Brieven uit Berlijn
Imem's Dinut
VIERDE BLAD
Vrijdag II October 1121.
(Vaa onzen correspondent.)
DE NIEUWSTE MARKCATASTROFE.
Berlijn, 10 October 1922.
Gisteren heeft aan de beurs de dollar
zijn eigen record van eind Augustus ge
broken en den toen bereikten stand van
2400 met 267 punten overschreden. Voor
de in dit mooie maar ongelukkige laad
en voor de in deze ook ongelukkige
maar niet mooie stad levende menscheu,
die reeds lang probeeren er aan te wen
nen, het peil van hun welvaart of ar
moede van den dollarstand af te lezen,
beteckent dit een nieuw knooppunt in
de grafische voorstelling van het koor,s-
pioces der patiënte Germania. En even
blijven ze nadenkend staan, kijken terug
met een zucht en voorwaarts meestal
met een nog diepere zucht en schrijden
of strompelen voort op hun lijdensweg,
of onderdrukken kneukelwrijvend een
glimlach van triomf en voldoening.
Die stand van 2667 mark voor ééa
dollar is nog niet een nieuw hoogtepunt,
hel ligt alleen op het naar boven gaan
de deel van een nieuwe golf in de 00-
waartsstrevende slangelijn dei wissel
koersen, want hedenochtend meldden ds
bladen uit New-York reeds een slot-
koers van 2969, maar we weten, dat een
nieuwe daling van de mark is begonnen,
we weten dus, dat de kringloop vau
stijging der prijzen, verhooging der loo-
nen, verhoogde werkzaamheid van de
bankbiljettenpers met alweer grootere
snelheid zal voortgaan, tot de stijgende
lijn van den dollarkoers weer tijdelijk
in horizontale of zelfs dalende richting
zich bewegend, ons zal vertellen, dat nu
de beweging in den vicicusen cirkel weer
iets langzamer zal worden, wachtend,
tot nogmaals een stijging begint, de
dollar zich omhoog spoedt naar andere,
hoogere ïecordstanden.
Er is vandaag jammeren cn tanden
knarsen in het Duitsche Rijk Er was
geween, toen de dollar den stand van
500 overschreed, men klaagde, toen hij
op 1000 kwam, verklaarde, dat het zóó
met lang verder kon gaan, toeD de dollar
van 1500 mark spotachtig keek naar zijn
in lager regionen gebleven voorgangers.
Hel is als met de records van vliege
niers. Toen Latham, Wijnmalen, Chavez
de records van hun voorgangers verbe
terden, dacht meu steeds, dat het nu wel
een poosje zoo zou blijven; toen de 5000
Meter waren bereikt, beweerde men dat
nog kooger haast niet mogelijk was, bo
ven de 6000 heette de lucht te koud of
te ijl of te arm aan zuurstof. En toch
klopte steeds de een den ander en als
"Je natuurlijke aanleg van den mensch
dreigde, aan zijn verovering van Je
lucht paal en perk te stellen, nam de
vlieger zuurstoftoestellen mee en steeg,
steeg, steeg.
Er is vandaag gejammer cn knarsen
der tanden in het Duitsche Rijk. Zwaar
beproefde huismoeders^ hebben^aan
ochtendblad opensloeg en, natuurlijs,
het eerst op de laatste pagina naar Je
draadlooze telegrammen uit New-York
keek: De mark 0.033/8 dollarcent, d.w.z.
een pariteit van 2969; dc arbeiders in
fabriek of werkplaats hebben bet cijfer
elkaar toegeroepen, op de trams sprak
men over dollars cn guldens cn Tsjechi
sche kronen en de winkelier haastte
zich naar zijn uitstalkast en haalde de
oude prijzen weg, om naar verhouding
van den dollarkoers zijn worst of kaas
hooger te noteeren.
We hebben reeds vaker over deze din
gen geschreven en zullen er nu niet die
per op ingaan. Het moet op een afstaud
van Haarlem tot Berlijn haast vervelend
worden. Maar hier is het heusch ni-t
vervelend. Er ligt diepe tragiek in de
voortdurende herhaling dezer noodlots
verschijnselen. We hebben hier gelezen
van den moord op dat Amstcrdamsche
knaapje, nu een jaar of twee geleden,
van dat ventje, dat dacht te gaan spele
raren en in het water werd geworpen.
£n dat telkens, als zijn hoofd weer even
boven water uitkwam, weer door den
moordenaar werd ondergedompeld, .ot
het eindelijk den geest gaf. Zoo gaat het
•)ok met dit volk. Telkens als het zich
eenigszins heeft aangepast aan den toe
stand, komt een nieuwe duw. Wie dat'
mee moet aanzien, wie te midden van
dit volk leeft en mee lijdt, voelt dit ster
ven wel niet als iets schoons of verhe
vens, maar komt toch onder den indrufc,
heeft mee onder den hangen druk en
indt het zeker niet vervelend.
