t
HA&RLEftfS'S DAGBLAD
ZATERDAG 14 OCTOB R 1922
DtRDE BLAD
Uit de WereM.
r- - IETS O V EB GELD.
E* oud# ruilhandeL Geld als ruilmiddel, Standaardpenningen en pasmunt.
De eiikole en do dubbele standaard. Wat een milliard weegt. Beteokenis
van enkele muntnam en. Papieren geld.
aide ban- vuu waai\ie. TLojls is bet
By de primitieve
dol ruilhandel. El zelfs aog tegenwoordig
w or m Afrika, op do kleinere Austra-
iuH-he eilanden eii ïu Groenland volks
stammen, die geen geld kennen eu de
producten vau bun landstreek ruileu voor
geweveu atollen, mossen, byWiu, wapenen,
Buuisteryeu, koralen, tabak eu alivoboii-
boIiö dranken, die de beschaving bren
gende Europeanen of Amerikanen bun
laveren.
Baar echter do waarden der te ruilen
voorworpen maar zelden gelyk zyn, le
verde de ruilbaudel byua onoverkomelyse
bezwaren op en non men op middelen om
den ruil te verge»'.iakkelyk«ii. Als zooda
nig hobbeu it -ad» lydsa dienst gedaan
Mosuneipen, biokken zo at, een of andere
bepaalde hoe\ eelhoid koren, tukken lin
nen van bopaaldo lengte, C*ca oonen,
«luitjes gosUnnpeld leer. By de urieken
in Homerus' tyu (plan. 950 v. Ohr.; deden
voor grooto naukoopeu ossen dienst. Dat
ooa oy de oudé Boinouieu voo beett ge
diend blykt uit bot Latyusche word pe-
cun.a (gold), dat afgele.d ia van peeus
(vee,. By de Duitsencrs dor 7e en 80
eeuw van ouzc jaartelling dienden o.a,
paar oen ah» be tuin middel, terwyl bot oud-
ituss =che wooru, (lat geld beteekonde,
.yk beduuiue: uiartêT.
.1..., verscbiiieuae butaalmiddelen blo-
re- nog staudbouacn to u reods versch.
lende Staten stukken goud en zilver van
bopaaia gewioüt eu geualto en voorzien
van bun slouipel in onnoop braebteu. Maar
10-.. uleek weiilra (ie superioriteit van
gouden eu zilveren munten boven ieder
vroeger gebruuil betaalmiddel. Voor zeer
kleine aankoopon waron deze munten
wee. ine; gose-htkt, zoo-as do noodzake-
lykbe.d bleek vun muntstukken van edel
metaal met sterke logeering, d.i. vermen
ging met goeuiiooper metaal, het zooge
naamde kleingeld ot pasmunt. Voor pas
munt weuut men eveneens aan uitsluitend
nataal van nundor waardo dan good of
uiver (.brons, koper, tui, nikkel). l>e t'n
keiy.ie waarde \an de pasmunt is vee.
geimger dan de nominale, maar dit is
voor -ien bezitter goeii bezwaar, wnnneor
ze maar aan Staatskassen togen de nomi
nale .vaarde kan ingewisseld worden te-
gou gouden of zilveren munt (natruurlyk
by voiuoende bt,e»eelte.«i pasmunt). Dit
zelfde geldt voor papieren geld, wanr-
over straks meer.
cmal geidt uo bepaling, dat men niet
boven een zeker, vastgesteld bedrag aan
pasmunt in betaling behoeft aan te ne
men. In Engeland geldt' iedere zilveren
munt als pasmunt, en goud alleen is het
betaalmiddel, dat do rechthebbende tot
eik bedrag moet in ontvangst nemen. Dit
drukt mei- uit door ie zeggen dat Enge
land den gouden standaard heeft.
De zilvermunt heoft daar dan ook oen
nominale waarde, die 0 pet. verschilt vau
de metaalwaarile vau het «tuk In andore
landen, byv. de meeste Zv. .\menkaan-
Bche republieken vinden wy en zilve
ren standaard, terwyl voor weer an
dere landen de dubbele d.i. de gouden
en zilveren standaard gelden. Dit is b.v.
het geval met frankrijk, Italië. België,
Zwit-erland en Nederland. In Staten
waar het bimetal isme, d.i. de dubbele
standaard is ingevoerd, heeft men een
bepaalde verhouding vastgesteld, tussdhen
de waarde van 1 K.G. lyn goud en 1 K.G.
fijn zilver. Volgeus de Latynsche Mnnt-
eonventie is 1 kilo fyn goud geljjk aan
15 1.2 K.G. fijn zilver en worden zilveren
en gouden man ton naar die verhouding
oangemunt. Verondersteld nu dat een de
zer metalen, b.v. zilver in waardo daalt,
dan zal een gouden tientje meer wacml
zyu don 10 zilveren guldens. Dit beeft
voor kleine bedragen in bet binnenland
geen beteokenis, maar anders wordt dit,
wanneer oen land mot don dubbelen
standaard grootc betalingen in het bui
tenland te aoen heeft of in ontvangst te
nemen heeft. Wie betalen moet, betaalt
met het in waarde gedaald metaal, dus
bier zilver, het goudgeld wordt verso
ten eu in het oiuleiüand verkocht, zoo
dat het in het land ten slotte geheel ont
breekt.
