Uit de Wereld.
HAARLEM'S DAGBLAD
ZSTERDA3 9 JULI WB' - Ttt.EéOEBLAD
(Van eea bijzonderen medewerker).
FFN FN ANDER UIT DE GESCHIEDENIS
MS DE SÏBAATVEELKUTlNa IN
BEN WERELDSTAD.
(Van oiiopltje en vetkaar» tot electricltcit.)
D6 bewoner van een eenigszius modern
hui» die sleclit» een kleine handbeweging
wft ie maken om onmiddellijk gang of ka
mer schitterend te verlichten, kan zich
moeilijk een denkbeeld te maken van den toe-
giand der straatverlichting In den goeden
ouden tijd. Laten we als voorbeeld nemen de
Villc-Luniiêre, de hoofdstad van Frankrijk,
cn in veie opzichten de hoofdstad der be
schaafde wereld Parijs.
In den tijd van Pbilïppu* Augustus en van
1 de wijk den Heiligen was er nog geen sprake
van straatverlichting. Als or geen maanlicht
was, was alles stikdonker, alio winkels en
alle venster» waren geslotenslechts bier en
daar brandden «enige oiiopltje» voor het
beeld van een Heilige. In dien tijd was het
niet voorzichtig in Parijs bij avond uit wan
delen to gnun want zoodra do, nacht geval
len was, gingen de dieven op bet pad. Wel
was er politic („lo guet"), maar deze kwam
gewoonlijk na den diefstal ol na den moord.
Nog in 1067, midden in het roemrijkste
tijdvak der regccring van Lodewijk den
Veertienden, den Roi-Soleil, bestond dé
straatverlichting uitsluitend uit de lichten,
door vrome lieden ontstoken op de vierspron
gen der straten voor de beelden der IleiligeD.
Wie 's avonds had tiit te gaau, voorzag zich
van een lantaren, rijke lieden lieten zich ver
gezellen door een lautaren-dragendon be
diende.
Sedert 1662 waren er ook van politiewege
lantarendrager» (porle-falols) aangesteld, die
'iet publiek kon huren en die dep ccrz3meu
nachtwandelaar begeleidden tegen betaling
van 5 sol» (2'A Hollandschc stuiver») per
kwartier. Hij wijze van horlogo droegen zij
aan hun gordel een zandloopcr. Het groote
bezwaar was echter, dat deze liefelijke indi
viduen wol eons den wandelaar den weg en
het leven verkortten om zich van zijn draag
bare have meester te maken. De politic-luite
nant'La Rcynic mankte dan ook een eind
aan deze instelling en besloot tot den aanleg
van een geregelde straatverlichting (100Ï). Be
hoofdstad van het machtigste rijk in Europa
kreeg dus in 1067 voor het eerst sedert haar
stichting een geregelde verlichting, cn dan
nog! Iedere straal kreeg drie Lantarens
wet vetkaarsenéén aaa ieder eind en één
in 't midden. I)ic lantarens brandden 3 maan
den van het jaar niet en gedurende de overige
9 maanden alleen als er goen voldoende
maanlicht was.
Ruim een eeuw later (in 1776) werden do
vetkaarsen in de lantarens vervangen door
olielampen, die weldra voorzien werden vnn
reflectors. Op het eind der rogecriug van den
grootcn Napoleon telde Parijs 4000 straat
lantarens met ruim 30000 lampepitten. De
straatverlichting kostte 040.000 frank per
jaar.
Een jaar of wat later kwam eindelijk Ie
gasverlichting. Aan wien komt de eer der
uitvinding toe? Volgens de Engelschen aan
Murdoch, volgens de Belgen aan Minckelers,
volgens de Franschen aan Philippe Lcbon.
Hoogstwaarschijlijk hebben deze verdien
stelijke mannen ieder voor zicb, onafhanke
lijk van elkaar, deze schitterende uitvinding
gedaan.
Reeds v"yf jaar voor de eerste proeven, door
Lebon genomen, verlichtte Murdoch ziju hui,
tc Bcdrnlh in Corn wallis niet steenkool"-»»
(f792).
Maar al jaar vroeger bad de Belgische
natuurkundige Minkelers, hoogleeraar aan dc
Leuvcnsckc Iloogesehool, ga» vervaardigd
nit steenkool, ten einde een aëroataat ie
vullen, die den fstcn October 1783 opsteeg
in de nabijheid van het kasteel van AVembcrg
bij Leuven.
De Franschman Lob on schijnt echter de
eerste geweest tc zijn, die op het denkbeeld
kwant brandbaar gas te gebruiken voor de
straatverlichting.
Door con toeval was hij tot do ontdek
king gekomen. Bij het doen vnn een proef
wierp hij een handvol houtzaagsel m een
Eteik verhitte glazen flesoh. Er ontwik
kelde zich een grooto hoeveelheid licht
tïBb&ie
took.
Hic-rmoo wfls het beginsel van lichtgas
uil hout gevonden. Aanvankelijk was al
les nog onvolmaakt: het licht ging ge
paard met zwartachtige en kwaiijkne-
kende dampen, maar in ieder gov alde
eerste stap was gedaan. Het levensdoel
van den vinder werd nu, het lichtgas aan
to wonden voor de straatverlichting; maar
ook hij ondervond, evenalB zooveel ande
re mannen van bateekenis, de waarheid
van hetgeen men zegt omtrent profeten
in eigen vaderland. Wij zulten nem mes
nagaan in zijn strijd tegen domheid, voor
oordeel en eigenbelang, maar toch een
karakteristiek feit vermelden.
