HAARLEM'S DAGBLAD
Uit de Wereld.
BEURSOVERZICHT
Kaariesmcr Halletjes
ZATERDAG 18 NOVEMBER 1922
TWEEDE BLAD
IETS OVER DE ONTDEKKING DER ZUIDPOOL*
Den 12en Aueustus vertrok de be
roemde Noorsche ontdekkingsreiziger
Roald Amundsen op 't schip „Fram"
uit Noorwegen om van uit de Bering-
Btraat een nieuwen tooht naar bet
hooge Noorden te ondernemen tot
voltooiing van Nansens onderzoekin
gen. Groot was de algemeorue belang
stelling, maar nog grooter ieders ver
bazing. toen Amundsen van de Azo
lische eilanden uit bekend maakte,
dal hii. alvorens ziiu erooten tocht,
die tusochen 3 en 5 jaar moest duren,
te aanvaarden, een reis naar de Zui
delijke Poolzee zou doen. Toch was
de verklaring zoo eenvoudig mogelijk.
iVoor de groote reis waren de gelden,
(waarover hii besahikte, niet vol
doende. Om nu ziin kas te verster
ken. zou hii eerst d'e kortere reis naar
de Zuilpoolstreken ondernemen in de
hoop. dat de opbrengst van het reis
verslag .dat hii daarna zou uitgeven,
hem in staat zou stellen ziin onder
zoekingen in het Noorden voort te zet
ten.
Zuidelijk van het Australische
eiland Nieuw-Zeeland (evenals bijna
geheel Australië een Zeeuwsche of
HoLlandische ontdekking) liggen twee
vaste landen Victoria-iand en King-
Edward-land, waartusschen zich een
ijsveld uitstrekt van 900 Kilometer
breedte met iisma&sa's, dóe zich aan
deu zeekant verheffen tot een hoogte
van 80 meter. Aan deze ijsvlakte heb
ben de vroegere ontdekkingsreizigers
den naam gegeven van Groote Bar
rière of Versperring, want voor
schepen, die de Zuidpool willen be
reiken .sluit ze feitelijk den weg af.
Voor schepen, ja maar niet voor ski's
en sledenReeds in 1902 was langs
dezen gl etecher de weg naaf de Zuid
pool ondernomen door Scott en in
1909 door ShackJcton. De laatste, hoe
wel hij evenmin als zijn svmpathre-
ken voorganger de Zuidpool kun
nen bereiken (er ontbraken no? 178
Kilometer aan), had een hoogst be
langrijke ontdekking gedaan, r.l. de
ze. Achter de ijsvlakte stiigt een berg
keten op. zoo hoog als de Zwitseische
Alben, en achter dezen keten strekt
zioli tot op een hoogte van meer dan
J'OO meter een met sneeuw en iis be
dekt bergplateau uitop deze hoog
vlakte bevindt zich de Zuidpool. Deze
le brei ken was het doel dat Amund
sen zich voor oogen had gesteld.
Den 2l?ten Januari 1911 ontscheep
te hij zich met 8 reisgerooten on 115
houden op den oostelijken rand van
de Groote Barrière. De randen van
zu'ke ijsvlakten in zee staan bloot
aan afbrokkeling: geweldige schot-
Ben maken zich los van het geheel en
vormen iisvelden, die door wirnd en
golven worden voortgedreven, totdat
z.i ten langen laatste zich oplossen in
dvii Oceaan.
Op 4 Kilometer vap den rand sloegen
de toohtgenooten hun houten woning
op en vestigden er hun winterkwar
tier, terwijl de „Fram" zioh naar
Buenos Aires begaf om te overwinte
ren.
Op ziin vroegere tochten in de
N oordpoolstreken had Amundsen de
ODnierkte- gemaakt, dat de ontdek
kingsreiziger verstandig doet de ieef-
wiiae te volgen van de inboorlingen
der door hem bezochte streken. In het
hooge Noorden had hii zich in hui
den gekleed, evenals de Eskimo's en
zich ovenals zii gevoed met robben
vleesch. het eenige vereche vleesch,
dat in de hoogere poolstreken te ver
krijgen is. Het uitsluitend gebruik
uameliik van gezouten vleesch en in
gemaakte groenten brengt dikwijls
onder zeevarenden de zoo «nartel iike
ziekte scheurbuik te weeg. waartegen
het gebruik van versch vleesch een
zeer goed middel is. Behalve de voe
ding en de kled ing van de Eskimo s,
de bewoners der Noordpoo.str eken,
had hii voor ziin nieuwen tocht ook
hun vervoermiddel, de door honden
getrokken sleden, gekozen. Vandaar
dat hii inplaats van de door Shaokle-
ton gebruikte poney'b, Groenland-
Bolie honden op de reis had meegeno
men.
Zoodlna de woning gebouwd was.
begonnen de toohtgenooten ijverig
iacht te maken op robbeu, duizenden
kilo's, vieeech werden op die wijze
b:it gemaakt en deels opgeborgen in
de nabijheid van de woning, deels op
bergplaatsen, die zii alvast vormden
langs den weg. die zii later zouden
volgen om de Zuidpool te bereiken.
