VAL5CHE MUNTERS - Man meldt
uil Frankfort aan <lc N. 31. Crt., dal
volgens de Gencrrd-Anzeige»' Mün-
chou een werkplaats is cntdekl van
valsche munter?die liun kunsten i
proefden niet Nederland«>cije bankbil
jetten van 300. De platen zijn door
de politie in beslag genomen en v -
sciieióene personen moeten in vei'
korde bewaiig zijn geeteld.
WENDINGEN-ARCHITECTUUR.
In de Nieuwe Kroniek echrijft Her
man Hana over de kwestie om do af-
doeling bouwkunde aan do School
voor Bouwkunde, Versierende Kun
sten en Kunstambachten op te heffen
en voortaan de opleiding voor bouw
kunde uitsluitend aan de Middelbaar
Technische School te doen plaats heb
ben. Hij heeft het over ..Wendnigen-
architectmrr" en „gewone-gebouwen-
bouw
„Gij Iioudt bet zoomaar voor sou-s
enten ru, dat die M. T. S. hare leer
lingen op Urn bouw van gewone ge
bouwen zal weten uf te richten. Maar
beste lezer, als dat waar was, dai
ben ik overtuigd, dat verscheldeni
v«n die „Wendnigon-nien>-chan" daar
eerlijk en oprecht op de schoolbanken
kwameu zitten. In die M. T. S. Ja,
misschien zelfs do te wippen leeraren
van de School voor Bouwkunde ena.,
en de naam „Wendingen" kon dan
over een jaar of tion veranderd wor-
den in.- „Gewoonheden".
Tja, er staan er nog veel in Haar
lem, en in Amsterdam nog meer, in
allerlei straten en stegen: gewone bur
gerwoonhuizen. En op de Heercn- en
Keizereg'acht: gewone oude heeren
huizen, of koopmanshuizen, eu, apro
pos van den koopman: er staan in Am
selrcam ook nog gewone pakhuizen,
naar zelfs, onder ons, 'n man als De
Bazel z'n vingers, ja, z'n gebouwen
naar aflikt, en wiens gewoonhedoeld-
htden wellicht tot het peil van smake
lijkheden ais die pakhuizen waren fri
sks-en, als hij er aelf vóór do opkwe-
riiig, de fijnproever, wat minder aan
ge 'kt had.
„Gewone gebouwen-bouw". Die
krijgt u toch niet omu heen: U krijgt:
Vredespaleis, Rotterdamsch Raadhuis
llii-tch, Bijenkorf, eu u krijgt: Am
bachtsschool-stijl.
„Zóo erg"? zegt gij. Erger lezer.
Deze tijd kan nu eenmaal wiet gewoon
zijn, en dies doet ook het allerge
woonste der gewone bouwertjes yog
z'n artistieken gooi naar het ongewo
ne. Lees nog maar even met mij rnee:
„Aan de M. T. S. echter is het ge-
tieole bouwkunde-, miateiialenkennis-
•n kunstgeschiedenis-onderwijs, afge
zien dus van verdere bijvakken, in
handen van één leerkracht", enz.
Ziet ge het nu zelf aan dat slang
achtige woord „Kunstgeecbiedems-
0 rider wijs" Dat gevloekte vergif, er
ger dan opium, iu die handen? Ge
weet niet, lezer, hoezeer dat kunstge
schiedenis-onderwijs dooi' onbevoeg
den (naar den maatstaf van kunst
besef j aan onbevoegden onze gebou-
weo-bou wheeft verpest. I-k zal u
daarom oen voorbeeld stellen.
Professor Henri E«vei«. de bouw
meester van het beruchte Raadhuis lo
Rotterdam, die nas of ia uog: docent
in de kunstgeschiedenis aan de aka-
doxnie voor Beeldende Kuncien en
Technische V. etenschappen te Rotter
dam.
Be School voor Bouwkunde enz. te
Haarlem is dan ook met dit vergif
uitermate voorzichtig en verstrekt
hei, vo geus den directeur, in homeo
pathische doses, met oordeel des on-
uerscheide
En daarom: zoqlang nog geen ster
felijk mensoh in Nederland vanzelf
„gewoon" bouwt, maar, integendeel,
het genre Ambachtsschool en M. T.
S. di handen nog hot gretigst rekt
naar de quasi-kunstpreetatie, zóó lang
is het onderwijs ill de bouwkunde liet
veiligst bij kunstenaars, die tegelijk
goode pedagogen zijn, d.w.z. bij do
iïienscht :i vii de eoliool voor bouw-
kuuus. «au.euu<a .xuirAÊi' on Kuiv.-'
ambachten te Haarlem, die thans de
dupe dreigt te worden van dat onwel-
riekend „oogpunt van bezuiniging".
HET ONTV7ERP-PROCRAM VAN
ACTIE VAN DEN VRIJHEIDSBOND.