Lebon had zijn prooéde onderworpen
aan het oordeel van een officieel geleerd
genootschap, en ziehier het verstag dat
ir zijn vinding werd uitgebracht:
,Een zekere Philippe Lebon beweert
i soort ontvlambare lucht te hebben
vervaardigd, die hij door do geheele slaa
kan verspreiden door middel van in den
grond begraven buizen, die hij op
marktpleinen en in partioulieren huizen
kan doen uitkomen- Op die wijze kan
Tiij overal, altijd volgens zijn bewering,
lioht aanbrengen van onvergelijkelijke
sterkte. Wc hebben hier weer te doen
met een van die utopieën, waartegen wa
re geleerden meedogenloos morsten optre
den. Zooals do heer Z., het hooggeacht
medelid onzer Academie, zoo volkomen te
recht heeft opgemeiflrt: Wien eou men
kunnen wijsmaken, dat men een vlam kan
voortbrengen aan het eind van een bui6
zoder pitl"
Lebon liet zich niet uit het veld slaan.
Hij verlichtte zijn woning met het nieu
we gas, in zijn tuin prijkte bij avond
een fontein in schitterend licht, duizen
den stroomden toe om hel wonder te aan
schouwen en Napoleon, toen nog eerste
consul, verleende hem «en suhsidio en
schonk hem concessie voor het oprichten
van een fabriek.
Maar het noodlot hield niet op hem te
vervolgen. Zijn fabriek werd door brand
vernield; Lebon gaf den strijd niet op,
maar mocht de verwezenlijking van zijn
plannen niet aanschouwen. Op een No
vembermorgen van het jaar 1801 vond
men in de Ohamps Elveées het lijk van
Lobon. Wie was de moordenaar? Men
het nooit te weten gekomen.
Zeventien jaren zouden verloopen voi
dat Lebon's vinding werd toegepast, eerst,
in den schouwburg van het Odéon (1821)
en het jaar daarna ln do straten van oen
stadswijk van Parijs. Ondanks het schit
terend succes, duurde het bijna 20 jaren,
voordat het gas de olielampen in de
straatlantarens op do groote Buolevards
mocht vervangen. Dit stond ln verband
met een monopolie verleend aan leve
ranciers van olie voor de straatverlich
ting. En het mooisto is wel, dat nog
voor 20 jaar. toen in Parijs het gas als
middel tot straatverlichting op zijn beurt
plaats moest maken voor de electricileif,
op de stadsrekening van Parijs eon post
voorkwam van 10.000 francs voor een
levering van olie, bestemd voor de open-
baro verlichting.
EEN DRIETAL REKENKUNDIGE)
AARDIGHEDEN.
I.
HOE GROOT WAS DE SCHADE?
Op een morgen, even nadat de heer N.
zijn moedcnwinkel geopend had, kwam een
onbekend heer haastig binnenstappen.
Mijnheer ik wou graag een ronden
hoed hebben, maar ik heb haaset. Ik moet
den trein van 8.15 halen.
In een oogwenk is de klant bediend. De
eerste hoed de beste past.
Wat kost deze
Vier gulden, vijftig. (liet was voor
den oorlog).
In orde. Als 't u blieft.
En do Itooper geeft een biljet van 1 10.
Dc heer N. heeft nog geen klein geld in
kas en zendt den loopjongen om het bil
jet to wisselen bij zijn goeden buur, den
'meubelmaker P. Spoedig is de jongen te
rug, do klont krijgt f 5.50 cn vertrekt
snel.
Zal ik u den ouden hoed thuis laten
bezorgen? roept de heer N. hem achterna.
Ja, heel graag. Het adros is.... Of neen,
pak u hc-m maar even in, dan neem ik
hem tegelijk mee.
Even nadat de onbeken 1» klant vertrok,
ken i«. komt de meubelmaker den winkel
binnen.
Dat is ook een mooie geschiedenis,
bcBto vriend. Het biljet, dal je jongen is
komen wisselen, is valsch. Kijk maar.
Ja, werkelijk, het was valsch. Do koop
man zog het nu duidelijk
Ja, hoor, het is zoo. Hoe kom ik zoo
dom? Maar die kerel mankte ook zoo'n
haast. Mijn dag begint goed. Enfin, hier
hebt u een ander biljet van f 10, een echt.
En neem me niet kwalijk.
En nu de vraag: welke schade heeft de
hocdenkoopman t
n.
,h den ingang van ccn dorp vraagt een
toerist aan een snugger boertje:
Hoeveel inwoners hooft dit dorp?
i het boertje antwoordt:
-Wel mijn goeie man. dat zal ik je zeg
gen. Er zijn bier evenveel
ezels, evenveel vrouwen al;
evenveel kinderen als konijnen; maar er
zijn driemaal zooveel konijnen als ezels en
de helft minder ganzen dan konijnen, sa
men 605 dieren.
De toerist, eerst een beetje beteuterd,
vond gauw het antwoord op zijn vraag naar
het aantal bewoners, en rekende daarna
uit: het aantal mannen, vrouwen cn kin-
Kan de lezer dat ook?
IIL
Zooals men weet, is de omtrek der aarde
ruim 40.000.000 Meter, laten wo zeggen pre
cies 40 milltoen, omdat dit niets af of too
doet aan de oplossing van de volgende
vraag..
Wanneer wo een" kabel konden maken
van 40 millioen Meter en die om de aarde
leggen, zou deze dus do aarde nauw om
sluiten. Maar laten wo nu eens aannemen,
dat er een kabel kon gemaakt worden van
sloohts 1 Meter langer, en dat die om do
aarde kon gelegd wordendan is do vraag,
r tusschen den kabel en de aarde ge
noeg plaats zou overblijvenoin er bijvoor
beeld te hand tusschen te steken?
