MEER LICHT.
na
m
\n
P
Buitenlsndsch Overzicht
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 29 APRIL 1922
VIERDE BLAD
Een geacht ingezetene onzer stad ui
het jaar 1672, een man, die gedurend»
zijn lang leven de ontwikkeling zijner
woonplaats met belangstelling volgde
en zich verheugde in haar bloei, tee-
kende in zijn dagboek op „den isen
Januari sijn voor de eerste maal de
lampen, tot Haerlem door do stadt
stacnde, des avonts aengestoken
groot gomack en oock genoegen v
goede ingeseten derselvcr stadt".
Eigenlijk is het geen dagboek, waar
aan ik deze mededeeling ontleen. De
samensteller zelf noemt het „memorien,
zoo door eigen bevindinge als bij ande
ren ontleend", een aanteekenboekje dus,
waarin hij ook opteekende wat hij hier
en daar gelezen had of wist van hooreu
zeggen. Hoewel ik den schrijver kende
als een betrouwbaar man en dan ook aan
dc juistheid van zijn berichtje niet twij
felde, meende ik toch in dit geval naai
een bevestiging te moeten om;
derdaad vond ik die, althans
hoofdzaak betreft, in een nota van den
stadstimmerman Pieter Albertsz, die ver
klaart, dat hij den 25Sten Februari met
zijn knechts een aanvang heeft gemaakt
met het opsteken van 308 lantarens in
de voornaamste straten. In het overigt
gedeelte der stad, voegt hij er bij, zul
len er nog 251 geplaatst worden, zoo
dat wij meteen weten, dat Haarlem in
*672 verlicht weid door 559 lantarens.
LI aar wie heeft zich nu in den datum
vergist, de memorienschrijver of de
stadstimmerman? Ik stel voor den ste-
deJijkcn ambtenaar te handhaven en
neem aan, dat de lantarens in Januari
op proef hebben gebrand.
Een verschil van enkele weken doet
immers niets af aan het feit, dat onze
stad voor twee honderd en vijftig jaar
uit de duisternis in het licht tracl, of,
wilt ge het soberder gezegd, een betere
straatverlichting ontving, en dit wilde
ik maar in herinnering brengen. Waar
om zullen wij naast zoovele andere ook
deze gebeurtenis niet herdenken, al ste
ken we er de vlag niet voor uit en is
het licht te kostbaar geworden om te il-
lumtneeren. Een vermelding ervan, in
Haarlem's Dagblad is toch alleszins ge
rechtvaardigd, want een gebeurtenis in
het leven onzer'vaderen is zij geweest,
de verschijning der „bij nagt lichtende
lantarens", zooals zij in dc geschiedenis
der uitvindingen een gebeurtenis blijven
til. Het moet den Haarlemmers bij deze
verlichting geweest zijn als stond de zon
te middernacht aan den hemel, en, ik
vraag u, wat beteek ent de overgang van
het gloeikousje tot de Philipslamp, ver
geleken bij het verschil tussehen een
flikkerende kaars hier en daar en het
alom helder brandend olievlammetje?
Men achtte het schijnsel verblindend en
de oogen, aan het schemerdonker ge
wend. zouden aan het sterke licht moe
ten wennen. Daarom misschien was men
zoo bezorgd voor het gezichtsvermogen
der kleine luiden. Bij de berekening
van den onderlingen afstand waarop de
lantarens behooren te staan, een af
stand, die tussehen de 125 en 150 voeten
moet bedragen, heet het gemoedelijk,
'Jat ze in de achterbuurten wel wat ver
der van elkander kunnen geplaatst wor
den, omdat „geringe luyden deurgaans
in haar eygen huysen swacker licht ge
went sijn, waarnae 't gesicht mede ge
went word." „Meer licht dus allereerst
voor de oogen, die aan licht gewend zijn
en wie in het halfdonker leeft, kan
daarin ook wel voldoende zien," aldus
mag de toenmalige opvatting zijn ge
weest.
Wij zullen ons intusschen wel wachten
den arbeid van het voorgeslacht slechts
met een glimlach te beschouwen, zooals
bet opgeschoten meisje, dat nog met een
vlecht door het leven pleegt te gaan,
moeders doen en later grifweg als
ouderwetsch bestempelt. Ook deze nieu
we straatverlichting erkennen wij ge-
xeedelijk als een grooten vooruitgang,
zegenrijk in zijn gevolgen. Voortaan
zullen zij, die zich bij avond op straat
wagen, niet zoo gauw meer „door de
duisternis misleid" te water geraken en
ter beteugeling van nachtelijke baldadig
heden zal deze moderne uitvinding het
nare bijdragen. Wat het licht niet verdra
gen kan zoekt de duisternis en hoe her
haaldelijk leest ge van „moedwillige
personen", die den openbaren weg
onveilig maakten. Ruw ging het er me
nigmaal toe en de schuldigen wisten in
het donker maar al te vaak te ontkomen.
