sswmm.
wmsm
«E-sssrfsg
HAARLEM'S
DAGBLAD
Buitenlandsch Overzicht
Qe eerspromotie van Jae. P. Thüsse.
r™ ssssr»»
rnsrsJsï xiurts;
de
ss sr» uw°
SS---
te "'°rJe" tOCg
Stoomvaartberichten
DINSDAG 17 OCTOBER 1922
TWEEDE BLAD
HET PLAN-BRADBURY OFFICIEEL TOEGELICHT.
DE BEZWAREN DER FRANSCHEN DAARTECEN.
EEN DUEL LLOYD GEORGE—FRANKLIN BOUILLON.
't Plan-Bradbury
oeheerscht thans in zeker opzicht de
Europeesche politiek.
Dooi de Commissie van Herstel is het
v dgende communiqué uitgegeven
Su j'.hft Bradbury heeft in de Com
missi c van Herstel een algemeen plan
ontwikkeld, bedoelende de Duitsche re-
peering in staat te stellen haar budget
in evenwicht te brengen en de mark te
stabiliseercn.
De desbetreffende voorstellen zijn de
volgendeI
1. Men dient het Duitsche budget bijna
jehccl cn al te ontheffen van de lasten
die uit het vredesverdrag voortspruiten,
en wel voor twee, misschien zelfs voor
vier jaar, cn Duuschland in staat te stel
len om crodicten te verkrijgen ter dek
king van zijn schulden.
2. Men moet den koers van de mark
fixeeren door een regeling, waarbij de*
Rijksbank goud tegen papiermarkcn zou
verkoopeu tot een prijs, vast te stellen
door een gemengde commissie
3. Men moet de Commissie van Her
stel reorganiseeren, ca haar zetel over
brengen naar Berlijn.
Op de volgende wijze kan men de
argumenten samenvatten, welke hij vonr
zijn voorstellen aanvoert, welke voor
stellen hij overigens als van elkaar af
hankelijk beschouwt.
Het plan tot stabiliseering van de
mark door goudverkoop tegen een vast-
gestcldcn prijs is slechts dan mogelijk,
wanneer de Rijksbank ontheven worot
van de verplichting om, zonder acht :e
slaan op de positie waarin zij zich be
vindt, nieuwe credietcu te scheppen door
de gedwongen verdisconteering van
schatkistbiljetten, noodijr om de regce-
rmgsuitgaven te dekken.
Indien men een nieuwe vergrooting
van de vlottende schuld kan voorkomen,
is er geen ernstige moeilijkheid om de
mark te stabiliseercn op een peil dat
heel wat hooger is dan de huidige koers,
en zulks zouder gevaar voor de goud
reserve; want de hoeveelheden geld d.e
thans aanwezig zijn, zijn veel tc gering
voor de behoeften van het land.
Niettemin heeft de volledige incen-
'.orting van de marlt het onmiddellijk
herstel van het budgetair evenwicht ge
heel en al onmogelijk gemaakt (het was
maanden geleden volstrekt niet on
mogelijk) icnzjj men er althans kans 'oe
ziet om tijdelijk het budget te bevrijden
au de lasten, die uit krach, van het
redcsveidrag er op drukken. Derhalve
kan men, zonder evenwicht van het bud
get, de toeneming van de vlottende
schuld niet tegengaan.
Een eenvoudige schorsing van de be
talingen in buitcnlanasche deviezen zou
ten huidigen dage niet meer voldoende
zijn om die noodzakelijke verlichting .e-
wceg te brengen, want de snelle prijs-
verhooging in het binncnlandsche ver
keer in Duitschland vermeerdert iedcren
dag de in papiermarken uitgedrukt
lasten, welke de leveranties in natura
op de begrooting vertegenwoordigen.
Derhalve staat men, naar Sir John
Biadbury's meening, tegenover het vol
gende alternatief of een algchcele sta
king van de betalingen in baar en een
bijna algeheele staking van de leveran
ties ill natura voor gcruimen tijdof wel
het opstellen van een regeling, kracn-
wclke de Duitsche regcering in
iaat zal worden gesteld om de middelen
iu handen te krijgen, waarmee zo het
hoofd kan bieden aan do lasten, die
haar bij het vredesverdrag zijn opgelegd,
zonder haar vlottende schuld te vergroo-
De hoofdgedachte vuu het ontwerp
is, de schorsing der door net vredeo-
icrurag voorgeseizieveu heuuingen te
vennijuen, uaar Hierdoor de gcatiteer-
uo runueu hij net opstellen Hunner be-
giooiurgen tul vuu moeti ij kneuen zou
uen onuervinden, en tevens
Duitsculand de creoieUacuueileu te
verleeuen, welke noodzakelijk zijn
voor het herstel van zijn valuta en
van hot evenwicht zijner begruotiitK.
