Van onzen reizenden Redacteur
ifüitenisnöscfi (Irnrnht
Hetgeneiffietienjotschap
HAARLEM'S DAGBLAD
WOENS !AG IS NOVEMBER 1921 - TWEEDE BLAD
(Nieuwe reekaj
No. 47
Het onderwijs in Amerika en
ün Nederland.
INTERVIEW MET OEN HEER J. VAN CASS.
Ia ons eerste artikel hebben wij het
een en ander medegedeeld over het prac-
tisch onderwijs aan dc high-schools in
Amerika.
,,L)e 1' ede rale Regeering van de Ver-
eeuigde Staten," zoo zei de heer Van
Gass, „is volkomen overtuigd van het
nut van wat men in Amerika de „voca
tional training" noemt, leder kind moet
opgeleid worden voor het vak, waarvoor
het zelf de meeste roeping gevoelt. Om
deze reden betaalt de Federale Regeering
dan ook ongeveer 2. 3 van het tractement i
van de „vocational teachers", dat zijn j
dc speciale leeraren, zooals de land-
bouwonderwijzers. De gemeenten betalen
voor dat vakonderwijs betrekkelijk zeer'
weinig, lu iedere gemeente wordt iemand
aangesteld als „supervisor", wiens werk
het is overal rond te gaan om advies te
geven aan de onderwijzers. Hjj is dus
geen „inspecteur" maar een opperste
raadgever. In Washington zijn meer
mannen en vrouwen, die in behaalde
vakken zijn opgeleid en die wevraen uit-
stuurd naar de verschillende Staten en
gemeenten, welke voorlichting behoeven
of cr om hebben gevraagd.
Ik behoef u wel niet te zeggen, dat ik
met dit systeem van vocational training
van ganscher harte sympathiseer en ik
dit systeem ook tot dc lagers school
zou willen uitbreiden. "Joch meen ik,
dat men in Amerika tegenwoordig bij
het onderwijs en dc opvoeding een te
groote plaats geeft aan den eigen
wil van 'het .kind. Men is in
Amerika namelijk gekojnen tot een
nieuwe methode de „project-metho
de", die ik zou willen nootnea ecu over
dreven toepassing van Montessori-
lcer. Als een jongen bijvoorbeeld op
sen goeden dag verklaart g-en lust in
rekenkunde te hebben, dar mag de
onderwijzer hem daartoe niet dwingen
en doet de jongen dien flag dus geen
Tekcnkunde. Dc kinderto mot en zelf
kiezen, wgt zij wensch'.a --e doen en
de onderwijzer mag tea niet verp'lcn-
ten tot iets, wat zij n.et willen. De kin
deren besluiten dus ze'if, wat zij gaarne
wenschen, niet de onderwijzer!"
Toen de heer Van Gzu het over deze
project methode" had, da:ht ik onwil
lekeurig aan „f'et nieuwe Systeem",
van Nolst Trem:£. Zou de heer Nolst
Trenité bij bet schrijven van zijn gees
tig looneclsiukje ooit gedroomd heb
ben. dat hij met zijn persiflage nog niet
eens zoo heel ver van de waarheid af
stond
„Dit is een methode," zoo zei de heer
Van Gass, „die wordt voorgestaan door
„the teacher college van de Columbia
University" te New-York, dat is, wat
het aantal leerlingen betreft, het groot
ste paedagogische, instituut van de
wereld. Zij neiv.cn hetzelfde standpunt
in als Moniessori en zeggen het kind
doet het beste, alles, wat het zelf het
liefste doet. Deze methode wordt in
Amerika zoo overdreven, dat zij ook in
de liui.rreziane.i op volgens mij zieke
lijke wijze is doorgedrongen. Als een
kind 's avonds bijvoorbeeld niet naar
bed wil, omdat het lust heeft nog wat
te lezen, dan megsn dc ouders dat
verlangen niet tegengaan. Men moet,
volgaas deze theoietici, het kind niet
stremmen in zijn begeerten. Toen ik
naar aanleiding hiervan eens tot een
professor te New-York zei, dat er op
die manier geen discipline meer op
school en in huis was, kreeg ik in
allen ernst ten antwoord„Ja, toch
wel! Dc discipline gaat uit van de kin
deren. Dc onderwijzers cn de ouders
worden gedisciplineerd door de kin-
dcien
Ren vloek voor Amerika is volgens
mij, behalve (de rampzadige politiek,
die ook het onderwijs op de high-
sciiools beïnvloedt, de dollar! De
dollar bcheerscht heel Amerika en he
laas ook reeds den geest van hel
kind. Wanneer een vader in Amerika
tot zijn jongen bijvoorbeeld zegt „Jan,
ga naar de stad en doe daar de vol
gende boodschappen voor mij 1" dan
zal hij, alsof het de meest natuurlijke
zaak van de wereld is, antwoorden
„Dat is goed, wal betaalt u mij er
/oor?" Zoo wordt zelfs door het kind
de arbeid omgezet in dollars. Ik maak
te eens een gymnastiekles mee en hoor
de toen de heele k.las tol mijn groote
■erbazing dc meening verkondigen,
dat de gymnastiek nu maar moest wor
den afgeschaft, „omdat dat toch geen
jeld opbracht!!!" Eerst toen ik hun
vroeg, of een gezond, sterk lichaam
dan niet beter bekwaam was en dus
meer 'kon producceren, ging hun blijk
baar een licht op. Aan dit indirecte nut
van de gymnastiek hadden zij blijkbaar
nooit gedacht. In hun practischen zin
gaan de Amerikanen dikwijls te ver.
