HAARLEM'S DAGBLAD
Buitenlandsch Overzicht
Stadsnieuws
MtizieR
OU de Omstreken
Rmnenlanil
NSDAO 24 OCTOBER 1922 DBRDB BLAD
iliAR LAW HEEFT, NA DOOR DE CONSERVATIEVEN TOT LEIDER
'prOCLAMEERD TE ZIJN, DE O PORACHT OM HET BRITSCHE ML
1 NISTERIE TE VOR MEN, AANVAARD.
DE PLANNEN VAN DEN NIEUWEN PREMIER.
OVER BALKAN-QUAESTIES.
Da minister-crisis in
Engeland.
al bijna ooveloet.
iooals verwacht werd kazen de
mervatieve pera en leden van het
dement ln hun Maandagmiddag
Kjuden vergader ine met al eemeene
mnien Bon ar Law tot leider van
ïei wafeèn deftige en geestdrifti-
vereaderios. 152 ocmservafceve
oeerhuialeden en 220 Lagerhumle-
1 waren o.a. aanwezig.
foor het Cecil-hotel stonden vele
iniietlellende kijfoere. Everi voor
d verschleen Bonar Law op het
u-plein in een auto. vergezeld door
i schoonzoon, air Frederick Sykee,
1 vroeg eren chef van den Lucht-
gnst en door ziin particulieren
retaris. Toep het publiek Bonar
w's aankomst bemerkte, klonken
juichkreten. ..Good old Bonar
w" riep men ©n ..Driewerf hoera
ir Bonar Law", waarop de menigte
e maal achtereen een hoera voor
a vroegar«n Sohotechen koopman
ïliief. Bonar Law was zichtbaar in
n schik over deze warm© ont
lost. Ook door d© vergadering
rd hii met gejuich begroet.
>e vergadering droeg ©en intiem
-akter. doch des avonds werd aan
pers een officieel verslag vérstrekt.
Iet voorstel. Bonar Law tot partij-
Ier te kiezen werd ingediend door
rkie» Curzon en gesteund door
inley Baldwin, die naar algemeen
oofd wordt, kanselier der 8ohat-
t zal worden in de nieuwe regee-
ff
gird Curzon zei o.a.: Dij. is een
>ote dag in dfe geschiedenis van
se partij. Op dezen dag zal de oon-
vatieve en unionistische partij,
ruim zeven jaar trouw en beröid-
lig haar eigen belangen ondorgo
ikt heeft gemaakt en voor een
ot deel op zii heeft gezet en voor
nationale zaak haar vrijheid opof-
le. thans die vrijheid weer herae-
q en herkiest zii haar vroegeren
er. Laten wij op dit oogenblik
vergeten, welken grooten dank
verschuldigd zijn aan Chamiber-
jiderhalf jaar geledten, toen Bo-
Law om gezondheidsredenen
d geuoodzaakt het leidei-schap op
even, snrong Chamberlain moedig
r hem in de bres. Ik ben er zeker
dat wij zijn trouwen steun zul-
bliiven ontvangen."
ireker stelde aan de vergadering-
rolgende motie voor
Deze vergadering richt tot Bonar
een hartelijke uitnoodiging om het
ischap van do unionistische partjj te
n hervatten en verzekert hem, als
hen post aanvaardt, haar trouwen
t tot handhaving van de hooge tra-
van de partjj in het besto bolan;
dc gebeele natie."
rd Curzon verklaarde daarop: Wij
ïouwen Bonar Law niet alleen nis
besten en meeat vertrouwden vertol-
fan onze inzichten, maar ook als den
die, naar ik geloof, door de natie
luidige crisis wfTrdt gewenscht. Wjj
iii ln1 m een man met den hoogsten
zoor de oponbaro belangen, dis ware
fan alle zelfzucht en begaafd met
isdiappen, die de natie verwacht van
door haar vertrouwdon leider. In het
•thuis heeft Bonar Law zich steeds
inmerkt door zjjn kaJmen i
te overredingskracht. Het land leer-
em kennen als een financieel expert,
open oog bad voor de noodige be
igingen. Be vroegere premier noein-
em Zaterdag te Leeds onnoozel, maar
onnoozele Schot is bjjna een onmoge-
eid.
)nar Law is een man, die onze aeh-
heeft verworven, en die ons vertrou-
inboezemt.
sn slotte zedde Curzon nog: De go
kken, welke ik met Bonar Law mocht
en, gaven mij do overtuiging, dat zijn
dek er een zal zjjn van soberheid en
«rins een van „vuurwerk". Stabili-
mg zal zjjn wachtwoord zijn en niet
atie. Men kan gerust zoggen, dat het
iele land, zelfs gehoel Europa en de
>id haakt naar vrede. Wij wenschen
unpuig en geenszins uitbreiding van
verantwoordelijkheid in do wereld,
wenschen een verlichting van ons
ommch leven, herwinning van het
n..:oht, dat door den grooten oorlog
1 verstoord. Onze nieuwe leider zal
zware verantwoordelijkheid op zich
i- Kr is geen regeeringsdopartement,
ineer verantwoordelijk zal zjjn dan
njjne.