E-. waren er drie. de eerete op 146
E ilometar ,de tweede op 257 en de
deide op 368 Kilometer afstand van
hun woning. Toen dit werk, d&t on
geveer twee maanden duurde, gedaan
was. werd het winterkwartier betrok
ken. Het was toen April, wat voor
onze streken gelijk staat met October,
en de-thermomter gaf aan 45 graden
Celsius onder nul. Dat was echter
maar 'n begin de thermomet erstand
werd lager en lager en bereikte ein
delijk 61 graden cmder het vriespunt.
Amundsen had echter wel voor heete-r
vuren gestaan, zou men haast zog-
eon. In de Noordinoolstreken had hij
kennis gemaakt met een temper&tuur
van 62 graden onder nul, zonder het
bijzonder koud te hebben. Ondanks
de strenge kou was het weer rustig en
kalm; er waren geen ondoeudrine
bare sneeuwstormen, geliik die, wel
ke tot nu toe Zuidpool-expedities be
moeilijkt hadden; op zijn hoogst een
paar maal een windsterkte. die
©enigszins aanspraak kon maken op
den naam storm.
In October, dlus in de lente der
Zuidnoolstreken. begon het weer
recht zacht te worden, slechts 20 tot
30 ei aden vorst, een hooge tempera
tuur voor manschen. die gowend zijn
aan 60 graden onder nul. Den 20sten
ondernam Amundsen den tocht naar
de Zuid-Pooi met 4 man en 4 sledeu.
Stel u voor een eindelooze iisvlakte,
breed 900 Kilometer (ongeveer den
afstand tusschen Parijs-liarseit'e), en
lang 2260 Kilometer, dus meer dan
100 uren gaans; nergens eenige ver
hevenheid, al'co vlak, alles effen,
niets dat den blik eenige afwisseling
biedt. In deze eindelooze vlakte stuurt
Amundsen recht op het zuiden aan.
zonder anderen gids dan het kompas
De honden trekken hun zwaar be
vrachte sleden zonder merkbare in
spanning. de mannen vlie--- over
het iis op hun ski's/ lange, platte
sneeuwschaatsen). Op deze wijze
werd op sommige dagen niet minder
dan 50 Klilometer afgelegd. Daar zou
Jaap Eden indertijd zijn hand niet om
ver draad helbiben", zou m en zoo zeg
gen. Zeker, maar er moest meor ge
daan worden dan afstanden afleggen.
Om maar iets te noemen iedoren dag
het kamp opslaan en afbreken, de
maaitijden gereed maken voor men
schen en dieren. wetenschappelijke
waarnemingen doen. En diau, men
moest de bonden wat ontzien, want
hun zwaarste werk moest nog aanko
men.
Twintig dagen na het vertrek, zien
de koene reizigers aan den zuidelijken
horizon w itte bergpieken opdoemen
het is het gebergte, dat volger6 de be
vindingen van Shackieton de Groote
Barrière aan de Zuidzijde omgeeit en
waarachter zich de Zuidpool. <ie lang
gezochte bevindt. En eindelijk, den
i 17 en November is het eind van den
eletsoher bereikt en begint de bestij
ging van het gebergte, het gevaarlijk
ste deel van den tocht. Alvorens te
traohlen vasten voet te krijgen op de
rotsen laten de reizigers, om de sled en
te verlichten, voor 30 dagen levensmid
d<elcn achter op den gletscher, slechts
voor twee maanden levensmiddelen
meenemend op den verderen tocht.
Schieten die te kort, dan zal men een
des! der hou; en opeten.
TussoHeri den gletscli er cri de rot
sen. die hem omgeven bevindt zioh
een breede spleet, evenals dat het
eeval is met gletschcrs in de Alpen
maar op veel grooter schaal. Het
overtrekken van deze 6pleet, die hier
on diaar bedekt is met onbetrouwbaar
iis. is hoogst gevaarlijk en eischt de
groatete voorzorgen. Dich bij de rot
sen verheft zioh plotseling de glet-
acber tot een hoogte van 100 Meter
tegen de rotsen op als een soort golf,
vol onpeilbare afgronden, waarvan
sommige verraderlijk verborgen wer
den door een dunne laag sneeuw.
Ondanks alle hinderpalen en dood age
varen bereikten de reizigers no<z den
zelfden dag een veiligesn plek in de
rotsen.
Van dit punt af wachtte hen nog
een tocht van 550 Kilometer dwars
door het gebergte met ziin steile glet-
saheie, zijn bijna onbeetijgbare pie
ken, die oprijzen tot de hoogte van de
Zwitseirsche Jungfrau, maaa- heel wat
ontoegankelijker zijn, zoodat er som
tijds 20 honden moeten '^-naimcii
worden vóór een alece. Tooh is de
eerste keten na twee dagen bestegen.
In de verte ontwaren ze een tweede
bergketen van de eens
door een ijsvlakte.
Weinig scheelde het of allen had
den daar dèn dood gevonden.
Plotseling namelijk zakten de twee
voorste hond«n van ecin span weg in
den afgrondgelukkig konden d/e
overige nog bijtijds stand houden.