Niettemin zou het proclmiddel der
garantie slechts bedoeld zijn als
tijdelijke regeling, olvoreue Duitsch
land zijn belastingstelsel bij de nieu
we woiydevenhouaingen heeft kunnen
aanpassen en zijn crediet heeft kun
nen herstellen.
Het plan heeft Rechts kans van
slagen, wanneer:
lo. de faciliteiten, welke worden
toegestaan, groot genoeg znn om hei
in evenwicht brengen der Duitscho
begroeting mogelijk te maken;
2o. Duitschland die faciliteiten toe
past voor het bereiken van het doei,
waarvoor zij zijn verleenu.
Sir John Draubury gelooft, dat dit
slechts zal kunnen wonden bereikt,
wanneer de controle op de toepassing
der regeling wordt toevertrouwd aan
een organisme, dat niet alleen in li-
uancieel opzicht vertrouwen zal in
boezemen aan Duitschland en zijn
scnuldeischers, doch ook ui nau
samenwerking met de Duitsciu: regee
ring zal kunner. optreden, llij is dus
van oorueei, nat de reorganisatie der
Commissie van Herstel en haar v
plaatsing naar Berlijn een intugi
rend deel van het plan uitmaken.
De voorgestelde regeling is als volgt
de mogendheden die de betalingen thans
ontvangen zouden er :n moeten toestem
men om ieder een deel der Duitsche
schatkistbiljetten, evenredig aan het deel
dat haar van de schadevergoedingen toe
komt, te garandeeren. Deze biljetten
zouden ecu looptijd hebben van vijf jaar.
Do mogendheden, die recht hebben op
stortingen in baar zouden die betalin
gen moeten in ontvangst nemen in den
vorm van vijfjaarsschatkistbiljetten, die
zij onder elkaar zouden kunnen verhan
delen onder haar eigen garantie. Zij die
aanspraak hebben op leveranties in na-
.tura zouden de Duitsche schatkistbiljet
ten moeten garandeeren tot een beloop
gelijk aan de waarde dier leveranties; de
Duitsche regeering zou zelf het reebt
hebben oni die biljetten te verhandelen.
Men stelt voor, dat de schatkistbiljet
ten, hetzij in Koud betaalbaar zullen wor-'
den gesteld, hetzij in.de munteenheid
van de gaiandeercnde mogendheid (te
gen den koers van den dag van uilgif-
te), naar keuze van den houder der
j schatkistbiljetten, doch de garantie zou
beperkt zijn tot de waarde dezer schat
kistbiljetten in laatstgenoemde muni-
soon.
De Commissie zou zich het recht vc
behouden te verlangen, dat
deel van de kosten der leveringen
natura worden geheven van de Duitsche
bcgrooting; in dat geval zullen de mo
gendheden, die de leveringen ontvangen,
de schatkistbdjeticn slechts behoeven
te gaiandcercn voor een bedrag, dat ge-
lijk is aan het percentage van de tota.e
waaide, welke niet oo de begrooting
I gebracht.
Aanvankelijk zou deze regc.ing twee
jaar van kracht blijven, doch de Com
missie van Herstel zou de bevoegdheid
bezitten, dezen termijn tc verlengen met
een nieuwe periode van twee jaar, voor
zoover dn noodzakelijk mocht zijn. Men
zou den geallieerden regeeringen ver-
i zoeken zich cr toe te verplichten, voor
het afloopen dezer regeling het geheele
vraagstuk te onderzoeken betreffende
de financiecle verplichtingen vaa
Duitschland, voor zoover zij voortvloei
en uit het vredesverdrag, ten einde
acze .crplichtingren op permanente wijze
iin overeenstemming te brengen met
jDuitschlands betalingscapacitcit cn haar
afdoening in de hand te werken door
«cn reeks buitcnlandsche leeningen.
Het ontwerp heeft ten doe!, tegelijk
,mct oovenbcdoelde regeling der Dut-
BChe verplichtingen, ook het vraagstuc
<tcr mtergeallicerdc schulden definitief
tc regelen, cn dringt cr bij de gealli
eerde rt-gceringen op aan, de mogelijk
heid te onderzoeken tot het onverwijld
treilen van regelingen voor het ovei-
A'innen eter moeilijkheden, die ïich in de
P'r'oc-e ti.siihcn het huidige oogenblik
In.. 1>-U":eae regeling mochten voor-1
Do Fntnsche bezwaren
tegen Bradbury's voorstei
len.