weet zeker te zjjn van don trouwen
i van onzen toekomstigen leider. Hjj
el als ik achten het uoodig, dat do
iniaadsche zaken geleid moeten wor-
zoovecl mogelijk buiten het partjj-
ig om. Wjj moeten den vredo opnieuw
'tigen, hetgeen slechts kan geschic-
'n samenwerking met anderen en
door tegen anderen in to gaan. De
and, waarin do wereld op het oogen-
"keert, kan niet worden verbeterd
«n opzienbarende of dramatische
te voeren, niet door een politiek
hooghartige isolatie, maar door sa-
'«king en goeden wil. Nu blijkt, dat
"«uwe leider op don onvcrdeeldon
van do partjj kan rekenen, kan men
dm besloot Curzon zeggen: „An-
11'1 Sc'(jk in <le groote dagen ven
«rieden, zal dit land door èen con-
e peering worden bestuurd.
den strijd hjj en Llord Qeorgo zich znl-
lon herinneren, dat zjj gerumen tjjd in
hacheljjke oogenblikken voor het welzjjn
van het land samenwerkten, en hjj
schroomde niet te zeggen, dat Lloyd Geor
ge in do ergste crisis, wolko Groot-Bri-
tannië heeft doorstaan, aan de natie
diensten heeft bewezen, waarvoor zjj hem
niet dankbaar genoeg kan zjjn.
Lloyd George had gezegd, dat Bonar
Law eerljjk is tot oanoozelheid toe. Bo
nar Law verklaarde, dit geen belediging
to achten, doch eerder een compliment, en
hjj zou zich aan hot eind van zijn leven
geen betor grafschrift kannen denken
dan dit: „Hier ligt een man, die eerljjk
ivaa tot onuoozelheid too".
Doch alle grooto diensten, die Lloyd
George aan het land bewees, ging Bonar
Law voort, gaven hem nog niet het recht
om voortdurend het hoofd van de rogee-
ring te bljjven. Spreker heeft verloden
week in de vergadering an de Carlton-
club uitvoerig verklaard, waarom zjjns
inziens de tjjd was gekomen om do coa
litie te beëindigen. Hjj voegdo er thans
nog aan toe, dat do voortzetting van de
coalitie alle andere partjjon voor het voe
ren van de regoeriug uitsloot, uitgezon
derd do Labourpartjj. Do kiezers hobben
thans gelegenheid om nit te maken, ,-ian
welke partjj zjj do regeering willen op-
dragon.
Bovendien was do voortzetting
coalitie op de oude basis onmogeljjk. Ëen
coalitio vercischt eensgezinde harten,
zooais tjjd ens den oorlog, toen heel de
natie slechts door één streven was be
zield. Later verdween die onmisbaro ba
sis voor een coalitie, en moer en meer
bleek het. aldus Bonar Law, dat onder de
conservatieven en unionisten. zoowel in
het land a's in het parlement een vast
beraden geest was ontstaan om met de
coalitie te breken. Ik zag derhalve de
mogeljjkheid in om de coalitie te h_and-
Waro het besluit van de Carlton clnb-
vergadonng anders uitgevallen, dan zou
er een nieuwo conservatieve partij zjjn
ontstaan en de openbaro meening zon
deze nieuwe partjj hebben beschouwd als
"en zuivere vertegenwoordiging van klas-
tebelangen, klassovooroordeelon en alles
wat reactie wordt genoemd. Dit zon niet
alleen voor de partii, maar ook voor de
natie een groote ramp zjjn geweest. De
voormalige premier noemde het beëindi
gen van de coalitie een misdaad jegens
e natie. Spreker is er van overtuigd dat
het genomen besluit later zal bljjken, e«
zegen voor de natie te zjjn geweest.
Bonar Law zeidc voorts „Ik acht h:
thans geen sjeschikte gelegenheid o.
de politiek van de nieuwe regcering ui
voeng uiteen te zetten. Ik ging uit va
neerscht in de partij. In de laatste dagen
werd mi, gezegd, dat ik bij de verdecling
der portefeuilles rekening diende te hou
den met de aanspraken van de Diehards
ol van andere personen. Doch wanneer
ui. eenverdccling werd gestaan,
j leiderschap niet hebben aan
vaard Bij de verdeeling der portcfcuil-
es zal ik geen oogenblik iD aanmer
king nemen, of de betreffende persoon
al dan niet een Diehard is, en of hij tot
de meerderheid of tot de minderheid
van de Cartonclub-vergadering be
hoorde, maar mij uitsluitend laten leiden
door de geschiktheid van die persoon.
Er is gezegd, dat de nieuwe regeeriag
rcactionnair zal zijn. Dit verwijt heett
men te allen tijde tot de conservatieve
pari, gericht. Maar in <je eerste rede, die
ik intpii als leider van de conservatieve
partij hield, zeide ik „Geen regecring,
waartoe ik zal behooren, zal ooit een re-
actionnaire regeering zijn. Reactie kan
men vergelijken met een dam, die c;u
stroom wel tijdelijk kan tegenhouden,
doch slechts ten gevolge heeft, dat het
opgestuwde water een kracht krijgt, wel
ke niet slechts den dam, maar ook liet
geheele land verwoest. Mijn richtsnoer
als staatsman zal zijn neiging tot hand
having, en bereidwilligheid tot verbete-
ring en wij zullen dienovereenkomstig
handelen, wanneer onze landgenooten
regeering in onze handen stellen."
Die politieke gedragslijn, ia
door spreker uiteengezet, volgt hij thans
nog steeds.
