OM ONS HEEN
38e Jaargang No. 116S6
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
VRIJDAG 3 JUNI 1921
ABONNEMENTEN per 8 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der gemeente) f3.571/,. Franco per post door Nederland f3.87»/». Afzonderlijke nummers f0.16. Geïl
lustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstreken f0.571/,franco por post f0.65. Post Giro 38810.
Uitgave dor W.V. Lourene Coster, Directeur-Hooldredacteur J. C. PEEREBOOM, Teletoon 3082^
ADVEHTENTIENVan 1—5 regels f 1.75iedere regel meer 35 Cts. Reclames 60 Cts per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaalfstuivers-adveitentiën van Vraag en aanbod van 1—4 regels 60 Cts.
per plaatsing, elke regel meer 15 Cts. a contant; buiten het Arrondissement dubbele prijs.
Directie on Administratie: Groote Houtstraat 83.
Teleloonnrs. de Redactie 800
r Administratie 724
BIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLAD ZIJDEiN.
EEiïSTE BLAD
II e d.e n.
VRIJDAG 3 JUNL
El. Havo, Hft.nl. WinVtJierSTOT
Spoedvergadering, 8.3C uur.
Bioscoopvoorstellingen.
ZATERDAG 4 JIJKJ.
Spaami-bank, Nieuwe GracM, Algemeune
Nationale Rouw- en Exploitatie Maatsoliap-
pij. Vergadering van Aandeelbouders, 4
Oud-Holland, Verwulft, Strijkorkest
Schouwburg De Kroon, Gr. Markt:
Bioscoopvoorstellingen, nam. jft an
8 uur.
Cinema-Pal ace, Groote Houtstraat:
bioscoopvoorstellingen, nam. 2} en
en 'e avonds 8 uur,
Scala-Theater, Kleine Houtstraat 77
Bioscoopvoorstellingen, nam. 2i «n
's avonds 8 uur.
Familie-Bioscoop, Kleine Houtweg;
Bioscoopvoorstellingen, nam. en
's avonds 8 uur.
No. 2900
Uitstapjes in Zeeland.
1L
Walcheren, dat vroeger weinig ver
voermiddelen bezat, kuurt langZojnuE-
haud op cut slur, tai heter doen. Naast
de stoomtram woruen prettiger dien-
eten ingericht, üi<3 niet vuil zijn ea
gtcn vieze i ook uitbraken en zoo is
lumueJniug ue gelukkige bositater
van eon zeer goede eleetriscne tram
naar Vlissingen en, sedert korten tyd,
van een veintaiding met Domburg per
autobus. Drie- of viermaal op een uuK
Jraalt dit vervoermiddel passagiers
van hat station, koiut dan vraentjee
innemen op do oroote Alar.-it en
rijdt m den tijd van veertig maiutcn
oi drie kwartier naar de vermaarde
badplaats, liet is een ferme wagen,
stevig op zijn wielen met eon sterken
motor, een gewield tgxui claxon, die
niet geltnepon of gouiukl, maai- met
een slinger gedraaid wordt, een voer
tuig van verbazende elasticiteit, dat
naar de vertrouwbare mededeeling
van onzen chauffeur, twee- a drie
maal zooveel passagiers vervoert als
het vervoeren kan. Namelijk op Zon
dag, wanneer de toeloop groot is en
de kieioie minderheid van do ingela-
deuen een zitplaats heeft, dc rest
steunt elkander, staat op eikaars
teenen, hangt op eikaars schouders,
maar komt mee. Dit is een schildering
uit 't vermoedelijke, want gezien heb
ik liet zelf niet, omdat op den werk
dag, toen w ij gingen, er plenty plaats
was. In elk geval gaan er veel makke
Zeeuwen in de autobus naar Dom
burg.
Van de „vermaarde" badplaats
sprak ik. Domburg heeft dien naam
In heel Nederland. Spreek er over,
ook met mcnschon die er niet zijn ge
weest en zij zeegen onmiddelIijK: „o
ja, een allerliefst plaatsje". Wijlen
Dr. Mezger, weleer de knijpdokter go-
heelen, die het plaatsje bekend ge
maakt en er dan ook een gedenktee-
hon gekregen heeft, sprak van de As-
scl.epoetster onder de badplaatsen, die
er de prinses onder behoorde te zijn.
Ann een zoo positieve uitspraak zou
iemand, die er écu dagje doorbracht,
niet durven tomen, maar hij matigt
zicli toch het recht aan, één beden-
long te opperen. Wij menschen uit
Noord Holland, die bet strand kennen
te Zandvoort, Scbeveningen, Noord-
v.ij'c en het mooiste van alle Neder-
landsche stranden: Koog op Texel,
die gewend zijn aan de breedc, on
gebroken, blenko zandvlakten van al
deze badplaatsen, voelen ons diep te
leurgesteld hij het zien te Domburg
van de leclijke Tijen palen, die «laar
het strand ontsieren en verkavelen in
nietige porties. Het kan, naar ons ge
zegd is, niet anders, die tot de duinea
toe ingeplante rijen van zwartbruine
palen moeten onmisbaar zi.jn als zee
wering, om liet wegslaan van strand
en duinen te voorkomen, maar loolijk
is en blijft het. 't Doet denken aan
ïnktspatten op een witte japon en
jam-vlekken op een damasten tafel
laken.
