40e Jaargang No. 12100
Verschijnt dageUiks, behalve op Zon- en Feestdagen
ZATERDAG 18 NOVEMBER 1922
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gev. sligd
is (kom der gemeente) f8.67>/t- Franco per post door Nederland f3.37'.,. Afzonderlijke nummers 10.15. Geïl
lustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstreken f 0.677*; franco per post 10.65. Post Giro 38810.
Uitgave der N.V. Lourens Coster, Directeur-Kooldredac'eur J. C. PEEREBOOM, Teleioon 3082
BIJKANTOOR voor Santpoort, Velsen, Velseroord, Wijkerooê,^
ADVEHTENTIEN: Vau 1—5 regels f 1.75iedere regel meer 35 Cts. Reclames 60 Cts per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. "1 waaifstuiveis-advertenuen van Viaag en aaubod van 1—4 regels 60 CU
per plaatsing, elke regel meer 15 Cts. a contant; buiten het Arrondissement dubbele prijs.
Directie en Administratie: Groote Houtstraat 83. Teleioonnrs. Redactie tOO en Administratie 724
Heveruijk enz. DR.EHLIZEHKERKVfEG 2, VELSEN, TELEFOON 3521
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES HEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Agenua
clKDEN.
ZATERDAG 18 NOVEMBER
Stadtóciiouwhurg, Wilsonsplcin.
Bet Uotterdamscli Tooneel: „Mijn
beer Pirroen", 8 uur.
Gemeentelijke Concertzaal: Tauagxa-
theaier, 8 uur.
Hoiel „Spoorziclit", Stationsplein
Manneo en Avondconcert.
atuseuui van jxunetnijverheid
BuineiiJiuiskuusl 104 uur.
i ea room Luxor Theater, Groote
Houtstraat's middags 3.30—5.30
en 's avonds 810.30. Concert.
Cinema Palace Pover: Middag- on
Avondconcert 3.305.30 en 811
uur.
11 ioecooo-voor&tol 1 in pen
ZONDAG 19 NOVEMBER.
Stadsschouwburv WilsoiMplelD:
N.V. Comoedia „Hélène", 8 uur.
Schouwburg Jansweg„Boemel Pe
trus", 8 uur.
Gemeentelijke ConcertzaalVolks-
coacert der Haarlemsche Orkestvere
niging, half diie.
Gemeentelijke Concertzaal: Tanagra-
Gebouw Protestantenbond Dr. C.
Spoelder, voor „De nieuwe Gedach
te". dne uur.
Gemeentelijke ConcertzaalSpécia
lité.icuvoorstelling, 8 uur.
Btongcbouw Dansavond G. J. d«
Lange, 8 uur.
Museum van KunstnijverheidBin-
r '.-unst, io—4 uur.
Kleine Vcreeniging, Kleine Hou:-
straai Muziek.
liotel „Spoorzicht", Stationsplein
Matinee en Avondconcert.
Café-Resiaurant „Lion d'Or", Kruis
weg 36: Concert van 811 uur.
j e.i room Luxor Theater, Groote
Houttsraat's middags 3,305.30
011 's avonds 810.30. Concert.
Cinema Palace PoverMiddag- ©11
Avondconcert 3.305.30 en 811
uur.
Luxor-Theater, Groote Houtstraat,
Bioscoopvoorstelling van 2 u. n.m. af.
Schouwburg He Kroon, Gr. Markt,
Bioscoopvoorstelling van 2 u. n.m. a'.
Cinema-Vuil ace, Groote Houtstraat.
Bioscoopvoorstelling van 2 u. n.m. af.
Scala Theater, KI. Houtstraat 77.
Bioscoopvoorstelling van 2 u. n,m. af.
MAANDAG 20 NOVEMBER.
Stadsschouwburg, Wilsonsplein. De
Haghespelers „Naar het U lijkt", S
uur.
Schouwburg Jansweg„Boemel Pe
trus", 8 uur.
llrocderkerk. ParklaanConferentie
Joh. de Heer, half drie.
Nieuwe KerkConferentie Joh. Je
Heer, 8 uur.
Museum van Kunstnijverheid
Binnenhuiskunst 104 uur.
Tea-room Luxor Theater, Groote
Houtstraat 's middags 3.305.30 en
's avonds 810.30 Concert.