Hel antwoord op de drie vragen géven we
een volgend nummer van deze rubriek.
STA ATSPENSIONN EER IN G. Onder
voorzitterschap van den heer W. O. Droog
vergaderde Vrijdagavond dc afdeelin^
Haarlem van den Bond voor Staatspen-
sionneering.
Uit het jaarverslag van den secretaris
bleek dat het ledental stationair bleef en
ongeveer 100 bedraagt. Herinnerd wera
aan de actie gevoerd voor het afschaffen
van zegeltjesptakkc-11 en medegedeeld dat
uit Haarlem 1984 handteekeningen zijn
verzonden.
Bij de behandeling van de agenda der
Bondsvergadering werd besloten voor le
den van het hoofdbestuur te stemmen op
do hoeren G. van der Velden, H. G. Dor-
hout en D. de Clcrqq.
Ten aanzien van hel agendapunt; de
Bond en de verkiezingen verklaarde do
vergadering er zich voor om aan de Ka-
mercandidaten dor onderscheiden o par
tijen te vragen hoe zij denken over het
vraagstuk der Staatspensionneerlng om
dan de ingekomen antwoorden te publicee-
ren en zoo de kiezers voor te lichten.
Benoemd werden tot afgevaardigden
naar de Bondsvergadering de hoeren A.
Spierdijk cn J. Wenlholl en tot plaats
vervangers de hoe/ H. van Brederode Jr.
In de plaats van den heer C. L. F.
Sarlet de Soiron werd alB penningmees
ter gekozen de heer H. van Brederode Jr.
Gekozen werd als beisuurslid de heer R.
Botman; herkozen werden als bestuur?
leden de hoeren W. L. öeJiwwn Azn. en D.
do Clercq.
Hst FiMpspl
Het Scala-Theater.
In „De Geheimen v;id Mont-FIeury" kan
men weder een sterken kerel bewonderen,
ook al i» deze niet zoo sympathiek als Al-
bertini. Ditmaal ïb het een Zigeuner die be
wijzen van moed, kracht cn durf vertoont.
Fernande, de dochter van den markies Mont-
FIeury, wordt gedwongen in het huwelijk te
treden met graaf Do Sax. omdat deze laat
ste bet geheim van Morit-Fleury kent. Op
den dag van het huwelijk verdwijnt Fer
nande met haar kamenier, voordat zo ge
huwd is, met behulp van den schilder Tul
mus. Deze brengt hel meisje naar ziju moe
der. Graaf Do Sax maakt zich niet zoozeer
bezorgd om het meisje als wjel om de acht
millioen, waarom hij zeer verlegen zit. Fer
nando heeft een stiefmoeder die gebruik
maakt van dc hulp van Zigeuners, om het
meisje onschadelijk te maken. Speciaal
treedt één der mensChen, dc krachtmensch
Robin, op den voorgrond. Deze wordt niet
goed behandeld door dc markiezin cn biedt
nu den markies zijn hulp aan. Men steil alle
pogingen in het werk om Fernande te vin
den. Nadat, men haar gevonden heeft, wordt
ze in ecu klooster gebracht, daar weer uit
ontvoerd cn later komt ze weer in het kloos
ter terug. Birlre. de knecht van Tuinlui,
spoelt ecu sympathieke rol in deze geschie
denis. Vooral bij dc bevrijding van liobln,
nadat hij eerst geholpen heeft dezen gevan
gen Ie nemen. Ook de Zigeuner staat Birico
op alle mijzen bij. liet einde is dat graaf
De Bax de papieren, die de onschuld van
den markies bevatten, zelf in het vuur
moet werpen.
Het programma opent met een Weten
schappelijk nummer„Opvoeding van blin
den", gevolgd door „De Vrouw van Cae
sar", daar werd hartelijk om gelachen, voor-
ien dc oude snoeper er zoo fijn tusschen
genomen word.
„Het mooie naaistertje" is ook een heol
uilig nummertjo
Explicatie en muziek als altijd goed.
Hot Luxor-thoatcr.
In de eerste helft van het progroamn v
wordt het hoofdnummer „De Millioi -
n air-Land loopei", een oomedie in vier et
sen, vertoond. Het is een aardige geschie
denis van den xmllionair Sterven Peye-
ter, dk» met den rechtsgeleerde Black
ridge een weddenschap aangaat, om vijf
weken lang met slechts zes dollar per
week toe te komen. Het is voor den
toeschouwer bijzonder interessant, met
alleen om te zien hoe hij juist op het
laatste oogenblik de weddenschap wint,
maar ook hoe hij ©enige malen in de
gelegenheid gesteld wordt, een paar on
schuldige meisjes, die door gevaren be
dreigd worden, uit de handen van haar
belagers te redden.
Het is natuurlijk önnoodig om te zeg
gen, dat hij aan het eind van het stuk,
dat vele mooie tafereelen biedt, een
schoone betooning vindt in een van de
geredde metsjee, die zijn vrouw wordt.
voren vonden eenure fraaie natuur
opnemingen in do Oetzaler Hoogalpen
terecht aller bewondering, evenals de H.
A. P.-courant, die ons o.a. de begrafenis
van het stoffelijk overschot van burge
meester Tel legen laat xie-n. Do muziek
kapel laat onder leiding van den heer
C. Brandwijk tijdens deze film zeer ver
dienstelijk den treurmarsch van Chopm
hooien.