Bonar Law verklaarde vervolgens, nog
ruimschoots gelegenheid te kuigen, om
zijn politiek program te ontvouwen. Aac-
staanden Donderdag zal hjj zijn eers.e
rede houden. Lord Curzon heeft cch:er
een punt aangeroerc aldus spn
<i.n i-jj ook hij even wilde Uil
aar dit land op het oogenblik bovenal
behoefte aan heeft, is conservatisme, ni«i
in den engen partijzin van het woord,
maar in den breeden zin er van. Hes
land heeft rust noodig, vermijding van
avonturen en nieuwe verplichtingen,
zoowel in het binnenland als in het bu.'
tcnland. De oorlog heeft dit land en de
geheele wereld in een zeer slechten toe
stand gebracht. Verbetering daarvan is
met van bovenaf mogelijk, doch slech.s
door de medewerking van het gehe-t"
volk.
Wij zullen derhalve, zeide Bonar Law,
vrij spel laten aan het particuliere ini
tiatief, en vermijden, iangs wetgevenden
weg te trachten, verbetering in den toe
stand te brengen. Dit geldt niet alleen
•oor de sociale plannen, door anderen
ontworpen, maar ook voor die, welke ik
zelf gaarne uitgevoerd zou zien. Wj
heoben rust noodig. en zoo weinig mo
gelijk inmenging langs wetgevenden
Bonar Law aan
n stoD.l Bonar Law op om
eren. Do Eaai ^averje vft
't woord.
lot woord
i de toe-
ar Law betuigde zjjn erkentclvjk-
^oor de harteljjko begroeting, en
'ft hem aaugebodeu leiderschap
'"vaarden. Hjj bracht hulde aan
d!e bem in de eoalitie-re-
e a-s minister van Financiën en in
',7 !«'der opvolgde, doch onder
noeneer omstandigheden,
opzichte van Lloyd George, die
u 2Ün zwaard iu do hand
zcl<3e Bonar Law, dat dit
'o„ uogtoe op zeer zachtaardige
"oor hem werd gebruikt, Spreker
niet, of zjjn ann lichaam zal
^Dör va nden etrjjd ter dege sla-
Bij hoopte echter, dat na
•tvaneoz
'onze Harten Heroefen. Wij tunncn ons
niet losmaken van de verantwoordelijk
heid voor die dingen. Ik zal dienaan
gaande heden geen definitieve verkla
ring afleggen. Ik ken de financieelc po
sitie van dit land, en ik weet, dat de
personen, die in Ierland van hun be
zittingen werden beroofd, recht hebben
op schadeveigoeding van Ierland zelf.
Wij zullen hierop betrekking hebben
de aanspraken in sympathieken zin be-
oordeelen en zijn vastbesloten, aan de
betreffende personen de grootst moge
lijke hulp te verlcenen.
Meer heb ik tbans niet te zeggen om
trent de politiek van de nieuwe regee
ring.-
Bonar Law verklaarde ten slotte, dat
hij, met het oog op zijn gezondheidstos-
stand, de hem opgedragen taak slechts
schroomvallig heeft aanvaard. Hij kon
er zich echter na zijn houding op de
vergadering van Donderdag j.l.
aan onttrekken het leiderschap te aan
vaarden, echter op voorwaarde, dat, wan
neer hij mocht gaan gevoelen, dat de
taak hem te zwaar mocht vallen, hij
niet, evenals de vorige maal, tot het
uiterste oogenblik zal wachten om haai
aan andere handen toe te vertrouwen.
„Gij zult mij veroorloven," zeide Bo
nar Law, „dat ik u zal verlaten, wanne-r
de taak mij te zwaar wordt, en gij zuil
er dan niet op aandringen, dat ik die
taak zal voortzetten, wanneer ik ver
zoek. er mij van te ontslaan.
Wij zullen den komenden strijd ver-
cenigd aanvaarden. Ik beloof u dat, zoo
lang het mij mogelijk is, ik mijzelf niet
zal sparen, doch mijn uiterste best zal
doen, en zelfs in geval wij er niet in
mochten slagen, om de partij geheel
te hereenigen, geloof ik niettemin, dat
wij bij de aanstaande verkiezingen een
goede kans hebben op verwerving van
een groote overwinning en ik verlaat mij
op u om mij daarin bij te staan." (Lang
durig gejuich.)
De vergadering nam ten slotte een
motie aan. waarin de partij haar groo e
waatdeering uitspreekt voor de diensten,
door Chamberlain bewezen aan de par.
tij, hel land en het geheele Britschc rijk
lijdens een zeer moeilijke en critieke
periode*
De officieels opdracht.
Kort na het einde der vergadering be
zocht de aangewezen premier den ko
ning op het Buckingbampaleis en nam
officieel de taak op zich, een regecring
te vormen.
Verder wordt ons uit Londen geseind:
Men neemt algemeen aan, dat onmid
dellijk 2
algemeene verkiezingen
te wachten zijn en dat het huidige parle
ment deze week waarschijnlijk Don
derdag zal worden ontbonden. Men
houdt 15 Nov. voor den datum, waar
op de stemmingen vermoedelijk zullen
plaats vinden, in welk geval men
wacht, dat het nieuwe parlement op 20
November zal bijeenkomen. De bekend
making der benoemingen tot de voor
naamste function in de nieuwe reger
ring, wordt heden, Dinsdag, verwacht.