Wanneer het zilver sterk in waarde
flu hebben landen waar het bimetalis-
me gehuldigd wordt, een middel om de
kwade gevolgen tot op zekere hoogte to
voorkomen. Zoo had byv. ïndertyd iodor
Nederlander het recht goud en zilver van
bepaald gehalte tegen een gering munt-
loon to laten aiuimuuten tot standpenimn-
gen (gouden tientje, guklem» eu halve
guldens). Dit geldt thans nog alleen 'voor
bet gouden tientje. Het uanmunten van
zilver is het monopolie van den blaat en
geschiedt slechts tot een bepaald bedrag.
Een merkwaardige wijze van munt-
valschuig word voor oeuige jaren .1
Nod. Indie toegepast door Ohineezou. Zy
Bloogen zilveren Nodoriamlscbe standpen
ningen van hooger gehalte dan do echte
guldens, maar daar de zilverprys sterk
gedaald was, zoodat eon echte gulden nog
maar nauwelijks een halvon gulden aan
zilver bevatte, maakten zij ruime winsten.
Na den goudstroom, die uit Frankrijk
na den Fran sch-Dui toch on oorlog (1870
1871) naar Dui took land vloeiile, hoeft
Pruisen, dat steeds vastgehouden had aan
den zilveren standaard, den gouden au
genomen, blykbaar in de meening, dat
gedurende tientallen van jaren de prys
van het goud constanter zal zyn dan die
van het zilver.
Hot zegevierende Duitschland had zyn
overwonnen tegenstander een oorlogs-
chatting opgelegd van 5 milliard, d.i. 5
maal domend millioon frank in goud. Dit
reusachtig bedrag kan men zich niet
voorstellen, maar een Franschuian heoft
er iudertjjd eon aansbhouwe!yke voorstel
ling van gegeven door te berekenen wat
een milliard frank weegt. Hot gewicht
bedraagt in goud 322.580 K.G., in zilver
5 millioen K.G. (1 frank weegt 5 gram).
In biljettan van duizend frank zou bet
nog 17S0 K.G. wegen en in biljetten van
100 frank 11.500 K.G. Men zou er e,-n
prachtbibliobheek van kunnen maken I. e
Waande uit 2000 boekdoelen van 500
bladen of 1000 bladzijden, elk blad een
biljet van 1000 frank.
Om eon milliard frank te vervoeren
zou men, aangenomen dat één man 100
K.G. draagt, noodig hebben, in biljetten
van 1000 frank 18 man, in biljetten van
100 frank 115 man, in goudstukken 3225
man en in ailvonstukken 50.000 man.
Het is niet onaardig de grondb-lveke-
ui" na te gaan i»n enkele muntnamen.
He gulden w
goude::
w - Ne-
deriai.-isoho zuiveren standpenning van
100 et. mot 'u gehalte van 0.945, üat WU
teggcu dat 946 auizeudsie dculun van den
gurdeui zuiver zilver zyn en de rost byge-
1 oogil metaal van minder waarde. Het
gewicht van een gulden bedraagt 10 gram,
uub 100 gulden v. ogen i K.U.
Uudtyda kende men don Kynschen gul
den (f 1.20 totf 1.30) de>n flhilippus-guiuou
Vin do lbe eeuw in Öpuuje geslagen voor
de Nederlanden; waarde f L35), den kei-
zex^uideu yt 1.de goudgulden, welke
voois.wam als gouden munt
verstas, 00a wei guuaaind Nederland-
echo fioryu of 28 (.vaarde: 28 stuivers
Of f 1.40).
De eerst© floiyneu werdien ia het mid-
eten der 13e eeuw geslagen. Het waron
goudstukken niet dc afbeelding van eon
lene (vandaar do naam, hot Latynsche
woord flor betcukent bloem) of ook wel
van hot hoofd van Joliannee den Dooper.
Soortgelijke goudstukken werden ook in
andore lauden aangomunt, byv. do Duit-
scho eu Nederlaauscho goudgulden.
De frank was oorspronkelyk een goud
stukje, geslagen tydons koning Jan (Me
eeuw 1. liet droeg het omschrift: Franc
rum rex, 1L1. Koning der Franken; van
daar de naam.
Hot is thans (1e munteenheid in Frank-
l„ii, Beug.', Zwitserland 0x1 Luxemburg,
eon zilverstuk bestaande 835 duizendste
deelen zilver eu 1Ö5 duizendste koper;
het weeg 5 gram, legen onze gulden 10
gram. In verschillende landen treft men
ouder verschillende namen muntstukken
.aan van ongeveer golyke waarde als de
frank (Jnatuurlyk in nominale omstandig
heden), b.v. m Italic de lira, in Spanje
de peseta, in Griekenland do drachms, in
Venezuela de boliv'ar.
De geleerden zyn het niet eene over
de afkomst van het woord sterling in
den munt naam pond sterling. Websten
goeft als beteckems: zuiver, uitstekend
-u leidt het woord sterling af van eastor-
iing, d.i. oosterling. In at, middeleeuwen
dreven Duitsolio kooplieden grooten han
del in Engt Land en het goud waarmede zy
hum betalingen verrichtten was van de
zuiverste kwaliteit.
De oude Engclsohe guinjo (Engélscli:
guinea) tor waarde van 21 shillings word
het eerst gemunt uit goud, dat door de
Afrikaanaohe Compagnie u:t Guinea m
Afrika was ingevoerd.
De Engelsche sovereign, tor waarde van
1 pond sterling, wordt aldus genoemd
omdat hij den beeldenaar draagt van den
regeerenden souverein (koning of K
ningin.)
