Buitenlandsch Overzicht
famllieöerïsMeii
Brieven uit Londen
HAARLEM'S DAGBLAD*
GSWSDAG II OCTOBER 1922
DSRDB BLAD
DE BALKAN-VULKAAN KOMT WEER TOT RUST.
DE CONFERENTIE TE MOEDANIA HEEFT HET VOORLOOPIC
VREDESVERDRAG CETEEKEND.
VER EEN EVENTUEEL AFTREDEN VAN LLOYD GEORGE.
De rust in den Balkan zal vennoede-
weer teiugkeeren. Althans wat men
ar onder „rust" verstaai, want altijd
ngen conflicten en oorloge»! daar in
luohi. Bei zal nu evenwel afloopen
ader oorlog tusschen Turkije en En-
land, van'
de conferentie te Moedanla
is tot een gunstig resultaat
gekomen,
It voorloopige vredesverdrag werd ge
kend.
De geallieerden hadden zooals meu
et, de volgende voorstellen gedaan:
i. Üe bepalingen van de Fransch-En-
Isch-ltaliaansche nota van 23 Sep-
nber j.l. worden gehandhaafd. Het
jft dus beslist, dat de regecnngen van
?nknjk, Engeland en Italië op de vre-
sconferemie de toe w ij zing va
•Thraciië met inbegrip va
instantinopel aan de Tu
n zullen steunen, echter o
ee voorwaarden, n.l. dat de regeering
1 Angoia zich zal verplichten, noch
Sr, noch tijdens de conferentie troe-
1 te zenden naar de zones, d:e vo v-
pig neutraal zijn verklaaid, en dat
:e troepen noch dc zeeengten, noch de
van Marmora zullen oversteken. De
ilitairc bezetting van Oost-Thrac,
ir de Turken zal dus slechts na de on-
teekening van het vredesverdrag
tanen plaat; hebben,
e. De ontruiming van Oost-Thracië
n het Giieksche leger en de Griek-
e burgerbevolking zal onmiddcll'jk
;innen cn zal ten spoedigste voltooid
eten zijn. Deze ontruiming zal ge-
ieden onder toezicht van geallieerde
;pen, die de bescherming zullen ver
eren zoowel van de Grieken als
Turken.
e. In een kort tijdsverloop na de vol-
ling van de ontruiming door het
1 eksche leger en de Gricksche burgor-
olking zullen het burgerlijk l'urksch
tuur in Oost-Thracië en de Turk-
gendarmerie aldaar hersteld wor-
1. De militaire ïntergeallieerde con-
le zal echter gehandhaafd blijven,
e. Zoodra het vredesverdrag in wer-
g zal zijn getreden, zullen de gcal-
trde troepen zich uit Oost-Thracië en
stantinopel terugtrekken en de Tur-
f volledig bezit nemen van deze ge-
ader werd nog door de geallieer-
voorgesteld
tijd voor de Grieksche ontruiming
Oost-Thracië is gesteld op 15 dagen
le onderteekeuing van den wapcu-
I tand. De geallieerde troepen, die
icië voorloopig zullen bezetten, zul-
I- oestaan uit ten hoogste zeven batal-
Dc regeering van Angora moet
verbinden, lot aan de ratificatie van
1 vredesverdrag, geen troepen nair
I -Thracië te zullen zenden, noch al-
I een leger op de been te zullen
I gen. De wapenstilstandsconventic
1 door de Kemalisten te worden
1 of verworpen. Zij zal drie dagen
1 jderteekening in werking treden,
er de zitting, waarin deze conven-
erd besproken, woidt nog het v »1-
s gemeld
Hoe de Turken de be
slissing namen.
'wijl de ontwcrp-conveutic werd
r -iezen, scheen Ismed Pasja, de gp-
eerde van Kemal Pasja, vrij ze-
:htig te zijn. Hij streek herhaalcie-
et zijn zakdoek over zijn voorhoofd.
het eind van de voorlezing vroeg
I .Zijn dat de definitieve voorwaar-
I er geallieerden?" Generaal Haring-
atwoordde hierop bevestigend,
ed Pasja wees er vervolgens op,
nieuwe conventie niet in alle op-
I a overeenkomt met het protocol,
I eerste zitting van de conferentie
1 iken
I /olgens wees hij er op, dat de
e van de neutrale zone van Tsja-
!ie aanvankelijk door di Britsc ie
I 'tksche commandanten zou zijn
I ken, thans in de conventie werd
j smen.
ïraal Harington antwoordde hier-
t er sedert dien een nieuwe ge-
le samenkomst te Parijs had
gehad, waar werd besloten, dn
ie geallieerden zouden verlangen
b:ediging van de neutrale 2Öncs,
met betrekking tot de veiligheid
geallieerde troepen aldaar en tot
oeid der Dardanellen. Hij voegde
toe, bereid te zijn onmiddellijk
ouderheden te bespreken van de
grenzen der neutrale zónes.
Jlgeus wees hij er nog op, dat,
rwsl van dc belofte, door Ismed
gegeven, de Turksche troepen
erder vooruit dringen en hij otu-
vciligheid der Britsche uoepen
•r werd bedreigd, verplicht was
den vorigen avond naar Con-
pel te gaan. Hij was echter naar
ia teruggekeerd om het ant-
an Ismed Pasja te vernemen.
