Over de grenzen.
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 31 DECEMBER 1921 TWEEDE BLAD
In 1921.
Wanneer wij alles nog eens nagaan
Wal er zoo ui het aigei jopen jaar
ui uwt .Lm l.eulanti is \oorgo aneu,
komen wij Uk zu.u oen ontweldigen
de Jioove. l..ciU nicer of mumer be-
iangnjüe gebeurtenissen, uai zich ue
iioouza.nei>ju.:eid aan ons opuringl
Bleciils dc alLroclaugrijkste 1-itoi iu
gruote lijm.ii te nietuorcerui.. Het
heelt geen zin, ui du kleine in-identen
waai aan de wcre.d gedurende het
alge.o pen Jaar zou iijk was nog eens
op te rakel in.
Na aiii' i.averend.? rc-de.oeringen
door torsie ministers in de v.rsciiii-
Jcnde landen over de lio.pvolie ver
wachtingen oor 19-i zrtt© liet jaar
werkelijk nut skcht in. De ete» te
g .-rucliUn werd n vernomen over een
Engelsch plan tot liet r.go.en van de
vlooliteikt.n i.er drie grootste mari
tieme mogendheden, wu.ardo r de be-
wpen in giswedstrijd in d toekomst
zou worden voorkomen. En ze;r kort
daarop wrkluarucde nieuw© gekozen
presi-icnt dei' Veréenigue Staten Har
ding, dut iiij onmiddellijk na zijne
inauguratie de mogendheden zou uit-
«loodigcn lót eeue ciitwapenin-scon-
fercmtie te Wasmuglon.
Sovjet Rusland veiwlanrde bij mon
de \an Zifloivief, dat na de onderdruk,
king der bourgeoisie en d© b.eindi
ging van d:n stviju naar buiten, de
derde pliu.se van is:t communistische
bewind con nanvoaig zou nemen met
het lier stel van den wanhopigen eco-
rioniiw-lun toosturd. Dit boncht maak
te ivc-mig indruk daar nog steeds het
uangokoiid.gda lente-bffensirt als een
dreig; rule wolk bos-en West-Europa
hing. Ludcndorlf propageerde zelfs de
vorming van oen internationaal West.
Europ. escb leger om du gevaar te
koeren. Polen en Ro.menie v,ikeerden
in niet geringe onrust.
Danrei.tog.ii viel als verblijdend be
gin van het nieuwe jaar te constate©-
ren dat hot I'L.ine-avóntuur, d .t Ita
lic in dc oogen d r wereld eenigszins
belachelijk g.maakt ha<-, tot een goed
emde kwam, terwijl de terugkomst
van de Valera ln Ierland, ooguikentl
toegestaan door de Engelse, e regee-
riiig, de Kansen op vrede tusscken het
„groene eil nd" eu de Enge.sche
„overweldigers" ve beterde.
Reeds spielig eclit.r begon de mi
sère. lJu.ischland had op 31 December
de voorgisclire.cn ontwa eniag moe
ten volt oieu en het bleek, dat het
niet aan zijn piic' t voldaan bad. Mi
nister Simons trachtte zich te recht
vaardigen door te wijzen op het Rus
sLsclie gevaar in hst Oost-o cn den
weinig slab len bmnenlandsclicn toe-
stund -.an Duitschiand zelf. ïhans
werd voor hel e.rst openlijk eene be
zetting van het RuhrgcbieJ gepropa
geerd en de Entor.te-landen besloten
tot een conferentie van den O. persten
Ruud te- Parijs op 19 Januari. Maar
Frankrijk gooide den datum in de
war. Du tjcminii .gó Fr arische minis
ter-president Leignes werd door lasti
ge vragen over de buitsniandsche po
litiek in het nauw gedreven en een
motie van vertrouwen, dié viel als
con baksteen, bewerkte hel. eir|d«
van zijo zeer korten loopbaan als per-
micr. Poincaré werd op dm bres ge
roepen maar kon geen kabinet vor
men. Briciand slaag ie beter en op 24
Januari kon de Opperste Ra d bijeen
komen. Deze dag is een zwarte in de
geschiedenis van Duit.ch'amd. Niet
alleen werd lx-paald dut d© ontwape
ning van Duitschiand op 1 Juni ge
heel zon moeten voltooid zijn, ma r
het bidrag der te betalen schadever
goeding werd vastgesteld op 220 mil
liard goudmarken, een bedrag dat
veel giuoter was dan de vorige ramin
gen. De benoemde 42 annuïteit n wer
den vastgesteld en eenig© zeer zware
bepalingen wertk-n gesn akt die een
storm vun protest in Duitsclilaud ver
wekten. Minis er Simons verklaarde.
dat hij te Londen met tegenvoorstel
len zou koimji en Lloyd L,c.rga uti
m een rede te Birmingham bij voor
waar, dat liem dit wel met veel zou
nelpen. Te Londen trad Simons al bui-
.engzwoon ontartvol op en d© legen-
»'ooistellen worden, wat overigens
steeds te •verwachten gdweest was,
een fiasco. Duitse.ïland werd ten ul
timatum gesteld Duisburg, Dussel-
tlorp en Rulirort werden bezet, de
Uuitseli© handel werd nan knellende
oauden gelegd. Or.d.r dien druk be
taalde Duitschiand dm eersten ter
mijn der schade.ergooding en de mi
litaire sancties werden weer opge
neven.