Feuilleton
SCHOENEN
Naar het Ameritcaansch van
O. HENRY.
3)
Toen kwumen de mannen de
heereu der schepping. Ze begonnen
ook te springen, te dansen, te Inn-
ken en te razen. Ze stonden dwaas
rond ie kijken of bukten zich om de
wonderlijke dingen op te nemen die
in bun voeten en enkals prikten.
Sommigen riepen luidkeels uit dat
bet vergiftig® spinnen waren van een
onbekende soort
Teu slotte kwamen de kinderen
Duiten om te saun spelen. En nu
voegde zich bij at het lawaai nog het
vebrul van hinkende kinderen. Hoe
ater het werd, hoe meer slachtoffers
sr vielen.
Dona Maria Castillas y Buenven-
hira dc las Casas stapte uit haar
Jeur, zooals ze eiken dag deed, om
aan den overkant van de straat
versch brood te gaan halen. Ze had
een rok aan van gebloemd geel satijn
'n linnen blouse en een roode Spaan-
B'-he Mantilla, llaar citroenkleurige
voeten waren helaas bloot. Ze liep
waardig en statig want haar voor
vaderen waren' immers Spaanschc
ridders? Drie stappen deed zo in liet
fluweelige gras en toen kwam haar
aristocratische voetzool terecht in
sen hoopje klitten. Dona Maria Cas-
iillas y Buenventura do las Casas gaf
oen gil als een wilde kat. Zo draaide
zich 0111, viel op handen en voeten
neer en kroop als een dier terug naar
laar
Maar hij hoeft er niet altijd weer over
te vertellen. Daarom willen we het van
daag eens hebben over hen, die niet
jammeren, over hen, die kneukelwrij
vend een glimlach van triomf en voldoe
ning onderdrukken, tér beurze gaan cn
integralen sjacheren.
Heele volkstammen hebben hun hoofd
gebroken over de vraag naar de oorza
ken van de voortdurende daling der
mark. Economen hebben oplossingen
aan <le hand gedaan, andere economen
gingen verder en meenden middelen
aan de hand te kunnen doen, om een
verdere daling te voorkomen, geleerden
hebben jaren geleden de wijsheid ver
kondigd, dat het industrieland Duitsch-
land nooit, nooit zoo diep zou kunnen
zinken, als Oostenrijk en we hebben
gezien, dat alle theorieën faalden, dat
alle voorspellingen werden gelogen
straft, dat de speculanten h la hausse
in marken bij bosjes op de flacon gin
gen en met hen de wijsheid van apodic
tische professoren en dat per slot van
rekening alleen de heer John Maynard
Keynes het aan het rechte eind hid,
toen hij tegen den zomer van dit jaar de
finandeele ineenstorting van Duitsca-
land voorspelde.
Wij zijn geen hooggeleerdprofessor in
de staathuishoudkunde, geen speculant
of profeet van beroep, hebben dus geen
reputatie en geen vermogen verloren
noch gewonnen bij den ondergang vaa
de mark en zijn ook niet vau plan, l.e:
een of ander te beproeven. Wij wen-'
sChen alleen te registreeren, de ver
schijnselen waar te nemen en het ie-
sultaat van onze waarnemingen, af en,
toe met een scheutje picante saus, den
lezers voor te zetten. En de ingrediënten
voor de saus zijn rijkelijk voorbanden ?n
den tegenwoordigen economischcn hek-
senkeuken, waarin het soepje voor ons
en ons nageslacht te kook hangt.
Vandaag is er geween en worden
vuisten gebald bij het lezen' van dï.i
dollarstand. De krantenventers, die dc
middagbladen te koop aanboden, welke
met vette letters verkondigden, dat nog
vóór beursbegin de haussebcwegiog
was voortgezet in transacties van back
tot bank, zagen er niet bijstei vrooüiK
uit. Hun clientèle wordt met den dag
kleiner en hoogere dollarkoersen betee-
kenen hoogere papier- en dus courante-i-
prijzen. Maar menigeen heeft haastig
zoo'n blad gekocht, voordat hij naar z'jn
kantoor of naar de beurs ging, om zijn
steentje bij te dragen, opdat de clientèle
van den kianlenvcrkooper nög kleiner
worde. Onder de vele oorzaken, die de
bovengenoemde economen voor den val
van dc mark hebben aangegeven, be
hoort ook de speculatie. En de gewone
man hier was er steeds als de kippen
bij, om het beursspeculantendom Je
schuld te geven voor al de stijgende prij
zen cn de verdere ellende. Nu is liet een
feit, dat een kringetje van menschel)
letterlijk leeft van de daling van de
mark, dat dus Duitscheis speculceren
op het ongeluk van de meerderheid van
hun volk. Dat is altijd zoo geweest. Er
waren baïssespeculnnten en hun is net
goed gegaan in dc wereld, in tegenstel
ling tot de tienduizenden Nederlanders
cn anderen, die in marken la hausse
hebben gespeculeerd. Vele van dezen
hebben thans hun tactiek veranderd cn
werken de mark omlaag, guldén en
dollar omhoog. Na jaren lang aan do
dalende mark te hebben verloren, willen
ze er nu aan winnen.
hecrschende beteckenis. We kennen nu
zoo langzamerhand allemaal wel den
kringloop, waarvan hierboven ook ge
wag werd gemaakt. Na een daling van
de mark bestaat de neiging van looncn
cn prijzen, zich aan te passen aan lie;
wereldniveau. Elke daling heeft voor dit
land het gevolg gehad, dat niet alleen
het leven voor buitenlandsche bezoekers,
maar ook alle producten voor den uil-
voer goedkooper werden dan in de lan
den, waar dc normale prijzen golden.
