HAARLEM'S DAGBLAD
Buitenlandsch Overzicht
Stadsnieuws
Eet ïooseel
Uit de Omstreken
WOENSDAO 1 NOVEMBER 1922 TWEEDE BLAD
een levensschets van den italiaanschen dictator.
over de andere italiaansche ministers.
Mussolini en zijn ministers zijn door
den koDing van Italië beeedigd. Het
gaat dus we*er op den weg naar het
normale.
De staatsgreep in
italic.
«■aarmede de Fascisten zioh van het
gezag hebben meester gemaakt, is
rooals uit de latere berichten blijkt
üet resultaat van een lang te voren tot
ji bijzonderheden uitgewerkt plan.
Door hel heele land mobiliseerden zij
hun troepen en noodzaakten zij de
plaatselijke overheden het gezag aan
de Fascisten over te geven. De spoor
weg-stations, de post- e>n telegraafkan
toren cn andere openbare gebouwen
werden bezet, vooral in de steden
van midden Italië, zoodat do verbin
dingen met Rome konden worden af
gesneden en de hoofdstad aldus kon
worden geisoleerd. Uit versohillende
plaatsen in Toscane trokken troepen
Fascisten naar Rome en op den dag,
waai'Op hun Leider Mussolini zijn
staatsgreep deed, stonden er duizen
den op korten afetand van Rome ge
reed om zoo noodig op te rukken.
Voorzoover men kan opmaken uit
ie onvolledige berichten, welke de
thans in Italië hoerscheude censuur
doorlaat, .zijn er betrekkelijk weinig
ernstige botsingen geweest en werd de
revolutionuaire beweging vrijwel zon
der bloedvergieten uitgevoerd.
Alleen uit Cremona en enkele ande
re plaatsen worden straatgevechten
gemeld, waarbij enkele dooden en ge
wonden vielen. Bijna overal schijnen
de officieren van het Italiaaneche le
ger, wier sympathie met de Fascisti
sche beweging bekend is, een vriend
schappelijke houding tegenover de
Fascisten te hebben aangenomen en
hieraan is het toe te schrijven, dat de
regeeringstroepen zich met tegen de
beweging hebben verzet, hetgeen het
welslagen van den staatsgreep ver
klaart.
En toen bovendien de Koning,
zijn weigering om Pacta's bevel tot
afkondiging van den staat van beleg
te ouderteekenen den leider der Fas
cisten ue vorming van een nieuw ka
binet opdroeg, had Mussolini gewon
nen spel en is hij nu officieel de baa6
in Italië.
Achttien maanden geleden was
Benito Mussolini,
nog onbekend, thans, nog geen veer
tig jaar oud, is hij de leider en dic
tator van de machtigste partij in Ita
lië, dank zij zijn krachtig wapen van
een goed. geoefend en gedisciplineerd
leger van vierhonderdduizend „zwart-
hemden", gelijk dé Fascisten, in na
volging van Garibaldi's klassieke
ïoodhemden werden genoemd.
De man, die deze merkwaardige or
ganisatie tot stand lieeft gebracht,
welke als 'l ware een staat in den
staat vormde, is grootcr van gestalte
dan de meeste Italianen. Hij heeft le
vendige, doordringende oogen en een
groot hoofd met achterovergekamd
baar, dat zijn hooge voorhoofd vrij
laat. In zijn zwarte uniform ziet hij
er met zijn stevige breedgeschouderde
figuur strijdbaar uit en zijn karakter
is in overeenstemming met zijn ge
spierd uiterlijk, dat hem wel doet ge
lijken op een Amerikaansok business
man. Hij is van nederige afkomst, de
zoon van een werkman in Romagna,
die tot de militante socialisten behoor
de en In zijn jeugd verdiende hij zijn
brood met handenarbeid. Maar al
spoedig wist hij zich door eigen studie
te ontwikkelen en later zette hij zijn
studie voort in Italië 011 in Zwitser
land. Ai dezen tijd was hij een harts
tochtelijk aanhanger van de beginse
len van zijn vader en 't is zeker geen
gering bewijs van zijn bekwaamheid
en werkkracht, dat hij op zeer jeugdi
gen leeftijd reeds werd belast met de
leiding van de „Avanti", het voor
naamste socialistische blad in Italië.
Toen kwam de oorlog, die zijn ge
loof en vertrouwen in het internatio
nalisme schokte. Hij trad af als leider
van de „Avanti", scheidde zich af van
de socialistische partij, werd huil felle
tegenstander en in Januari 1915 trad
bij voor 't oerst openlijk op als pa
triot en ijverde hij voor het deelne
men van Italië aan den oorlog, in het
nieuwe door liem opgerichte blad. „Po-
polo d'Italia". Hij maakte niet enkel
rong propaganda voor den oorlog,
Maar Lood zich alsvrijwilüger aan en
trok in 1915 als korporaal van de Ber-
SKgheri naar het front, waar hij ern-
f!'g gewond werd. Na zijn herstel
*otte hij zijn nationalistische campag
ne voort.