Aan het ontwerp-program van actie
ontleeut de „N. Crt." dat de Vrijheids-
boud voor de naaste toekomst eischt
I. Krachtig en onvermoeid streven
naar vermindering van St.Ailsuilgavcu.
Afwijzing van iederen nieuwen belas
tingdruk, zoolang de publieke levens
wijze niet tot de grootst mogelijke so
berheid wordt teruggebracht.
II. Voorkoming van buiiensporigen
«choolbouw.
III. Wijziging der volkshuis vesLings-
Iiolitiek en geleidelijke terugkeer van
het beginsel van evenreüigKcïd tui»
schcn bouwkosten ca v.oninghuur.
•Mede tot oplossing van het volkshuis-
vcsiing-.'.raagstiik bevordering van den
trek der bevolking van de steden haar
het platteland.
IV". Beperking van ambtenaren-
invloed en ambtenaréhgetalopdat de
overheid door een staag arbeidend eu
goed gesalarieerd ambtenarencorps
haar eigen maatschappelijke taak naar
bchooien kan vervullen.
V. Aiwijzing van zoogenaamde so
cialisatie en van het bedrijfsiadenstel-
sel, dat met de belangen van den ver
bruiker onvoldoeude rekening houdt.
Verbetering! van arbeidsverhoudin
gen door vrijwillige samenwerking van
werkgever en werknemer, met aanmoe
diging en steun van de overheid, voor
namelijk door ontwikkeling van de col
lectieve arbeidsovereenkomst, welke ten
doel heeft langs den weg van overleg
de belangstelling en het belang van den
arbeider in de bedrijven te verhoogen.
VI. Invoering der verplichte ziekte
verzekering ook in den land- en tuin
bouw.
VII. Toekenning van een premievrij
ouderdomspensioen van Staatswege, in
te gaan op 65-jarigen leeftijd aan ieder,
onverschillig of hij al dan niet in loon
dienst werkzaam was en die zonder een
geregelde uitkeering boven zijn inko
men niet kan voorzien in eigen on
derhoud en dat vau zijn gezin.
VIII. Wettelijke regeling van de ver
zekering tegen werkloosheid door geza
menlijke voorzorg vanwege patroon en
arbeider. Voorziening^tegen de gevol-
geu van de crisis-weikloosbeid met be
hulp van Staatswege, waar mogelijk
langs den weg van werkverschaffing.
Daarbij behoort een voldoend bestaans*
middel aan den arbeider te worden ver
zekerd, doch tevens gebrek aan ar-
he ids lust te worden voorkomen.
IX. Schepping eener meer ruimte la
tende arbeidswetgeving, waarbij onder
ling overleg der groepen op den voor
grond treedt met slechts controleercndc
functie van den Staat.
X. Wijziging der onderwijs wetgeving,
waarbij vervlakking en uniformiteit van
ons -onderwijs dient te worden tegen
gegaan.
XI. Maatregelen tot behoud en op
bloei van een krachtigcn land- en tuin
bouw. Bevordering van de toeneming
an het aantal kleine boeren. Verplich
te ruilverkaveling; oplossing van het
pachtvraagstuk, waardoor aan den
pachter meer zekerheid wordt gegeven,
tegen ontijdige en schadelijke opzeg
ging. Bevordering van landbouw- en
landbouwhuishoudonderwijs. Wijziging
der Jachtwet, waarbij meer met de be
langen der lanagebruikers rekening
wordt gehouden.
XII. Geen verder gaande beperking
an de vrijheid van liet winkelbedrijf.
Vermijding van concurrentie van over
heidswege. Vakopleiding van den han-
dcldrijvenden cn industrieelen midden
stand. Versterking der middenstands
organisatie iraadpleging daarvan bij
alle wettelijke njaairegelen, waarbij
middenstandsvraagstukken rijn be
trokken. Aanmoediging van midden-
staudsinstellingen.
XIII. Verbetering der huwelijkswet
geving. Gelijkstelling vau de vrouw bij
de benoembaarheid tot en de bevorde
ring in openbare ambten en betrekkin
gen. Gelijk loon voor gelijke arbeids-
praestalie. Uitbreiding der bestaande
moederschapszorg. vooral ten plat te-
lande.
XIV. Steun van overheidswege, waar
tüo noodig is, aan instellingen, welke
do geestelijke en godsdienstige volks
ontwikkeling bevorderen.
XV. Aanmoediging van overheids
wege van wetenschap en kunst tot ver
heffing van volkskracht en cultuur,
mede cloor steun aan geleerden en kun
stenaars.
XVI. Bevordering van iedere poging
oiu tot internationale ontwapening te
geraken. Intusschen behoud eener be
perkte, doch behoorlijk uigeiuste weer
macht, waarbij verlaging van het bud
get noodzakelijk is.
XVII. Behoud van het beginsel van
vrijhandel en internationale aankwee
king daatvan.