Cinema Palace Foyer: Middag- en
Avonconcert 3.305.30 en 8—11 uur.
Luxor-Theater, Groote Houtstraat
Bir ",via:sLe dn" 8 uur.
Schouwburg De Kroon, Gr. Markt
Bic.-- - -mvc-o-ite ling 8 uur.
Cincma-Palace, Groote Houtstraat
Bi ao:s-tedin." 8 uur.
Scala-Theater, KI. Houtstraat 77
Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
iiËt overiüden v-n Dr. M. Brongersma
0p 82-jarige 11 leeftijd ie Vrijdag
middag o»e. leden Di. 1!. Brongersma
oud-duecieur van do II. B. t>. met
viiijarigeu cursus alhier.
-Joetor Hots© Brongersma werd
genoten den I6en Juli 1840 to Beers
(gemieiite Daartieraaeel). Aanvanke-
Iija onderwijzer in Friesland ging hij
later studeereu.
op 20 Dice nber 1873 promoveerde
de neer Brongersma te Leiden (mag
na com laude) op een proefschrift:
„Over den ir.vk ed der middenslof liij
de electro-stalische inductie" tot doc
tor in de wis- en natuurkunde.
Na zijn promotie was hij eerst eeni-
£en tijd werkzaam aan h-et Instituut
Schreuders te Noord wijk en daarna
aan ue 11. B. S. te Lemen.
1 Februari lb/9 trad Inj in functie
ais «lii teleur van de H. B. S. met 5-j.
c. tc uaanem, als opvo.gor v.111 jl>i.
E. t. d. Ven
no H. B S., die toen 15 jaar be
stond, was in dien tijd natuurlij*
Heg zoo uitgebreid met en telde
Slechts 120 leerlingen. Daaruoor was
hu Dr. Brongerema moge.iik 't voor
beeld van z.|ii voorganger te volgen,
door zelf lea te geven in goniometrie,
6tereon:etrie, tr.gonometrie, besciir.:-
vende meetkunde, werktuigkunde en
cosinogiafie. Later, toen ziine sawi-
nistra lieve werkzaamheden dit on-
iDogelijk maakten, bleef hij slechts
docent in zijn eigenlijk vak, natuur
kunde
In 1894 v.erd Dr Brongersma ook
directtur van de H. B. S. met 3-j. c.,
die in 1904 officieel opgeheven werd.
Een eindklasse er van bleef nog bii
den vij'jarigen cursus.
Bij zijn vijf en twintigjarige jubi
leum omtrok Dr. Brongersma 'zich
aan all© hmdebetoon. Toch werd toen
ter herinnering aan dit jubileum,
door oud-Ker iugen net Brongersma-
fonds gestie it tot steun aan onver-
mogt-i^ie leerlingen. Dit fonds wordt
doo: de gemeente gesubsidieerd.
I11 Maart 1910 trod de overledene
als directeur af
Bii deze gelegenheid werd een hul-
digingaoomité gevormd, dat don ver-
trekkenden directeur eerde met ien
naar liem genoemd© monumentale
hank, die op 29 Anril 1910 or> de bin-
ncnolaats van hot schoolgebouw aan
do Zijlvest plecbf'sr werd onthuld.
Bi de aanbieding van dit hulde-
bhit; snrak de voorzitter van het co-
nufo o.a. de navolgende woorden -
7ii meenden, da+ onzo stoffelijke
hu'dp nw werk, uw leven moest svm-
bolisceren. WH kozen daartoe mp
bank. Symbolifóporendn de wel verdien
de rust na gedancn arbeid, een bank
van hecht, sterk graniet, symboli-
sberende den hechter -leun, aoor u
aan zoovelen gcge,ex 0 we meen
den, dat vóór die ban* een boom
moeat staan, oen boom die, wunneer
de tiiden zijn gekomen, haar takken
w.id uit zal spreiden en de rust er-
kwikkend zal maken; een boom als
levend symbool van hetgeen gij -oor
honderden en honderden zïit gewet-
een boom onder welks beschuttend
looverdak het zoo goed ls te ziin
Dr. Brongersma kr;eg geleeenheid,
in verschillende commissies regiering
en gemeente te doen profiteeren van
ziin kennis op onderwijskundig ge
bied.