■uuipverleeain^ aan üe \iuoateliagen uit
auijtua. te srcuuen, heeft van Uuj j üeor-
e een oenryvuu ontvangen, waa.
un voiüoenmg met hot pian te
ceit. De .premier zegt uuunu o.a.: leuer-
m, (lie nog uoor meimuneiyito eUooüe xan
orucu ouuoerü mag niet üoex oiyvoa
oor aiv peiocp o> ao wereiu aat door ait
lUcnue aeel uer men».iineiü worut ge-
z-ooais uit bovenstaand telegram
icek nebben de lurKcu tenslotte be-
.oteu om dc overeeuKomst te teeüeneu,
Nu is het waouten op de detiniuevc
vrcaesconierenue.
Amerika's cvemueei# deel
neming aan de vredes-
ountaentie.
Uit Washington wordt geseind, dat <ie
mogeiijkneid niet is uitgesloten, dat Ame
rika bereid zal woraen gevonuen
deel te nemen aan de conferentie in hei
-\aouiige Dosten te nouuen ter regeling
van ue vryneul der uaroaneilen, ma-r
ue Amerikaausdie deeineimng zal zien
enkel tot dat onderwerp oepaicn.
Zuilen de Grieken om
Thracië veotuen?
Vermoed wordt van niet. Er wordt al-
thaus geseind uit Grieksche bron
Het Grieksche leger iu Thracië, onder
bevri van generaal Nieder, dit daar ver
leden week aankwam, is te Rodosto ge-
stauonneerd. De staf van den generaal
vertrouwt, dat de Grieksche troepeu
Ihracie zullen kunnen verdedigen. De
reorganisatie van het leger zou op het
einde van deze maand gereed zijn. Of
ficieren en burgers erkennen evenwel,
dat alles afhangt van de besluiten, wel
ke te ivloedania worden genomen en als
de geallieerden er zich ..ïede mochten
verctnigen, dat de Turken Oost-Thra-
"e zullen bezetten, zal er veimoedehjx
iet worden gevochten.
De Grieken beweren, dat dc Turken
reeds m kleine troepen Thracië binnen
dringen en ook wapenen en munitie
daarheen vervoeien. Men vindt, dat du
met zonder voorkennis der geallieerden
mag plaats hebben. Aan den anderen
kant is het zeker, dat de Thracicrs zul
len vechten, als zij daartoe worden opg' -
roepen. Zij hebben niets te verhezen ea
alles te winnen. Dc andere soldaten deu
ken er evenwel anders over.
Dit bericht was verzonden voor het
reekenen van het verdrag van Mocdanu.
Nu staan de Grieken voor hei feit on
te moeten kiezen. Maar.. hebben ze
een andere keus dan berusten?
De correspondent van dc „Piccolo" le
Adrianopel heeft een onderhoud gehad
met den Gnekschen generaal Vlacopoe-
los, die plechtig verklaarde, dat net
Grieksche leger Thracië onder geen en
kele omstandigheid zal ontruimen.
Tevens viel de geueraai de Entente
«au en zeide De Entente belette dc
Grieken, Constantmopcl ie bezetten, zoo
dat wij tot een onmiddellijken vrede ge
noodzaakt worden.
In ons vorig nummer werd een berich'
De toestand der Grieksche
vluchtelingen.
lieole Christolyke bevolking vao
5 zenuwnchtig en maakt zich tot
gereed. Do intergeallieerde coin-
ml a'.danr geen sporen van Griek-
volgingeu. Do toestand van do
tgen :s nog altyd erbarmelijk.
Wkcn kwamen er 70.000 to Bo-
1. Hiervan werden 50.000 iinar
tsulaad gezonden, maar nog
ven in do stad. Er is gebrek aan
e», klceding eu voedsel en do
en ter beschikking van de plaat-
toriteiten zijn volslagen onvol-
a ;u den nood to voorzien. De
jen bobben b.v. per dag tien
.teer noolig dan hun wordt ver-
e zaken staan te Rodosto stil
'e plaatsolyko bevolking hooft
Q voedso).
g-inzend vluchtelingen op hot
rmora verkceren in oen nog
toestand.
mayor van London, die oen
ïft georganiseerd, teneinde de
.er Britache organisaties tot
oen eventueel aftreden van
Lloyd Cearge.
Uit, Londen vvordit gttseind:
De binnenlandeohe toestand wordt,
lederen da# onzekerder, en de bewij-
van ontevredenheid in dc regee-
rinu'spolitick nemen toe. De „Times"'
ze?t. dat de aanvallendie dó laatste
dagen 00 den Dremier zijn gedaan,
een toestand hebben geschapen, welke
noch noch de re?e?,i in» in haar
•èbccl voorbijzien kan. Wat do re-
Keerlne aal dtoeoi ia alsn-oe- onibekond.
VVaareohiinliik heeft zij haar cedrags-
liin nos niet vastgesteld. maar icta
dient te worden gedaan, indien da
rseeerine de ernstige s-bade, welke
aan Laar positie is toegebracht, wil
herstellen.