Duitschland werd vooral dooi de naar
verhouding zeer lage arbeidsloonen een
gevaarlijk mededinger op de wereld
markten. Vooi het land zelf had dit het
voordeel, dat het de werkeloosheid lot
dusver niet heeft gekend, die bijna alle
andere landen na den oorlog heeft ge
teisterd, dat de nijverheid bloeide. Na
korten tijd echter werd de marge tus-
schen den binnenlandschen en den bui-
tcnlandschen prijs allengs kleiner, maar
een nieuwe daling van de mark maakte
steeds, dat dan de toestand weer werd
hersteld en Duitschland concurrent voor
andere nijverheidslanden kon blijven.
Het ligt voor de hand, dat dus de indus
trie er belang bij heeft, dat dit verschil
tusschen binnen- cn buitenlandsche prij
zen blijft bestaan. Zij kan dan doorwer
ken en daar zij naar het buitenland in
vreemde valuta verkoopt, gedijt zij eu
wordt zelfs naar Duitsche verhoudingen
gemeten rijker cn rijker.
Maar in den laats ten tijd is het tempo,
waarin de prijsverhoogingen in het'bin
nenland de dalingen van de mark voïg-
Don Senor Ildefonso Feöerico Val-
dazar, een vrederechter, die tweehon
derd pond woog, trachtte zich naar
het cafetje op den hoek van het plein
te begeven otn zijn dorst te lessclien.
Al bij zijn eersten stap in het koele
gras kwam hij oj) een heele verza
meling van die geheimzinnig© voor
werpen terecht. Don Ildefonso viel en
zakte in elkaar als een thuis dat in
stort, steeds schreeuwende dat hij
doodelijk was gebeten door een schor
pioen. Overal sprongen en hinkten
de schoeniooze bewoners van Caralio
en haalden van hun voeten do vergif
tige insecten die 's nachts gekomen
waren om hen te plagen.
De eerste die ontdekte wat het go-
neesmiddel was, was Esteban Delga-
do, do barbier, een man die veel ge
reisd en geloerd had. Hij ging op een
sloen zitten, plukte de klitten van zijn
voeten af en hield een redevoering.
„Kijk eens hier, vrienden liet
zijn steekvliegen! Ik ken ze heel goed.
Ze vliegen door de lucht in zwennen,
net als duiven. Deze-zijn dood cn 7.0
zijn hier vannacht neergevallen. In
Yncatan heb ik ze zoo groot als si
naasappels gezien. Ja! Daar sissen ze
als slangen on licbben vleugels als
vleermuizen. Schoenen schoenen
moeten we hebben!"
Esteban strompelde naar Hemstct-
ter's winkel ©n kocht schoenen. Toen
Itii er vandaan kwam liep hij met een
verwaand gezicht over de straat en
schold luidkeels op de steekvliegen.
Zijn lijdende medemenschen stonden
op c-n gingen op een been staan om
den on kwetsbaren barbier te bekij
ken. Mannen, vrouwen cn kinderen
riepen uil: „Zapatos! Schoenen!
Schoenen!"
En nu kwam de groote vraag naar
schoenen. Dien dag verkocht Hera»tet-
tcr er driehonderd paar.
den, sneller en sneller geworden, men
kan haast zeggen, dat de prijzen oogen-
blikkelijk verhoogingen meermalen
op één dag bij stijgende dollarkoers, zijn
absoluut geen uitzondering de bewe*
ging van den dollar naar boven volgen.
En daardoor bestaat in een aantal bran
ches de marge niet meer, bestond al
thans niet meer, toeu de dollar na den
stand van 2400 eind Augustus weer .ot
ongeveer 1400 was gedaald. De nieuwe
daling van de laatste dagen heeft aan
deze voor exportondernemingen in de
desbetreffende branches ongunstige
verhouding een einde gemaakt.
Nu is het in de hoogste mate belang
wekkend, dat op een bepaald gebied of-;
ficieel is geconstateerd, dat de Duitsche
nijverheid niet meer met het buitenland
kon concurreeren, als er geen nieuwe
daling van de mark plaats had.