In Engeland liep intusclicn de bin-
iiciiJandsche rust go. aur door een
Jretgende soporvejstakirg en ©on cri
sis in dc kolenmijnen. Vooral deze
laatste was van buitengewoon belang.
Het conflict was ontstaan door het
ucsluit van de regej-rimg om de staats
subsidie aan de mijn,on af te schaf
ten. Het gevolg hiervan was, dat de
mij neigen aam eene toekomstige ver-
.agiug der Iconen aankondigden, aan
gezien bij den hoogen lo nstandaard
anders onherroepelijk talrijk© mijnen,
die niet meer met liet buitenland kon
uon concurreeren, zouden moeten ge
sloten worden. De mijnwerkers stel
den hiertegenover dun eisch van een
soort nationale pot, die moest garan-
deeran dat du looncn overal hetzelfde
zouden zijn, (zonder d.it daardoor ver
oorzaakt werd, dat kleineren,- arme-
ren mijnen de exploitatie onmogelijk
zou worden gemaakt. D© strijd was
lang en hevig, transportarbeiders en
spoorwogTOMiiu.m weigerden aan de
staking m. de te doen. Tenslotte is
men weer aan het v.erk gegaan, ge
noegen nemende met een meer gema
tigde loonsverlaging dan aanvanke
lijk door de mijneigenaars was voor
gesteld.
Dit is niet het oenigc conflict waar
mede Engeland in het thans afgelóo-
per. jaar heeft ta worstelen gehad.
Belangrijker nog was de lersche quaes
tic die, hoewel nog nici officieel, toch
in de laatst© ilng.-n eindelijk lot eene
oplossing is gebracht-
Verder heen de e ouomisc'e malaise
zich in Engeland ictr sterk doen ge
voelen, zoo zelfs dat men er toe kwam
en handelsverdrag met Soviet Rus
land te sluit.n. V© 1 voordeel beeft
Engeland van dit verdrag niet gehad,
ook niet financieel, want al heel spoe
dig bleek, dat ook in handelsopzicht
de regeerders van don heilstaat niette
vei trouwen waren.
Overigens b.oef het uit Rusland
dreigciiue lentc-clfcnsief geheel ach
terwege. Nog steeds was er in hot Rus
sisch.; biimmland gv..oeg te do.n cin
het leger bozig te houden. Een als
steeds slecht voorbereide conlru-rovo-
lutia bleef tot Kroonstad beperkt en
was spoedig onderdrukt. Maar in de?i
zomer verscheen ©cn machtiger vijand
de droogte. Da oogsten mislukten vol
komen <?.n een groot deel der Russische
bevolking ging den hevigste» bon
gersnood tegemoet. Dit gaf do En
tente gelegenheid van Rusland een
betalingsbclofta van de buitenland-
iche schulden af te dwingen.
ln.tussc.iion heeft Lcnin zijn politk'
radicaal gewijzigd. Het kapitalisme is
officieel weer toegelaten in den vorm
van iianiteidrijvi/n 'door .paAiouiie-
ren. Of deze terugstop van d© com
munistische begrippon don ondergang
van liet bolsjewistische regime tenge
volge zal hebben, moet nog worcen
afgewacht, ui ieder g.val bestaat ei
op dit oog;nhlik in Rusland nog steeds
geene partij ol organisatie, oie het
tegen de Bolsjewiki kan opnemen.
(Slot volgt).
Nederland in 1921.
Wie aan 't einde vam een jaarkring
gaat overpeinzen wat in 't jaar, dat
henenging plaats had, hoe de toe
stand in 't land op onderscheid en ter
rein was, dut ullcs de revue laat pas-
eieren, zal zeker in de eerste plaats
ue aandacht schenken aan den yco-
nomb-cJien toestand oil wel, omdat het
voor ©en land van ontzettend veel be
lang is, hoe het in economisch opzicht
er voorstaat.
Kan ten opzichte daarvan aan het
ciaide van 1921 een Hij geluid v.orden
vernomen of moet liet zijn e;n sombe
re Klank! Zeker, allfs kan worden
overdreven en op den oudejaarsavond
past een niet al te sombere toon. in
een menschenleven gebeurt ai zooveel
dat somber stemt, dat op dien éénen
avond iri 't jaar tenminste de stem
ming wel wat optimistisch mag zijn.
Maar zonder dan te overdrijven, kan
worden geconstateerd, dat in econi-
oiiech opzioht de toestand in het land
reden geeft tot ernstige bezorgdheid.
Na den crisistijd, die nu a: een paar
jaar achter den rug is, had op econu-
misch gebied nog geen opleving
plaats; integendeel kan van een in
zinking worden gesproken. Ook in
1921 was op menig gebied de malaise
toenemende. Do volkswelvaart was
niet toenemende. Verscheidene indus
trieën leidden een min of moer kwij
nen iK'st.i.ui, iii.o© ©oor oen druk,
als een gevolg van verschiileaido rc-
georiugsmoatregelen en de hooge be
tastingen, die de industries!e onder
nemingen hebben op te brengen, maar
ook door den geringen afzet der pro
ducten en dc valuta-speculatie, die
maakte dat velen in den vreemde
„koopjes" gingen halen.