Domburg heeft nog een andere
eigenaardigheid: het is, evenals
Noordwijk, een familie-badplaats, een
badplaats voor badgasten en niet
voor dagjesnienschen, zooals Sclieve-
ningen of Zandvoort. Natuurlijk is
dnt voor families een groote aantrek
kelijkheid er van. Het moet nog niet
eens zoo lang geleden zijn, dat or in
'1 geheel geein badkoetsjes waren. Aan
den voet der duinen stonden toen al
leen kleine gebouwtjes, toebeliooren-
de aan families, die voor kleedkamers
dienden. Wie een zeobad nemen wou,
trok daarin het badpak aan en ge
troostte zich de wandeling over het
(niet al te brecae) strand c-n. na liet
bad, dezelfde wandeling terug. Die
huisjes stoan er nog, met de namen
van de eigenaars, meest families uit
Middelburg, er op. Maar badkoetsjes
zijn cr nu toch ook.
üji den dag toen wij er waren,
werd van huisjes noch koetsjes ge
bruik gemaakt, liet is in Mei voor
zeebadon gewoonlijk nog te vroeg, de
lucht of het water, of beide, zijn nog
te frisch en in een familtebadpLaais
bestaan uit den aard van de zaak
strenger regelen over de vraag, wan
neer men wel baadt of niet (noem het
m os of a d a t) dan aan andere
stranden, waai' de dagjcsmensch al
leen naar deu thermometer en niet
naar deu kalender kijkt, lu elk geval,
het was voor Domburg nog te vroeg.
Enkele dames en kinderen waren de
eeaige levende wezens op strand, met
een paar bad-officials, die niets te
doen hadden. Een groot café-restau
rant op het duin had wel zijn deuren
opengezet, maar het kostte ccnige
moeite van een schuchteren piccolo
eon kon koffie te kriioen. die ons deed
denken, dat het ook voor dezen drank
I do tijd nog niet was. Later toen wij
probeerden er te lunchen, stonden «Ie
deuren nog wel open, maar er was
niemand in 't gebouw te zien. Er
«wam ook geen schepsel of op onze
voetstappen, die toch luid genoeg
klonken in de holle kamers en gan
gen, waarin wij zochten naar een le
vend wezen, dat ons bedienen wou.
Met een dertien hongerige zijn we
toen gevlucht naar een bescheidener
gelegenheid in het dorp zelf, waar
blijkbaar nicer prijs op onze komst
werd gesteld.
Blijkbaar waren wij hier nog niet
zoo slecht terecht gekomen, daar op
eon papier dat op de- tafeltjes te vin
den was, stond te lezen, dat er een
nieuwe kok was gekomen. «lie eerste
klasse families had bediend, waaron
der ook den koning van Bugel and en
meerdere vorstelijke familiën. Hij was
dus zoowel met de Fransche en Hol-
landsclie keuken op de hoogte, ,,En
mag ieder", zoo eindigde het bericht,
„zich in de keuken komen overtui
gen".
Dat hebben wij niet gedaan (wij
steken «.iet graag den neus in onder-
mans keuken) maar het behoefde ook
niet, want wat wij er kregen was
goed.
Toch hooft Domburg iets zeer bui
tengewoons, namelijk dat liet bosch
zich onmiddellijk aansluit bij de dui
nen. Nergens in Nederland, voor zoo
ver ik weet, bestaal een zoo geluk
kige combinatie van een mooi duin
landschap en beschaduwend lom
mer. Terwijl elders in den zomer de
duinen door de felle zomerzon zoo
goed als ontoegankelijk zijn, althans
minder geschikt voor lange tochten,
is dc bosclistrook te Domburg, volgens
den. wandelgids een uur l&ng, eon
prachtige gelegenheid tot wandelen.
Bovendien zijn er drie buitenplaatsen
Westhove, Duinhoek en Berkenbosch,
waarvoor de badgasten toegangskaar
ten kunnen krijgon in hunne hotels
of pensions. Wie korten tijd op Wal
cheren vertoeft, kan zoo n kaart krij
gen aan het bureau van Vreemdelin
genverkeer te Middelburg, maar deze
gunst is door een tweetal waarborgen
omgeven. Ten eerste moet de kaart
persoonlijk worden aange
vraagd en ten tweede moot voor elke
kaart een zekere som (hoeveel wordt
hi den Gids voor Walcheren niet ge
zegd) worden betaald, die bij het te
rugbezorgen der kaart wordt terugge
geven.
liet blijkt uit alles: men wenscht te
Domburg geen dngjesmenschen. Er
staan dan ook zeer weinig banken om
te rusten, wij zagen er twee, waar
van er een totaal defect was. In het
dorp zelf is een handwijzer, waarop
de bezoeker per autobus lezen kan,
hoe hij naar het strand moet komen,
zeer noodzakelijk. Anders raakt lnj
licht verzeild bij de golf-links en moet
langs die lianen maar zien, hoe hij
bel strand bereikt.