Maar hoewel d'e dappere mannen
ieder «ogenblik een vreceelijken dood;
voor oogen hadden. niets kon hen
weerhouden en in betrekkelijk korten
tijd bereikten zij den top van den
tweede 3000 meter hooge bergke
ten.
Maar het weer. dat tot nu toe gun
stig was geweest, veramllert nlotoe'ing
er breekt zanik een geweldig- storm
loo, d'at men vier dagen Inng den weg
kan voortzetten. Daar door het ver
bruikte voedsel de sleden lichter zijn
geworden, en er dus mindor honden
noodig ziin. besluit Amundsen er 24
tc laten dood.-ttdeze kunnen dienen
om mennek en en dieren te voeden.
Daarop wordt de tocht hervat, maar
de storm houdt aan, het wordt een or
kaan. de OTvreiaefde snecuk belet den
reizigers adem te halen toch gaat
hot voort, stoeds voort, tot zij e in do-
lijk den 29sten November, 40 dagen
na hun vertrek uit het station, de
tweedn bergketen goheol achter zioh
hebban. Nog bleven er 400 kilometer
af te leggen, eeret over iets. p^::'-end
op een bovoren waterval en. eenmaal
aan het boveneind daarvan gekomen
over een iisplatcau. met gblvenden en
steeds stijgenden, bodem den 3dcn
December ziin zij op 3000 Meter, den
6en op 3225 meter hoogte. Dat was
het hoogste punt :xoor hun blikken
breiat zich een groote met sneeuw
bedekte en zacht naar het zuiden
afhellende hoogvlakte uit. waarop
ski's en sleden zonder stoornis voort
glijden.
Den 9en December ziin zij blijkens
hun waarnemingen nog 149 Kilome
ter van de Pool. Eindelijk den 14en
Deoember 1911 hebben Amundsen en
ziin vier reisgezellen het einddoel van
hun tocht, de Zuidpool bereikt. Met
diepe ontroering planten de stoere
mannen de vaderlandsche vlag op de
ze nog nooit door een menschenvoet
betreden plaats; aan de hoogvlakte
waar zich de pool hervindt, ceven zij
den naam van hun souverein Haa
kon.
Het ie een heerlijke zomerdag; de
thermometer wijst 23 graden onder
nul aan, een warmo dag dus voor
mensohien. die aan 50 tot 60 gradien
gewend ziin. Een helder zonnetje
glanst in den melkwitten hemd, en
een matige bries doet de Noorsche
driekleur wanneren. Onvergetelijk
aoeenblik voor de koene helden.
Om iedere vergissing omtrent de
juiste plaats te voorkomen, bleven zij
nog daar tot den 17den December. Zij
doorliepen den 15en het geheeLe om
ringende terrein in een rayon ven 18
Kilometer, den volgenden dag delen
zij uiterst nauwkeurige waarnemin
gen, waaruit bleek. dat de juiste
plaats der Pool zich 9 Kilometer ver
der bevondv Daar bouwden zij een
kleine tent. versierd met de nationale
vlag en den wimpel van hun beroemd
schip.
Den 17on Beeemter werd de terug
reis aanvaard. Nia een voorspoed igen
tocht, begunstigd door uitstekend
weer. bereikten zij dien 15on Januari
1912 het wintei-station op de Groote
Barrière, waar de „Fram". die te
Buenos Aires overwinterd had. reeds
op hen wachtte. Alle collecties en het
reheele materieel weiden inge
scheept en den 7en Maart bereikte
het schip Tamanië of van Diemens
land, van waaruit Amundsen de eer
ste berichten kon seinen van de door
i en ziin medewerkers behaalde
vreedzame overwinning.
HET DUITSGHE VOORSTEL AAN DE COMMISSIE VAN HERSTEL.
E ENCELSCHE VERKIEZINCEN,
HERSTEL VAN OEN FRANC.
LOOME MARKTSTEMMINC.
1017 November 1922.
Tn do tcicetiindon dlie dien laatst en
tiid de fond&einmarkt bcheeraoheii, is
in d'o_ laatste week niet veel verande
ring ingetreden, zoodat het algemeen
aanzien nagenoeg ongewijzigd b f.