Uit Parijs wordt daarover aan de
Telegraaf geseind:
Zooals de verwachting was, is liet
voorstel van Bradbury liier zeer koel
ontvangen. Na het plan te liebhen
uiteengezet fecihrijlt de „Petit Puri
sten" dat het op de idee berust, dat
het thans te laat is onmiddellijk tot
rogeling van de kwestie over te gaan,
welke regeling de bankiers in Juni
nog inogeJyk achtten en die Frank
rijk gaarne de volgende maand ta
Brussel tot stand zou zien komen. Na
de nieuwo instorting van de mark en
de verschijnselen, die er het gevolg
zullen zijn, schijnt Bradbury
aldus het blad de ineening to zijn
toegedaan, dat er op liet oogeobtia
geen kwestie moer kan zijn van een
buiteulandsohe leening aan Duitsch
land, zelfs al zou men de Duitsche
schuld tot 40 of 50 milliard goudatari.
terugbrengen
Hij schijnt te geiooven vervolgt
het blad dat men eerst verschei
dene jaren aan de saneering van eeji
toestand moet besteden, dio van dag
tot dag erger wordt.
Dit pessimisme gaat waarschijnlijk
nog verder. Hei plan, dat zoo wordt
voorgesteld, schijnt door zijn eigen
auteur als tijdelijk te worden be
schouwd. Als de Duitsche ineenstor
ting zich voortzot, zal volgens Brad
bury het plan spoedig onuitvoerbaar
zijn.
Frankrijk zal tegenover dit Engel-
sche voorstel een Franseh plan lan-
ceeren. Dezer dagen hebben Poincaré
en Bortou er een conferentie over ge
had. Het zal volgens de richtlijnen,
door deze beiden aan te geven, vertic
worden uitgewerkt door de Fransohe
delegatie bij de Coimnissie van Her
stel. In dat werk zal de delegatie wor
den bijgestaan door de deskundigen
van de departementen van Financiën
on Buitcnlandsche Zaken. M e n
acht het voorste I-B radbu-
r y uit Franseh oogpunt!
geheel onaanvaardbaar.
De hoofdzaak van dit plan is Jiet sys
teem van de Duitsche sahatkistwis
sels, die in ruil uitgegeven worden
voor de leveringen in natura en ge
waarborgd moeten worden door de
landen, waarvoor deze leveringen zijn
bestemd. Aangezien Frankrijk spoe
dig het eenige land zal zijn, dat deze
leveringen in natura zal ontv ingen,
betaekent dit dat Frankrijk alleen en
zonder de minste contra-partij dv
uoor Duitschland uitgegeven biljet
ten moet garandeereu, Als Duitsch-
land insolvent blijkt, moet Frank
rijk, dat reeds de kosten hooit te dra
gen van het herstel door zijn eigen
industrie, ook nog de Duitsche leve
ranciers betalen, wier vorderingen de
Duitsche regeermg niet kun .otdoon.
Ook de controle-maatregelen, die
Bradbury heeft voorgesteld, acht men
gehuel onvoldoende. Men begrijpt niet
dat de verplaatsing van de Bommis-
sie van Herstel naar Berlijn heti
meest doelmatig middel is om da
Duitsche regeering er toe to brengen,
eindelijk de hervormingen tot statui
to brengen, die zij tot nu toe nieti
hoeft weten door te voeren en men
verbaast zich er oyer, dat dez© ver
plaatsing liet eenige middel is, dat
het Britsche voorstel inhoudt.
Ta'dieu meent, dat er veel klaar
heid uit kan ontstaan, dat tegelijk!
I.lcyd George en Jïralbury zich over
Je kwestie van het Nabije Oosten en
die van het Westen onomwonden,
hebben uitgesproken. Het is zekcif
dat de rede van Lloyd Gcorg© en,
het memorandum van Braubury nog
lang stof lot deL.it zal opleveren.
Nader wordt gemeld
Het a.s. Vrijdag te verwachten Fran-
schc tegenvoorstel inzake de herstel-
w es tie zou een aantal maatregelen bc-
atten, om het crediet van Duitschland
e horstellen, onder controle van de en
tente.
In den Balkan-twist is het nu wachten
op de vredesconferentie*
Franklin Bouillon, de Fransohe Bal
kan-diplomaat heeft te Parijs een
rede gehouden
over de gebeurtenissen in het
Naburige Oosten.