Zoo werd hij in Maart 1903 be
noemd tot lid van de subcomnii9sip
voor het voorbereidend H. U.. inge
steld door o© ineenschakelingsconi
missie. Ook is liii 'id geweest van de
Stiuilscommisie tot het voorbereiden
van voorstellen tot w uzi ging van de
artikelen van de M. O.- en H. O.-wst,
die betrekking hebben op de akten
van bekwaamheid tot het geven van
middelbaar onderwijs, welk© commis
sie indertiid werd ingesteld door mi
nister Goeman Borgesiue.
In 1913 werd Dr. Brongersma be
noemd tot lid van de Plaatselijke
Commissie van Toezicht op het. M -0.
Hij bleef deze functie vervullen tot
1919.
Ook de Plaatselijke Commissie van
Toezicht op liet Lager Onderwijs tel
de den overledene onder haar leden.
Bij het lezen van het overlijdensbe
richt van den ,,buns" zullen vele dui
zenden oud-leerlingen hun lang ver
vlogen schooltijd nog eens in hun her
innering terugroepen. De leerlingen
van de eerste jaren na 1879, zelf
menschen op leeftijd nu, die den heer
Brongoisma gekend hebben, vóór een
langdurige drukke werkkring zijn
hooge gestalte gebogen en ziin haar
zilverwit had uoen worden, de leer
lingen uit de laatste jaren zijner
ambtsvervulling, die nooit anders
dan den „ouden baas" kenden.
Wij spraken nooit vau den direc
teur, altiid van den „baas" van on
zen eerstenr dag na bet toelatingsexa
men, tot ons eindxemane toe en daar
na in herinneringen. Deze betiteling
was geen gemis aan eerbied, want wij
hadden een diep respect voor den
„buas". Wanneer je „er uit was ge-
stuur" en je inocst naar den baas.
dan vond je dat geen prettigen gang.
Vaak werd er geprobeerd deze nood
zaak geheel te ontgaan, door ergens
een schuilplaats op te zoeken. In de
oude school op het Prinsenhof, inet
zijn talrijke gangen en trappen, luk
te dat nog wel eens. Maai- soms was
het te riskant. En wanneer je non
niet gebogen nouid voor de scurijRa
tel van *eu baas stona en hij zei, met
iels droevigs in zMu stem: „Jongen
tje, jongentje, wat is er nu weer ge
beurd waarom doe jc dan ook zul
ke dingen dan speet het. je wer
kelijk, dat je dezen ecrbiedwaardigen
man zulk een displeeier had bezorgd.
Niet uit een soort modelijden voor
een oud mail. Verre van dien. Zijn
haren waren wit en ziin gestalte
uiocnt iel of wat gebogen zijn, maar
ziin geest was jong Hij uoceerde
cosmografie in de hoogste klassen,
maar in ifat vak heeft bii mij nooit
onderricht. Wel kwam liet meenn ïlen
voor, dat hij bit onge6telcaieid van
een leeraar, ook in onze klasse substi
tueerde. Dan was de orde voorbeeldig.
Ik herinner mij, hoe eens ae belha
mel van de klas, de verzenen togen
de prikkels sloeg en weigerde het lo
kaal te verlaten, toen hem dit door
een leeraar geboden werd. Daar
kwam de baas binnen, llit vestigde
zipi strenge eogen op oen delinquent,
wees met zijn uand zwijgend naai- ue
dour en hei jongmensen sloop weg,
als eeu ges agen hond. De baas» kou
streng z.,n. Als er „herrie" was tus-
sclien de lesuren, en de baas üvvain
door de gang, dan werd van deur tot
deur het waarschuwïngssein gego-
von: de baas! de baas! en totdal hij
voorbit was, beuscht© in het lokaal
de meest voorbeeldige stilte.
Overigens merkte je als leerling op
school niet veel van den directeur.
Jo zag hem zoo nu en dan door de
gang 100pen en bij den uitslag der
examens defileerde de geheele school
voor de tafel die hii oresi„eerd. Maar
buiten dat, had de leerling slechts
aanraking niet den directeur, wan
neer deze ziin functie als hoofd van
de rechterlijke macht op school uit
oefende. En naar die gelegenheden
verlangde j© nooit.
