Van onzen reizenden Redacteur
Brieven stt de Hofstad.
HAARLEM'S DAGBLAD
MEIDAG 17 SEPTEMBER 1921 VIERDE BLAD
(Nieuwe reeks,)
No. 32
M-iinctsen.
Kr rijn genoeg-ens en genoegens I Ik lxer-
iaM wij, dat coiiigo juten geleden een
mier Kennissen, wien ik mijn p.an had
pedoeul om naar Berlijn te gaan, in vol-
j «rost legen mij zei: „Waarom naar
ilijn I Waarom met naai- Munciien?
9 het bier voel heter 1"
dezen konnis daclit ik omviUekurig,
a wij den eersten dag te Münehen
s morgens om 10 uur met onzen Alün-
sier koetsier op do binnenplaats van het
lioriuliaua stonden, alle drie met een
lts bier 'in onze iliand en met een por
jlünOlianer worstjes en mosterd voor
op ons biertonnetjo. Mijn koetsier
6 van dezelfde nieeamg als mijn cua-
nilifltisulio konnis: Waarom kwam een
uscii anders inaar Münehen dan om er
ite drinken? Wat was er voor mooiers
merkw-iardigers in do hoofdstad van
itren te zien dan het Hofbr&uliaus op
i Platzl
B had mijn koetsier een bepaalde route
[keven, met volle vrijheid echter daar
af ta wijken, als hij ons iels heziens-
rdias meende te moeten toon6n.
Aéelrecht reed lliij daarom dadelijk
it het Platei, het kleine pleintje, waar
I grootste blokhuis van Münehen slant,
met een glunder gezioht, waarop duide-
te lezen stond: „Nou zul je wal zien,
l je nog inooit hebt gezien 1" zei lnj
"ur ist esl Bas ïïofbranliausl" Persoon
ging hij ons voor. Het was duide-
dat wilde hij niet aan een ander over
al Hij haalde uit oen groots, open
1 3 sleenen kroezen en even later kwarn
bij ons terug, de kroezen gevuld met
bekende donker bruine vocht, en- met
ordjes, waarop de, voor ons, Hollanders,
•t verdacht uitziende Münehener worst
en mosterd.
„Prosit, meine Herrschnftenzei hij
Srtnd en hij stootte met ons beiden aan,
of wij elkaar al jaren hadden gekend.
Her sind die Horrschaftnn wirklioh in
Jaolien 1"
Sn werkedijk, <iat was wel een typisch
tije Münehener volksleven, daar 's mor
as vroeg op dat binnenplaatsje van het
Miste bierhuis vau Beieren. Al die d:k-
gezellige Münehen ers, staande inet hun
«jon kroezón om de bierioimnen en de
ilein, of zittend met de vrouwen om
tafels onder de breode steenen gewel-
i, het brood en do worst op het voor
i uitgespreide papier en de volle biei-
Uen als onaiscneidelijke attiiouteii er
ast. Wat het bier voor de Müneliouers
leckende. dol vertelde mij mijn ge-
leaelijko koetsier. Al de rantsooueering
jdtn zij in den oorlog geduld,g en zou-
morren aanvaard I Maar toen was daar
crwachls de rantsoeneering op het bier
—omen I Dat was voor de Müncheners de
ursto slug geweest I Vooral de vrouwen
ren er heilig tegen te keer gegaan 1 Ver-
ild je, maar een halve Liter per dag en
ig bier, dat geen bier waal De bier-
ineering, dat beteekende voor de
eners het eimde der dagen!
ia, ja, dat waren zware tijdenl" zueüt-
niui dikke koetsier en met langz-iane
ten dronk hij achter elkaar de tweo
len leeg, die wij 3/1 nog vol had-
laten staan. En toen hij daarna met
agte al de worstjes verorberde, die op
- bordjes waren overgebleven, werd hel
jor-ei duidelijk, waarom hij zoo'n haast
gemaakt ons het H of braubaus te laten
r ha.d
die Münehener koetsier was een merk-
rdig typel Met de openhartigheid van
man uit het volk, sprak hij over den
og en do revolutie. „Die vorftuclite Sau-
llissen waren de schuld van alles ge-
al. Den keizer hadden ze moeten lian-
>11 de generaals er bij I Dumm, dumm,
n" waren zij geweest. Maar toch ctng
zelfde man fel tegen de oommunisten
keer l Nee, van de communisten moes-
zij in Münehen niets meer hebban 1 Die
_e!s hadden, volgens hem, te veel gasto-
i! Hij wees ons het kolossale hoLèl „D.e
■r Jalireszeiten" in do Maximilianstrasse,
Muit de communisten den prins Vuil
in und Taxis en gravin Westnrp en 10
Oeren hadden gehaald, hij reed ons langs
I rebouw,, waar de 12 gijzelaars waren
moord en langs do villa op de Kavoli-
cplalz, waar in 1919 dc 14 soldaten van
Reichswehr in een lcelder waren dood-
Klioten. Hoe kort was dat alles nog
den en hoe ver leek het nu reeds van
af I Toen wij daar op dien heerlijken
ntrdag door Münehen reden, konden wij
nauwelijks voorstellen, dat nog geen
car geleden zulk een storm van revolutie
burgeroorlog over die zonnige, mooie
vas gegaan. Want Münehen maakte
illo Duitseho steden, die wij hebben
.i, wel den meest welvarénden Sn
it Het was midden in liet reisseizoen
de stad was dank zij ook de Fest-
ic in het Priiiz Regenten Theater
vreemdelingen. Niet dnn met de groot-
loeito en nadat wij 's morgens vroeg
10 uur 8 hotels hadden afgereden,
llte 't, ons op onze terugreis een kamer
en hotel te bemachtigen. Aan niets zag
i meer, dat er oorlog en revolu'io
geweest; uiterlijk was Münehen voor
vreemdeling het zonnige, vrooLijke,
«orgde Munehon van ■voorheen.