De rijksgevolmachtigde van de „Aus-
senhandclsstelle" voor het papiecvak
heeft den 29s ten September aan de kar
tels een rondschrijven gericht, waarin
hij constateert, dat, evenals op andere
gebieden, ook in dc papierbranche de
prijs in marken omgerekend, dien men
in het buitenland kon vrageu, ten achter
bleef bij den binnenlandschen prijs, waar
bij nog geen rekening was gehouden
met de stijging "van vrachten, steenkolen
en looncn op 1 October, die natuurlijk
ook weer den binnenlandschen prijs ver
der omhoog moesten drijven. Daardoor
zou de verhouding tusschen binnen- en
buitenlandschen prijs nog ongunstiger
voor de eerstgenoemde worden
„Slechts dan," schrijft de rijksbevol-
macluigdc, wiens woorden wij hier let
terlijk vertalen, „zal dit ongewensch e
resultaat niet plaats hebben, indien ie
gen verwachting een nieuwe geweldige
daling van de mark zou plaats hebben.''
Dit is zeer juist en geldt even goed
voor het papiervak, als voor de andere
takken van exportnijverheid, waarbij de
prijzen in Duitschland den wereldmarkt
prijs overschreden hadden. Maar de niet
verwachte daling van de mark is er al,
heeft ook geen dag op zich laten wach
ten, al dreigt Poincaré thans niet met
sancties cn al zijn er ook verder geen
gebeurtenissen, waarop men kan wij
zen, om een verklaring voor het ver
schijnsel te zoeken. De voortschrijdende
inflatie kan namelijk thans niet als 7.011-
denbok worden gebruikt. Dat de baatt-
biljettenpersen moesten draaien, werd
door de vorige daling van dc mark ver
oorzaakt. De bankbiljcttenprcductie
heeft zelfs nog lang met de depreciatie
van de mark ingehaald. Neen, 'het ligt,
er dit keer te duidelijk op. In de eerste
dagen van de niéuwe koersbewegiog
konden we het iederen dag iu de beurs
berichten lezen-: De nijverheid koopt
vreemde devisen, de nijverheid dekt
haar behoefte aan buitenlandsche betaal
middelen. De nijverheid had namelijk
den wenk van den xjjksbevolmachtigde
voor het papiervak niet noodig, ze wist
het zelf wel, dat ze de binnenlandschc
prijzen in al te groote hebzucht had over
spannen. Ze moest gaan vreezen voor ia-
voer uit het buitenland, legitiem of langs
smokkelwegen en eeu groot opgezette
machinatie dreef de mark naar beneden.
Er wordt hier de naam van een groofe
bankiersfirma gefluisterd, die daarnaast
op eigen houtje la baisse zou hebben
gespeculeerd. Dat is een nevenverschijn
sel en pogingen, om deze firma de ge-
heele schuld te geven, zullen niet anders
dan pogingen zijn, om de aandacht van
fe'SMHSffSt'Sk rt&rtófe
wist, dat papier- en andere magnaten een
nieuwe daling van de mark noodig had
den en wedde op het goede paard, toen
hij in het groot op den val van het be
taalmiddel zijns vaderlands speculeer
de. Zaken z-,.;. 2aken.
We hebben natuurlijk niet de bewijzen
zwart op wit in handen, dat dus de Duit
sche industrie, om de woekerwinsten
der binnenlandsche markten re redden
lie. gehcele Duitsche volk onnoemelijk
nadeel en zorg en ollende heeft be
rokkend. Maar men denke aan de uiting
;-ac den rijksbevomachtigde voor het
papiervak. De door ons daaruit getrok
ken conclusies liggen voor dc hand.
Hiermee willen we echter in gcenen
deele beweren, dat de Duitsdhe regee
ring de hand in het spel heeft. Wc zijn
van de eerlijkheid en het inzicht van het
kabinet-Wirth overtuigd. Als het kon,
van den rijksbevolmachtigde voor het
maken. Zijn wil is goed en zijn liefde
voor het geheele vaderland groot. Maar
groot is ook de m^cht van de gekarte'-
leerde Duitsche nijverheid.
En nog grooter misschien haar zaken-
egoïsme,
H. BL. KOELENSMID.
„Het is werkelijk verbazend", zei
hij tegen Johnny, die hem 's avonds
kwam helpen om den voorraad in
den winkel weer aan te vullen, „het is
opeens veel drukker. Gisteren heb ik
maar drie paar verkocht.
„Ik heb u wel gezegd, dat ze niet to
houden zouden zijn, als ze eenmaal
begonnen", zei Johnny.
,,lk denk, dat ik nog maar een stuk
of twaalf kisten er bij zal bestellen",
zei Hemstetter, die straalde van ple
zier.
„Ilc zou nog maar niets bestellen",
raadde Johnny hem aan „Wacht eerst
liever eens af hoe het verder gaat."
lederen nacht zaaiden Johnny en
Keogh de klitten die overdag Hem-
slettör aan klantjes hielpen. Na dien
dag had hij twee derde van zijn voor
raad verkocht, en de zak n et klitten
was leeg. Johnny telegrafeerde aan
Pink Dawson om nog vijfhonderd pond
to zenden en betaalde evenals vroeger
vijftig cent per pond. Hemstetter be
stelde voor vijfendertig duizend gul
den schoenen. Johnny bleef on» hem
heen draaien tot hij de bestelling klaar
had voor de mail en slaagde er in den
brief to verscheuren voor hij aan het
postkantoor kwam.
