Onze 76'i5 uitkeerins
jLgeuua
Lourens Janszoon Coster door
Gottfried Zedier.
étaQsnieuws
Uit ie tSEstreKsiï
S9e Jaargang No. 11757
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- ên Feestdagen
DONDERDAG 29 SEPTEMBER 1921
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der gemeente) f3.571/,. Franco per post door Nederland f3.871/,. Afzonderlijke nummers fü.15. Geïl
lustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstreken f 0.677,franco per post f0.65. Post Giro 38810.
C. PEEREBOOM, Telefoon 3082
lustreerd Zondagsblad,
Uitgave der N.V. Lourens Coster, Directeur-Hoofdredacte;
ADVERTENTIEN: Van 1—5 regels f 1.75iedere regel meer 35 Cts. Reclames 60 Cts per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaaifstuivers-advcrtentien van Vraag en aunbod van 1—4 regels CO Cts.
per plaatsing, elke regel meer 15 Cts. a contant; buiten het Arrondissement dubbele prijs.
Directie on Administratie; Groote Houtstraat S3. Telefoonnrs. de Redactie 600 en der Administratie 724
DIT NUMMER BESTA AT UIT
ACI1T BLADZIJDEN.
EERSTE 8LAD
groot f 400.
geschiedde heden aan de Wed. G.
DUIKER, Bloemertsteeg 1 C, inge
volge het ongeluk van wijlen haren
echtgenoot, op 14 September j.l.
DE ADMINISTRATIE
DONDERDAG 29 SEPTEMBER.
Schouwburg JanswegHittepetit,
8 uur.
Oud-IIolland, Verwulft, Strijkorkest
Bioscoopvoorstellingen.
VRIJDAG 30 SEPTEMBER.
Schouwburg Janswng: liittepelil, 3
uur.
Zang en Vriendschap: Voordracht
over Nederlandische Letterkunde, 8
uur.
De Nijverheid, JansstraatIjzing
van de Vereen iging van Spiritisten
„Harmonia", 8 uur.
Oud-Holland, Verwulft, Strijkorkest.
Luxor-theater, Groote Houtstraat
139, bioscoop- en variétévoorstelling;
's avonds 8 uur.
Schouwburg Dc Kroon, Gr. Markt,
Bioscoop-voorstelling, 8 uur.
Cinema Palace, Groote Houtstraat,
Bioscoop-voorstelling, 8 uur.
Soala-thealer, Kleine Houtstraat 77,
Bioscoop-voorstelling, 8 uur.
Familie-Bioscoop, Kleine Houtweg:;
Bioscoop-voorstelling, S uur.
Vsrwarmlng doorgas
of etecirlcitsft?
Er worden in de Meisjesschool voor
M. O. proeven genomen met betrekking
tot de vraag wat goedkooper voor ver
warming is gas of electriciteit. Een van
de leeraren aan dc schol heeft daartoe
het initiatief genomen en de noodige
aansluitingen en apparaten zijn daarvoor
vanwege het gemeentebestuur beschik
baar gesteld.
Ofschoon deze activiteit op zichzelf
zeker te prijzen is, hebben wij ons toch
afgevraagd, of er geen open deuren
worden bestormd.
Wij weten dal er enkele directeuren
zijn van electrische centrales, electro-
phielen, om niet te zeggen electroma-
niakken, <iie welhaast zouden beweren,
dat electriciteit voor alles goed is, ook
om te eten of te drinken, of er mee uit
wandelen te gaan. Maar wij meenden
toch, dat de vraag gas of electriciteit
voor vex wanning? beslist is en ten gun
ste van het gas. Althans uit een oog
punt van kosten. Als'top geld niet aan
komt, ja dan is electrische verwarming
zeker aangenamer.
Van zuinigheid gesproken is deze
proefneming daarmee niet in strijd? Al
heeft het gemeentebestuur daarvoor lei
dingen en toestellen beschikbaar gesteld,
cr zal wel boel wat arbeidsloon mee ge
moeid zijn geweest. En men zegge niet,
dat dit een kleinigheid is. Honderd klei
nigheden maken oen groote som. En een
besliste quaestie wéér op te lossen imoet
a 11 ij d te duur zijn.
(Onze lezers zullen zich herinneren,
dat wij in het vorig» jaar een inter
view hebben opgenomen van onzen
Reïzenden Redacteur met Prof. Dr.
Gottfried Zqdler te .Wiesbaden, die
toen bezig was een boek te schrijven
over de Coster-quaestie. Pref. Zedier
bc-Joofde toeui, ons een artikel
over dat werk te schrijven en
wij hebban dat thans ontvan
gen eoi laten hieronder een verta
ling van liet eerste gedeelte volgen.
Naar do schrij ver ons bericht, zal zijn
boek in October bij den uitgever K.