to-verkeer is er drukker dan in
rul ere stad in Duitschlamd be
3: dan misschien Berlijn en Mün
n maakte bijvoorbeeld een veel leven
ir indruk dan Weenen. Wat ons vooral
Müochen aangenaam trof,, was de vol-
Üte orde, die er hoei'sdlite, en toch had-
>en wij er voor do tweede maal op
kwamen, één ring te voren reus
tige straatdemLoistraties plaats gehad
varen er zelf3 dichtbij de Mariënplatz
doode en 2 gewonden gevallen,
•''i doode, twee gewonden en volmaakte
ik stem toe, dat het wat tegen
i<% klinkt. Maar men vergete niet,
bet hier een demonstratie tegen de
no gold, waaraan meer dan 60.000 men-
stt hadden deelgenomen en dat er ook
«u stad als Münehen altijd nog ele-
ilen worden gevonden, die gaarne in
!bel water trachten te vissehen. In de-
stad van Duitsoliland zou zulk een
üchtige betooging bij de opgewonden
nming, die de nieuwe duurtegolf ander
Itbciders had gebracht, bijna -zéker aan
ing_ zijn geweest tot hevige en bloedi-
botsingen niet de politie. In Münehen
J" bevolking echter zoo tegen alles,
aar even in de verte aan revolutie
|t denkon, dat zelfs een zoo groot opge-
fl demonstralio in alle kalmte zou zijn
Iwipen, wanneer niet een klein commu
tifoh gedeelte had getracht den boel in
ionderd te jagen. Maar dat deze ele
ven in Münehen niet de minste kans
a beblven, hleok wol uit de proclama-
die overal aurn do mui-en waren, aan-
li pol it j e-presid ent waarschuwde
'2 meest krasse termen tegen elk optre-
dat tot doel mocht hebben „de tegen-
tdige regeering omver te werpen". Wan-
zoo leest., dat iedere poging tot
xt de meest, „rüeksichtlose" mid-
'n zal worden „niedcrgeschrLagen", dan
'kt je die toon heel erg bekend en
ia op eens in gedachte weer de onde
tsche „Pickelhuube" voor je.
unchen is trouwens de eenige -tad,
f ik do Duitsche helmen nog m al de
glorie op de hoofden der politie-
ten zog en een aU-Deulacha dame uit
9n bekende mij in vollen emst., dat
""troerd was geweest, toen zij te Mün
ehen da bekende Pickelhauben
gezien.
loch heeft dit krachtige,, ietwat oud-
i-'ruisisclie régime do sympathie van net
grootsto doei van net lUunonenc-r-puLiliek.
liet bleek mij uit gespreickvn op de trams,
in oaie's, in net uiuater on m ae wmiteiv,
men moet in Beieren niets meer van bei
conumunisnie hebben, ivxümchen hooit ie
veel van de revolutie geiecieu om nog ecus
naar zulke dagen tei ng te veriangen, liet
is er in Beieren mee a,s in Hongarije; de
heilstaat der communisten heelt do reac-
tionnaircn op het Irussen gaoraelit en net
gros der bevolking voelt zich met de
heriiinerung aan do bloeddogen der feilden-
republiek hier liet veiligst bij.
Ben Hollander, die leeds tenige dagen in
Munohen was, vertcldo mij nog rots over 'le
„rückslohüoso" middelen, die de ponue-
president ScJioitz had gebruikt om elk ver
zet in het begin, te smoren. Met vrachtau
to's hadden de sippo's de politie-aoldaten
zoodra «r eonig gevaar voor verzet van de
zijde dei' communistische belhamels begon
te dreigen,, de stralen schoongeveegd; over
al in do hoofdstraten, die naar de Marien
plalz leiden, dreigden de ioopen der gela
den geweren je tegen en wie zich maar
even buiten durfde vertoonen, hoorde zich
onmiddellijk toeroepen, dat hij zou worden
„doodgeschoten", als hij mog een ,(ap
verder ging.
Den volgenden dag, toen wij ïn Münehen
waren, was het er volmaakt rustig en
heersekte er weer een voorbeeldige orde.
De vrachtauto's met gewapende sip
po's, die in de Prinz Regentenstrosae en
in de Ludwigstrassc voorbij cms stoven,
waren de oenigo kenleekenen, dat er iets
aan de hand geweest was.
Münehen is geheel een moderne stad.
In het begin der 19do eeuw tolde de stad
niet moei- dan 40.000 mwoners, in 1871 bij
na 171.000, terwijl het aantal nu reeds ue
700.000 overschrijdt, Münehen is du3 ge
groeid in het bloeitijdperk van Duitscn-
land,, maar de kunstzin der Münclu-ners en
vooral van de Beiorsche Koningen in
heL bijzonder van Ludwig I. Maximil ia:u>
II en dein Prins-regent Luitpoid 'leb
ben do stad voor den wansmaak en het
Protzejidom van Berlijn en zoo vele Noord
Duitsche steden bewaard. Men zou Muin-
chen het voorbeeld voor een moderne
stad kunnen noemen. Münehen heeft met
een bijzonder eigen karakter zooals bij
voorbeeld Amsterdam, maar met hnar wer
kelijk koninklijke gébouwan en in hare
breeden, grootschen aanleg is het toch ten
stad van stijl. Ik ken geen sUid van die
grootte, welke zulk een moimimentalen in
druis mankt. Er is blijkbaar systeem en ar-
tistieko zin geweest bij den bouw van deze
stad. Welk oen grandioze, vorstelijke im
pressie maken niet straten als de Maximi
lianstrasse, do Prinz Reg on ten - stras se en
de Dudwigstxasse door hare breedte, haar
grootsehe, maj-estueuse gebouwen en artis
tieke afsluiting! Ken straat als de Maximi
lianstrasse bijvoorbeeld vormt met de
Maximihan-Brticke en het groot-sol ie,, op
een hoogte liggende Maximilianeum,
oen gebouw, dat heel dezo monumentale
straat bdheerscht ecu werkelijk schitte
rend geheel. Een plein als de Königs-
platz niet aan weerskanten de Glyptothck
en het Kunstnusstellungs Gebaude on afge
sloten door de Propylaen, -een pvachtpoort
in den trant van het oude kunstwerk in
Athene van dén-zelfden naam, vindt men in
geen enkele moderne stad van die grootte.