Dicnzelfden avond nam bij Jtosine
mee naar buiten en onder den Mango
boom bij Goodwins huis vertelde hij
haar alles. Ze keek hem aan en zei
„Jc bent een slecht mensch- Vader
en ik zullen naar huis terug gaan. Zei
je dat het een grap wast fk vind het
een heel ernstig geval".
Maar een half uur later was hot ge
sprek op een heel auder onderwerp
gekomen. Ze beraadslaagden met el
kaar welke kleur van behangselpapier
na hun trouwen zouden nemen in
Binnenland
De Graaninroer in fiDitsctaland
VOORKEUR AAN ROTTERDAM?
De corraspondent van de Tel. te
Duisbux-g meldt:
Op ODze informatie heeft de „Ver
een ig mg tot behartiging van de Duit
sche Rijnsleepvaartbelangen" ons
medegedeeld, dat de bei.cliten in de
Duitsche en de Ncderlandsehe ners
omtrent den graaninvoer in Duitech-
land over Nederlandfiche havens oiei
gehee1 met de feiten overeenkomen.
Bovengenoemde vereeniging heeft,
reeds eemgen tijd geleden to bevoeg-
der plaatse in Berlijn verzocht een
onderzoek te willen instellen naar de
dcor het Rijksgraanbureau vastge
stelde rooeter van distributie over de
voor graaninvoer aangewezen lu-l
vens. Tevens heeft deze vereeniging
er op aangedrongen om de door den
oorlog en de bezetting benadeelde
Rijnscheepvaart in betere conditie te
brengen door een hooger percent ïge
voor invoer over Rotterdam aan te
geven.
Daar de huidige graaninvoer over
Nederland tot een derde van het -ij-
fer van voor den oorlog is terugge
gaan, wordt van de zijde der Duit
sche Rijnscheepvaart voortaan de ver
scheping van minrtens 75 van den
geza menlijken invoer opgeëisoht.
Na herhaalde klachten heeft einde
lijk de Rijksregeering een onderzoek
toegezegd.
Dit is het geheele resultaat der ac
tie dooi dt Vereeniging tot beharti
ging van de Rijnscheepvaartbel.mgcn
gevoerd.
Een wijziging in de verdeeling ten
gunste van de Rijnscheepvairt moet
nog als zeer twijfelachtig worden be
schouwd.
Intussohen is men in Rijnseliesp
vasrtkrïngen van meoning, dat een
aal-dringen van Neder landeche zijde
op de toon aan gevende Berlijuscha
bureaux gunstige resultaten zon kun
nen hebben voor de Rijnscheepvaart-
belangen.
Arbeid door gevangen»-
BENADEEUJNG- VAN HET 3PARTI-
OU-UrEE BEDRIJFSLEVEN.
Het Haagsehc Corr. Bureau meldt:
De Middensiandsbeïtnrenboml te a"ra-
vodiage beeft in een adres aan de Mi
nister van Justitie gewezen op de z.i.
voortgaande onbillijke benadeeling van
bet particulier bedrijfsleven, indien de
minister den arbeid in gevangenisseu op
nog uitgebreider schaal doet voortzetten.
De bond aoht vergrootiug van de werk
loosheid met de daaruit voor het Rijk
voortspruitende werkloosheids, zorg, een
ernstige roden om door de Regeering oen
voorzichtige politiek to dozen aanzien te
doen volgen.
Ter verduidelijking van een en ander
en het verkrijgen van oen gezaghebbend
oordeel over do bozninigingsmethoden,
die bet Rijk, bij het geven van arbeid aan
gevangenen en bjj het contraliseeren an
7.jjn inkoopen, in het Centraal Tnkoopbu-
reau, doeit plaats vinden, zal de bond zioh
'ii'im vette(AiKeii min bordeel te wilton
kenbaar maken over de, naar de meening
van den Bond, geheel verkeerde bezuini-
gings politiek der regeering, die thans
aan het particulier bedrjjf arbeid Ont-,
trekt. Bij een en ander let het Rijk meer
op direeto geldelijke resultaten, dan op
meer ideëele en menachikumdige opvatt:-s
gen.
Gedacht werd aan do thans bij enkele
Rijksdiensten plaats vindende bedrfjfsmo-
chanisoering, vooral op administratief ge
bied, waardoor werkkrachten worden ont
slagen met allerlei treurige gevolgen j
voor de maatschappij'.
Het Ryksvoorbocld volgen sommige ge
meenten na en oan en ander is oorzaak
dat deze toch reeds overal merkbare cri-
sisgevolgen, onnoodig worden vergroot.
De sdhatkirt moet bovendien soms groote
uitgaven doen, tot aanschaffing van Je,
voor bezuiniging noodigo machines. Een
en ander leidt tot schijnbozuiuigingen.