Langen tijd was het niet raadzaam ge
bruik te maken van de Nicolaasbrug (1).
aar verzamelden zich 's avonds en,
s nachts kwaadwilligen, jong en oud,
er „de weerklanck ofte echo" te
hooren, en zij molesteeiden er de voor-
ijgangers „zoo dcselve met vuile en
onktuschc woorden te bejegenen, aan te
randen, te dreigen en te slaan". Eeni-
»e maanden later werd de stad in rep en
er gebracht door de verschijning van
verdachte lieden, die zich
onledig hielden wie denkt hier niet
aan het gebeurde voor enkele jaren te
Amsterdam met het „doorsnijden van
vrouwen en der dóchteren kleede
als ook met het afsnijden van der-
selver". Wat gelast nu de overheid?
Meer licht „dat alle avonden, zoowel
de eene als aan de andere zijde van
traten om het vierde huis van iedei
hoekhuis af te rekenen, een brandende
keers boven voor do glazen in he
huis aan de straat worde gestelt, ende
dat voornamentlijk elk hoekhuis
heeft". Men stelle zich de Grooie Hout
eens voor, op deze wijze ver
licht, en vrage zich af of het een kwaad.
llige veel moeite gekost moet hebben
zich in deze schemering schuil te hou
den. De kaarsen baatten dan ook niet,
zoodat de burgers ten slotte werden uit-
genoodigd, op alle hoeken van de stra
ten te waken het was in November
.hetwelk dese moetwil wel yet stuiten,
maer niet heel wegnam". Eerst t<
op de Molenwerf builen de stad een kui
per gevat werd, die pas uit lndie
gekomen, keerde dc rust terug. Hij
kende het misdrijf gepleegd te hebben
en werd onthalst.
De Grooie Houtstraat zou voortaan
over haar geheele lengte door 23 lan
tarens van licht worden voorzien, en om
den lezer te overtuigen, dat het werk
breed werd opgevat, laat ik hier de ge
tallen van nog enkele andere straten
volgen. Op de Westzijde van het Spaa:
van de Wildemansbrug tot het „Haar
lemsche Wapen" bij de Oude Gracht,
werden 19 lantarens geplaatst. De Dam
straat kreeg er 3 en de Grooie Markt zag
er 6 in het rond opgericht. In de Zijl
straat kwam men er 12 voorbij, de „Hac-
neganck" telde er 5, de Gierstraat 6 en
voor. de Lange Veerstiaai werden er 4
bestemd. Genoeg reeds opgesomd om
u te doen begrijpen, dat de ordelievende
burgers zich in het nieuwe licht
heugden en dat het zijn taak vervulde
„tot groot gemack en oock genoegen
van de goede ingeseten" onzer stad. En
daarom was het hier te doen. De onge
rechtigheden. namen bij de komst de:
nieuwe lantarens niet aanstonds de
vlucht, maar de veiligheid werd er door
bevorderd en de verlichting bracht in
land van mist eu regen genoegen
gemak. De zaak kostte veel geld,
aanschaffing van al het benoodigde al
leen reeds ruim ƒ3847, en 4ot dekking
In- der jaarlijksohe onkosten moest
inwoners de 1/8 penning van
ponding betalen, of 2/4 stuiver van eiken
gulden. Maar zij hadden nu dan ook
goed licht en goedkooper dan een
lichting door kaarsen zou zijn. Immers
„wel vier lantarens kunnen lichten
olie tegen een met kaarsen".