Overal waar de extremisten van links
e orde dreigden te voretoren trad hy als
r11 grimaste tegenstander op. Ilot fa-
van de Italiaanse!© socialisten om
e uitbreiding van het communisme en
«oisjcwT&nio togen te gaan, was feitelijk
e oorzaak van de Fascistische beweging,
«nisohn-.'s partij was toen echter nog
sterk genoeg om tegen den stroom
«1' te roeien en pas in 1920, toen do eorn-
ouisten zich van fabrieken en werk
plaatsen meester maakten, won zjjn par-
do' ."'i voor ,cen groot deel uit de stu-
inY'" i° ï0no°hI1gschap gcrecrutocrd had
n 1 dien fcüd ia het Fascisme
oeteekenis toegenomen, terwyl do com-
mnisen hun siaoht zagen verminderen.
lh1.do loider, do nian, wiens uiter-
W een-ysring oan dat van (l8a Coraikaan
taki. doct ''oaken, gaf bevelen waar-
tl.'-U I1 proletariaat van een grootc etad
1 kii 1 l an Zildl durfde onttrekken;
u urak werkstakingen door zjjn krachti-
i fc itnuatums en joeg ambtenaren weg,
o met do eommnuisten heulden.
z\jn c vloed
I *Ua ju
i In de
j rust; i
1 nam met den dag toe cn
"gram werd steeds uieer omland,
binnenlattdse-ho politiek orde en
in de bui ten; andscihe, do grootheid
C'thnukolykheid van Italië,
et ;s hom ceu gruwel wanneer buiten-
""'Iers zjjn land als oen soort groot mu-
■euiuoomhouwen en in een interview niet
bi, nï'h journalist, zeido hjj: „Italië
w.aat niet uit figuranten ten behoeve
'au cook's reisagentschap. We hebben
fly wil een groot, krachtig, verjongd,
bloeiend Italië. Hjj en zjjn Fascisten zjjn
super-patriotten, die slechts één liefde
hebben: Italië. „Wee hen zoo
klaarde Ihjj in een ander interview
hen, die do hand aan Italië zouden dur
ven slaan. De Bjjbel verkondigt do leer
van oog om oog; tand om tand"
wjj gaan vorder en zeggen: „twee oogen
voor één oog, twoo tanden voor één tand"
Wanneer ge Italië een bloem aanbiedt
zullen. we in ruil daarvoor twee rozen
bieden; maar geeft go haar een braud-
notel, dan krjjgt ge een boa distels daar
voor terug."
Van belang is de vraag hoe de
houding zal zjjn
tusschen Mussolini cn d'Annunzfio;
tusschen do fascisten cn de arditi. D 'An-
uunzio houdt zielh voorloopig achteraf,
maar hjj is zoo wordt aaa 't N. v,
D. gemeld minstene zoo heersch-
eerzuchtig ale Mussolini en zal zich i
graag op het tweede péan laten sohui'
of iets van zjjn populariteit aan Musso
lini willen verliezen.
Voor het oogenblik is do venhouding
tusseJheu beide hoeren ailervriendschap-
poljjkst. kjj hebben elkaar telegrammen
gestuurd en d 'Amnunzio belooft mede
werking en solidariteit ten aanzien van
Mussolini's plannen, daar het noodig is
allo krachten, die Italië op den weg naar
zjjn grootc doeleinden verder kunnen
brengen, bijeen te houden. De bond
d'Annunzio's oud-etrjjders blijft een af
wachtende houding aannemen. Er wordt
niets, noch vóór, noch tegen de fascis
ten ondernomen en men verbeidt de be
velen van den dichter, dio zjjn oogemblik
echter nog niet gekomen acht. In d'An-
auu-zio zal Mussolini vermoodelijk min
der een krabhtigen medestander dan een
gevaarljjkeu mededinger vinden.
Een ander symptoou van belang
de hoiuiing dor comniunjisben.
De militaire oiganisatio der fascisten
grjjpt evenwel zoo diep in en is zoo sterk,
wjjd en fjja vertakt, dat de roode ele
menten klaarblykelyk niet aan verzet te
gen do zwarbhemden durven denken. De
meeste commuuistische burgemeesters en
'thoudera hebben in allcrjjl hun ontslag
genomen en de voornaamste leiders dor
communistische partjj zouden passen voor
het buitenland gevraagd hebben.
Dus eeu vlucht op groote schaalt net
zeor wel mogeljjk dat do communisten
en socialisten zicili niet sterk genoeg voe
len om tegen de fascisten gewapender
hand op te treden. Gevaar voor een te
gen-revolutie echjjnt dan ook niet te
dreigen. Mussolini heeft Dinsdag te Dome
een revue houden over zjjn daar saamge-
stroomde aanhaugers, die vervolgens
naar hun haardsteden temgkoeren. Mus-
olini zou dus voornemens zjjn, te douio-
biliseeren, waaruit Mjjlrt, dat hjj zich
sterk gevoelt en zeker van de macht.
r waren te Borne 80.000 fascisten, die
de revue dceluamen. De koning werd
levendig toegejuicht.
Tijdens dc rovue viel eeu vliogninohine,
aar daarbjj zjjn geen slachtoffers to be
treuren.