Alles moet direct nut afwerpen; an.en
moet leeren om dollars te ver
dienen!
Toch heb ik over het geheel een uit
stekenden iudruk meegenomen van het
onderwijs op dc high-schools in de Ver-
eenigde Staten. Er heersCht onder de
onderwijzers in Amerika een prachtige
geest. Op acn zomercursus aan de Co
lumbia University bijvoorbeeld waren
allc-en 11.000 onderwijzers, die hun va-
cantie gebruikten om verder onderricht
aan dit eerste paecagogisch instituut
te ontvangen. In Amerika komen zij
allen nu en dan naar de universiteit te
rug. Ik zag er onder de leerlingen
„supervisors" van 37 Staten, mannen
van algemeen erkende capaciteit. Er
zaten tusschcn de leerlingen groot
moeders mei grijs haar om pae-
dagogisch onderwijs te ontvangen. Dat
is een geest van frischheid en energie,
die je als vreemdeling in Amerika wel
zeer sterk treft en die het onderwijs ten
goede komt. Maar een schrille tegen
stelling blijft de achterlijkheid van het
lager onderwijs, dat nog zeer ver vaD
het normale afstaat."
Hierna heb ik den beer Van Gass ge
vraagd, hoe zijn indrukken waren over
het onderwijs in Holland.
„Volgens mijn meening," zei de heet
Van Gass, „daalt men hier in Holland
bij bet ouderwijs veel te veel in onder
deden af. Wat mij juist in Amerika op
de high-schools zóó bijzonder trof, cc
practiscbe zin, dien mis ik hier in Hol
land zoo zeer. Het onderwijs in Hol
land staat te ver van het hedendaagsciie
ieven. Zulk onderwijs was prachtig 50
jaar geicdcn, maar zooals de mooie,
pittoreske, doch te nauwe straten van
Haarlem onpractisch zijn voor het ver
keer van tegenwoordig, zoo deugt het
systeem van het onderwijs in Holland
met ineer voor den tegenwoordigen
tijd. Ik zeg oj/zettelijk het systeem,
want de methode van het onderwijs
is in Holland over het algemeen vol
gens mij goed. Ik heb hier en daar Op
de scholen in Haarlem een methode van
opvoeding gezien, die ik tot het beste
reken, wat ik in mijn leven in dit op
zicht heb meegemaakt.
Een onderwijzer moet volgens mij
niet op zijn „podium" blijven staan.
Hij moet t o l de kinderen komen, ja,
ik ga nog verder het onderwijs moet
dikwijls van dc kinderen zelf uitgaan.
Zij moeten zelf leeren denken. IV:
zou het zoo willcu uitdrukken De On
derwijzer moet met de kinderen santen
het kopje van geleerdheid bestormen
en veroveren!" Zij moeten niet afzon
derlijk, inaar te zamen stormen. Deze
methode heb ik hier bij sommige leera
ren prachtig gevonden. Er zijn er ech
ter ook velen, die te veel op hun po
dium blijven cn daardoor geen werke
lijk contact met hun leerlingen ver
krijgen.
Maar het systeem van onderwijs in
Holland?.... Neen, daar kan ik niet
mee dwepen. Men daalt hier bij het
onderwijs veel te veel in theoretische
onderdeden af. En een vloek acht ik
vooral voor de aanstaande onderwij
zers de examendressuur! Ik
dacht niet, dat zoo iets mogelijk was!
De leerlingen leeren in Holland niet
voor de waarachtige wetenschap, maar
veel te veel voor het examen. Het is
gewoon belachelijk in wat voor futuli-
teiten het onderricht voor toekomstige
onderwijzers, door de onmogelijke exa-
men-eischen afdaalt. In 2 vakken staat
men in Holland echter bovenaan en dat
is in het zingen en in het teekenen.
De resultaten, die ik daarvan op de
scholen hoorde en zag, waren werke
lijk veirassend. Zoo heb ik het nergens
in Amerika en Zuid-Afrika meegemaakt
en ik had mij niet kunnen denken, dat
men op school zulke resultaten zou
kunnen bereiken.
En nu wij het toch over het onder
wijs in Holland hebben, moet mij nog
een opmerking van het hart. Ik zou
willen, dat op de scholen het nationa
liteitsgevoel meer werd ontwikkeld. Ik
zou de kinderen op school de gedach
te willen bijbrengen, dat een Hollander
boven alle anderen staat. >Wij Zuid-
Afrikaandcrs weten, wat rasgevoel
waard is. Ik heb mij in Amerika er dik-
wijis a.-.n georgerd, hoe Hollanders in
den vreemde hun nationaliteit soms ver
loochenen. Op de Columbia University
waren vertegenwoordigers van 64 lan
den en al deze vreemdelingen kwamen
met trots voor hun nationaliteit uit.
