HAARLEM'S DAGBLAD
Uit de Wereld.
ZATEBDAO 17 JUNI 1922 VIJFDI BLAD
Zonder wiskundige kennis te bezit
ten, indien men Slechts weet, dat de
venhoudJaig tuaschen de middlellijnj
en den omtrek van een cirkel is als
van 7 tot 22, kan men ziclx een denk
beeld vormen van de wijze, waarop
de sterrenkundigen die afstanden,
waarop de hemellichamen zich van'
ons bevinden, berekend hebben. Men
dient ook te weten dat het 360ste
dioel van een cirkelomtrek genoemd
wordt graad, het 60ste van e-en graad
jmnuut en het 60ste van een minuut
seconde, en dat een hoek, tusschen
wellis beanen men een cirkelboog
,van één graad icon trekken genoemd
wordt een hoek van één graad. Wan
neer men zegt, dat men een voorwerp
EEN EN ANDER OVER DE MAAN.
nan of 60 halve aardmiddellijnen
(aardetralen). Als men nu in het mid
delpunt der aarde de punt kon plaat
sen van een reuzen passer en met
een passer opening van 60 a aids tru
ien oen cirkel kon beschrijven zou de
ze cirkel de lengte hebben van de
baan der maan om du aaide. Met een
passerwijdte van één aardstraal heb
ben we den omtrek dei" aard© of 40
niillioen K.M., met een. van 60 aarcLr
stralen, hebben we dus 60 maal 40 of
2400 mkllioan K.M. Dezen weg legt de
maan af in bijna 27 1/3 dag ol om
hot juist te zeggen in 2 millioen 360
duizend 591 seconden, keu eenvoudi
ge deeling loert ons dat de snelheid
ia 1017 Meter per seconde, dus ruim
tiet onder oen hoek van ean graad,, 30 maal zoo groot als die van
bedoelt men, dat de denkbeeldige lij
nen, die men trekt van het oog maar
ien top van het voorwerp en naai
den voet daarvan, eem hoek van een
graad vormen.
Nu doet zich de vraag voor: hoe ver
moet een voorwerp van ons verwij
derd zijn om gezien te worden onder
een hoek van éen graad? Een eenvou
dige berekening geeft hierop het ant
woord. Een cirkelomtrek bevat 360
graden. Laat bij vb. iedere graad 1
Meter lang zijn, dan zal de omtrek
zijn 360 M., de middellijn het 7/22
deel daarvan of 114 Meter ruim en
het middelpunt zal 57 M. (ruim) ver
wijderd zijn van den omtrek. Hieruit
volgt ,dat een voorwerp van 1 Meter
hoog, wanneer het zich bevindt op 57
Meter afstand, gezien wordt onder
een hoek van 1 graad en omgekeerd,
dat ieder voorwerp dat gezien wordt
onder een hoek van 1 graad, rich be
vindt op oen afstand gelijk aan 57
maal zijn hoogte. Hoe grooter de
hoek is, hoe kiener de afstand, Ziet
men het voonverp van 1 Meter onder
een hoek van twee graden, dan zal
de omtrek van den cirkel zijn 180 M.
de middellijn 57 en de afstand van
midde'punt tot voorwerp de helft
van 57. Omgekeerd hoe kleiner hoek,
hoe grooter de afstand. Ziet men
dus een voorworp onder een hoek
van 1 minuut, dan bevindt het zich
op een afstand van 60 maal 57 maal
of 3-120 maal zijn hoogte; ziet men 't on
der een hoek van 1 seconde dan is
het weer 60 maal verder verwijderd,
dus 205200 maal zijn doorsneelijm.
Het getal 57 is iets te klom, vandaar
dat de uitkomsten ook iets te klein
zijn, de ware uitkomsten zijn.. 3438 en
206265. Als een man van 1 Meter 70
zicli bevindt op oen afstand van 57
nmal zijn grootte of 97 Meter ziet
man hem ouder een hoek van een
graad; om hein te zien onder een hoes.
van een minuut zou liu moeten zijn op
een afstand vau o820 M. en om gezien
te worden onder een lioea van een
aoconüe ,zou hij k49 Kilometer verwij
derd moeten zijn. Zulke hoeken zijn
natuurlijk onwaarneembaar voor het
bloote oog. Wanneer men een haar
van een tiende van een millimeter
dikte ziet op een afstand van 2d
/Motor, zou die dikte «en hoek vor
men van 1 aóconde, natuurlijk weer
iets onmogelijks voor het bloote oog.
Maar de astronomische werktuigen
zijn zou geniaal verfijnd dat zeifs
nog kleinere hoeken kunnen worden
waargenomen.
Daar de maansciiijf van hier uit
gezien wordt onder ©en hoek van.
ruim een halven graad (31 minuten
3 seconden), is haar al'stand gelijn
aan iets minder dan 2 maal 57 maai
liaar middellijn en wel aan 110 maal
haar middellijn.
In 1752 bleen uit de waarnemingen,
floor tv. ixi Fransclie sterrenkundigen
gelijktijdig verricht te Berlijn en aan
ue Kaap de Goede Hoop, dat de twee
lijnen die men van uit twee punten
op aarde, die ©en aandmiddeliijn
van elkaar verwijderd zijn, naar het
midden der maansciiijf in verbeel
ding zou kunnen trekken, een hoek
zouden \ormen van bijna 2 graden.