W\ lliereemann verschijnen, liet is
getiteld ,,Von Coster zu Gutenberg"
(von Coster tot Gutenberg) en bevat
26 uitslaande platen, 8 platen met let
tors ex» 41 afbeeldingen en is uitge-
go.em met financieels medewerking
o-a. van de Hollandsciie Maatschapp j
der Wetenschappen en Air. Joli. Kr-
ichedé Jr.)
„Er is zeker haast wel geen vraag
stuk", zoo begint Prof. Zedier, „waar
over zooveel bijeengeschreven is als
dit. of de boekdrukkunst te Haarlem
of te Mainz uitgevonden is, of wij
aan Coster of aan Gutenberg de be
langrijkste van alle uitvindingen te
danken 1 rebben. Eeuwen lang heeft de
strijd daarover kier en gids gewoed
cxi al zijn de gemoederen langzamer
hand ook eenigszins tot rust geko
men, de strijdvraag is tot don liuidi-
gen dag' volstrekt niet definitief opge
helderd em. beslist.
Altijd weer heeft men de schaarse
bronnen in don eenen of anderen zin
trucuten te gebruiken, ofschoon het
niet mogelijk is, alleen met Ixihulp
van de overlevering tot een vaststaan
de conclusie (riiheren Ergebnis) in
deze vraag te geraken. De omstandig
heid evenwel, dat (agezien van het
enkele bericht uit de „Kolner Chro-
nik", die in het jaar 1499 meldt, dat
de kunst om hoeken te dn deken, zoo
als zij toen beoefend werd, tc Mainz
was uitgevonden, maar dat die kunst
voortgesproten is uit de Hollandsciie
Donaten) de stemmen ten gunste van
Coster eerst zeer laat zijn vernomen,
namelijk niet voor de tweede helft van
de zestiende eeuw, dus in con tijd,
toen de boekdrukkunst reeds de we
reld veroverd had, die omstandigheid
plaatst reeds bij voorbaat de aanspra
ken der Hollanders op do uitvinding
dor boekdrukkunst in een eenigszins
twijfelachtig licht. Bovendien zijn de-
zo late berichten zoo fantastisch in
gekleed, dat het moeilijk is, den kern
van waarheid dien zij bevatten, te
voorschijn te brengen. Zoo is het ge
komen, dat Antonius van der Linde,
een geboren Haarlemmer, in zijne
voor het eerst in 1869 verschenen Ccs-
ter-legende heeft gewaagd en wel aan
vankelijk met groot succes, om de ge-
heele Coster-overlevering naar liet rijk
dor fabelen te verwijzen. Hij toonde
aan, dat uit de archieven wel oor
spronkelijke bewijzen (erkundliche
Nachrichten) waren te vinden, dat
Coster logementhouder geweest is en
gehandeld heeft in wijn, talk, olie en
on zeep, maar dat (deze archioven)
ovenwei geen verklaringen bevatten,
dat Coster een pars bezeten en boeken
gedrukt heeft. Terwijl van dei- Linde
zelfs aan zijn 1 andgenooten don raad
meende te moeten geven, de aan Cos-
lor gewijde monumenten omver te ha
len, om zich niet den vloek der bela
chelijkheid op den hals f,e halen,
heeft do booardeeling, die non de
vroctgholla.iiidsche drukken gewoonlijk
cok van andere zijde te beurt gevallen
fa, aan zulk oen dwaling slechts hulp
kunnen verlcenen.
Het feit, dat de houtsneden van het
speculum liumanae sal vat ion is ©en ge
schrift, dat met een der vroeg© Hol-
'andsche lettertypen is gedrukt en dat
in de Coster-overlcvering ccn groote
rol SDeelt later in de drukken van
Jan Yeldener te Utrecht wear opdui
ken, is, vreemd genoeg, voldoende ge
weest, om onderzoekers van nu am,
waaronder ook Hollandsciie, er toe tc
brengen, rri plaats van Haai 1 cm de
stau Utrecht tot do plaats te maken,
waar in Holland '1 eerst gedrukt
werd, en daarmede aan de geheel©
Costettraditie de eigenlijke basis te
ontnemen. Wel heeft llessels, ook een
Haarlemmer van geboorte, in zijn tus-
sehen de jaren '1880—1890 verschenen
boek „Haarlem not Meniz the birth
place of printing" (Haarlem niet
Mainz dc bakermat dor boekdruk
kunst) front gemaakt, zoowel togen
van der Linde's Coster-negeering, als
tegen de bovengenoemd© hypoilieso,
uat in Utrecht t eerst gedrukt werd,
maar liet succes van zijn book, d .t
weer "slechts het oude pad volgt en
alleen op ceu klein aantal bronnen
steunt, wel de vroegste Hollandsciie
icdonkieokencn dor drukkunst op
noemt, maar ze niet onderzoekt en
daarentegen de onweerlegbare getui-
onissen voor Gutenberg zooveel aio-
gelijk in discnxiiot traent t© brengen,
ken met sciiitlerend zijn.