Het is waar, dat de gebouwen en de mo
numenten in Münehen veel copiecn zijn
van Grieksche voorbeelden, maar er is stijl
geweest in liet oopieeren en men had bij
iiet ontworpen werkelijk sleoktere voorbeel
den kunnen kiezen.
En hoe gelukkig is ook de bouw van
Münehen aan den Isarl De rivier en de
stad voTmon overal ean praohtïg geheel!
Het gezicht van af de verschillende brug
gen de Ludwigsbrücke, de MaximUimi-
brüdlto en de Luitpoldhrücke over do
rivier en het aamgrenzend stadsgedeelte is
telkens weer even verrassend, ja, Mün
ehen is een heerlijke stad voor den vreem
deling I Het is niet alleen de gemoedelijke,
aardige bevolking en de gezellige drukte,
die je onmiddellijk behagelijk en prettig
stemmen, het is vooral de monumentale
schoonheid der slad met haar statige gei
bouwen, fonteinen en siandbeeldein (1), die
je telkens weer treft en boeit. Münchon is
in zijn bouw een stad van voornamen
smaak zonder eenigo opdringerigheid. En
het is een centrum vau kunst 1
Wij zijn maar 3 dagen in Miinohen ge
weest, een tijd, veel te kort om dezo stad
goed te lecren kennen. Aan het bezoek
der Koningssloten heb ik mij niet ge
waagd. Tk vind niets vreeselijkers op reis
dan met een groot gezelschap als een kud
de schapen achter een gids aan te zeulen
en opgedreunde uitleggingen aan ie Imu
ran, die mij absoluut niet intexesseerem.
Maar den morgen in de Alte Pinakoühek
liet meest bekende schilderijenmuseum
te Münehen vc-rgeet ik inooit. Het wa-
Ten uren vun opperste schoonheid oor-
Ons. De prachtige primitieven, de Ruhen-
sen, do bedeljongens van Mutillo, maar
vooral het Rembrandt-zaaltje niet die 2
ontroerend-mooie schilderijen, de Kruis
afneming en de Kmis-oprichting, daarvoor
alleen kuin ik reeds naar Münehen terug
verlangen
Van de Festspiele hebben wij, helaas,
niiet kunnen profiteeren. De voorstelling
vam Die MeisteTsiDger von Nürnberg was.
ondanks de hooge prijzen 300 Mark voor
vreemdelingen reeds dagen te voren uit
verkocht. Maar de opvoering van Strind-
berg's Königón Christine in het Münehe
ner Sch.iuspiclhaus met Hermine Körner
in de hoofdrol heeft ons hiervoor volko
men schadeloos gesteld. Hat was een voor
stelling, in grooten stijl, bewonderenswaar
dig van regio en spel. In Hermine ICörner
leerde ik een kunstenares kennen van ras
en voorname allure, een actrice van werlce
lijk buitengewone gaven, en het geheel
was van zn.lk een artistieke schoonheid,
dat het mij diep heeft ontroerd. Wij mo
gen veel op de Duit sobers te zeggen heb
ben, dit is mij dien avond in het Münclie
ner Schauspielhaus en ook later in -Salz
burg bij de opvoering van Jederntann
weer heel duidelijk gebleken, dat wij op
het gebied van tooneel nog zéér, zéér veel
van onze Oostelijke buren kunnen leeren.
,T. B. SCHUIL.
I) Het is wel opmerkelijk en teekenend
voor do kunstliefde der Müncheners, dat
te Münehen op de Promenadeplatz
een standbeeld voor den Hollandsohen
componist Orlando di Lasso is opgeriGht.
Ook een café op !heb Platzl is naar dezen
Hollander genoemd.
Letteren en Kunst
De regen klettert met forscken slag
tegen de ruiten nu wij onzen brief uit
de kofstad aanvangen. De zomer beeft
waarsohiinlijk voor goed afscheid ge
nomen. Wel verre van den x-egen te
verwenschen moeten we de komst
daarvan toejuichen. Uit eigenbelang,
uit zelfbehoud, want niet ulleen dat
de droogte zich onmiddellijk xn de ste
den doet gevoelen door 't opwaaiende
stof waartegen de sproeiwagens den
strijd niet kunuen volhouden, wij on
dervinden ixidirect de nadeelexi, die
op het land door de droogte veroor
zaakt worden. Geen twee huismoe
ders kxninen bij elkaar zijn ot zij spre
ken over de dure melk, de dure noter,
do dure kaas, of zij vcx-teilen elkaar
van de moeilijkheden die zij ondervin
den bij de samenstelling vaxi het dage-
lijksoh menu. De groentewagens leve-
rexx een treurig beeld van den toestand
in de kweekex-xjen. De prijzen ztin na
tuurlijk hooger naarmate de voorra
den kleiner zijn. .Menigeen zucht waar
iiet heen moet in den winter cie voor
de deur staat. Hoe weinigen heLteen
kans gezien om groenten in te maken,
waar door een flink <xeel van ii.t win-
termeiiu placht gcvoi-md te worden.