„Ik ben een Bulgaar 1 Ik ben een Hon
gaar 1 Ik ben een Franschmanl" was
het steeds. Alleen de Hollander beweer
deAmerikaan te zijn. Toen ik eens
met een Hollander in contact kwam,
die zijn Hollanderschap wilde verloo
chenen, ofschoon hij Engelsch sprak
als eeD jongen uit de 3de klas van de
H. B. S., kon ik dan ook niet nalaten
te zeggen „Jij een Amerikaan? En ik
boor het Holland sche duinwater nog
achter in je keel!"
Een Holander denkt, dat hij interna
tionaal moet zijn. Dat is een nationale
fout! Daarom zou ik willen, dat het
kind op school reeds liefde voor zijn
vlag leerde. Wat je eigen vlag betee-
keiit, dat leer je eerst, als je kaar na
jaren voor het eeist in het buitenland
weer ziet. Op de high-schools in Ame
rika heeft elke klas zijn eigen na
tionale vlag. lederen morgen komen
de leerlingen, voordat de lessen aan
vangen, tezamen in het auditorium.
Vandaar marchecren zij naar hun klas-
cn geen leerling zal bij het komen
in de klas verzuimen de vlag te groe
ten. „Overdreven!" zult u misschien
zeggen. Voor ons, ouderen, misschien,
maar voor het kind nietl Op het kina
maakt dat een blijvenden indrukI Wij
moeten als onderwijzers niet in dc
eerste plaats vragen, hoe wij het vin
den, wij moeten ons verplaatsen in de
gedachte van het kind. Als ik hem jong
liefde leer hebben voor zijn vlag, zal hij
die liefde op later leeftijd blijven be-
houden.
En ten slotte nog dit ik zou willen,
dat bet onderwijs in Holland democra-
i-.-scher werd. Het is de plicht van iedere
regeering om aan elk kind, van weken
stand en staat ook, de gelegenheid te
geven 2Ó<S hoog te stijgen, als waarop
zijn versland en aanleg hem recht ge
ven. Gebrek aan geld mag nooit een
hinderpaal voor het kind zijn ont zich
te ontwikkelen. Wanneer het kind van
een straatveger de capaciteit bezit 0111
een knap advocaat te worden, dan moet
hij het worden ook. Laat het kind van
den advocaat, dat van allen aanleg ver
stoken is, den straatveger dan maar
opvolgen. De maatschappij kan er
slechts wel bij varen. Dit zou volgens
mij liet ideaal van „vocational trai
ning" zijn, dat ieder kind de plaats in
■de maatschappij kreeg, waarop het vol
gens zijn aanleg recht had Maar zoo
ver zijn wij helaas nog lang niet
De heer Van Gass heeft mij be
loofd na zijn terugkeer van ziju reis
door Duitschiaud, Denemarken en Zwe
den ook zijn bevindingen over het on
derwijs in die landen mede te deelcn.
Na wat deze man met zijn frisschen
kijk en zijn warm. hart ons tot nu toe
heeft verteld, mogen wij zeker met ver
langen uitzien naar zijn verdere con
clusies over het onderwijs in Europa.
J. B. SCHUIL.
3e Wauiaingtoiisciie eeufBi-enUe
Het mamoi-ftivducn van
HtlgilOS.
Uit clo publiculie yan liet iiiamorun.
durii van Hugh es o-vut de boperküig
der vlootbdwapening blijken nog eeni-
ge punten, die niet in de reue van
gou staatssecretaris vermeld war on.
Afgewerkte ondcrdeelen van slagsche
pen mogen niet ver.iaaruigd worden
voor den datuin, waarop de bouw van
nieuwe senepen tor vervanging van
oude is toegestaan. In geval van ver
gaan van <xti semp inng liet verwur
gen worden. Voorgesteld wordt, dat
ue totale tomiegc van kruisers, llo-
ulle-leidors en torpedojagers voor tie
vtereenigtlo Staten en Engeland 4öbOJu
ton zal bedragen en 2.U.000 voor J apaur
Als do tegenwoordige tonnage dit cij
fer echter o.enroll, zullen zij niets
oeiioeven af te schaffen. Alle schepen,
die voor den lien November 1921 op
stapel gelogd zijn, mogen eveneens
.\ortlfitt voltooid.
lie voorgestelde tonnage v oor duik-
IKloten bouraagt ÖJ.OOO voor Engeium
en Amerika en 5100'd voor Japan! Het
overschot zal niet afgeschaft behoe
ven te worden, voordat de vervanging
neg int. Schepen in aanbouw mogen
voltooid worden. Het totale tonnage
vaat vliegtuig-moederschepen zal
30.000 voor Engeland en Amerika c-n
40.000 voor Japan bedragen, zonder
schrapping vont het overschot.
De ouderdom van schepen, binnen
welken tijd zij niet vervangen mogen
worden, wordt vastgesteld op IV jaar
voor kruisers, twaalf jaar voor tor
pedojagers, twaalf jaar voor duikboo
ten en twintig jaar voor Viiegtuig-
juoedorsoiiepan. Als voniangLagsiun-
nago. mogen geen schepen op stapel
worden gazet, die kanonnen dragen
van meer dun S inch kaliber.