Franklin Bouillon, die een man is
tu grootc spontaneïteit en onderne-
mingsgeëat, heeft, nauwelijks teiugge"
keerd, onmiddellijk willen antwoorde 1
op de beweringen von Lloyd George
omtrent de gebeurtenissen in het Na
burige Oosten en de conferentie van
Moedaniji. Iiij heeft daarover verkla-
rmgeu afgelegd op een door hem bij
eengeroepen samenkomst van de pers,
waar by tevens gelegenheid gaf vra
gen te stellen. Zijn rede kenmerkte
zich dror gioote heftigheid; wam
zoo seint de correspondent van 't Han
delsblad Franklin Bouillon Leeft
niets van een d ploinaat en noemt geen
blad voor den mond. Ook is zijn ui
terst groote voorliefde voor de Tur
ken er oorzaak van, dat men geen on
partijdige uiteenzetting van hem ver
wachten mag, maar daartegenover
had de geestdrift, waarmee hij sprak
over hetgeen te Moedaui* is tot stand
gebracht, iets sympathieks en kan in
elk geval gezegd worden, Jat niem.ind
beter dan bij op de hoogte kao zy.- van
hetgeen te Moedania is voorgevallen.
Uit do redo valt vooral op te mer
ken het démenti, gegeven at»n de be
wering van Lloyd George, dat het
militaire optreden van Engeland er
oorzaak van geweest is, dat do Turken
niet verder zijn opgetrokken en zich
zoo handelbaar hebben getoond. Bin
nen 36 uur nadat Frauk ia tc .Smyrna
was aangekomen, was hij het reeds met
Kemal eens geworden over Je condi
ties en had men die neergelogd in een
nota, die op enkele zeer onbeduiden
de onderdeelen na, identiek is aan het
protocol van iboedania.
Tegelijk wees Franklin er op. dat
de positie der Engelscheri in Tsjanak
versohrikkeiifk wan en dat zelfs een
veel grooter leger het daar onmogelijk
togen de Turken had kunnen uithou
den. Harington wist dat evengoed als
iedereen in het Oosten. Harington
zelf» is dan ook een van de beote me
dewerkers aan den vrede geweest en,
zeide sprekerik kan niii zijn smart
voorstellen als hij lezen zal, welke
voorstelling men te Londen van de za
ken gegeven heeft.
In weerwil van de Engeloohe troe-
pe«zendingen en militaire manoeu
vres. die iuist de onderhandelingen
telhans hebben bemoeilijkt on die
bijna een oorlog hadden veroorzaakt
(feitelijk heerschte gedureiiijie 24 uur
te Moedania oorlogstoestand en dat
over beuzelanien als de vraag, aan
Wie het station van Adrianopel zou
bchooren) en die bij de Turken, die
absoluut de macht in banden hadden,
Eet grootst mogelijke wantrouwen
wekten, is men er met veel moeite
in geslaagd, hen aan do belofte, door
Actual te Smyrna afgelegd, te doen
vasthouden en een botsing tu voorko
men.
Op een vraag antwoordde Franklin,
dat er geen twijfel bestaat, of Smyrna
is door dc terugtrekkende Grieken in
brand gestoken zooals ze overal, waar
ze terugtrokken, nog telos in hrnnd-
gftïtoken. vernield en vermoord heb
ben. Zo hadden geen tijd. iets van
hun krijgsvoorraden te redden, maar
wel om alles plat te branden. In
Munissia alleen, ziin tienduizend van
do elfduizend huizen verbrand.
Omtrent de komende conferentie
uitte Franklin de meaning, dat boe
dichter de plaats der conferentie bij
Kemal en Angora is, boe ecmier men
net eens ziin zal. Daarom is het geen
slecht idee. te Smyrna te vergaderen,
al biedt deze stad thans volstrekt geen
oomfort meer.
Het is het Engelsche machtsvertoon
7.oo was het Leitmotiv van spreker,
dat voortdurend de resultaten van de
onderhandelingen weer in gevaar ge
bracht heeft, en was Engeland alleen
geweest, dan zouden de Turken nu at
sinds veertien dagen Konstanunooel
in him bezit hebben, met als gevolg
daarvan oen haast onveriniidoliiken
Europecsaheii oorlog.
Heeds daarin was do staking van don
Ojijnarech der overwinnende Turken eu de
ocoopaiio vna Tkracio neergelegd, het
geen Franklin verkregen had tengevolge
van zyn persoonlyke relaties met Kemal.
Liter antwoordende op een vraag vi
klaar do Franklin dat do Franschen iuder-
tyd Cilicië ontruim hobbcn, hoowel in de
jnisitie van overwinnaars, omdat gebleken
was, dat dit een zuiver Turkselie provin
cie was, en Fraukryk geen landstreek
wilde bezitten, dio het slechts door voort
durende» atryd togen de inwonen zelf
id kunnen behouden.