Vooral de Duitsche onderzoekers
hebben zich sedorl dien tijd met een
intensieve studie der vroege Mainzer
gedenkteekeuön der drukkunst bezig
gehouden. Deze gaan terug tot een
tijd, tot in wolken men do voortbreng
selen dor ilollamlsehe vroegste druk
kunst, voor zoover zij dateerbaar zijn,
reeds lang niet kan nagaan. Zoo
kwam het, dat m i960, toen do vijf
honderdjarige geboortedag van Gu
tenberg ward gen ïerd, liet uitstekende
en omvangrijk© MaJnzei gedenkboek,
behalve over Gutenberg's leven en
werken, wel over de ontwikkeling der
boekdrukkunst m Frankrijk, ni Span
je en Italië meiicdeeluigen deed. maar
deu naam van Cosier niet vermeldde
en de getuigenis van de Keulsciie kro
niek daarmede trachtte af te doen,
uat de Hollandsen© Donaat-drukken,
waarvan Gutenberg bij zijn uitvinding
moet zijn uitgegaan, voor voortbröïlg-
selen van de nictaalsnede verklaard
warden, ofschoon toch niet een enkele
zoo gemaakte Donaat-druk tot ons is
gekomen.
De vroegste Mainzer godenkteeke-
nen -van drukkunst zijn sedert hot bo
vengenoemd© Guteiiiberg-feest, dat ook
tot de stichting van het Gutenberg-
museum en liet Gutenberg-genoot-
schap leidde, door het vinden van een
heel© ï-eeks van druktragmenten ver
meerderd, waarvan liet voornaamste
is „de astronomische kalender voor
het jaar 1448", die door mij in een
handschrift va.u de Staatsbibliotheek
te Wiesbaden in 1900 werd ontdekt.
Deze is chronologisch nauwkeurig te
bepalen, voor zoover hij reeds in
144? gedrukt meet zijn. Met behulp
daarvan kan men constateeren, dat
andere, eveneens met de Gufenberg-
sche oertype vervaardigde drukken
of drnkfragmenten, zooals dc 27-rege-
lig© Parijsclie Donaat en vooral het
fragment van het Wereldgezicht of
liet Sibyllenboek uit nog vToegeren
tijd afkomstig zijn.
Tegen de in hot Mainzer gedenk
boek gedane poging, het Cosier vraag
stuk daarmede uit de wereld te hel
pen, dat men de Hollandsciie dona-
ton, die volgens liet getuigenis van
de Keltische kroniek den stoot tot dc
uitvdncling van Gutenberg moeten ia
lv.n gegeven, voor metaalsneden ver
klaarde en over do vroege Holland
sciie drukken, alsook over de geheel©
Costertraditie overigens stilzwijgend
heenliep, kwam de in 1919 overleden
Charles Enschedé in twee geschriften
op: in het in 1901 verschenen „Tech
nisch onderzoek naar de uitvinding
var. de Boekdrukkunst" en in het in
1904 verschenen Laurens Jansz. Cos-
Ier, rle uitvinder van de Boekdri;
kunst". Enschedé wijst daarin af
gezien van een nieuwe theorie over de
vroegste, door Gutenberg voor zijn
bijbeltypen gebruikt-- lettei-gieting
weer met allen nadruk op liet getuige
nis v an de lveuïsche kroniek en op de
toch in vele perkamentfragmenten
aanwezige Holhnulsche vroegdrukken
al geelt hij ook toe, dat hij do ma
nier, waarop de voor deze drukken
gebruikte afzonderlijke letters gego
ten waren geworden, niet kan bepa
len.
In tegenstelling mot hern hoeft la
ter ecu DuitscJi onderzoeker, CUto
Hupp in Schleisslioiin bij Minden, het
bewijs 'truckten te Leveren, dat de i.
vinding deir boekdruk kunst uitslui
tend de verdienste -van Gutenberg is.
Hupp houdt een misboek, dat aan het
einde Mui de vorige eeuw in Zuid-
Duitscliland is opgedoken en met de
kleine Psaltertype van Schóffer is ge
drukt, voor den ouasten druk van
Gutenberg gn daarmede voor den al-
Ifiroiulsten druk. Hij heeft deze mea
ning in drie monogi apiiieèn over de
zen druk, waarvan de cone al omvang
rijker is dan de andere, trachten te
mctiveeren en tegen alle hem gemaak
te bedenkingen met de uiterste hard
nekkigheid zoekem to verdédigen. De
genoemde druk is daardoor zoo mo.