Dit alles neemt niet weg. dat Dom
burg een allerliefst plaatsje is, met
veel natuurschoon en dat ongetwijfeld
voor hen, die er rustig zeelucht wil
len inademen eo de baden gebruiken
zonder dagjesnienschen-drukte, caba
rets en zoo meer groote aantrekkelijk
heid bezit. Het doet ons genoegen,
dat wij het gozien hebben, maar wan
neer ons oog van een mooi strand wil
genieten, gaan wij toch naar andere
oorden.
J. C. P.
KRABBELS
RUILMIDDELEN.
Wij zijn er zoo aan gewend ge
raakt, dat wij slechts met metalen
geld, goud, zilver, bron®, koper, nik
kel, of het substituut bankpapier, on
ze schulden kunnen betalen, dat bet
interessant kan zijn eens te vertellen
van de verschillende voorwerpen, die
vroeger en ook nog op sommige plaat
sen, tegenwoordig, als betalingsmid
del dienst doen.
Tientallen eeuwen geleden werd
voo vrij algemeen als ruilmiddel ge
bruikt. Stel u eens voor, dat alles
betaald moest worden in koeien.
Welk een schouwspel zou de Kal ver
straat te Amsterdam opleveren, wan
neer een aantal winkelende dame»
zich met htm „geld" aan een touw
verdrongen voor de etalages van win
kelzaken, die streng het a contant
urincipe huldigden. Bovendien zou
ons bonbons of een kopje thee
met oen koe wel wat al te duur be
taald zijn. Neen, dat ruilmiddel werd
op den duur te bezwaarlijk.
Er is een tijd geweest, dat in Zwit
serland eieren als ruilmiddel werden
gebruikt. Dat moet ook bezwaren
hebben opgeleverd, als een ei moest
gebroken worden, om er zeker van
te zijn, dat geen valsch „geld'1 In
den vorm van een kalkel werd gege
ven. In New Foundland wa® eens
stokvisch een populair betalingsmid
del. Men kon er de millionaire let
terlijk ruiken. In Engelsch Indié is
vroeger rijst gebezigd, in Virginia ta
bak, in Noord-Afrika dadels en hul
den in verschillende streken.
Tegenwoordig gebruiken sommige
negerstammen in West Afrika nog
talen ringen als immtmateriaal. Het
is daar niet weinig vermoeiend om
veel rnlainisch geld bij zich te dra
gen, want ae ringen zijn zeer groot.
Tegenwoordig worden er dan ook
munten gemaakt met een gat in het
mdden, zoodat de inlanders ze aan
een touw kunnen rijgen, dat zij om
den hal® dragen. Dat is ook nog een
heel gewicht, want de waarde van
iedere munt afzonderlijk is zeer ge
ring.
Toen ln vroeger eeuwen metaal er
kend werd als het ideale betalings
middel, begon men met stukken me
taal, waaraan soms «enigen vorm
was gegeven, maar die ook vaak ge
heel ruw waren. In Egypte stempel
den men er de figuren op van dieren,
die vpor dien tijd als ruilmiddel had
den dienst gedaan.
Munten zijn van verschillende me
taalsporten gem. akt en, zooals reeds
in den aanvang gezegd werd. In En
geland gebruikte men in vroeger da
gen nog munten van tin en iedereen
weet dat zeer kort geleden Beieren
zelfs porceleinen munten deed circu-
leoren. Het feit, dat verzamelaar® uit
alle deelen der wereld op deze umo-
;:tio aanvielen, zal de Belersclie re-
gocring wel een flink financiedl voor
deeltje hebben bezorgd.
Stadsnieuws
VOLKSZANG. Poor het Mannenkoor
Proza en Piy-xio sa' a-s. Zondag 5 Juni, des
ochtends van 8 tot 10 uur een concert ge
geven worden in de stadstent In den Hout.
Kr v.uilen 9 nummers muziek werden ge
gevene waaronder- „Tranen", van Roeske,
„Tehuis", van Bonset, „Omhoog" van
Heinze, „de Bruid", van de Hertog en
„Kerstlied" van Bem. Diamant.
CONCERT VOOR DE GASTHUIS-PA-
TIcNTEN. De Hnarlemsche OrkestkIas3e
onder leiding van Karei F. van Maas Jr,
bal n_8. Zaterdag voor do patiënten m het
St. Elisabeth Gasthuis alhier een muziek
avond aanbieden.
WEGGEBRACHT. Hel op straat gezel
to meubilair van de familie M. in de Raam
straat, ia Donderdagmiddag naar de ge
meentereiniging overgebracht.
PAARD GEVALLEN. Op den hoek
Verwulft en Groote Houtstraat, gleed een
paard voor een melkwagen over de rails uit
en kwam te vallen Een der poolen werd
gekneusd.
BESMETTELIJKE ZIEKTEN.
In de wock van 22 tot en met 28 Mei kwa
men voor te Haarlem 1 geval van rood
vonk en 3 gevallen van diphtheritie; te
H aarlemmermeer 1 geval van diphtheritis
en te Velsen 1 geval van roodvonk.
PERSONALIA.