Uieruit volgt dat de aarde, iets meer
dan de liedt van 57 maai haar mid
dellijn in rond getal 30 maal haar
middellijn van de maan is verwij
derd.
De alstand van aarde tot maan
dus gelijk aan 110 maanmiddellïjnen
of 30 uardmidde. lijnen. Daar de
lengte der aardmiddellijn volkomen
bekend is, n.l. 12742 Kilometer, is de
afstand in rond getal 3S4.GOO Kilo
meter, terwijl de middellijn des-
maan 3/11 van die der aarde be
draagt, (juister 273 duizendsten) en
dus een lengte beeft van 3434 Kilo
meter.
De omtrek der maan is dus 22/7
maal 3434 Kilometer of in rond getal
bijna 11 millioen K.M. (die der aardt
rond -10 millioen K.M.); het opper
vlak, dat voor iedcren bol gelijk is
aan omtrek maal middellijn, be
draagt 38 mllioen vierkante K.M.,
dat is viermaail zoo groot als Europa
en even groot als Noord- en Zuid-
Ameriika te zamen.
De inhoud dei- aaide is 49 maal
zoo groot als die der maan. Ook dit
kan men vinden door een eenvoudige
berekening. Wanneer de middellijnen
van twee bollen rich verhouden
bijv. als 2 tot 3. dan hebben hun in
houden een verhouding van 2 maal 2
maal 2 tot 3 maal 3 maal
staan cl.r middellijnen van maan en
aarde tot elkaar als 3 tot 11, dus staan
hun inhouden lot elkaar als 27 tot
1331; en daar 27 op 1331 ruim 49
maal begrepen is, is ook de aardbol
ruim 49 maal zoo groot als de maen.
Do maan heeft behalve een schijn
bare beweging, die ze gemeen heeft
niet alle andere hemellichamen on
die ©en gevolg is van. de aswenteling
ilfir aarde, n.l. een schijnbaren kring
loop in 24 uren om de aarde, ooi',
'werkelijk© bewegingen. Zoo draait
zij werkelijk oen de aarde in den tijd
vun 27 dagen 7 uren43 minuten en 11
seconden en tegelijk vergezelt
onze aarde op haar jaarlijkschen
weg om de zon. Die beweging om de
aarde heeft een snelheid van niet
minder dan 1017 Meter per seconde,
dus moer dan 1 Kilometer. Ook dit
kunnen we nagaan door de volgende
berekening.
De omtrok der aarde is 40 millioen
Ji.M. en de afstand tusschen de beide
hemellichamen is 30 aardmiddellii-
sneltrein, dlLe 120 Kilometer per uur
(33 Meter per seconde) aflegt.
In eeai vorig artikel vau deze ru
briek hebben we gezien, dat tusschen
twee opeenvolgend© nieuwe manen
meer tijd verloopt dan 2? 1/3 dag en
wel 29 dagen, 12 uren, 44 minuten en
3 seconden. De oorzaak van dit ver-
scliijnsel is liet voigende. De maan
is evenals onze aarde een donker bol
vormig lichaam. Als zij zich be
vindt tusschen de aards mi de zon
is de door de zon verlichte helft van
ons af en de niet door de zon verlich
te ,dus de donkere helft naar ons
toegekeerd en hebben we nieuwe
maan. Ais de maan een volledigen
omloop om de aarde volbracht heeft,
heeft de aarde weer een 13de deel van
haar baan om de zon afgelegd. Om
nu weer op ééne lijn te komen met de
aarde en de zon, heelt de maan nog
ruim twee dagen noodig, van daar
het verschil tusschen den werkelijken
omloopstijd en den tijd die ©r ver
loopt tusschen twee nieuwe manen.
Zooals ieder weet, worden de
schijngestalten der maan veroor
zaakt, door haar stand ten opriclüe
van de aarde en de zon. Iedere bol,
die blootgesteld is aan een lichtbron,
wordt daardoor voor de helft ver
licht en maakt op een afstand gezien
den indruk van ©en cirkelvormige
schijf. Dit 'is ook het geval met de
ir.aan. Steeds staat zij aan den he
mel ais een voor de helft verlichte bol
maar wij zien deze verlichte helft
slechte én haar geheel wanneer zij
geheel naar ons is toegekeerd, d.L
w anneer de aarde staat tusschen zon
en maan, dus wanneer het voor ons
volle maan is. We hebben eerste en
laatste kwartier, wanneer de lijn ge
trokken van de aarde naar de maan
met jgie getrokken lijn van de aarde
naar de zon een rechten hoek vormt.
Wo zien haar dan als een half cirkel-
v!ak, daar slechts de helft vn.n het
verlichte deel voor ons zichtbaar is.
Een practisch middeltje oju te zien
of wo liet eerste of het laatste kwar
tier hebban is liet volgende. Wanneer
wij door den middellijn van den hal-
ven cirkel tc verlengen een P kunnen
krijgen is het 1ste kwartier en als we
©en d kunnen maken is het laatste
kwartier (preamer is eerste en der-
mor is -laatste, in het Frahsbh).