Het Duitsche voorstel aan de Com
missie van Herstel tot stabiliseering
der Mark heeft niet veel kunnen bij
dragen tot ae verwachting dat nu
eindelijk de kwestie der schadevei-
goeding definitief zou kunnen worden
geregeld. Weliswaar heeft de Duit-
solie regeer ine een plan ingediend' dat
onder de tegenwoordige omstandig-
hedien, indien allo krachten in
Duiteohland rnet hart en ziel wildon
medewerken om het te doen slagen,
aannemelijk eeacht zou kunnen wor
dier). doch men krijgt uit hebben de
laatste tijden uit Duitschland verno
men wordt, den indruk, dat de tegen
woordige re.gee.rine niet bij machte is
liet plan ook werkelijk door te voe
ren. Duitschland schijnt slechts gere
geerd te wonden bij de gratie van den
heer Stimneo en de overige industrie-
baronnen, die er veel belang bij heb
ben om den tegenwoordigen toestand
te later, voortduren om van hen eeni
ge medewerking te kunnen verwach
ten. Indien in Duitschland een regee
ring aan het bewind' kwam. die er
niet tegen om krachtige en in
grijpende hervormingen door te voc-
letn. die tot een evenwicht in de
stoatsbegrootirjg zouden moeten lei
den. zonder dat vooraf het buitenland
in deu vorm van een leening hulp zou
möcten verleen en, zou wellicht'de
Commissie van Herstel meer vertrou
wen kunnen stellen in de mogelijk
heid van het voorgesteld© plan. Wan
neer thans een uitstel van vier jaar
wordt toegestaan. met het openstellen
der grenzen van de geallieerden voor
den invoer der Duitsche producten, is
onder de tegenwoordSge politieke ver
houdingen volstrekt geen waarborg
aanwezig dat in dien tueschentijd <te>
voorgestelde rn at ai egel en zullen zijn
doorgevoerd. De berichten uit Parijs
geven dan ook niet veel hoop. dai.
voor wat Frankrijk betreft, het plan
aannemelijk wordt geacht en mag
men de dagblacberichten geloovcn,
dan zal Poincaré spoedig in ce Ka
mer een redevoering houden, die van
de groote ontevredenheid over de
vele teleurstellingen van Frankrijk
melding zal maken en zal hii verkla
ren dat het geduld van dit land. uit
geput is c-n spoedig tot krachtiger
maatregelen overgegaan zal moeten
worden, indien althans de as. con
ferentie te Bruseei niet het vooruit
zicht op een cnlor-eing opent. Deze
berichten geven dus niet veel hoop.
dat deze kwestie spoedig zal ziin op
gelost. Do iniuaseben trig et reden kahi-
netsorisis fn Duitschland zal aan den
toestand wel niet veel veranderen,
daar een samengaan der industrie
•■irtij met het tegenwoordige bewind
niet zeer waarschijnlijk kan worden
geacht. De beurs heeft niettemin zeer
weinig acht geslagen op de Duitsche
voorstellen, altham zij heeft zich
hierdoor nog in gunstigen noch in on
gunstiger zin doen influenceeren.
Meer aandacht heeft zij gewijd aan
de verkiezingen in Engeland, waar
de belangrijk© overwinning dar con
servatieven. personen met andere in
zichten aan het bestuur brengt, waar
van wellicht een aandrang tot een
spoediger regeling zal uitgaan, dan
onder Lloyd George door schipperen
en uitstel bereikt kan worden. Ook
schijnt Amerika onder den indruk der
tonsste verkiezingen, zich meer aan
het lot van Europa gelegen te willen
aten liggen, hetgeen dit land het bes
te zou kunnen bewijzen door een be
langrijke reductie of kwijtschelding
der oorlogsschulden.
De beurs heeft in de afgeloopen
week blijk if-even zich niet al te zeer
over den toestand in Duitschland te
verontrusten, daar blijkbaar de ver
wachting bovendrijft dat vroeg of laat
wel een regeling getroffen zal wor
den die de vooruitzichten van een al
gemeen economisch herstel in ieder
"■eval niet ongunstiger zullen kunnen
doen worden, terwijl in het herstel
van don Franc, als gevolg van het
es der binneoilandBohe leening, 'n
aanwijzing gezien wordt, dat de pessi
mistische voorspellingen die omtrent
dit betaalmiddel werden vernomen,
e3 eenigszins ziin overdreven.
Men gaf er. onder deze omstandig
heden. de voorkeur aan, eeu af
wachtende houding aan te nemen,
waai door het ai gemeen aanzien dei
beurs, in tegenstelling met de korte
opleving van eenige weken geleden,
zeer stil werd. Hiertoe gaf ook de
Turksche kwestie, die zoolang zij uog
niet definitief is geregeld, onaange
name verrassingen kan opleveren,
eenige aanleiding.
De Hollandschc industrieele fondsen
ondervonden van de verminderde pu
blieke belangstelling direct den nadee-
hgen invloed, hetgeen in verminderde
omzetten tegen veelal lagere koer
sen tot uitdrukking kwam. Aand.
Centrale Suiker liepen van 83 1/2
tot 81 3/4 terug op de ongunstige be
oordeeling in do financieel© pers om
trent het beleid der directie, die b-»
gebrek aan te venverken suikerbieten,
zich in Cuba van ruw-suiker heeft
zien om deze in bare fabrieken te
verwerken. Deze transactie heeft door
de daarna ingetreden prijsverhooglng
der suiker winst opgeleverd, doch had
bij een minder gunstigen gang van za
ken evengoed verlies kunnen opleve
ren. Mon keurt het daarom af dat
het bestuur zich met dergelijke specu
latieve transacties inlaat.
Aand. Hi Hens Sig. fabr. liepen van
1 1/2 tot 44 terug, Ver. Glasfabrieken
an 100 1/2 tot i2 1/2, terwijl Phi
lips Jampen 249 3/4 tegen 24G 1/2 no-
teeren. Aand. Jurgens noteeren on
veranderd op 39 1/4.