Bij Koninklijk Besluit ia benoemd tot
ontvanger des registratie en domeinen: to
Haarlem A. Klein, thans bewaarder van do.
hypotheken, liet kadaster en de scheepsbe-
w ijzen to Goes.
Bij Koninklijk Besluit is benoemd tot
lid der Staatscommissie inzake booge wa
torstanden in verband met de afsluiting
der Zuiderzee; de heer W. G. C. Gelinck,
hoofdingenieur directeur van den Rijkswa
terstaat in de directie Noord-Holland, te
Haarlem.
In de commissie, belast met liet af
nemen van de akte examens M. O. in het
teckenen on in het boetseeron is benoemd
onze oud stadgenoot, de hoer P. Doom.
thans directeur der Aoademie van Beel
dende Kunsten te Don Haag.
PRIJSCOURANTEN DER BEURS De
minister van Financiën maakt bekend, dat
hij heeft aangewezen voor opneming in de
dagelijkscbe noteering in de prijscouranten
der beuzen, met ingang van 3 Juni: 8 pots
cumulatief preferente aandeden N.V.
Droste's Cacao en Chocoladefabrieken.
EEN ONDERSCHEIDING.
De heer N. Gerharz, directeur van Haar
lem's Muziekkorps, heeft thans een defi.
nilieve uitnoodiging onlvangon om te Am
sterdam tweo concerten aan het Concert
gebouworkest te dirigeeren en wel op
Zondag 19 en Woensdag 26 Juni. Op een
der programma's staat de 7de sympbonie
van Beethoven.
CHR. HIST. UNIE. De heer J- Miezé-
rus is benoemd tot secretaris van de afdee
ling Haarlom van de Christ. Hist. Unie,
wegens drukke werkzaamheden had de heer
W. Roodenburg hel secretariaat neerge
legd. De heer W. Roodenburg blijft secre
taris van den Kanierkring Haarlem.
HAARLEM EN OM8TREKEN BIJ
SMIT.
Do schilderijen, aquarellen, teekeuun
gen, etsen en oude gravures op heden bij
Smit geëxposeerd, geven allen verbeel
dingen van de stad Haarlem of haar om
streken.
In de aanwezigheid van d:e oude
plaatdrukken schuilt een aardige aanlei-
ding tot vergelijking inet de opvattingen
van hedcndaagseiie teekeuaars, een ver
gelijking die zeker nog beter zou slagen,
als de tentoonstelling wat matiger en meer
overzichtelijk .was ingericht geworden.
Onrust doet altijd afbreuk aan 't aspect,
wat i. o. jammer is voor verschillende in
zendingen door Boot, Hendriks, Heuff,
Kamp, Miolóe, Seising, Spoor en Wesse-
ling. Daarbij moot het inooi voorgedra
gen duingezicht door Kamp stellig
'i eerst genoemd.
Boot toont verschillenden arbeid oa.
een lichtrijke Boog a. h. Spaame, een
schets in waterverf van Spaarndarn. Spek
straat een vlotgcwasschen aquarel doet
wat al to architectonisch I
Hendriks heeft verdienstelijke etsen, der
groote kerk; Heuff verschillende teeke
ningen en etsjes.
Miolée is zeer uiteebreid en door al
lerlei vertegenwoordigd; in olieverf o.m.
door een vogelvlucht van Haarlem en een
ruïne van Brederode. Toch apprecieeren
wo daarboven zijn habiele fusains, op
z'n bekende pittige cn gave wijze neerge
schreven.
Seising uitsluitend etswerk, waarover
wij vroeger reeds melden, terwijl van
Weescllug's vlotte olicverfstudies de beste
in Smit's etaleerraam rtaan.
Memoreeren we nog even enkele aard:
ge gravuren door den 17en eeuwechen
plaatsnijder E. v. d. Velde, die vermoe
delijk wel den kunstenaar J. v. d. Vel-
do zal bestaan, den etser van wien op
heden in Teylêr zulk belangrijk werk is
neergelegd geworden.
G. KERKnOFF.
Arr. Rschiöask
Be maerd op W. Silchlor en
zUn zustor te Spa?rndam.
(Vervolg.)
Evenals '«morgens teistert dc beklaagde
ook nü aandachtig toe.
Getuige Dr. We ster man handhaaft
zijn verklaringen in het rapport en bcant-
wtord', ecnige technische *r;gen van den
Officier en van den verdediger. Het hakmes,
waarmee <'c doodeijjke slagen vermoedelijk
zijn toegel richt, is ids corpus delicti aan
wezig
Ook getuige D r. N ij e blijft by dc vi kla
ringen, in bet rapport neergelegd.
Getuige M .E 1 e k a m p (gevangenis-em
ployé) deelt mee. dat beklaagde Dirk Rosa
zeer onrustig was. Dikwijle heeft bij 's nac.'iis
voor zijn cel staan luisteren en hoorde be
klaagde dan onrustig heen en weer loopen.
Getuige J. Swcnneker was als old-
wacbter óók op Zondagmorgen naar de wo
ning van Melohior gegaan, toen hij van den
moord vernomen had. Hij vond toen veel
nipuwsgierigen in hot huis, die hij dadelijk
wegjoeg. Hjj achtte Roza niet tot den moord
in staat, maar was er wel bekend mee.
da' Roza „hot land" aan Melchior had.