De onontbeerl;:kebooneu zijn dit jaar
door de droogte zoo zeer in hun groei
belemmerd, dat zij of veel te duur ox
niet te krijgen Waren.
Met de eieren is het ook zoo heel
slecht gesteld; de prijs daarvan loopt
geregeld op en het is zeer twijfelach
tig of het nut daai-van nog wel even
redig is aan de kosten. Gexukkig blijft
het vleesch besten-afg, hetgeen te meer
Deleekent nu weer alle visoii uitblijft.
Dat is toch iets zonderlings en vooi-al
in Den Haag, zoo dieiit aan een vis-
sohersplaals gelegen, dat er altijd
sehaarsclite aan visch beslaat. Waar de
aangevoerde visch blijft mag een an
der weten, maar wij nt Den Haag zien
ze niet of' hoogst zelden. /Almen m de
crisisjaren was het veel beter; toen,
zoowaar hadden we geregeld viscu.
Thans is het heelemaal mis en lijkt
het wel alsof het artikel niet meer be
staat. Met vruchten gaat het iets beter,
hoewel we de onmiddellijke nabijheid
van 't 'Westland allerminst kunnen
(bespeuren, zeker niet aan de "-cn,
die hier minstens zoo" hoog zijn als Ibij-
vooilbeeld in Rotterdam, waarheen
meer uit het Westland wordt geëxpe
dieerd dan naar Den Haag.
Er wordt wel eens over ceklaagd,
dat dc geldbezitters in Nederland eer
der hun kapitaal in ibuitenlandfeohe
zaken steken, dan in nationale onder
nemingen. Het bliikt nu, dat Neder-
lancisohe ondernemers eerder naar het
buitenland verzenden, dan voor de
binnenlandsche consumenten zorgen.
De visscherij kan niet rendeêren, zegt
men, omdat de uitvoer naar Duitsch-
land onmogeliik is in verband met dé
valuta. Men zou verwachten, dat als
gevolg daarvan de 'binnonlandsohc
consument wat meer Icreeg, maar in-
plaats daai*van kiiïgt hij minder. Wie
liet begiipt, zeg"e het.
Na dit ixuishoudelijke praatje een an
der onderwerp.
'We mogen niet onopgemerkt voorbij
gaan de onderscheiding, die onzen
minister van Buiteniandsohe Zaken is
ten d'eel gevallen door zijn benoeming
tot voorziter van de. Volkenlbondsver-
gadering.
Jhi-. Van Kaï-nebeek heeft in Den
Ha--- een zeer goeden naam. Als bur
gemeester beeft liij allerwege sympa
thie gewekt en zich tal van vrienden
bezorgd. Zijn benoeming tot minister
van Buiten)itndsche Zaken was een
ondfii'sdieiding die ieder volkomep
verdiend achtte, Hi! is de neboren di
plomaat en dan het laatste woorid' in
den gunstigetsn sin des woords. We
herinneren er aan, dat in 1918 tegen
dezen minister e©n soort j-elletje dreig
de op te komen, naar aanleiding van
de troependoorlating in Lintburg.
Geen oogenblik heeft deze ■bewinds
man zich daardoor uit het veld' laten
slaan hii is zijn weg gegaan, steeds
dat verrichtende wat volgens liet recht
moest geschieden. En hij heeft, op
schitterende wiize gezegevierd over al
le moeilijkheden, die zich voordeden.
In de Belgische kwestie heeft hij een
belangrijke i'ol gespeeld en al zullen
we niet zeggen, dat niet de omstandig
heden hem in vele opzichten gunstig
waren, ontegenzeggelijk hebben zijn
kloeke houding en zijn scherpzinnig
heid op hun beurt die gunstige om
standigheden zeer bevorderd. De heer
Van Tvamabeek heeft alles voor:
toont nimmer een spoor van geraakt
heid of boosheidop zijn gelaat is
steeds de zelfde rustige ernst te lezen,
die aheoluut niet. laat bevroeden wal
er in hem ombaat. Die rust vooral Is
een deel van zijn kracht. Ook wanneer
hij spreekt, wérkt die onverstoorbare
kalmte bijzonder sterk op de hoorders.
Hij is een goed spreker, een handig de
bater, die vooral het talent bezit om de
kwestie precies te stellen en dan is
hij gewoonlijk al vlak bij de oplossing
ook? Het is alleen jammer, dat deze
bewindsman niet meer openbaarheid
geefthii iuïst heeft het vertrouwen
algemeen en indien hij de burgers be
lang wist te laten stellen in de daden
van dit departement, zou liii ongetwij
feld nog rueer steun van het gansche
land deelachtig worden.
De benoeming van den beer Van
Karnabeek Is een. onderscheiding voor
ons land, die vooral in deze tijden van
veel gewicht is te achten. Het toont
aan, dat, men de leiding der neutralen
■aanvaardt in de internationale zaken
en hot bewijst, dat men de neutraliteit
van Nederland 'boven alle verdenking
verheven acht. Na al het gebeurde in
1918 is deze benoeming voor den heer
Van Karnebcek een onderscheiding,
waarvan hii toen zelfs niet zal hefrfben
kunnen droomen. Hij kan er_ thans
een volledige erkening van de juistheid
van zijn houding inzien.
De algemeone moraal uit dit geval
is, dat diplomatie die zich grondvest op
liet recht, on die niet wijkt voor rel
letjes en verdachtmaking, ten slotte
zegepraalt.