Wanneer men iemand op den man.
af vraagt; „De maan draait om
aarde eut draait met de aarde mee
om de zon. Geel nu eens door een
een handbeweging aan hoe re u den
weg voorsten, die zij vorgt", aai
er veel kans dat hij met ue hand
aangeven een onafgebroken reeks
van lussen, uit is ecuter onjuist. De
ware weg voimt een siangetiju, waar
van die Kronkelingen zoo lang gerekt
zijn, dat zij maar weuing verschilt
van do baan der aarde om do zon.
De afstand van de aarde tot de zon
is n.L 400 maai die van de aaide tol
do maan. .Ms men de aardbaan voor
stelt ooor ©en cirkel, ge-trom*.ea met
een passeropening van 4 Meter, zal
de baan der maan zich nergens ver
der vau den cirkel verwijderen aan
21/2 millimeter. Eigenlijk is de bena
ming slangelijn ook niet juist, daar
nergens de bode kant der lijn naar
de zon gekeerd is, maar steeds de
holle. Het is üi de werkelijkheid een
gebogen lijn, die bij ieder eerste en
laatste kwartier do aardbaan snijdt
en zich er nooit verder dan 384000
Kilometer van verwijdert, op zich
zelf beschouwd een enorme afstand,
die echter ten opzichte van de aar-
baan gean grooter vereclül oplevert
dan 2 1/2 millimeter op een passer-
opening van 4 Meter. We zien het
weer bewsarfaeid; alles ter wereld is
betrekkelijk.
Constantlnopel.
(Van ecu bijzonderen medewerker). *t Waren groots feestdagen, want
Moeilijk is het den indruk weer te j de tijd, waarin de Turk niet mag eum
of rooken, zoolang 't zoo iicht is, dat
men, zooals de koran zegt, „een
zwarte draad van een witte kan on
derscheiden" was voorbij, 't Was
Ba ij ram, waarna de Ramazan aan
vangt. in dien tijd eet de Turk wer
kelijk niet overdag, maar 's avonds
togen doukar worden staat hij
wachten, in de een© hand ©en siga-
retie, in de an dei" e ©en vork met sar
dien, en zoodra de eerste roep van de
minaret weerklinkt, hapt hij
's Nachts loopen er dan mannen en
jongens met trommels en toeters rond
om de menschen wakker te maken
hen er aan te herinneren, dat ze nu
eten inogen, want morgen is het weer
uit.
Die tijd was nu voorbij.
Er is nog zooveel van die wonder-
rrouwen bewegen zich haastig tus-voile stad te vertellen, dat 11c in een
sciien de mannen door, geheel in het volgenden brief hoop voort te gaan.
zwart met witten sluier voor de oogen,
of in een wit lang kleed, terwijl een
zwarte sluier het gelaat bedekt. En
kele zag ik, want ol de vrouwen wor
den tlirns gehouden, hetgeen weinig
meer voorkomt, de rampzalige toe-
irksche wouw, zooals
beschreef in zijn Jkr. iui. A. lr. ae Savornin Lokmaa
bespreekt in „De Nederlandei" het plat
geven, die Constantlnopel op ecu
vreemdeling maakt. Hij ziet menschen
en dingen, di© hij nooit eerder zag,
gebouwen, dia hem herinneren aan
dingen, eens, lang geleden, in won
derlijke boeken gelezen. Hij staat te
midden van een leven, dat hij niet
kent, een werkelijk le/au, met al zijn
gesjouw en gedraaf. Hij voelt zich
„als een kat in ©en vreemd pakhuis".
Den eersten dag, dat ik in Constan-
tinopel was, had ik zoon geval. Ik
stond op de „nieuwe brug", welke
Galnta en Stamboel, aan weerszijden
van den Gouden Hoorn gelegen, ver-1
bindt en liet 't verkeer met al zijn
eigenaardigheden vooroijgaan. Over
al zie ik om me heen do roode lez-
zen, mooie en leeiijke, maar door bij
na alten gedragen. Enkele gesluierde
Pers-öïerziciii
stand van d© Turksche vrouw, zooals VERANDERING VAN KIESSTELSEL.
Pierre Loti die
„Desenchantie'
is groot-endeels ver-
Kerk en School
SCHOOLSTAKING IN CANADA. -
Te Brandon, in Manitoba, rijn do on
derwijzers ten getale van tachtig
sedert 30 April in staking, omdat zij
geen genoegen wensolien te nemen
met den door de autoriteiten aange
zegd© verlaging hunner salarissen met
vijfentwintig percent. Sedert is het
onderwijs er vo'slogen gedesorgani
seerd. Do school bevolking, de op de
hand der onderwijzers is, jaagt die
plaatsvervangende onderwijzers weg
met allerlei plagerij en obstructie, zoo
dat thans nog maar een paar hunner
over is, en heeft ook all in het open
baar gedemonstreerd met barden,
waarop stond: „Wij willen o'
derwijzers terug hebben!"