In enkele steden hebben nog botsingen
plaats gehad tusschen fascisten en tegen
standers. Ernstig is dit evenwel niet ge
weest, dc revolutie bljjkt zonder ernstig
bloedvergieten voldongen te zjjn.
Ia een onderhoud niet een vertegen
woordiger van dc Turijnsche „Stampa"
gaf Mussolini eeu uiteenzetting van zijn
buiterdandsche politiek.
Hij verklaarde, dat nog vóór hjj zijn
kabinet had gevormd, het Engelsch ge
zantschap ie Rome uiting had gegeven
den wensch, een onderhoud met
hom te hebben.
„Zij, die over een Dalmatiscli gevaar
spreken," zeide Mussolini in antwoord
op een vraag van den correspondent,
„zijn onruststokers. Het Dalmatischc
•raagstuk is naar onze mcening opge
lost. Ook is met Joegoslavië geen over
eenkomst gesloten omtrent de ontrui
ming van dit gebied.
liet is van het grootste belang, dat
thans duidelijk te keunen wordt gegeven,
dat Italië een slaat is, welke zijn be
langen wenseht te doen eerbiedigen.
Dezen eedbied zullen wij Italië ver
schaffen, hetzjj langs vreedzamen weg,
hetzij, wanneer wij op tegenstand, stui
ten, mee machinogca eren, doch alleen,
wanneer dit voor het welzijn van den
staat noodzakelijk moaht zijn.
Wij beginnen reeds dadelijk met de
uitvoering van ons program, dat arbeid,
bezuiniging en vrede omvat. Conflicten
zullen vermeden worden.
Dit programma zullen wij uitvoercu,
en wjj vernachten daarbij ook van het
buitenland sleun te zullen krijgen."
Over de nieuwe ministers
van Italië.
komen eenige bijzonderheden.
Hierboven gaven we reeds een
schets van den premier Mussolini.
Bijna alle ministers zijn onbekenden
voor het publiek; sommigen hunner
zijn nog zeer jong. Toen aan generaal
Diaz werd gevraagd, of hij bereid was
do portefeuille van Oorlog te aanvaar-,
den, antwoordde hij: „Waarom niet!
Ik verlang alleen, dat Mussolini mij
een leger zal geven".
Admiraal de Revel, de minister van
Marine, staat als zeer bekwaam be
kend. Tijdens de vredesconferentie te
Parijs stond hij aan de zijde der ex
tremistische nationalisten, wat betreft
de oplossing der Adrialische kwestie.
De minister van Koloniën is jour-
naliet en begaafd schrijver. Tijdens
den oorlog in Tripoli maakt hij zich
verdienstelijk als oorlogscorrespon
dent van do „Giornale d'Italia"; sind3
dien trad hij op den voorgrond als
leider der nationalisten.
De minister van Justitie Oviglio was
advocaat te Bologna. Als lid van den
gemeenteraad woonde hij daar twee
jaar geleden de beruchte raadszitting
bij, toen de communisten van de ga
lerij op de gematigde raadsleden scho
ten en ecu hunner doodden. Oviglio
gooide toen zijn revolver neer en be
gaf zich tusschen de communisten om
hen tot kalmte aan te manen.
Professor GentUo, de minister van
Openbare Werken, h een bekend He-
geiiaansch philosoof en staat bekend
als een man met groote wilskracht en
degelijk karakter.
De minister voor de Bevrijde Gebie
den is een advocaat uit Venetië. Hij
nam als vrijwilliger aan den oorlog
deel, werd vele malen gewond en ont
ving eenigo onderscheidingen. Hij ie
zeer oprecht en verheugt zich in de
waardoering van alle partijen.
Alle andere ministers zijn tot dusver
in het politieke leven nog niet op
den voorgrond getreden.
hoe het spande in do
revolutiedagen,
De „Secoio" geeft de volgende bij
zonderheden over hetgeen Zaterdag
en Zondag onder de fascisten te Mi
laan voorviel. Mussolini vertoefde
daar in het redactiegebouw van de
„Popoio d'Italia" dat in een soort van
fort was herschapen. De redacteuren,
verslagevers en zetters waren ge war
pend met geweren. Allen bekleedden
zij eon rang overeenkomstig hun po
sitie. Zoo voerde de meesterknechtvan
de zetterij het bevel over al het zet-
terspersoneel: hij was tot den rang
van majoor verheven. Zaterdagmor
gen om halftien verscheen een com
pagnie van de koninklijke garden
voor de barricaden, die rondom, het
gebouw waren opgericht. D
pagnic scheen order te hebben ont
vangen tot den aanval over te gaan.
Toen begaf Mussolini, die blijkbaar
aan zijn manschappen bevel had ge
geven niet het eerst te schieten, zich,
gewapend met een geweer, alleen
naar buiten en voerde onderhande
lingen met den be vel voerenden offi
cier. Het gelukte den fascistenleider
den officier over te halen van den
aanval af te zien en nadere bevelen
af te wachten. Daardoor is toen bloed
vergieten voorkomen en het was blijk
baar op dit incident dat Mussolini
doelde, toen hij den koning sprak van
een slag, waar hij zoo juist vandaan
kwam.
Later kwam toen de order, dat de
staat van beleg was opgoheven.