De a Is gevo g van die valuta-specu
latie uit den vreemde ontstane con
currentie, deed mienige iridustrieele
onderneming on zakenman een liar-
uun dobli.r lic-.h.-n. «.aar die gerin
ge afzet van do goederen, dat niet
loonend zijn van de productie, deed
aan den anderen kant een groote
werkloosheid ontstaan, die nog toene
mende is. Vele bedrijven zagen zich
genoodzaakt in den loop van het jaar
hun zaken of fabrieken geheel of ge
deeltelijk stop te zetten. Daarvan was
weder een geve tg, dat velen hum in
komen zagen verminderen en dat u»
oiiderconsumtie hoe langer boe groo-
ler afmetingen gaat aannemen. En
juist die onderconsumtie is het, die
bel economisch evenwicht zoo volko
men heeft verstoord.
Niet alleen op Jiet gebied van han
del cn industrie is de werkloosheid
groot, maar ook onder de veenarbei
ders. Dc nood en het lijden van de
veenarbeiders, die schier aan alle®
gebrek hebben is ontzettend groot.
Van Overheidswege werden allerlei
maatregelen genomen om de werk
loosheid te bestrijden. De Regeering
odu'ecf de gemeentebesturen acm de
productieve werkverschaffing ter
hand tc nemen en steunde financieel
de organen der werkloosheidsverzeke
ring zooveel mogelijk. Maar all© nood,
door de werkloosheid ontstaan, werd
niet weggenomen. En 't perspectlet
tên aanzien van de werkloosheid en
v.n ue industrie m 1922 is een eoui-
ber. Hier kan 't niet amders of een
sombeiG klank, moet worden aang©he
li oe ixst staat O'p ander gebied t-'n
opzichte van volkswelvaren? Onder
scheidene artikelen daalden in prijs,
maar d© levensstandaard ging toch
niet aanzienlijk omlaag blijkens de
indexcijfers. De woningnood blijft
schrille afmetingen aannemen, on
danks den vereen igingsw on ingbouw,
die echter om redenen van financiee-
len aard door de Regeering meer en
meer aan knellend© banden wordt ge
legd. Jn uitzicht is gesteld dat maar
een bepaald bedrag aan steun van bet
Rijk kan v.orden verleend. Het maakt
Oat mc.i tc.i aanzien v«ji den won. ag-
bonv. eil T Yiiuurstu van de vo kshuis
vesting in Nederland aan het eind van
1921 in een impasse is geraakt. Ook
t<n aanzien bieivan veel dat met zorg
vervult.
Op "t gebied van de volksgezondheid
mag een blijder geluid worden aan
geheven. Voor zware epidcanicn bleef
ons iand in 1921 gespaard, al vorder
de dan m eenige gemeenten de ty-
phus haar slachtoffers op. En die re-
geeringsorganen van de volksgezond
heid zetten haar taak met kracht
voort. Vooral op 't gebied van de be
strijd img van de tuberculose en van
de malaria werd in 1921 veel gedaan.
Ook bet vraagstuk van de zuigelin
genzorg, een van ontzettend groot be
lang, box] in ruim© mate de aandaoht.
Verschillende regeeringsmaatregelen
werden genomen tot uitvoering van de
waren- en van de vleeechkeurings-
wet.
Op finantiec-1 gebied is het misère.
Er meet zelfs van een inzinking van
het nationaal vermogen worden ge
sproken. In d« Troonrede klonk in de
ftnanlio-ele paragraaf een somber ge
in M. „Ih/iun-ijig"* oi> allerlei uitga
ven van onderscheidene Overheids
lichamen en in 't particuliere bedTijl
is het modewoord geworden. Eeu
staatscommissie bracht haar rapport
uit, dat niet in een toon van optimis
me was gesteld. Droef was de klacht
dal van de zijde van de ministers om
tu komen tot een bezuinigi ig w einig
is te wachten. En toch van dezen kam
moet het komen, maar ook van bei
parlement. Wil hot land niet naar
een Staatsbankroet gaan. dan dient
aan het opdrijven van a Ie Kei uitga
ven ©en eiiad te komen. Bezuinigen is
een jonde- en een volksbelang van
uitnemendheid.
Wat aangaat de sociale wetgeving,
valt te vermelden, dat aanhangig is
gemaakt ©en wijziging van de arbeids
wet, om de uitvoering van die wet
wat soepeler te maken, nadat van den
kant der industriéelen klaciitan wa
ren opgegaan, dat de 8-uren arbeids
wet zoo streng ward uitgevoerd en dat
de industrieën er zooveel hinder van
ondervonden omdat d© onderman er er
door. in zijn bewegingsvrijheid wordt
aangetast. Van een buitenwei'king
treden van die 8-uren wet wil echter
de Regeering niet weten, wat duide
lijk aan den dag kwam bij de rede
van minister Aalberee in d© Kamer bij
de behandeling van de interpellatie
Drioo.
Verscheidene wettelijke maatrege
len op '1 gebied van de socïa'o wet
geving wertCn in 1921 voorhereid.
Wii noemen ©en ontwerp- l.mdibouw-
ongevallenverzekering, een voor-ont-
\\crp-landarbeiderswet en een voor-
ontw rp-w»nke.s.i:iun£S\vct. Er kwa
men tot stand een wijziging van
d© woningwet en een herziening van
de Ongevallenwet Behalve op het ter
rein van de sociale wetgeving, kwa
men ook andere wetten tot stand. Wij
noemen een wet tot heffing v
baksaecijns en een levensverzekerings
noodwet.