XVIII. Verbetering der economische
positie en verheffing van het geestelijk
peil der inheemsche bevolking in Oost
en West-Indie. Aanmoediging en be
vordering van uitbreiding van cultures
en van krachtige ontginning der Indi
sche bodemschattén.-
MTEUWE BANKBILJETTEN VAN f 10.
Do directie van Do Ned.erlandaeha Bank
maakt in do St. Ct. bekend, dat zjj eou
bankbiljet van f 10 in omloop zal bren-
g'on, hetwelk op do vólgende miutcu nf-
wflkt van het thaoi in circulatie éijn'ée bil-
jot, waarvan do uitgifte ia bekendgemaakt
iu <5o Staafscouraul van 27 Septembc:
1904 no. 226.
Aau do voorrij do isil e tekst, in het mij-
den van hot biljet, fijner van letter, ter
wijl de druk donkerder van kleur is. Het
woord „Serie" met do aerieiettera
nummers, benevens hot woorl „Amster
dam" met dagteekening, ziju uit dezen
tekst vervallen en thans aan do aohter-
zqde van hot biljot aangebracht. De lij
nen, -wolko den grijsbruinen ondergrond
vormen, zijn verder uitcongobracht,
door do vooratolling iu hot middenvak,
vortoonende twee dolfijnen, rustende to
gen oon schelp, on do staarten kronkelen-
do om eou drietand, moor tot uitdrukking
komt.
Ann de achterzijde zijn allo vior cirkel
vormige openingen in do bookon van den
bruinen rand, wolko do woorden „tien
gulden" omlijst, voorzien van do wnnrde-
aanduiding „10". Serielottcrs on nimuiu
zijn aan do achterzijde driemaal afge
drukt, en wel in het bovonvak va
rand en in een kleincro lettersoort
beide staande kanten, terwijl in den on
derrand nogmaals do serielottcrs zjjn ver
mold, thans voorafgegaan door bet woord
„Serie", waaronder het woord „Amster
dam" met do dagtookoning van hot biljet.
Do biljetten zijn gedntoord van 3 Mei
1921 uf. Do ondergrond, vertooaendo op
rogclmatigo afstanden don leeuw uit het
lijjkuwapea en bozaaid mot blokken, is
lichter van tint gemaakt, waardoor zoc
wol do voorstolling van dezon ondergrond,
als de bovondruk duidolijker naar voren
komt.
Do biljetten worden gedrukt op,a an allo
zijden recht afgesneden papier van onge
veer 16.8 bij 9.9 centimeter. Do qualiteit
van dit papier hoeft, ovenals het water
merk, een geringe wijziging ondergaan.
Na do bovenvermoldo wijzigingen heeft
het biijet het volgendo aanzien-
Do voorzijde vertoont in het midden den
volgenden tekst:
De Nederlandsche Bank
betaalt aan Toonder
Tien Galden
De Secretaris De President
Dozo woorden, in blauw gedrukt, zijn
omgoven door oon iu dozolfdo kleur ge-
drukten gegraveerden rand, in de boven-
hookon waarvan de waarde aanduiding
„10" voorkomt.
Op don voorgrond bovindt zich ter lin
kerzijde van den tekst oen man nonfiguur
voorstellende den arbeid on ter rechter
zijde eou vrouwenfiguur, voorstellende do
welvaart, elkander do hand toereikend.
Tusschen die tweo figuren, ids symbool
vau den tijd, een gevleugelde zandloopor,
omcirkeld door eon slang, dia do staart in
den bek houdt. Achter en naast do beide
figuren is door verschillende attributen,
hun symbolische beteekenis verduidelijkt.
In de staande randen, dio hot biljet
roebts en links omsluiten, is do oranjeap
pel als versieringsmotief aangebracht.
Do voorzijde is over haar geheel bedrukt
met eon grijsbruinon ondergrond, in het
middenvak tweo dolfijnen vortoonende,
tegen een schelp, on do staarton kronke-
lcndo om oon drietand.
Do koerzjjdo vertoont in hot midden* in
bruin godrukt,
„Tien Guidon",
omlijst door een rechthookigeu rand, ovon-
oous in bruin godrukt, wolko in do vier
hoeken cirkelvormige oponni.-.gen heeft,
welke zijn voorzien met do wuardenaudui-
ding „10". Sorieletters en nummers zjjn
dozen rand driemaal afgedrukt on wel
in hot bovonvak en in een rioiuer letter
soort iu do beido staando kanten, terwjjl
in den ouderrand nogmaals do sorieletters
zqn vermeld, thans voorafgegaan door het
woord „Serie", waaromJer hot woord
„Amsterdammet do dagteekening .van
hot biljet. Do biljetten zijn gedateerd van
3 Moi 1921 af. Tor weerszijden, oinnen
don ruud, is do strafbopaliug vau art. 232
vau het Wetboek van Strafrecht afge
drukt. De koerzqde is over haar geheel be
drukt mot oen lichtblauwou ondergrond,
vertoououdo op rogclmatigo afstanden aen
loouw uit het Rjjkswapen 011 bozaaid inot
blokken.