Een wondermmscli, Assad geheeten,
biedt een afwisseling in het programma
mot zijn sohier ongelooflijke toeren. Eerst
laat hij zien, dat zijn gebit buitengewoon
sterft is, door eon leuningstoel, waarop
dame gezeten is, tusschen zijn tan-
oveï het podium to dragen. Vervol
gens kruipt en wringt hij zich door nau-
ijzeren ringen, die zëó nauw zijn, dat
a dikwijls denkt dat hij zich niet moer
bevrijden kan. Dit lukt evenwel telkens
Hij ontvangt een welverdiend applaus.
Na de pauze komt nog het nummer
..Haar hoogste prijs", een levensdrama in
vijf neten, met Bessie Barriscale in de j
hoofdrol.
Een mooi programma.
De Familie-Bioscoop.
In dit Filmhuis op den Kiemen Hout
weg wordt hen bezoekers weer eci.
groot ilmwerk, namelijk: „Catn.v
rina de Tweede", een groot historisch
filmbeeld in zeven acten, waarin de toe
schouwers niet zonder huivering zien,
de toestanden vroeger in het groote
Russische rijk waren en waarbij ieder
medelijden in zich voelt opkomen jegens
Catharina, die zooveel goeds voor haar
volk wilde doen, maar daarin door haar
raadslieden gedwarsboomd wordt. Die
beelden zijn soms aangrijpend mooi.
Het uitvoeige programma geeft ver
der veel aardigs. He begint me',
een actueel Journaal, waarna het blij-
speJletje „Cupido in het spel" votgt.
Hiervan behoe-ren we niets to zeggen.
De titel zegt reeds genoeg I Als slot komt
nog een komisch flukje, genaamd „Een
miskend genie".
IERSONALIA.
Ie luit. J. A. W. Bor van het 10e
Reg. inf. wordt werkzaam gestold bij
do Cadettenschool te Alkmaar en in ver
band hiermede overgeplaatst bij «ren sta,
van het wapen «Ier infanterie.
Tot concierge van het gebouw van
den Ned. Protestantenbond is benoemd
de heer E. H. Heydanus.
MUZIEK IN DEN HOUT op .Zondag
10 Juli 192J. Programma: 1. „The Man
hattan Beach", March, J. P. Sous*. 2.
Ouverture „Pique Dame". F. r. Suppé;
3. FiamyaiUes", Célèbre Valse, E. Wesiy.
1. Fcni&is:e sur des Motifs do i'trpcta
comiqne „La Mascotte", E. Audrau.
5. Ouverture „Nakitis Hoclizeit", P.
Lineke. 6. „Beène de Ballet", A. Czi-
bulka. 7. Fantaisie sur des Motifs de
l'Opéra comiquo „Les Mousquetairs ou
Couvent", L. Varney.
R.-K. JEUGDORGANISATIE. - 55. D.
H. do Bisschop van Haarlem lieeft vol
gens de „61. Bavo", benoemd tot lid van
dc Diocesauo Commissie voor Jeugdorga
nisatie den heer A. H. Smulders als ver
tcgenwoordigcr van het R.K. Vakbureau.
Baitenlana
HIT EN OVER OPPER-SLLEZlë.
De tverldarieccD *aa
Höfer.
Generaal Höfer heeft aan peisvert«rgcn-
woordigers verklaard, dat de Poolsche te
rugtocht over het algemeen stelselmatig is
geschied, doch dat de Polen in strijd met
de overeenkomst met wapenB en bagage
ver de grens getrokken zijn.
Hierin ligt een groot gevaar.
Do terugtocht en de ontbinding van de
Duitsche Selbstschutz is volkomen stelsel
matig geschiedt. De Duitschers hebben In
gevolge de overeenkomst do wapens ingelo-
verd.
Höfer reide, dat de reactionnairc stem
ming onder een gedeelte van de Belbst-
schutz, speciaal van het Belersel.e vrij
corps Oberland, dat van een opmarach
Berlijn bazelde, niet ernstig moet
worden genomen.
De Selbslechutt is geen militaire instel
ling, doch een volksbeweging. Voor hem
als leider was het recr moeilijk geweest,
deze Inderhaast bijeengebrachte troepen te
disciplineeren. daar er zich natuurlijk ook
minderwaardige elementen onder bevon-
Ook eenige leiders had hij moeten rem-
Al deze dwarskoppen echter werden door
de leiding in toom gehouden. Van betec-
kenis zijn re niet en men behoeft in het
Rijk zich over de Selbstsobutr volstrekt
niet bezwaard te maken.
Op de vraag of ingeval de Operste
Raad en voor Duitschland gunstige beslis
sing velt, een nieuwe Poolscho op
stand kan worden verwacht en wie dan.
daar de Belbstschutz ontbonden is, de
Duitschers ral holpeD, antwoordde Höfer:
Dan zullen er moedige Opper-Sileziers ge-
ronden worden, die hun vaderland weten
e beschermen.
De moordenaar van den
Franschen majoor.
Volgens oen bericht uit Berlijn wordt de
Poolsche insurgent Rossberg beschouwd
als de moordenaar van den Fransehen ma
joor Montalègre.
Havas daarentegen meldt dal eer. zekere
Rolle, die bij het incident doodelijk werd
gewond, verdacht wordt de dader te zijn.
Rolel nam iu 1920 deel aan den aanval
op het Poolsche plcbiscie-tcommissarioat.
Even vóör den aanslag op Montalègre werd
hij in diens onmuidellijke nabijheid ge-
De Engelsehen in Opper-Silezie.