In nauw veroand met de Volks
welvaart, de volkskracht en het eco
nomische leven van een volk, staat de
volksopvoeding door middel van het
onderwijs. Op dat gebied valt te ver
melden. dat in vele plaatsen van ons
land Volksuniversiteiten- werden op
gericht. Verschillende maatregelen
werden genomen tot uitvoering van
de lager onderwijswet, zooals die is ge
wijzigd- Om redenen van financieelen
aard want 's lands financiën zijn
van dien aard, dat er zuinig mede
dient te worden omgesprongen
werd dc bouw van allerlei kleine scho
len vooplooie stopgezet.
Oo politiek terrein valt te mcuno-
reoren de tot standkomine van den
Vrijheidsbond door een fusie van den
Bond van Vrije Liberalen, de Libe
rale Unie, en dein Economischer)
Bond. Een deel vali de Liberale Unie
I dat zich met die fusie niet kon ver-
eenigen, richtte de Democratische par
tij op. In het midden van het jaar
I brak een ministercrisis uit. De leger-
organisatie, eeu moeilijke materie,
maakte in de maand Juni een einde
aan het ministerieel© leven van den
minister van oorlog, den lieer Pop,
die voor ziin denkbeelden in de Ka
mer geen meerderheid kon vinden.
IN'hdat de Kamer een der meest be
langrijk© artikelen van het ontwerp-
dienetpliehtwet. had verworpen, trad
de heer Pop als minister van Oorlog
af. Een ministercrisis volgde, die ge-
ruimen tiid aanhield. Tenslotte .-er-
Uluard© T ministerie Rnys de Beoien-
brouck. nadat inzake dc leger-reorga-
;iis.itie een compromis was tot stand
gekomen lusschen ïïe partijen dor
rechterzijde, zich, naar dan gerecon
slruoerd, tot aanblijven bereid. Met
minister Pop, ging med© de minister
van Financien, nir. S. de Vries Czn.,
been.
Ale minister van Oorlog trad op de
heer J. J. C. van Dijk, cn als minis
ter van financiën ihr. mr. D. J. de
Geer. De nieuwe minister van Oorlog
was gelukkiger dan zijn voorganger.
Zij 't dan met een klein© meerderheid,
werd ziin ontwerp van wet tot rege
ling van den diemdplicht door de
Tweede Kanier aangenomen. Nu wij
het toch hebben over militaire zaken,
vermelden wij dat de Kamer aannam
de militaire pensioenwetten, waar
mede onder de mi iteiren veel ingeno
menheid heerscht.
\oji uu;i jjuj lUiiontiiire-a arbeid ge-
sproken, kan nog worden aanges.ipt,
dat de Tweed© Kamer zich bezig hield
met eon partieel© (;ionrl',v_t: .©rzic-
nïng. Deze tak van de volksvertegen
woordiging is daiirnicd? reeds gereed
gekomen. De Eerste Kamer meet de
oorstellcn nog behandelen.
Thans nog in vogelvlucht eenige
feiten van aanbelang uit het geëindig
de iaar gememoreerd. Naar aanle-i-
dine van de bestraffing der Juni-sta-
kers narnen in den loop van het jaar
de soc.-dem. wethouder» van Amster
dam hun ontslag. Nadat echter de
raadsverkiezingen hadden plaats ge
had in dc maand Apri' werd door hen
weder een wethouderszetel aanvaard.
Deze raadsverkiezing bracht de verras
sing. dat Had-ie-me-m«nr als raadslid
werd gekozen.
Het geval gaf in den lande veel emo
tie en leidde ze'fa tot inüening van 'n
wetsontwerp, dat echter weder van de
•baan ging, nadat Ilad-ie-rnc-maar ten
slotte uit eigen beweging a's raadslid
nedankte; wat inrlerduud ook maar de
beste oplossing was.
Gepubliceerd werden Vlootplanmen.
Ons land nam deel aan de conferentie
te Washington, waar onze minister
van Buit'.nlandsche Zaken Jhr. van
Karnelbec-k, od ccn verdienstelijke
wijze ons land vertegenwoordigde.
Jhr. mr. A. F. de Savornin Loh-
man nam aan het begin van het jaar
ziin ontslag als lii der Tuecde Kaïn er
en trad in de maand Ock/oer af a's
Hoofdredacteur van De Nederlander.
Met hem verdween van het Sisatstoo-
neel een man van gezag en imloed, die
jarenlang in het parlement zitting
had. Ook een andere figuur van be-
teekenis verliet hel parlement, mr. M.
W. F. Treub, omdat hii aanvaardde
een functie, die z-i. niet gedoogde zich
met de politiek tc bemoeien.
Te Breda werd in de maand Octo
ber het standbeeld van den Koning
stadhouder Willem III óntbuld, te
Schevenir,gen een monument voor le
ger en vloot. Voorts verdient vermel
ding de dubbele moord te Houtdorp
gepleegd: de kelinorssiakinghet op
treden van de dienstweigeraars en het
terechtstaan van Herman Gioenen-
daal, dat kanleiding gaf tot het wer
pen van een boin, voor dc woning van
een der leden van den Haagschen
Krijgsraad en den Novemberstorm,
die in 't. land veel onheil aanrichtte
en aan de bemanningen van reddings-
booten, die omsloegen het leven kost
te.