Het plan Jhr. Van Narnebeek fees-
teliik in te halen bij zijn terugkomst
in de residentie, bewijst hoeveel vrien
den hij heeft.
En terecht!
HAGENAAR.
EEN FRANSCHE TENTOONSTELLING
TE AMSTERDAM? Het Hbld. vindt in
l'üntTansigeant de aankondiging «ener ten
toonstelling van moderne Franscke kunst,
te honden vanwege den kunsthandelaar
Leonoe Rosenberg, van 25 October af to
Amsterdam, Onder do talrijke exposanten
worden genoemd Dufoy, Léger, Bangui',
Sévérini, Van Dongen en Mondriaan
Binnenlanfl
AAN BRANDWONDEN OVERLE
DEN. liet driejarig dochtertje van
den lieer Kuiper te Nieuwer-oord, dat
ernstige brandwonden bekwam door het
spelen met vuur is in het ziekenhuis aan
de bekomen verwondingen overlcdeiD
1 De Aariappeïen-voorzleatBB
KRITIEK OP DE RECEERINC.
De prijzen van groenten en aardappe
len hebben een buitengewone hoogte
beieikt. En als de huismoeders daar
over bij den leverancier klagen, krijgei
zij dc troostrijke verzekering, „dat het
nog wel erger zal worden".
Kan in dien voor velen zeer moeilijken
toestand geen verandering worden ge
bracht?
Het „Hbld." heeft zich met deze vraag
gewend tol den Amsterdamschen wet
houder voor de levensmiddelen-voorzie
ning, die in scherpe bewoordingen de
uitvocr-politiek van de Kcgeenng laakte.
„De minister," aldus de heer De Mi
randa, „doet, alsof ae wereld uitsiuitend
uit producenten en handelaren beslaat.
Aan den consument wordt niet gcdach».
Onder die omstandigheden is bet ge
meentebestuur ook vrijwel lamgeslagen,
want wilde het ingrijpen, dan zou liet
toch altijd weer terecht komen bij de lie
den, die, zeker ais zij zijn van hun afzet
gebied in het buitenland, hooge prijzen
kunnen bedingen."
„bpeelt de droogte gedurende de zo
mermaanden niet ook ccn grootc rol in
dezen?" vroeg de interviewer.
„Zeer zeker," antwoordde de beer De
Miranda, „maar vroeger was er dan al
tijd wel een compensatie te vinden. .Vloes
ten boonen en erwten duur betaald wor
den, dan aten de menscnen meer aard
appelen. Dit is thans, gezien de bui
tensporig hooge prijzen ook vau de aard
appelen, ook onmogelijk.
De Regeering mag ae door haar ge
volgde politiek trachten goed te praten
met de verklaring, dat er in Nederland
aan niets gebrek is, men zou daartegen
over kunnen plaatsen, dat de thans ge
volgde politiek het gebrek maskeert.
De geweldige duurte tocü zal oorzaak
worden, dal de burgerij voor den ko
menden winter siecüis het allernoodigsie
opdoet.
Keeds heeft de Amsterdamsche Raad
het college t an B. en W. gemachtigd, om
de burgerij in de gelegenbeid ie stellen,
aardappelen per II.L. op te doen. Aan de
voorbereiding wordt thans druk ge
werkt, en cle wethouder hoopt, in staal
te zullen zijn, Amsteidam dit zoo bij
uitstek noodzakel'ilc voedsel niet legen
goedkooper prps, want dat is onmo
gelijk, maar dan toch tegen redelijken
prijs te verschaffen. En daar B. en W.
van Amsterdam niet met dezelfde gerust
heid als de minister het einde van den
winter durven af te wacuten, overwegen
zij, of ook ten opzichte van het opslaan
van aardappelen iets moet gebeuren.
Rï,T\v 1EDÈN VERVOER AAR
BEI.GIe. De Kampioen schrijft:
ot nu toe wera steeds bij verzen
ding van rijwielen por epuor nttaT
Belg ie voor het NederlaBaische geue-.-i-
te de snelireinvraohl in rekening ge
bracht, behalve voor rijwielen, vei-
•d van de Nederlandsche grens
stations naar Belgie, waarvoor de ge
wone rijwielvracht werd geheven.
Up zichzelf was zulks niet onjuist
daar ook de relzigera zelf doorgaans
met sneltreinen naar liet ibuiteiiianu
reizen. Wielrijders in het Zuiden, b-v.
Tilburg, Eindhoven en Maastricht
moesten daardoor evenwel voor een
soms kort, trajest, wanneer zij per
spoor met ixun rijwiel naar Belgie
gingen, een onevenredig hoog bedrag
lor hun rijwielen betalen.
Op ons verzoek heeft de Directie
der Nederlandsche Spoorwegen thans
bepaald, dat voor rijwielen, vervoerd
naar België van stations van de baan
vakken Tilburg-Baarlo Nassau,
EindhovenVa Iken-swaard en Maas-
tricht-Eysöen, oj> welke baanvakken
geen sneltreinen Ioopen, voortaan
de gewone rijwielvracht in rekening
zal worden gebracht.
lien woord van waardeering aan ue
directie past ons voorzeker voor de
,e, waarop, onmiddellijk nadat op
liet mmder billijke was gewezen, aart
het bezwaai is tegemoet gekomen, wel
ke tegemoet koming door onze leden
n het Zuiden wel op prijs zal worden
gesteld."
WIJZIGING ARBEIDSWET 1919.
Verschenen is hét Voorloopig Ver
slag op liet "wetsontwerp tot wijziging
der Arbeidswet 1919.