Zoo rekende Jan van der Heyde
venteur en opziender van stadtslantaa-
rens tot Amsterdam" het aan burgc-
meesteren voor, toen zijn voorlichting
erd ingeroepen. Deze veelzijdig
wikkelde man, schilder, technicus, uit
vinder van het scheprad en de slang-
brandspuit, die ook de kachels en mod-
'dermolens verbeterde, had zich van 166$
af bezig gehouden met het vraagstuk
der straatverlichting (2). Toen burge
en hem, al heel spoedig dus,
noodigden, ook hier zijn uitvinding
te passen, stelde hij op een, met de r
digc teekeningen voorziene „Deductie,
raakende alle vereijschte Consideratie
over dc Lantaainen en dcrzelver distan-
hun onderhout en gebruyk, tnits-
gaaders alle het gereetschap, dat daar
toe van nooden is". Dit helder betoog,
waaruit ik nog het een en ander zal
medodeelen, geeft een 'duidelijk
zicht van de wijze der verlichting,
zich tot in het laatst der achttiende eeuw
heeft weten te handhaven. De hierboven
geplaatste afbeeldingen van een lan
taarn en van een slons kleine handlan
taarn) zijn gemaakt naar die
Deductie". Zoo'n slons diende „om de
lamp mee op te steken, zeer behendig
daartoe gemaakt, om onverhindert do
lamp altijt te kunnen ontsteken. Het bo
veneind deszelfs is open, en wordt
het gat van de kleine deur gestelt, in dier
voege, dat de schuine zijden van 't op-
pereind van de slons het gat des deurs
besluite, om in 't passceren van de kaars
voor wind beschut te wezen." Men lette
voorts op den vierkanten vorm der lan-
omdat een vierkante lantaarn
minder schaduw maakt als een ses- of
achtkante en in zonderheid wel voegt op
de kruishoeken" der straten. Zij is van
boven ruimer dan vair onderen „omdat
een ruime lantaarn in windig weer min
der nood heeft van door den rook te
beslaan dan een enge". De snuiver
welks ondereind de top van de vl;
speelt", dient om den rook uit te d:
ven. Zoo valt er nog veel meer op
merken aan deze nieuwe lantaarn, maar
ik zeg met den uitvinder „van alle
kleinigheden op te halen b onnoodig, in
zonderheid omdat de nootwendigheden
derzelve, door het opmerkelijk beschou
wen lichtelijk kan uitgevonden worden."
MMRUBRIEÏL
DamrédacteurJ. W. van Dartelen,
Haarlem, Roosveldstraat 70.
Alle correspondentie, deze rubriek
betreffende. gelieve men te zenden
naar bovengenoemd adres -
Oplossingen der vraagstukken uit
dteze rubriek worden gaarne inge
wacht tot uiterlijk Maandag 8 Mei a s.
.,Wiit speelt en wint" geldt ovor al
le vraagstukken.
COMPETITIE HAARLEM, BE
VERWIJK, VELSF-N EN HIL-
LEGOM.
Voor bovengenoemde competitie
hadden do volgende* ontmoetingen
plaats:
te H i 1 1 e gom:
Gezellig Samenzijn Haarl.Damol.
H&llegom. Haarlem.
1. A. H. v. d. GeestJ. Plettriig 0-2
2. Th. v. d. VenG. Verbeek
v. Mourik n.o. 20
G. Schouten.J. Merte. 02
4. J. J. v. d. Loo JmP. A
Noov 11
5. P. v.d. MeyA.Hoogendoorn 02
J.v.d. Loo JanznJ. Poppen 1—1
7. P. Hu.igB.lootJ. P. v. Eijck 0—2
8. P. de Rooy—NI. Soeteiman 2O
G. da GraaffG. Lok O2
10. B. PieteraW. J. Kok 02
Totaal 6—14
voor de „Haarlemsche Damclub",
te Beverwijk.
Beverwijksche Haart. Damcl.
Damchilb. A. Haarlem.
1. Pa Witteman—J. Wie'enga 2—0
2. P. v. d. BoeohL. Dom 0'2
3. J. Hart—R. Hartg-erink 20
4. H .Kluft—J. Reedijk 1—1
5. C. Ree-horat—J. van Bftrkum 02
G. SchoutenK. Leitibrandt 0—2
7. J. BakkerA. v. d. Poll 1—1
8. P. Ruiter—C. J. Roest 2—0
9. J. HoflandJ. F. v.Garderen 02
C. Kolt erJac. Roose Jr. 02
Totaal 8—12
voor. die „Haarlemsche Damclub".
PROELEEM No. 442.
Auteur: W. van Da atenHaarlem.
(Eerste Publoatie).
ZWART
1 2 8 4
H. E. KNAPPERT/
(1) Bij de Amsterdamcshe poort.- Af
gebroken in 1804.
(2) Hij gaf ecu beschrijving van 2ijn
uitvinding op dit gebied in „Het Licht
der Lamp-Lantaren, ontstoken door
Jan van der Heijden". Het manuscript,
dal in onze stadsbibliotheek berust, i
afgedrukt in het maandblad „Het Gas'
van i9«3-
Van der Heyde had zijn magazijn op
de Reguliersgracht te Amsterdam in hc-
huis „Haarlem"^
Familieberichten
UIT ANDERE DAGBLADEN.