De Btaking houdt de bevolking ver
deeld. De schoolautoriteiten worden
gesteund door het conservatieve deel
der bevolking, de ouders der school
gaande jeugd steunen de onderwijzers
in hun actie. Beide partijen zijn even
e lork en geen harer toont teekenen
die duiden op zwichten. Verscheidene
der vroegere onderwijzers zijn over
gegaan tot het openen van particuliere
seholon, terwijl een aantal der oudere
leerlingen elders onderwijs vindt.
anderd of ze hebben met het ge
bruik gebroken. Sommigen ook, de
halven, hebben met do mode van dun
ne fijne kousen, .heeie doorzichtige
sluiers, waardoor 't gölaat duidelijk
te bespeuren ie. WéDzïjn er nog be-
jierkmgen in 't leven van de Turk
sche vrouw dansen, om een voor
beeld te noemen, mogen ze slechts in
intiemen kring maar toch
staan rij nu meer als mensch naast
den man.
Vete Russen gaan ar langs me heen,
soms sjofele soldaten, "t overblijfsel
van WTangel's leger, dat overal over
den Balkan verspreid is, maar ook
fiink© Georgiêrs, di© aan weerszijden
op de borst van hun lang© jas om
achttal zakjes hebben, terwijl zij in
hun gordel, waarmee ze zich weten
in te pennen op 6en wijze, die elke
Westersche vrouw jaloerseh zou ma
ken, een fraaien doik dragen. Rijk©
officieren van des Sultana lijfwacht in
hel scharlaken uniformen met gouden
Iressen afgezet, paradeeren hier op en
neer. Tientallen bedeiaars, vies en
schilderachtig, verminkt en vergroeid,
groot en klein, de ellendigste exem
plaren, hebben hun bedelende handen
al naar me opgeheven.
Rechts van mij ligt Stamboel. Twee
groote moskeeën} de Jan Walidi en de
Sheik ul Isiamat, verheffen zich over
de andere lage huizen, terwijl hun
mmarets zich fijn in de lucht afteeke-
kenen. Links Galata en hooger tegfn
den heuvel Pera. Daartusschen ligt
de Gouden Hoorn, waarbinnen ue
kleine schepen liggen, alle met de roo-
de Turksche vlag in top.
Ln Peru treft men. alle volken van
Europa aan. Daar is het netjes, de
straten zijn begaanbaar, auto's en
trams rijden er snel, daar vindt men
de groote hotels (zonder wandluizen,
zoowel van oud-Rusland, als van de
Sovjet-regeering, maar alle mogelijke
menschen loopen ©r door elkaar, ver
schillend in nationaliteit, verschil
lend in rang en stand. Pera us d©
Èuropeesche buurt met zijn goede ca-
fé's, waar 's avonds het pleziar is.
Eerst moet men echter naar Stam
boel, waar men in 't midden komt van
het drukke Turksche leven. Daar
ziet men de Turken echt, niet voorbij
jachtend zooals in Pera en Galata, en
kan hen waarnemen in him handel
tje, in hun moskeeën. In de andere
buurten zijn ze vereuropeescht of
hooren er niet thuis, maar in Stam
boel zelf zijn ze in hun eigen doen.
't Eerst ging ik de Aga Sofia be
zoeken, de groote m-cekee, wier
naam men in één met Constantinopel
noemt. Na enkele pasfoimaliteiien
om d© Grieken te weren, die jaren en
jaren geleden eens een poging schij
nen gedaan te hebben om ae moskee
emieten, waarom ze ook nu nog
r.ooit toegelaten mogen worden
waarbij de wachthebbende soldaten
tot de conclusie kwamen, dat ik geen
Griek was, al begrepen ze niet wat er
stond zoo'n groot oranje zegel geeft
toch respect werd ik toegelaten.
Voorzien van een goed boekje hield ik
aile bereidvaardige gidsen van me af
niets is onaangenamer dan met
een onvenschiliig mensek langs mooie
dingen te rennen, waarvan de geschie
denis op de bekende drexmsiem wordt
afgedraaid en ging op weg.
Bij den ingang van de moskee werd
me aan hei verstand gebracht, dat ik
schoenen uit moest trekken. Ik
deed zulks en ontving een paar keu
rige muiltjes, waarmee ik het heilig
dom, dat door geen modder van de
straat bezoedeld mag worden, binnen,
slofte.
Prachtig is de eerst© indruk
groote middenruimte wordt afgedekt
door een geweldig hoogan grooten
koepel met goud mozaïek, die aan do
zijkanten gedragen wordt door
zuilen, weike in den ouden tijd, toen
de kerk, na de tweede verwoesting
dooi' brand, weer opgebouwd werd,
ongeveer in 't midden dei- zesde eeuw
door Juslinianue, werden weggehaald
uit oude Grieksche tempels. Boven aan
de zuilen hangen groote groene plak
katen met gouden Turksche letters,
die de namen van Mohammed en de
groote profeten aanduiden. De stee-
nen grond is bedekt met mooie tapij
ten, die aan liet zoo groote gebouw
warmte geven. Daarop zitten of liggen
de Turken, verdiept in hun gebed, ter.