Getuige W. Groot antwoordt op de vraag
van den President, dat hij niet kon veron
derstellen, dat het af gekauwde eindje sigaar
van Melchiór was. Deze rookte daarvoor te
netjes. Het was dezen getuige bekend, dat
cr voor Roza een soort van heimelijke vrees
bestond.
Getuige Grietje Huisman verklaart,
nader ondervraagd, dat Roza in de klecderen
van zijn vader dronken te bod lag.
Aan getuige Maria Wilhelmina
Melchior, de dochter van deu vermoor
den ontvanger, Wier komst ln de rechtszaal
ecnige consternatie verwekt, wordt een stoel
en een gla* water gegeven, omdat dc zenu
wen haar ic machtig bleken. Zij vertelde
eenige bijzonderheden uit het familieleven
van haar vader en tante. Zij kon zich niet
meer herinneren, of de. kopjes, die 's avonds
gebruikt waren, bleven «taan, wél dat haar
vader aan do gasten een sigaar presenteerde.
Verder waren haar verklaringen aan het
pcrstafeltje vrijwel onverstaanbaar. Op een
vraag van den Officier deelt getuige
mee. dat de sleutel van P. van der Vijg
(Roza's stiefvader) paste op dc schuur van
Melchior.
Getuige A. Bruggemanx, oud-gevan
genbewaarder, verklaart dat Roza zeer on
rustig in zijn cel was en meestal onsamen
hangende woorden sprak. Over den moord
van Spaarndarn sprekende, had beklaagde
wel eens tegen getuige gezegd „Had ik bet
maar niet gedaan!
Getuige G. C o u s ij n, directeur der straf
gevangenis, zegt dat beklaagde nimmer met
hem over dc Spaarndamsche moordzaak heeft
gesproken. Ook hij verklaart, dat Roza altijd
zeer zenuwachtig was. Roza is nooit door
getuige gestraft, ofschoon hij wel eens ver
velend was. Hij beschouwde Roza als een
slachtoffer van den alcohol.
Geinige II. J. Gerritsen, hoofd-bewaar-
der der strafgevangenis te Rotterdam, deelde
mede, dat hij in 1913 gevangenbewaarder te
Haarlem was, toen Roza gedetineerd was.
Ook deze getuige zegt, dat Roza zeer onrus
tig was, als iemand aie blijkbaar iets op bet
hart had.
Beklaagde merkt op, in antwoord op
een vraag van den President, dat hij lieele-
maal geen gewetenswroeging bad.
Getuige F. G a p b o n was in 1914 en 1915
in de Rijkswerkinrichting te Hoorn, waar
ook Roza was. Deze zegt, dat Roza altijd,
zenuwachtig was, cn dikwijls over den
Spaarndumschen moord sprak, waarvan hij,
zooals hij aan getuige meedeelde, beschuldigd
Beklaagde: „Ik heb met dezen ge
tuige nooit over den moord gesproken
tenminste niet bij mijn weten."'
Getuige J. Vonk was indertijd ten huize
van Dirk Roza. Deze getuige deelt mee, dat
Roza dikwijls hardop nacht* droomde en
dan wel eens riep „Had ik het maar niet
g«M)aan!"
Getuige Cornells Hop was gelijk met
Roza ui de Rijkswerkinrichting te Hoorn
en verbleef in zaal 4. Roza had wel eens aau
getuige gezegd, dat hy in voorarrest had ge
zeten wegens den moord in Spaarndarn.
waaraan bij verklaarde onschuldig te wezen.
Een paar dagen later lag Roza met het
hoofd op zijn arm, «laakte oen zucht en riep:
„Had ik het maar niet gedaan!"
Beklaagde: „Ik heb met dezen man
misschien wel eens over de Spaarndamsche
moordzaak gesproken, maar er is geen kwes
tie van, dat ik gezegd zou hebben „Had
ik het maar niet gedaan!" Daar geloof ik
nike Tan!"
G e t n i g e (tot. beklaagde) „Je kont toch
niet weten, wat je ln je slaap zegt?"
(Gelach op de tribune. De President ge
biedt stille.)
Getuige W. A. vandcr Meulen woon
de in December 1919 tegelijk mot Rosa ten
huize van Huieman te Haarlem. Hij sliep vlak
naast Roza en merkte dikwijls, dat hij on
rustig was. Over dc moordzaak sprak hij
evenwel niet. Getuige ontkent, dat Roza
twee slagersmessen had.
De Officier: „Zegt u het nu eens eer
lijk. had Roza nie' dikwijls een groot slagers
mes in de hand ging hij cr niet dikwijls
moe uit?"'
Getuige ontkent dit.
Getuige A. J. Eland ging iu 1916
en 191" wel eens met Roza naar Spaarndarn
tiu sliep dan met hem in een schuur. Hei
trof hem, dat Roza loen zeer onrustig was.