Mussolini had onder al deze bedrij
ven zijn gewone kalmte niet verlo
ren. Zaterdag en Zondag speelde hij
viool en ook schermde hij nog wat,
zijn geliefkoosde sport. Sprekende
over de mogelijkheid, dat liij als pre
mier Italië op de coufeentie te Lau
sanne zou vertegenwoordigen, zeide
Mussolini, geen voet meer in die stad
te hebben gezet, sinds bij er als steen
houwer werkzaam was geweest.
Er is ook nog de quaestie der Duit-
scke schadeloosstelling, die door do
itahaansche avonturen wat op den
achtergrond was gedrongen.
Do correspondent van het ,,Jour-
il" te Berlijn semt, dat hij goede
redenen heeit te gelooveu, dat
de commissie van herstel
reeds een plan had vastgesteld, waar
van ze de mogelijkheid van verwezen
lijking tkaus Komt nagaan. Het zou
ocstaan uit zes hoofdpunten: lo. 2eer
strenge intergealiieerde controle op
do Duitsche financiën, zelfs in de
oondsstaten, met definitieve vesti
ging van üet waarborgcomité te Ber-
njn en gedelegeerden over boelDuitsch
land, terwijl de invloed van het ga
rantie-comité op de vaststelling der
Duitsche begrooting zeer groot zou
zijn; 2o. vervroegde inning van do
verleden jaar door den rijksdag goed
gekeurde belastingen en vaststelling
i au nieuwe3o. aDsoluut verbod van
speculatie op vreemde deviezen en
daartoe wijziging van de niet afdoen
de desbetreffende decreten; 4o. uit
gifte door het rijk van een binnen-
landsche leening in goudmarken5o.
bet georuik van den totalen goudvoor
raad van de lteichsbank om mee te
werken tot stabilisatie van de mark;
Go- geen nieuw moratorium aan
Duitschland voor bijeenkomst te
Brussel.
De correspondent pleegt van de
ijdc van de Fransche ambassade te
Berlijn meestal goed ingelicht to zijn.
Maar zoo semt de Berüjnache cor
respondent van 't AJg. Handoisblad
het is duidelijk, dat hetgeen hij
opsomt zeker met mag worden "be
schouwd als het plan van de geheele
commissie van herstel, doch slechts
van een tractie daarin, waarschijn
lijk alleen van de Fransche vertegen
woordigers.
Te Berlijn loopt het gerucht da. de
Duitsche regeering het plan zou heb
ben om te vragen, dat Keynes, Cas-
sel, Vissering, Jenks, Dubois en Brand
deel zouden mogen uitmaken van het
garantie-comité.
Omtrent de ontvangst der herstel-
immissie door den Duitschen kanse
lier, wordt het volgende gemeld
De rijkskanselier begroette de le
den der herstelcommissie en in het
bijzonder den voorzitter Barthou, dien
nij toewenschte, dat de besprekiugen
succes zullen hebben voor de betrok-
volken en voor Duitschland en
den grondslag zullen scheppen voor
de economische samenwerking, welke
voor de Europeesche volken en voor
de wereld noodzakelijk is.
liij sprak zijn sympathie uit met bet
initiatief, dat de leden der horstel
commissie te Berlijn had bijeenge
bracht en verklaarde, dat hij cn zijn
medewerkers zich geheel ter beschik
king zullen stellen van het werk dat
nu ondernomen wordt. Hij wees op de
wijzigingen, welke zieh in Duitschlaud
sinds het bezoek der gararitiecommis-
sie in Juli hebben voorgedaan, in het
bijzonder wat betreft
de vermindering van de
waarde van het geld
en de stijging van do groothandels-
prijzen. Het Duitsche volk heeft on-
oldoende voedsel en kolen en gaat
oen vreeselijken winter tegemoet- De
pogingen om zooveel mogelijk uit het
economische leven te halen, hebben
geen der partijen bevredigd. Eerst
moet het economische lichaam zich
herstellen. Dc stabilisatie van het
geld is de kern van het vraagstuk.
De kanselier hoopt, dat zoo snel
ogelijk practische voorstellen zullen
worden gedaan, want alleen door een
snelle actie kan de toestand worden
gered.
In zijn antwoord zette Barthou de
gronden uiteen, welko de herstelcom-
missie er toe nebben gebracht, naar
Berlijn te gaan. De woorden van den
kanselier noemde Barthou en getuige
nis en een program cn hii zeide, dat
beide des te hooger worden geschat,
omdat zij afkomstig zijn van de.i ver
antwoordelijken leider der Duitsche
politiek. Wat het profjram betreft, is
ook de herstelcommissie van oordeel,
dat dc stabilisatie der uiark het eer
ste vraagstuk ïs, dat onder de oogen
moet worden gezien en niemand be
strijdt, dat daar an het evenwicht der
begrooting afhankelijk is. Barthou
dankte den kanselier voor diens belof
te zijn volle medewerking te zullen
verleenen. Hij hoopte, dat men zoo
vlug mogelijk tot genieenschappeiij-
ken arbeid zou komen. De herstel-
commissie heeft zich naar Berlijn be
geven om een ziek lichaam te behan
delen. Van de ziekte moet zij alle ver
schijnselen kennen" zoo besloot
hij.