wijl op eentonige wijze de koran wordt
gezongen
Beelden zijn er niet, maar enkele
wandschilderingen zijn over uit den
tijd, toen de Aya Sofia nog een
Gri eksdi-katholieke kerk was. Daar
echter in een Mohamedaansohe mos
kee afbeeldingen van mensclion niet
geduld worden, heeft men de vleugels
der engelen vergroot, zoodat 't men-
schelijk beeld verdween. Men voelt
zich in 't niet zinken bij deze groot
heid. A3 te menschen worden poppe
tjes in deze onmetelijkheid, die rich
hoog boven de hoofden sluit D© Tur
ken opde knieën gelegen, bidden in
stilte, waarbij zij van te voren en na
afloop het lichaam voorover buigen
Ien met het hoofd even den grond ra
ken. Voortdurend© klinkt de eentonig©
stem, di© den koran zingt. Alles ia
daar stil en eenvoudig in die gewel
dige moskee.
van deu heer Van Koetsveld tot verbe
tering van het kiesstelsel voor de Staten-
GeneraaL Daar de heer Van Koetsveld
bedoeling heeft aan elk individu
de meest mogelijke zekerheid te ver
schaffen, dat zijn keuze zoo goed moge
lijk tot haar recht komt, betoogt de heer
Lohman, dal de individueele keuze voor
de Staten-üeneraal een dwaasheid is,
omdat zij niet leiden kan tot het doel; de
samenstelling van een behoorlijke verte
genwoordiging.
Wat vraagt men aan de kiezers? al
dus de heer Lohman.
In de eerste plaats, dat zij de rich
ting zullen aangeven, in welke naar hun
inzien het beste aan hun billijke wen-
schea tegemoet kan worden gekomen.
Om die taak te vervullen organiseeren
zich de kiezers in groepen, kiezen zij
hun jeidskeden, lezen en schrijven zij
hun bladen enz. Door het vaststellen
van progiamma's stellen zij zich zelven
telkens voor de vraag, hoe op de beste
wijze de publieke zaak moet worden ge
leid. Natuurlijk zuilen zij, evenmin als
wie dan ook, steeds den besten weg
instaanmaar ook hier geldt het „al
doende leert men".
Hoeveel gebreken ook mogen kleven
aan 't aigemeene, individueele kiesrecht,
naar mijn meening is nog geen voor on
zen tijd geschikt Kiesstelsel gevonden,
wat allicht door veicn zal worden inge
zien, als zij hel vergelijken met vroe
gere stelsels van meer beperkt kies
recht.
Ten aanzien van de moeilijkheid voor
den kiezer om den persoon aan te wij
zen, dien hij voor de taak van volksver
tegenwoordiger geschikt acht, meent de
heer Lohman, dat men naar het indirec
te kiesrecht terug moet, omdat colleges
uit enkele personen bestaande, beter
geschikt zijn tot het kiezen van een hoo
ger staatscollege. Dit indirecte kies
recht moet echter anders geregeld zijn
dan voorheenj
Men verliest gaat hij voort bij
de regeling van het kiesrecht te veel
uit het oog, dat, geheel anders dan
vóór veertig jaren, de kiezers zich heb
ben georganiseerd aan de hand van par
tijprogramma's. Dat is de grondslag
waarop de democratie wordt gebouwd.
Men laat, na openbare, vrije bespreking,
olk zelf aanwijzen in welke Dea
ling het wenscht te worden gestuurd; en
de gekozenen bezittea naar onze con
stitutie vele middelen om aan de ver
wezenlijking van hun inzichten kracht
bij te zetten.
die groepen doen het verstan
digst, met voor elke verkiezing, zelve
aan door haar daartoe gekozen mannen
op te diagen wie dezen voor de ge-
schiktsien houden om in de gegevi
standigheden ia de Stateu-Oeneraal
's lands belang te behartigen.
„Stel bijv., dat elke kiesvereeniging
(i of eenige tc zamen) één afgevaar
digde zendt naar het centraal college
voor de vaststelling der lijsten,
college 20u dan allereerst kunnen be
spreken voor welke takken van dienst
in de eerstvolgende jaren allereerst
moet worden gezorgd. Is men
rangorde het eens, dan zou voor elk deel
der Staatsbemoeiing de geschiktste kun
nen worden gekozen, zooals eike groo
te.par tij een leider heeft voor elk
detdeel en met niet gevaar loopt, zooals
thans, dat gehcete takken van dienst,
o.a. Koloniën, in de Kamer geen
schermer hebben, of, op zijn best, een
dilettant, die zijn wijsheid nog in de Ka
mer moet opdoen.
Aan die lijsten, ia opdracht van de
partij gevormd, zou de partij zich dan
gehouden moeten achten, en de stem
ming zelve zou slechts de grootte, de
beteckenis van de partij ia het licht
stellen dus het aantal leden bepalen 1
Maatregelen zouden kunnen worden ge
nomen, om tc verhinderen, dat alleen
de zittende Kamerleden het heft in han
den houden. En pitgeslotca moest woe
den dat het college uit eigen midden can-
didaten aanwees.
Het wil mij voorkomen, dat, gaat
men dien weg op, er meer kans op een
goede samenstelling der Staten-Generaal
is, dan wanneer slechts gezorgd wordt
dat iedere sictn evenveel te beteckcuen
heeft,
Binnenland
DUTTSCHE BJ3DBLOMDBRBN.
it Heerlen wordt aan de Tel, ge
meld
Ken groote plaag voor de bewoners
i-i (ie Ooctereno ziin de talrijke Duat-
ac'ac kinderen uit de naburige gemeen
ten over do grens, die hier komen be
delen.