De biljetten wordou godrukt op papier
iu ongeveer 16.8 bjj 9.9 oeutiuietor,
waarin als watermerk voorkomen <lo woor
den „Ned. Bank". Zjj worden voorzien
deu stempel der handtookening van
den president en den secretaris.
HET VERKEER MET VRACHT
AUTO'S IN DE HOOFDSTAD.
Wij lezen in de Tel,:
Een jaar geleden ongeveer is een
verordening in het leven geroepen,
waarbij door B. en W. werd verboden
op alle wegen gelegen- binnen de kom
der gemeente Anisardam, en die niet
.zijn rijks- of provinciale wegen, deze
te berijden met motorrijtuigen otp
moer dan twee widlen en die geladen
pf ongeladen een asbeUisling hebben
van meer dan 1500 K.G.
Ttiand Éa3 dböf ?Tb Tèrtcéèrspolltie
begonnen worden met do toepassing
hiorvun. Het zal noodzakelijk zijn, dat
de eigenaar van een vrachtauto, die
meer dan 1500 K.G. weegt, zich in het
i'fcrit stelt van twee vergunningen,
één voor sijn bestuurder en één voor
zich zelf.
■E nop deze vergunningen staan de
voorwaarden. Zoo moeten de wagens
.voorzien zijn van gummibanden en
door geen der wielen mag heizij
het voertuig geladen, hetzij ongela
den is een groot er gewicht op den
weg worden gebracht dan «lat van 100
,'K.G. per centimeter breedto van den
wielband. Een klein voorbeeld, om
-dit te verduidelijken.
Veronderstel, dat er eern wagen is
ie een wielbandhreedte van 12 c.M.
per wiel heeft. Dan is de gezamenlijke
jbreedte 4 x 12 of 48 c.M. Het gewicht
van den heelen wagen ia dus -18 x 100
ils 4800 K.G. Weegt de wegen zelf
,2000 K.G,, dan is het duidelijk dat de
toelaatbare l3st 2800 K.G. mag be
dragen
Wagens, die smalle wielen hebben
<en een groot eigen gewicht, dragen
vooral voel bij tot de vernieling der
jwegen en het beschadigen der brug
gen. Zoo zal het kunnen voorkomen
dat een zware vrachtauto met smalle
.wielen slechs een betrekkelijk kleine
'last zal mogen vervoeren.
Een andere voorwaarde is, dat
asafstand van liet motorrijtuig por
1000 K.G. totaal gewicht niet minder
dan 45 c.M. mag bedragen. Ook op de
veering zal streng gelei worden daar
een zwaar geladen auto met slappe
veeren nadeeligen invloed uitoefent
op het wegdek.
Niet minder dan vier en zeventig
bruggen zullen worden uitgesloten
voor automobielen, die hetzij geladen,
hetzij ongeladen een asbelasting heb
ben vaneneer dan 4030 K.G.
De toestand der bruggen moet vol
gens Publieke Werken zoodanig zijn,
dat het onverantwoordelijk zou zijn,
deze verder door de zware wagens te
laten vomiefien. Met dat al wordt de
hoofdstad voor dit soort wagens onbe
rijdbaar, daar er vrijwel geen stads
gedeelte is, of een dezer bruggen geeft
er toegang toe.
Do bruggen zijn door roode banden
om do lantaarnpalen aangeduid.
Ten slotte zal in den vervolge gieen
vergunning meer worden verleend
de asbelasting meer bedraagt dan
8000 K.G.
Binnenkort zullen reeds eigenaars
worden opgeroepen om hun wagens
laten wegen. Dit zal geschieden op
de weegbdug der tramremise aan de
Tollenstraat. De zware bierbrouwers-
auto's zullen het eerste aan de beurt
komen.
Het eigen gewicht van den wagen
1 de toelaatbare last zullen op iede
ren kant van den wagen geschilderd
'moeten worden.
Het zal velen onzer lezers opgevallen
,zijn, dat. op de toegangswegen dio
naar de kom der gemeente voeren,
driehoekige roode borden staan, die
(vermelden: verboden voor motorrij
tuigen inet asbelasting zwaarder dan
1500 K.G.
Dit slaat nog niet op alle auto's,
maar zal betrekking tlebben op die
voertuigen, die reeds gewogen zijn en
waarvan de bestuurder en eigenaar
vergunningen hebben gekregen. Later
als alles in orde is, geldt dit bord na
tuurlijk voor allo vrachtwagens.
De vergunningen, moeten wSrdeo
aangevraagd aan de afdeblingen Ver
keerswezen, ten lioofdbureele van
politie.
l)ai>k zij de boven omschreven maat
regelen hoopt men paal en perk te
ste:Jen aan het beschadigen van het
.wegdek, van de bruggen en a on het
scheuren van muren door de zware
vrachtauto's. Het is te voorzien, dat
van heel wat van deze wegens de wie-
banden zullen moeten worden ver
breed.