Sommige leden hadden tegen de
voorgestelde wijziging bezwaar.omdat
de Arbeidswet daardoor naar Inmne
meening wordt verzwakt en do bak
kersgezellen daarvan de nadeelige ge
volgen zullen ondervinden. Zij vroe
gen, waarom deze wijziging zoo ur
gent wordt geacht, dat met het vooi-
stel daartoe niet kan worden gewacht
tot de voorgenomen algemeeno her^
zieiüng. Dat zonder deze wijziging
na 21 October 1921 een noodtoestand
zou ontstaan, achtten zij aan twijfel
onderhevig.
Voorts waren deze leden van mee
ning, dat de nadeelige positie van
hot grootbedrijf tegenover het klein
bedrijf ook door andere maatregelen
zon kunnen worden opgeheven. Zij
vestigden in dit verband de aandacht
op het aan den Minister ingediende
adres van dein Alg. Ned. Bond van
Arbeiders(sters) in het Bakkers-, Cho
colade- en Suikerbewcrkmgsbodrijf-
Daarin wordt voorgesteld, dat de
kleinbedrijven eerst te 7 uur 's mor
gens met den arbeid zullen mogen
aanvangen, tic middenbedrijven als re
gel te 6 uur, terwijl de groote bedrij
ven op gemotiveerd verzoek vergun
ning zouden kunnen krijgen voor het
verridhten v-an voorarbeid om dien
arbeid tweo uur eeTder aan te v
gen.
Ook werd de aandacht gevestigd
op de regeling, ontworpen door hei
hoofdbestuur van de Ned. Ver. van
Werkgevers in het bakkersbedrijf,
strekkende, om 't uunvangsuur op vijf
uur voonniddags te stellen, voor de
bakkerijen, waar ten minste zes bak
kersgezellen regelmatig arbeid ple
gen te verrichten, en die gelegen zijn
ïn gemeenten, met een door den Mi-
nieter vast te stellen bebouwde kom.
van ten minste 25.000 inwoners.
Dergelijke wijzigingen zouden naar
de meaning dezer leden de voorkeur
verdienen boven de door den Minis
ter voorgesteld blanco bepaling. Ook
de overige gronden, waarop de nood
zakelijkheid der voorgestelde wijzi
ging wordt bepleit, achtten deze leden
niet klemmend.
Voorle w-aren zij van oordeel, dat
aan cle bezwaren, bij dubbele feestda
gen, kan worden tegemoet; gekomen
door toepassing van art. 35.
Velen der leden, die met de voorge
stelde wijziging In beginsel wol kon
den me dog aan, vroegen cdhtor, of
deze wijziging niet te ruim is gesteld,
aangezien deze de strekking heeft oiu
het thans in art 39 gesteld voorbe
houd definitief te doen vervallen.
Naar hunne mcening zou kunnen
worden volstaan met verlenging van
den termijn, gedurende welken ver
gunningen kunnen worden verleend
b.v. ruet den tijd van één jaar. Zij ga
ven dan ook den Minister iu overwe
ging het ontwerp in dien zin te wijzi
gen. Bij de algeineene herziening van
de Arbeidswet kan deze aangelegen
heid dan definitief worden geregeld.
Nog werd gevraagd, of een voorsl-ei
betreffende de voorgenomen algemee-
ne herziening spoedig kan worden te
gemoet gezien.
DE WEERKRACHT VAN HET NE
DERLANDSCHE VOLK.
Wij ontvingen het programma van het
derde nationale congres voor de weer
kracht van het Nederlandsche yolk, dat
op 23 en 24 September te Arnhem wordt
gehouden.
Het congres gaat uit van de vereeni-
gingen „Ons Leger", „Onze Viool" en
..Volksweerbaarheid". Voorzitter van hel
con Tresbestuur is prof. dr. li. T. Colen
brander.
iet programma luidt
iijdag 23 September, 2 uur namid
dag Opening van het congres door den
voorzitter, prof. dr, H. T. Colenbrantler.
een redó zal houden over„De
waarde van het nationaliteitsgevoel voor
het Nederlandsche Volk".
3 uur„De weerbaarheidsgedachte in
de opvoeding der mannelijke en vrou
welijke jeugd", door mevrouw Gravin
ixeerdt lot Eversberg geb. Jkvr.
Quarles van Ufford.
uur 's avonds „Het besluit van het
Paaschcongres der S. D. A. P. inzake
ontwapening. Tegenstander: Ds. C. van
der Voort vaxx Zijp, lid van de 1 weede
Kamer der Statcn-C cneraal Als sprekers
dit onderwerp als „voorstanders" te
behandelen, zijn achtcreeunvolgens uit-
genojdied de beeren Van den Tempel,
Van Zadelhoff en S.innes, die lk:i heb
ben geweigerd. Daarop is aan het Partij
bestuur der S. D. A. door de coDgres-
leiding verzocht eenige namen te noemen
van sprekers, waaruit een keuze zou
kunnen worden gedaandoch ook op
deze vx'aag kwam een weigerend ant
woord. De congresleiding betreurt, dat
jgeen vau dc vooraanstaande leden *r
S. D. A. xbereid is bevonden het be-
Ivjit dier partij als inleider op het Con
gres te behandelen. Intusschen kan ieder
zich alsnog aanmelden voor debat.
S 3/4 uur Volksmcening en Militairis-
1c" door C Ingwerscn C.Mzn., van
Amsterdam.
9.30 uur „Defensie en Politiek", door
Mr. P. H. van de Riviere, hofdredac-
teur van de Prov. Groninger Courant.