Kemal 'e handelwyze, toen hy als over-
auaar vrijwillig cr in toestemde zjjn
zegevierenden opmareclh to staken, om
Wereldvrede niet in gevaar te br
was volkomen oen terugslag op dat
Fransche procédé, en in zooverro heeft
men den vrede feitelijk aan Frankrijk te
danken. Kemal, bezield door een waren
geest des vredee, heeft, hoewel hy aan
het hoofd stond van 160.000 zegevieren
de soldaten, met nog evenveel in reserve
on op 40 K.M. van do hoofdstad, niets
te danken willen hebben aan verdere
militaire maatregelen, omdat hy aan do
wereld den vrode, en mot oen nieuwe»
oorlog wilde bezorgen.
j'aar geschat op 70 a 100 milliard!
mark, zoo niet meer.
Ook de opbrengst van de omzetbe
lasting is aanmerkelijk gestegen,
daar de prijsstijging der laatste we
ken en muanden natuurlijk ook in
vloed heeft gehad op do omzetbelus-
ting.
VLIEGTUIGEN IN AMERIKA.
Volgens medeik-eling van generaal
Michel 1, onderchef van den militairen!
vliegdienst, is Amerika thans in het J
bezit van 2400 leger- en vloot-Vliegtui-
FINANCIEELE MAATRECELEN IN
HONCARIJE.
Uit Boedapest: Het staatsinsti
tuut voor bankbiljetten maakt be
kend, dat alle voor uitvoer-artikelen
aan Hongaarsdlie firma's binnenko
mende valuta terstond aan het staats
instituut moeten worden ingeleverd.
Het is ten strengste verboden in het
bkuienLandsclie verkeer waren in
buitenlanduche valuta te verkoop en
en in rekening te brengen.
DB BRITSCHE SCHULD AAN
AMERIKA.
Ben eerste termyn van aflojeing en
rente der Britsche schulden aan Amerika
groot 50 millioen dollar, is aan de Fede
ral Reserve Bank to New York betaald.
DE DUITSCHE SCHADELOOS
STELLING.
Do betaling door Duitschland van den
derden termjjn der schadeloosstelling in
schatkistbiljetten tea behoove van Bel-
:C is geschied.
DE OPSTAND IN CHINA.
Uit Peking zya berichten ontvangen
over een nieuwen ernstigon opstand van
aanhangers van Sun Yat Sen tegen de
centrale regeering.
UIT IERLAND.
In Ierland zjjn moeilijkheden gera»:n
tewehen De Valera en xjjn aanhangers,
coodat bet «inde der Ie ruche republikein-
sohe beweging wollleht niet meer verre ia.
UIT HET VERRE OOSTEN.
Het witte front in de republiek van
het Verre Ooeten is ineengestort. De sov
jet-troepen staan voor Wladiwoetok.
VERKIEZINC VAN DEN DUITSCHEN
RIJKSPRESIDENT UITGESTELD.
Bij de beaprekine, die do Rijkakan-
aelior hield met cl e leiders der coali
tie-partijen. de Duitsche Volkspartij
en de Beiensohe Volkspartij over den
termijn, na wolken de verkiezing tot
Riikspresident zal plaats hebben,
hielden de niet-aoo. partijen, overeen
komstig de vroeeer bekend gemaakte
opvatting, der Duitsche Volkspartij,
een nieuwe verkiezing voor Rijkspre
sident op 3 Dcc. voor ou<V>e-hrvatig
onder de tegenwoordige politiek© err
eoonomificJie omstond ighed'en.
Daar ook de soc. dem. in het algemeen
deze opvatting doelden, zal do verkie
zing voor Riiksprtvldent wellicht wor
den uitgesteld. De soc -dam. stelden
echter voor. dén anibtsduur van Rijks^
president Elbert tot 1926 te verlengen.
In verdere onderhandelingen zal over
dit voorstel beslist moeten w orden.
CHURCHILL ZIEK.
Churchill die heden oen belangrijke
rede zou houden over den politie ken
toestand, mag thans wegens ziekte het
bed niet verlaten. Hij is lijdende 02m
een maagaandoening.
UIT ITALIë.
Het Italiaawche kabinVNcta staat
op het punt om af te treden.
EGYPTE EN DE,N BALKAN.
Egypto vraagt toelating tot de
4taaudo vredesconferentie inzake
Naburige Oosten.
Verspreid öiauws
DUITSCHE OUD-OFFICIEREN
VOOR DE RECHTBANK.
Twee oud-officieren van het vrij
corps v. Liitzow, dat betrokken was bij
het dempen der Berlijnsche hcrfstonlus-
ten, stonden terecht wegens het dood
schieten van twee burgers, bij wie wa
pens waren gevonden. Beide beklaag
den beriepen zich op de schictvcrordc-
ningcn van Noske en de „Gardekavalle.
rieschutzcndivision". Op voorstel van
het O. M. werden beiden vrijgesproken.