Aan het einde van het jaar brak het
conflict in de metaal-industrie uit,
wegens een loonsverlaging, dat nu
reeds \v©kén duurt cn waarvan het
einde nog niet is te voorzien. Ln dit
verb and zii aan "-etc ek end, dat, hoe
wel reeds lang is verschenen het Voor
loopig Verslag der Tweede Kamer, in
zake het wetsontwerp tot vreedzame
biilegging van arbeidsgeschillen, de
Memorie van Antwoord van den
minister van Arbeid zich laat wach
ten.Tenslotte wordt nog gememoreerd
de benoeming van mr- D. Fock tot
gouverneur-generaal van Ned.-lndi.k
Van hen. die aan ons land kwamen
te ontvallen vermelden wij dr. P. II.
J. Cuypers, mr. E. E. van Raaite,
oud-minister van justitiemr. A. P.
Th. Evssell. oud-president van den
Hoogen Raad der Nederlanden; dr.
A. Diepenbrock. toonkunstenaarjhr
mr. D. van Forccst. oud-lid dér Prov.
Staten van Noor;l-Ho!landihr. mr.
W. Th. H. C. van Doorn. lid der
Tweede Kamer. ihr. mr. H. A. Godin
de Beaufort, oud-minister van Finan
ciën J. H. W. Lehman, architectJ.
W. C. Tel legen, Burgemeester vaa»
Amsterdam
Voorts: J. G. van Kuvkhof, partij
penningmeester der 8. D. A. P. ep
lid der Proviciale Staten van Noord-
Holland, mr. P. P. Nelissen, oud-mi
nieter van Justitie; prof. dr. H. Ba.
vinck, lid der Eerste Kamer; W. P.
G. van Helsdingen, lid der Tweedu
Kamer; mr. H. A. W. L. Hnzc-lhoff.
Roelfsema, oud-lid der Prov. States
van Noord-Holland, en dr. H. Wefen1,
Bettink. oud- Hoogleeraar.
Tlians breekt een nieuwe jaar
kring aan. die ons land vee' goeds mo
ge brengen, die van allen veel werk
zaamheid vraagt, want een economi
sche inzinking kost krachtinspanning
om haar, als volk. te l>oven te komen.
Moge dan in 1922 bij allen 't gaan,
naar het woord van W. F. N. nugen-
ho'.tz
Frisch als de morgen, zijn kracht
bewust.
Stroomt door mijn ad'ren de
levenslust.
Lust om de hand aan d«*i ploeg te
slaan,
Lust om den brave ter zij te staan.
Lust in de wereld en Die liaa;
schiep.
Die er ook mn tot mnn werkkring
riep.
Aan den arbeid, en dat niet aJle
kracht, roept 1922 ons toe
Stadsnieuws
Hft Tooneei
De honderdste ojivoering van
HetRechtiotStakeo
Het trof toevallig, dat Haarlem gie
ren de honderdste opvoering van
Het Recht tot Staken
kreeg. Wij hadden daarom onzen
Stadsschouwburg gaarne voller ge
zien, vooral om Louis de Vries, die
Aiiilc- voortreffelijk.
speelt.
Er zijn nog altijd tooiieelopek'is en
o» ee'.speelstere, die d© li© lang rij k-
iieid van een rol afmeten nanr hare
lengte. De Vries geeft m Het Recht
tot Staken het bewijs, Loc een acteur
in een betrekkelijk kleine rol door
welbegrepen, mensdiclijk spd, het
middelpunt der handeling kan wor
den. in het tweede cn derde bedrijf
beeft D© Vries bijna niets te zeggen
en toch concentreert bijna alle nan-
ais liij daar ineengédroitgen op' zijn
stoel zit. En hij verkrijgt dit effect
met de meest zuivc-ro. artistieke inia-
aeien. Hij „doet" schijnbaar niets m
toch bereikt bij hiér het maxinranr.
Louis de Vries loont zich in dit stuk
>:i li u irsj.) c-.i - t e i in
het 6 t i 1 e s p 1 en iiij is
mij daarom in de rol v: n Dr. Miller
liever dan in één andere rol. waarin
hij zich met al zijn temperament ka»
laten gaan. Aangrijpend is werkelijk
na de luidruchtigheid der vergadering
in III zijn still© strijd .n zijn hoen
gaan, rustig en eenvoudig, naar dfe
vrouw van den nimi, die zijn zoop
heeft gedood.
De vertoonlog staat ©verl.- crw» r
geheel niet op zoo imog pek die
van verleden jaar. Eenige rw.cn, zuo-
ii.S In. J.i.. \VHluiuégvC ,-.n
VValterDewlionst krec*« thans veel
minder relief ota 'een Clirispijn, Ver
beek en Van Ke-rckhovcn zo spoelden.
D© voorstelling werd hierdoor -
vooral in de vergadering veei
„vlakker". Montague en Dr. -John
Wrigtey waren nu niet veel meer dan
pi'aters of moeten wij zeggen:
schreeuwersterwijl ze vroeger
mets c li e 11 waren. En de kracn-
tige slotscène in II, die van Chrispijn
prachtig was, zou ons nu voorbij zijn
gc-gaan, als daar geheel op het laatst
niet Dr. Mil'er ware veischeuen, ge
broken en kapot door het groote leed.
dat luni had g-.ü die i.