Para graaf 27 van liet memorandum
,ui<it: Beporking wan do maritieme
luchtstrijdkrachten wordt niet voorge
steld. In de toelichting wordt ge
zegd, dat liet niet wuiischeJijk is, liter
voor boDerlangen te geven, aangezien
irandeL vliegtuigen gemakkelijk voor
oorlogsdoeleinden kunnen worden in
gericht.
Ue mogendheden verbinden zich
gesn oorlogsschepen te verkoopen,
zoodat deze aan de vloot wan een an
der land zouden kunnen worden toe
gevoegd. Verder verbinden zij zich
geen schapen van een ander land te
noopen.
Volgons paragraaf M moeien er
maatregelen getroffen worden tegen
de omzetting van koopvaardijschepen
m oorlogsschepen.
Japanscbe tegen
voorstellen.
Admiraal Kato hoeft ver! tl oord, dat
Japan de voorstellen gaarne in begin
sel aanvaardde. Het was bereid, om
eerdere besprekingen te voeren over
do beperking der eigen bewapening
Ier zee. Ec-u volk moest boscliikkeii
:>,ai' de bewapening, welke noodzake
lijk is voor zijn veiligheid en deze
eisch moest bij het onderzoek v.n liet
plan ten volle in aanmerking worden
genomen.
Zekere voorstellen zouden worden
gedaan met betrekking tot den ton-
nenmaat en de voor de vervanging
Ier verschil tan de types van schepen
/oorgcstelde basis. Japan had er
nooit naar gestreefd, ean zeemacht
te hebben, gelijkwaardig aan die van
Engeland of de Voreentgdo Stóïen en
Japan's tegenwoordig-.- voorstellen
ouden duidelijk aantoont®, dat het
nimmer voorbereidingen tot een of-
lensieven oorlog in overweging had
venomen.
Balfour, het hoofd dei Britschc dele
gatie, heeft Dinsdag op de conferentie
te Washington het Britsche standpunt
uiteengezet ten aanzien van het plan
der Amcrikaansche regeering tot be
perking der viootbewapening.
Het Britsche bezwaar geldt voorna
melijk <ie voorgestelde methode van
vernieuwing van slagschepen. De voor
gestelde schaal van de tonnenmaat, aan
de drie groote mogendheden geoor
loofd, wordt niet aangevochten, maar
de aandacht wordt er op gevestigd, dat
v-olgens het voorgestelde plan alle ma
rinewerven en de wapenfabrieken op
hun volle productievermogen in stand
kunnen worden gehouden cn nu is
Groot-Brittannië van meening, dat zon
der een belangrijke inkrimping van
het- bouwvermogen van groote oorlogs
schepen het idee der vermindering van
de bewapening aanmerkelijk zou wor
den verzwakt.
Volgens het plan van Hughes zullen
er gedurende tien jaar geen slagsche
pen worden gebouwd, doch na het ver
strijken dezer periode van tien jaar zou
cr bij het in stand houden der marine
werven en wapenfabrieken met koorts
achtige haast kunnen worden gewerkt
tot vernieuwing van de geoorloofde
hoeveelheden tonnenmaat-slagschepen.
Groot-Brittacnie zou derhalve liever
zien, dat de periode voor de vernieu
wing elastisch werd gemaakt en ver
deeld over een aantal jaren.
Er zou overeen kunnen worden ge
komen om den bouw van één zulk een
slagschip per jaar te veroorloven, en
ieder land slechts één -installatie voor
■den bouw van een slagschip toe te
staahj -
Ook zou van Britsche zijde ccn even
eens belangrijke wijziging van het
.Amerikaansche plan ten opzichte van
de duikbooten worden voorgesteld.
Daarbij wordt opgemerkt, dat Groot-
Brittannië nooit 90.000 ton duikbooten
heeft verlangd of gehad. Waarschijn
lijk zal Balfour voorstellen om duik
booten geheel te verbieden of desnoods
de grootte en bewapening er van te be
perken. Tegen het verbieden van duik
booten zal het bezwaar kunnen worden
geopperd, dat men zulke onderzeeërs
heimelijk in gedeelten kan vervaardigen
en in elkaar zetten. Het Britschc stand
punt erkent dit, doch wijst er op, dat
geen enkele mogendheid groote duik
booten van b.v. vierduizend ton en met
een navigatievermogen van n.oco mijl
zal kunnen vervaardigen, nog minder
het personeel daarvoor zal kunnen
oefenen zonder dat andere mogendhe
den daarvan kennis krijgen.
Toen Balfour de volledige loyale me
dewerking van Groot-Brittannië be
loofde met het algemcene Amerikaan-
sche plan, rees het gehoor op en ap
plaudisseerde een halve minuut lang.
Ook de passage inzake de duikbooten
werd warm toegejuicht.
e duikbooten.
Naar aanleiding van den wenscli dei
Britsche regeering tot afschaffing van
de duikbooten, schrijft de „Manchester
Guardian" Dit is wellicht een van dc
onderwerpen, waaromtrent dc openbare
meening der volken geraadpleegd 20U
moeten worden, want het behoeft geen
betoog, dat controle op het aanbouwen
van duikbooten zeer moeilijk is. Dit
is moordtuig, dat in het geheim kan
worden vervaardgd. Om hiermede af 'e
tekenen moet dc publieke opinie van
elk volk worden gekend.