De eerste besprekingen tusschen de
leden der commissie en de betrokken
Duitsche afdeehngen hebben gister
middag reeds paats gehad.
Het „Berime^ Xageblatt" verneemt
dat de besprekingen waarschijnlijk in
dien vorm zullen plaats hebben, dat
de hcrstelcoinmissie onderhandelen zal
met dc beide commissies, die bij de
laatste onderhandelingen der partij
leiders onder voorzitterschap van den
kanselier en van den rijksminister
oor economische zaken zijn gevormd.
Aan deze beraadslagingen zullen waar
schijniijk ook dc buitenlandsche ii-
nanoieele deskundigen deelnemen-
Nadat het probleem met de gede
legeerden van de herstelcommissie cn
deze beide groepen besproken zal zijn
zullen zich de commissies voor een ge
meenschappelijke beraadslaging vcr-
eenigen, om de besprekingen, welko
ongeveer twee weken zullen duren, tot
een einde te voeren.
Men hoopt in kringen der herstel-
commissie, dat definitieve overeen
komsten zullen worden bereikt.
Naar het blad verder verneemt, zal
het zwaartepunt der besprekingen ge
legd woredn op de kwestie der mark
stabilisatie. Of do herstelcommissie
bij de behandeling van dit probleem
reeds te Berlijn bepaaide besluiten zal
nemen of dat zij zich slechts zal be
perken tot een onderzoek van dit
raagstuk, staat nog niet vasthet ia
_>venwel waarschijnlijk, dat de herstel-
commissie corst na haar terugkeer tc
Parijs hieromtrent een besluit zal ne
men.
Behalve de kwestie van de marksta
bilisatie zullen waarschijnlijk de Duit
sche goudbetalingen, kolenleveran-
ties en het in evenwicht brengen van
het Duitsche budget de voornaamste
punten der beraadslaging zijn.
In den loop van de besprekingen
over het kolenvraagstuk, welke door
deskundigen op het departement van
Herstel te Beriijn werden gevoerd,
verklaarden alle deskundigen, dat do
nieuwe eischen der Commissie van
Herstel veel te hoog zijn. De tot dus
ver gepresteerde kolenlevenugen kon
den slechts geschieden, doordat de
Duitsche industrie haar bedrijf door
het importeeren van dure buitenland
sche kolen handhaafde. Bij den te-
genwoordigen lagen stand van de
mark is het invoeren van buitenland
sche kolen echtor niet langer moge
lijk, zoodat de Duitsche nijverheid in
groot gevaar verkeert.
Vercpir&idi nieuws
NIEUWE ONLUSTEN IN IERLAND.
Te Dublin is weer een duidelijk be
wijs gegeven, aai de rebellen hun strijd
legen den vrijstaat nog niet hebben op
gegeven. Zfj trachtten het bureau der
geheime politie van de Zuid-Ierschc re
geering in de lucht te laten vliegen. Vici
mijnen werden vlak voor het gebouw
aangelegd, en verbonden met een elec-
trischen draad, zoodat de daders dc
mijnen op grooteu afstand tot ontplof
fing konden brengen. Een rechercheur
keek toevallig uit het venster der bo*
■erdieping naar beneden en zag op
at een verdacht groot voorwerp voor
den hoofdingang liggen. Hij ging ter
stond zijn kameraden in het gebouw
waarschuwen, doch had zich nauwelijks
het venster verwijderd, of er had
een hevige ontploffing plaats, die den
gevel van het gebouw ernstig besciia-
digde en talrijke ruiten verbrijzelde. Zes
voorbijgangers, w. o. vier vrouwen, wer
den gewond. Dertien personen werden
gearresteerd. De drie andere mijnen
zijn niet ontploft.
HIT GRIEKENLAND.
Een te Athene gehouden vergadering
heeft na een toespraak van een voor
aanstaand Vcnezelist te hebben aange
hoord, den dood geëisebt «na de zióli
thans in arrest bevindende staatslieden.
Later kwam het tot ongeregeldheden,
waarby alle portretten van ex-koning
lvonstantyn werden vernield.
DE CONFERENTIE VA,N AMERI-
KAANSCHE STATEN.
De rijf Gentraal-Aanerikaausdhe ro-
georingon, die door do Ver. Staten zjjn
uitgenoodigd tot eeu bespreking op 4
December van de maatregelen in zako
nauwere vriendschap ou samenwer
king, hebben niot-formeel te kennen ge
geven dat zfl de uituoodiging sullen aau-
■aarden.
'Italië, met lichtbeelden. IA. F. J. Por-
tiolje, Allerlei uit de jeugd van 2
dieren.
Voor het komende seizoen 1922
1023 is het bestuur zoo gelukkig ge
weest met vooraanstaande mannen
op verschillend gebied overeenkom
sten aan te gaan, waardoor bet hoopt
te kunnen rekenen op een groote ver
meerdering van leden en een grootcn
toeloop op de bijeenkomsten.