De politieke medewerker van de
Daily Mal" sohrijftOp het oogc-n-
blik is de premier niet voornemens
af te treden. Zelden is van zooveel
kanten aangevallen, waarvan sommi
ge hem tot nu toe vriendschappelijk
"?zind waren. Het h echter zijn uit-
r«-si»r-ken voorremen, om thans aan
te blijven en zijn aanvallers in het
Lagerhuis tegemoet to treden wan
neer dit den 14cn November bijeen
kom!. De verhouding van den premier
tot de Unionistische partij wordt
moeilijker, on eon breuk tusechen
hem cn de unionisten maakt den loe-
r.f r.d be! angwekkend
I>e „Daily Chronic'o" schrijft: De
■le geruchten, die in omloop zijn go-
braoht over de moeilijkheden der re-
veerin« zijn grootondeela ongegrond,
maar de aanvallen dor rceoerings-
■iiandon zouden den premier kunnen
nopen de beslissing ln handen der
kiezers te stellen.
De Nationale Veyeenigd© Raad,
e!ko den Algemeonen Raad van
hef Vakveree 11 i gings-Congrea, do par-
lomentaho Arbcldórspartij «in liet
bestuur der Arbeiderspartii vertegen-
woordigt, heeft te Londen vc-rgn'ïerd
met het doel den rolitieken toestand
in verband met het Naburige Oor-ten
'espreken. Hij nam een rcsolutlo
aan. Waarin wordt verklaard dat dc
Raad. overtuigd dat e- c-gcn Viduw
an recditvaarilfging voor een oorlog
M.nwoaig is, daar dc 'v.erschiHcndo
partijen ten aanzd.cn van alio esven-
t ter!0 punten ovcreenctcnimen hf oen
rag:-'ing er van. öf over de verwijzing
iaat- een conferentie. De Rn.:*! ver
arigt een definitieve Ixolissiug en de
nrvïndieiror niet slechts van de rsmp-
•yoedige politiek, welke wordt gévded
maar ook vr..n de regcortng. "volkc
•r de politiek verantwoorde]tik ia.
Raad is overtuigd dat de rogeering
zeer in zichzelf verdeeld is cn zoo
r in het buitenland in discredit is,
T.:j alleen kwaad knn doen aan dc
Britsche nationale behangen, en in eon
'angriiko internationale oouforen-
De Raad verlangt deswege verkie
zing en vöót ëen niéuw parlement.
In een ander telegram uit Londen Jc-
zen wij nogr-
Inmiddels bracht de binnealandschc
politiek een verrassing-, die de openbare
aandacht tot zich trok. Lloyd George
toont wederom zijn ouden stnjdgeest en
laat zioh niet aanvallen, zonder aich te
verweren. Er werd n.l. overeengekomen,
dat de liberale hervormde club te Man
chester aanstaanden Zaterdag aan een
lunch den premier gelegenheid zal ge
ven, zijn houding met betrekking tot de
crisis in het Naburige Oosten te recht
vaardigen. De gekozen plaats daarvoor
is op zichzelf reeds interessant. Man
chester toch is van oudsher steeds een
liberale vesting geweest, waai de trad -
tioneele politiek van Gladstone, Gobdcn
en Bright nog steeds in hooge ecre wordt
gehouden.
Ook is het opvallend, dat Lloyd
George voor zijn verdedigingsrede esa
zuiver liberale en niet een coalitie-po
dium heeft gekozen. Daaruit wordt on
willekeurig afgeleid, dat hij op deze
wijze zijn misnoegen wil toonen ove
vele critiek, welke hij in den laatstcn
tijd van cdnservatieve zijde heeft te
duren gehad. Merkwaardig is het, dat
heden, tegelijk met de aankondiging van
Lloyd George's rede de kopstukken van
de conservatieve partij onderling heb
ben beraadslaagd.
De houding van Venizelos
Venizelos heeft aan het Britscho
nistcrie van Buitenlandsche Zaken doen
weten, dat hjj den post van algemeen di
plomatiek vertegenwoordiger van Grie
konland in Europa heeft aanvaard.
Verspreid nieuws
DE ÖOBLOGSSCHULD AAN AMERIKA
Volgens officieele medcdceling
Washington is Amerika
op het oogenblik besprekingen to voereu
met Europeesche landen omtrent de fun
deering hunner oorlogsschulden aan dat
land.
STAKENDE MIJNWERKERS.
In het kolenbekkon van Moravisch
Oetrau zjjn in totaal 45.000 mijnwerkers
in staking gegaan.
DE AANSLAG OP SCHEIDEMANN.
Do instructie in verband met den aan
slag op Scheidemann is nog niet geslo
ten. Het slaatögereehtshof heeft nog geen
termijn voor de behandeling vastgesteld.
Zooals bekend, is in verband met doze
zaak ook oen instructie geopend tegen
TUlessen, die zioh thans ook in het Ba-
thecau-proces te verantwoorden heeft.
DE REIS DER DUITSCHE INDOS-
TRIEELEN NAAR FRANKRIJK.
Op 19 October a.s. heeft do reis der
Duitsche industrieelcn plaats, welke ten
doel zal hebben economische onderhande
lingen met de Fransehe industrie aan te
knoopen. Beide partijen zullen op een
grensstation bijee. komen. Men verwacht,
dat de besprekingen ongeveer tien da
gen zullen duren.
