Rottetdam-
Moasdjjk arr. 18 Febr. van New-Orleans
Rotterdam
Noord«n arr. 18 Febr. van Hamburg te
otterdam.
Rijndam \ertr. 15 Febr. van N'ew-Yerk
uu- Rotterdam.
HOLLANDAUSTRALI8-LUS.
Soerakarts (tbulsr.) pass. 18 Febr. voorin.
Vlissïngen naar Antwerpen.
HOLLANDOOST-AZI6-LIJN.
Ameland (thuisr.) arr. 12 Febr. te SkanghaL
HOLLAND—WEST-AFRI KA-LIJN.
Hercules (thuisr.) vertr. 10 Febr. van Wln-
nebah.
Mercurius (uitr.) vertr. 15 Febr. van Mon
rovia.
Mont Ceuis (uitr.) arr. 18 Febr. te Am-
sierdam,
Texelstroom (uitr.) arr. 16 Febr. te Bor
deaux.
HOLLAND—ZUW-AFRIKA-LIJ N.
Ellewoutsdijk (oltr.) arr. 15 Febr. le Al-
goabaaL
ROTT. LLOYD
luaulinde (uitr) pos» 17 Febr. Ouessunt.
Malang (thuisr.) paw. 17 Febr. Oucssnt en
idt 19 Febr. te Rotterdam verwacht.
Tsbanan (thuisr.) pass. 17 Febr. Ou<s*ant
i wordt 19 Febr. II uur voorrn. te llot-
terdrm verwacht.
Tdba (uitr.) vertr. 18 Febr. van Singapore.
8TOOMV.-MIJ. OCEAAN.
Enryades ><ir. 18 Febr. van Java tc Am
sterdam.
Pak Ling, san Batavia naar Amsterdam,
vertr. 12 Febr. van Sabang.
DE PLAATSVERVANGER.
Froolijke scheta in eenige tafereelen.
Personen: de Controleur van
de Belastingen in Aa
st ad.
de Adjunct-Commies
bij de controle,
de Hoofdklerk bij
idem,
de klerk bij idem,
een jonge kunstschil
der,
een juffrouw,
een gepensioiuieerd
overste.
Het tooneel steit voor het kantoor
van het personeel der belastlngcon-
tróle. Aan het raam zit de adjunct
commies, in het midden van de ka
mer, tegenover elkaar, de hoofdklerk
«n de klerk. Op het oogenblik dat het
scherm opgaat, staat de controleur
oi» den drempel van zijn eigen kamer,
die in het kantoor uitkomt en zegt
tot den fsdjunct-comrn.: ..denk er om,
ik heb een uiterst moeilijke zaak te
hel landden, het eerste uur wensch ik
biet gestoord te worden. Door nie
mand!" (De adjunct-commies knikt
bevestigend, de controleur gaat weer
in zijn kamer en doet de deur achter
rich dicht).
'Daarna gaapt de klerk, vervolgens
de hoofdklerk en ten slotte de ad-
jimct-commies).
De h o o f d k 1 e r.k (verontwaar
digd): Schaam jij je niet, zoo'n Jonge
keel, om "s morgens vroeg al zoo le
gapen?
Klerk: En jij dco het zelf ook!
Hoof di Le r k: Ik beoi hoofdklerk
dat is heel wat andere
Ad j -co mm.: Ja juist. Jongelui
Tan achttien jaar gapen niet.
Klerk: Wat doen die dan?
A d J. CtvniM.: Die werken, uit
M hun macht (maakt daarbij eesndge
rivaaiende bewegingen )om hooger te
■tijgen op den hiërarchische»! ladder.
Klerk: 'k Heb randaog heelemaol
gern zin in klimmen. Te katterig.
Hoofdklerk: Jongens van acht
tien jaar behooron niet katterig te
wezen
KJ e r k: Zeg, ais je om vijf uur
naar bed bent gegaan
Hoofdklerk: Jongens van acht
tien jaar behooreo niet zoo laat naar
hun bed te gaan.
Klerk: .Asjeblief, Je tra# er zelf
ook (tot den adjunct-commies) en u
ook!
A d j.-c o.ni m.: Nu houdt toe li al
les op, Ja juist. Tusschen u en mij
jongmensoli is een afstand, een ver
bazende afstand, oen onmetelijke af
stond
Klerk: Twee en eer» halve meter
hoogstens
A d j.-c o mm.: Ik bedoel natuurlijk
niet letterlijk, maar figuurlük. Tn po
sitie, in positie. Ja juist. Gisteravond
ben je ook op het jaarlijksch feest van
gemeonte-ambtenaron geweest, hoe
wel ik je daarvoor nog te klein vind.
'k Heb gezwegen, uit welwillendheid.
Ja juist. Maar mali? ie daarom nie
mendal aan. Begrepen?