De Engeische vertegenwoordiger bij de
intergealhecrdc ooutrole-commissic ver
langde, dat Engeische officieren weder
als districts controleurs werkzaam zulien
worden gesteld in de sleden, waar zij eer
tijds werkzaam waren cn de uitoefening
hunner functie hun onmogelijk, werd ge
maakt, en wel in Beuthenland, Gleiwitz,
Hindenburg en Kattowitz-lar.d. In deze
districten waren, na het vertrek der En-
gelschen. voorloopig Fransohe officieren
aangesteld.
Naar uit Bcuifeen bericht -wc,rat, »s
het aldaar tengevolge van de botsingen
tusschen Duitr-ohers en Franschen tot een
ernstig ruccningsverschil tusschen Engel-
schen en Franschen gekomen. De En
geische controleur verlangde, dat het.
Fransche liaUillon Alpenjagers onmid
dellijk uit Bouthen zon wortlon terug-
gelrokken, daar Beuthen tot de Engei
sclte bezettingszone behoorde. Boven
dien verlangd© hij de vrijlating der ge
arresteerde DuitBcho gijzelaars en afslui
ting van de Poolsche grenzen.
De Franselie districtsoontroleur lieelt
do Engeische eischen geweigerd en de
1-eslissing van den Franschen generaal
Gamier gevraagd.
Leedwezen betuigd.
De Duitsche minister Roaen betuigt
«Jon Franschen ambassadeur te Berlijn
zijn leedwezen naar aanleiding ran het
gebeurde te Beuthen.
Het incident tc Beuthen.
De mee nierheid «socialist Cyrus, lid van de
Opper-Silcziselic commissie van twaalf, pro
testeert in een schrijven aan Lerond, De
Marini en Harold Stuart tegen dc 'bonding
der Fransche bezetting in Beuthen naar aan
leiding van liet incident bij den intocht der
Engeische troepen. Cyrus wijst ér op, dat
dc Fransche troepen dc Duilsdherf, die aan
de binneu ruk kende Engeische troepen ova
ties brachten, met guiumi-knuppeb en ge
weerkolven hebben geslagen.
Toen de menigte trachtte „Deutsehlaud,
Deutsehland über all«" aan te heffen,
■morden dc Frxuscbec, en daarbij wrrd d«
Fransolie majoor, die met zijn gezioiu naai
dc menigte e.r den rog naar zijn troepez
stond, in den rug getroffen. De veronder
stelling ligt voor de hand. zegt Cjmis, dal
hij op tragische wijze door een kogel, af go
schoten door eea Franschen soldaat, is ge
dood. Want alleen Fransche soldaten etondei
achter hem. Toen de leden van de Duit
sche SelbstKchutz uit de huizen kwamen oir
dc gewonden te verbinden, sloegen de
Fransche soldaten niet geweerkolven op
hen in.
De broeder van Cyrus kreeg een slag op
het hoofd. Cyrus legt er den nadruk op, dat
de SelbMxdiutz, die na den dood van den
Franselien majoor op straat verscheen, geen
wapens bij zicb had, zich tegen de Fran
schen geenszin» agressief gedroeg en zich
slecht» met de gewonden bezighield. Ver
schillende leden van de Belbstschutz. werden
gearresteerd op weg naar de Fransche ka
zerne en door de Franschen zwwar mishan
deld. Op het kazerneplein werden de gevan
genen nogmaals mishandeld.
Volgens het eenstemmige getuigenis van
alle door Cyrus ondervraagde getuigen beo
ben de Fransche officieren cn soldaten zich
als wilde dieren gedragen cn ongehoorde
wreedheden begaan. Cyrus protesteert met
klem tegen de ruwheid, welke dc Fransche
troepen gedurende het geheele verloop van
het Iietrcurenswaardige incident hebben ge
loond, en verzoekt er zorg voor te dragen,
dat de wederrechtelijk gearresteerde en mis
handelde Duitechers onmiddellijk worden
vrijgelaten, dat. de Fransche officieren cn
soldaten, die de gevangenen mishandeld
hebben, ter verantwoording worden geroe
pen. en ten slotte dat generaal Demi), die
voor dc houding van zijn troepen verant
woordelijk t«, van zijn commando 'n
Beuthen wordt ontheven.
DB TOESTAND IN IERLAND.
NOG EEN UITLATING VAN DE VALERA
De Valera heeft in een onderhond met
een correspondent van de „Chicago Tribu
ne" gezegd, dat de viede in Ierland moge
lijk is, indien de Britscho regeering inder
daad den wensch en wil heeft een oplos
sing to zoeken, gebaseerd op recht cn recht
vaardigheid. Do constitutie der lersche
republiek bevatte niets om een onderzoek
van een Britsch voorstel tot nieuwe poli
tieke relaties tusschc-n Britanniè en Ier
land te beletten.
EEN TEGENSPRAAK VAN SIR JAMES
CRAIG.
Sir James Craig heeft Dinsdagavond r.ari
de pere doen weten, dat hij wcnschte. te
gen te spreken de be wen nr. dat zijn komst
te Londen iets te doen had met de ler
sche conferentie. Toen hij te Londen
aankwam, was die reeds gehouden. Hij was
naar Londen gekomen orn den koning het
Adres van Antwoord van het Ulster-Par
lement op de troonrede te overhandigen
en aan verschillende departementen be
sprekingen te houden in verband met het
bestuur in Ulster. Overigens was hij nog
tijdelijkte Londen voor partiouliore aan
gelegenheden.