Ook «prak Roza dikwijls tot getuige over
den moord, maar beweerde nooit, dat hij
er schuldig aan was. Ook had Roza wtcl eens
tot getuige gezegd „Als ik een opknappertje
noodig heb en ik heb een me* in mijn zak,
zou ikbe«t een moord dnrven doen!" Roza
bad hem een heel verhaal gedaan van Iemand
die den moord gepleegd zou hebben.
Beklaagde ontkent, dat hij in dezen
geest tot getuige gesproken had.
Getuige J. van 8 c boor doet blijkbaar
een heel belangrijk verhaal, maar voor de
verslaggevers onverstaanbaar. We vangen al-
leei. op, dat vrouw Maas tijdens een rurie
niet haar man gedreigd zou hebben ,aon
boe' te verklappen. Maas bad toen terug ge
dreigd, zijn vrouw den hals af te snijden. De
naam van Roza werd in dit twistgesprek
evenwel niet genoemd.
Getuige C J. Hofstee zegt, dat Roza,
als hij dronken was, veel ov^r den moord
sprak Al« hij nuchter was. Was hij stil en
«cl. rikte, wanneer men bem plotseling aan
sprak.
Getuige A. 8. Hofstee wa« weggebleven.
De Officier verzoekt, baar alsnog in de
rechtszaal te doen verschijnen.
Getuige E. van der Pol, een gedeti
neerde, verhaalt, dal Roza hem in 1919 had
willen overhalen, om een moord te plegen
en 12000 gakten te stelen, maar dit had ge
tuige niet wilkn doen. Getuige had wel
ecus wat uitgehaald, maar een moord wilde
hij niet op zijn geweten hebben. Beklaagde
had hem toen uitgelachen en gezegd, dat hij
er wel eens twee tegelijk koud had ge
mankt hij wees toen op 't buisje van
Melchior. In dc buurt van Spaarndarn kwam
Roza niet graag, want dan zei bij- „Hier
wil ik niet graag gezien worden, want ik
heb er al eens voor in vóór-arrest gezeten.'"
Toen geinige geweigerd bad, niee te helpen,
een onde vrouw te vermoorden, had Roza
gezegd „Dan zal ik het «Boen wel ktear
spelen!" Mot de grootste moeite bad getuige
Roza toon van dit plan weerhouden. Ook
déze getuige had Roza wel ccr.s booren roe
pen „Had ik het maar niet gedaan!"
De President: „Hebt u de volle waar-
hciiigeeproken? U hebt dit alles toch niet ge
zegd. om dc zaak voor beklaagde te verzwa-
Getuige: „Ik heb de waarheid ge
sproken!"
li e k 1 a a g d c ,,'t Is maar het beste, dat
iemand maar niet met zulke vrienden om-
™aat!"( Hij draait getuige verachtelijk den
rug toe.)
Getuige A.van K ordelaar. een gede
tineerde, heeft ten huize van Huisman ge
hoord, dat Sophie Hofstee aan Roza vroeg:
„TIcb je den moord gepleegd?" Roza had
hierop „ja" geantwoord.
Beklaagde herinnert zich hier niets
van.
Getuige P. van G e I d o r p, die indertijd
naast Roza hoeft gewoond, verklaarde, dat
hij.Jieelemaal niet bang" voor Roza was.
Toen getuige van den moord geboord had,
had hij dadelijk gezegd„Dat heeft Roza
niet gedaan!" Wei vermoedde getuige, dat
R o va er iele van wist.
De Officier: „Dat was in 19101 Ge
looft u het nü óók nog?"
Getuige: „Ja."
Getuige P. van <1 e r V ij g. de stiefvader
an Roza, zegt, dat hij avonds 12 uur van
iin week thuis kwam en Roza toen in bed
zag liggen. Hij «prak in die dagen niet tot
Roza, hoewel hij geen ruzie met hem had
gehad.
De Officier: „Had je op dien Zondag
ochtend je Zondagscbe klecren aan?"
Getuige: „Neen,urn werkpakje!"
De O f I i t i e r: „Kan Roza uw klceren
in hebben gehad?"
Getuige: „Neen!"
Getuige Anna Sopbia Hofstee zegt.
dat Roza legen haar gezegd had, dat hij
den moord gepleegd had. Als hij dronken
wa«. sprak hij over den moord, maar nooit
als bij nuchter waa.
Beklaagde zegt„Dat znllen allemaal
el dronkemanswoorden geweest zijn!"
Getuige A Hooggrecf zei. dat Roza
dikwijls bij haar in het café kwam.
De verdediger: „Wat voor Indruk
kreeg u van Roza?"
c t u ig e „Nou. dat het een gewone,
goeie jongen was!"
De President: „Was u bang voor
Roza?"
Getuige: „O, neen!"
Getuige W. C. M. van der Vijg zegt,
dat Roza tegen haar wel een# gezegd bad:
,,'t Zou mijn rechterhand waard zijn, als
die moordzaak van Spaarndarn nog eens uit-
Gctuige Margaretha Ja6, schoonzut-
r van Dirk Roza. antwoordt op een vraag
ui den verdediger, dat Roza Zaterdagavond
5 November 1910 bij haar thuis oen kop
koffie hoeft gedronken Zij kon evenwel niet
precies zeggen, hoe laat bij kwam eu weg
ging. lly was dien avond heel gewoon,
spraakzaam en niet zenuwachtig.