Gehuwd: 27 April: W. J. H. Dons met
A. C. W. Boozemeyer, Amsterdam. B. San
ders met A v. Dam, Amsterdam. A. Hal-
lerbach met E. Rosenberg, Amsterdam.
Bovallen: 26 April: do Vlaining-Sehlenc-
ker, z., Amsterdam. Wgntjos-Weissmaii, d,
Bloeinendaal. A. M. de Bruin-Groote,
Amsterdam,
Overleden: 25 April: L. M. (Y Rollin
Couquerque, Vclp. 26 April: I. Vleeech-
draager 66 j., Amsterdam. 27 April: M.
de Metz, 72 j. Amsterdam.
De cijfers van do drie ernstigste de-
gradalie-candidaten zien er nu als volgt
t ii 1
I I I I
1 I i I I I I
JB D
1 Oil 1 1 1 I
O" O O
48 4
WIT
Stand in cijfers
Zwart9 schijven op6, 8, 9,12, 13,
16. 18, 28. 39.
WH 10 schijven op 17, 24, 27, 31,
37, 40. 42, 47, 48, 49.
BLADPROBLEEM No. 443.
AuteurA. Hoogendoorxi, Haarlem.
(Eerete publicatie').
1 1 1 MMS! I®i 1
1
KJ.
1 1
SI 1
lü Ol IH 1 I
□I Q 1 1 1 1
O! m\ 1 1 1 1
II 1 1 O O O
1 |LI
1
1 1 1 1
1 1
1 11 1
1 1 i 1 J I I IJ
WIT
Stand in cijfers
Zwaai 10 schijven op 3, 4, 6, 8, 9,
11. 13, 16. 18 en 28.
Wit 10 schijven op15, 17, 21, 22,
25. 27. 33. 34, 35 en 37.
Met dit blad-proL.'eejn introduceeren
ij weder ee.11 nieuwen Problemist.
Hjoewel de af wikkeling niet moeilijk
ie, willen wij het toch een plaatsje ge
ven. Ï3i do overtuiging d&t deze Pro
blemist ons in de toekomst nog wel in
gewikkelder vraagstukken ter ontle-
ng zal aanbieden.
Als eerete proeve op het gribbeng
pad der problematiek lijkt ons dit
vraagstukje wel geslaagd.
OPLOSSINGEN.
De oplossing der vraagstukken Nos.
438 en 439 zijn
No. 438.
Wit: 33—29, 3S—32, 28:10; 25:1
en wint.
No. 439.
Wit33—29, 3&—18, 34—30, 32—27
42—38, 37—31, 4123. 4-1—40, 39 :10,
25 1 en wint.
Deze damzet werd in een gespeelde
partij uitgevoerd. Inderdaad schitte
rend gezien
Deze vraagstukken werden correct
opgelost choor de volgende heeren W.
van Daal en, W. J. A. MatLa, A. Hoo-
cen,doorn. Pk. F. Amolung, M. Bonk®,
H. G. en W. J. Tetmisse, P. A Nooy,
P. Mollema. W. C. Groemngs, C. J.
van Wijk, W. van den Eijnden, H.
Boks en J. Siegerist allen te Haarlem
nan Amersfoort. P. J. Eype an A.
Slinger te Schoten.
Sportpraatje
Do rokenlng van R. C. H,
Den blauw-zwarten wordt nog eens
onze rekening gepresenteerd. Het is
mere nog altijd de moeite waard, w<
vereffenen blijft, vooral nu het seizoen
tegen het eind loopt.
Evenals een paar weken geleden,
toen R. C. H. tegen V; V. A. moest
spelen, wezen we op het puntenverschil,
als R. C. H. won. Ook morgen kan, als
het R. C, H. een beetje wil meeloopeu,
de competitiestand aanmerkelijk ten gun
ste van stadgenootea gewijzigd
jvprdea* v
V. V. A. 20 5 5 10 15
Nu moeten R. C. H. en Spartaan beide
morgen in het strijdperk treden, de
eerste tegen Ajax, de laatste tegen H.
B. S. Zoowel voor R. C. H. als voor
Spartaan is de kans, om te verliezen,
veel grooter dan die om te winnen. Ten
minste theoretisch gesproken.
Het is toch heeleuiaai niet onmogelijk,
dat R. C. H. gezien de positie waarin
ze verkeert van Ajax wint, wiant we
hebben Zondagmiddag aan den Schoter-
weg nog gezien, dat de Amsterdamsche
voorhoede lang zoo gevaarlijk niet meer
is, als in den tijd toen Jan de Natris en
Gupffert nog op de vleugels speelden.