Nu is li 'i gestorven en duizenden
oud-leerlingen zullen zijn nagedach
tenis in eere houden.
Niemaud Later dim dc heer Van
Mourik Broekman is bevoegd hem en
zijn leven tc sclietsen.
Met erkentelijkheid plaatsen wij
dan ook het volgende artikel
in den oudeiuoju van 82 jaar is hier
ter stede overleden Dr. Hotse Bron
gersma, oud-Directeur van de Moo
iere Burgerschool met 6-jarigen cur-
iven kwaal, waaraan hjj sedert kor
ten tijd lijdende was, en waartegen
uij tot zijn laatste oogenbJik gestie
den heelt niet de geestkracht, welke
nem zoo eigen was, heeft zijn lichaam
gesloopt.
Brongersma heeft tiju leven iu dienst
gesteld van het Middelbaar Onder-
v. qs. Hoewel do wetenschappelijke zin,
uien hij ais student toonde, oorspron
kelijk verwachten deed, dat Bron
gersma zich bij voorkeur op uitsluitend
wetenschappelijk gebied bewegen
zou, heelt ^yu groote heide voor net
Middelbaar Onderwijs zijn levensrich
ting bepaald- izen hem geboden gcio
genheid om, toen hij reedG Directeur
der Haarlemsche Hoogere Burger
school was, als hoog leeraar naar het
riooger Onderwijs over te gaan, liet
uij ongebruikt.
Brongersma is op het gebied van
het Middelbaar Onderwijs een der
grootsten geweest. Met >.ijue vrienden
Compert later inspecteur en de
Loos heeft hij op de ontwikkeling
daarvan grooteu invloed uitgeoeiend.
Met hen nam hij reeds spoedig het
initiatief tot stichting van de „Vcr
eeniging van Directeuren van Rooge-
Burgeischolen met 5-jarigeu cur-
van welke vereeniging 11 ij jaren
lang voorzitter en later eerelid was.
In dien kring had Brongersma groot
gezag, niet aileen door zijn bijzondere
oeku aamheid, maar ook wegens zijn
edel en innemend karaster. Hoewel
•asihoudcnu aan zijne beginsema
uiKwijls met ouver/.eUclykiieid was
het optreden van Brongersma steeds
gesenmerkt door groote weiwiilend-
neid tegenover ieder, met wien hij in
aanraking kwam en droeg elk van
zijne woorden en daden den stempel
van zijn groote inner lij a 0 bescna-
ving. Tenia.ud onaangenaam te moe
ten zijn viel hem steeds moeilijk.
Brongersma is. lid geweest van
twee iu onderwijskringen zeer beken
de staatscommissiesvóór dien was
hij door de tCegeermg reeds benoemd
tot Officier m dc Orde van Oranje-
Nassau. In 1900 kreeg hij zitting in
de Commissie, welke tot taak bad,
voorstellen te doen tot wijziging van
de artikelen der wetten op het Mid
delbaar en Hoogcr Onderwijs, voor
zoover deze betrekking hadden op de
akten van bekwaamheid de z.g.
„Bevoegdheidscommissic" ter
wijl hij iu 1903 benoemd werd tot lid
der aideeiing Voorbereidend Hooger
Onderwijs van de IncciischcaelingB-
eominissie". Ook in deze functies
heeft Brongersma zeer belangrijken ar-
beid verricht. Menig denkbeeld, toen
door hem ontwikkeld, zal thans bij
do komende hermening va.i de "Wet
op liet Middelbaar Onderwijs verwe
zenlijkt worden.
Zijne verdiensten als Directeur de»
Haarlemsche Hoogere Burgerschool
zijn reder Haarlemmer bekend. Met
welk een vaderlijke zorg en belang
stelling volgde hij zijne leerlingen en
oud-lcerlingcn op hun levenspad en
met welk oen toewijding leidde hij de
aan hem toevertrouwde onderwijsin
richting Hij was de individueele op
voeder bij uitnemendheid, hulji en op
wekking gevende aan eiken leerling,
die zijn stcuu noodig had, en dit alms
steeus met oe meeste welwillendheid.