De Am. industrieele afdeeling gaf,
op het voorbeeld van New-York ster
ke koersschommelingen te zien. Dc
aandrang tot verkoopen in verbaud
met den uitstag dor verkiezingen en
do geldschaarschte bleek grooter te
zijn dan do aankoopen die op grond
van de gunstige handelssituatie daar
tegenover gesteld konden worden.
Daarbij kwam nog dat een belang
rijk bcursfaillissement de koersen nog
verder deed terugloopen, waarop
echter spoedig weder een belangrijk
herstel volgde, op grond van de
overweging dat door de plaats gehad
hebbende verkoopen de technische toe
stand der markt belangrijk was ver
sterkt en de gunstige vooruitzichten
in de staalindustrie. C'omm- Steels,
waarvan over de maand October een
vermeerdering der onuitgevoerde or
ders met 210.000 ton werd gemeld, rea
geerden van 110 1/2 tet 107 1/2. Comm.
Studebaker liepen van 131 1/4 tot
129 1/2 terug en herstelden zich weder
tot 130 1/4. Am. Smelting liepen van
58 1/4 tot 55 terug.
Cultuurwaarden brokkelden aanvan
kelijk eenigo procenten af, waarvoor
geen andero reden kon worden aan
gevoerd dan de algemeen heerschende
loome marktstemming, terwijl ook in
het uitblijven van berichten over nieu
we afdoeningen der Visp een minder
gunstige beoordeeling der suikermarkt
werd gezien.
Waar Amerika echter de suiker-
noteering op dezelfde hoogte hand
haafde en tegen het eind der week
hooger noteerde, terwijl dc suiker-
markt in Indic iets verbeterde, kon,
by do betere marktstemming tegen '6
einde der wee*:, het aanvankelijk ge
leden koersverlies grooteudccu weer
worden ingehaald.
Vorstenlanden noteeren ten slotte
157 tegen 157 7/8, u. V. A. 357 3/4
tegen .'1)9, Java Cultu 314 1/4 te
gen 315, Poerworedjo 70 5/8 Ugen
71 3/4.
Van Mij nwaarden liepen Kcdjang
Leboug van 107 1/2 tut 102 terug,
terwijl Oost-Borneo 88 tegen bü no
teeren.
l'ctroleumwaarden moesten, voor
wat Koninklijke betreft in den aan
vang der week opnieuw een tiental
procenten prijsgeven, voornamelijk
door de flauwe stemming welke in
verband met het geheele marktver-
loop, in New-York voor oeze aandee-
leu bestond, waartegenover het be
richt dat op de terreinen der Corona,
een dochter Mij. der Koninklijke in
Mexico, een bron is aangeboord met
een dagelijksche productie van 60-000
barrels, geen voldoende tegenwicht
kon vormen. Na eene reactie van
422 3/4 tot 410 kon de koers zich te
gen het einde der week weder tot
418 7/8 herstellen.
Op grond van de meer tegemoet
komende houding der regeering in
Kumenië tegenover de petroleumin
dustrie o.a. blijkende uit een toege
stane venhooging der prijzen yoor het
binnen]andsch gebruik en het afzien
van het voornemen tot verklaring
der petroleumterreineii tot staatsdo-
meinkonden Geconsolideerde,na eerst
van 128 7/8 tot 12G tezïjn ternggeloo-
pen, tot 128 5/8 verbeteren, Orione
noteeren 37 tegen 37 1/2.
Ook op Rubberwaarden had aan
vankelijk de ongunstige marktstem
ming een nadeel igen invloed,
waartoe mede Je iets terugloopen.de
rubberprijs bijdroeg. Bij dc daarop
gunstige betere beoordeeling der rub-
berinarkt konden de geleden koers
verliezen grootendoels weder worden
Ingehaald, zoodat dc koersverschillen
ten slotte zeer gering zijn. Amster
dam Rubber noteeren 108 1 '8 'egenj
106 1/2, Oost-Java Rubber 1">S 1,'i te
gen 1€0 1/2, I.ampong Sum. 92 tegen
921/2, Seibadjadi L'JO 1/4 tegen 2J5.
Voor scheepvaartaanoeeleu blijft
de belangstelling zeer miniem, niet
tegenstaande een lichte stijging in de
zeevrachten te constateeren valt. Zoo
is het index-cijfer voor dc maand
October 28.10, een vermindering te
genover Sept. aanwijzende van 5.2
terwijl de opgelegde tonnenmaat in
Engeland van l Juli 1.1. tot 1 Oct. j.l.
terug liep vanl .112.000 ton tot 820.009
ten.
Roll. Am.Iijn noteeren 118 1/4 tegen
122 l'/i, Kon. Boot 00 tegen 02 1/2,
Scheepvaart Unie 91 3/4 tegen 93 1 /2,
Mij. Nederland 125 5/8 tegen 128 3/8.
Pref. Marine liepen op de onzeker
heid van verdere dividcnduitkeeririg
en op geruchten betreffende een
nieuwe staking in de N.-Yorksche
haven van 53 3/8 tot 49 3/4 terug.