De oproepen tot weging worden
door de politie gedaan.
DE VOGELCHOLEiRA. Naar aan-
teiding van vragen van den heer Ter
Iiall beeft de minister van Landbouw
medegedeeld dat hij zal overwegen
hoeverre er aanleiding bestaat om,
met gebruikmaking van art. 48 van
de nieuwe Veewet, voorschriften ten
aanzien van de vogelcholera i
leven te roepen. Iu afwachting daar
van zal het particulier Initiatief te
gen het besmettingsgevaar van inge
voerd pluimvee hebben te waken,
waarbij de Rijksseruminridbling en
do vecortsenljkundige dienst, hiertoe
bereids door liem aangezocht, gaarne
behulpzaam zullen zijn.
PAUSELIJKE 'ÖNDER&OHEIDIN-
GEN. De Paus heeft benoemd tot
1 ieder in de Orde van Sint Sylvo6ter
den lieer H. van Heeewijk, architect
te 's-Grsweahage, leider der restaura
tiewerken van de Kathedrale kerk van
Sint Jan te 'e Hertogenbosch en lot
ridder in de Orde van den H. Grego-
rius den Groots den heer J. P. Lijn-
karap, directeur van de N .V. Lijn-
kump's Kleedingmagarijn te 's Gra-
venhage.
OE VRIJHEIDSBOND.
De Vere«naging Van GameenteraadB
leden (en Statenleden.) in den Vrij
heidsbond houdt Zaterdag 14 Januari
een al gein c-ene vergadering in Artis
te Amsterdam.
Ia dezo vergadering zal mededee-
Ihig worden gedaan van den uitslag
der bestuursverkiezing, welke vooral
plaats heeft bij referendum aan de
hand van een schriftelijke voordracht
•an het bestuur.
Voorts komt aan de orde het nader
te publiceeren rapport van de com
missie, in wier handen zijn gesteld
de door dr. W. G. van den Berg in
de vorige vergadering verdedigde stel
lingen in zake het gemeentelijk fi
nancieel beheer.
DE INKOMSTENBELASTING.
Een wetsontwern Is ingediend tot
Wij zuring van artikel 14 der Wet on
de Inkomstenbelasting 1914. In de
memorie van toelichting wordt opge
merkt. d«t nadat bij artikel 13 der
wet on de inkomstenbelasting was be
paald. dat voor de heffing der belas
ting de opbrengst van iedere bron van
inkomen gesteld wordt od hei bedrag,
dat zij over het laatst verloopen jaar
(kalenderjaar en boekjaar! van den
belastingplichtige zuiver heeft opge
leverd, de wetgever nog to voorzien
leverd. de wetgever te voorzien had in
't geval dat de belastingplichtige de op
brengst van eenige bron van inkomen
nog niet over een vol jaar heeft geno
ten. Deze voorziening wordt gevonden
in het eerste lid van artikel 14.
Voorgesteld wordt derhalve dit arti
kel als volgt te lezen:
„Is de opbrengst van eenige bron
van inkomen nog niet over een vol
kalenderjaar of boekjaar door den
belastingplichtige genoten, dan wordt
zij in rekening gebracht tot haar be
kend of te begrooten iaarlijk&ch zuiver
bedrag. Voor de vaststelling van dit
bedrag wordt uitsluitend op bij den
aanvang van het belastingjaar bestaan
de feiten eelet.
Ten aanzien van personen, die op
een later tijdstip belastingplichtig wor
den. treedt dat tijdstip voor den aan
vang van het belastingjaar in de
plaats".
Verder wordt voorgesteld deze wet
in werking te doen treden met ingang
van 1 Mei 1922.
MINISTER VAN KARNEBEEK.
Een particulier telegram uit Wash
ington aan het Hbld houdt in
Jhr. van Karnebeek heeft mij bij zijn
vertrek uit Washington medegedeeld,
dat hij een goeden indruk van de con
ferentie en Amerika meeneemt.
Men heeft met de- Nederlandsche
belangen ernst'"- rekening gehouden
en onze deelneming heeft aanzienlijk
bijgedragen tot de versterking van
ons prestige.
Leider der Nederlandsche delegatie
wordt thans jhr. Reelaerts van Blok
land. wiens aanwezigheid o.m. noodig
is in verband met het eventueel slui
ten der negen-moeendheden-overeen-
feomst inzake het Verre Oosten, welk
runt nog on de agenda der conferentie
staat.
DIT DEN OORLOGSTIJD. Het
Rijksquarantainebamp te Ensche
dé wordt gesloten. Het personeel,
voor zoover dit er nog werkzaam 13
en den militairen voor den bewa
kingsdienst is tegen half Februari
a.s. ontslag aangezegd.
DE ONTPLOFFING AAN BOOED VAN
DE K IV.
De „Times of Ceylon" bevat de volgen
de bijzonderheden over de ontploffing aan
boord van de „K IV".