Ziijn ïeidcrscnap werd memand opge
legd hij was 1 eider door den aai d
vau zijn Hoogstaande en voorname per
soonlijkheid. ub groote heide van zij
ne ïeeriingcu en oud-leerlingen is
hem herhaaldelijk getoond; ze is o.a.
tot uiting gekomen in de stichting
van het voor behoeftige* leerlingen
bestemde Brongersma-ionds. Dok do
achting van de vele leeraren, waar
mede ng heelc samengewerkt, en het
vertrouwen van de Gemeentelijke en
Rijos-Unuerwijsautoritciten heelt hg
mmsenoote mogen ondervinden,
rteeus spoedig na zijn aitreuen als
Directeur ucr Haarlemsche üoogcre
Burgersvuool iu het jaar l&lu werd
Brongersma benoemd tot lid van de
Coinaiissio van Toezicht op het Alid-
delDaar OnderwqB, van welk Collego
lnj weldra voorzitter werd. in die
uoedamgneid vond hij, op een leci-
tijd, waarop voor onderen de rusttijd
uangeoroki'u is, opnieuw gelegenueid,
de verbetering van het Midaeibaar
Onderwijs mede te v.eraen, terwijl
hij ook als lid van de Oommissie voor
het Lager Onderwijs, als voorzitter
•aa het bestuur vau de Kweekschool
oor Onderwyzeressen eu als Curator
au het Eenucmer Lyceu het onder
wijs bleef dienen.
.Nog iu Juli j.h, op bijna 82-jarigen
leeftijd, was Brongersma werkzaam
als deskundige uij de eind-examens
der Hoogere Burgerscholen met 5-jari-
gen cursus, terwijl hij tot het laatst
toe doorgegaan is met een zeei be
langrijk deel van z .i werkkracht te
:n aan de Schuurman Schimmcx-
Outereustichting te Haarlem,
rvan hij sedert iauee jaren voor
zitter was. Ook op uit terrein was
Brongersma's werk onovertrefbaar.
Daarvan kunnen getuigen de velen,
die door de bedoelde stichting finan
cieel geholpen zijn, om de studie,
waartoe zij zich aangetrokken gevoel
den, te beginnen of te voltooien. Met
welk een onvolprezen tact en met welk
een onbegrensde belangstelling heeft
Brongersma zich in.de moeilijkheden
van die velen verdiept en heeft hij
hun den weg geëffend-
Brongersma is geweest een persoon
lijkheid van beteekenis. wiens leven
velen tot zegen was Ook was hij velen
tot.4voorbeeïd.
H. VAN MOURIK BROEKMAN.
TER NACEDACHTENIS.
DR. H. BRONGERSMA (1840—1922).
(Dr. Zuidema, die vele jaren lan:
medewerker was van Dr. Brongers
ma, zendt ons het volgende over den
overledene, waaraan wij gaarne een
plaats ruimen.)
Op den lioogen leeftijd van ruim 82
jaar ovorleed gisteren hier ter stede
dr. H. Brongersma, oud-directeur de
H. B. S. met 5-j. c. alhier. Niet als
een vergeten Haar'einsch burger is
hii verscheiden. Neen, allen, wien de
belangen van 't onderwije ter harte
gaan. oud-leerlingen van twee gene
raties en lal van oudere en jongere
vrienden zullen erkennen, dat met
Brongersma een man van beteekenis
is heengegaan, niet alleen een kundig
man, maar ook een goed, een bemin-
liik mensch. Een man van groote be
teekenis voor het middelbaar onder
wijs in het algemeen; voor dat van
onze gemeente in het b:izonder. Wat
Brongersma voor het M. O. in ons
land heeft gedaan, kunnen zii naar
waarde schatten, die van nabii we
ten, hoe véél en hoe nuttig werk hii.
een der voormannen van de oude
garde bii meergenoemd onderwijs,
heeft verricht, eeret als rechterhand
van dr. Steyn Parvé, een der eerste
insnecleurs, later in samenwerking
met dr. de Loos en dr. Campert en
in het, laatst van ziin directeurschap
a's lid van de Staatscommissie ter
voorbereiding van een reorganisatie
van het onderwijs. En wat zijn betee
kenis voor Haarlem aangaat, in de
geschiedenis van het M. in deze
gemeente zal de periode van Bron
gersma's directoraat (1878—1910) een
zeer belangrijke plaats blijven inne
men. AJ spoedig na do aanvaarding
van het directeurschap van de H. R.