Lloyd George bracht Maandag zijr
officieele afscheidsbezoek aan he
Buckinghampaleis en nam formeel af
scheid van den koning. De ex-premier
is ijverig aan het werk voor zijn
kiezingscampagnc, liij zal het woord
voeren in vergaderingen in Londen en
de provinciën, gedurende deze week. De
conservatieve aanhangers van Chamber
lain kwamen bijeen, om bun verdere
actie te bespreken. Te voren wa:
wel al bericht, dat de vergadering zal
plaats hebben in den meest vriendschap
pelïjkèn "geest jegens de nieuwe regee
ring.
De Balkan-quaesties
staan nog in 't teeken van afwachten.
De conferentie voor het Naburige
Oosten is definitief vastgesteld op f3
November.
Naar wordt gemeld, ligt het in de be
doeling op de agenda voor de confe
rentie, die den i3den November tc Lau»
e bijeenkomt, de kwestie der
straten afzonderlijk te behandelen,
tot dat deel der conferentie ook ui
noodigen Rusland, Georgië, de Oekraïne
en Bulgarije. Aan de geheele conferentie
zouden dan deelnemen Frankrijk, En
geland, Italië, Japan, Roemenië, Joego
slavië, Griekenland en Turküe.
Uit Constantinopel wordt geseind, dal
belangrijke redevoeringen werden gehou
den door Moestafa Kemal en door Refat
Pasja. Moestafa Kemal ontkende, dat de
Turken te Moedania in eenig opzicht
gezwicht zouden zijn voor buitenland-
sche pressie. Hij zeide, dat de jongstt
Turksche zegepralen te danken waren
aan dc nationale eendracht en aan de
nationale bajonetten, en da men ziel
lortaan daarop verder moest verlaten.
Refat Pasja, de onlangs benoemde
Turksche gouverneur voor Oost-Thra-
cië, heet naar Constantinopel te zijn
gezonden om er nationalistische propa
ganda te voeren. In een rede, gehou
den voor studenten vat de hoogcschool
Constantinopel deed hij een b-.tterea
aanval op Lloyd George, dien bij een
schurk noemde en over wiens val hij ver
heugd was, daar Lloyd George het, vol
gens Refat Pasja, voorzien had op de
vernietiging van het Turksche rijk.
Hij verklaarde verder, dat de buiten-
landsche politiek van Turkije steeds ge
baseerd zou zijn op de nationale begin
selen. Wat de binnenlacdsche politiek
betreft, zeide hij, Hat deze steeds het be-
gins el der souvereiniteit van het volk zal
huldigen, Turkije is niet voornemens
de Westersche politieke stelsels na te
volgen. De monarchie kan niet worden
•ereenigd met de volkssouvereiniteit en
de Westersche republieken zijn corrupt,
terwijl zij het volk niet vertegenwoor
digen. Dc regeering van Tuiktje moet
verantwoordelijk zijn aan het volk, dat
haar mandaat ieder oogenblik moet kun
nen intrekken.
Refat Pasja maakto geen bezwaar
tegen de handhaving van het khalifaat,
•uorwaarde. dat den khalief zijn we
reldlijke macht ontnomen woidt.
Lén_ding moet ik echter zeggen: Het
lersche verdrag dient vóór 6 December
a.s. door het Britschc parlement te wor
den goedgekeurd, en ik geloof te kun
nen zeggen, namens alle aanwezigen,
ook de z.g. Diehards, dat, hoe wij ook
mogen denken over dii verdrag en over
dc omstandigheden, die er toe hebben
geleid, wij allen vast besloten zijn om
dit verdrag en den daarbij ingesiclden
Ierscheu Vrijstaat een kans te geven,
en zoolang degenen, die Ierland verte
genwoordigen, oprecht streven naar de
uitvoering van dit verdrag, zullen wij
hun Gods zegen toewenscheu, en alles
doen wat in ons vermogen ligt om het
drag tot een succes te maken. De
genen ,die Ierland thans trachten tc re-
gceren, hebben wellicht de moeilijkste
taak, die daat ooit moest worden ver
richt.
Wij weten het. Maar wij ivcten 00W. too wordt uit Dedcagatsj gemeld
dut er m letland dingen gebeuieu, d-§is in trollen gaug. De uicesie vluchie-
Naar gemeld wordt, werd dezer da
gen het Britsche kerkhof te Bumabat
nabij Smyrna geschonden. De grafstee-
werden verbrijzeld en de graven
met vuil bezoedeld.
De discipline van de Kemalisische
troepen ie Smyrna laat veel te wen
schen over. De Britsche eigendommen
zijn er niet veilig. De Britsche hooge
commissaris te Constantinopel heeft bij
den Kemalistischen vertegenwoordiger
geprotesteerd tegen het schenden vaa
het kerkhof.
De Kemalistcn, die den spoorweg tus-
ichen Smyrna en Aidiu in bezit namen,
welke Britsch eigendom is, handhaaf
den deze inbeslagneming in strijd met
de overeenkomst vaa Moedania.
lingen hebben hun reü per trein en pér
schip aangevangen. Te Saloniki ver
wacht men vele honderdduizenden vluch
telingen. Tot dusver kwamen er hier
ongeveer twntigduizend man, doch van
uur tot uur komen er meer bij en deze
kleine stad biedt reeds den aanblik van
een reusachtig karavaanseiail. Er
hcerscht groote verwarring, daar delast-
der organisatie van de hulpverleening
aan de vluchtelingen in hoofdzaak 00
de schouders rust van een enkelen
Britschen officier. De toestand kan even
wel verbeteren met de aankomst van he.