De explosie had plaats om 10 minuten
voor 8 in den morgen van 9 November.
Op hot bericht van het ougeluk ging
do assistent havenarts, <lr. D. D. Onts-
hoorn, ftan boord. Met de hulp van dr.
Schmidt, arts van do Holla ndscho boot
„Salambanlca", welke thans in de hav
ligt voor het ondergaan van reparaties
aan do machine, werd de eerste geneeskun
dige hulp aan de gewonden verleend, die
daarna in do launch van don havonarta
naar wal vervoerd werden, waar zij
General Hospitaal werden opgenomen. Om
half één namiddag stierf aldaar do tweede
1 gewonde, terwyl de toestand van ilea «m:-
overblvvenileii gewonde zeer ernstig g.
acht werd.
De onderzeeboot werd ioor auder ge»
iegd In de nabijheid van do Patent Silp.
De onderzeeboot was juist Zaterdag tv.
aangekomen op weg nanr Indie.
la tegenwoordigheid van inspectcar
Ashton van de havenpolitie, dr. Leembi g«
gen, gerechtelijk arts, den heer Van del
Spoel, Nederlandsch consul te Ceylon
commandant Manrita van de „K IV" ei
ccnigo andere autoriteiten werd het Iql
vau het eerst-ovorledon slachtoffer, dei
kwartiermeester J. Huisman, door des
heer Daniel, City Coroner, geschouwd. Do
luitenant verklaarde, dat hjj op het mo
ment der ontploffing niet aan boord doch
1 do atad was.
Te ongeveer 8 uur word hem het onheil
bericht, waarop hij zich onmiddUqk naar
boord begaf. H(j bevond, dat drie zijner
manschappen gewond waren. De maunen.
hadden zich juist verkleed, daar zy van
wal kwamen. Do ontploffing had plaats
onder hun voeten, onder het dek. Even
nadat luitenant Maurits weer aan boord
was. overleed de kwartiermeester. Luite
nant Maurits kon zich toen geen roken-
schap govon van de oorzaak der ontplof
fing. De onderofficier Meycs, batter(j-
commandant, dio zich op het oogenblik
der ontploffing in de buurt bevond, word
eveneens verhoord.
Deu volgend onmiddag kon gemeid wor
den, dat de ontploffing had plaats gevon
den in de olectrische accumulatie-batterij.
Het gevolg was, dat hot geheele comparti
ment met eou dichten rook gevold werd,
waardoor de ventilators moesten worden
in werking gesteld.
De tweede doode, die in hot hospitaal
overleed, was Martinne Blom, korporaal,
31 jaar oud.
Sergeant Meyes verklaarde nog, dat lijj
te ongev eer kwart voor 8 in de word room
stond, bezig met de electrische batterii te
ventileercu toen hfj achter zich eeu ont
ploffing hoorde. Hjj snelde oogenblikko-
lyk aar deu uitgang en stelde de ventila
tors in werking om den dichten rook te
verdrjjvon. Drie manschappen endden
Huysiuan te hulp. Deze kon slechts zeggen
dat do explosie te wijten was aan ccn ont
branding van gassen. De oorzaak kon lijj
niot opgeven.
De uitspraak vnu deu Coroner was, dat
de dood van de beide zeoliedon was too
te sclirqven. aan een ougeluk. Nlomand
had er schuld aan en de oorzaak kon nog
niet met zekerheid vastgesteld worden.
N.V. „DE TIJDGEEST",'
(rekking van 500 nummers ten oveiy
slaan van Notaris fl. G. MUlitE.
Woen«dag 4 Januari 1S22
Priis van f 50C0 32616
1500 1645
1000 1CS63 19580 206! I
400 362 1010
200 17753 18568
1C0 8324 8559 9158 11759
17U73
Pi ij ten van t 90.eigen geld.
26 2289 5C98 7969 10C47 11867 14027 16460 1S092
45 2319 5102 8012 6611953 5616583 S3
80 40 30 19 10114 70 14119 tG 19174
120 64 92 41 24 83 35 16657 19244
44 2428 99 45 10201 91 40 16735 82
62 54 5216 51 11 1204914221 37 19319
71 96 88 8133 41 57 >Jl 60 52
79 2523 5328 4 4 71 6H1431216823 63
232 83 52 45 10203 72 2 0 76 19413
344 2703 55 79 21 92 78 88 3S
71 28 5402 98 30 93 95 16576 12531
426 31 3 8205 34 121531454517050 43
77 4S 5SG8 7 69 92 51 92 44
547 51 73 8 S3 12290 71 17180 19613
66 2870E64J 37 96 95ltól«172C-4 14
S3 95 55 8303 10459 12334 19 45 33
616 2816 55 8427 93 62 2217314 42
719 85 58 34 10591
41 93
97
75 88
6 10606 12453 147-11 174J4 19761
55 3.