1 ItaJlS en FWnkrljK.
Italië en Frankrijk verklaarden dc
voorstellen van Hughes in het algemeen
te aanvaarden.
Engelsche persstemmen.
President llaidings toeeuraak op de
conferentie tot beperking dor vloot-
oewapeniiig wordt zeer warm toege
juicht zoowel in de pers als In de re-
geeringsk ringen. In alle Britsche
I kringen hebben liet vurige verlangen,
Jat de rede van Harding zoowel als
de voorstellen van Hughes kenmerk
te en de wenscli, die er in lag, om de
ellende der wereld te verminderen,
grooten, gem eenden bijval gevonden.
ue Amerikaanscbe regeering heeft
getoond, dat zij liet plan tot ontwa
pening broed heeft opgevat; zij lieaft
ongetwijfeld daardoor de Eiugelscken
in hun hart getast en de Engelsche
regeering zal niet dralen de kwestie
nauwg-esst te onderzoeken.
Dit onderzoek zat cr zeker niet op
gericht ztjai om de uitwerking der
voorstellen te besnoeien; liet zal in
tegendeel de hand tot b.ulp bieden,
hoe de technische moeilijkheden te
boven te komen.
De bladen leggen zekeren nadruk
op bet feit, dat dc Britsche positie
in deze kwestie niét zoo eenvoudig is,
als die van sommige andere landen
cat dot de meeiüngin von hen, die de
verantwoordelijkliv.d diagen voor dc
Bnl&che vtil.ghc-id en dc marine, niet
kannen worden genegeerd. De ,.P- -
Mali Gazette'' bijv. wijst er 05, dat
de verspretdheid van ons rijk niet al
leen belang beeft Lij de grootte «ier
vloot op zichzelf, maar ook Jj:j het
type der schop aidi:- wij moeten be-
'iiouden. Hogiies bc-iT medodeeiuif-en
gedaan omtrent zijn plan alleen zo->
ver het de slagschepen betreft. YY.t
voor ons het meest «er sprake- ke-r.t,
is d-e verhouding, tce-estaan Bun L; -
sen -van schepen als kruisers, torpid o-
jagers en onderzeeërs.
DE TOESTAND IN HONCARIJE.
Volgens "berichten uit JBcecapet-".
zijn alle gevangenissen door rr.11c- .-
ren omeeven, woiviit liet gehee'.c gar
nizoen van Boedapest eeree-.'t gehou
den en buitengewone militaire maat
regelen aenornen, daar vernomen was,
dat gewapende benden uit West-Bon-
g-arije naar Boedapest lerueeekcerd,
de gevangenissen wildon (bestormen
om ae weg-aiisdtn kari-FT-U-n m
tenia g-enonien politici; inzonderheid
Andraasy, Usztenbuitr, Ilakowski en
Benitzki te bevrkacn,
In de straten wordt bloedig gevoch
ten en komen aanvallen v.,n gi
pende benuen op voorbiitrntimers
voor.
Aan de „Vossisclie Zcilung" werat
gemeld De ontslagaanvrage van bet
kcbiiiet-Bcihlen ;s waarschunljjk toe te
schrijven aan de door bet icrugsuoo-
men naar Boedapest van de benden uit
Let Burgenlanü geschapen toestanden.
Kejas beeft tu een aotel 40 kamers
in beslag genomen cn daar niet zijn
generaien staf een soort bij-regeeiaag
in bet leven geroepen.
OVER ALBANIë.
Heden komt de Volkcnbondsraad bij
een ter bespreking van den Serv-scben
inval in Albanië".
DUITSCHLANO EN DE VEREENIC-
UE STATEN.
President Harding toekende dc pro
clamatie, vvaarin de vredestoestand tus-
schen de Vere-enigdc Staten van Ame
rika cn Duitscliland wordt uitgeroe
pen.
DE DUITSCHE UITVERKOOP.
Het „Acht Ulir Abentblatt" méldt,
dat bet rijksministerie voornemens is,
krachtige maatregelen te treffen tegen
het leegkoopen van Duitschland door
buitenlanders. Aan dc ministeries van
Financiën der afzonderlijke Staten is
opgedragen, den uitvoer van zekere ar
tikelen, die tot dusver zonder uitvoer
kon geschieden, met alle middcicn te
verhinderen. Ook heeft de rijkscommis
saris voor den in- en uitvoer dc'intrek
king bevolen van dc speciale uitvoer
vergunningen, verleend aan de win
kels in een aantal grensplaatsen. Op
dat de winkels in Duitschland niet door
reizende buitenlanders worden lecgge-
kocht. is een algemeen uitvoerverbod
uitgevaardigd van artikelen van dage-
lijksche behoefte. Dc buitenlanders ko
men dus niet meer met drie paar in
Duitschland gekochte laarzen of vier in
Duïtschlahd gekochte costuums over de
grens.
Ten einde een betere controle uit ie
oefenen op het goederenverkeer, zullen
geschoolde douane-beambten naar rie
grens worden gezonden.
DUITSCHLAND'S VERPLICH-
TINCEN.