VEREEN IU IN G „WETEN EN
WEKKEN". Men schrijft ons:
Nu voor bovengenoemde vereeni-
ging het seizoen voor haar lezingen
voor de deur staat, mag zeker vel we
der een woord van opwekking geuit
worden tot hen, die zich nog niet op
gaven als lid of donateur dezer onde
ereeniging, bekend om het vele leer
zame, dat op zulk een aangename wij-
wordt aangeboden.
Het aantal leden steeg het vorige
izoen slechts met een 4-tal, terwijl
dc kosten gedurende datzelfde seizoen
f 67 hooger waren; grootere toene
ming van het ledental is dus werke
lijk noodzakelijk. De aandacht, waar
mede de trouwe bezoekers dc voor
drachten volgen, is voor het bestuur
bewijs, (hit het gebodeno zeer ze
ker in den smaak valt en doet het Be
stuur daarom opnieuw een beroep op
de tegenwoordige loden, om to trach
ten ieder in zijn kring meer leden aan
te brengen. De slechts zeer kleine
contributie kan toch geen bezwaar
zijn. De penningmeester, dc heer M.
E. Hessing, van Eedenplein 1, zal
gaarne de aanvragen voor het lid
maatschap ontvangen-
Gedurende het seizoen 19211922
hadden de volgende lezingen plaats
J. B. Schuil. De rechte iija (Fabri-
cius). Henri Dekking, Fantasten. Dr.
J. J. Haak, Kleuren met proeven. Dr.
A. do Vletter, Pompeji met lichtbeel
den. C. Sipkes, Algerió mot lichtbeel
den. G. Duyckinck Sander, Marine-
Zee visscherij, met lichtbeelden- W. J.
Burgersdnk, Amerika, met lichtbeel
den. Dr. G. C. A. Valewink, Kometen
met lichtbeelden, A. W. Weissmau,
W o lie o m, Yr cemd
ling! door liet Noder-
landsch Tooneel.
Royaards heeft zijn kunststuk voor
dit seizoen gevonden. Welk een
wono vreugde moet bet zijn in dezen
tijd van malaise voor stampvolle
len op te treden! Men zou, Royaards
ziende spelen, zeggen, dat hij er zelf
„plezier in had"! Hij speelde ten
minste met een opgewektheid als ik
in tijden niet van liem heb gezien.
Vrijdag komt Het Nederlandscli Too
neel met zijn nieuwen Schlager in
Haarlem. Wanneer 't in onzen Stads
schouwburg een even groot succes
heeft als te Amsterdam, dan kan het
ook hier nog een aardige serie wor
den. De lach was niet uit de zaai.
Royaards sleepte met zijn levendig
heid en zijn koslelijken „gijn"
publiek zoo mede, dat hel telkens
melden in een scène het spel mei
handgeklap onderbrak. Het regende
letterlijk „open doekjes"; zelfs om
enkele moppen, ja, om een goed ge-
lanoeerd woord roffelde het applaus.
Welkom, V r e om deling! is
een Amerikaansch blijspel, dat het
publiek den heelcn avond 111 de beste
stemming houdL De Poolsch-Ameri-
kaaiusche auteur Aaron Hoffmann
heeft or voor gezorgd, dat wij in al
les de volle maat krijgen: veel te zien
en veel te lachen E11 ook, dat wij ge
heel voldaan naar huis kunnen gaan.
Hij wikkelt zijn zaakje zoo af, dat wij
niets te reclameeren hebben. De pa
ren, die elkaar moeten vinden, heb
ben elkaar om kwart over 11, pre
cies, gevonden, Jnj speelt liet klaar
om lit één jaar mei alleen een hotel
en een heele stad Amerikaansch mo
dern „0111 te tooveren", hij weet zelfs
alle zielen zóódanig te bewerken, dat
mn zwart puur wit worden. „Wel
kom, Vreemdeling" is een stuk met
een edeie strekking, dat tot motto
zou kunnen dragen: „Alle Menschen
werden Bruder!is het niet een op
luchting, eindelijk weer eens een man
te ontmoeten, die nog in zijn cven-
menschen gelooft, een menscii te zien,
die door zijn goedheid alle harten ver
overt, zoowel van zijn medespelers
als van het publiek? Deze mensch is
Willem Royaards in de gedaante
Isidore Solomon, den jood.die op
oudejaarsavond in een kring van
eirti-semisten in een klein Ameri
kaansch stadje te recht komt. Zóó fel
is de haat tegen de joden in „Valley
Fails", dat men hem zelfs een kamer
111 het eenige hotelletje weigert. Maai
Solomon blijkt mee christelijke liefde
in zich te hebben dan alle Christenen
van Valley Falls te 2«unen. Eu geluk-
'kig speciaal voor ons ook meer
gijn! Elke onlicuschheid van zijn vij
anden beantwoordt hjj met oen
vriendelijkheid; hij trippelt en hip
pelt en draaft en buigt en zwoegt
voor ai zijn medemensclien, hij i» .ie
voorkomendheid zelve, hij draagt een
pantser, waarlangs alle beledigin
gen afglijden, hij heeft om zijn lip
pen den eeuwigen glunderen lach,
waarmoe hij zelfs zijn grootste vijan
den ontwapent! Maar „goochem" is
Isidore ook. Hij is de eenige, die den
stads-electricien Clem Beemis een
soort Edison niet voor een „nar"
houdt, hij is de eenige, die verde--
kijkt, dan zijn neus lang is. In 3 be
drijven zien wij Valley Falls dank
zij Isidore, Beemis en de electriciteit
tot een moderne stad groeien. En om
dat Hoffmann een Amerikaan is,
zorgt iiij er voor dat wij dat
ook op het tooneel krijgen. Een eiec-
LrisCiien motor, een electrischen si-
gareuaansteker, een electrisohe va'-
■klep, een electrische deur, een clec-
triticlie grammophoon, ja zelfs dc mo
quette van de electrisch verlichte stad
met een electrische tram over de da
ken, alles krijgen wij te aanschou
wen en daar Royaards in zijn regie
niet van halve maatregelen houdt,
kan men nagaan, wat deze voorstel
ling het publiek te „genieten" geeft.