waardig, dat hij niet past in liet let-
terstolscl, dat door de bijbeltypen van
Gutenberg alsmede dooi' de psalter
typen van Fust-Schóffcr wordt verte
genwoordigd, in zooverre in dat lctter-
stclsol, afgezien van een in den uit-
sluitvorin gebrekkig gemaakte i,
slechts de hoofdvormen van de kleine
psaltertype aanwezig zijn, terwijl dit
.'loosluitvormen volkomen ontbreken,
die eigèn zijn aan hel genoemde let-
terstelsel voor aile kleine letters, die-
voor het gebruik naai- rechts voor
uitspringen, zooais c, e, f enz., om op
dn manier van liet ctirsiofsclirift de
afzonderlijke letters vost tot een
.voord aaneen te sluiten. In aanslui
ting aan dezen raadselachtige mis-
saaldruk, die overigens, 20oals
reeds twintig jaar geleden heb aange
toond, voor de diocese Konstanz be
stemd Ls geweest on volgens mijn
overtuiging slechls binnen doze dio
rese in Klein-Baz:>l na den dood van
Gutenberg met de in zijn nalaten
schap onvolledig aanwezige psalter-
type gedrukt kan zijn, heeft Hupp
zich ook met de uitvinding der boek
drukkunst bezig' gehouden. Hij laat
Gutenberg zoo "maar met den stalen
stempel in de liane. er op afgaan
Door middel van zoo'n stempel moet
de uitvinder eerst den te vemcelvou
digen tekst in looden platen hebben
ingeslagen en daarwan weer voor af
druk geschikte platen hebben gego
ten.
Dat Gutenberg met deze methode,
waarbij zelfs de moderne,zoo boog
ontwikkelde techniek buiten adem
kt, allerminst tot zijn gecompli
cv er cl letterstelsel had kunnen komen,
dat uit hoofd- eti a-msiuitvormen sa-
lengeeteld is wil Hupp niet inzien.
Het ontbreken van de aansluitletters
in het missaal Constanticam, scliijnt
hem eelasr juist het bewijs te leveren
dat de vroegste ontwikkeling van het
letlergieteu dezen weg heeft gevolgd
en dat Gutenberg langzamerhand i
itet gieten van de afzonderlijke letter
is gekomen. Het bericht -van de Keul
sche kroniek en liet aanwezig zijn
van d© gedöukteokcncai der Holland
sche viAagdrukken kon Hupp verder
niet scltelen. Karakteristiek is 't, ais
hij in zijn geschrift Gutenbergs eer
sto druk kou" 1902 birlz. 67 schrijft*
„Enschedé heeft verzuimd bij zijin
meeiv-enneld geschrift bedoeld is
het bovengenoemde „Teciinisch ondex
zoek naar de uitvinding der boek
drukkunst" afbeeldingen der frag
menton wan de vóór 1440 in Holland
met beweegbare letters gedrukte Do
naten en het door zijn voorvader Je
hannes Enschedé ontdekte, mei dezelf
de lettors gedrukte Abcdarium te
doen. Wie zal er ook naar Holland
gaan, om zich van zijn dwaling te
rcrluigen!
Ik bon sedert 1901, toen ik
ior het eerst do zich in Haarlem
en in Den Haag bevindend© talrijke
fragmenten van de Hollandsciie vroeg
dirukKiCn heb gezien, meermalen in
Holland geweest.
(Wordt vervolgd.)
HET BISDOM VAN HAARLEM.
Sint Bavo geeft eenige statistische gege
vens van het Bisdom Haarlem over het
jaar 1920. Het volgende is er aan ont
leend Et waren op 31 December 1920
dn bediening 771 priesters; 2Ó1 paro-
chieen; 290 openbare kerken en 470642
communicanten.
PERSONALIA.
De Bisschop van Haarlem heeft be
noemd tot Directeur van het jongens
patronaat te Heemstede den wcleerw.
heer H. J. M; Nicuwenhuizcn,-
KANTONCERECHT,
UITSPRAKEN.
Th. P. M., overtreding Arb.wct, vrij
spraak; C. v. H., overtreding Pol. verord.
2 su'bs. pl. in oen tuohl6ehoolj voor 1
week. A. B.. overtreding Pol. verord. en
overtr. art. 435 3e Sr. 4 en 15 subs. 1
week tuchtschool en 1 wcok voor elke
boete. J. J., overtreding Motor- en Rijwiel-
wol 3 subs. 1 week tuchtschool. C. G. E.,
overt red. Pol. verord. vrijspraak; J. L.,
overtreding Axb. wet 2 maal 15 subs. 15
dagen hcöhtonis voor elke boete. H. F. W.
F., idem 2 maal 4 subs. 4 dogen hoeli-
tonia voor elke boete. IT. V. id. 5 subs.
5 dagen hechtenis. G. V. id. 4 maal 4
subs. 4 dagen hechtenis voor elke boete.