UIT ENCELANO.
Lloyd George houdt 21 October op
nieuw een rede, in het Noorden van En
geland.
Den jyden October zal er een bijeen
komst plaats hebben van alle Engel
sche unionistische parlementsleden cn
ministers, waar Chamberlain een ver
klaring za! afleggen.
DE DUITSCHE RIJKSINKOMSTEN.
BELASTING.
De opbrengst san de rijksinkomsten
1-elasting is buitengewoon gunstig ge
weest. Terwijl oorspronkelijk de op
brengst der belasting over het gehee
ls jaar 1922 was geraamd op 12 mil
liard mar!:, bedraagt de opbrengt;:
der laatste maanden alleen reeds 25
milliard mark. Voor de laatste vijf
maanden bedraagt de opbrengst der
-jksinkomsten belasting reeds 33.5
iVan onzeji eigen verslaggever/,
liet was wel een bijzondere belang
stelling die ïVlaanaaguuddag weruj
betoond pij het verleencn van liep
doctoraat in d-e wis- en natuurkunde
honoris causa aan uen heer Jan. 1-*..
liujsse, welke plechtigheid plaats had
in de aula van de gemeeiite-uulversi-
teit van Amsterdam.
Om drie uur zou de plechtigheid!
beginnen. Maar reeds lang daan
vóór was de aula jgchoel bezet door
ae vrienden en de vereerders van.
hem, die zoo vole jaren zijn belang
stelling en lietdo in de natuur heeft
beloond. De aandacht trok hoe een
groot aantal jeugdige natuurliefheb
bers de gaanderijen van de aula had
den gevuld.
Onder de ouderen, die beneden in
de zaal hadden plaats genomen, be
merkten wij verscheidene stadgenoo-
ten en vrienden van den heer Tliijs-
se uit den omtrek van onze stad. Wij
zagen daar zitten onder meer dr. J.
Timmer, den heer A. H. Gerihard, mr.
v. d. Plaats cn den oud-wethouder
van Amsterdam en man van liet on
derwijs, den heer Den Hertog.
Van het Keunemer Lyceum waren
er de rector, verscheidene leeraren;
en leerlingen, alsmede de voorzitter
van het bestuur mr. Lioni en de se
cretaris Ir. Langelaan.
Verder merkten wij nog op den
heer M. Mercns. <len consul-generaal
van Servië, een levendige persoon
lijkheid, die, nadat de heer en me
vrouw Thijssc waren binnengeko
men. zich al spoedig met beiden on
derhield. Na eenige minuten van.
spanning 't academisch kwartier
tje was al voorbij gingen de deu
ren van de aula open cn schreden
statig, voorafgegaan door -ion pedel
met staf, de hooglecrarcn binnen. On
middellijk rezen alle aanwezigen op.
Do rector magnificus prof. dr. P.
Zeeman beklom tien katheder; de pe
del plaatste zich daarachter en de
hoogleeraren zoóhten dc voor hen be
stemde plaatsen op. Een paar minu
ten gingen er niede heen eer dat allen
gezeten waren. prof. Stomps, die den
heer Thijsse met de waardigheid zou
bekleeden nam op de voorste rij
plaats en onze oud-stadg-noot prof.
Van Rooij. die na de verleening van-J
het eere-doctormit aan den heer Thijs
se het woord zou voeren in verband
met de uitreiking van een gouden
medaille aan den lieer Van Gelder,
zccht een hoekplaatsje op. van waar
het gemakkelijk spreken >s.
Dan, nog een oogenblik van stilte
en prof. dr. Z e e in a 11 hield ter ope
ning van de plechtigheid een toe
spraak waarin allereerst oen warm,
woord aan de nagedachtenis van wij
len prof. Wertheuu Salomons werd
gewijd. Daarna ging de Hoogleoraar
voort: Twee onderworpen wadhton?
ons nu. In den regel verleent de se
naat den doctoralen graad alleen aan
hen, die daar naar dingen, 11a moei-
zaum afgelegden weg. Maar bij bij
zondere gelegenheid kan do senaat
naar vrije keuze, maar alleen aan de
zeer uitstekenden en op voordracht
eener faculteit, het doctoraat hono
ris caüsa verb enen.
Heden zal zulk een ouderscheiding
worden uitgereikt. Bij den Senaat is
ingekomen een voorstel om u, Jacques
P. Thijsse, een doctoraat honoris cau
sa in de faculteit der wis- en natuur
kunde toe te kennen, om te eeren uwe
wetenschappelijke verdiensten op het
gebied der natuurwetenschappen. De
hoogleeraar Stomps is gemachtigd u
met deze waardigheid te bekleeden.