Dit blijspel -- dat artistiek heziru
mij in zijn effectmiddfJen wat erg
Amerikaansch is heeft als amuse-
mentssluk alle elementen van cucecs
in zich; bovenal, omdat het gelegen
heid geeft tot spel! Alleen om Wil
lem Royaards de rol van Isidore
lomon te zien spelen, kan ik icutr
aanraden Welkom, Vreemde
ling te gaan zien! Royaards is er
kostelijk in. Hij speelt dezen piente-
ren, vriendelijken. nobelen jood met
een geen «ogenblik verslappende
levendigheid cn '11 kosteiijaen hu
mor! Wij zien ut dit stuk Royaards
als bhjspclspeler weer eens op zijn
beet. Prachtig zooals hij sommige zin
nen weet te lanceerenl Men moet liem
tot Gimberg hooren en zien zeggen:
„Ja, zoo hèolcanaal mesjogger zijn
wij nou ook niet!" De zaal daverde
en liet was geen wonder, dat hij na
deze woorden bijna een minuut moest
wachten, voordat liij door kon spelen
„Welkom, Vreemdeling!" draait
om de rol van Isidore Solomon! De
overige vormen slechts entourage.
Een groot genoegen was liet Bart
Kreeft weer op de planken van den
Stadsschouwburg te Amsterdam terug
te zien. Na Royaards had hij als de
„staibeiectrieien" wel het meeste suc
ces. Kreeft bewees weer, dal hij nog
altijd een van onze beste komieken is.
Heerlijk bijv. zooals inj liet tweede
bedrijf na den brand ja, ook nog
een brand krijgt u op het tooneel
weet te sluiten! Louis Saalborn, Louis
Gimbcrg, Oscar Tourrnaire en Paul
Huf gaven de noodige kleur aan bet
stelletje antisemieten en Helène
TrcepVink cn Gobatn zorgden voor
het „verliefde" deel! Mevrouw Treer,
Vink vooral speelde haar rolletje
lief en met warmte.
Als geheel dus oen voorstelling,
waarvan Royaards vooral door zijn
spel, dat mijns inziens veel hooger
staat dan het stuk, nog veel plezier
zal hebben. Het was in Amsterdam
duidelijk to bemerken, dat vooral het
joodsche dool van het publiek „Wel
kom, Vreemdeling" met grootc inge
nomenheid zag en eenige bijvalsbe
tuigingen waren dan bok
als
dus:
onderstreping van de strekking
het stuk bedoeld. Men wect het'
cms: als men een avond met zome en
dochteren allergenoeglijkst uit wil
gaan, dan is „Welkom, Vreemde,
hng" het aangewezen stuk.
J. B. SCHUIL.
VELSEN'.
VERGADERING VAN DEN"
GEMEENTERAAD.
1. Ingekomen stukken.
Behalve de reeds vermelde stukken
vras nog ingekomen een verzoek om out
(lag van J. Groenewold, hoofd van
icbool E.
Wordt verleend.
Naar aanleiding van een medodceiing
nn don heer Tusenius zo! nog eons een
onderzoek worden ingesteld naar de ver»
ieüng van een hek by het gebouw der
ambachtsschool.
2. Benoeming gomecnte-socretaris.
Mot 9 van de 17 stemmen wordt bo
teend dc heer J. Kosteljjk, hoofd-
•mmies ter secretarie. Op no. 2 det
aanbeveling, den heer >L K. Hofstedo
werden 8 stemmen uitgebracht.
De ilieer ICosteljjk doelt, dosge-
raagd, mode dc benoeming aan te nemen,
waarop de beëediging volgde.
N'a de gelukwcnschen van den burge
meester dankte de heer Kostolyk het Col-
loge van B. en W. en den raad voor hot
1 hem gestelde vertrouwen.
3. Verzoek A, Wals om steun bij" studio,
Wordt afgewezen.
4. Aanstelling tijdelijk personeel aan do
NirverbendsSiTondschool.
Goedgekeurd.
5. Crediet leermiddelen school D.
De heer V ermenlcn wil het bedrag
lager gestold zien, het kan zuiniger. Des
noods kan men een gedeelte versehuiven
aar 1923.
De hoor Landoweert antwoordt,
lat verschuiving geen bezuiniging is.