HET NIEUWE BOEK VAN DEN
EX-KROONPRINS.
De Hohenzollerns krijgen den smaak
beet van het schrijven van gedenk
schriften. Het „Berliner Tageblatt
kondigt nu weer de verschijning aan
een nieuw boek van exkroonprins
Wilhelm „Duitschlands helden-herin-
r.etingen", waarvan een Amerikaan-
sche uitgevers-maatschappij het recht
au vertaling in het Engelsch heeft
gekocht.
De „Yossische Zeitung" heeft er al
ecu uittreksel uit gegeven, waaruit
blijkt, dat de ex-kroonprins o.a. om
trent de nederlaag aan de Marne in
1914 zegt, dat die niet, zooals beweerd
ia, 't gevolg is geweest van een fout
111 het piau van mobilisatie van mi»
joor Schlieffen, dat hij vooi zich als
„geniaal"' kwalificeert, maar dat het
integendeel hieraan te wijten is, dat
men opzettelijk is afgeweken van dat
plan, dat overigens zoo zorgvuldig was
opgesteld cn uitgewerkt, dat het tot
;u succes had moeten leiden
Ook do „Lokal Anzeiger" haait
oeruge gedeelten uit dit nieuwe fcuek
^,i", waaruit biijkt, dat na den eer
sten gtotten tegenslag aan de Marnc,
do kroonprins zich ernstig ongerust
had gemaakt, omdat hij begrepen
had, dat ruon daardoor veel kostba -en
tijd verloren had, en dat men nog
meei tijd verliezen zou, en dit alle
tijdverlies in het nadeel van Duitseh-
latid on in het voordeel der Geal'ieor-
den was. De overrompelende Vs is-
sittg, want op de Duitschc gea^raiï
staf alles had gezet, was in het Wcn-
js'ukt, ten gevolge van den te
genslag aan de Marne cn in het t'os
dat er niet genoeg troepen
naar Hindenburg waren gestuurd.
Oostenrijk op zijn beuit h3d de
strategen in het Duitschc hoofdkwar
tier niet weinig ongerustheid bezorgd,
daar de bloem van zijn leger om zoo
te zeggen in de eerste maanden van
den oorlog vernietigd was. „Van dat
oogenblik af verklaart de kroon
prins beschouwde ik 't Oostenrijk-
schc gebouw a's tot in zijn grondves
ten geschokt."
DE IERSCHE QUAESTIE.
Drie Jongens vermoord.
Ir een af gelee en laan bij Glondai-
kin vijf miiien van Dublin verwijderd
riir. de lijken gevonden van drie ion-
srena, zestien, achttien en negentien
jaar oud. Zij hadden Vrijdagavond
hun ouiiorlijk huis in Dubkn verlaten
sinds diein had men niets meer van
vernomen. De bewonens van een
buitenhuis, dioht bij de plek, waar de
moord is geschied," verklaren Vrijdag
oimireoks middernacht eon auto in
de laan te hebben eeboonl Benige
minuten later hadden cenigo revol
verschoten geklonken.
Er is geen enkele aanwijzine aan-
raandc de daders en de beweegrede
nen van liet misdrijf.
HET RATHENAU-PROCES.
Na het verhoor der beklaagden is
te Leipzig het getuigenverhoor begon
nen. Na een reeks getuigenissen van
juHitieele ambtenaren kwam ten sJot-
Ij de leider en voorzitter van den
Dultëbh-nationalen Jeugdbond voor.
Deze uitte merkwaardige meeningeu.
Hij achtte het on-politiek, wanneer
hij de jongelieden van zijn verecni-
ging over de oude Pruisische gedach-
11 en den geest van Pcstdtuu inlichtte.
Anti-sent iet isme, verklaarde hij,
net staatsgereentnof toonde zien OJJ
dit verhoor niet geheel voor zijn taak
berekend. Do leekenrechters, die
slechte zeer zelden den mond open
doen (eigenlijk alleen Fehrenbach,
Hildcnbrandt en Calker) werden plot
seling levendig cn wilden den getui
ge in een heftigen strijd ovér zijn po
litieke opvattingen wikkelen. De voor
zitter, dr. Hagen, heeft dit niet toege
laten. Toch i« echter gebleken, dat de
leider voor zijn jeugdige toehoorders
den moord in het geheel niet veroor
deeld heeft. Hij heeft op den bewus-
ten avond, dat Giinther, die de moor
denaar heette te zijn, werd toege
juicht, den moord slechts met de
volgende woorden gekarakteriseerd:
„De daad moet worden veroordeeld,
want zoo strijdt geen Duitscher en
zoo heeft een Duitscher nooit gestre
den: Een man in den rug aanvallen
en dan wegloopen". Hij heeft dus
niet den moord op zichzelf veroor
deeld, doch alleen de laffe taktlek van
de moordenaars.
Een spion aan 't woord.
Inzake de venthrineen van Tilles-
sen wordt vervolgens de tuinman
Brüdigam uit Hanau geboord.