DE ENGELSCHE HANDEL MET RUS
LAND. Dc vermeerdering van den uit
voer naar Rusland sedert de ondertteke
ning Tan het Engelsch Russisch handels
verdrag blijkt uit ecu mededeeling van
Baldwin in het Lagerhuis, die verklaarde
dat de waarde van den uitvoer inApnl 21X0
pond et or!, had bedragen en in Juni 81000
pond sterling, niet medegcrekend gTOole
zendingen naar de Oost roelanden, die wa
ren doorgezonden naar Rusland.
VLIEGTUIGEN GEVONDEN. De
„Frelhcit" verneemt uit Frankcn'hansen in
Thiiringcn, dat Thüringaché politiebeamb
ten iu ecu schuur twee volledige vliegtui
gen hebben gevonden. Reeds verleden jaar
weriien m Thüringen drie groote gevccht»-
vlieglnigen ontdekt. Volgens betrouwbare
Inlichtingen moeten er in d>c «treek nog
meer verborgen zijn. 1> verborgen vliegtui
gen zouden volgens het blad voor Orge»eb-
docleioden worden gebruikt.
ONTVLUCHT. De ..Rote Fabne"
meldt, dat dc beambte der veiligheidspolitie
Jannicko, die den communist Sylt doodge
schoten heeft, ontvlucht is.
Het blad zegt naar aanleiding hïorvan
„De communisten hebben niet- anders ver
wacht. Ilct geval-Vogel herhaalt zich. De
moordenaar Jannicke wordt door dc. autori
teiten verborgen gebonden. Volgens onze in
lichtingen is hij voornomen» de Belgische
grens te overschrijden. Wij eischen zijn on
middellijke arrestatie cn liet beginnen i.in
het proces. Handelt de klasse-justitie niet.
dan zal bet proletariaat handelen."
iiaariestHieF Halls «jas
EEN ZATERDAGAVONDPRAATJE.
Deze week Lebben de gasfabrikan-
ten van ^Nederland in Haarlem ver
gaderd. Ik heb de heeren naar en van
het Brongebouw zien gaan en mij her
inheid, dal ons weleer op ischool
werd geleerd, dat er drie toestanden
bestaan: vast, vloeibaar on gasvor
mig. Naderhand heeft do prootïjk mij
onderricht, dat er ook combinaties
mogelijk zijn: zoo is een bijzonder
dikke lieer op een heel warmen Augus
tusdag tegelijk vast en vloeibaar en
verkeert do Nieuwe Gracht, wanneer
R.;!d,.:.«i m lang niet gespuid heeft,
in een vloeibaren, maar tevens gas-
vonnigen toestand. Maar om op de
gasdirecteuren terug te komen, zij
waren als alle mensehen uiterlijk ge
heel in vasten toestand en hadden de
gasvormigheden wijselijk in do re
torten thuis gelaten.
Uit liet antwoord, dat zij bij de
feestelijke ontvangst op het Stadhuis,
door middel van hun woordvoerder
gaven op dc welkomstgroet van den
burgemeester, bleek, dat zij nog min
of rneex gebukt gingen onder den
toorn van hunn© afnemers gedurende
de distributie en dat dezen, om welke
reden uan ook, do voorkeur geven aan
electricitoii. Kom, kom, heeren, is
d u leed uit den distributietijd nu nog
niet geleden) Voor zoover ik weet
herik niemand onzen Haarlemsehen
giisdirecteur er scheer op aangeke
ken, toen hij zuinig moest wezen met
zijn ges wel is er gemopperd op
het centraal kolenbureau hot KO'PI-
BU, dat in den Haag een van de ge
lukkig tijdelijke potentaatjes was, die
het Ncderlundsche volk kommand eer
den
Wat ik aan de heeren wel kwalijk
genomen heb, was do totaio misluk
king van mijn middagmaal op Woens
dag. Tot nu toe had ik nog nocit ten
interpellatie gehoord over liet optre
den van do politie, gelijk die af en toe
m or.ze groote Nederlandsen c a-e-
meenten gehouden plegen te worden
cn daar dese nogal gepeperd be
loofde te worden, zat ik geduldig van
nalf twee tot zeven uur op de publieke
tribune In de Ruadszaal tc wachten,
«oplat de interpellant aan 't woord
zou komen. Toen werd de interpelhi-
nog uitgesteld, want een avond
zitting was onmogelijk, omdat het
gemeentebestuur do gasdirecteuren
ontvangtu moest. Dat heb Lk aan die
heeren kwalijk genomen, want toen
ik thuis kwam, was de jus van den
vloeibaren in den vasten toestand
overgegaan, de hal gehakt had uit ba1-
oorigheid den vasten vorm zoodanig
overdreven, dat hij vastkoekte aan
de pan en de aardappelen waren aan
gebrand je rook het gasvormig
luchtje door 't heelo huis: bovendien
was dc stemming van mijn huisgenoo-
ten zoodanig, dat ik graan; zelf
gasvormig, dat wil zeggen onzicht
baar, had willen zijn.
Dit geval bracht mij de critiek in
herinnering, die onlangs in dit blad
op do officie:1e receptie ten Stad
om financieel© redenen, uitgeoefend
is.
Is daar nu niet een oplossing voor
to vinden Ged. Staten hebben ook al
op zuinigheid aangedrongen. Als
zoo'n officieel© ontvangst gesteld
wordt op vijfhonderd gulden pca- keer
en zoo'n receptie zes of ncht keer
's jaars voorkomt-, dan kunnen we
drie ot vierduizend gulden sparen.
Maar de beleefdheid hooft cok haar
eischen. Nu heb ik er wat op bedacht.