Zaterdag 24 September 10 uur voor
middag „Met verkeerswezen als be
langrijke factor voor de economische
übaarmaking van Nedcrlandsch-In-
door G. J. C. A. Pop, voormalig
ccteur-Generaal der Posterijen en
Telegrafie in Nedertland en oud-chef
van den Post-, Telegraaf- en Telefoon
dienst in Netlcrlandsch-rndie.
uur„Economische weerbaarma-
king van Nederlandsch-Indië", door K.
A. R. Bosscha, voorzitter der vereenl-
giug „ïndiü Weerbaar".
uur namiddag „Dienstweigering",
rstander: Ds. N. J. C. flSchermer-
horn, predikant te Nicuwe-Niedorp te
genstanderP. van Rees, burgemees
ter van Poortvliet.
HYPOTHEKEN MET GOUD
CLAUSULE.
aar het „Hbld." verneemt heeft de
Recbter-Commissaris in de zaken der
Algemeene A^ntschappjj van Levens
verzekering en Lijfrente te Amsterdam
zich tot den Minister van Buitenlandsche
Zaken gewend, met verzoek, het daar
heen te willen leiden, dat door Neder
land met het Duïisclie Rijk een tractaat
gesloten wordt, waarbij wordt ove
gekomen, dat de rechtsgeldigheid
de clausule bcireffende de terugbetaling
der op hypotheek verstrekte bedragen
in goud, in Duitschland niet zal kunnen
worden betwist.
De Rechter-Commissaris vond daarn
aanleiding in het feit, dat de „Alge-
mcene" een groot bedrag in hypothe
ken met de z.g. goud-clausule in
Duitschland heeft uitstaan, en dat inder
tijd een overeenkomst, als bovenbedoeld,
lusschen Duitschland en Zwitserland is
afgesloten.
EEN SCHADEPOST VAN RUIM
33 MILLIOEN.
De Crisis-enquête-comraissie_ heeft,
naar „De Tel." meldt, een verslag uit
gebracht inzake de handelingen van het
Centraal Verrekenkantoor voor brand
stoffen. Daaruit is gebleken dat deze
crisis-instelling op de steenkolendistri-
butie heeft geleden een verlies van
ƒ33.540.000.—.
De Ci isis-enquête-coiTtmissie zegt
„Alhoewel dit vcrliessaldo formeel ten
laste komt der N.V. Centraal Verreken
kantoor voor Brandstoffen zal toch de
Staat zich niet kunnen onttrekken
dit tekort, wat trouwens reeds door den
Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel in zijn schrijven aan de crisis-
enqufte-commissie van 22 Febr. 1921 is
erkend.
Het is gebleken dal het ongunstige
eindresultaat voor verreweg het belang
rijkste gedeelte gevolg is van verliezen
op voorraden wegens prijsdaling gele
den.- Aangezien nu de omstreeks 1 Jan.
1921 nog aanwezige en onverkochte, voor
raden geen abnormaal groot kvaunim
betreffen, doch zelfs in totaal lager wa
ren. dan b.v, op 1 Jan. 1917. 'i0° lïorl
naar het oo'rdeel der commissie de Rijks-
kolendistributie te dezer zake geen ver
wijt treffen.
DE BORSTKAS INGEDRUKT,
De voerman L. Klok was te Coevorden
aan het steenkool vervoeren.- Doordat
lnj te. dicht langs den steiger van de
Zuivelfabriek reed, geraakte hij tusselven
dezen en zijn voertuig bekneld. De
borstkas van den ongélukkige werd
totaal ingedrukt. Terstond werd hij ver
roerd naar het Ziekenhuis to Gronin
gen;
EEN VORSTELIJK GESCHENK.
Op initiatief van cle afdecling Leiden
van de Vereeniging voor Sociale Kia-
derhygiëne en met medewerking
den Lcidschen gemeentelijken genees-
kundigen dienst zal te Leiden wordt
opgericht een vereeniging „De Leidsche
Buitenschool".- Een Leidseh industrieel
heeft zich bereid verklaard 2ijn
„Duinlust" met bij'behoorende gronden,
gelegen aan den Tol ie Katwijk aan
Zee, ia welke villa de Koningin en prin
ses Juliana twee j'aar geleden een gc-
hcelen zomer hebben verblijf gehouden,
ten geschenke te geven onder voorwaar
de, dat de exploitatie voldoende gewaar
borgd wordt. Dc villa zal dan worden
ingericht tot school voox prae-tubercix-
lose en lichl-tuberculose kinderen.
ALGEMEEN NEDERLANDSCH
VERBOND.
De grocpsdag vau het Algemeen No
derlandsch Verbond is op 24 Septembci
a.s. in „11e Nieuwe Sociëteit" te Wor-
mervecr uitgeschreven, 's Morgens to
half elf wordt een vergador.ug gehouden
voor alle leden en adsp.-lcden toeganke
lijk, en 11a den lunch zal het Kamerlid
mr. H. L. Uresselhuys spreken. Een
boottocht, een ontvangst ten stadhuizo
te Zaandam en de vertooning van do
rolprent „Nederland" staan verder nog
op het programma.
HET ENCELSCHE VLOOTBEZOEK
De Koningin heeft den schout bi]
nacht Michael H. Hodges, commanc'^ri
het Engelsche eskader, dat ons land
bezocht heeft, benoemd tot groot-offi
cier in de orde van Oranje-Nassau. Het
commandeurskruis dier orde is verieenó
de captains K. Betty, commandant
van de eerste flottielje torpedojagers en
Alfred Norman, terwijl tot officier ia
die orde zijn benoemd lieutenant-com-
tander Edw. P. Goldsmith en flag-
lieuienant G. 11. Warnar. Deze onder
scheidingen zijn den Britsclxen zee-offi
cieren uitgereikt bij hun bezoek aan dt
Koningin ten Paleize Het 'Loo.
DE ZAAK-CROENENDAAL.