355 54 5755
900 3223 83 -
20 59 5894 8605 67 92 51 41 19ï«7
35 3306 5997 15 10730 12509 65 42 79
96 21 6054 25 37 21 71 75 19902
1075 35 96 53 67 2514881 1751S
1244 3501 6130 8699 10864 J2616 14902 CS
47 20 84 8708 78 SÖ 65 17658 200:
84 3633 97 76 10917 12702 7 2 82 i.
1305 73 6328 8835 92 50 84 1773220168
10 04 86 894511026 12818 96 98 71
19 3719 6546 61 59 44 15057 17839 80
26 62 6646 9311144 50 94 45 98
48 66 6877 9069 65 52 1512616017 20253
1405 74 90 9129 11213 1S14 15210 Dl 20326
50 90 7145 88 33 16 15301 85 20433
56 3918 61 9204 37 i3o34 15507 1SICT 31
1515 34 7211 9330 ©5 13176 7b 49 V: 54
50 62 9444 11301 132iS 15601 t;- 52 78
732b bi -li
JJ. 4I?5 K3' 88 I33M
7»
002)512
1602 67 7421 60 93 87 157(0 1P26S 23
34 81 31 SO 114W 13431 661S3J3 39
52 4200 97 9602 71 5415818 Al 53
69 4320 7516 6 63 13514 57 52 20519
1720 4403 90 4211505 45 61 80 53
24 10 7605 89 36 7-5 71 18531 20885
180! 43 31 9314 U615 93 9318659 2090$
4 4513 7727 32 24 13667 15971 18741
39 4738
Uil') 4811
60 4924
32 42 39 13829 16042 18928
94 99
71
31
81 9966 11708 13931 16183
858 99 11 34 16205 -1/
69 10002 U 807 59 21 96
90 33 36 91 5819078
Hit de Rechtspractijk.
Openbaarheid der terechtzitting.
De rechtbank te Alkmaar heeft kort geleden
een geval van kiudetu-jodslag in het openbaar
behandeld en niet gelast, dat het publiek zich
gedurende het onderzoek dezer zaak zou ver
wijderen. Deze wijze van behandeling heeft nog
al de aandacht getrokken, omdat de rechter in
zaken van zede.Kwetsenderf aard, waartoe men
ook de onderhavige rekent, gemeenlijk beveelt,
dat de deuren worden gesloten en slechts zij
in de rechtszaal achterblijven, die uit hoofde
van hun ambt daar behooren. Verplicht is dezo
geheime zitting echter niet voorgeschreven. Art.
20 der Wet op de Rechterlijke Organisatie stelt
veeleer de openbaarheid als regel en kent als
uitzonderingsgevallen onder meer de strafproce
dures, waarbij volgens het oordeel van den
reehtsprekendeu magistraat „Ausschluss der Oef-
fentlichkeit" geboden is. In het Alkrnaarsche
geding nu sol de tactvolle behandeling door
den president te roemen en heeft, naar men mag
vertrouwen, de openbaarheid der terechtzitting
aan de waardigheid van het onderzoek geen
schade gedaan.
Dit strafproces roert echter weder do alge-
meene vraag aan of inderdaad de openbaarheid
der berechting wenscnelijk mag heelen. Het is
meermalen, en van zeer competente zijde, ver
kondigd, dat do rechtszaal een leerschool der
misdaad is en alduar gratis college wordt ge
geven, hoe men een diefstal moot plegen, een
groote „kraak" (het bargoenscii woord voor in
braak) op louw dient te zetten, om van andere,
nog ernstiger, tegen het leven en de openbare
ordo gerichte delicten nog maar te zwijgen. Geen
wonder dan ook, dat er een strevon is ontstaan
om deze openbaarheid, zoo mogelijk, te beper
ken en niet meer Jan en alleman bij de straf
zittingen toe te laten. Inderdaad moet men de
zen voorstanders van beperking der publieke be
handeling toegeven, dat niet bepaald steeds de
„crème de la crème" onzer samenleving de tri
bune van het Paleis van Justitie frequenteert.
Niet zelden is het tegendeel waar en het behoort
geenszins tot de exceptioneele gevallen, dat tri
bunebezoekers nu en dan hun rol van toeschou
wer voor de minder genoeglijke kwaliteit van
beklaagde verwisselen.
Het is intusschen moeilijk nauwkeurig na te
gaan, laat staan met statistische gegevens te
staven of en, zoo ja, in hoeverre de berechting
met open deuren als een der oorzaken van de
criminaliteit mag worden aangemerkt. Aan de
dikwijls ellenlange courantenverslagen over ge
ruchtmakende strafzaken en de prikkelende
bioscoopfilmen wordt ook wel het toenemen der
misdadigheid geweten. Wat deze laatste betreft,
door de activiteit van keuringscommissies op
cinematografisch gebied kan het gevaar, zoo niet
geheel geweken, dan toch in elk geval als sterk
verminderd worden beschouwd.