HULPVERLEENJNC AAN DE
INDUSTRIE.
I11 de algemeenc vergadering der
R.K. Werkgeversvereenigingen in het
Diocees Den Bosch werd onderstaan
de motie met aigemeene stemmen
aangenomen en besloten ze ter ken-,
nis te brengen van Regeering en
Pers.
„De R. K. Werkgcversvereeniging
in het Diocees Den Bosch, in verga
dering bijeen te Tilburg op 10 Octo
ber 1922, gezien de steeds grootere
moeilijkheden waarin een zeer groot
het oude huis van dc familie Atwood
in Dalesburg.
Don volgenden morgen biechtte
Johnny alles aan Hemstetter. De schoe
nenkoopman zette zijn bril op, keek
hem aan en zei„Jongmensch, ik vind
je oen ongelooflijk brutale kerel- Als
ik deze zaak niet zoo verstandig op
touw had gezet zou ik groote verlie
zen hebben geleden.Wat wil je nu met
de rest vau mijn voorraad schoenen
doen?"
Toeu de tweede lading klitten kwam
laadde Johnny ze met de overgebleven
schoenen op eeu schip cn over de
kust langs tot Alazen. Op dezelfde
duistere manier herhaalde hij daar
zijn truc, eu hij kwam met eon zak vol
geld terugzelfs geen schoenveter
had hij overgehouden.
En toen diende hij zijn ontslag in,
want de tropen hadden geen aantrek
kingskracht meer over hem. Hij snak
te naar de spinazie cn waterkers van
Dalesburg.
Iiij stelde William Ferenco Kcogh
als plaatsvervangend consul voorhet
voorstel werd aangenomen en Johnny
ging met de Hemstctters terug naar
zijn geboorteplaats.
Kcogh vervulde het baantje van
Amerikaansc.li consul met hetzelfde
gemak waarmee hij andere dingen op
knapte- Hij was een man, die van alles
begon en aanpakte. IJij vond allerlei
dingen uit. Om geld gaf hij eigenlijk
niet veel. Toch was Kcogh een goed
zakenman en al waren zijn plannen
wat zonderling, z0 zaten meestal toch
goed in elkaar. In den ouden tijd zou
Keogh zeker een Ridder van de Ronde
Tafel zijn geweest.
Drie dagen nadat Johnny vertrok
ken was, kwamen er twee kleine sc-hoe
Ding» (!li [etters» ntet weat
DE HELD VAN DEN DAG IN
DE KOUDE DAGEN.
Onze zwarte winterkameraad, die
's zomerB alleen in onze kamer", ge
duld, dikwijls zelfs verbannen
wordt, en toch 's winters altijd weer
tot onzen dienst bereid is, is weer in
eere hersteld en zal wel bijna overal
reeds in actio zijn.
Onze Germaanschc voorzaten ver
warmden hun vertrekken met een bout
vuurtje, dat de ruimte voortdurend
met rook vulde, hetgeen natuurlijk
een niet alleen onaangename, maar
ook een ongezonde atmosfeer te weeg
bracht. De Bataven verleenden den
rook uitgang door boven in hun hut
een opening te maken. Later werd
een rechte koker gebruikt, welke na
verloop van tijd, toen men zich op ge
riefelijker woningen ging toeleggen,
veranderde in een schoorsteen, dio bo
ven den vuurhaard werd uitgebouwd
en den rook opzoog. Boven het vuur
ouder den kap, rookte eu bewaarde
men vleesch en spek. Dat mèt den
rook heel veel warmte vcrloring ging,
onderzoekingen hebben uitgemaakt,
dat 15/16 de lucht in ging eu 1/16 dus
maar in de kiamers bleef, hinderde
den bewoners weinig. De houtvoor-
raad leek onuitputtelijk cn was goed
koop te krijgen. Eeuwen en eeuwen
hebben die open houtvuren in alle, de
rijk© zoowel als de arme, huizen zich
gehandhaafd tot ongeveer 1800, toen
de eerste kachels in gebruik kwamen.
De kolomkachel v.as de baanbreker.
Sinds dien heeft de vorm en de in
richting zich h©el sterk gewijzigd en
gevarieerd, men 'liceft heel voel soor
ten met. aiIlemaaJ andere namen, die
hemelsbreed van elkaar verschillen,
op het oog tenminste, want in wezen
komen ze ongeveer albe op hetzelfde
neer. De warmte van onze kachels,
die ons, als -hot daarbuiten zoo killig
en guur is, zoo weldadig aandoet, is
niet anders don het resultaat van een
scheikundige werking, die in de
kachel plaats heeft. Bij een scheikun
dige, dus innige, verbinding van twee
stoffen ontstaat warmte. Dc. zuurstof
uit die lucht verbindt zich met de
koolstof van onze iwandstoff, dus
hoofdzakelijk van kolen, hout en turf,
waardoor de warmte ontstaat. Even
zij hier opgemerkt, dat daar er voort
durend uit do lucht zuurstof door het
lijs. 1* vu zorgen, nat irissohe lucht
in het vertolk kan toetreden, anders
krijgt men een to zuuistofarmc lucht
in te ademen, die nadoriig is voor dc.