S. met 5-j. c. stelde hii zich den ar-
b?id aan deze inrichting tot levens
taak. Door ziin riike kennis uit r:>
ervaring en door ziin bezielenden
ijver uit groote liefde tot ziin ambt
ki-eeg hii op de inrichting een over-
heerschonden invloed en werd de 5-
iarige weldra züno sehool. Dag aan
dag van 's morgens 8 uur tot over
vijven met een uur tnaschenpooe was
hii on ziin post en veelal werd des
avond te huis of op school ziin dag
werk voortgezet. Door dc goede resul
taten kreeg zijne school een besten
naam in het bind cn in onze kolomen
en geraakte zii tot snellen bloei. Haar
deugdelijke® groei te bevorderen, was
voortaan Brongersma's voornaamste
zorg. Allereerst en alenneest gold die
zorg zijne leerlingen. Voor hunne ver
langens en belangen had hii een open
oor en een wakend oog en stond hii
ouders en verzorgers, die hem gaar
ne kwamen raadplegen, altiid even
vriendelijk en belangstellend te
woord. Die vaderlijke zorg ziin lust
en zijn roem! - ging voor velen zij
ner leerlingen na hunne schooljaren
over in blijvende belangstelling in
hunne studie, en leidde, waar bet
noodig en nuttig bleek tot geldelijke»!
steun, waart;-» ziin bestuurslidmaat
schap van het Schuurman-Schimmel-
Van Outeren-fonds hem vooral in ce
laatste jaren ruimschoots in staat
gielde. lloe boog de genoten leiding
en zorg van hun directeur gewaar
deerd werd door vele oud-leerlingen
hier tc lande en overzee en door de
leerlingen op school, daarvan getui
gen de Biongersina-bank en hel Bion-
gersma-fonds, beide als Jiulaebm
uoor hen opgericut, toen hii in '910
als directeur aftrad.
Ook huiten het M. O. strekte ziin
liefde voor onderwijs zich uit: jaren
lang was hij üd, meermalen voorzit
ter van de Commissie van Toezicht op
het lager onderwiis, sinds 1912 voo
zitter van het dr. Huet-fonds, vc'
jaren lid i>n tot hei laatst voorzitter
van het bestuur dar kweekschool
voor onderwijzeressen. Neen, verge
ten wordt de overledene niet licht:
nog lang zal zi n naam in onderwijs
kringen niet cere werden genoemd
en door oud-leerlingen van harie ge
roemd. Mii. die 30 iaar inet groot »e-
noeeon onder en met hem werkte, mii
zal die herinnering aan hem diorbaar
blijven uls de verdienstelijke direc
teur, dien leeraren cn leerlingen noo-
de zagen scheiden met ziin 70ste jaar,
maar bovenal als de trouwe vriend,
in wiens hart steeds vriendelijkheid
ue groneioon was en oprechte belang
«leiling, innerlijk meeleven en gocoe
bemoeiingen de motieven waren. Hem,
mijn ouuere, als vriend gevonden te
liebhen en ruim 40 jaren tang te heb
ben mogen bezitten, reken ik vol
dankbaarheid en eerbied een dei- groo
te voorrechten, mij in mijn leven ge
schonken.
R. ZUIDEMA.
Haarlem, 18 November 1922.
De teraardebestelling van het stof
felst overschot van wijlen Dr If.
Brongersma zal plaats hebben op Ie
f jpraafplaate Wester veld, op Dins
dag a.s., na aankomst van trein 12.03.
LAUSANNE.
Uitstel is niet altijd afstel. De vre
desconferentie voor het Naburige Oo
ien zal, niettegenstaande de vertraging,
te Lausanne worden gehouden. Het
zal niet dc eerste maal zijd dat deze
Zwilserscbe stad de plaats is, waar
vredeskwcslies worden besproken.