W. H. id. 5 subs. 3 dagen hechtenis; W.
J. 8. idem 5 subs. 5 dagen hechtenis. .T.
F. B.. idem f 4 subs. 4 dago nhechtenis.
J. P. id. 3 subs. 3 dagen hechtenis. H.
M. en W. overtreding Botcrwt 6 subs. 6
dagen hechtenis; A. v. d. K., ovcrtredinf
1 Drankwet 25 subs. 10 dagen heehtnis. W
31. overtreding Arb. wet 4 subs. 4 dagen
heehtnis. J. J. N., overtreding Jachtwet 2
maal 10 subs. 10 dagen hechtenis .eer
elke boete. W. C. v. d. 2. id. 30 subs.
30 dagen hechtenis. N. K. overtreding
Leerplichtwet 4 subs. 4 dagen heohtenis;
L. v. d. M. idem 8 subs. 8 dagen hech
tenis. G. A. idem, 3 subs. 3 dagen hech
tenis. M. A. Z. idem f 3 subs. 3dagen
hechtenis.
F. H. J., idem, f 30 sub». 10 dagen
hechtenis Jv. E., overtreding Vis sche.
rij wet, f s sub?. 5 dagen hechtenis; G.
D. B., overtr. Politieverordening, f S
subs. 8 dagen hechtenis; N. v. D., idem,
f 8 subs. 8 dagen [hechtenis; B. v. G.,
idem, f 15 subs. 15 dagen hechtenis
J. S. M„ idem, f 10 subs. 10 dagen hech
tenis E. v. T., idem, f 2 subs. 2 da
gen hechtenis Th. v. I., idem, f 2 subs.
3 dagen hechtenis A. K., idem'idem
A. N., idem, idem; A. R., idem idem;
M. R., idem idem; W. J. idem idem;
H. A. S., idem idem; J. J. W., idea
idem; W. F. T., idem, 1 subs 1 dag
hechtenis; J. H„ idem, f3 subs. 3 da
gen hechtenis H. B. v. d. H., idem
idem; 1. J. B„ 2. J. W. S., 3. P. B.
D., overtr. art. 424 Sr., ieder voorn pl.
in de tuchtschool voor 1 maand niet
proeftijd van 1 jaarP. J. v. E. en J. F.
S.t idem, no. 1 f 2 subs. 2 dagen hech
tenis, no. 2 f 1 subs. 1 week tuchtschool;
J. P., idem, f 15 subs. 15 dagen hech
tenis P. J. v. G., art. 455 2c Sr., idem;
C. R., idem, f 10 subs. 10 dagen hech
tenis; 1. B. N„ 2. G. J. B., 3. C. B.. 4.
J. J. W. de K., overtred. art. 461 Sr,
nos. 1, 2 en 4 ieder f3 subs. week
tuchtschool, no. 3 teruggeving aan de
ouders zonder toepassing van cenigc
straf.
DE KLEINE DIERENBESCHERMER
BELOOND.
Eeriige dagen geleden is in dit
blad vermeld, hoe een kleine jongen,
dien we Japie noemden, zijn veront
waardiging toonde teger ton koetsier,
die een patted bij de Leidschebnig
felle zweepslagen toediende. Japie
heeft toen, 200 kleine als hij was, dien
hardhandige 11 koetsier de waarheid
toegeslingerd.
Ons stukje heeft de aandacht ge
trokken van de Vereen iging tegen liet
mishandelen van Dieren. Het bestuur
heeft dien jongen bij zich ontboden
en hem meegedeeld, dat hij ter brloo-
ning een boekwerk mocht uitzoeken.
Zeer verheugd koos hij het bekende
boek „Robinson Crusoö". Als de
voorzitte- der vereeniging. die thans
uitsted'ig is, terugkomt, zal als een
herinnering, een opdracht vóór 111 het
boek geschreven worden.
JUBILEUM.
De heer TI. van Rooy, die 29 Sep
tember 25 jaar bij de Centrale Werk
plaats der H.IJ.S.M. werkzaam was,
ontving op dien dag een oorkonde en
oen gratificatie.
NEDERLANDSCHE AAlf(NEMERS-
BOND.
De afvloeiing Haarlem van den Ne-
derlandschen Aannemersbond bestaat
over enkele dagen 25 jaar. Zij werd
opgericht 2 October 1896 door een 10-
tal aannemers te des«r stede. Van
deze oprichters zijn nog lid de heeren
O. P. J- Beccari, H. .T. Geyl Jczn, S.
P. Reynierse, en J. W. van Santé. De
jiibileerdcnde afdeeling stelt zich voor
op Maandag 20 October as. haar 25-
iarig bestaan feestelijk te herdenken
Het bestuur zal des middags van 35
uur een receptie houden in de boven
zaal van „de Kroon".
HAARLEM MERLIEDE c.a. Lovo-
rlng brandstoffen. Na gchoudeu :n-
schrijviug is de levering van brandstof
fen voor de scholen en andere gemecn-
tegebouvven gedurende het a.s. winter
seizoen opgedragen aan de firma Gebrs.