Met troepjes van soms tien stuks ko
men x.ii des morsen© de gren© over en
vallen een lari-ig om een aalmoes,
met Je ster iotte>»e mededeeKng. dat
vader in den ..Kriog" gestorven en
moeder „krank" ie. eD meeeten stelen
als men hen niet goed in het oog
houdt. «Je raven.
es avonds keoren rii weder naar hun
„Heimat" terug, beladen met. boter
hammen. die de Holtendsche moeder©
door medelijden bewogen, hun geven
on een aantal marken, die rij tegen de
Kiieengebodald© centen ingewisseld
ihebben.
zijn kinderen, die por das Kon
der dtot tweehonderd mark bijoen krij
gen, wat voor Duitschland meer is dan
een volwaseen man verdient.
De politie doet alle moeit© di© be
delarij tegen te gaanelk uur van den
dag worden kinderen aangehouden,
en weder in groepen over de gr*na e<v
bracht. ©D winst echter i© zoo groot,
dat rii den volgende da* weer terug
komen. Het eten in het poUttebunsoi
is trouwen© lekker verirfa.ren ai na w
krijgen geen „prügefl", zoosla rtfi <te
Duitacheagenten.
Salarisssn (er Ambtenaren.
EEPERKINC VAN PREMIE.
VERLEENINC.
De minister van Arbeid maakt be
kend lo. dat tn verband met de voort
gaande daling van de bouwkosten de
huiur van met njtevooreeliot, ingevolge
dë Woningwet te bouwen arbeiders
woningen, waarvoor op 14 Juni 1922
de aanbesteding nog niet heeft plant©
gdhad. tan minste moet bedragen 80
pet. van de exploitatie-uitgaven
in verband met den groo
ten toevloed van aanvragen om de
preimie welke ingwolge het Kon.
Besluit van 18 Novembsr 1920, no. 29,
voor zoover dë berchikbare middelen
het toelaten, ten behoeve van den par
ticulieren woningbouw wordt ver
leend. niet de zekerheid kan worden
gegeven, dat on alls aanvragen, welk©
reeds bii het Departement van Arbeid
of bii den hoofdinspecteur van de
Volksgezondheid, den keer Van der
Kaa. ziin meekom-n, of welke alsnog
mochten worden ontvangen, gc-hc*;! of
ten deele gunstig zal kunnen worden
beschikt,
WezlEgliouv met R(]tcsst«a©
ATR. «0 VAN 'T BEZOLDICINCS-
BESL UIT.
De Centrale Commissie voor georga
niseerd overleg in ambtenarenzaken
vergaderden op 13 Juni 1.1.
BlijkeDs een schrijven van den mi
nister van Bi noena n asche Zaken, is
Bogeering voornamens artikel 40
van het Bezoldigingsbesluit zoodanig
te wijzigen, dat voor de op 1 Ju.'.
1922 in dienst zijnde ambtenaren dó
on dat tijdstip door hen genoten wed
den gewaarborgd blijven uit door
de Regeering gegeven toelichting
bleek, dat een voornemen om wij.-.-
gsns te brengen in liet peil der Rijlo-
bezoldiging op liet oogenl/Ik niet be
staat.
De bedoeling van do wijziging van
artikel 40 was geon andore dan om,
wanneer in eenige toekomst, ver of
nabii. eenige Regeering zou moeten
overgaan tot verlaging dei' salarisnor
men. die de Regeering daarin ton
aanzien van de na 1 Juli 1922 aauge-
steldo ambtenaren of verleende ver
hoogingen met te binden aan het to-
mwoordige artikel 40.
De vertegenwoordig©!© van eenige
organisaties waren van óórdeel, dat de
door de ïtegeeriug voorgestelde redac
tie van artikel 40 verschillend© vra
gen openlaat, waaromtrent zij ophel
dering wenschJen, alvorens advies aan
de Rogeei-ing uit te brengenhet door
hen gedane voorstel wederom con ige
vragen tot de Regeering te richten kon,
mede in vei'band niet de omstandig
heid. dat vóór den 15don Juni advies
roocst rijn uitgebraoht, geen moéiGtr
heid behalen.
Bii de breedvoerige bespreking van
het Regeeringsvoorstel en du daarop
door leden van de Centrale Commissie
ingediende amendementen bloek do
Commissie van oordeel dat, in venband
met die nog steeds heerechende duurte,
thans de tijd voor verlaging van de sa
larissen nog niet is aangebroken en dat
het zeer twijfelachtig is of de Ovenheid
bevoegd is eenmaal toegekend© po
riodieke verhoogirgen in te houden of
deze verhoogingen, die een doftl uit
maken van de salari9reg©Hng waarop
een ambtenaar ie aangesteld, step te
zetten, anders den om reden, bij hot
aangaan van de betrekking bekend.