Grieksche hoofdkwartier uit Rodosto en
alle pogingen worden aangewend om
een te groote toestrooming van vluch
telingen te voorkomen. De kans is ech
ter niet groot, dat men hierin zal slagen.
Aangegrepen door een paniek van
wege de gebeurtenissen te Smyrna en
elders, komen de vluchtelingen hier ge
lijktijdig aan met 't aftrekkende Griek
sche leger, dat zij niet uit het oog wil
len verliezen. Er kan niet naar behoc-
ren voor hen worden gezorgd. Hoen el
er maatregelen waren genomen om aan
ieder der vluchtelingen per dag een ha1*
brood te verstrekken, ontvangen ve'.ea
niets.
Overdag blijft het rustig, doch 's nachts
gaan zwervende benden aan het plunde
ren. Er liggen hier veel schepen
de vluchtelingen te vervoeren, doch deze
weigeren aan boord te g2an, in de-
waan, dat zij daar beroofd rullen wor
den. Zij verlangen derhalve, per spoor
vervoerd te worden. De treinen zijn ech
ter voor het meerendeel gevuld met de
bezittingen der vluchtelingen en met
oorlogsmateriaal, terwijl soi daten en
vluchtelingen boven op de waggons ge
hurkt zitten.
V'eraprsld ftlenv/s
DE GEZONDHEIDSTOESTAND VAN
LEN1N.
Naar uit Moskou verluidt, is de g<
zondheidstocstand van Lenin, ten ge
volge van overmatig werken, weder
slechtcrdhij lijdt aan ernstige
rasthenie. De artsen bevolen hem aan
zich geheel en al van het verrichten vaa
'erkzaamheden te onthouden.
ANARCHISTEN TECEN COMMUNIS
TEN IN RUSLAND.
Uit Charkof wordt geseind
In den laatsten tijd heeft zich it
Oekraïne een woeste politieke actie ont
ketend. Als revanche op de door Sov
jet-autoriteiten uitgesproken doodvon
nissen over verscheidene leden van „op
roerige" vcreenigingcn, organiseert een
anarchistisch-maximalistische groep
moorden op communisten. Te Kicff
men dagelijks op geheimzinnige wijze
verschillende communisten, vooral leden
van de Tsjreswytsjaika, verdwijnen; hun
lijken worden dan in den regel ergens
buiten de stad teruggevonden. De Sov
jet-regeeiing is er nog niet :n geslaagd
om de daders op het spoor te komen.
Harold Bauer.
Stadsschouwburg.
Na lange jaren helxben wij Zaterdag
avond den pianist Harold Bauer,
weder in ons middeD gehad hoe
moesten wij bïi het zien dier korte
gedrongen figuur, zedfeowust het
podium opschriidend, terugdenken
aan de tijden van vroeger, toen Bauer
te z.'.tnen met den cellist Casals hier
schitterende triomfen vierde.
Het buitenland, speciaal Amerika
met zijn verlokkende aanbiedingen,
heoft hem echter opgeëischt en wij
mogen ons gelukkig achten Bauer ten
minste één avond weder eens te heb
ben kunnen hooren en bewonderen.
Want Bauer is nog altijd bewon
derenswaardig hii ie een groote
oiu: r de grooten en neemt onder hen
door zijn voornaam, ik zou haast zeg
gen aristocratisch spel. een zeer
aparte plaats in.
Hii kon dit al niet beter toonen,
dan door zijn kostelijke, fijne voor
dracht der stukken van Kauieau, Leo,
Couperin en Duohly; zoo ooit, dan
mag men hier van suilbenadering
spreken Bauer's juiste rniu'tie en
waarbij kamt. zijne op de clavecinis-
tenscliool ingeente techniek, deed hem
hior het wonder verrichten die stuk
jes. voortbrengselen uit een lang ver
vlogen tijdperk voor ons te doen le
ven.
Andere, diepere tonen wist Bauer
in Beethoven 3 Sonate op. 110 aan te
slaan. Hier ook weer een persoon
lijke intu'tie, een merkwaardig inle
ven in dc-ji geest der oompositie: wie
voelde niet de tragiek in het klaaglijk
zingende Adagio en de heerlijke be
vrijding, de onstanding van een be
proefde menschenziel in de Fuga.
Prachtix heeft Bauer de sonate ge
speeld. neon, doorleefd; hii staat zoo
er boven alles dat techniek heet. dat
spelen'' een zwakko uitdrukking
wordt. l>e Fuga b.v. was en wonder
ontleedkunst, klaar, helder, in
aJle ühaeen te volgen, maar Tuist wat
achter al die noten en vormen steekt,
eet Bauer tot uiting te brengen, en
at is zijn kunst.
Dat hii ln zuiver pianistischen zin
het allerhoogste presteert, wisten wij
reed6 lang. Men hoore zi>n Mephisto-
ala en Etude van Liswt, met onge
kende expansiviieit en briiiante onge
ëvenaarde techniek, een improvisa
tie van Schubert tintelend van
Weenschen geest, met fijne kostelijk©
details zijn anticipeeren op ver
andering in rytkme b.v. was vaak
zeer origineel.