Ducaten ontleuaen hun naam aan het
woord due (hertog). De eerste ducateu
worden geslagen op last van de hertogen
of doge-n van Veuetie. Deae goudstukken
hadden oen waarde van ongeveer f 5.50.
terwyl do ducaton een zilverstuk was tor
waarde van f 2.50 a f 3.
Een Pistool was o<n Spnansch goud
stuk ter waarde va.n een dukaat. Het
muiets:uk bestaat niet meer, maar de
naam leoft voort in ie uitdrukkiug „op
de pistolen zitten" Men noemde n.l. in
Froukryk pistolo eon kamer in een ge
vangenis, waar de gevangene tegen beta
ling van een pistool zyn introk mocht
nemen en verder op eigau kosten mocht
leven, ïonder aan den gevangeniskost on
derworpen to zyn.
Ten slotte icte over papieren geld in
verband met de valuta's in sommige
landen.
Wat hierboven gezegd is omtrent pas
munt, geldt in oog veel hoogor mate
voor het papieren geld. Het metaal der
pasmunt behoudt ui het ongunstigste gr*
val nog een zekere waarde, terwyl pa
pieren geld zoiider voktoenue waarborg,
in den vorm van goud berustend in de
staatskas, op zyn iioogtit waarde lieefi
als behangselpapier, leder land kan na
tuurlijk papieren geld in omloop brengen,
•.ranrvoor geen dekkit^g in goud aanwe
zig is cn dat voor do landg-nooteu goldt
als wettig betaalmiddel. Maar de vreem
deling, ilie geen stem in het kapittel
heeft gehad, dumkt er natuurlijk voor, c»n
waardeloos vodje papier aan te nemen
voor goede munt. Wordt daarentegen de
nominale waarde van het papier gewaar
borgd door het goudbezït van den Staat,
dan ontvangt de vreemdeling even grang
papiergeld van dien Staat ais zyn goud.
Gedurende den wereldoorlog hebben
alle oorlogvoerende mogendheden gedaan
aan hetgeen men noemt fiduciaire infla
tie (d.i. letterlijk: opblazing, zwelling,
vergrootiug van hot papieren geld, het
geld dat op vertrouwen, op crediet be
rust). Niet alle staten echter in dezelfde
mate. Amerika b.v. hoeft voor 12 milliard
papier uitgegeven, maar zyn goudvoor
raad opgevoerd tot 13 milliard. Engeland
neeft ook 11 en 12 milliard papieren gcid
in omloop gebracht, maar de biljetten
weer tegen klinkende munt doen iawis-
solon, zoodat zy eind 1921 nog ruim 3
milliard papier had, maar aan goud byna
CO millioen meer. Vandaar dat Ameri-
kaansch en Engels oh papier dezelfde
waarde hebben als voor den oorlog. Onder
de overige landen, die in den oorlog be
trokken zyn geweest, is Frankryk nog in
ilo beste omstamlighodon, de Oontralo
mogendheden in do treurigste. De lag*
valuta in Duitschland staat ook 111
band mot den uitvoer van dat land. De
Duitsche exporteur laat zich in vreerad
geld betalen, zyn belang brengt dus mee
(lat do mark zoo laag mogelyk staat,
want voor een kleine hoeveelheid vreemd
geld, kan by in Duitschland grooto aan-
koopen doen; maar de goede zaken, die
hy maakt, komen nicer hem dau zjjn land
en zyn landeenooten ten goedo.
We zijn zoo vrij, met hen van mee
ning te verschillen en verwijzen daar
voor naar de hope ooze positie, die It.
(J. 11. het vorige seizoen langen tijd
bekleed heeft. Toch is R. C. H., zij
het ook op het laatste oogenblik, voor
de eerste klas behouden gebleven.
Welnu, zoo hopeloos als It. C. 11.
er voor gestaan heeft, iB het inct
Haarlem nog niet het geval. De rood-
oroeken moeten maar liefst nog negen
tien wedstrijden spelen! Welk eon
praehtgelegeuheid, om nog het ver-
eischte aantal punten te halen
Haarlem, die zich opmaakt om op
luisterrijke wijze het 25-jarig eerste-
klasseschup to vieren, dénkt er na
tuurlijk niet aan, juist in dit seizoen
te degradeeren.
Morgen kunnen de roodbioeken
reeds toonen, dat het hun ernst is. Dan
komt D- F. C. op bezoek. Weliswaar
behoort deze club wuarlijk niet tot de
„zwakke zusjes", m-ar Haarlem dient
ze toch met een nederlaag naar huis
terug te zenden. Do elftalcommissie
heeft terecht ingezien, dat het zóó niet
langer kon gaandaarom heeft zij er
in de eerste plaats Baay uitgezet. De
ze oud-international kan soms heel
aardige dingen doen, maar telkens is
hij een ondeelbaar oogenblikje van een
seconde te langzaam, waarvan een
entbousia8te tegenstander (zooals we
Zondag unmers nog vau Nachtegel-
Ier en Boekelaar zagen) handig weet te
profiteeren. In Baaj s plaats zou N.N.
meespelen, maar Donderdagavond
reeds werd ons nog meegedeeld, dat
deze te kennen had gegeven, toch niet
_e kunnen uitkomen.