De president: Heeft u zich
tegenover TiBeeoen voor jood uitgege
ven
G e t u i s- e Neen. Ik had er
slechts belanc bij, orn Ti Hessen te lee-
ren kennen en v.dde weten, wat er
met hem aan de hand was. Dat was
een zuiver persoonlijke bel an set el ling
zonder opdracht van derden. Tilleeeen
nam daar ik een aanbes'e'itiesbrief
uit Frankfort had medegebracht, aan,
dat hij rnij voor de organisatie C kort
eebruiken. De brief was afkomstig
van een vriend vaD Til lessen, Mem
berg genaamd. Till essén toonde mij
de foto van zijn broer en zeide„Dit
is mijn broer. Hij heeft het eerste
zwijn gedood". Ik zeide„Wel. dat
is goed" om hem verder uit te hoo-
ren.
De president: Heeft Tillessen
iets over de organisatie C gezegd
Getuige. Neen. Tillessen stelde
mij voor. om voor zijn organisatie te
werken. Ilc nam dit aan en kreeg ei
geld voor. Tillessen wilde weten, wat
de linksehe organisaties deden. Ik zou
ze bespionneeren en kreeg maande
tiiks 5000 mark.
Ik moest onmiddellijk te zamen
met een heer tiaar Münohen reizen en
2 uur aan het station zijn. Daar
was Tillessen dien hij 2000 mark gaf.
Toen de trein binnenreed kwam een
andere beer naar ons toe. met wien
ik naar M>nchen reisde. Kort voor
Würeimrg gaf hn mij twee koffers en
zeide. dat hii uit moeet stappen en
later na zou bomen. Tc München gaf
ik de koffers af. Later kwam de heer,
wiens naam ik niet had verstaan.
Daarop ging ik met hem naar de wo
ning van Hoffmann. Hoffmann zeide
..Wanneer u van Tillessen komt,
dan weet u wel, waar het om gaat
Het komt er voor ons op aan, dat u
uw werk zoo spoedig mogelijk aan-
angt. Wij moeten de arbeiden» pro-
vocecren, opdat er een revolutie koimt.
Scheidemann, P.athenau cm Helmutk
von Gcrlaoh moeten vermoord wor-
sn".
De president-, U heeft het
doen voorkomen alsof u daarop in
ging?
G e t u i g oDat is zoo. Hoffmann
aekie mij nog: ,,lk kan u niet in bij
zonderheden aangeven, wat u te doen
heeft. Ik geef u geld en het is mij ook
goed wanneer u te Berlijn werkt. Ik
'ing naar Neurenberg. Würabung en
Frankfort. Daar ging ik naar de
„yoiks?tiinme" on vertelde aan een
-edacteur wat tk had meegemaakt.
Men ried mij aan naar het hoofdbu
reau van politie te gaan. Ik deed
dit.
Daar verklaarde men mij, voorloo
pig niets te kunnen doen. Ik moest
trachten, meer te weten te komen. De
politie-preGident zegde mij zijn mo-
reeten steun toe.
Toen ving mijn verkl ikkersrol aan.
Ik ging naar Berliin en leerde daar
Stein cm Glaas kennen. Een week
voor den aanslag op Soheidamann,
was ik bij Tillessen. Daar droeg Glaas
mij op, om met een mij ombekenden
heer naar Berliin te gaan. Daar leer
ie ik weer een heer kenuen, wiens
men mii niet noemde. Deze man
booi zich aan om met mij naar Kas
sol tc gaan. Ik ver onderste I dedat hij
door Tillessen daarover op dc hoogte
was gobraoht en ging met hem .naar
Kassei. Mijn begeleider vroeg mü of
ik Scheidemann kende en waar hij
woonde. Ik vermoedde, dat er iets
aan cc hand was en liet mijn bege
leider m den steek.
Weer oen beklaagde ziek.
De verdediger dr. Sack onderbreekt
lüer do verklaringen van Brüd'igom
en zegt. dat de beklaagde Wamccke
sterke hartkloppingen heeft en naar
buiten moet. De behandeling der zaak
wordt vijf minuten ges^chorst. Na af
loop der pauze deelt dr. Sack mede,
dat Warnecko op de trappen in elkaar
is gezakt. Hij had zware hartkloppin
gen en hijgde naar adem. Tegelijker
tijd deed zich ecu eigenaardig ver
schijnsel aan ziir linkeroog voor. Dr.
Saok verzoekt daarom om de zitting
af te breken, om niet het geheelc pro
ces in gevaar te brengen.
Daarop staat de verdediger van Til-
leasen od en verzoekt namens zijn
cliënt de verklaring te mogen afleg
gen, dat Tillessen er zeer veel prijs op
stelt 0111 met Br"digam te worden ge
confront eerd, teneinde hem in zijn
geziekt te kunnen zee-cn. dat zijn
verklaringen van a tot z gelegen zijn.
De 1» r e 3 i d e n tDeze verkla
ring is niet ten behoeve van het pro
ces afgegeven, maar slechts voor de
pers bestemd.
Daarop staar getuige Brui ig.xni op,
die eveneens <Ln pres!Jont ifls wil
mededeel en. De president staat dit
toe on dan verklaart Brikhgam met
htkle stemDe verklaringen, die ik
vandaag heb afgelegd, zijn absoluut
waar en zii bevatten niet eens alles,
wat Tillessen heet gezegd» Wat ik als
getuice heb verklaard Is de zuivere
waarheid
een strijd tegen het materialisme, spoedig daarna.'"
net getuigenverhoor.