Teneinde deze dubia op te heffen
besloot de Commissie de Regeering tc
adviseer©n art. 40 zoodanig rodigee-
ren dat voor de op 1 Jult 1922 in
dienst zijnde ambtenaren, de voor ben
salartsrege'.ingen gewaar
borgd blijven.
SMOKKELARIJ. ..De Tijd" ver
haalt Een Hoiiandsch koopman had in
den oorlog veel pech gehad, doordat hij
aan de beurs door speculatie veel geld
had verloren. Om zich wat te restautcc-
vestigde hij "zich in Duitschland en
bracht voor de variatie een kantoorbe*
diende mee. Aanvankelijk leefde hij in
Dortmund en Dusseldorf heerlijk van het
overgeschoten geld, dank zij de hulp
van juffrouw valuta. Later toen de ccr-
ten begonnen op te geraken, vestigde
hij zich te Aken en hield zich bezig inel
het uitvoeren van smokkelwaar. Meer
malen voer hij per auto over Horbach
naar Heerlen met ladingen parfume
rieën, toiletartikelen, kammen, schuur-
Hnnen, bakpoeder, en allerlei andere ar
tikelen. Zijn zoon was hem in Aken be
hulpzaam bij het aankoopen van allerlei
waren.
De kantoorbediende maakte telkens do
autotochten mee, deed evencen» inkoo-
pen in Aken met hulp van andere vrou
wen. Op zekeren dag kwam de douane
achter de smokkelpartij en arresteerde
den Hollander en de kantoorbediende.
Men vermoedt dat minstens voor ver
over ae zoo.ooo Mark smokkelwaar naar
Holland is uitgevoerd. Ten huize van
den Hollander cn den kantoorbediende,
tn beslag genomen. Beiden hadden xiclt
te verantwoorden voor dc rechtbank te
Aken. Het Openbaar Ministerie eischie
tegen den Hollander twee jaren ge
vangenisstraf en soo.ooo mark boete, te
gen den kantoorbediende 9 maandeji ge
vangenisstraf cn 100.000 mark boet\
en tegen den koopman uit Aken dm de
smokkelwaar grootcndecls geleverd had
6 maanden gevangenisstraf en 100.000
mark boete.
TELEPONEBllEN" ZONDER JUF
FROUW. Het N. v. D. drijft:
Donderdag werd te Amsterdam een
gin gemaakt met de invoering van bet
antonuitiaoh telefoon-systeem bjj
zeshonderd abonné 's, wonende ii
strook tuesoben ljjn 10 en Singel-gracht,
begrensd door Amstal on Rozengracht.
Deze abonné'e rijn reeds in hej b®*>4 ran
het automatische toestal, waarmee roon,
zooals bekend is, zondor telefoniste, zolf
de verbinding tot stand brengt. Daartoe
gaatjes, w.-mrbo-nen cijfers staan. Door
hot ronddraaien van de schjjf, telkens den
vinger in een der gaatjes stokende, for
meert de abonné het nummer, waarbij da
sehjjf, na elkett cjjfer terugspringt. Hooft
hij het nummer gevormd, dan gaat bij
den opgeroepen© het signaal, de bekende
fluittonen, waarbij 111011 hooren kan, of do
opgeroojx-'tic al of aïet in gcoprek ia.
Maakt hij een verkeerde verbinding, dan
i- het «ngen schuld.
Bij dc bewuste zeshonderd abonné'a
tifa de automatische toestellen reels ge
plaatst. Do schijf was nog met oen loodj©
beveetggil. Vno-oicrgen ai worden do lood
je© «rucc«eieit"-eï*ji- verwijderd. Inmiddels
aan do abonné's een uitlegging van
systeem gegeven, en is teon een hand
leiding verszrekt, opdat zjj orvan op de
hoogte t\jn. Deze overzetting van 600
nbonnó 's van Zaid op Centrum was een
tcohniaeho noodzakelijkheid. Voor don
oerston keer wordt due nu op grooto
al het vol-amomatisahe systeem in
gevoerd. De eindtoestand zal natuurlijk
/.(ia dat het geheel© telefoou-eytleem vol
automatisch is. Doch zoover zijn wij nog
lang niut. VerBOheidene wertezeamheilon
daartoe nog noodig. Ia de eerste
jdaato moet eerst de Noordcentrale in oen
lialf-automatische omgebouwvj zijn. Dan
hot wachten nog op het gereedkomen
n de Oost-centrale, welke vol-automa-
tiseh wordt. Daarna moeten de andere
eontral'e omgebouwd worden en cc ret
dan is er gelegenheid telkens een hon
derdtal abonné's over te schakelen op het
automatische systeem.
Hot nuf dus, na deze eerste uvj abon
né'e wel ocnigen tijd duren vóór andere
aan de beurt zijn, om zonder telefoonjuf
frouw te spreken. Bovendien is de di ree-
ar dor gemeente-telefoon van plan,
lorioopig het vol-automatische systeem
mot verplicht te stellen. "Wil iemand hot
half-automatische, en dus wel de fccmid-
eViag van de telefoon-juffrouw en, dan
zal dit toegestaan wordt-!'- Alien beeft <lus
dan nog do keuze. Eerst, aS© de meert'er-
hoid der zbonnó's automatisch teiefoneo-
ren, aal het nieuwe systeem verpachtend
*jjn -n T' - - -r. inge-
ONVOOSDEELlGt V...PJ.01
VAN GEMEENTEGRONDEN.