Ook bchraveudijk is weer eens ver
vangen deze speier was er Zondag
inderdaad met „in en bovendien is
hy eenigszins bangelijk. Het komt ons
juist voor, den enthousiasten Scharpff
in zijn plaats te kiezen. Als deze nu
maar met zyn voorzetten te veel naar
achteren plaatst, zooals we hem tegen
Blauw-Wit zagen doeD. De derde wij
ziging in het elftal werd veroorzaakt,
doordat Tekelenburg verhinderd is,
mee tc spelen. Baum zal zijn plaats
innemen, waarmee we ons wel veree
nigen kunnen. Hoe intusschen het elf
tal precies zal zijn samengesteld, is
ons nog niet bekend. Maar afgezien
daarvan duiven we de stoute bewe
ring uiten, dut Haarlem morgen de
eerste overwiuning behaalt.
Aan de roodbrotken is het nu, deze
voorspelling niet beschaamd to mnken.
Gezien den huidigen «tand van het
rauglijstje zullen velen geneigd zijn,
een overwinning voor R- C. H. tc voor
spellen, omdat H. V. V., die onze
blauw-zwarten zal rntvangeu, nog goen
enkel punt heeft behaald. Laten zij
daar evenwel voorzichtig moe wezen,
want juist deze wetenschap zal den
Leeuw van Wassenaar aanleiding ge
ven, de krachten tot het uiterste in tc
Bpannen, om twee kostbare puntjes te
croveren, waarvoor zy desnoods de
hulp van Deetje Kessler zal inroepen.
De competitieleider heeft beslist,
dat morgen alle drie Rotterdamsche
lubs in hun eigen stad moeten spelen,
tamelijk Fcijenoord tegen V. O. C.
(dus een derby) en Sparl :i tegen Blauw
Wit. Hoewel Feijenoord deze plaatse
lijke ontmoeting op eigen terrein
Krijgt, gaan toch de meeste voetbal
liefhebbers naar Sparta-BIauw-Wit.
Dat Spangen trekt nu eenmaal te veel
Na haar succes van Zondag tegen U.
V. V. in Utrecht, zijn wo geneigd, voor
Sparta een overwinning te voorspel
len, al zal die ook hard bevochten
moeten worden.
Feijenoord zal wel sterker dan .V.
O. C- blijken te wezen.
U. V. V.H. B. S. zal een zeer
spannende strijd worden, daar beide
partijen ongeveer even sterk zijn. Ken
gelijk spel iijkt ons dan ook niet on
waarschijnlijk.
In Amsterdam wordt de wedstrijd
tus8chen Ajax on Quick gespeeld. De
Haantjes bieden natuurlijk heftigen te
genstand, maar de Amsterdammers
zullen ze zeer zeker met een nederlaag
naar Den Haag terug zenden-
H. C. gaat één van haar lastig
ste uitwedstrijden spelen en wel tegen
Spartaan in Sloterdijk. Al* H. F. C.
ook dézen wedstrijd wint waartoe
wo baar in staat achten dan is ze
een mooi eind op weg naar het kam
pioenschap. Dat vele supporters onze
blauv.-witten mogen vergezellen
Stormvogels winnen in iJmuiden
van Hilversum, als er tenminste ferm
aangepakt wordt.
In de tweede klasse A wordt een
zeer belangrijke wedstrijd gespeeld;
Zandvoort (N. 1) gaat naar E. D O.
(No. 2). Een uitslag valt hier zeer
moeilijk te voorspellen, al denken we
het meest aan een overwinning voor
E. D. O.
Schoten heeft het ook niet gemakke
lijk Z. V. V. in eigen huis te bekam
pen, is een zwaar werk, wat voor
Schpten misschien te zwaar zal wezen.
gemeente geleverd en tal tn afzóscfar-
liike winkels worden verkocht. Alle
weken zal een lading vleesch uit Zuid
Amerika aankomen. Over een dag of
veertien zal gekoeld vleesch voor het
publiek verkriigbaar worden geoteld.
De thana ontvangen zeer kleine bezen
ding, die feitelijk een proef is, zal
door de Centrale Slaohterii verdeeld
worden ondor de gemeentelijke in
stellingen.
Dst Internaiionsal concours
aviatlqua to Rotterdam
Sportpraatje
Het programma voor
Zondag.
Hoewel Haarlem pas drie wedstrij
den gespeeld en helaas verloren heeft,
zijn er vele zvrartgalligcn, die in
woord en geschrift verkondigen, dat de
roodbroeken dit seizoen voor het
oorspronkelijk
tstuk. Inter een zilverstuk laatst in de eerst: klas spelen.
Binnenland
CEKOELD Ai IERIKAANSCH
VLEESCH.
Het eerste gekov.- c Amerikaansche
vleesch. chilled meat., is te Amster
dam in het Gemeentelijk Sladithuio
aangekomen. In tegenstelling met be
vroren vleesoh. dat door en door hard
is. wordt dit vleesch sleohte afgekoeld
tot 1 graad Celsius. Het ondergaat
dus feitelijk dezelfde bewerking als
het vleesch. dat gee lacht is op het
abattoir en in de koelkamere wordt
bewaard. Echter zal er weinig vioesch
in ons land gevonden worden, waar
van de qualiteit zoo uitstekend ia. Dit
komt doordat in 011s land geen vee ge
fokt wordt voor de slachtbank, wat in
Zuid-Amet-ika wel liet geval is.
daar dat het afgekoelde Amerikaan-
sche vleesch meestal afkomstig is van
jonge dieren en dus malsch.