■sta getuige, do ziekenverpleeg
ster Héiëue Kaïsei. was bjj den nanslag
aanwez.g, Zjj vertelt, hoe deze zioh heeft
toegedragen. Zjj is daarna in dea auto
Kathenau gestapt, waar z(j dan brand
welku door de ontploffing van do hand
granaat was ontstaan, blusc.hte. De ge
tuige verklaarde: „Rathenau scheen mij
met opengesperde oogen aan te staren; hy
was echter volkomen bewusteloos eu stierf
Dé cfiauffour van ftatffienau, Brozen er,
zette uiteen, hoe de moord zioh achter zjjn
rug heeft afgespeeld. Hjj hoorde eerst
drio schoten, hield daarop stil, onmiddel
lijk daarna knalden weer oenige schoten,
alsof er een mitrailleur ratelde
slotte klonk de knal van de haodgranaat
Door den kruitdamp zag hjj den auto der
moordenaars wegryden; hjj zag er een
man in zitten met een automatisch pistool
in dc hand, die zich op dat oogenblik
juist omkeerde.
Noch Bathenau, noch getuige hebben
voordat zy instapten iets verdacht» ge
zien, hoewel zy, zooals na het ontvangen
der dreigbrieven, altjjd geschiedde, even
hadden rondgekeken.
De volgende getnige, Buchna, was
chauffeur van Küchenmeistor, die den
auto in Dresden aan de moordenaars heeft
afgeleverd.
Hy verklaart nadrukkelijk er zeker van
te zyn, dat er over wapensmokkelarjj go-
sproken is.
Daarna heeft het verhoor plaats
den achttienjarigen „Unterprimai
Stubenranch, die het plan tot den moord
oorspronkelijk heeft opgevat.
President: Behoort u tot den „Boud van
Oprechten"?
Getnige: Ja. De bond omvat al degenen,
die den ouden Duitschea geest willen
handhaven en de herinnering aan den kei
zer willen bewaren.
President: Worden op de bondsverga
dering ook antisemitische redevoeringen
gehouden?
Getuige: Neen.
President: Achtte u Bathenau gevaar
lijk voor Duitschland?
Getuige: Ik heb het testament van Pre-
derik den Grooten gelezen, en daarom
antwoord ik: ja. Ik heb het testament bij
my. Moet het voorgelezen worden? Ook
S'roderik de Groote aohtte do Jodi
•aarlijk voor Duitschland. Tegen Joden
als individuen bon ik niet gekant, doch
wel tegen de Joden in de regeering.
President: Hebt u tot Giinther gezegd,
dat Bathenau vermoord moest worden?
Getuige: Neen. Ik heb alleen gezegd,
dat hij uit den weg moest worden geruimd
Een moord moest slechts in hot uiterste
geval worden gepleegd. Alle politieke
ju inenten waren er tegen. Mijn gezegde,
dat Bathenau in den Bjjksdag moest wor
den doodgeschoten, was slechte een uit
roep na het vernemen van het nieuws om
trent het verdrag van Rapallo. Het was
echter geenszins mijn plan.
President: Wns er ook sprake van, Ba
thenau ten huize van handelsraad Mam-
roth dood te schieten?
Getnige: Dat was de opinie van Gün-
ther.
President: Waarom wilde u probeeren
een revolver te krjjgen?
Getuige: Ik had er een noodig voor
(ja fietstochtjes in de omgeving van
Berlijn.
President: Wat zeide Giinther tot u
met betrekking tot het doel van do orga-
isatie-C?
Getnige: Het was in de eerste plaats
het doel der organisatie, Opper-Silezië
te verdedigen, doch ook regeeringsper-
uit den weg te ruimen, die zich hun
aunbt onwaardig haJden betoond. De le
den der organisatio-C die do daad moes-
uitvoerou, werden door het lot aango-
en. Daarna moesten zy een langen
proeftijd afleggen, gedurende welken zjj
kleurlingen in het bezette gebied uit den
weg moesten ruimen. Giinther zeide mij,
dat ik my tot de organisatie-C moest wen
den. Hjj kende de heeren, en zy zouden
mij misschien een revolver geven. Vóór de
Piiiketervacanüe heb ik met Günthcr ge
broken, omdat ik hem voor een Ieuge-
»ar hield.
President: Heeft Günther later tot u
gezegd, dat er twee leden der organisatic-
C uit München waren aangekomen, die
nadere bijzonderheden omtrent uw plan
wilden hooren.
Getuige: Ja. Door tusschenkomst van
Giinther maakte ik kennis met Kern en
Schiffer. Een hunner ontraadde mij mijn
plan. Hij zeide: „TJ beat nog te jong, en
zult eerst een minder belangrijke op
dracht moeten uitvoeren." Ik antwoord
de: „Daar moet ik eerst nog eens goed
over denken."
President: Wat zeide Günther tot u,
tosn de moord geploegd was?