In 1869 en in 1871 werden ie Lau
sanne twee congressen gehouden om :t
trachten het vraagstuk van den wereld
vrede op te lossen. Tijdens het cers e,
dat onder eere-voorziiterschap siund
van den Franschen schrijver Victor
Hugo, erkende het „Genootschap m
vrienden des vredes" dc noodzakelijk
heid van vorming van de Vereenigde
Staten van Europa, als federatieve re
publiek. Op het tweede congies werd
het sociale vraagstuk aan het politie
ke verbonden. Het reeds genoemde ge
nootschap sprak zich hierbij uit (en
gunste ven dc noodzaak van individueel
bezii voor alle burgers cn beval, als
practisch middel om dit doel tc berc.-
ken het giatis verplicht Rekenonderwijs
aan, zoowel lager en middelbaar üs
hooger. Op politiek gebied stelde he-
de politieke rechten van het individu ea
de vereeniging van individuen vast en
protesteerde legen de gewelddad-ge
annexatie van Elzas-Lotharingcn bij
Duitschland, welke inlijving toen juist
had plaatsgevonden.
Liever dan na te gaan, wat er van
deze schoone ideiieën terechtgekomen is,
zullen wij ons nqg even met den naam
Lausanne bezig houden. Excelsior ver
haalt hiervan, dat dc bewoners van he.
o ode Lausanium, verjaagd door ecue
overstrooming van het ineer, zich 00
de plek van de tegenwoordige stad
vestigden en een nieuwe stad bouwden
en deze een naam gaven, die aan hun
oude woonplaats herinnerde. De naam
wordt ook wel verklaard door laus
Annae (lof van Anna) wegens de re.i-
kwiccn van de Heilige Anna, die de
stad in bezit zou hebben gehad.
Stadsnieuws
ALLIANCE FRANfAISE.
Vrqdagavond waa het dc eerste lezing-
avond van dc Alliance Fran^aise in dit
winterseizoen. Deze lezing werd gehouden
door M. Gaston Cfcérau uit Parjjs, die
sprak over „La vie véridique do N'apo-
door M. Gaston Chéreau uit Pargs. die
De heer Üiiéreau maakte oeu 'diep
gaande studio van het leven vau Napo
leon dans le pay sage dc 8L Hélène".
een rei; naar St. Helena eu een verblijf
aldaar van drie maanden, gedurende
weikeu het van elke 24 uur 22 uur re
gende.
Wjj volgden Napoleon als 't ware \an
het oogenblik, dat hij van de „Belle-
rophon" voet aan land zotte tot op dat,
waarop hy in het dal Stane ter aarde
werd besteld.
In 't eerste vluchtte de bevolking van
St. Helena naar de bergen, toen het be-„
richt van Napoleou n aankomst ch
erspreidde. Men dacht dat hjj ecu soort
nenscheneter was, die met de kinderen
ou beginnen. En nu wordt zjju nage
dachtenis op datzelfde eiland geëerd en
is zjjn „eentenaire" op lnieterryke wijze
gevierd!
Zoo goed als niets is er sodert den dood
iu den grootenkeizer veranderd op hot
eiland; nog steeds staan daar de gele
kerTv en do gevangenis op een plein, dat
plein uit een opera comiquc doet
denken.
Spr. verhaalde, hoe Napoleon eerst
cenigen Ijjd op de „propriété des Briars"
erbleef in een afzonderlijk paviljoen
wonend, maar toch veel verkeerend met
de familie Balgon, de bewoners vnn de
bezitting: man, vrouw en twee meisjes
rn wie één, Bctsy Balgon. innige vriend-
hap met don keizer sloot, en later hoeft
geschreven over zijn verblijf op de bezit
ting liarcv ouders.
BAROMETERSTAND TE HAARLEM
Vorige stand 776 m.M. Stand van he
den 769 in.M. Achteruit.
OPGAVE VAN
JOH. ftf. SCHMIDT .Opticien
4AARLEM BARTELJORISS1R. 21
i iiermomeierstam.
18 November
Hoogste gisteren F? 10
Laagste heden oaebt F. 46
Heden 10 uurF. 49
Later, toen Napoleon naar zijn ei"cn-
ljjk gevangenis was overgebracht, kwam
hjj veel by de familie Bcrtrand, wiens
gezin „le ménage du grand maKoha!"
werd genoemd.