Van eoed itieelieiitc ziide vernemen
de Duitsche bladen, dat de besprekin
gen der Eng-elscbc en tei-aiisclie leden
van de commissie van herstel en der
garantie-commissie tot volledige over
eenstemming kwamen, wat beucit het
laten vallen van hot beginsel, dat up
prompte b&iaiingen in danuaxi door
Duitscn and zaï worcten aangedron
gen. Naar de bladen levens ïncuedee-
len, heeft de Duitsche regeering 1
bedrag van buitenlandselic waarde»
voor de eerstvolgende betaling noc
dig, reeds gereed liegen, behalve on
geveer 40 millioen gouden marken
die, naar gezegd wordt, bin n en korf
industrieele kringen zuilen w a ar bor
gen
Verspreid nieuws
LIT OPPEft-SlLEZIë. Maandag
had generaal Lerend, die met zij/
vrouw een autotocht maakte, eeu on
geluk op den weg van Tichau naa
Nicolai. Lcrond bleef ong&deord, z".
vrouw werd licht gekwetst, de clvauf
feur vrij ernstig gewond urn v.nie
HEVIGE TOO NEL1 .EX JN DEN
BttUNSYVIJKEGELEN LANDDAG.
Naar aan 't Berliner Tageblatt uil
Brunswïjk wordt gemeld, kwam hel
d-ez r dagen bij oe bespreking von de
liuishoudeliilcc uitgaven in den Land
dag tot heftige tooneelen. De afge-
vaardigde Blasius hield een rede,
waarin hij scherpe critiek op de staats-
regeering uitoefende, en o.a. aan het
ministerie vroeg, wie de vele automo-
bieltochten -betaalde, welke de miiiis-
tei-s en in liet bijzonder minister Oer-
tenor voortdurend ondernamen. Ver
der zoide hij, dat als het goede vrien
den van de ministers waren, die deze
tochtjes betaalden, dit wel niet zonder
wederdienst zou geschieden. Aan de
linkerzijde ontstond daarop een oor-
verdoovend lawaai, terwijl de afge
vaardigden op de lessenaars sloegen
en a'c-riei bedreigingen legen de rech
terzijde uitten. De plaatsvervangende
voorzitter kon de orde niet herBtcüen
en verliet rie saai. Het gelukte ten
slotte aan het Seniorenconvent de ge
moederen eenigszins te kalmeeren en
de vergadering te sluiten.
Cj-titiuLioL ii li
11AARLEMSCUL hCHAAKGEZEL
SCHAP.
Dmsiia&uvoiid werd j-ct 25-jric' be
staan ge.iéru door simuitaaii-fijiel
uoor en voor leden cn ciike-e genoo-
Jigden. Het was een aardige gedach-
:e, dc dlie sterkste spelers der c.ub,
do hoeren F. A. Puts, C. buja&e» en
l. Loogerecu, ieder tegen respectie
velijk lo, 10 011 0 spelers te laten r-i-
miiltaari-spèlendéntaive niet alte-
i/eiend.
De heer Puls wandelde langs de
borueu van do lieereu: li.- \Vieieiign,
l V. v. Dort, 11. Fokker, F. btnil,
J. G. Gort, N. E. Host, J. v d. Sleug,
J. J. Leenaarts, J. \mneer en I'. Aji
/eibooin.
De lieer C. Nijst-en had to snijden
de lieereu. D. J- 'fork, h. J.
Roeilseuia, \vA. dt Boer, J. C Tic-
rie, D. van Bockiiooven, J. \V. Brug
man, J. G. A. d. Berg, G. M. Neu-
man, T. v. d. Mey, tin h. K. Juuge.
U-. itcer J. Hoogcveeö sp-.eide u-gvn
■ie cerysru A. Peulen, P. Motoacii, J.
j. Kofoed, G. hma;. Jon. leunen-
orooh, N. J. Ihotn, YY. C. Y erhon,
jae. J. Bert eu D. J. Andrea.
Uo seances begonnen om half 9 in
iet gewone ctunlokaol der Vereenï-
ging, in het gebouw „Lte Nijverheid",
ansslraat 35.
Hei was een mooi schouwspel de
achoakspAlei's in een kring ge-
plaatet te zien achter 2'J borden, wn-.vr-
op J fuigzainetviand-intuiossante stek
ingen werden opgebouwd. Dikke
rookwolken trokken over de „slag
velden", soiiakeei en rooken zijn on-
afadieidtflijh. 'Men w&et, nietwaru',
wat wijlen onzen meestér Norm-ui,
Willem v. Lennep, daarover beeit go-
zc-gd: een sciir-ahspeier \oelt zich uen
.oning te rijk, wanneer lnj, een par
tijtje spelenue zijn sigturen-koker niet
neeti vergeten: de vloer mogo onder
zijn \oeitai vetwinkeii, de zo.uering in-
■torten, iuj speelt door, lot bet koud-
nuchiere inut nem tot de w«ke-)jk-
ucid terugroept. De simultaan-speleif
ipéelden vnj snei, merle in verl-aod
■nel de bepaling, dat toi ]1 nut zou
worden gespeeld en eventueel aan
gang zijnde jinr'.ijen dan zouuen wor
den beslis:. Arbiters waren de lieer«n
D. J. Tork eu A. A. J. Ilitlderhof, in
overleg met sj multaan-spe! e ra en
Ie belungbebbenden.