Het vleesch, dat thans is aange
voerd, is afkomstig van runderen, die
8 September j.l. zijn geslacht. Het is
in koolschepen verscheept door de
maatschappij Vianda te Rotterdam,
net zal aan de slagere verkocht wor
den voor f 0.90 per K.G. en mot
slechts geringe winst aan het publiek
geleverd worden. Vermoedelijk zal de
nriis van dit vleesch per pand 20 tot
•10 oents blijven onder dien van het
Jlollandsehe vlee.eh. Ook dit gekoel
de vleeech wordt uitsluitend door de
Met betrekking tot de financleele
resultaten van de I .C. A. R. kan nog
nader worden medegedeeld, zoo lezen
in de llaagsche Ct.. dat de totale
uitgaven hebben bedragen f337.410.81
het verlies was f 172.468.49^. waar
van f 1G9.000 gedekt wend door het
garantiefonds Er is dus een nadeeiig
slot van f 3468.49J, maar ongetwij
feld zullen de bezittingen van de I.C.
A. R. aan gebouwen enz. deze betrek
kelijk geringe som nog wel opbren-
Aan entrees is ontvangen f 143.908.11
de passagiersvl uehten brachten
f 5490.45i op. Over de verpachtingen
lic-pen indertijd sprookjesachtige ver
halen er werden exorbitante paoht-
mm genoemd, doch aan pacht
blijkt ten slof.e met meer dan f 14.441
te zijn opgeeirekon.
De prijzen door de 1. C. A. R- uit
gekeerd. beliepen f 25.594.50. De ge
meente. die voor f 50-OüO garant was,
ontving f 1S.705.50 aan b.-lasting te-
De reclame voor haar vliegveld
komt haar dus op f 31,294.50. Om nog
een paar- groot e bedragen te noemen,
die de uitgaven tot de som van bijna
'6 1/2 ton deden stijgen: de "«bouwen
hebben gekost nietminder dan
t 135.737.10. drukwerk en reclame
vorderden f 48.996.03, aan salaris van
net personeel werd f 30.9-40.78 uitbe
taald en voor het K - verkeer moest
f 28.469 worden betaald.
Uo Scboenen-inéustrie.
Do Minister van Arbeid Leeft in ver
band met eco gemoenschappeljjit verzoek
dsn Ned. K.-K. Bond ran Scftteenf.-i-
brikamben en den Nel. It. K. Lederbov. -
ketrebond tot het bekomen van een vc:
gunninig, als bedoeld in art. 28, 7de lid,
der Arbeidswet 1919, goedgevonden:
L tot. wederopzegging u>e te staan, dat
in schoenfabrieken door mannen, vrouwen
on mannelylie eu vrouwelyke arbeiders
van 16 en 17 jaar godurende 10 uren per
dag arbeid wordt verricht op:
a. do eera'.e 5 werkdagen der 6 weken
vallende vóór de Goede week, met uitzon
dering der week, waarin 19 Maart valt,
of indien 19 Maart op een Zondag valt,
gedurende do oersta 5 werkdagen der 5
keu, vallende vóór de Goede week;
do eerste 3 werkdagen der Goedo
week;
e. do eerste 4 werkdagen dor Faaseh-
eak;
d. de eerste 5 werkdagen der opvolgen
de 4 weken, aanvang'n :c des Maandags
1 de Paasqhweek;
e. do eerste 4 werkdagen der week,
aarin Hemelvaartsdag valt,
f. de eenste 4 werkdagen der week vóór
Pinksteren;
g. do eerste 4 werkdagen der Pinks:
week;
h. de eerste 5 werkdagen der volle laat
ste week vun September eu op de eerste
5 werkdagen der 2 eerste woken van
October of der week, vallende gedeelte
lik in September en geieeitelyk in Ou-
tobcr, eu der eerste week in October;
onder voorwaarde, dat:
10. op d:e dagen de arbeidstyd van do
betrokken arbeider® in zyn geheel gelogen
ia tuasuhen 6 ntir des vóórmiddags en 7
uur dos namiddags;
2o. in de wokon, waarin die dagen val
len, door de betrokken arbeiders oict la
ger arbeid wordt verricht dan goduren
35 uren per week;
3o. de weekloonea der betrokken ar
beiders met zooveel maal 1/48 worden
verhoogd als er meer uren dan 43 in de
betreflende weck "arbeid is verricht, ter
wyl, voor kot geval, dat nehtloonen nor
den betaald, deze richt-oonen op dezelfde
wyze aioeten worden verhoogd;
4o. door de betrokken aroe.dere in een
kalenderjaar ji;et langer afbeul wordt
verricht dan gedurende 2500 uren;
11. hoofden 01 bestuurders van schoen
fabrieken er aan te heriameren, dat ook
by gebruikmaking van deze vergunning
de ie volgen wcralydtegehng moet L -
sen uit eon in de inricbung op te han
gen en door het hoofd to ondertcoxenou
ajbeidelyst weliko tvoidoet uun de in art.
US der Arbeidswet 1919 gegeven voor
schriften.
REGELING VAjN HET LSVENS-
VEEZEKEBlNGBEDBUr.
De heer Vau Uyn hoeft op het wetsout-
'crp, houdende regeling van Lavenev. a
zokexingoedryf eea aantaï amendement. 1.
igediend, tot toelichting waarvan o.«.
he. volgende wordt ojigemerkL
De bedoeling van do amendementen ie
vooreerst in het weisoutwerp op te ne
men, dat er ook bij de biancnlaudsche on
dernemingen eon gewaarborgd executiooo-
ject zal zyn voor do verzekerden door aan
nen oen voorrecht te geven op een af
zonderlijk to behoerv.il prom .-«exve-
fonds.
In verband daarmede wordt aan voor
gesteld om in art. 9 het verbod van com
binatie van bedrijven te doen vervallen.