Prof. Stomps deed dat met oen
rede waarin de bijzondere verdien-j
sten van den heer Thijsse op uitne
mende wijze, we rijen belicht. Met een
treffend woord van persoonlijke her
innering begon do Hoogleeraar.
Vijf en twintig jaar is het geleden,
zeidc hij. dat gij een kleinen jongen,
eerst korten tijd te voren op do H.
B. S. gekomen, omtrent wien tot uw
oor was doorgedrongen, dat hij met
behulp van een ouden Latijnschepi
Suringar begonnen was de natuur te
bestudecren, vcrbhjddet met het koste
lijk geschenk van uwe geïllustreerde
schoolflora, ten einde hem den weg
naar het eenigermate begrijpen der
natuur to effenen. Het verheugt dien
jongen van toenmaals van ganschei
harte dat juist hij het mag zijn, ilie u-
heden toespreekt.
Vijf en twintig jaren zijn liet ook,
die gij than-, zonder onderbreking.
illinrd mark. In verband hiermede met al de energie en al het enthou-
wordt de opbrengst .voor bet geheeld giusme, die jn u zijn, gewijd hebt aan
SI wLt reona in l'«l
1 een eeredoctoraat slechts
universiteiten zelfs
XpnworlTop^t. Men beotfenh
wetenschap, zoo zegt
Su?'JnlShts artikelen
Be»d«nle wr. «O
Konui go flora en uw ar-
op deze serie, oj Natuur" een
Steffi m
„ind« pi voor het "So Bood
heid ontplooide!. Zeteen is
reordo «l>r. vcrscheidmie
ÏSiiln «nerdV^SMni«tag to^ Be^-ud
"S. Doctor,
«onen geweest zooveel to ge^n.
iSfÜ'en Si verUwte. w dop«
heet: onbekommerd. Moogt se
nog vele jaren ïtmrtgn.n, ^ek^1
inei-d gelijk tot dusver, ten bate van
de nntuurhistortschc wetenschap, ten
bate van het NederUndsche volk an
het heden en van de verre toekomri.
Daarna stomd de lieer T li ij s a
f op, die een eenvoudig, onopgesmukt,
woord van dank sprak, waaruit mep
ineens den perboon van den i»oer
Thijsse leerde kennen, als den man.
die in eenvoud zijn weg gaat, xn3at
vastberaden en wetend wat hij wil.
Ook ais den man niet een warm
vriendenhart, die een deel, en d;ui
een groot doel, van de lot hem toe
gezwaaid, weder overbracht aan zyn
overleden medewerker, den heer iiei-
mans en daarmee a./.ette.
„Een enkel woord van dank al
dus de heer Ttujt--e, „voor de liooge
onderscheiding mij verleend. En dun
wil ik in de allereerste piaats her
denken den vriend en medewerker,
mij nu 8 jaar geleden ontvallen en
zonder wien wellicht liet vele goeue.
zooeven genoemd niet tot stand zou
zijn gekomen en niet zou goi c. iiut-
raans was de man van goeden smaak
en die voor misstappen heelt behoed,
die er voor heeft gewaakt, dat popu-
lariseeritig niet in een profaneering
overging. Aan hem is het te danken,
dat zoovelen, on ik noem daarbij in
het bijzonder den prof. Hugo de Vrirs
en Max Weber, ons zoo welwillend
gezind waren. s
Ons werk was meer inzonderheid
voor de kinderen bedoeld, liet maak
te, dat wij de natuurstudie meer als
natuurgenot beschouwden. J>it leidde
wellicht tot oppervlakkigheid. Maar
daar was ook een voordeel aan ver
lamden. Het oppervlak kan groot z. n
en in breeden kring kregen wij con
tact. zoodat groepen van specialiteiten
en vereenigingen konden worden go
vormd. En dan denk ik aan dc ver-
eenigiog tot behoud van natnurrnonu-
menten in Nederland.
Indien ik oen oekterstiteJ aanvaard,
dan doe ik dat m de overtuhrin? aan
elft Nederlandsobe wetenschap tc kun
nen aanbieden een opeerent s'.udie-
v-ld dat m staat stelt studiën te doen
op de schaal der studiën als in Enge
land. Amerika, en Zwitserland. De
van den bodem van ons kleine
•ad'eriand w in staat op het cebied
er natuurstudie noe tot groote ver
rsadnpien te leiden.