Een kampiocnsclub in den goe-
den zin van het woord is Ajax ditmaal
dan ook niet, daarvoor zijn haar resul
taten niet mooi genoeg. Van de 18 ge
speelde wedstrijden werden er slechts 7
gewonnen, 10 gelijk gespeeld en 1 verlo
ren. Dit seizoen valt eigenlijk geen
kampioen aan te wijzen. Het krachtsver
schil is daarvoor te gering. Nemen wc
bijvoorbeeld H. B. S. Deze club staat er
op het oogenblik in theorie zóó voor. dat
zij kan degradeeren wanneer zij
op het punten-aantal van 17 blijft staan
en kampioen worden, als zij
haar vijf resteerende wedstrijden wint
dus 27 punten haalt en wanneer de
clubs, die nu nog bóven haar staan,
niet meer dan 26 punten bemachtigen.
Zóó zal het in de praktijk evenwel niet
loopenl
Gelukkig voor R. C. H. is wel haast
zeker een nederlaag van Spartaan tegen
H. B. S. te voorspellen, ook al moesten
de Sloterdijkers 9 April op eigen terrein
reeds een nederlaag tegen de zwartje»
boeken. Verliest Spartaan inderdaad,
dan zou R. C. H. zich de weelde kunnen
veroorioven, tegen Ajax gelijk te spelen,
want dan heeft R. C. H. een punt méér
dan Spartaan. Veel beter is het even
wel, als de blauw-zwarten op beide pun-
beslag weten te leggeu want dan
hebben ze tegen H. B. S. die natuur
lijk op wraak zint over de op eigen ter-
op 19 Maart geleden nederlaag
weinig meer de handen vrij. Wie het
blok met uitslagen even inziet zal erva-
dat de papieren van R. C. H. zeer
veel beter zijn dan die van Spartaan.
Het eigenaardige feit doet zich voor,
dat beide clubs nog dezelfde tegenstan
ders hebben, met dit belangrijke ver
schil evenwel, dat R. C. H. ze rustig
den Middenweg kan afwachten en
Sjiartaan ze op een vreemd terrein moet
bestrijden. Dit scheelt toch wei minstens
één punt, dat misschien juist voldoende
zal blijken te wezen om R. C. H. voor
de eerste klasse te behouden.
Den uitslag van den wedstrijd van
morgen zullen we maar niet voorspel
len, omdat het evengoed een overwin
ning, als een gelijk spel of een neder
laag kan wezen. Laten we dus op het
allerbeste resultaat hopen.
De volgende punten zijn behaald:
R. C. H.D. F. C. (1—1) 1
R. C. H.Spartaan (21) 2
R. C H.—U. V. V. (3—i) 2
H. B: S.—R. C. H (1—2) 2
R C. H—V. O. C. {2—1) 2
R, C. H.Feijenoord (1r) 1
R. C. H.—H. V. V. (2—1) 2
Ajax—R. C, H. (r—1) J
V. O. C.—R. C. H. (2—3) 2
Totaal 15
Aan R. C. H. is het, oru er voor te
zorgen dat dit totaal zoo hoog'•moge
lijk wordt;
Het verdere programma.
Haarlem, die aanvankelijk een vrijen
Zondag had, gaat nu toch naar Utrecht,
om daar een wedstrijd tegen U. V. V,
te spelen. Het was ook eigenlijk te gek,
bij den beslaandcn achterstand deze
twee clubs niet tc laten spelen. We ver
namen, dat Haarlem verzocht heeft, de
zen wedstrijd te doen plaats hebben. Dit
pleit voor dc sportiviteit van het Haar
lem-bestuur, om niettegenstaande de
bijna voortdurende onvolledigheid
ito elftal, toch dezen uitwedstrijd
te vragen, waarbij vrijwel zeker beslist
zal worden over de kampioenskansen
van de roodbroeken. Want als deze wed
strijd verloren wordt, of zelfs maar ge
lijk gespeeld, dau kan ook d i t seizoen
de kampioensvlag niet aan den Schater-
weg geheschen worden, want Blauw Wit,
die neg vier wedstrijden spelen moei
en reeds 25 punten heeft, zal dan na
tuurlijk wel alle krachten inspannen om
den voorsprong te behouden.
Haarlem heeft m.orgea evenwel een
dubbele aanleiding, om de overwinning
te bevechten. Ten eerste de kamp-'oens-
kat.scn en ten tweede he: revanche ne
er de eenigste op eigen
geleden nederlaag, die U. V. V. haar op
3 November toebracht. Gaarne zouden
ve thans een Haarlemsche overwinning
villen voorspellen, maar durven
toch niet aan. Want dat buitenspel
van Swarttouw.I Acht clubs hebben
evenveel wedstrijden noodig gehad, om
bij elkaar veertien maal den bal ti
Utrecht in het net van U. V. V. te de-
poneeren. Bij do uitwedstrijden gelukte
Swarttouw dit niet zoo gemakkelijk,
daarbij werd in zes wedstrijden negen
maal de Utrechtsche doelverdediger
gepasseerd. Voor morgen kunnen we
dus niet anders doen. dan oR,een over-
inning voor do roodbroeken hopen!