Getuige: Hy zeido, dat de daders wel
oon goed heenkomen zouden hebben ge-
Assessor Hartmann constateert, dat
Stubenranch reeds drie jaar lang lid ie
den „Bond van Oprechten". Deze or
ganisatie neemt dus ook reeds vijftien
jarigen als leden op.
De advocaat dr. Bloch vraagt Stuben-
rauch: Uw vader is generaal. Behoorden
hy cn uw moeder ook tot den „Boud van
Oprechten"?
Getuige: Ja. Wjj zjju !«amen lid van
den bond geworden.
PresidentU beweert, dat nw brief
in de ergaaisatie-C niet ernstig bedoeld
as.
Getnige: Ja.
Daarna wordt de Berlynscho eommis-
.ri8 van politie Soinetneier verhoord, die
bij Schütt en Diestel naar den auto der
moordenaars heeft laten zoeken. Hij vere
klaart, het mogelijk te achten, dat Diestel
door het noemen van d-jn naam Küchen-
eister het spoor, dat naar de ontdekking
der daders zou kunnen leiden, heeft
len aangeven.
- 'Olgeude getnige is de slotenmaker
Lischke uit Charlotteniburg, die mede-
deelingen doet omtrent de stalling van
auto bij Schütt, bij wien hy meester
knecht was. Hjj bevestigt, dat voorgego-
werd, dat do auto moest dienen om
govangene te bevrijden, doch ver
klaart, van het moordplnn nieta geweten
te hebben.
Vervolgen» wordt do ..Deutscli-viilkiseko
Gauleidcr" Erich Bade verhoord. Getuige
behoort tot den bond van nationaal ge
zinde soldaten, doch ontkent, lid te zijn
van de organisatie-C. Voor de ...Schut*
und Trutzbund" Seeft hy verschillende
reiden gedaan. Usemann was sodert Mei
1892 op zijn bureau werkzaam.
Getuig: Te Ratheuow heb ik een redo
over Bathenau gehouden, waarin ik zeido,
dat ik Bathenau gevaar!yk voor Duitsch
land acht, Jat hy een vyand van het Puit-
scho volk was en in geen geval in aan
merking mocht komen oor het ambt van
minister van Herstel.
President: Werd er over een geweld-
dnad of over eon automatisch pistool ge
sproken?
Getuige: Neen.
UIT ANDERE DAGBLADEN".
Getrouwd: 9 Oct.: W. Postetna en E. J.
de Wit.
Bevallen: 8 Oct.: Mevr. Tbon-Mathys,
d,, Amsterdam.
Overleden: 5 Oct. D. J. van der Mey,
52 j., Hoogcbomtum. 6 Oct.: J. W. v. <1.
Stadt, 53 y. don Haag. J. P. L. du Puis,
Amsterdam. 9 OeL: J. Weasel Speelman,
j., Amsterdam.
PartiHlleri Borresponaentli via
Baarltm't iiigblatl.
Londen, September.
Mijn stille dorp, waar ik zonder gevaar
door straten en pleinen kan dwalen, heet Lon
den En het verro land vol verschrikkingen,
naar tk veel waagde en veel ondervond, Zuid
Holland Ik heb de eer niet, uit uw Jand
te komen, ea zoo was het al een flinke
poos, Bedert ik uw huizencomplexen oud en
nieuw in oogenschouw had genomen. Toen
nu dit jaar do vraag zich opdeed, waar ik
mijn zonvwscho rust zou gaan zoeken, meende
ik, dat ik eens oorspronkelijk moe6t zijn, en
besloot dus, geen vslutaiochl te beginnen,
niet het nieuwe te zoeken, maar het oude cn
bekende te gaan waarnemen.
De Nieuwe Waterweg, waardoor ik op de
„Batavier V" gleed, zag er niet anders uit
dan men dat- nu eenmaal van een Nieuwen
Waterweg, van den Nieuwen Waterweg, zoti
verwachten Maar zoodra ik in Rotterdam
aan wal stapte, zag ik ieta, dat mij met be
wondering en ontzag vervulde. Ik zag.een
verkeersagent. Nu moet men zich de menta
liteit van den Londenaar onder zulk een om
standigheid trachten voor te Rtellen. Tier
jaar in Londen doorgebracht, gedurende wel
ken tijd men geen enkelo andere groote stad
heeft bezocht, hebben natuurlijk een bijzon
dere uitwerking op ieder mesischelijk wezen
Hoe verschillend men zich ook van zijn om
geving voelt, van stede'ijk patriotism© blijft
men niet vry Men begint zich hoe langer
hoe meer een Londenaar t« vinden, zonder
zich van de anderen, die in Londen gewon
nen en geboren werden, meer te onderschei
den. Zonder de statistieken to kennen, meen
tk trouwens toch, dat onze wer-ldstad heel
nat meer Londta iars 01e buiten Londen ge
boren werden, tolt, dan echte zoogenaamde
Cockneys. En do jieuwe Lond naar heeft
misschien nog moor patriotism© dan de oor
spronkelijke.