Ik denk daarbit aan het 1. ia roer-
meer dat nos bijna eeheel ondoor-
zociit b. Daar b con terrein voor veel
studie, osn terrein waar niet geviaoht»
uooh gejaagd wordt, maar waar de
natuur Laar eigen gang gaat. Ik lioop.
dat de Amsterdamsclie school daar zal
gaan studeeren. Indien ik in dit op
zicht eenige aanwijzing mag geven,
dan hoop ik daarmede mijn garingen
dank te kunnen betuigen voor 'tgeen
hier b geschied.
Het is de gewoonte dat 1011 gelul,
:,an wie con doctoraat wordt ver
leend. bun dissertatie opdragen aan
ouders, aan geliefden of aan hun echt-
genootem Ik wil die gewoonte volgen*
En zoo dan wensch ik bier mijn le
venswerk op te dragen aan m' lieve
vrouw, die nu welhaast 30 jaar er
voor heeft gezorgd, dat ik mocht wer-
kn Ln dien sfeer van onbekommerd
heid. die den stempel op mijn werk
hoeft gedrukt."
Op dit sympathiek woora volgden
lulde tcc-kenen van instemming. Met
een enkel woord wemchte prof. Z e 1-
m a n den nieuw benoemden doctor
-,-eluk er daarna werd overcegaan tot
de uitreiking van den gouden medail
le voor de beantwoording van een
prijsvraag aan den heer C. van Gel
der: Waarbij prof. Van Rooij het
woord voordel Nadat cm-tarb van
den ?.cadfcini6chen senaat dc gouden
medaille had overhandigd, wc-rd de
plechtige zitting van den Senaat geslo
ten.
Evon statig ab de lioogleor.-uen
waren gekomen, verlieten zij wedcr
ae aula. Veten maakten daarna nog
■ebruik van de gelegenheid oni Dr.
Thijsse te compliment eeren.
BLIJDENDIJK, 16 Oct. van Rotter
dam naar Philadelphia.
CELEBES pass. 15 Oct. Point de Gat-
lc, Batavia naar Amsterdam.
CRIJNSSEN, 15 Oct. tc Hambu.tf
van Amsterdam.
DRECHTERLAND, 14 Oct. van Las
Palmas, Amsterdam naar W.-Af::.';a.
HERCULES' 15 Oct. te Boulogne,
Amsterdam n. Wcst-Afrika.
KOUDEKERK, 15 Ocu van Rangoon
naar Calcutta.
K RA KAT AU 14 OcL tc Singapore, Ba-
via naar Amsterdam.
I'ASIR ió Oct. van Suez, Amsterdam
poeldijk, 14 Oct. van Las Palimu,
Buenos Ayrcs naar Amsterdam.
POSF. I DON, is Oct. van Badeira n»
Bordeaux.
ROEPAT, is Oct. te Hamburg van
Amsterdam.
RIJNDAM was 16 Oct. n.m. it uur
52 mijl West. van Leith, New-York naar
Rotterdam.
SAPAROEA 16 Oct. te Duinkerken,
Java naar Amsterdam.
SATURNUS 14 Oct. tc Por. Gcntil v,
Amsterdam.
SIMALOER 14 Oct. te Batavia, Stn
Francbeo naar Java.
STREEFKERK pass. 15 Oct. Pcri-n,
Rotterdam naar Britscli-Indic.
TJIMANOEK 16 Oct. to Hongkong
Batavia.
VENEZUELA 14 Oct. Colon naar
Tuerto Colombia.
Binnenland
SMOKKl-LAAItS-LlST. Dij een
crhuizingshoedel werd bij Terapol
in een kachel verborgen, een lioo.
eolheid gesmokkelde cognac door <ie
grenaamhteuoren aangetroffen. Toen
men de kachel nader onderzocht
bleek ze van donkergroen carton te
zijn cn alléén ab omhulsel tc dienen.
DOODGFREDEN. Op den Oost
zeedijk bij de Ehzabethstraat te Rot
terdam is Maandagmiddag de 70-ja-
rige G. S. uit die straat door een;
auto overreden en gedood.
ONDEUGDELIJKE PRUIMEN GELEI.
Zo ik!agmorgen werd ten huize vjib
hakker Z to Ommen by het ontbijt
oigenibereido gele pru mengeloi genuttigd,
hort daarop doden rich, roa u.ejdt <*c
Tel., by man, vrouw en 8-jarig roontjo,
hevige hrnhingen voor, het orgst bjj het
zoontjo cn de vrouw, die er het rneoot
van genuttigd hadden. De ontboden ge
neesheer Dr. Warns!nek, achtte opname
in een ziekenhuis gsw ::-éht. De nog voor-
radigo gelei, ©enig keukengerei, bencveai
het braaksel werden by het transport
mede ter onderzoek naar Zwolle opgezor»
den.