H. B. S.Spartaan is reeds hierboven
besproken
In Amsterdam een geweldige strijd
tussehen Blauw Wit en Feijenoord. Ook
hier valt dc uitslag heel moeilijk te voor
spellen, al denken wc het meest aan een
overwinning voor Blauw Wit. Op 23 Oc
tober wist Feijenoord inet 32 van
Blauw Wit te winnen.
Tenslotte V. O. C.H. V. V. Deze
twee speelden 23 October in Den Haag
12 gelijk. V. O. C. heeft deze maand
twee smadelijke nederlagen tegen H.
B. S. geleden, zoodat het niet onmoge
lijk is, dat H. V. V. van de te verwach-
buitengewone krachtsinspanning
van V. O. C. dc dupe wordt.
Voor de Overgangsklasse speelt
Stormvogels thuis tegen V. U. C. Wil
len de IJmuidenaren hun kans op pro
motie naar de eerste klas behouden,
dan doen zij het allerbest, dezen wed
strijd niet te verliezen, niet gelijk te
6pelen, maar te winnen!
Schoten cn E. D. O. spelen voor dc
tweede klasse A. thuis respectievelijk te
gen V. S. V. en Alcmaria Victrix/ Do
thuisclubs zullen wel winnen.
NIEUWE CEVECHTEN IN IERLAND.
De bijeenkomst van do
geallieerden.
d'le het vredesverdrag van Versailles
oiwderieekeiKlen, is vastgesteld op
Zondag 7 Mei.
is dus de vergadering van den
Oppersten Raad die Lloyd George
wenechte, om Frankrijk ter verant
woording te roepen ovor de uitlatin
gen van Potncaré over Fr ankrijks
piamren om zoo noodig alleen van
Duitschland nakomiirug van 't Vre
desverdrag af te dwingen.
Poincaré zal op 7 Mei nog niet
tegenwoordig zijn.
De Italia arische bladen melden, dat
Lloyd George en Sciianzer hebben
verklaard don terugkeer van Mille-
rand te willen afwachten. Ook een
bijeenkomst in het midden der
maand Mei is nog vroeg genoeg om
te beraadslagen over de door Poin-
carê aangekondigde dwangmaatre
gelen tegen DuitécMond en om te
trachten doze te verhinderen.
De Duitsche minister en
gedelegeerde Rathenau.
heeft voor vertegenwoordigers van
de internationale pers een rede ge-
houdn, waarin hij o.in- zei^e:
Men heeft mij medegedeeld, dat het
voornemen bestaat, over eenige da
gen een plenaire zitting van de con-
terentio bijeen te roepen. Wanneer
dit het geval mocht zijn, dan valt
daaruit te condudeeren, dat daarme
de de conferentie in oen nieuw sta
dium is gekomen.
Wanneer wij een blik slaan op de
periode der conferentie, welk© thans
achter ons ligt, da>n blijkt daaruit,
dat deze in de eerste plaats tot resul
taat heeft gehad, dat er door de com
missies een aantal economische prin
cipes zijn geformuleerd, die waar
schijnlijk in de plenaire ritting zui
den worden bevestigd.
Op deze principes is tamelijk veel
kritiek uitgeoefend. M<xi heeft
gewezen, dat zelfs door de meest ge-
leerdo besprekingen de toestanden,
welke in de wereld heerechen, zich
niet laten veranderen. Deze kritiek is
zeer onbillijk en niet in overeenstem
ming met het wezen der conferentie-
Het is van groote waarde, dat alle
naties, die onder dezelfde zorgen ge
bukt gaan, bijeen zijn gekomen, ten
einde er over te beraadslagen, of er
principes zijn, die zorgen kunnen ver
lichten.