Een bijzonder voord van lof vooi
Vincent Bergiiegge. <lic het pari©
mentslid Fleischer Watson alleraar
digst typeerde en voor Marie Meu-
uieurNagtegaal, di© in baar kleine
rc-lletje van Rose iets heel goeds gat.
Joh. te W echel zagen wij niet genoe
gen weer als Sir Hoge Pilkington, of
schoon ook hij wat t© veel op zijn
routine speelde cn daardoor mind©!
«e eerste voorstellingen. Een gevaai
altijd van het zoo vele malen één zelf-
Haarlemmer Halletjes
EEN ZATERDAGAVONDPRAATJE.
Van Stuiteren is oen van de ken
nissen, waar je veel en weinig van
hoort. Hij is er, om maar iets te zeg
gen, to© in staat om je te vertellen,
hoe licog zijn inkomen in het afgeloo-
pen jaar is geweest, terwijl je je ver
geefs afvraagt, boe groot zqn gezin
is c-Ti hoe zijti vrouw wel .hoot. Van
daar dan ook, dat ik deze week voor
den eersten keer zijn buis betrad om
een gulden terug te brengen, dien i.
mij geleend had en toen voor de eerste
maal zijn vrouw ontmootte. Men denkt
miE-sciiiwn, dut die gulden maar een
voorwendsel was. Dat is zoo niet. Als
je binnengaat in een banketbakkers
winkel om wat zedigheid voor je fa
milie me© tc brengen en geen geld ge
noeg hebt om te betalen en door een
ktrn.is, die ei' toevallig ook komt bm
nensLippen wordt geholpen, dan is die
gulden als 't ware een eereschuld, die
zoo gauw mogelijk d'.ent te worden
afgelost. Het is een kleinigheid, goto
maar jc crodiet, moreel en financieel
bestaat nu eenmaal uit kleinigheden.
Die verdenking van nieuwsgierig
heid, denk ik zoo, is dus nu wel van
mi, afgfweiiteld. Goed, ik kom dus
van Stuiteren zijn gulden terug be
talen en mo-ik kennis met zijn vrouw,
een aardig©, knappe verschijning met
een vriendelijk gezicht eu een vioo-
lijken lach; toen ik haai hoorde la-
clien om een flauw grapje, dacht ik
zoo: „waarom heb ik nu juist geen
beter bij dc hand?" Maar zoo gaat
het niet waar, eoms schud je z© uit je
mouw en een anderen keer weet je je
geen enkele goeie lo herin noren, net
niet wanneer je dat liet liefst zou wil
len.
W© praatten dus wat met ons drieën
jn do huiskamer van "Van Stuiteren.
Voor 't vervolg van mijn verhaal is
het noodzakelijk, dat ik beschrijf, hoe
die kamer er uitzag. Er stond een
groote piano in den hoek, aan den
wand stond een tafeltje met drie ge
makkelijke stoelen er om hem, daar
boven was een luikje jn den wand,
blijkbaar bestemd om cr. schalen en
bordem door aan te geven uit dó keu
ken; e.oi bruin gordijmje was er half
vooi geschoven, r e hu skumei tafel
stond in liet midden van de kamer,
met vier stoelen, met rechte ruggen
©r om heen.
Mevrouw Van Stuiteren excuseerde
zich, zij had it- de keuken allerlei be-
pigheden. Wij bleven dus samen en
praatten over koetjes en kaJje^, o.a.
ook over ae manier waarop .wij den
oudejaarsavond zouden doorbrengen.
Dit onderwerp scheen van Stuiteren
vroolijk te stemmen: hij zat in zich
zelf te lachen en lette met veel op
wat ik zei; op een oogenblik merkt©
hij dat zelf op ©ai maakte zijn ver
ontschuldiging: „het is maar", zei bij,
„dat iiv een honnn ring hob aan de
ergste huichelarij, die ik ooit van
mijn leven begaan liob".
„Huichelarij? En nat op den Oude
jaarsavond?"
„Ja, op den Oudejaarsavond".
Van Stuiteren keek, zooals menschen
doen, wanneer zij niet wuten of zij iets
zuilen vertellen of niet.
„Nu dun", zei ik aanmoedigend.
Maar zóó gemakkelijk zou liet niet
gaan, „Wat bedoel je?" vroeg bij on
zeker.
„Ik dacht, dat j© mij iets wou zeg
gen. Dat verhaal van die ...huiche
larij op den Oudejaarsavond".
„Ssstzei hij eu keek verschrikt
naar liet verbindingsluikje met de
keuken, waai- we precies onder zaten.
„•Mijn vrouw weet er niet van".
„Kom, zoo erg zal he-t wel niet
zijn". Ik raakte er een beetje verle
gen mee-, wist niet meer wat ik zeg
gen zou.
„Erg, erg, och, nee, 't is geen mis
drijf Onwillekeurig stond hij op,
keek of 't luikje vvtl goed dicht was
en schoof toen het bruine gordijntje
er heolemoal voor. „Erg, wel nee, dat
is het niet. Maar er zijn nu eenanaal
dingen, die je inaar liever niet aan
een vrouw vertellen moet, z© nemen
kleinigheden soans zoo eigenaardig
•op".
„Enfiii, ik wil niet onbescheiden
wezen". Daaraie© stond ik op om af
scheid te nemen. Maar hij beduidde
rac om weer to gaan zittou. „Oni je
il© waarheid tc zeggen heb ik liet go-
val nooit aan iemand verteld on ik
had me Ook voorgenomen, om-er nooit
met iemand over 'I© sproken, maar
't is al zoo longgeleden ©n ik kan
er oj» aan, dat je T aan niemand ver
telt
„Vast en zeker", zei ik.