Do btgrcctingsrede wordt uitgespro
ken ln cu> gremophoon. Die wordt
door den hoofdbod© plechtig naar
het vergaderlokaal gebracht en op de
tafel vnn 't bestuur geplaatst. De
voorzitter vraagt of dc loeien willen
opsta m en de wel komst-toespraak
aanhoor«T. Onmiddellijk na liet af
draaien van de rede wordt de gra-
mophoon weer naar 't Stadhuis terug-
gebracht cn de wasrol met de noodigc
voorzorgen iu een doosje geborgen
tot den volgenden keer.
Van Stuiteren heeft do opmerking
gemaakt, dat er dan toch telkens een
nieuwe vvusrol noodig zal wezen,
maar daar vergist hij zich in: dat is
nu juist het geniale van mijn vin
ding. De redo moet zóó worden inge
richt, dal ze voor verschillend© vak
ken cn bedrijven kan dienon, alleen
wordt er telkens een inzetetukje ge
bruikt naar gelang van het beroep of
ambt, dat door de heeren wordt be
oefend. Bij voorbeeld' er komen di
recteuren van electrisclio trams
wat is Cr dan tegen, om te zeggen:
„Mijne Heeren, met groote waardee
ring zien wij u hier, als vertegen-
woordigcig van liet ejeetri6clie
t r a m w e z e n. In Haarlem is
steeds dit belangrijk bedrijf met aan
dacht gadegeslagen, omdat de
electrise ho tram eeïi
uiterst belangrijke rol speelt in onze
hedenduagsdhc maatschappij." En-
zoovoorts. Nu komt cr een tongres of
algemcene vergadering van boekhan
delaren. De rol dn do gramophoon
wordt dan aldus ingeridht: „Mijne
Ilceren, met groote waardeering zien
wij u hier, als vertegenwoordigers
van den b o e k li a n d e i. In Haar
Jem is steeds dit belangrijk bedrijf
met aandacht gadegeslagen, omdat
de boekhandel een uiterst
belangrijke rol speelt in onze heden-
daageeho maatschappij." Hier komen
de ünetstukjes te pas. Veertien dagen
later verschijnen de schoenfabrikan
ten. Nu wordt het voor hen passende
inzetfitukje gebruikt. De toespraak
pa-sl altoos, wat de waardeering be
t r o f tbet belangrijke bedrijf en de
uiterst, belangrijke rol in onze heden-
daagsche maatschappij.
Jaren kunnen de rollen mee. Gede
puteerde Staten zullen tevreden zijn'
over zooveel zuinigheid.
„Maar de champagne?" vroeg van
Stuiteren. Ik antwoordde: „er is
niets tegen, dat de vergadering die
blijft drinken, mits voor haar eigen
rekening. Denk je niet. Stuiter, dat
ze het dan maar met een kopje koffie
af zal doen 2"
Vandaag is het de laatste dag, dat
men zich kan aanmelden voor deel
neming aar. het vervolgonderwijs in
de school aan de Tempeliersstra&t of
aan de Parklaan. Daar worden aller
lei nuttige zaken onderwezen, die den
meilsch in zijn leven te pa-s kunnen
komen, onder aoudere de Nederland-
sch-e taal. Maar wat te zeggen van een
gemeente, die aan den eenen kant ccn
goede opvoeding geeft en aan den an
deren een slechte toelaat ja, toe
laat in bet openbaar. Op een schut-
hok ln de Groote Houtstraat is «een
bordje getimmerd, waarop met groo
te loiters geschilderd staat: Past
op DEN tram! Dit is taalkun
dig fout, het moet D E tram wezen,
ontdat tram vrouwelijk Ss. Waarom
weet dk niet, waarschijn ijk omdat
verreweg bet grootste gedeelte van de
trampaseagiers uit vrouwen bestaat.
En nu we dan toch op straat zijn
aangeland, mogen wc wel even pra
ten over het plan van >vethoudor
Slingenberg om namen van straten,
dia tientallen van jaren bestaan heb
ben, weer tc veranderen in de na
men, die zij vroeger hebben gedra
gen. Hoever dat plan zal gaan we
ten we nca niet, er is alleen gespro
ken over Nassaustraat, Nassaulaaa
en Nassauplein. De eerste zou dan
weer als vroeger Waaigat moe
ten heeten Een prachtnaamAls te
genhanger doopen w© dau zeker een
nieuwe straat ergens in het Klever
park bijvoorbeeld: Tochthoek.
De Naseaulaan wordt weer
Kranitnhorete r g r a c h t
en oinda. ze geen gracht meer is. Ge
dempte Kraaienhorstergraciit Stel
je voor: daar komt brand. De brand
weer wordt gealarmeerd. Men telefo
neert aan 't centraal-telefoonbureau:
„waar is de brand!" De juffrouw
antwoordt: „Op de Gedempte
Kraaien!, oislergracltb," "Vóórdat
spuit Tien op de plaats dos cnhcils
aankomt, is het perceel al lang uitge
brand en heeft de juffrouw zich we
gens tongkramp ziek gemeld.
En dan de aanschaffing van al die
nieuwe bordjes! En de kostten van
het ophangen! Denkt aan dc zuinig
heid, Mijns Heeren van den Raad!
Het oog van Gedeputeerde Staten Is
op u gevestigd.
Van dea geweldigen overlast van
zóó'n naamsverandering spreek ik
maar niet. Het zxü jaren duren, vóór
dat wij geleerd hebben de Nassailla-
nere G edom ptek r a aio n hoiv Sergradi-
ters te noemen cn de Nassaurtraters
Waaigatcre.
En, dit in ernst, de Raad zal zich
toch ook wel bedenken, vóórdat hij
deze goed-nationale namen vervangt
door andere, waaraan geen schepsel
meer denkt.