Zoo was ik langzamerhand onder d<*n in
druk gaan verkeoren, dat er nergens tor wc
reld een vorkeer bestond zooals „bij ons",
dat het norgens zoo gevaarlijk wa« dan op
Londen's straten, kortom, dat de wetenschap
van 't grootsteedsche leven eerst in Londct
volkomen kon wordon verkregen. Het wat
dus wel met een gemengd ge.vori van „nee,
maar, zeg.en van „is dat bensch nu wel
noodig?" da tik den man met den helm daar
zag staan. De aanwezigheid van een groote
krijgshaftige sabel, die hem ovrigens wel
wat in den weg scheen te hangen, begreep ik
niet best. Ik zei toen maar tot mezelf, dat
die daar wellicht hing om auto's, die niet
wilden stilstaan, in de banden to hakken.
Toen ik meer onderv" ,':ng had verkregen,
kwam ik evenwel tot do slotsom, dat deze
uitlegging de ware niet. wezen kon. Tmmers,
van stilstaan van het verkeer beb ik. in dc
Maasstad tenminste, maar weinig kunnen
opmerken.
Het viel mij op, dat cr veel verkeersagen
ten stonden op punten, waar volgens mijl
naïeven, in Londen geschoolden geest, zi
eigenlijk met onmisbaar waren. Ook, dat op
punten, waar men ze best had kunneu gebmi
ken, zij niet te vinden waren. En mijn on
dervinding op dat laatste punt is bijna tra
gisch geworden. Daarom wil ik u, geduldige
lezers, mijn droevig wedervaren zonder lan
ger dralen mededeelen, om u meteen te be
wijzen, dat mijn kinderlijk niet-begrijpen wc1
eanige rechtvaardiging heeft. Ik had koffers,
en moest naar den Haag. Alweer redenec
rend als een domme Londenaar kwam ik tot
de conclusie, daar is een taxi voor noodig
En gauw genoeg had ik den niet onvriende-
lijken blik van eon chauffeur opgevangen, en
'crlieten in razendo vaart de gezellige
Boompjes.
Ik zei ,,eon taxi". Een rammelkast wat
het, die geen van zjjn Londensclio confrater;
erlegsn inaken. Maar den taxametci
zocht ik tevergeefs. Laug hield deze afwezig
heid mijn geest niet bezig, want alweer bn<
zich de fascinatio van tlo bedrijvige verkeers
agenten aan mij opgedrongen. Daar stonden
zij, hunner macht bewust, geweldig zwaaien-
beide armen, de vingers bewegelijk den blii
zcekoud en vorschond. Het viel mij op, dn.
bun taak er vooral in scheen te b'-staan, da!
zij het aankomend verkeer, dat in ieder geva
vast van plan scheen, door to rijden, te ken
nen gaven, dat het door mocht, rijden. He
opvallend, hoe de verkeersagenten dc
den. als was al wat aankwam rijden aan ee:
draad vast, en als moesten zij de fietsen e:
rijtuigen en auto's voorbij hun post trekker,
met een elegant rukje ann den draad.
Daar kwam eon bang punt. Een rij, neen
een stroom fietsers, dio naar kantoor reden,
daarlangs een andere rij, neen, ecu stroom
fietsers, die in tegenovergestelde richting zie!
voortbewogen. Loodrecht daarop eeu rij wa
gens en fietsers, uit beide richtingen. Gewei
dig en indrukwekkend was dc vaart van mijr
chauffeur, en eilacie, ook van mij, die hen
mijn leven had toevertrouwd. Daar staat na
tuurlijk een agent, redeneerde do man ui'
Londen: dat is een geweldig kruispunt. Mn.v
de redeneering was fout. Geen spoor var.
sabel, helm of witgehandschoende vinger
was er to ontwaren.
En toen gebeurde het onvermijdelijke. Onr
taxi reed woest door. Statig, onbewust, al
door natuurkrachten gedreven, gleden ooi
de fietsers voort. Beweeg nu maar uw rech
terhand naar voren, en uw linker, tegelijker
tijd, naar rechts. Wat is daarvan do uitwer
king? Een ontmoeting. Precies, maar als hn
geen handen on armen waren, maar auto';
fietsen, dan was het heusch geen ontmex
g, maar een botsing. Juist zoo, en een bot
sing tusschen snelrijdende dingen. Daar ge
b?urdo echter nog meer verbazingwekkendi-
want het was de dag der wonderen. Dat il
nog leef, en terug op dorp beD om u hierov-
te kunnon schrijven, is al een wonder, en dn
niemand, neen, niemand, dood bleef liggen
is alweer een mirakel. Eigenlijk hadden ze
fietsers op de straatsteenen moeten liggen
1 dat- niet gebeurde, weet ik nog niel
Misschien juist, omdat er geen verkeersagen
was. Er lag maar één fietser. En, doodsblci
bezoedeld, krabbelde hij weer op. Do fi<'
krabbelde niet op. Gelukkig, dat hij maar ec
zielloos wezen was. Anders had men kunn-
zeggen, dat hij lag te zieltogen, llij was tc-
minste in twee, maar ik hond het ervoor, d
hij in tienen was.
Niemand was dus dood, de fiets werd b:
eengeraapt, een agent geen verkeersagen
- kwam bedaard en flink tussch-
beide, schreef velerlei in zijn boekje op, -
na vijf minuten mankte do 'Sctscr, cn anti:
den wij, weg van de plaats des ouheils. Wat