„Ook niet aan je vrouw?"
„Ook niet aan mijn vrouw".
„Stock dan ©en nieuwe sigaar op,
maak liet je makkelijk in je grooten
stoel cn luister".
„je moet dan weten: zooaJs het mc
tegenwoordig gaat is het niet altijd
geweest. Ik heb een heel moeilijke
jeugd gehad, mijn vader jong gestor
ven, inijn moeder alleen acuter geble
ven om zes kinderen op te voeden, je
begrijpt het wel. Voortdurend geldge
brek. En nu was ik naai' verhouding
nog niet eens slecht af, ik had van
een groote stichting een beurs cn stu-
deerdo oud© talen. Ik wil niet on
dankbaar wezen, maai' het is met ui-
beurzen eenmaal zoo: jc kunt er ©gen-
lijk niet van bestaan, de menschen die
het geld gaven vinden, dat de arme
drommel, die er van profiteert, nooit
;en ont' nning heblien mag, a.tijv
naar st>. ©eren mort. Dat is hard
voor een jonge kerel. Je mag zoo hard
verken als je wil: van 1 Januari tot
11 December oude talen studeer en is
och maar een droge geschiedenis.
Het geld waarover ik beschikken
kon, was zóó karig toegemeten, dat
als ik een glaasje bier uronk a.s ïr-t
varm cn een glaasje punch als liet
ïoutl was, mijn heele budget dadelijk
imver lag. En cadeautjes aan dezen
>f genen konden er heelemaal niet af.
Daarom hadden we maar g:en St. Ni-
zolaas thuis gevierd: iedereen, was
och even arm, wat zou dat troepje
trmoedzaafers nog bij elkaar komen
>p zoo'n dag! Met K«MStmis was ik
ïok maar op mijn Leidsch© kamer ge
lieven en niet naar mijn moeder in
Vrnliem gegaan al die hongerig©
monden op de feestdagen vullen viel
iaar, dat wist ik, toch al moeilijk ge-
aocg.
Nu zal ik je vertellen, waar ik
vooude. Natuurlijk ook bij arme men
schen. Wio verhuurt er kamers voor
"ijn pleeier. 't Was een officiers-wed li
ve, die don last er nog bij had, dat
oo een stand verkoos op te houden en
ien trots, om haar eigen brood te ver-
henen en van niemand afhankelijk te
zijn. Alleen stopte oom Karei, dat heb
ik later gehoord, de gaten, die cr, i.
"iet bestaan van zoo iemand toch ajij
te vullen bliiivcn. Oom Karei .was eci
■njgezei en zakenman en lied niets
'iever gewild, dan zijn schoonzuster
-.en onbezorgd bestaan sersehaffen.
Maar ze wou niet. z© wou nooit. Een
.rotschc vrouw, een onafhankelijke,
clock© vrouw, ik heb haar leeren
■vaarueeren.
Ze had tweo dochters, ©eu donker
blond© en een lichtblonde, twintig fc"
iclitlun jaar oud. Nut.iiuf.ijk was ik
op euii er van verliefd, de_ jongste,
.e licut blonde. Vriendelijk,"uantreic-
celijk in alle opzichten voor een ar-
aicii- slokker als ik en daarbij een
nanier van lachrr.-... Als er ooit in
mijn oog.:in een liopê.ooze liefde is ge
weest, dan wel doze.: ik. had geen
cent, zij had niets, nul plus nul bleef
uul. We bleven dus op c«n grootun
Lfstond, ik groette heel beleed, zij
groette lioel bolc&fd cn dat was alios,
jj) ouzo kamera, van mij en do an-
•jere huurders, kwamon dc dochters
nooit, soms, bij ton huiUmgoworue g<>
iögepijoid, de moeder, dan met een
houding als van ©»n keizerin. NV ij
zagen alleen het dionstipci.-.]©, de an
dere bewoners waren wei niet zoo arjn
als ik, maar hadden toch ook geen
gelegenheid om uit ie gaan.
We waren e©n uitgezochte -verzame
ling stille, bedaarde jongens.
jMijn kamer was b >vcii ue huiska
mer van <1© familie. Oo den Oude
jaarsaivond wus oom Karei ©r op be
zoek, ik hoorde zqu zwoic basstem
en af en toe lachten de mcisjce harte
iijk ik lioordc duidelijk liet heer
lijk© lachen van mijn uitverkorene, de
lichtblonde. Toen onLmnk mc d?
moed. Het besef, d it. Ik o» zoo'n
avond hier blijven "moest, uit geloge
brek niet eens -naar mijn familie kon,
maakte mc ojkmuis uoj en ik stond op
het punt, de boeken om mij lie-n tt
smijten, toen er op eens oen gedachte,
nij mij opkwam, /oo wonderlijk, dut
ik ei' eerst niet van wtton wou. Maar
peinzend© en weer peinzende teek hel
ine telkens meer uitvoerbaar, einde-
ik had ik er toe besloten.
De eenzaamheid was mij onveidrage-
„lijk gewordun. Ik wou naar beneden
hij dc familie Oudejaarsavond vieren.