Getuige Rik je Wouda zegt, dat Roza
beweerd bad, een winkelierster te willen
verinoorden. Roza had ook tegen haar ge
zegd, dat hy den moord gedaan had. Hij
luid er zelfs op gepocht cn gezegd„Dat
heb ik er goed afgebracht!"
De President: „Heeft Roza het alleen
gedaan?"
Getuige: „Dat zal wel. vrjsnt hy zei
altijd, dat hij alles alleen deed
De President (tot beklaagde): „U
hoort, dat deze getuige óók zegt, dat ge den
moord gepleegd beht
Beklaagde „Ja, 't wordt wel moei
lijk! Ik zal m'n mond maar houden!"
(Weer gelach op de publieke tribune.
Wéér gebiedt de President etilte).
De President ondervraagt nog eens
den beklaagde en Traagt. of hij bij zijn
ontkentenis blijft
B e k 1 a a gd e :,.De gedachte daaraan is
niet eens bij mij opgekomen!"
De President verleent nu het woord aaD
den Officier van Justitie, voor liet houden
zijn requisitoir, maar «leze vraagt wegens
liet vergevorderd uur (half zes) schorsing
\r zitting tot Vrijdagochtend.
I>e verdediger voreenigt zich hiermee.
De zitting wordt hierop geschorst tot
Vrijdagmorgen tien uur.
DK ZITTING VAN VRIJDAGOCHTEND.
Het requisi'oir.
.Hedenmorgen tien uur werd de behan
deling van de Spanrndamsche moordzaak
voortgezet.
Do icclitszaal vertoont weer licUelfde
aspect als Donderdag. Alleen is het op de
publieko tribune niet *00 tjokvol. Op het
gereservoorrfe gedeelte zitten nu ecnige
lil afwaeluing van de komst der rech
ters zit beklaagde nieuwsgicring rond
te kijken.
Bij do koius'. der rechters in de zaal
,-.!aa: ook beklaagde van zijn plaats op.
Dadelijk na «te opening der zitting geeft
de President hel woord aau den Offi
cier van Justitie.
Deze begon met «en herinnering aan de
ontzettende gebeurtenis, dio tien jaar ge
letlen in dc kleine gemeente Spaarndarn
heeft plaat» gsbari. Twee oude i
scben vielen als slachtoffers van het werk
van ban«iielenhanden. Spreker deed uit
komen, dat zij, die «en jaar geleden be
last waren met het onderzoek van deze
lugubere zaak, blijkbaar unnder geluk
kig zijn geweest. Wel toen alles in h«4
werk gesteld, om klaarheid te verkrijgen.
Er werden politiehonden uitgeoonden;
verdachten werden gearresteerd onder
wie ook Roza cn zal:» werd de zoon
van Melchior als verdacht aangegeven.
Vooral dit laatste verhaal werd in de klei
ne gemeente Spaarndarn maar al Xe gre
tig geloofd. „Stel je voor", zoo zei men
in dse dagen, „de eigen zoon misschien
de moordenaar!" De Officier stelde er
evenwel prijs op. om op ze plaatö te
verklaren, dat de zoon van Melohior door
een onverdiende blaam getroffen is. De
zoon had dit is na onderzoek duidelijk
gebleken geen belang bij de portemon-
naie van zijn vader, maar op diens kre
diet. Dit laatste had hij juist dadelijk
na den moord dringend noodig. Dus hij
had er hot groowu belang bij, dal zijn
vader bleef leven. Nogmaals legde spre
ker er den nadruk op, dat de zoc-n ten
onreohte verdocht is geweest.
Gansch anders staat het met een an
deren verdachte, Dirk Roza, die liieï
thans als beklaagde zit. Van hem is ge
bleken, dat hij oen doortrapt misdadiger
is, die een diepen haat koesterde jogens
Melchior. Herhaaldelijk zei hij tegen zijn
kameraden, als zij verwonderd aan hem
roegen„Zoo Dirk, zit je nog niet in
de kastf", „Wacht maar, vóórdat ik er
in ga zul je wat hóóren!" Later heeft hij
oer gezegd„Die rot-pierrotten moeien
Het was Melchior bekend, dat hij door
Roza gehost was. Ook zijn zuster. Eerst
werd het hekje voor het huis vernield.
Daama loerde hij onophoudelijk op deze
menschen. Het goiieurde wel, als in Mel
chior s huis het licht ontstoken w.is, dat
de zuster tegen Melchior zei: „Och, laat
dc gordijnen tooh zakken, want die kerel
",t weer te loeren!"
Die twee McJchiora voelden het,
M er een tijd zou komen, dat «ij als
slachtoffers van den baat van Rova «ou
den vallen.
Helaas, dit is gebeurd. Spreker is er van
overtuigd, dat Dirk Roza de werkelijke
dader is. Het doet hem dan ook genoe-
een, dat hij hier nu als beklaagde zit.
Hij brengt woorden van hulde aan poli
tie en recherche speciaal aan inspec
teur Woud en aan den rechter-commis-
•sris Mr. Pasteur, voor liet onvermoeide
onderzoek.