Tabaksaandeelen konden tegen het
einde der week in koers veruetcren,
op grond van bevredigende verkoo
pen v. d. rubberoogst dtr DcliMij. ler
wijl ook omtrent de spoedig ter markt
komenuo tabak gunstige verwachtin
gen bestaan. Dell Mij. noteeren
2241/4 tegen 222, Deli Batavia 275
tegen 27t', Senembah 313 tegen
305 1/4.
Theeaandeclen Ueven pny-iioti-
dend, met uitzondering van Alg. N.
Did. Thee die van 4S 1/2 tot 43 terug
liepen. Telega Patengan noleeren 158
tegen 169 1/1?.
Am. Spoorwegen waren Sn navol
ging van N.-York algemeen lager,
bauihpacs liepen van 97 1/4 tot 9i 1/16
Unions van 152 tot 147, SouLn Rails
van 25 1/2 tot 241/2 en Ercis van
13 1/2 tot 12 1/4 terug.
Geld op prolongatie 3 3/4
Kerk en School
NED. HERV. KERK.
Bedankt voo rhet beroep te Hallum
door ds. G. H. Stesin te Winterswijk.
GEREF. KERKEN.
Beroepen te Wvckel en Balk de
heer A. J. Noordewier, car.d. te Mep
pol.
EVANG. LÜTH. KERK.
Beroepen te Middelbare-Viissingen
ds. D. J. Leepel. O.-I. pred.. met ver
lof te Hilversum.
EEN ZATERDAGAVONDPRAATJE
Het wae op een avond, zoo om
streeks middernacht, nadat ik inge*
■Daiuien gewelkt had, dat er opeens
in do kamer w&ar ik alleen zat. een
fewak, metaalachtig getuid kionk,
waarvoor ik geen verklaring wist to
vinden. Dit ie op den laten avond on
aangenaam, zoodat ik rondkeek wat
van bet goiuid de oorzaak wezen kon.
In den beginne bespeurde ik niets,
eindelijk kreeg ik een halven cent in
het, oog. die op het vloerkleed log on-
dar mi in stoel. En to-" ik het munt
stukje opraapte bleek het geluid
daarvan uit te gaan. Het halvo centje
praatte met een heel zacht stemmetje,
maar het praatte toch. zooals ik ge
zegd heb met een eigenaardig metaal
achtig geluid. „Wil u mii asjeblieft
op dat schoteltje leggen, dan dient dat
ftls klankbord on kan u mij boter
verstaan."
Met eonlge verwondering keek ik
het halve centje aan, dat zioh zoo ge
leerd' uitliet over oen klankbord. Het
W.1A oon heel gewoon muntstukje, een
beetje afgesleten on wat zwart hier en
daar. En nauwelijks lag het daar rus
tig od ziiu schotel tie. of het praatte
Veder, rustig en duidelijk.
..Ik bon con halvo cent. Als u mij
minacht om rn u geringe waarde, dan
moet u mri maar weer op den grond
g"oien. zoodat iedereen over mii
heenloopt. Maar ik reken op uw goed
hart en ik hoon. dat u mij een oogen-
Wik aanhooren wilt.
Ik bon. zooals u weet. to Utrecht
ïobonen. Hoo trotseh was ik. toen wij
lienduizonde broertjes. allen even
schitterend en glanzend, alsof wij van
goud waren, uit het Muntgebouw
Werden gcibr.-rhl en do wij-Io wereld
Ingingen. Mijn broertjes heb ik ter
nauweroood weergezien, nu en dan
een enkelen cn dan nog maar voor
korten tijd. Meestal w?.e ik alleen. De
irnenschcn waren niet vrfcoukfiiik
voor mij. Als ik in hun handen
kwam, zeiden zo gewoonlijkoch,
daar heb ie weer zoo'n lostigen hal
ven cent. Soms gooiden zo mii weg op
sira-it en daar bleef ik dan liggen, on
der do hoeven van do paarden en de
wieken van de rijtuigen en karren, in
plassen en modder, totdat een kind
mij zag en opraapte en blij naar huis
liep.