gezondheid, doezelig maakt en hoofd-"
pijn bezorgt. Door de spleten en kie
ren van deurn en vensters treedt wel
ongevraagd frissciie lucht in. maar
dat zal over het algemeen niet vol
doende zijn om de in te ademen lucht
zuiver te houden. Het gezondste stookt
men (zoolang het nog'niet te koud is, j
doel onzer nijverheid zich tengevolge
der steeds toenemende vauita-con-
currentie bevindt betreurt Je pas
sieve houding der Regeering ten aan
zien van de met zooveel aandrang en
zoo herhaaldelijk gevraagde hulpver
leening aan de industrie, wijst op de
noodlottige onzekerheid, die hit 1 uit
is ontslaan, en verzoekt de Regeering
□tel klem thans onverwijld haa."
standpunt in deze voor onze nijver
heid zoo gewichtige aangelegenheid
te bepalen".
RECELiNC VAN HET LEVENS-
VERZEKER'.'1 GGBE DRIJF.
'a GRAVENHAGE, 11 Oct. De
heer Dickers heeft een aantal
amendementen ingediend op 't wets
ontwerp, houdende regeling van het
levensverzefeeringsbedrij f.
Een der amendementen heeft tot
strekking te voorkomen, dat tot stich-
ners voor dc kust bij Coralio. Na eoui-
gen tijd werd er een boot uitgezet en
deze bracht ecu jongmensch met een
door de zon gebruind gezicht aan den
wal. Dit jongmensch had een listig
en berekenend uiterlijk cn hij staarde
verbaasd naar de vreemde dingen die
hij zag. Hij vond op het strand iemand
die hem den weg wees naar het consu
laat eu zenuwachtig en haastig liep
hij er heen.
Keogh zat lui in zijn stoel cu toeken
de caricaturon op een velletje offi
cieel postpapier. Hij keek op toeu de
bezoeker binnen kwam.
„Waar is Johnny Atwood?" vroeg
•het jongemensch op zakelijkuu loon.
„Weg", zed Keogh, steeds teekenend.
„Net iets voor hem," zei de ander
en leunde tegen de tafel. „Hij deed
altijd allerlei andere dingen dan op
zijn zaken passen. „Komt hy gauw
terug?"
„Dat denk ik niet", antwoordde
Keogh na een poosje.
„Zeker weer de een of anderc-
dwaasheid op touw gezet", veronder
stelde de bezoeker. „Johnny wou
nooit lang genoeg iets volhouden.
Hoe doel hij dat toch, consul zijn en
altijd ergens anders zitten?"
„Op t' oogenblik neem ik liet con
sulaat waar", zei Keogh.
„O ja? Vertelt u me dan eens, waar
is de fabriek?"
„Welke fabriek?" vroeg Keogh,
met matige belangstelling.
„Nou, do fabriek \vaar ze de klit
ten gebruiken De hemel weet waar
vóór ze ze gebruiken! Het ruim van
allebei die schuilen daar zit er vol
van. Jo.hnny «einde dat ze er hier een
nieuwe toepassing voor hadden ge
vonden. U kunt cr ook wat moe ver
dienen. Alle mannen, vrouwen en
kinderen in Dalceburg, die tijd had-
in h^t ook best te êoen) mrt een open
raam.
De brandstof cn de zuurstof zonder
meer, zijn niet m staat een vuur t<
doen ontstaan, ze kunnen niet ont
branden, zonder toegevoegde warmte.
De gang van den lucifer tot het vuur
in de kachel is ais volgt: Door wrij
ving van den luciferskop ontstaat
warmte, die den kop doet ontbranden,
dat vlammetje brengt de houtjes, hoi
stroo of de vuurmaker aan het bran
den, waardoor de turf ontbrandt, die
weer genoeg warmte ontwikkelt om de
kolen aan het branden te krijgen.
Door nieuwe bijvoeging van brandstol
houdt men het vuur brandend, rails
er steeds gezorgd wordt voor voldoen
den toevoer van hiöht cn verwijdering
van den rook. Dat is voor een voor
naam deel de fcuak van pijp en schoor
steen. Door de warmte in de kachel
worden de in pijp en schoorsteen aan
wezige gaesc-n verwarmd, worden due
lichter 011 stijgen op. Dc lucht, die
steeds goreed is om overal waar eer
leeg© plaats is, die in te nomen, sta»
als het ware all op wacht voor do
schuif en den rooster. Nauwelijks
gaan dc verwarmde gassen dan ook
naar boven of de luoht komt gauw de
open ruimte rallen. Op baar weg door
de brandende brandslof st.'.i.t 7. haar
zuurstof voor zooree', noodig af, en
voedt dus het vuur. Bij het aanma
ken van de kachel zijn pijp cn schoor
steen nog koud, zij koelen dc verhitte
opstijgende gassen plotseling af, deze
verdichten zich, worden zwaarder en
slaan neer, of tenminste zij kannen
zeer langzaam stijgen, waardoor zij
den volgenden gassen hot opstijgen
verhinderen, deze moeten zich nu een
anderen uitweg zoeken cn komen in
de kamer. Een stuk papier, dat vlug
vlam vat en een ocgenb/i».kelij!ce felio
warmte ontwikkelt, verwarmt meestal
zeer «nel de afkoelende deelen en be
vordert dus den trek.