Buitenlandsche horverzekmgsmaat'ohap-
pijen vallen niet onder de wet; daarom
is het noodig, dat men zeker zy, dat de
binnenlaiidsche verzekerjngüonaernemit:-
geO daarby geen grootc verhezen kunnen
lyden, wat bereikt wordt, als de rceervo
voor de herverzekeringen door de in h-
verzekering gevende ouden:emitgen
bewaard word:
Aanvulling van art. 33 fjoarversiag van
de Verzekeringskamer) wordt woneehclyk
geacht, ten einde de Verzekeringskamer
nog een ander minder scherp wapen in
de hand te geven dan het pubhoeeren van
oen niet opgevolgd advies Het kan ook
in het belang van ondernemingen zyn,
dat de kamer correspondentie publiceert,
die omtrent eenig punt is gevoerd, dat
aanleiding heoft gegeven tot ongunstige
geruchten omtrent die onderneming, eu
aldus omtrent dat jiunt een verklaring
geeft, die geloof vindt.
BEZWAREN TECEN CULDENS.
De heer Ter Hall stelde den minis
ter van Koloniën de volgende vra-
1 van afzonderlijke halve en heele rul-
dens voor Ned.-lndie, inaar dat het
munten van de guldens jiïötaeliue
we'nj gestaakt en is <le reden van de
jitonaettiue van de guldonsmunting
deze. dut men huiverig is geweest deze
nieuwigheid In Indiö in omloop tc
brengen, omdat de inlanders bezwa
ren zouden hebben I
Zoo neen wil de minister dan de
juiste motieven voor dse stopzetting
mededeelen t
II. Is het juist, dat de munting van
dc ha.lv© guldens reeas gereed is en
deze reeds in Indië zijn? Zoo ia. 19 die
snecic reede in omloop gebracht, of
wanneer gï-sohieut ait? Indien ze niet
in omloop wordt gebracht, welke l>
daarvan de reden en wie is dan ver
antwoordelijk voor deze opdracht tot
■minting, welke alsdan niet noodig
'©bleken zou zijn?
EEN NIEUW SCHIP VOOR DE
HOLLAND—AMERIKA LIJN.
Op de Govanwerf aan de Clyde is
voor rekening der HollandAmerika
lijn gebouwd het stoomschip „Voten
dam". Vandaar is het schip naar Bel
fast gesleept, alwaar de machines er
in geplaatst zijn. Alvorens den proef
tocht naar Rotterdam te beschrijven,
willen we alvast eenigc bijzonderhe
don over dit vaartuig mededeelen. De
lengte bedraagt 575 voet, de breedte
over de spanten 67, de hoogte van de
kiel tot den top van den schoonsteen
130. de toegelaten dier-cang 34 voet.De
watarverplaaleing beloopt 25.000 ton,
de bruto tonneninhoud 15.200 ton.
Het sohip ie op buitengewone wijze,
ook wat dc huisvesting betreft, inge
richt. In de meeste hutten der le
klasoe zijn ceen kooien, maar ledikan
ten. aangevuld met opklapbare bed
den. De w.asohtafele zyn vast en er is
r.troomend water, warm en koud. Niet
minder clan 32 hutten zijn van eigen
badkamer voorzien. I)e eetzaal dezer
:-ki) beschikt over 238 plaatsen. Up
liet promenadedek bevinden zich de
leeszaal, conveniatiezaal met dans
vloer en rookkamer.
De eetzaal voor de 2e klasse biedt
ruimte aan 214 personen. Zij even-
aardt die der le klasse op vele moder
ne schepen. Ook de 2e klasse paeoa-
giere hebben voorts hun oonversatie-
zaal. rookkamer en wandelgelegen-
heid.
Bijzondere zorg is besteed aan de
acoomodatie var. de 3e kiaasehier
zijn in de hutten klapwaeclitafele.
Uitgebreide maatregelen zijn voor
de beveiliging getroffen.
De voortbeweging geschiedt door
twee stel Brown CurtiaB-turbinee, die
te zaïnen 7500 P.K. kunnen ontwik
kelen. De stoom wordt geleverd door
Babcock cn Wilooz watt rpVoiels,
die een gezamenlijk verwarmd opper
vlak hebben van ruim 25ÜO M2. De
keteis zijn ingericht voor het stoken
van vloeibare brandstof of volgens
liet nowdon Wollsend-systeem. In de
pompkamer bevinden zich de beide
brandstof pompen, die dc stookolie
door een olieverhitter naar de kete's
persen en twee electrbche pompen,
die dienen om de brandstof van dc
eene brandstoftank naai een andere
tank of naar de verbruikstanken te
pompen.
De hulpwerktuigon in de machine
kamer worden voor een groot deel
elecvriscli aangedreven. De stroom
wordt geleverd door vier turbo-ge-
uei ren elk met een capaciteit van
250 K-W.
DE WERKLOOSHEID TE AMSTERDAM
Te Amsterdam vergaderde onder voor-
zilterBohaji vu wetuouder Ter ilav Jr.,
ue worjuoosQeidwcoiaiiuseie.