Het is evenwel een vaststaand feit, dat de
rechtszaal voor velen een attractie is en niet
slechts allerlei leegloopers, die met hun tijd geen
raad weten, onder zijn bezoekers telt. Bij de
berechting van misdaden, die groote opschud
ding hebben veroorzaakt, blijkt het maar al te
duidelijk, dat ook betere op sensatie beluste
elementen hun schreden naar het Paleis van
Justitie richten. Met spanning wordt dan geluis
terd naar de vragen, die de president den be
klaagde en de getuigen stelt en het antwoorden,
soms ook het niet- antwoorden dezer personen
gevolgd. In dergelijke gevallen mag ook de ver
tegenwoordiger van het staatsgezag, de Officier,
van Justitie, op een aandachtig gehoor rekenen,
tcrwiil last not least het nleidooi van den yaes
dedïger, niet zeiden ook een weinig berekend
„pour la galerie", het publiek veelal boeit. En
misschien zou menigeen op de tribune gaarne
van zijn instemming of afkeuring ten aanzien
van het gesprokene blijk willen geven, wanneer
hij niet wist, dat hij bij het minste teeken van
adhaesie of anderszins kans liep op last van den
voorzitter onmiddellijk uit het gebouw te wor
den verwijderd.
Gebeurtenissen uit den laatsten tijd wijzen het
duidelijk uit, dut de belangstelling van het pu
bliek in crimineele aangelegenheden eer toe
neemt dan vermindert. Men denke daarbij aan
de door de rechtbank te Amsterdam behandelde
inbraak bij de goud- en zilversmederij van Be
geer en het geding tegen den wcrkelijken,
schoon zich achter de schermen houdenden lei
der der weinig reëele Rotterdamsche Handels-
en Landbouwbank, om van de gruwelijke aan
slagen tegen het leven van weerlooze menschen
nog maar geheel te zwijgen. In het buitenland
is het niet anders en verdringt het publiek zich
in nog sterkere mate dan ten onzent voor de ge
rechtsgebouwen, al3 daar wat te beleven valt.
De over de geheele wereld bekende procedure
tegen den modernen blauwbaard uit Gambais,
Landru, heeft, het eenige weken geleden weer
ten duidelijkste aangetoond. Gelukkig spelen
zich in de Nederlandsche rechtszaal niet derge
lijke tooneelen af als in Versailles zijn voorge
vallen, waar op de spannendste momenten het
publiek naar voren opdrong om toch maar
vooral niets van de scènes der tragedie te mis
sen en waar gedurende den tijd, dat jury en
rechters zich ter beraadslaging haddeu terugge
trokken, eenige aanwezigen een soort pic-nic op
touw schijnen te hebben gezet. Zulke intermezzi
achten wij ten onzent vooralsnog ganschelijk
uitgesloten. Het kan evenwel niet worden ont
kend, dat ook. hier te lande de strafzitting in
zekeren zin als een publieke vermakelijkheid
wordt beschouwd, die bovendien nog dat groote
voordeel heeft, dat er geen entrée wordt geheven!
Tot de argumenten, waarmede de openbaar
heid der zitting wordt verdedigd, behoort zon
der twijfel de stelling, dat de rechtspraak een
algemeen belang is en dat de staatsburger in de
gelegenheid dient te zijn zich ten allen tijde cr
van te overtuigen, dut werkelijk recht wordt ge
daan, de schuldige zijn verdiende loon ontvangt
en degene, wien geen blaam treft, ongemoeid
huiswaarts mag keeren. Inderdaad dient de
kracht dezer redencering niet te worden onder
schat. Wil „the man in the streel" vertrouwen
blijven stellen in de vaderlandsche jurisdictie,
dan kan men hem van de gestie van onze rech
terlijke autoriteiten niet geheel en al onkundig
houden. Het zal dus de zaak van wetgever en
rechter zijn die aan het genoemde art. 20 R.
O. daartoe de bevoegdheid ontleenen om de
pro's en contra's dezer berechting met open
deuren zorgvuldig af te wegen en waar noodig,
het publiek den toegang te ontzeggen.
Dat liet echter aanbeveling verdient om heel
jonge menschen in het geheel niet getuige te
laten zijn van strafprocedures, zal vermoedelijk
menig lezer ons zonder meer willen toegeven.
Zij, die te klein voor tafellaken, maar te groot
voor servet moeten worden geacht, zijn ontvan
kelijker voor allerlei indrukken dan volwasse
nen. Dit komende geslacht zou toch wel eens
allerlei minder gewenschte kennis in het Pa
leis van Justitie kunnen opdoen en vervolgens
de theorie in practijk omzetten. Ouderen weten
doorgaans aan eventueele van weinig sociaal be
sef getuigende neigingen voldoenden weerstand
te bieden. De toegang voor onze jongeren in het
gebouw van Themis is echter een belangrijk
gevaar, zoowel voor henzclven als ook voor de
maatschappij.