In ieder geval zal men door het
vaststeken van deze beginselen lot
het besef konten, dat samenwerking
tussehen do naties op den duur nood
zakelijk is voor het economisch her
rie:
Een ander deel van de conferentie
houdt rich met. het Russische
stuk bezig: en ia daarmede nog met
gereed. Ik hoop en wonsch oprecht,
dat de onderhandelingen, welke tus
sehen de geallieerden cn Rusland
worden gevoerd, tot een gunstig en
voor beide partijen bevredigend re
sultaat zullen leiden. Ik concludeer
dit uit hetgeen men uiij heeft mede
gedeeld, n.l. dat L'.oyd Ggorge tot dc
Engetscho en, AmeriKaansche journa
listen een rede heeft gehouden. Ik be
nijd degenen, die deze rede hebben
aangehoord, want, voor zoover ik er
ovei Kan oordeeien, was het een dei
mooiste redevoeringen, welke bier
tzijn gehouden.
Wat mij bijzonder heeft getrof
fen, is do groote intensiteit, waar
mede deze staatsman, die niet alleen
aan het hoofd van een groote natie,
doch ook aan het hoofd van een we
reldrijk staat, in de verre toekomst
weet te nlikker» en zich aan het te
genwoordige weet le ontrukken. Ilij
neeft het beginsel verdedigd; „T
just, equitableDeze drie woorden
moeten met gouden letters in de zit
tingzaal van Genua worden ©j>ge-
teekend.
Wij gelooven, dat hij, bezield met
deze gedachte, een actie begint, weilke
ten doel heeft, een duurzame vrede
131 Europa te stichten, n.l. doordat
aJie naties zich zuilen verplichten,
el kaai* niet aau te vallen. Wanneer
een dergelijk plan aan «ie orde komt,
dan zat het door de geheele wereiu
worden toegejuicht en de conferentie
van Genua tot eer. historisch feit
maken. Ik ben met dc bijzonderheden
van het plan niet bokend. 1
alleen, hetgeen in do bladen heeft
gestaan, doch ik wil thans reeds ver
klaren, dat een plan, dat den werke
lijker! vrede ten doel heeft, en wel een
vrede op een grondslag van waarlij-
ke gerechtigheid en gelijke verplich
tingen en rechten voor alle naties,
ook door- Duitschland zal worden ge
steund on dat het er toe zal mede
werken het welslagen van dit plan te
verzekeren. Wanneer het gelukt, een
dergelijk plan ten uitvoer te brengen,
dan kunnen <ail'len zich gelukkig acli-
1, aan de conferentie van Genua
hebben deelgenomen".
Overwoog Frankrijk inderdaad
dwangmaatregelen tegen
DuU&chlond?
Uit Frankfort wordt aan het „N. v.
d. D." gemeld De in Coblenz uitgelekte
militaire jilannen voor het geval tegen
het einde van Mei of in het begin van
Juni tot dwangmaatregelen zal worden
overgegaan en daardoor de oorlog tegen
Duitschland zal worden hervat, betreffen
het volgende
„Het eerste marsclidoel zijn de stre
ken van Haltern, Hatnin, Wetzlar en Ha-
nau. Eeret wanneer de Duitscher» ge
wapende tegenstand bieden aan den op-
marsch der Franschc en Belgische troe
pen," zal die naar het Oosten verder wor
den voortgezet en wel in het Noorden
naar Münstcr en in het Zuiden naar het
Thüringer- cn Frankenwald."
Het „N. v. d. D." deelt dit bericht
evenwel onder voorbehoud mede.
In een bespreking van de houding v;
Poincaré raadt de „Frankf. Ztg." na«
drukkelijk het Duitsche volk om een po-
litiek te voeren, waarbij frankrijk elke
grond en schijngrond ontnomen wordt
om een eigenmachtig ingrijpen te recht,
vaardigen. En tevens waarschuwt het
blad, niet al ie vast er op te vertrouwen
cat Londen, ais het tea slotte er om
gaat, afdoende verzet zal bieden. Zaak
van Duitschland is het, alles te vermij-
,^at «kere kringen in Frankrijk
aanleiding zou kunnen geven een pre
ventieven oorlog te beginnen.
Italië tevreden.
De Italiaansohe Minister-presi
dent Facta heeft in een interview
verKlaard dat Italië de gunstige uit
werking ondervindt van de confe
rentie van Genua. Het internationaal
aanzien van het land heeft zich ver
hoogd, hetgeen blijkt uit nieuwe cre-
dietaanbieüingen en zich ook uit in
de bevestiging van den binnenland-
sclien vrede, hetgeen een gunstigen
invloed heeft op de internationale
positio.
De Russische quaesfie
een stapje verder gekomen.
De eerste politieke commissie van do
conierentie te Genua zou Vrijdag bijeen
komen. In deze zitting zou aan de Rus.
sen een memorandum worden overhan
digd, dat het antwoord op de door hen
gedane tegen-voorstellen zal bevatten.