Do verjjauermg word door den voor
zitter geoyoad mot ecu rode, waarin hy
uitv-i.aèUo dat hol hoai ia (lea lyd, dat
uy het voorzitUicohjyi bekleedt, was go-
O.oken, ya. hot weriuooi^uvraagstu»: eeu
zoer mow.iyk, zoo met onoyiösuaar jno-
bloom is. Wtuit, hoewel er in den loop vau
hot jaar tal van weaken waren annuesteod
die honderdduizeiideu ea nog eeixs L-
ui^slauinebiuu vorderden, was daardoor
Qét aantal weraiooscu niet ia een zeur
beiangryae matu verminderd, bpr. meende
eon ter, uat nietiotniu moest worden door-
gegaan mc-t hot uitvoeren van werken
koor productie1.e werxverschaffing, om
mat u^arooor toch in elk gcv&i eeu yecl
.ïer werkioozen wordt geholpen. Ais üy
uitstek hiervoor geschikte werken ineondo
spr. tc mogen noemen;
ie. hot aanleggen van het in het Uit-
breidiiigopian-Zani ontworpen «j^rlpark;
2e. de nosmaliseering eu oevcrbeklee
ding van grooie gedeotcen van het A
loor huiseigenaren byna geen herstel-
i of ot-.ierhouiswerkea worden onder-
aoincu. De couua.tMC meende daarom, da*
het gowenscht is, zich lot B. on W, te
wenden, ten einde dozen te verzoeken
maatregelen te nemen om de huiseigeua
ren te co;>en do bedoelJe hersteliia. e of
onderhoudswerken uit te voeren, n.,ar>
door de werkloosheid ouder de bouwvak
arbeiders aanzieniyke vermindering sou
ondergaan.
Eindelijk werd nog door da commissie
de vraag besproken, of niet, evenals snik»
in den ufgcloopcn winter is geschied, ook
in den komenden iets voor <!e ontwikke
ling en ontspanning der werkloozon móet-
wórden gedaan. De commissie oordeelde
deze vraag bevestigend te jiocten beant
woorden en verzocht B. en W. don
Raad voor to stellen weder een subsidi.
san hot Amsterdanisahe Comité voor At»
beidorsontwikkeliDg voor dit doel te ver
leenen.
COL'JMBU S-HERDENKING.
Vas Diaz meldt uit. Aineterdaan
ln de Vcroünlgde Staten is Donderdag
de ontdekking van Ataerjka herdacht es
iu verband daarmede de aagedachtoais
van Co!umbos geëerdln veie landen ;i
dier gelegenheid foest gevierd cn 00)
by ons heeft men van die feeststemming
doen blyken door van tal van con.-alaale-
kati9elaryen de vlag uit te steken. Het
spreekt van zolf, dat de Zuid-Amerikaan
sche consulaten te dien aanzien den
eesten yver toonden, maar niet slechts
door vlagvertoon leefde rucii menie in <lcn
gedenkdag van Amenka; hot Consulaire
Corps had gemeend, het Colnmbnefeest
in Holland te moeten gedenken. Ea
was er, op instigatie van den immer
ijverïgfen doyen van dat Oorps, den heer
M. Meren», dien avond eon jeostuiaaltyci
r vele in Holland geaccrediteerde
consuls aanzaten. Met den doyco, dea
heer .Merons, eousul-generual van nigo-
Slavië, aaien duur kan dc heer Mahia
consul van dc Veroenigde Sta ton, dt
heer Saareur, riee-eoasuul van Frauk-
jk dc consul van Luxemburg, de co.»
J vau Luxemburg, de conxui laii öpanj.
1 de consuls vau de verschillende Zuid-
merikaaneohe staten.
By het dessert voerde de heer hier ere
het eerst het woord, oni er aan te herir.-
.n, dat op dezen 12ea Oct. van het
jaar 1492 Columbus Amerika hn«l ont
dekt, waarmede soheppeud ecu nieuwe
wereld, die vau zoo ontzaggelijke betcc-
items was geworden in cc wercidgesch. r
denis. „Een godedienetig volt aiQus ui
heer Merone, „ulo hoedanig dc Amerika-
non besend staan, kan heden trotsch zyn
op don zegen, het gegeven, en zeer dnnki
baar terugzien op het vele goede; dat hun.
tusseheu 1492 en 1922 geschonken is."
De hoor Antonio de Pictri-Duudet, oud»
msul van Venezuela, antwoordend^
constateerde, dat cAminibua niet dc eer
genoten heeft, welke hem toekomt. 11.
hoofde van zyn ontdekking van een me:
wcreid, daar toch die nieuwe wereld
heet Amerika naar America Vespucci va
Let Columbia naar Clir.stojihorus Colum-,
bus. Daarom zyn wy Lier byc-en, teu ein-
te eeren do eeuwige godaehtents van
Columbus en l.om de inorcoie voldoeniiii
geven, welke men verschuldigd ia aan
1 roemryke nagedndht-'nia. Spreker
w'jjdde dan woorden van grootc waardee-
nnp aar. het 1'. "ur. -.-ag werk -.ai
Lopez Lomba, v.. 10 vertogeawoordiger
hy hier was en hy tlelde voor hem ecu te-
lograra Tan waardeeriug t« zenden na
mens het Consulaire Corps van Arnstc.'
dam. waarin uitgedrukt worden goe-b
wenschen voor het welslagen van zyn
tlantischen arbeid, Waartoe met
enthousiasme bosloteu werd.