Klerk: Toen u met mijn zuster
wou dansen, was ik oud genoeg, om
u aan haar voor te stellen.
.A.d J .-c O m m.: Leer dit vaai mij:
eon gewoon klerkje hoeft den volgen
den dag tegenover ©en adjunct-com
mies geen zustere. Ja juist.
Hoofdklerk (luidruchtig geeu
wende): Ik ben pas te zes uur op mijn
bed gekomen. Waarom staat er niet
in onze instructie, dat je na een bal
tot 's morgens 12 uur mag uitslapen.
Ts dit een tncnschwaardig bestaan?
Ik wou, dat Ik eon kop koffie hod,
hierover in 't café schenken te heer
lijke koffie.
A dj.-co mm.: Wie spreek! daar
van koffie? Zulk ©en verlokkelijk©
luchtspiegeling moest verboden zijn.
(Kijkt op de klok). Tien uur. Nog
twee uur vóór tijd om weg t© gaan.
En aanstonds begint de rij idioten, die
om inlichting komen vragen over hun
belasting. Ja juist. Daar komt de eer
ste al.
(De deur wordt aarzelend geopend
en de kunstschilder stapt binnen. Hij
draagt ©en gcooten hoed met een broe
den rand, ziet er sjofel uit en ge
draagt zich zeer vrijmoedigé.
S c ih l Ld e r: Goeie morgen, hee
ren.
(Niemand antwoordt. De schilder
grijpt over ije voor het publiek ge
maakte balustrade naar een stoel en
gooit die roet geweld omver. Op het
geraas schrikken de drie ambtenaren
op en roepen: „heil")
Schilder: Dat verbeeldde ik me
dus maar.
A d J.-c o m m Wat verbeeldde u
u maar?
S c b.i 1 d e r: Dat de heeren doof
stom waren.
Hoofdklerk: Wat verlangt u?
Schilder: Ik? Ik verlang in 't
wheel niets. Maar de Inspecteur.
directeur(zoekt in zijn zak
ken) controleur verlangr wat. Die
verlangt, dat ik bij hem kom, om in
lichtingen te geven over mijn inko
men.
.Ho ofdklerk: De controleur is
het eerste uur niet te spreken.
Schilder: Dan zal 't elf uur we
zen, ik kom dus om elf uur terug.
Hoofdklerk: Dan koinen er ln
dien tusschentijd andere mensciion,
die voorgaan.
S c li J d e r: Goed, dan blijf ik,
want ik zou den controleur voor géén
goud missen. Hij verlangt er zoo vu
rig naar, om nte te ontmoeten.
A dj.-co mm.: En u zelf dan?
Schilder: Ik niet, ik weet toch
niet wat ik tegen hem zeggen moet.
A d j .-cu) mm.: Nog al duidelijk:
hoe giool uw inkomen is.
Schilder: Precies, dat denk ik
ook en dat weet ik nu juist zelf niet.
Maar misschien kan u mij vaet svat
helpen.
A d j ,-c o ra m Ik hou er anders
niet van en ik ben er niet voor, maar
nu u toch wachten moet(tot den
lioofdklork) geef maar eens wat Its-
llchtingen. Ja juist.
Hoofdklerk (uit zijn humeur,
van zijn plaats af sprekende): U heeft
toch zeker een vast inkomaat
Schilder: Vast? Nee, onvast,
wankelbaar, onzeker
Hoofdklerk: Wat zijn uw ver
diensten?
Schilder: Mtjn verdiensten zijn
groot, maar in ons vak wordt dat pa*
door 't nageslacht begrepen. En det
is er nog niet. dat is juist zoo verve
lend voor levende kunstenaars: het
nageslv-ht wordt pas geboren, als z©
zelf dood zijn.
Hotvfdklerk: Maar wat ver
dient u dan? U moet toch wat geld
hebben of krijgen, anders kan u toch
niet leven.
Schilder: Alt zoo, soms verkoop
ik een stukje voor nee, dat zeg ik
niet, dc priis is altijd geheim.
Hoofdk e.r kHier mogen de
menschcn geen geheimen hebben.
Schilder: Goed dan, ik zal op
biechten. Af en toe verkoop ik een
stukje voor tweehonderd, aan een
vriend.
HoofdUer k: Tv eehonderd'
Maar dat is e-cn mooie prijs, als u er
dus tien per jaar verkoopt, is dus
twneduizctnd gulden
Schilder: Gulden? Zei Ik gul
den?
H o o f d.k I e r k: Wat dan Kwart
jes?
S c b.i Idor: Stuivers.
H o o f d k 1 e r.k: Dus tien gulden.
Waarom zegt u dat dan niet?
Schilder: Tweehonderd klinkt
veel beter.
Hoof d.k 1 e r k: En hoevaak ge-
beu rl dat per jaar? Hondend keer?
Schilder. Lang niet
Hoofdkl e'r.k: Vijftig dan?