Spreker gaf hier-in een uitvoerige schets
ln hel leven var Roza, die vaak ln de
gevangenis vertoefde en ten slotte kwam
op do p'.aale waar hij hoorde: in dc Rijks
werkinrichting te Hoorn. Daar heeft hij
herhaaldelijk zijn lo'.genooten in die in
richting buifenBerechtelijko bekent#»»-«*eii
gedaan. Het ie wel waar, dat dit geschied
de tegenover gedeeltelijk door den alco
hol verstompte wezens, maar d««e getui
genissen mogen toch niet maar *oo weg
gecijferd worden. Roza blufte «r op, dat
hij na eerst de vrouw en duorna den man
vermoord te hebben, nog op zijn gemak
met zijn medeplichtigen sigaren gerroozt
en koffie heef: gedronken. Zelfs heeft
hij wel schriftelijk bekend.
Spreker bracht hierop r.iuir voren, hoe
de misdaad blijkbaar in haar werk is ge
gaan. Herhaaldelijk wees spreker op den
haat van Roza jegens Melchior, o.a. blij
kende uit zijn cyniscéien uitroep: „Ik zou
wel als twee schilderijen willen ophan
gen I"
En dit waren helaas geen ijdele woorden.
Roca is de meeet-cynische misdadiger,
men zich denken kan. Hij kon wat
hij misdreef, ook niet oniler zich houden.
Als hij dronken was, het delirium nabij,
dan kon hij, denkende aan den Spaara-
dammer moord, soms ploU&ling uit
schreeuwen: „Ha, dat mes met het witte
heft!" Voel gewc-ten zal deze beklaagde
wel niet hebben, maar iiet weinigje dat
hij heeft, spreek', toch blijkbaar.
Komende tot Maas, die eerst óók ver
dacht werd, zei «preker, dat Maas aan
Roza het moordtuig leende. Daar had
Moas natuurlijk een bedoeling moe. Als
de één© ban«het aan den anderen een
groot hakmes en een dito tafelmes leent,
dan is bij er stellig bij geïnteresseerd.
Maas. d:e een behosfte luul aan weelde
rig leven, had daar een financieel bciang
bij. Hij wild© natuurlijk zijn deol hebben
m den buit, diu 600 a 700 bedroeg.
Komende weer lot de buitengerechtelij
ks bekentenissen van Roza, di© beklaag
ae «aal alle herroept. Hij
allemaal dronkematnswoor
den. Maar hij heef: op do rechtbank in
't geheel geen indruk van zenuwachtig
heid gemaakt, die geen zier om een men-
scbenieven geeft. De rechtbank zal daar
rekening mee moeten houden. Wat de
straf betreft, zei spreker o.a.: „Tien jaar
geleden is de miedaad gebeurd. Do tijd
doet veel vergeven cn vergoten. Ook de
zwaarste misdaden. Ik meen dan ook
niet zulk een zware straf te moeten ei-
schen, als ik tic-n jaar geleden misschien
geéuch: «ou hebben. En hoewel deze be
klaagde een groot misdadiger is, een ge
degenereerd persoon, wensch ik nu toch
>n lichtere straf to moeten eischen.
Wegens moord op Melchior cn doodslag
op diens zuster loquireerde de Officier
;n gevangenisstraf voor eten tijd van
jftien jaar.
(Bij dezen eisch klinken op de publieke
tribune geluiden van verwonrtering).
Beklaagde bleef onbewogen voor xïch
it kijken.
Het ploidooi.
Daarna verkroeg Mr. P. van der Goot
tot hel houden van zijn pleidooi.
Spreker kan heel gemakkelijk begrijpen,
dat de Officier van Justitie, van diens
-.ndpunt bezien, den eisch van vij
jaar stelde, llour spreker ging uil van
een anderen gedachtengang. Ilij schetste
Dirk Roza als iemand, die weliswaar veel
dronk, maar in zijn omgeving toch als
gemoedelijke jongen bekend stond.
Roza werd vergeleken bij «c-n blaffcnden
hond, die immers niet bijtl Welnu, Boca
wis zulk «jen blaffende hond. Maar be
halve de reed» genoemde eigenschappen
had hij ok nog een Andere: hij waa lafl
Zooals men dat veel bij misdadigers aan
treft. Roza was volgens pleiter in 1910
s lof, om oen woning binnen to dringen,
-.narin twee menschen zitten. Roza heeft
lit iet in 1910 kunnen doon on hij «o»
du ook in 1920 met durven doen.
Pleiter moet 'lan ook twijfelen «a on
willekeurig deuken aan do gehcUnsmnlg*
„anderen. Volgons pteiter moeten 'r an
dere daders geweest zijn. Dit blijkt o.a.
uil de sigaren, die ln Moluhiors huis in
een bekertje op tafel «boliden. Daaruit
blijkt, dal er toon visite geweest is. De
eenvoudige Melchtor zou immers, alken
lij ad© cn oen sigaar willende rooken, geon
bekertje met sigaren op tafel zetten. N-en,
hij zou gewoon naar tiet sigarenkistje go
gaan zijn. om «i-iar een sigaar uit te ne-
Ook door een andere omstandigheid
de thans in