Molenaar, te Spaarnwoude, voor zoover
betreft dc levering van gieicokes en lan.
ge turven en aan B. Bottelier, te Half
weg, voor zoover de benoodigde geklop
te cokes, koite turven en krullen betreft.
Schouw. Dinsdag 4 October a.s. en
volgende dagen zal schouw wonden ge
houden in den Yereenigden Binnncpolder
over dc wateringen en xjngslooten, zoo
mede het onderhoud der kaden.
ZANDVOORT. Voor de zer.dlng.
In de Ned. Herv. Kerk alhier heeft de
ooücctc voor |de 'zen-ding opgebracht
ruim f 607.
IJMUIDEN. Verdronken. De schip
per van den te IJ muiden aangekomen
logger Katwijk aan Zee V K.W. 23 heeft
gerapporteerd, dat op 150 mijl uit de
kustdc 13-jarige T. S., uit Katwijk, door
een klap van de schoot over boord is ge
slagen en verdronken.
„De Hoop". Het hospitaal-kerkschip
„De Hoop" is te IJmuiden van de Noord
zee binnengekomen om een anderen dok
ter en een predikant aan boord te nemen.
Het sclüp heeft een visschcrman uit
Scheveningen aangebracht, die in ern-
stigen toestand per auto naar een zie
kenhuis in Den Haag is vervoerd. Voorts
een Duitsche matroos met een gebroken
arm.
Aangehoudon. De politie te IJmui
den heeft, zoo meldt „D Tel.", een
Duitscher aangehouden, die daar aan
gekomen was met den Duitsohen stooin-
treiler „Obetrit P. G. 114". uil Gees-
temundc. Hij had S40 Maik bij zich,
die hij waarschijnlijk van zijn moeder
had meegenomen. Hij zal -over de grens
worden gebracht.
Binnenland
AANGEHOUDEN. Het Haagscho Cor
respondentiebureau mc-ldt: Dc Amsterdam
mei V., zich noemende directeur van de
vereeniging „Volksbelang", is door de ro-
chercbe te 's Gravenli.tee mngebouden we
geus liet collecteeren zonder vergunning.
ONDEUGDELIJKE OLIE. Bij alle
leden van het gezin van v. d. Wal te
Rotsterhuule (Fr.) deden zich vergif-i.
gin gsverschij nselen voor. De geneesheer
oordeelde, dat deze wellicht liet gevolg
was van het gebruik van ondeugdelijke
olie. De toestand der patiënten is naar
omstandigheden vrij wel.
CENTRALE COMMISSIE VAN CEOR-
GANISEERD OVERLEC.
Volgens de Res.b. heeft prof. mr. M.
W. F. Tieub aan den minister van Jus
titie den wensch te kennen gegeven, als
zitter der Centrale Commissie van Ge
organiseerd Overleg in ambtenaarszaken
heen te gaan. De heer Treub zou voorne
mens zijn, om eerst de voorgenomen re
organisatie van het georganiseerd over
leg onder zijn leiding tot stand te bren
gen. De desbetreffende adviezen zijn in
gekomen op !die van prof. Diepen
horst na.
ONTPLOFFING IN EEN SCHIP.
Woensdagavond half zeven had een ont
ploffing plaats in de machinekamer van
de Zweedsche driemastniotorschoener
i Icdvig'liggende in het Eemskanaal
bij Groningen. Er ontstond een groote
brand, daar 't schip met hout geladen
was. Het schip brandde geheel uit. De
machinist werd ernstig gewond en is
naar het Academisch Ziekenhuis ver
voerd; -
GOEDKOOPE BRANDSTOF. De
ingezetenen van Leeuwarden zijn, naar
wij in de „Nieuwe Crt." lezen, van ge
meentewege in de gelegenheid gesteld,
gedurende de aanstaande wintermaan
den, tot een maximum van 24 H.L. per
gezin, tegen speciale prijzen uit de ge
meentelijke gasfabriek cokes te verkrij.
gen.
STAKING GEcINDIGD. In de gis
teren opnieuw gehouden conferentie van
de directies der Almelosche Ververij en
Chemische Wasschcrij voorheen Gebr.
Pallhe met afgevaardigden der stakende
ververs, weid het voorstel van de direc-
iie, om loonsverhoogiag toe te staan in
den vorm van premie, thans aangeno
men, zooda; het conflict hiermede beëin
digd is. Heden is het werk hervat.
ONGELUK BIJ SCHIET OEFE
NINGEN. Te Naaldwijk werd bij
een nachtelijke oefening van de bur
genvacht een lid aan een der pogen
verwond, zoodat hij naar het zieken
huis xnoest worden vervoerd. Het oog
zal door een kunstoog vervangen moe
ten worden.
WEDER EEN NIEUWE POLITIEKE
ORGANISATIE.