De voordracht van Chopin's Balla
de. Etude en Wals (de beide laatste
ais toegift) was een meesterstuk van
klavierfipcl, er ziin weinig pianisten,
die over zoo'n coloriei. over zoo'n
ideail genuanceerd aanslaffepalet be
schikken.
En dan Schumann's Ivinderscenen.
Ik noem ze het laatstniet. omdat de
stukjes, noch de vertolking een min
dere plaats innemen wij weten
wel beter. 9chumann is oen dichter
lijk© geewt, die zich wellicht het zui-
varst uitspreekt til deze niiniatuurka-
raktoriatiaken, en Bauer die ook deze
muziek nauw aanvoelt, wist met zijn
sterke p. rsoonliikheid de stukjes zm
rijk uit te beelden. Ais de meest dich
terlijk gespeelde noem ik „A111 Ka-
min" en ..Kind in Einschiunimern".
Met liet laatste wist Bauer een etilte
okkon. zoo broos en teer, dW men
haar niet uorst storen.
Is zulk een roerloos zwijgen niet
veelzeggender dan het uitbundigst
applaus
Bauer zal het begrepen en gowaar-
deerd hebber..
GEORGE ROBERT.
„Öe Koningin van Mout-
martre". Operette van Den
Spranklin en Vada Ennem.
Schouwburg Jansweg.
Je moet er Piet Hesse voor
om zoo je flegma te bewaren, terwijl
de heele zaal bruit van het onbedaar
lijk lachen om den kosteliiken non
sens dien hii vertelt, als hii "t lerhaal
doet zijner geboorl". t' Is ook juist
zim onbewogen tronie die zijne gees
tigheden (zoo sarmig maakt. En dat
hinoudt Hnsee uitstekend vol heel den
loop van liet stuk, zijne bon mots ko
men steeds onverwachte en slaan des
te beter in. hii geeft zonder charge©
ren het beetje dot hii het doet
schaadt niet en gekit dus ook niet
het .echte boeventvpe a la Robert en
Bertrand, het type dat tenslotte nog
sympathiek aandoet van op het
tooneei- Andere apachenfiguren, zoo
als vooral Willy lveyzer er een uit te
beelden heeft, moetin het publiek een
tegen© verges!© ld en indruk geven, en
daar elaogt Keyzer uitnemend in. zim
Jacques w?„3 zoo echt ©en figuur, waar
ie in werkelijkheid ©en straatje voor
zoudt omloopen om hem niet tegen te
komen. En toch. met welke eobere
middelen bereikt hij zijn effect. Deze
speler heeft ook een uitstekend or
gaan en zingt zeer- zuiver. Zoo bewe
gen zich in „De Koningin van Mont-
martre' vereohlllende typen, die knap
naar het leven geteefeend zijn ik ci
teer nog de apachc-nmeid -Motte, uit
nemend gosneeki door l'otry Pmfc-
«ten: Zizi. de gewezen apachenmeid,
zeer karaktervol weergegeven en
mooi gezongen door Coba Sodc
katnpff; Marcel de Montbrisson, met
mooie tenorstem, gezongen door
Adolf Prins; Papa Briseon leuk ge-
soeeld door den bekenden Autwerp-
schen komiek Sus van AersehotMa,
Tante en Mama Montbriasori. knap
vertolkt Idüor Mevr. HassoSlau-
derofMr. Hopeon, een Amerikaan-
scho milllonnair. door Ko Rentmees
ter. voortreffelijk uitgebeeld.
Er gebeurt in deze operette genoeg
oto bet publiek eer. heelrn avond in
spanning te houden, en zonder dat
de situatie in het doi-komïsehe ver
valt door onmogelijke verwikkelin
gen. wordt er genoeg stof tot lachen
gegeven, door vader Luc (Hesse) en
papa Montbrisson (van Aersehot)
Trouwens het feit dat dit stuk, door
twee Nederlanders geschreven. 140
achtereenvolgende avonden te Am
sterdam kon gespeeld worden en
eveneens reusachtige successen be
loofde in Den Hai-.sr, te Rotterdam,
Antwerpen en Hamburg, bewijst
v<*l«>t. dat het aar.»rekkelijkheid ge
noeg bezit om het publiek te boeien
cn aangenaam bozig te houden. Daar
toe werkt de muziek in geen geringe
mate mee. deze is zeer friscb pittig
en voor een moderne operette soms
belangrijk. En wanneer dan
het stuk. zooal6 hier door het En
semble Soïser en Hesse, op uitne
mende wijze gegeven wordt, verdient
het ook alle belangstelling. Daarom
raad ik ieder die deze weck eene een
avond leuk uit wil zijn, „De Koningin
van Moutmartre" in den gezelligen
schouwburg aan den Janswqg te
aan zien. Niemand zal hel zi.-\h be
klagen, want lachen zal men, al was
het maar om het leuk gelanceerde
geboorte-verhaal van Piet Hesseen
ie lacht, is overwonnen.
JOS. DE KLERK.
PERSONALIA De heer C. W.
Bouma te Haarlem hoopt 2 Novem
ber den dag te herdenken, dat hij
voor 50 jaar bij den heer W. Blom
tc O ver veen in dienst trad
DE KINDERRECHTER.