Nauwkeurig vrees de spreker op licht
beelden aan, welke wegen de keizer ge
woon was te volgen op het eiland, voor
welk veuster hy gewoonlijk stond, maar
zich weldra terugtrok nis zich een schild
wacht vertoonde, waar het kanon stond,
dat den gouverneur door een gehot waar
schuwde, als de keizer uitging (dit had
onmiddellijk verdubbelde waakzaamheid
over het geheele eiland ten gevolge),
door welke twee eigengemaakte gaten
de keizer met een verrekijker de oefenin
gen van de Britsche infanterine en cava
lerie gadesloeg zonder dat hjjzelf gezien
werd.
Tal van plekken, die met het verblyf
van Napoleon op St. Helena in verband
stonden, werden nog getoond. Iets min
der geograpbie, en iets méér van la via
véridique van den verbannen monarch
zon deze lezing niet geschaad hebben.
Do heer Saovenr troostte in zyu slot
woord den spreker en alle vrienden van
Frankrijk, er mee dat het militair genie
van Napoleon blykbai-r is blijven voort
leven m mannen als Foeh en .'offre. d e
den grooten oorlog gewonnen hebben in
't belang van Frankrijk en de gehele
wereld., ook Holland.
Er was zeer veel belangstelling voor
deze eerste lczi»ig.
BENOEMING.
In ILiarl. Pred.b ad deelt ds. Ber-
kelbacli vau der Surenkel mede. dat
het wijkhestunr den lieer G. D.
Brancs. huisvader in het voorma ig
militair tehuis aan den Jansweg. tot
ooncierftrc van het wijkhuis aer Ned.
Herv. Kerk In de Leidsclicstraat
heeft benoemd.
NED. HERV. KERK.
HaarL Pred.hld. meldt
Boor het collego van Notabelen 7.ga
herkozen tot kerkvoogden de keer-n
Jphs. de Breuk, G. Calkoen, I. van
Mar'e on N. C. Wefers Bet tink.
Tot.voorzitter van hei Cohere van
Notabo.cn is de hc.r G. van Tienfc
ven benoemd, in de plaats vau een
heer G C. Koen, die uit ae (gemeente
■'crtrokken ls.
LAGERE SCHOUWBUBGPRIJZEN?
De heer Louis Bouwmeester Jr. heeft'
de vraag in overweging gegeven of h-t
niet verstandiger zou zjjn, de •ntréepry-
van de schouwburgen te vermiude-1
zoodoende het schouwburgbezoek, dat
over 't algemeen tegenwoord.g zooveel
wenscben overlaat, aan te moedigen
misschien 0p het oude peil te
brengen,
Wy hebben eens het oordeel van den
directeur van onzen Stadsschouwburg.-
dc»i heer G. J. vau Gastereu, over d?t
denkbeeld gevraagd.
„Ik zie er niet veel heil in," antwoord
de dc heer Van Gasteren op onze vraag.'
»Myn n,ceiling is, dat de menschen niet'
1 do hooge pryzen nit den schouwburg
Jgbljjveu. Dc stukken doen het hem, de
stukken. Vrijdagavond, met „Welkom
Vreemdeling", hadden wjj een stamm ol
iën schouwburg. En tochdure prijzen.
Voor een stuk als „Welkom Vreemde
ling" moeten de prjjzen hoog zijn,
want er zjjn zeer veel onkosten aan ver
bonden. En het is gebleken: het pnb!!ekr
blijft er toch niet om weg!
E11 bovendien; wat wordt er niet een
geld uitgegeven voor het aanschouwen-
van bloedige bokswedstrijden en sport-,
wedstrijden in het algemeen. Weer oen
bewy\ dat de mensehen wel willen gsan.
wanrheen zjj getrokken worden. Daaroi
ik blijf bij: geef stukken die „trek
en de schouwburgen zjjn vol. Dat
mjjn oog een beter middel dan het
verlagen der pryzen.
Mag ik er dan nog uw aandacht op.
vestigen, dat Haarlem ook goedkoopo
voorstellingen geeft: de volksvoor-iel-
lingen!
Ik ben overigens van meening, zei de
de heer Van Gasteren ons nog. dat de
vermakelijkheidsbelasting, die is inge
voerd omdat de gonieccte nu eenmaal'
geld noodig beeft, de billykste- belast.ng
is, die er bestaat. De menschen behoe-.
ven immers niet naar den schouwburg te,
gaan, als 2jj niet willen! Het is dus een
belasting, die als 't ware „vrjjwlUig"
wordt betaald!