De Tweede Kamer heeft op voorstel
van den Voorzitter besloten de interpel
latie-Van Ravesieijn inzake de gevangen
houding van Herman Groenexidaal, die
Vrijdag behandeld moest worden, van
de agenda af te voeren. De interpellant
zelf had dit verzocht, omdat bü niet
tijdig gereed was gekomen met zijn
vragen.
Pers-iiverzien.
SPREKENDE CIJFERS!
De „Haagsche Cri." schrijft
Volgens een statistiekje zijn in d&
maanden Juli cu Augustus in on< land
aider dan 83 menschen verdron
ken. (Te water geraakt, maar gelukkig
gered, zijn er nog veel méér.) Onder dia
83 zijïi 34 manen in de kracht van hun
leven, die omkwamen bij de uitoefening
hun beroep o of bij het water. Van
hen, die te water gingen om te baden,
verdronken er niet minder dan 42.
Droeve cijfers! Zeker. Maar nog droe
viger als men weet, dat 80 pCt. van deze
slachtoffers niet de zwemkunst machtig
waren. Dat wil zeggen, dat 80 pCt.
deze mcnschenlevens hoogstwaar
schijnlijk gespaard had kunnen blijven,
indien het zwemmen een algemeen be
oefende of althans algemeen gekende
sport in ons waterrijk landje was.
Bovenstaande cijfers verschijnen nu
als een dubbele aanklacht.
Een aanklacht tegen ons volk, dat
>or een groot deel nog zoo waterschuw
of niet begrijpt, dat het voor ieder
in ons voor hen, die hun beroep op
of bü het water hebben, allereerst van
het grootste belang is, reeds op jeugdi
gen leeftijd te leeren zwemmen, zoodat
men in geval van nood eigen leven, en
vaak ook, dat van Snócren, redden kan.
Een aanklacht óók tegen de overheid,
e nog altijd niet zorgt, dat er overal
voor iedereen gemakkelijk bereikbare
gelegenheid is, om zicii de zwemkunst
eigen ie maken. Diende het zwemmen
eigenlijk mei leervak te zijn op dc la
gere school, minstens evenzeer ais b.v<
gymnastiek?
Hoeveien zullen er nog verdrinken,
omdat zij niet zwemmen kunnen?
éioomïaai uisriKiiieii
STOOMV.-MIJ. NEDERLAND.
Üo: ton (thuisreis) psêseerue iS dept.
Oucssaul.
Borneo (thui 1.:-) arriveerde 13 Sept. te
Jan PieterBZ. Goen (uitreis) vertrok 13
apt. van Genua.
ICam'oeagan (thuisreis) vertrok 14 Sept.
Kangtviu (uitreis) arriveerde 15 Sept, te
Vigo.
Prinsos Juliana (thuisreis) vertrok 15
Sept. van Port SaitL
KON. NED. STB. MIJ.
Baant vertrok 15 Sept. van Cuxkaven
iti' Amsterdam.
Berenice vertrok 15 Sept. vau Danzig
nar Amsterdam.
Calypso vertrok 14 Sept. van Cepiiale-
ia naar Algiers.
Hekuia arriveerde 16 Sept. van Amster
dam re Rotterdam.
Irene arriveerde 16 Sept. van Spanje te
Amsterdam.
Iris vertrok 14 Sopt. van Carthagona 11.
Lissabon.
Metope vertrok 14 Sept. van Vigo rntar
Oporto.
Minerva, van Cardiff naur Piraeus, paa-
soarde 14 Sept. Gibraltar.
Nero vertrok 15 Sept. van Kopenhagen
aar Amsterdam.
Orplious vertrok 14 Sept. van Malaga
aar Villa Real.
Tellus arriveerde 14 Sept. van Genua te
Livorno.
Vulcnnus vertrok 15 Sept. van Nantes
KON. HOLL. LLOYD.
Limburgia (uitreis) vertrok IS Sen:.
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
Kinderdijk, van de Pacific naar Rotlor-
dom, arrivoerdo 15 Sept. tc Londen.
HOLLAND—AUSTRALIii-LIJN.
Morton Abbey arriveerde 14 Sept. van
Rotterdam to Brisbane.
81. Altetus Abbey (thuisreis) arriveerde
15 Sept. van Antwerpen te Hamburg,
"Walton Abbey vertrok 14 Sept. ram
Brisbane naar Rotterdam,
HOLLAND—Br.-I ND lë LIJN.
Bolton Abbey (thuisreis) arriveerde 13
Sept. te Colombo.
HOLLAND—OOST-AFpiK A-LIJN.
Deift (chnisrcis) vertrok 11 Sept van
■Las Palmas.
Heemskerk (thuisreis) arriveerde 15 Sep
tember te Londen.
HOLLAND—OOST-AZIë-LIJN.
Tos.xri (uitreis) passeerde 15 Sept. Wight
JAVA-NEW-YORK-LIJN.
Banka, van Java naar Ntw-Yorlc, vertrok
15 Sept. vim Boston.
ROTTERD. LLOYD.
Djarnbi (thuisreis) arriveerde 15 Sept
Sue?..
Insulinde (thuisreis) vertrok 15 Sepf.
vau Paxiger.
Rindjani (uitreis) arriveerde 15 Sept.
Padang.
Soerakarla, van Melbourne naar Duin
kerken, pass. 15 Sept. Ouessant.
Wilis vertrok 14 Sept. van Batavia naai
Rotterdam.
STOOMV.-MIJ. OCEAAN.
Cyclops, van Japan naar Rotterdam, ver
trok 12 Sept. van Colombo.
Keoinnn vertrok 13 Sept. yea Singapore
naar Rotterdam.