Goedgekeurd.
0'. Crediet t 60 voor naaimachine
school C.
Goedgekeurd.
7. Beantwoording interpellatie-Schil
ling inzake de loonen der kolenwerkers.
(De antwoorden van B. cu W. naincr'
\vy reeds in ons blad van Dinsdag op).
Dc heer Schilling licht zivu inter-
lellatie nader toe.
In do laatste jaren, zegt hij, is er gere
geld geïntrigeerd, waardoor het -Jteeds
looilyk of onmogelijk was, om in Den
Haag wat voor de werkloozon gedaan U
krygen. De gemeente Velsen was altyc.
hot stiefkind. Nu komt de intrige in het
adres van don secretaris der Heedersver-i
eeniging aan de ministère. Buitenstaan
ders redeneeren: „Wat i9 dat "Velsen
voor een land, dat toon er alleen
goud wil werken?" Do heer Schil-
is tevreden met de toezegging, dat
n commissie zal komen om de loo
nen etc. to onderzoeken.
De Voorzitter inerkt op, dat do
R e edera ver co niging zioh toch achter haar
ccretaris heeft geplaatst
De heer Vermeulen meent, dat de
heer Schilling te snel is met zyn conclu-
Men zou do mecniug kunucn krygen,
dat door dc reedersv ereeniging is gein»
;ecrd.Spr. ontkent dat ten zeerste. Do
igo brief over dergelijke kwesties is
gepubliceerd, en wie intrigeeren wil,
maakt ijjn daden niet openbaar. Spr.
raagt door wie de commissicledc-n zulten
zullen worden aangewezen.
De Toorzittejr zegt, dat het voor
do hand ligt. dat do werknemers en werk-
elk tweo leden nanwyaon en B. cn
W. een voorzitter.
Dc heer Tu sen'ius geeft te kennen,
dat voorkomen moet worden, dat deza
kwestie loidt tot eon debat tusschen dn
heeren Schilling on Vermeulen. Met hel
oorstol, eeu commissie te benoemen al»
J. en SV. voorstellen, kan spreker zich
niet vereeuigen. Hy meent, dat mea ziet
een gevaarlijk pad begoeft. Wat zul-
de govolgen zyn als dc commissie tot
do conclusie kwam, dat do loonen is
doorsnede niet te hoog zyn cn do
werktyden niet te kort? Zal do coiumis-
dan ook vorklaren, dat dit komt om-,
er to voel arbeiders werkzaam zijn?
Zal deze commissie ook bevoogd zyo to
erklaren, dat do beweringen van "bei-
dorezijde juist zyn, maar de visscherjj
zwaardere lasten kan dragen? Bpr.
meent, dat de oplossing zit in de lienor
ming van eon raad^.'ommisiie au hoe.
welke de oorzaken der malaiso kan op
sporen en middelen ter verbetering aan
de band doen. Do samenstelling van een
ie kan heel goed worden gere
geld naar de uitspraak, die men wil bob.
ben. De raad is zelf wel in staat om to
onderzoeken hoe de zaken staan. Sprekei
stolt voor dat:
„De raad benoemt een cowjiusmo ad
boe tot grondig onderzoek van len toe
stand van het v:S9chersbedryf te I.Tinui-
den ru'imsten "in en in verband
daarmede do lonsverhoudingeu en ar
beidsvoorwaarden in hot hoofdbedrijf en
do aanverwante vakken. Verzoekt deze
commissie zoo spoedig mogely'k oen uit»
oerig rapport hierover uit te brengen".
Do Burgemeester ziet de hezwa-
eu van den heer Tusenius niet, alloon ds
rnarheid kan aan het licht komen.
Na eenigo discussio zegt de heer
chilling, dat hjj er zich bjj neer zal
loggen, als do raad een commissie ad toe
beter vindt.
De heer Dunnebier meent, dat het
boter is, dat do heer Tnsonïun zijn voor
stel in dior vioego wijzigt, dat alléén de
looukwestio onderzocht wordt door een
raadscommissie.
De heer D a 1 m e ij e r sluit zich hier
bij aau. Wat de heer Tusenius wil, kan
dan altijd nog geschioden.
By meerderheid van stonuncu wordt
besloten een commissie ad hoc :n te stel-
tot leden worden gekozen de heeren
Tusenius, Poortenaar. Sluiters, Dalmoycr
1 Nyasen.
liet vorstel van den heer Tusenius zal
dienon in oen volgende vergadering, na
dat het eerst nader is uitgeworkt.
Dc Voorzitter morkt op, dat oolc
nog een ministerieel onderzoek plaats
vindt.
De heer Tusenius: „Daar wist ik
niets van. Da hoor Vermeulen knikt of
hii zeggen wil: daar hob ik wol voor ge
zorgd."
8. Verandering van straatnamen.
Wordt goedgekeurd, behalve <lc naams-
verandering van een stuk Duinweg in
Driehuizerkerkweg. Daarover komt een
nader voorstel.
9. Verba or van gemeentegrond te Jan
Qysenvaart.
Goedgekeurd.
10. Vaststelling rccognito-vcioidonlng
J. G. Vaart.
Goedgekeurd.