In de oorlogsjaren en nog na het
sluiten van den vrede werd door de
gemeente Almelo woeste grond ge
kocht mot het doel, om aan werklooze
arbeiders werk ie verschaffen.
ontginning der gronden geschiedde on
der leiding der Heide maatschappij.
De ontgonnen heide: het Ma.t'-veld
1 het Sausveld werden c, :cïff -
rogge, haver, paardeboonen en aard--
appolen, waarvan de opbrengst echter
de hooge exploitatiekosten niet kon
dekken, zoodat deze gronden reeds
door de gemeente zijn verkocht.
Do verkregen uitkomsten met de er
ploitatie van het Fleringerveld zijn
niet guns'iger geweest, hoewel dc ont
ginning geschiedde, \\«r een deel al
thans, door vakkundige grondwer
kers. Ons werd ran bevoegde zijde t
dcgedeeld, dat de ontginning onder
leiding van de Heide Maatschappij 'e
duur wordt. Bit, gevoegd bij do on
voldoende werkkracht van het perso
neel, maakte een tekort onvermijde
lijk, omdat de opbrengst van de ont
manen grondengras, haver en rogge
ioneden hè' middelmatig© bleef.
Het verlie&saldo over 1910 - toon
do ontginning bijna geheel werkver
schaffing was, bedroeg j 42.058.59.
ü-ver de laatste twee jaren 32.145.60.
Deze cijfers wijzen er op, dat hij een
zeer doelwatigo exploitatie het verlies
kan verdwijnen en plaats maken voor
een winstcijfer.
B. en "W. zien daartoe blijkbaai
geen kans. Yandaar hun voorstel aan
den Raad, óm het Flering-rv
verkoopen.
HET VEEB EN DJJ SCHOOLMEES
TER. In de vergadering van de Ver-
oeniging tot beoefening vsn Overyesolscb
R©gt en Geschiedenis zyn oenigo ruede-
'eeJmgcm gedaan over de bevoegdheid
lier heeren van Boekelo, om elders, o.a. t«
ltyssen, een schoolmeester aan te stellen
De nieuw aan te stellen schoolmoestei
dan te Zwolle vervoegen ei
kreeg to diën eind© toestemming gratis
aa het veer gebruik te maken, hetwelk
anders 4 duiten kostte. Op het erudc va©
1SC0 was er een schoolmeester, die eigen-
iyk te oud werd voor zpo baantje; h(
moest telkens op eea "sru.wagan naar de
school worden gebracht. De moire van
Lonoeker benoemdi» een niecwe, maar. da
oud© Bushens weigerde zich aan den dyk
te Intern zetten. Hij had, zoo zei hij, met
Napoleon cn de uitvoerder© van dien*
macht nictó te maken. Alleen den heer
van Boekelo erkende b(j als zjn heer.
Ea iruierdead as h(j schoolmeester geble
ven tot z<p dood. Later kwam cr ©eu
schoolmeester, die meestal dronken was.
was de laatste, dia over hej voer
na Byason naar Zwolle ging voer z(jn
cartelling.
GEEN BEMIND VADER. Toe
te Warmond paard en rijtuig stonden
van K- uit Voorhout, die met behulp
van d© politie zijn 16-jarig dointer'-ja
wilde terughalen, werd het e'eeds aan
groeiend publiek ten slot:*: zóó roe
rig, dat hij het maai geraden von-
zonder bet meisje ie vertrekken.
Het meisje, dat bij haar pieegoudera
d. M., waar zij van enkele dagen
na haar geboorte af steeds ge wees1 is,
erblijf houdt, weigerde r ei'inent mee
te gaan.
Eenigen tijd geleden eischte do va
der, nada' de familie v. <i. M. 16 jaren
voor het meisje gezorgd had, het kind
op, waaraan g6Voig werd gegeven.
Doch het meisje, dat zich blijkbaar in
haar nieuwe omgeving nie' erg op haar
gomak voelt, komt telkens weer naar
haar pleegouders terug, die zij
anders kent dan als naar eigen ouders.
Den vader heeft het publiek nu vol
doende 'e kennen gegeven, dat men op
zijn handelwijze met is gesteld en toen
he' rijtuig zonder het meisje vertrok,
werd het gevolgd door honderden, die
't joelend en zingend uitgeleid© de
den.
TROMPENBURG.
Het pershvroau Vos Diaz mcfldt:
Naar wjj vernamen is do exploitatie
der N. V. Ned. Automobiel- en VHo-gtui-
gmfubrieh „Trompenburg" overgegaan
Ln het beheer van de N.V. Spijker Limi
ted" oa is de heer A. Fabius tot Direct
tear der N.V. „Spijker Limited" be
noemd. Vorder vernomen wij, dat do heer
Wjjnmalea, directeur der N.V. Nod,
Automobiel- Vlkgtudgenfabriek „Trom-
ponburg" en do heer Koolhoven sedert
26 M® jl. niet meer daadwerkelijk aas
bevindt rich op het toestel ecu schijf xact de Vennootsohap xqa verbonden.