Dat waren mijn vrienden, dc kinde
ren. In de Wereld waardeeren de
kleinen dc andere kleinen. Het is al
jaren geleden, toen er voor een hal-
veu cent nog icfa te koop wss. Hoe
duidelijk weet ik het nog. dat een
kleine iongen. mii stevig vasthoudend,
in eon kleverig handje, een winkeltje
binnenstapte en zei„een lialven cent
koningsbrood", mii op do toonbank
neerlei en dan haastig met zijn schat
wogliep. Soma wiet hii niet precies,
wat hii koopen zou en aarzelde dan
tusschen koningsbrood, een sliert drop
en too verbei km. Als ik een poos in de
winkella. gelegen had. ging ik er weer
uit als wissel gold zoo kwam ik vaak
in dezelfde handen terug. Mijn
klantire kende Ik wel, maar zii kon
den mii niet. Soms ondergingen wij
snmen een vernedering. Het ie eona
gebeu rd, dat, Ik het h eal e bezit uit
maakte van twee ldeine jongens, die
toch zoo'n grooten trek haddien in
een sliert drop. Zii stapten binnen in
een wat grooter winkeltje, dan go
woonlijk. Er kwam een juffrouw uit
oen achterkamer. „Een sliert drop
van een hal von oent." z»i de jongen,
die eigenaar van mii was. en hij leg
de mij at op de toonbank. Maar do
juffrouw koek boos. „Wij verkoopen
niet voor minder dan een oent.". zei
ze. Ik werd weer opgenomen, wij gin
gen zwijgend do deur alle drie
even beschaamd. Ach. hoe heb ik het
verwonscht. '1st llc zóó weinig betee-
konde. Op dat oogenblik zou ik er
de holft v3n mii» leven voor gegeven
hebben om een gulden of een rijks
daalder te ziin al was het maar
eon kwart ie geweest! Maar mijn
noodlot wild© dat ik ten eeuwigen da
ge eon halve cent zou blijven
Hij zweeg even een oogenblik en
het leek, of ik een snik hoorde in
ziiu metalig klankje. Evenwel had hot
lialv© eentje zich spoedig weer her-
staid. Met luider stem ging het ver
der „Do minachting van de volwas
een meneclusn heb ik hun duizend
maal vergolden. Meermalen wist ik
mij in het peldmamdiie, waar ze mij
haddien ingesmetc-n, te volstoppen,
zoodat zo mij niet vonden. En dan
kwam de kas niet uit. Grijze boek-
noudere hebben halve avonden zitten
tellen, tellen en altooa klopte het
maar niet. Er ontbrak een halve cent.
l>an telden zii maar weer lange ko
lommen op. kregen telkens rood er
hoofd en vloekten wel eens zachtjes
pooi zich heen, soms ook wel hardop,
tot dat ik medelüden met lien kreeg
on uit mijn schuilhoek in het geld
mandje kroop, zoodat zo mij vaeJ zien
moesten. I>an waren zo gelukki g,
noten hun boeken af en maakten,
dat ze wegkwamen, met icroote stap
pen naar huis.
Voor al in den tijd van deJu,
hoe noemden ze dat ook weer
„Balans.'zei ik vragend.
„Ja juist, balans, dun joegen zo
geweldig achter mij aan. Dc patroon
kwam dan op 't kantoor en vroeg:
„is 't nog niet in orde?"
„Nog altijd die halve cent", zucht
te dan do boekhouder en begon weor
te tellen, in wanhoop. „Zie hem tc
vinden", zei de patroon dan droog
weg en ging heen. Is hel waar dat
do menschen voortaan geen notitie
meer van mij zullen nemen?"
Het halve centje deed dio vraag op
dringenden toon. Er klonk bijna wan
hoop uit zijn stem.
„Waarom vraag jc dat zoo?"
„Ik heb er onlangs over hooren
spreken. Ze zeiden tot elkaar: voort
aan zullen wij die lamme halve cen
ten in do administratie verwaarlo?
zen".
Ik erkende, in de zachtst mogelijke
termen, dat er wel iets van aan kon
zijn. Het kostte zoovee! tijd, al die
halve centen in te schrijven en op te
tellen. „Zeg nu zelf, mijn goeie halve
cent, is liet niet te dwaas, guldens
aan arbeidsloon uit te geven om een
half centje te zoeken9"
Het linlvo centje had een droevigon
klank in zijn metalen geluidje toen
het antwoordde: „ik weet nic-t, wat
ik daarop antwoorden moet, ik ben
maar een eenvoudig half centje. Dc
tijden zijn veranderd, geloof ik. Vroe
ger gingen de menschen niet zoo al
les in guldens e» centen verdeden,
ze wilden vóór alles, dat de rekening
precies sloot en dan kwam het toch
evengoed op een half centje, als op
een riik-daalder aan! Nu zal dat dan
anders worden. Men wil zich niet
rneer inspannen voor een klein be
drag.
„Kom. kom, brave halve oent", zei
ik, want zim stem brak, alsof hij
wou gaan schreien en wat zou ik met
een tranen vergietenden halven cent
doen I
„Let er maar niet op", zei hij.
„Het is akelig en pijnlijk, maar ik
zal hel moeten drugeii. Hel ergste ls,
cat mijn oude vrienden, de kinde
ren. mij in den eteek laten. Er is in
onzen tijd niets meer voor een hal
ven cent te koop. Ook niet meer voor
een cent. Heeft u wel eens opgemerkt,
dat de centen vroeger zoo n trotsche
houdintr tegen ons halve centen aan
namen?"
„Eerlijk gezegd lieb Ik dat nooit zoo
ondervonden", zei ik.
„Ocli nee, lioe zou u ook weten,
wat er in uw portcmonnaic omgaat?
Laui ik u dan vertellen: de munt-
etukken kijken elkaar in de duister
nis tan de beurs nauwelijks aan. Dc
rijksdaalder is een groot heer. Als
die binnenkomt, moet ieder ander
nederig op zii gaan. Ook de gulden.
Soms heeft die daar geen plezier in.