Het memorandum bestaat uit twee
deelen. Het eerste deel is een uitvoerige
toelichting van de weigering der Rus
sische cischen. Het tweede deel bevat
een aankondiging der te vcrlecnen cre-
dieten tot een bedrag, dat nog niet be-
keiia is. Deze cjredieten zullen echter
niet aan de regeenng van Moskou, doch
aan de Russische vennootschappen wor
den verleend.
Het memorandum is niet ingekleed in
den vorm van een ultimatum ,doch in
zeer nauwkeurige bewoordingen opge
steld.
Uit Moskou wordt gemeld In de
voltallige zitting van den Sovjet van
Moskou werd rapport uitgebracht over
hei verloop van de besprekingen te Ge
nua. Met algenieene stemmen werd be
sloten, een radio-telegram te zenden aan
de Russische delegatie te Genua, waarbij
haar optreden wordt goedgekeurd en
wordt verklaard, dat de Sovjet van Mos
kou er op staat, dat geen enkele con
cessie, in welken vorm ook, welke hel
zelfbestemniingsiecht en de vrijheid van
het Russische volk beperkt, gemaakt
wordt en dat alleen zulke overeenkom.
worden getroffen, die Rusland den
vrede en de mogelijkheid voor zijn eco
nomisch herstel verzekeren.
De Russen ij vet en voor do
harvdelshetrokkfngen.
De plaatsvervangende Russische volks
commissaris van den buitcnlandschen
handel, Fnrnkin, heeft aan de Sovjet-
pers verklaard, dat het zwaartepunt voor
de buitenlandsche handelsopcraties van
Rusland zich geleidelijk van Londen
naar Berlijn verplaatst. Er zijn reeds
160 contracten ontworpen met Duitsche
firma's voor alle takken van industrie,
waarvan enkele reeds zijn gerealiseerd.
Wanneer van de 160 ontwerpen ook
slechts 25 worden verwezenlijkt, dan
zou daardoor reeds een breede basis
worden gelegd voor gemeenschappelij-
ken economischen arbeic.
Het Duitsch-Russische verdrag van
Rapallo is een sterke drijfveer voor hei
bevorderen van den goederenhandel tus
sehen Duitschland en Rusland. Voor
den eerstvolgenden tijd zal Duitschland
de rol van tusschenpersoon spelen tus
sehen Rusland en de markten van West.
Europa.
Officieel wordt gemeld, dat de plaats
vervangende volkscommissaris van Bui
tenlandsche Zaken. Karachaa, zich heeft
gewend tot den Duitschen diplomaticken
vertegenwoordiger, graaf Weidfeldt, met
het voorstel, tussehen de Kaukasischo
federatie Georgic, Armenië, Azerbeid
zjan eenerzijds en Duitschland ander
zijds, onderhandelingen te openen voor
het sluiten van een overeenkomst naar
het voorbeeld van het verdrag van Ra
pallo. Karachan heeft hiertoe zijn be
middeling aangeboden.
Een RussischDuitsch
diner.
Dc Russische delegatie tc Genua heeft
aan <ie Duitsche delegatie een diner aan
geboden, waaraan o.m. door dr. Wirth,
Rathenau cn bohmidt werd deelgeno
men. Tsjitsjeriti hield een toespraak,
waatin hij er op wees. dat Duitschland
5te groote mogendheid is, die
weer normale en vriendschappelijke be
trekkingen met Rusland heeft aange
knoopt.
Rijkskanselier Wirth antwoordde, dat
het Duiisch-Russischc verdrag niet al.
leen in het belang was van deze twee
landen, doch zou medewerken tot het
herstel van de geheele wereld. Door dit
verdrag is bereikt, zeide hij, dat tweo
volken, die eertijds in den bloedigcn
strijd tegenover elkander hebben ge-
thans weer gemeenschappelijk
samenwerken. Dr. Wirth noemde het
•erdrag de eerste stap naar de vreea-
atne gemeenschappelijke samenwerking
in Europa.
De houding der neutralen.
De diplomatieke medewerker van de
„Dajly Telegraph" bespreekt uitvoerig
de ernstige grieven der vroegere neu
trale mogendheden te Genua. Hij waar.
iwt tegen een mogelijke crisis tus
sehen de geallieerden en do neutralen,
na de huidige crisis. „De mogelijkheid
van een crisis wordt aangeduid door do
bijeenkomst der neutralen onder voor
zitterschap van den bekwamen Neder-
landschen minister Van Karnebcek,
waar openlijk critiek werd geoefend op
het geheele gedrag der conferentie en
waar de houding der neutralen werd be
sproken tegenover de verschillende ont-
werpen van een verdrag van non-agrei-