Men meldt uit Leiden aan dc N.Ct.
dat cenige Vrijzinnigen, die tot de Li
berale Unie hadden (behoord, maar
zich niet kunnen vereenigen met de
fusie in den Vrijheidsbond, zullen j
trachten te komen tot de oprichting
eener nieuwe jiartij, met zoo moge
lijk het program der Liberale Unie,
zooals dit is aangevuld met het No
vember-manifest van 1918, als begin
sel-program. Het ligt in de bedoeling,
zich voorloopig te organisecren in een
plaatselijke kiesvereniging, welke
den naam van democratische Kiesver-
eeniging zal dragen.
II. COLIJNè Naar wij ia de Stand,
lc-zen nam de anti rov. kiosverceniging „Ne
derland en Oranje" te Harderwijk een mo
tie aan: „De kiefworoeniging, ezn., kern ie
genomen hebbende van do niet nader te
qualificeeren actie, welke van zekere zijde
woTrlt gevoerd tegen don heer H. Colijn,
beseffende, thud ezo actie in de eerste
plaats bedoeld is, om den hoer Colijn als
leider der Antirev. Partij te treffen, spreekt
boar onverminderd en volkomen vertrou
wen uit in don lieer IT. Colijn als leider
der A.-R. Parui, wensolu tevens uiting
te geven aan baar verontwaardiging over
bedoelde actie.
HANDBOEK OVER NEDERLAND.
Het Haag sche Corresjiondentiebu-
reau meldt ons:
■Naar wij vernemen, zal in den loop
van dezen winter verschijnen 'n econo
misch „Handboek over Nederland",
dat een groote reeks economische arti
kelen zal bevat'.en, 0.3. betreffende de
economische, geografische positie van
Nederland land- en tuinbouw, veeteelt
en zuivelbereiding, visscherij, nijver
heid, mijnwezen, eleetricHeitsvoorzie-
ning, handel, landwegen, spoorwegen,
burgerlijk luchtverkeer, havens en
waterwegen, scheepvaart, droogma
king der Zuiderzee, Rijks-, provin
ciale- en gemeente-financiën. bankwe
zen, volksgezondheid, sociaal beleid.
Aan dc koloniën zal in dit. werk bij
zondere aandacht worden gewijd.
Het werk zal worden uitgegeven on
der leiding van het ministerie van
Biiitenlandsclie Zaken en geïllustreerd
en van kaarten voorzien, ongeveer 800
bladzijden beslaan. Ln den loop van
1922 sullen van dit werk vertalingen
in het Engeisch, Fransch en Spaansch
verschijnen, die vermoedelijk nog
eenigszins zullen worden aangevuld,
b.v. met artikelen over historie, staat
kundig) ontwikkeling, onderwijs,
godsdienst, kunsten ©n wetenschap
pen, post, telegraaf en telefonie, niiLi-
taria, vrouwen en vakbeweging, sport,
verzekeringswezen enz.
Het boek is voornamelijk bestemd
0111 aan het geheele Nederlandsche di
plomatieke en consulaire corps te
worden rondgedeeld, maar zal tevens
strekken om aan vreemde gezant
schappen en regeerlngen te worden
aangdboden. Tevens zal het in be
perkten getale voor den handel en de
nijverheid worden verkrijgbaar ge
steld en ook voor het publiek te ver
krijgen zijn.
De nieuwste statistieken, kaartjes en
gegevens zullen er in worden opge
nomen en het voornemen bestaat, 5n-
dien de uitgave slaagt, deze na eenige
jnren door een nieuwe te doen vol
gen.
NED. ROODE KRUIS. Tot xea-
voorzitier van hei cagelijksch bestuur vaa
het Ned. Roode Kruis is bencerad jhri
H. Loudon, te 's-Gravenhagc.
DE LOONSVERLACINC IN DE MIJN.
INDUSTRIE.
De mijndirecries hebben het voorstel
der mijn werkers bonden om de loon- ea
duunetocslagregeling een half jaar on
veranderd te laten, verworpen en eischen
vóór Zaterdag aanvaarding' van haar
voorstellen, waaraan de directies vast-
houden.
EEN VEERBOOT IN DEN GROND
GEVAREN. Te Capelle a. <1. IJscI
is Woensdagavond de veerboot op het
veer-De Vries, door een motorboot, dio
1 stopte doch dadelijk weer door
voer, in den grond gevaren. De inzitten-
de veerman J. B., uit Brielle, is verdron
ken. Enkele uren daarna is zijn lijk op
gehaald. De motorboot, die het ongeluk*
beeft veroorzaakt, is de Vermeer .e
Rotterdam. De schipper, in dc richting
Gouda aangehouden, verklaarde niets te
hebben bemerkt.
SMETTELIJKHEID VAN MELK.