Uitslag groep-Puts: YYinners waren
Je heeren v. Dort, Fokker, Host, V.
J. Steeg, reiiihe maakte de beer Smit.
heer Puts behaalde derhalve 5i
punt.
L it-lag gvoep-Nijssen: De Leeren
Roelfsema, ïierie, v. Bockiiovon,
Brugman cn Jung wonnen hun par-
:ij-6n, remise speelde ris heer v. d.
Mer. De heer Nijssen ueliaa.de dus
4i punt.
L-iihtog groep-Hoogeveen: De ltec-
ren v' 'ieunenbroek, Y'crbon, Bert en
.Yndiea wonnen; dc heeien Paulen,
.Monacn en Blom maakten remise. De
lioogeveen iiceft dus 24 punt'be
haald.
Uoa oe laatste feestavond is schit
terend geslaagd.
Op L'o en 2 November zullen de
wedstrijden plaats hebben, waar-oor
ztcii i'ecus 49 dev.nemers hebben a-m-
gemein.
Feuilleton
OOKSi'i'-ÜakKI.iJKb DEiEGilv E-
HOMAN
door U.i.iAM HOLT.
47)
„Maar", zei Nihbimgtoii, „toen be
kend was, dat ue boeven uit ue ge-
vutigouis ontsnapt warou, toen bevon
den ie gewonden zich nog in het zie
kenhuis. Ten ia.r.3T,o dat sclirijiven de
couranten. En tco-i heeft men toch
zeker dadel ijk ai «es f.vmui om ccn
aanslag 'op bat z'el-.jinncs te voorko
men. Als men uat 11L,. gedaan licsft
■Ian is de gehe«: tear .-sch-j poüiie mij
geen Jsnip voor eten r.cua wa^id
„Men ueeit liet «x»k golaan
..Welnu dar. moet net uen zieken
ook onmogelijk gamao..: zi,n huiten
iet ziekenhuis te komen".
„Ze zijn or nog in".
De Linar en Nibblingtda zagen ver
rast op.
„En ii Zv-gt, dat ze buiten bereik van
de politie waren, de schurken, aile'.
„Ja, wam ze zijn dood
„Dood? Allen gestorven, maar dat
Is ai een heel merkwaardig en onge
lukkig toeval'
„iudien liet een toeval ware, doch
dit is het juist niet. Ze zijn gestorven
U0v*r vcig.i en wij kunnen mei an
ders iveromletstel.en, Uatt dat door
een handlanger der Broeders dit ver
gif is toegtuioad om hen voorgoed het
zwijgen op te leggen".
„Maar dat zijn ware duivels", riep
Nibb.ingtoii, „het zijn geen menschen
meer, die hun eigan makkers doodon
op zoo vrcesciijkc wijze".
„Ter wille van eigen veiligheid
schijnen zij liet noociig geacht te heb
ben. Klaarblijkelijk vreesde het hoofd
de,r Broeders ch.l oen of rneer der ge
wonden verraad zou kunnen plegen
en is hij ook voor dit middel met te
ruggedeinsd. E11 zoo heoft hij zijn
voorbereideri maar al te go-ed getrof
fen het cone doel vuil zijn trawanten
wist hij te bevrijden, de anderen, die
hij niet kon of niet wilde 111 vrijheid
stellen heelt hij lalsn dooden
Up dit oogenblik trad ook de Tour-
nel "binnen.
Ihj zag aau de ontstelde gezichten
van zi.n vrienden, dat zij weder iets
.••it-r-o. -n hadden h.j vroeg wat er
was. In wc-im.ï woorden wen', hij op
da iioogte gebiaciil.
„O", riep nij, „en die ellendelingen
hebben mucht ovei' de bei Je meisjes,
is h«,t niet vreeselijk dat te beden-
kan".
De detective knikte.
„YYel ja"1. 3a; lip. „maar ik vind
h?t r.og \rcese!ijker ts moeten veron
derstel; ni dat m 1 bjes deze misdadi
gers iieljien, hun misdaden mogelijk
maken".
„Mijuueer 1 unier' sprak uo Tour
nel, „wij spreken over verschi.lende
personen, b weet niet, dat di Cava
-.en zonderlinge niacut oefent o-er
lemaud, die ze-ter niet zijn mtsdatien
goedkeurt, die er zelf het ergst van
ie lijdun heeft. En het is ook 1 ca haar
te bevrijden, dat wij ons gespild heb
ben tegen de Broeders. Heinus mot ui
te germg succes".
„Nu", riep Nibblington, „we behoe
ven er geen borouw van te hebben,
dat we ons driemanschap vormden".
„Ik mcau te weten, dat gij met uw
drieen meet' gedaan hebt in den strijd
tegen het geheime genootschap, dan
de gebeelo Pajijsolie politie", ant
woordde Turner, „maar dan zult go
ook we ton, dat tot het genootschap
een vrouw behoort en zij schijnt te
bewijzen, de waarheid van het gezeg
de, dat een vrouw die zioli min de
misdaad wijdt, duizend malen erger
is dan welke mannelijke misdadiger
ook".