Met iagang van 1 November a.s. treedt
werking de Wet van 5 Juli 1921, hou-
dexdc invoering van den Kinderrechter
en van dc onder toeziehtstelling van mia-
derjarigen-
Naast den Politierechter zal een Kin
derrechter bü de Arrondissemonts-Becht-
banken worden benoemd. De Kinderrech
ter benoemt o.a. één of meer gezinsvoog
den, die met hom toezicht oefenen op min-
dorjarigen (tot 21 jaar) die „onder toe
zicht zjjr. gesteld K
De Kinderrechter heeft verder een
tweeledige taak. Als civiele rechter be
oordeelt hij of ontzetting of ontheffing
uit de ouderlijke macht noodzakelijk eu
jewenscht is. Als strafrechter noemt hij
kennis van door minderjarigen beneden
18 jaar gepleegde misdrijven, wanneer hjj
de Officier van Justitie van meening
zijn, dat met minder dan zes maanden ge-
igenisstraf behoord te worden vol
staan. Ook do overtredingen bedelarij en
landlooporij door minderjarigen gepleegd
worden door hem berecht,
STATUTEN. De Staatscourant
bevat de statuten van den Coöpera
tieven BouwersbonJ „Volharding",
te Haarlem. Öeze \creeniging is aan
gegaan voor den tijd van dertig ja
ren.
AARDRIJKSKUNDIGE FILM.
Tn de groote zaal van het gebouw der
Sint Joze-fsgezeUenvereenigiag. die ge
heel met belangstellenden gevuld was,
trad do heer D. van Staveren, directeur
de gemeentelijke schoolbioscoop te
Den Haag, als spreker op voor een bios
coopcursus van de Volksbibliotheek, voor
Haarlem en Omstreken.
Do heer J. S. Bartstra, secretaris, open-
do de bijeenkomst met een korte rede,
waarin hij deed uitkomen, dat aan deze
Volksuniversiteit do eer toekomt, het
oerst een bijzonderen bioscoopcursus in
hot leven to hebben geroepen. Dit is tc
van belang, nu er in onderwjjskrin-
een strijdvraag is ontstaan, of de
bioscoop 3an het ontwikkelingswerk al
dan niet ondergeechlkt is te maken. Deze
ond geldt hier als een proefneming.
Spreker was nieuwsgierig, wat deze proef
leeren zal. Wanneer de menschcn alleen
naar do bioscoop gaan om zich uitslui
tend te vermaken co om zich niet in te
spannen, dan zou de bioscoop niet ge
schikt zijn voor het ontwikkelingswerk.
Deze avond wordt niet alleen gegeven,
laar plaatjes to kijken. De beelden
zullen dienen ter illustratie van het ge
sprokene, maar do heer Van Staveren,
iprekcr was er van overtuigd, zoo er
nochtans voorzorgen, dat de aanwezigen
;:ch niet zouden vervelen. De keer Bart-
stra bracht dank aan het bestuur der
Sint Jozefsgezellenvereeniging, voor de
bereidwilligheid, om deze Z3al tegon bil
lijke voorwaarden af te staan. Ook dankto
hy do directie van do Filmfabriek Hol-
landia, die voor dezen avond do noodige
toestellen had afgestaan. Tenslotte deel
de hij nog mee. dat het de bedoeling was,
over veertien dagen dezen cursus woer
to vervolgen en dan vervolgens elke
week. Hierop verleende hjj liet woord
aan den heer Van Stavereo,
Deze dèeMe In den aanvang mede, dat
de cursus, aio zes maanden in beslag zo]
nemen, geen inspanning zal vergen. Da
echte studie moet immers geschieden in
do rustige studeerkamer. De filmbeelden
zouden slechts dienen, om de studiü duit
ielijker te maken on dus te vergemakke
lijken. njj zou zich gelukkig achten, als
hij me; dez- zes avonden do belangstel-,
ling vau dc aanwezigen opgewekt had.
De heer Vaa Stavoren zou hot allereerst
Zuid-Limburg behandelen. Over deze pro
vincie, die hg een vaa de oudste dcelen
ran ons land noemde, verteldo hij velo
nteressante bijzonderheden, o.a. deze, dat
r nu nog overblijfselen van Romeinscho
nederzetting.-ii gevondci worden.
Toen de zaal ia het donker gehuil was,
werden allerlei mooie en historische plek
is van Maastricht op het doek gebracht,
ie met belangstelling werden gadege-
agen, evenals de kiekjes van het twee
de deel, betrekking hebbende op den land
bouw en dc veeteelt van Zuid-Limburg.
Zeer interessant was ook do derde af-
leeling: de mergelindustrie. Ook hiervan
•ortcldo de hoer Van Staveron veel leer
zaams. Zoo moet de Ruino van Vnlken-
burg, die geheel van mergelsteen i3. reeds
t de elfde eeuw date"ren, wel een be
wijs, van de hechtheid van deze soort
itoen. De mergelsteen is ontstaan uit
'verblyfselen van do schelpen van mil-
liarden zeediertjes. Deze steenen worden
gebruikt bij den bouw van huizen, voor
het vervaardigen van kalk en voor inesL
De geheele Bint Lambcrtuskerk is van
icrgelsteen gemaakt.
Het vierde en laatste deel gaf kijkjes ia
het aioo-.ste gedeelte van Zuid-Limburg,
waarbjj de heer Van Staveren op onder
houdende wijze eon verklarend woord
sprak.
Een hartelijk applaus loondo den heer
Van Staveren voor zjjn duidelijke en leer
zame voordracht.