S c h l ld e r: Misschien, laat ons
zeggen vijf en veertig.
H o o f d k.l e r k (op een papiertje
noteerende): Dus vierhonderd vijftig
gulden. Nu verder.
Schilder: Dan geef Ik teekenles
aan de dochter van een armen meu
belmaker.
II o o f d k l e.f k: Voor hoeveel per
les?
Schilder: Geen cent, hij Is net
zoo rijk als ik. Als ik heelemaal niet
te eten heb, ataat op zijn tafel altijd
it bordje voor ine klaar.
H o o f d k.1 e r k: Nog andere in
komsten' Rechtstreeks, Indirecte, vas
te, tijdelijke? Niets meer? Maar u kan
toch niet loven van vierhonderd Vijf
tig gulden cn ean gratis middagmaal
'i een armen meubelmaker?
Schilder: Het moest niet
kunnen, maar het kan toch. Ik doe
het al jaren.
H o o f.'l k 1 e r K: Maar de kamer
huur dan'? De kleeren, de schoenen?
Schilder (geheimzinnig!: Ah ja,
de kamerhuurl Daarvoor Iron ik ntün
medewerking aan mijn hospita als er
huls wat te schilderen valt en
morgens in de vraogte dan schil
der ik voor de andere kostgargers de
•oetbekleodselen
Hoofdklerk: Hoe?
Schilder Zwart, Sommig©
bruin.
I! o o f d k r k: Nu begrijp ik het.
u noetst de schoenen.
Schilder -ioedlgd): Een go-
wone mm noetst. ik schilder ze.
Hoofdkler k Afgesproken. En
hoe komt u aan kleoren?
Schilder: O, die krijg ik door
Lelatigelooze medewerking. Verschil
lende winkeliers zijn in den loop van
de jaren tot levering bereid geweest.
Zos maanden lang noemen ze zich
dan: lever o.n e 1 e r. Maar als ze
bespeuren, dal ik niet betalen kan,
dan nemen zij den naam aan van
crediteur, maar zoo beschouw
ik zo uiet, ik noem ze belnngeJooze
medewerkers. En nis ze doodgaan ver
is er pas een gestorven) dan ga ik
naar de begraafplaats en neem mijn
hoed af.
(Al pratende is hij achter het hekje
vandaan gekomen en gaan leunen op
den stoel, dien hij zooeven heeft om
gegooid).
H o o f d k '.e r k: Zeg eens, het is
niet gemakkelijk, om uw inkomen te
bepalen. Heidaar, ik heb u toch niet
gevraagd om te gaan zitten!
Schilder (die gemakkelijk plaat»
heeft genomen): Juist daarom ben ik
j zelf maar gaan zitten, je moet je me
demensch wat tegemoet komen. Denkt
dat de controleur belasting van me
zal willen hebben?
Hoofdklerk: Ik weet het we-
nlijk n:et. Zou u het erg vinden?
Schilder Nee. ik kan toch niet
betalen. Als hij het doet, komt hii ze
ker in de categorie bclrvngelooze me
i-werkers.
Hoofdklerk: Hij kan uu boel
tje laten verkoopen, bij wanbetaling,
'schi'der: Onmogelijk, dat zou
ik zelf allang verkocht hebber, wan
neer het er was.
A d j.-c o m ni (on d© klok ziende):
Precies linlf elf, gisteren heeft de
dokter mii voorgeschreven, eiken mor
on om half elf een sterk kon koffie te
■men. Tot den hoofdklerk): Als Je
mi) noodig hebt, laat mij dan maar
•ven roepen, ik hen hierover (Trekt
:ün ^rij" linnen kantoorjas uit. zij»
gewone colbert aan en gaat heenN
Schilder (hem in 't voorbij
gaan h'i een mouw vasthoudend)- Een
oovnnblikie, als 't u blief. A 1 s de con
troleur moclri mennen, dM ik betalen
nort. kan dat d«n gebeuren met
schilderijtjes of teekeningen?
A d j--c o m m Zijn zo wat
waard? En wat zouden dat voor tce-
;einlxigan moeten wezen?
S c h i 1 d e r: Of ze wat waard zijn?
Dat heb ik u al gezeid: w© weten het
dadelijk als het nageslacht komt.
A d j.-c o m m Dank je, dat duurt
me te lang. En welke teekeningen?
S c h i 'ai e r: Eert portret bijvoor-
bééld, van den controleur.
(De drie ambtenaren proesten)
A d j.-C O tn EO Me dunkt zoo,
vriend, we moesten je maar ontslaan
van belasting be4nlen. Ja juist. Ik zal
er den controleur over spreken. Maar
nu la 't tijd voor mijn koffie, medisch
voorgeechreven heel sterk, met veel
suiker. Ja juist. (Vertrekt.)
(Slot volgt).
FIDELIO.