Dit ds zeker: terwijl ik Woensdag
zoo hi den Raacf zat te luisteren, ben
ik diep teleurgesteld. Aan een van
mijn harlewenschen is daar pardoes
de nek omgedraaid. Zoo bleek werd ik
van. dat een van de boden naar
mij toekwam en vroeg, of ik een glas
water wou. „Dank u", mocht ik too
zeggen, „het is al weer over". En ib
stond op 'i punt er bij te voegen
„als 't nu nog een kopje thee was!"
Maar daar heb je. als pubhek, in
den Raad geen kans van, dat krijgen
alleen de Raad, de stenografen en dc
pers. Dienzeifdcn middag werden op
voorstel van Mr. Bruch, de standen
scholen afgeschaft. Goed, best, maar
wat zegt men wel van de stande
dranken
Maar nu over mijn teleuretéiling.
Al jaren long heb ik gehoopt en ver
wacht. dat er nog eens in Haarlem
een Fideiio-pleln zou wezen. Dat
klinkt rocd, dat laat zich good hooren
en uitspreken, dat is opgewekt, dat
kan iedereen onthouden. Als het dan
geen groot plein mocht wezen, dan
maar ©an kleintje; desnoods ©en
straat, of als 't niet anders kan een
klein straatje (als er dan maar nette
menscben wonen, die behoorlijk hun
colastimr betalen en niet bij andere
menschen de ruiten willen ingooien:
.en ziet dat ik bescheiden ben cn
•:-t weinig tevreden.
En kijk, wu; moet ik daar in den
Raad hooren Dat geen namen aan
straten of pleinen zuilen worden ge
geven van nog levende menschen.
Daar gaal mijn kans. Op ©o--- wor
den aUe menschen van beteekenis
in Haarlem verlaagd tot den staat van
't varken, dat ook immers pas. gewaar
deerd wordt na zijn dood. Het is mo
gelijk, dat mijn nageslacht er me©
gevleic' zou zijn, maar wat licb -ik
persoonlijk aan een Fïdeliokad© na
mijn dood!
Hoe ijsclijk toch, dat de inensch,
wanneer hij tot rijpen leeftijd gêk->
men is. dt een© illusie na de andere
moet prij© geven. Onder den indruk
deze gebeurtenis dichtte ik ter
plaatse het volgende ulevellenrijm:
Nooit wordt je naam nog vóór je
dood
Verleend aait etraat, of gracht of
sloot.
Nooit heet naar jou een kade of
plein,
Of je moet overleden zijn.
En wensch jo hem op steeg of erf,
O ijdle medeiiic-msch zoo sterf!
De dood aileor. maakt arm of rijk
In onze stad onsterfelijk.
„Dat zeit u wel!" ze: een Juffrouw
in de tram tot eoa andere juffrouw.
Wat de ander© wel zei. kon ik niet
goed hooren. maar 't kwam er ook
minder op aan, want telkens
andere wu«. beweerde, verklaarde ze
weer opnieuw; „dat zcit u vv<
Toen ia dat thuis vertelde, keken
mijn huisgenooten elkaar glim
lachend urn-. „Waarom lachen jul
lie?" vroeg ik. Eerst wilden
niet voor uitkomen, daarop kw
een voor der. dag: ,,je hebt zelf ook
een stopwoord.'» „Ik? wel nee, heel©
maal niet!" „Ja toch", bielden ze
voL „En wat dan well" „In 't
vuur van je rede zeg je altijd: „maar
vergeet niet, dat„Ik ge
loof er nitfi van". „Ja, 't is toch
- We werden liet niet ©ene.
Daar kwam Hopma op bezoek. Wa
raakten in strijd over ©en quaesti©
van belasting. „Ja", zei ik, „maar
vergeet niet dat„Je bent
gesnapt", zei mijn vrouw. Ik kon
liet mei ontkennen. Hopma zetle de
discussie voort. Het trof me, dat hij
telkens zei: „zoo Itcrt ten met liet an
der," als he'. in zijn betoog heelemaal
niet te pas kwam. Ik heb een ouden
heer gekend, die telkens zei „Eigen-
die had „eigenlijk gezeid"'.
dagelijksch gebruik tot één
woord gemaakt. Zi.in vrouw spotte
daarmee, maar <Jic had do gewoonte
haar verzekeringen te beginnen:
„zal ik maar ereiseies zeggen
alleen werd ze booS, wanneer iemand
de draak mee stak. „Wil ik je
eris wat zeggen vragen veel
monsdheïi en komen daarna pas tot
het onderwerp. Op een thee visit©
maakte ik kennis met een ouden
die, nadat hit zijn rneening ken
baar gemaakt bad, er altijd op liet
volgen: „wat meer, wat minder".
Die kan moeilijk op een onjuistheid
wordti. Jong© meisjes plegen
te reggen: „gewoonweg wanneer z©
juif=t tets bijzonders hebben te ver
tellen.
En zoo hebben wij allemaal stop-
appen, waarmee we onze redevoerin
gen denken op te luisteren zal
ik m?av zeggen. Een van mijn oud
tantes placht te zegden „croote grut
ten" en het merkwaardigste was, dat
ze er niet eens van hiolil. Haar zus
ter logon gewoonlijk baar verhalen
mei: „om de waarheid t© zeggen
alsof dat c<n heel ongewone zaak voor
haar was toch zou zc „voor gem
geld"» (ook een stoplap van wat ben
je me), een onwaarheid gezegd heb
ben.
Kortom, laten we maar niet om on
derman© stoplappen lachen, want
stoplap, krijgt zijn eigen stoplap op
den neus-