„Mijnheer Turner", riep de Tour
nel, met toorn in zijn stem, ,,u moogt
Jan een bekwaam detecti e zijn, u
moogt ineencn ons inhchtiugeai te
kinnen ge.te, ik durf u aeggaa, dat
gij er niels van weet. Er is uij de
Broeders ecu vrouw in het spei, fnaar
aJs gij meent dat zij zoo een erge
misdadigster is, dan vergist gij u".
De detective glimlachte nauw melk
baar om de drift van den graaf, ma-
lord Nibblington, die dit scheen op
te merken zei;
„De Tournel heelt volkomen ge
lijk".
De Linar, bedachtzamer, zei:
„Misschien is er nog een andere
vrouw in het spel, dan die wij mee-
nen".
„Dan zouden wij van haar bestaan
wel iets bemerkt hebben", zei de
Tourne'.
„Ik geloof, dat gij on ik volkomen
dezelfde bedoelen. Ik besluit dit u:t
do verklaringen, die de hoeren hij het
uoorloopige onderzoek afgelegd heb
ben en die mij ter inzage verstrekt
zijn. Ik bedoel degene die gij Signora
Oiiarma noeant, dezelfde dame, rlic
te hulp geroepen hoeft' om haar' broe
der te redden".
„Als gij haar bedoelt", antwoordde
de Linar, „dan moot ik u zeggen, dat
ik het volkomen met mijn vrienden
eens ben".
,,Ik kan het mij levendig voorstel
len", hernam Turner bedaard, „maar
toch houd ik vol, wat ik gezegd heb.
Al heoft dio dame haar vertrouwen
blijkbaar op u gesteld, al heeft zij
een paar malen gewaarschuwd, z
leent haar medewerking tot groote
misdaden, zij is even erg of erger,
dan welk ander lid van d vei" I:,
bende ook".
De detective sprak met zooveel be
slistheid. dat dit zeker grooten indruk
op de drie edellieden gemaakt zou heb
ben, indien zij minder sterk overtuigd
geweest waren, dat Signora Cliiarinn
geen sohuldige maar een slachtoffer
vaü da beiiuo iie/ten inoeet. Wat w;si
die man t.genover Jicn daar eigen
lijk van, hij was in lioe-1 wat minder
innige aanraking met de beudo ge-
wees; dan zij. Hij oordeelde naar don
opper'.lakiagon jndriiK van c-enig; fei
ten. Maar zij wisten immers heter, zij
wisten hoe de signora liuaivige» leien
in gevaar gest/id had om een \tn
i<tn het leven tc redden. Zij hadden
immers zelf uit den cigun mond van
di C;uva vernomen, dat zij verraad
gepleögd had tegenover de Brothers.
Aten zoide dit den detective, maar
het scheen ham met te overtuigen.
„Hm", óntwoordi!C hij, „het blijft
in iedej- gov al een feit dat. zij dien
nacht met di Cam ontvlucht is. Zij
moet het geweest zijn. die met hem
«1 het rijtuig zat toen hij stilhield
voor het kantoor van bankier Andrieu
die den volgenden morgan vermoord
gevonden werd".
„Maar gij beschuldigt haar daar
om tocii niet van medeplichtigheid
aan dien moord
„Neen", zei dc detective, „ik ben
zelfs overtuigd, dat toen di Cava niet
[den bankier gedood heeft".
„Dat is ook mijn idee", riep de
Linar.
„Ik acht dat daarin l'.ouan de hand
heeft, die ons gisterenavond ontsnapt
is. Maar do heeren moeten weten,
waarom ik gisteren hij dien man was.
Ket was mij niet, all hans niet in de
c-arste plaats oro hem te doen, doch
om de vrouw over wie wij zooeven
spraken, ik wist namelijk dat zij tlaai
Komen zou"
„ongelooflijk. Gij moet u vergist
hebben".
Maar nu z<.i de Tournel:
„Mijnheer Turner heelt zich niet
voigisl. Signora Ghiarina zou werke
lijk bij Rouan komen. Zij is aan de
deur geweest van zijn woning. Maar
ik heb haar gewaarschuwd er niet
Dienen te gaan
Zijn vriuideh zagen den graaf even
verv-onderd aan als de detective.
„YYel ja", vervolgde (ie Tournel,
„ik ben gisteravond op do gedachte
gekomen bet buis van Rouaai nog te
bewaken. En toen zag ik de bewuste
dame daarheen gaan. Ik begrijp nu
waarom mijnheer Turner er geble
ven was, hij wilde haa-r afwachten".
„Precies", zei Turner.
„YVeluu, ik heb baar gewaarschuwd
want ik wenschte niet, dat zij met de
politie in aanraking zou konion. U
kunt hieruit afleiden", zei hij, zich
tot den detective wendend, „dat wij
moeilijk zuDen kunnen samenwerken,
ai werd dit gisterenavond ook over
eengekomen. Onze bedoeling is, die
dame, ik zeg het u ronduit, te be-
schetmen, wij zouden er in geen go
val toe medewerken haar aan de
justitie over te leveren. En uw voor
nemen is dut vermoedelijk wei".
],ord Nibblington knikte nadrukke
lijk. Zooals zi.in vriend het zei, dacht
t.ij er ook over.
(Wordt vervolgd).