Den opstijgenden luchtstroom, die ge
durende het branden der kachel ont
staat, noemt men den trek, hij ver
groot het verbrandingsproces en voert
schadelijke gassen mee de lucht in.
Er is gebleken, dat hoogc sahoor-
stecncn den trek bevorderen, daarom
ziet men op fabrieksgebouwen, die
voor hun bedrijf groote vuren noodig
hebben, altijd 7-eer hooge scLoorstee-
nc-n, die door dfen krachtig or.gaan-
den ludhitstroom, veel hitte gevende
vuren kunnen onderhouden. Op de
ouderweisc.be -'ooorcot icven had men
vroeger ook lange ijzeren schoorstee-
nen; men heeft editor begrepen, dat
door de snelle vaart van de loco
motief de luchtstroom met kracht de
uitstroomende gassctn meesleurt,
waardoor grooter trek ontstaatdan
een lange afvoerbuis zou kunnen
doen ontstaan. Denk maar oens aan
die prachtige krachtige jumbo's met
hun kleine korte afvoerbuizen, een
verrukking voor dk jongenshart!
Tot slot willen we nog even iets zeg
gen over de ouderwetsdie schuif, dat
schijnbaar onaanzienlijke stukje ijzer,
dal oven wel al vee! op zijn geweten
heeft. Door de schuif af te sluiten
verhindert men den afvoer van de
sehadelijko dampen, bovendien kan de
zuurstof niet vrij binnentreden, om
dat de schadelijke gassen nog in de
volledige verDruTJüfng; jfu uën en
keltje Kol e n damp ver gif'^ging" heb
ben we gezien, dat bij onvolkomen
verbranding de zoo uiterst vem'ftïge
kolendamp ontstaat.
Om de verbranding in dc kachel te
temperen of te voorkomen, moet men
niet den afvoer de:- gassen door den
schoorsteen onmogelijk maken, maar
men moet den toegang der lucht voor
komen. De nieuwere kachel vormen
zijn meestal daarop ingericht.
ting ecuer onderneming tot uit
oefening van het lovensverveLerings-
bedrijf samenwerking van slechte en
kele personen voldoende Ls.
Ter toelichting van een ander
amendement merkt de voorsteller op,
dat het noodig kan zijn uat m het
belang der Nederlandsche verzeker
den het ontslag van den vertegen
woordiger eener buitenlandsche on-
demoming tijdelijk wordt uitgesteld.
De voorsteller acht het wenachelïjk,
dat in afwachting van de voorschrif
ten bij algemeenen maatregel van be
stuur te geven, de verzekeringska
mer reeds thans het middel verkrijgt,
om zoodaróa uifsfel :e doen plaats
hebben-
Dc overige amendementen hebben
ten doei, verduidelijking van de re
dactie of vervanging van volgens den
voorsteller minder juiste uitdrukkin-
door andere.
den hebben ze een maand lang ge
plukt. ltt heb deze schepen guhOUrd
om 2© te vervoeren, iedereen dacht
dat ik gek was. Li kunt dit zoodjo
koopen voor veertig cent per pond,
franco wal. En als u ct nog meer
noodig heeft zal te ze u ook nog wel
jkunnen bezorgen. Toen Johnny uit
Dalesburg weg ging heeft hij 111c be
loofd dat hij me zou waarschuwen
aJs hij hier iets ontdekte wat de
moeite waard was. Zal ik de Schepen
maar lossen?"
Een uitdrukking vim verbaasde,
ongeteovige verrukking kwam op
Keogh's i.lozende gezicht. Hij liet
zijn potlood valien. Hij keek het jon-
gemensch aan met toch iets van angst
in zijn oogen dat het een droojn zou
blijken te zijn
„Vertel me eerst eens", zei Keogh
ernstig, „is u Dink Pawson?"
„Ik liect Pinkney Dawson", zei de
speculant in klitten.
Billy Keogh gleed brullend van
het lachen van zijn stoel af op den
grond.
Het was op dien lieeten dag tame
lijk stil ui Codalio. De enkele gelui
den die men nog hoorde waren in de
eerste plaats het onbedaarlijke lachen
van eeu Amerikaanschen waarne
mend consul, terwijl een jongmensch
met een .ioor de zon verbrand ge
acht on listige oogen, verbaasd 11 aar
hem stond te kijken. En dan het
,,stap, stap, fltftp," van veel keurig
geschoeide voeten op straat. En het
geluid van de golven die tegen de
oude kust aansloegen.
EINDE.