V'ELS EN. FoUUebontiendrecSuur.
Door het bestuur der poliliehondendros-
iecrclub „Onder Ons", waren wy reeds
eenige maleu uitgenood igd, een oefening
met de hornlOD by t* wonèn
Zaterdagmiddag hebben wij hieraan ge
volg gegeven on wij willen direct verkla
ren er geen spijt van tc hebben.
Op een terrein in ,Rooswijk", hiervooi
welwillend afgestaan door- den heer Dol
urt, hadden de oefenjigen plaat; onder
ding van den heer Martens uit Bever
wijk. 't Is onbegrijpelijk wat deze in dr
maanden, dat de club bestaat, reeds me
dc meest nog jonge honden heoft bereikt
Eerst werd ons getoond, dat door een
hond, die werd vastgehonden, een voor
werp moest wordon bewaakt. Trachtte
nu iemand dit weg te nemen, dan was het
bceBt bijna niet te houden, terwjl er
.-woon langs werd gcloopen hij bek
pen deed.
Indien den hond gelast werd vocii-c! t«
(■•geren, kon mon proboeren wat men
il, het beest doet of men niet bestaat-
Hvenzoo wordt op bevel van den in«
structeur geluid gegeven en houdt de
hond zich muisstil.
Verder springt de hond op commando
ei» een kuil van 1.25 M. breed, cn na-,
tuurlijk niet met aanloop doch bijstaand.
D;t gebeurt heen en terug cn nimmer tracht
de hond om den kuil heen te loopej. Dit is
ook het geval bij het springen over een
schutting. Voor do pasbeginnende bonden
is de hoogte pl.m. GO c.M., doch voor do
meergeocfeuilo klimt dit «ot 1.S0 M. 't Is
een lust de bonden tegen de schutting te
zien opklimmen.
Ook het opsporen vaii een verborgen
voorworp is de moeite waard. Den hond
wordt lucht gegeven aan dengeue die het
verstopt, en hierop afgaande wordt het
voorwerp opgezocht. Het interessantste
van de geheelo demonstratie was echte*
bet opbrengen van een „misdadiger".
Hiertoe steekt zich iemand in „het pak"
Dit pak 19 hiervoor speciaal gemaakt en
van zoodanige constructie, dat de hond
den „misdadiger" met kan bezcervn. De
man in „het pak" stelt zich verdekt op,
en als de houd wordt losgelaten, zoekt
hij hem op cu geeft door luid geblaf to
kennen dat hjj hem heeft gevonden. Blijft
nu do man stil staan, dan doot do hond
hem niets, doch wil hjj vluchten, zoo
wordt hjj vastgehouden, en of de hond
slaag krijgt het baat niets.
As nu dc bewaker komt en gelast den
..misdadiger'-' to transportoeren, bljjft
hij er naast loopen zonder hem ook maar
•ts to doen. Dit is ook het geval wan-
3er den hond bevolen wordt ueu „boef"
bewaken. Houdt deze n-h kalm, dan ge-
eurt er niets, doch doet hij ook maar een
stap, dan is de hond er weer bij om hem
ast te houden.
Wij meencn hiermede het voornaamste
te hebben medegedeeld, en zouden meer-
willen aanraden deze oefeningen
oens to gaan bijwonen. Deze worden ge
houden Zaterdagmiddag1» half 4 in ,,Roos«
wjjk" bü het huis van den bpschbaas.
't Is heuscli de moeite wel waard, zooals
nit bovenstaande duidelijk blijkt.
HAARLEMMERMEER. Met in.
gang van 5 November a,e. wordt de post»
hostelling op Zondagen opgeheven.
Aan de verschillende kantoren wordt
lan des Zondags gelegenheid geboden
tot kostelooze afhaling van aangekomen
stukken en wol te Hoofddorp van 10
oorm.; Abbenes van 9.4010 voorm.,
ïeuw-Vennep van 9.3010 voorm.; Rjjk
van 9.3010 voorm. en Vijfhuizen van
9—9.30 voorm.
EEN GEMEENTELIJK MELK-
BEDRIJF,
Wethouder De Miranda te Amster
dam heeft vijf ledea van de commis
sie van onderzoek inzake het instel
len van ©en Gemeente'ijk Melkbedrijf
aldaar (naar de Tel. meldt de heeren:
I-'. de Boer Jxn., A. Content, C.
Stam, A. J. van der Veldt en C. Wol-
:iier»tett, onder voorzitterschap vat*
den lieer Van der Veldt; als secreta
resse wordt toegevoegd mej. mr. IL J.
an Greven, adj. secretaresse der
Meikcommissie) benoemd tot leden
een subcommissie, welke tot taakt
beeft een berekening te maken van
den prijs van de aan verbruikers to
verstrekken gepasteuriseerde melk in
tlesschen, wanneer een gemeentelijk!
melkbedrijf zou worden opgericht.
De commissie moet zich bij haae
erkzaamheden richten naar <le rap
porten, uitgebracht door de hygiëni
sche, dc technische en de economi
sche subcommissie der commissie van
onderzoek.
De hygiënische subcommissie, al
dus Jict Hbl., is in haar rapport tot
do conclusie gekomen, dat do melk in
(lesschen moet worden gedistribueerd
en dat de pasteurisntic van gemeen
teweg*» moet geschiedn.