Het Maandblad van de afdeel mg Am
sterdam der NederlandscJie Yoreem-
girig van Huisvrouwan bevat in het
nummer van 20 September o.a. een
aardig artikel over: SmolN-lijkheiJ
an melk. Er is aan ontleend:
Melk bazit de eigeaisc-liaji, reuk ea
smaak van sterk riekende stoffen, 1U3
teer, ohlooa-, carbol, au de cologne,
gassen (stallucht) en vooderstolfea
knollen, schillen, enz.) in zich op te
nemen. Versche of opeengehoopte uit
werpselen verontreinigen de stallucht
en genen daardoor aan de melk een
onzuiveren smaak. Ook neeim melk
bijzonder gauw de lucht van viach en
van verf aan en al die smaakjes zijn
üe redenen, dat melkdrinkeiide kinde
ern dikwijls den neus ophalen en dat
moeder, boos over zooveel aanstelle
rij, zeker wetend, dat de melk di< n
morgen door den melkboer bezorgd
werd, verontwaardigd is en eei stand
je uitdeelt. En toch hebben de
kinderen 111 zooi»rrt gelijk gehad, dat
zuivere mclksrnnak was weggcVRF
men.
\Yat dus te doen om zooveel moge
lijk te zorgen, dat de melk haar zui
veren smaak behoudt?
Als gij hij herhaling dien scherpen,
anaangenamen, zelfs viezon knollen-
of scbilJensrnaak hebt opgemerkt, dan
zit er niet anders op, dan van melk
boer of fabriek te veranderen. l.'e
huisvrouw noch liaar personeel kun
nen daaraan iets verhelpen.
ln de andere gevallen valt echter
svel iets te doen!
In do eerste plaats moet de liuis-
xouw of zij, die aan het hoofd van
de huishouding staat, cr voor zorgen,
dat altijd versche melk in huls komt.
Liefst two© keer per dag. Jammer ge
noeg, behoort het twee keer bezorgen
in Amsterdam tot de uitzonderlingen.
l>e aèJit-urigeu werkdag li-eft aan de
goede gewoonte, dat de melkman vóór
't ontbijt en na. bet middagmaal kwam
sterken afbreuk gedaan. Meer nog
dan vroeger dus, zijn nu koele be
waarplaatsen aanbevolen; gij moer
immers de melk van Zaterdagsavonds
tot Maaudagsmorgeris goed houden.
Ze moet echter niet alleen koel
staan; ze moet ook geisohxvd blijven,
afgezonderd van viseli, van uien, van
terpentijn, kortom van al die sloffen,
waarvan zij maar al te graag den
reuk aanneemt. Zij wordt dus liet best
bewaard in een aparte vliegenkast of
in oen andere aparte bewaarplaats,
in het laatste geval gedekt door een
kap van vliegengaas opdat geen vuil,
geen vliegen er in kunnen vallen.
Want ook in het volkomen afsluiten
an de nieik door middel van een
deksel, e©a houten plank, een ander
luchtdicht voorwerp, waardoor de zoo
smettelijke melk smaak noch reuk van
dichtbijstaande stoffeij kan aannemen
schuilt een groot gevaar. De melk
gaat namOiijk verstikken, als zij niet
voldoende gelegenheid tot uitwase
ming krijgt en in betrekkelijk zeer
korten tijd wordt zij zuur.
Nog iets.
G,i uv.- -hevtafel staat het kannetje
volk melk. De lieer des huizes, de vol
wassen zoons rooken een sigaartje
den volgenden morgenóók in
de koelste najaarsdagen, is de melk
op uwe theetafel verschaald, go weet
wel, zoo bij zuur af; ze vormt stukjes
op de thoe-oppervlakt© en ziot er on
ooglijk uit. Maar weggooien? Toch
zoiute! denkt ge. En ge denkt ver
keerd.
De melk, de smettelijke melk heeft
den vorigen avond van het rooken der
haoren geprofiteerd; onder ©en wolk
je lichtblauw© sigarondamp is ze lang
zamerhand gaan verzuren. Als uw
melkkoker, boordevol, op de theetafel
had gestaan, zou 't net eendor zijn
gegaan.
Ziehier eenige aanwijzingen om
trent do behandeling van melk. hot
voedingsmiddel, dat in de huishou
ding zulk een belangrijke rol spcelt-
Ivort saamgavat kan dus worden
aangeraden:
le. De melk zoo versch mogelijk en
dus liefst twee keer daags te laten be-
zov'teu of te laten halen.
2e. Er terdege op te letten, of de
molk, nadat zij goed lieelt doorge
kookt, vrij is van eiken bijsmaak. An
ders maatregelen nemen, wat de le
verantie betreft.
3e. De melk een dusdanige, onge
vaarlijke en tevens koele plaats te ge
ven. dat zij niet den reuk van andore
stoffen, die zich daarvoor gemakke
lijk eigenen, kan aannemen.
4e. De melk zóó af te sluiten, dat
zij' niet verstikt en dat toch geen will
kan invallen.
Als go aan deze eenvoudlgen eischen
kunt voldoen, zult ge zien, dat uw
melk zoet en zuiver van smaak ia.