Nog dc vorige week heb ik daarover
©en groot en twist meegemaakt. „Groo
t.u buffel", zei de gulden, „wou jii
mij van mijn plaats dringen? Ik, die
in de boete wereld tegenwoordig een
gewichtige rol speell"
„Zwijg nieteliim", antwoorddo de
rijksdaalder met zijn grove stem, „ik
wil mij niet met je inlaten, weg, in
jo hoek!"
De eulden pruttelde wat tegen.
Staatslieden, kooplui, fubrikanten,
schreven maar voortdurend over hem
cn hij gob ruilde danrbij bet woorn
infla... infla..« inflatie, ja, dat
was het, waar hij erg trotsch ep
sctioen tc wezen. Kan u mij ook zeg
gen, wat dat beduidt'? Ik ben maar
een onwetende halve cent".
„Beste jongen", zei ik, „er zijn ge
leerden, die het over de inflatie van
den gulden met elkaar nooit eens
zijn of zullen worden hoe zouden
jii en lk dan samen uitmaken, wat
dat be teekent?"
De halve cent zuchtte, hij scheen
een leergierigen aard te hebben,
blijkbaar ging het aan zijn bronzen
hart, dat hij er niet achter kon ko
men. Toen schikte hij zioh in het on
vermijdelijke en ging voort: „In de
jaren toen er geen groote zilverstuk
ken in omloop waren, toen was hel
veel genoeglijker in de portemonnaies
van de menschen. De zilverbons had
den vcei muider aire, pie wisten wel,
dat papieren geld eigenlijk toch niets
waard is
„Dcutschland, Deutschlaad ubcr Al
les", mompelde ik.
„Dubbeltjes en kwartjes zijn veel
vriendelijker van aard", ging dc halve
eeut voort. De cent alleen was pe
dant. Dio zag er altijd tegen op, ora
voor een halven cent te worden aan
gezien en dat scheen hij vreesdijk tc
vinden....'1
„Precies als bii de menschen zei
ik. „Daar zijn ook do kwartjes cn de
dubbeltjes veel vriendelijker vcor do
balvo centen, dan dc bede centen, die
eigenlijk tot hun familie behooren
Maar dat zul jij, mijn beste halve
cent, niet begrijpen".
„Neon", zei de halve cent, „ik be
grijp niet goed wat u daar zegt. Maai
de centen worden ook aardiger voor
mij, weet u- Do vorige week nog zei
een heele cent tegen mij„jo bent wel
heel onbetcekenend. maar ik heb ook
heelwat van mijn zelfstandighe.d inge
boet. Wil u mij iegg'-n wat dat be
duidt: ingeboet!"
,,I)at is een stadhuiswoord voor ver
loren. Trek het je maar niet al tc veel
aan, hoor. In bet buitenland heb jc
een heeleboel familie, waarvan je mis-
scbicn nooit gehoord hebt, maar die
veel minder waard zijn dan jij, armo
halve gent, al keken ze .vroeger op
je neer. D?.ar is bijvoorbeeld je neef
de Roebel en je nichten de Kroon ea
de Mark. Trotsch dat zn vroeger wa
ren, daar kun je nauwelijks een idee
van krijgen. En nu? Ze zijn nog min-
der waard, dan een eenvoudig Ncder-
landsch half centje".
„Ach", zei dc halve cent cn zijn
eerlijke ziel straalde door in zijn woor
den. „ik ben niet gelukkig, als het
mijn rijke familie van vroeger slecht
gaat. Alleen zou ik zelf wel in 't levet»
willen blijven en de achting van de
menschen genieten, al was het ook
nog zoo'n klein knozeltje. Kan u daar
niets aan doen?"
„Brave halvo cent", zei ik, „er wor
den groote vergaderingen gehouden
door drommen knappe menschen, die
met deze heele muntejuaestie geen
raad weten. Troost je dus e'u wacht
je tijd af. Als dc crisis voorbij ss, zul
jij ook weer grooter achting gemeten.
En wanneer je nu als zelfstandig munt
stuk wat in decadence bent, nog altijd
zijn en blijven twintig halve centen
een zilveren dubbeltje waard. Eu al
icn er geen twintig van jou soort
licht bij elkaar, jo naam zal nooit ver
loren gaan. Die blijft voortleven In
het twee en een halven cents-stuk-
Wet-8 dus niet bedroefd en lioop op be
tere dagen".
Het halve centje keek mij dankbaar
aan. Plotseling begon het voor mijn
oogen te verdwijnen, heel langzaam,
als in een nevel, ook het schoteltje
loste op in dc lucht ik werd wak
ker en begreep, dat het aües een
droom was geweest.
Dat komt ervan, als men den hal
ven avond lange staten heeft zitten
optellen en mecj- dan een uur bezig is
geweest met een halven cent, die zich
ton slotte in de laatste seconde van de
laatst© minuut liet vangen.
Maar na het bovenstaande, dat
waar gebeurd had kunnen zijn, roep
ik clementie in cn vraag sympathie
vcor het arme, bescheiden, historisch*
halve centje.
F1DELIO.