Als ik nu, dat was 'mijn complot mij
liet vallen op den grond, dan zouden
zo beneden den slag hooren, naar Li
ven komen om te zien wat er was en
mij op den vIoot Vinden iiggeri'aJs
i dan niet zoo man.euvreerde, dat
ik beneden werd gen.ouigd, dan
.u ik toch wel een groot© ©zei moeten
Nu kwam het ©r op aan, dat mooi©
plan m eikaar t© zetten. Ik keek mijn
kamer rond: de mooiste plaats om tc
allen, was natuurlijk op hot zoil,
lak hij de deur die mo et ik eerst
stilletjes openzetten, om dc-n schijn te
reven alsóf ik naar buiten had willen
jaaai en toen opeens Lauw geval ien
was. De familie kon dan ook gemak
kelijk binnen, kojmn. Wat er vorder
zou gebeuren, moest ik al wachten.
Do deur was gauw gcnoc-g open ge
zet. Nu moest do valpartij plaats heb
ben. Op 't laatste oogemblik zag ik er
tegen op. 't-ls heel mooi om te val
len, maar hor doe je dat zonder jc te
bezf.oren. Eii e.n rib of e.n been bre
lachte me volstrekt niet toe. Mijn
oog viel toevallig op mijn boekon,
daar was een in leer gebonuen fo.iaut,
met koperen hoeken hij. Die kon aio-
r.en. Ik ze tig dus de deur wijd genoeg
upon, dat. iedereen van 't portaal af
mij kon zien liggen, tilde het boek
zoo hoog mogelijk boven mijn hoofd
open liet liet vallen
Dal gaf eeu slag! Ik nsra het boek
weer op, legde liet oj> tafel en ging
ui een losse houding op den grond
dggeii, met mijn gez chl naar de deur.
Het gesprek Insneden lneld ineens
op. Daarna weruen cr, ik hoorde het
duidelijk, nu mijn oor zoo dicht bij
den grond was, haastige vragen ge
daan, toen werd de deur beneden open
gedaan, i r g.ngeii voetstappen door
ue gang. jiieusciicn kwamen d«> trap
op, .li.;;; iMtrt kiojitc, Iiot jilan zou
lukken.
Eust kwiun oom Kavel de kamer
in, vlak aclltcr hem movrouw, op den
drempel stonden de two? meisjes, nun
ui arm cn keken schuchter naar bin
nen. Oom Karei had al gauw de wa
terkaraf over mijn gezicht ge.proeid,
.wat lieelema.il niet plezierig was. >u
kwam toen hinpzuiun tot bewustzijn
en rees op, waarna movrouw haar
dochters wegjoeg en mij aanraac.de Om
dadelijk naar bed to gaan Toen wa
oom Karei de redder. „Hoor eens",
zei hij. niet zijn zware basstem, „ik
denk, dat do Jong© man liever eon
lokker glas wijn in de huiskamer
neeft; hls je cr 'niet togen hebt,
I Li ze - ~-
l.ue had ©r met \e>cl lust in, dat
kon je duidt Jijk zien en zoo kwam ik,
na dit liuiciielarijtjc in de huiikamer
en dronk w ijn met do famill. en at
ounket cn z.tte mijn bjtte béccntje
oor bij cl© meisjes. Die oom l\;:rel
was een beste baas. e.n weck later
zei hij op z'n ronduite manier: „ik
heb een compagnon ln mijn zakci»
noodig wil je het probceren, dun wil
ik het ook probecitii; laat die ouwe
talen schieten, wat doe Je er tneev"
Maar ik moest me laten keuren,
want die flauwt© had h m wat bang
zemaakt, een ziek© associé paste h©m
niet Je begrijpt- dat onder ook viel
best uit on zoo l>en ik in zijn zaken
gekomen en mol zijn nichtje ge
trouwd. Jc hebt mijn vro.iw gezien en
je keni nou de geschiedenis. Maar nag
eens, jc spreekt <-r mol niemand een
woord o. er. Mijn vrouw mag* het
nooit weten".
Nu, dat verzekorde ik, op mijn
woord van eer. En wat gebeurt er?
Het bruine gordijntje o.er hel keu-
kenluikjc wordt wcggoscllOven eu daar
verschijnt aan den keu enkant een
oclijk ge/..bit en lacht, la«ht.Ar
me man. lipb tk je geheim dan ge
hoerd? Ja, 't luikje aan dezen kant
was opengegaan, üi moest h;t wel af
luisteren. \\©€6 maur niet boos, ik
wist hel al lang. MenseiKn die e^
flauwte krijgen zijn doodsbleek <ii
liggen met met roodc koren op den
grond. Ze doen ook li:cl anucr wan
neer ze weer bijkomen. Je wist niet,
dat ik eeu paar jaar crploegsier was
geweest, We hebben "vaak mijn zus
lei en ik, om jc kunstje gelacnen
„Waarom heb je dat d„n nooit g&
zegd?" vroeg van Stuiteren, nog be
teuterd.
„Och zei het vrouwtje ondeugend
/ijn €ige:i woorden herhalende, „er
zijn' nu eenmaal dingen, die jc maar
liever niet aan een man vertellen
moet, ze nemen kleinigheden soma
zoo eigenaardig op".
Dit is het verhaal van Vun Stuito-
rens huichelarij op Oudejaarsavond.
Nu zijn vrouw het dun toch weet,
hoeft het geen geheim meer te blij
ven.
FIDELIO.