Do hoor Mahin, consul der Vereenigde
Staten, zette in een geestige rede uiteen,
da Amerikanen geenszins de nagc-
iachtcuis vun Columbus vergeten hebben,
en ter staving daarvan noemde hy dc cij
fers, waarmede het aantal etcdcn Colum
bia cn l'oinmbos in Amerika c.-lold wordt
De boer Stavoor, vi. 'msul vau
Frankryk, betoogde dat i:c~- Columbus-
v ioriag toch oigenlijk nieto anciers was als
een vering van het Latynsche ras, cn do
hoer Emmeriks, consul van Spanje, ten
slotte, vroeg voor zyn tweede aderionJ
de eer. 0111 Lier Columbusnagedachten is
n het byssonder te huldigen. Aan welk
erzoek men gaarne voldeed door den
heer Emmeriks te huldigen ala vertegen
woordiger van Spanje.
in esn sporttor-
3 het LJ;
ia Amsteidyk
1 de Kalijes-
I. Is het juist, dat in het loopend e
jaar aan '3 Riiks Munt eodurende 41
maand gearbeid is aan aanmunting to wytcn is
3e. het aanleggen
rein aan de overzyde
4e. de vorbreoding van
vau af Trompenburg tot
Laan.
alle werken, welke in normale tydon
eerst over eonige jaren zouden zyn ter
hand genomen, maar welke au, indien du
Raad lie noodige gelden voteert, in d-n
loop van 1923 zullen worden uitgevoerd.
Behalve doze werken, welke speciaal
met het oog op de werkverschaffing on-
d era omen worden, vestigde de heer Ter
LIaar de nonduoht er op, «Ut de gemeente
lieve adieu een groot aantal andere wer
ken op haar programma heoft, als de ver
bouwing vas het Raadhuis, waarmede
©eu uitgaaf van rond 1 millioen gulden
gemoeid :rden boaw van con brug over
net Nou. l-aradech kanaal, waarvoor
aan den Iviuul een c-rodiet vau f 461.900
is gevraagd, don bovenbouw vau het go-
bouw van den Geneeskundigen Dienst na
bij het Weesperplein, dat onlang* t» aan
bestecvl voor do som van ruim f 226.000,
den bovenbouw van de 4e Ambachte-
sohooi, die (leze week is aanbesteed voor
de son. van rnhu f 479.000 en».
De gemeente doet dus van haar kant
wel alles, wal mogelyk i» om de werk-
'oosheid zooveel mogelyk te lenigen
Uit de naar aanloiding van deze rode
ontsponnen discussie kwam al»
uing van de commissie duidelyk
ren, dat werkverschaffing alleen het
werkloosheidsvraagstuk niet kan oplossen,
zy niet veel meer kan doen da:
aantal werkioozen tot een kleiner getal
terugbrengen. Aangezien de Miami
naar denkbeelden, op welke wyzo de
werkloosheid moet worden bestreden,
reeds hot vorige jaar had kenbaar
mankt, meende zy, dat het thans wel gc-
»cM was, dat den veriehïllenden vak
eentra!en om advies werd gevraagd, hoe,
volgens deze, de werkloosheid het beet
kan worden aangepakt, Dientengovolge
werd besloten de verschillende vakcentra-
len uit te noodigen, sohriftclijk haar denk
beelden omtrent deze aaagelogeuheid oit
een tc zetten.
In de commissie werd voorts de c
king gemaakt, dat werkloosheid onder do j
bouwvakarbeider! -
WON IN GKLLEN DE IN ROTTER
DAM. Ook in Rotterdam heeft men
allertreurigste woningtoestanden; een
krns voorbeeld daarvan vindt men-ie
de Albrcgt Engeimanstraat.
enscbon hebben ondergehuurd,
2 jaar geleden, omdat zij niots
anders konden krijgen, lïun „woning'
bestaat uit een zolderkamertje, terwijl
zij daarbij nog een gedeelte van den
zolder hebben, dat hun tot bergplaats
dient, r
Onder den schuinen kant van het
dak is een bedstede getimmerd. dio
voor man en vrouw dient, hun 2 kin
deren, 3 en 4 jaar oud, slapen in een
ledikantje, dat naast de bedstede in
den hoek bij het raam, ook onder den
schuinen kant, is geplaatst- Slechts
een middenvak, naar schatting van 4
bij 2 M., blijft voor de „bewoning"
over. Er loopt een schoorsteen door
het kamertje, waarin een pat gemaakt
is en op deze wijze heeft men de stook
plaats geïmproviseerd. Y.'anneer er
evenwel gestookt nioct worden, dan
merkt men pas goed hoe der," „stook
plaats" geïmproviseerd is. want, naar
de "vrouw verklaarde. '.-rebel geeft
dan meer rook en stank dan warmte,
en als er eindelijk van deze laatste
nok iets komt. moet men het raam
open zetten om den rook weg te krij
gen, waarmee dan tegelijk weer de
warmte verdwijnt.
Ts dit alleen een euvel van den win
ter, een euvel voor allo jaargetijden is
de vochtigheid der woning Zelf* bij
droog weer, is alles er drijfnat. Hoo
moet 't er wezen bij vochtig weer, zoo
als wij dezen zoirer maar al te veel
hebben ontvangen?
Gpen wonder dan ook, d .1 de meube
len bederven, de kleederen uitslaan en
overal schimmel op komt. En zoo le
ven die menschen nu al 3 1/2 jaar!
De man is tramconducteur, heeft
dus een vaste betrekking en i? zeer
goed in staal 7 per week aan huur le
betalen, waartoe hij zich ook gre.rr*»
bereid verklaart. Hij rif ondank*
den slechten toestand van zijn woning,
goed in zijn meubeltjes cn alles is
goed onderhouden, re»o goed als de
omstandigheden het slechts gedongen,
toch heeft hij nnn dc Woning-
.ieel n-ker stichting, naar hij verzekerde, al
1 Je onwtariLglicid, dat den- plat gcloopcr." en niets ander*
