Als f'aareni grooter wordt....
4q6 Jaargang No. 12194
Verschijnt dage'ijks, behalve op Zon- en Feestdagen
ZATERDAG 17 MAART 1923
ADVERTENT1EN: Van 1—6 regels f 3.75iedere regel meer 35 Cts. Reclames 60 Cts per regsl. BIJ
abonnement aanzienlijk rabal. Twaalfstuivers-advertentiën van Vraag en aanbod van 14 regen 60 Ct»
per plaatsing, elke regel meer 15 Cts. a contant; buiten het Arrondissement dubbele prijs.
Directie en Administratie: Qroote Houtstraat 83. Telcloonnrs. Redactie 600 en Administratle724
BIJKANTOOR voor Santpoort, "Velsen, Velseroord, Vtijkeroog, KJ maiden, Beverwijk enz. DRIEHUIZERKERKWEG 2, VEL8EN, TELEFOON 3521
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is Ikom der gemeente) 13.571/». Franco per post door Nederland fd.871/,. Afzonderlijke nummers f0.15. Geïl
lustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstreken f 0.67l/ifranco per post f0.65. Post Giro 38810.
Uitgave dor N.V. Lourens Costor, Directeur-Hoofdredacteur J. C. PEEREBOOM, Telefoon 3082
DIT 'NUMMER BESTAAT UIT
ZESTIEN' BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Agentia
ZATERDAG 17 MAART.
Stadsschouwburg, Wilsonsplein.
Voorstelling van het Everyman Thea
tre met „The Pigeon", 8 uur.
Gebouw De Nijverheid: Algemeene
vergadering der Vereeniging tegen
het mishandelen van dieren, half drie
Op de tentoonstelling „De woning":
Rede van mevrouw BoldinglvGoe-
mans, 8 uur.
Voormalige zalen van „Trou moet
Blycken": Tentoonstelling „De Wo
ning".
Kunsthandel F. H. Smit, Groote
Houtstraat 69: Tentoonstelling van v.
Dort, 10—6 uur.
Tea-room Luxor Theater, Groote
Houtstraat: 's middags 3.30—5.30 en
's avonds 811 uur: Concert.
Cinema Palace Foyer: Middag- en
Avondconcert 1.30—5.30 en 8—11 uur.
Bioseoon-voorstell in pan.
ZONDAG 18 MAART.
fitadEschouwiburg Vv'filsonsplein
(Het TivoliLgeizeleclmp van Rratter-
d-a-m„De tante van Charley", 8
uur.
Schouwburg .Tansweg "'"oordracht
van mejuffrouw Wessels over „Plas-
tiiek als kunstuitinc". half drie.
Schouwburg Jansweg„Rooie
Hans". 8 uur.
Gemeentelijke ConcertzaalSpe
cialiteiten-voorsteiling, 8uur.
Gebouw van den ProtFstantonbond
Bijeenkomst van „Do Nieuwe Ge
dachte", half e'f;
Voormalige zalen van „Trou moet
Blycken"Tentoonstelling „De Wo
ning".
Hotel „Spoorzicht", Stationsplein,
Matinee eu Avondconcert.
Kleine Vereeniging, Kleine Hout
straat: Muziek.
Café Restaurant „T.ion d'Or", Kruis
weg 36, Concert van 8—11 uur.
Tea-room Luxor Theater, Groote
Houtstraat: 's middags 3.30—530 en
's avonds 8—u Concert.
Cinema-Palace Foyer Middag- en
Avondconcert 3.305.30 en 811 uur
Luxor-Thcater, Groote Houlstr lat
Bioscoopvoorstelling van 2 n. n.m. af.
Schouwburg Ue Kroon, Gr. Markt:
Bioscoopvoorstelling van 2 u. n.m. af.
Cinema-Palace- Groote Houtstraat
Bioscoopvoorstelling van 2 u. n.m. af.
Scala Theater. KI. Houtstraat 77
Bioscoopvoorstelling van 2 u, n.m. af.
MAANDAG 19 MAART.
Stadisschou'wTnü'g Wilsonsp'bin
De Haghesoelers„Een bliispel vol
verwarring". 8 uur.
Aohterzaal BrinlcimrmVoor
dracht met zang, Nederlandscli-Du.it-
sche Vereeniging 8 uur.
Bovenzaal „De Kroon": Bespre
king „MarkitvraagBtuk". „Kamer
van Koophandel eu Fabrieken, 8
Gebouw „Do Nijverheid" Alge
meen© ledenvergadering Noord-Holi.
Vereeniigng „He*. Witte Kruis", 8
uur.
Kruisstraat 9: Algemeene vergade
ring van aandeelhouders Oscar Smit's
Bank. 4 uur.
Voormalige zalen van „Trou moet
Blvcker."Tentoonstelling „De Wo
ning".
Kunsthandel F. II. Smit. Groote
Houtstraat 69Tentoonstelling van
Van Dort. 106 uur.
Tea room l.uxor Theater, Groote
Houtstraat- 's middags 3-30—5.30 en
's avonds 8—11 uur: Concern
Cinema Palace Pover: Middag en
Avondconcert 3.30 5.30 en 8—11 uqr.
Cinema-Palace, Groote Houtstraat:
Bioscoopvoorstelling. 8 uur.
Schouwburg 'e Kroon, Gr. Markt
Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
Luxor-Thcater, Groote Houtstraat
Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
Soa Ia-Theater. KI. Houtstraat 77;
Bioscoopvoorstelling, S uur.
Internationaal
Rotterdam.
De Vereeniging van Oud-LcorÜngen
der Middelbare Scholen te Rotter
dam. heeft in een adres aan tien raad
van Rotterdam, voorgesteld den Cool
ringel te herdoopen in Bou'evard
Zimmerman.
Het komt haar voor, dat hiermede
voldaan wordt aan den wensch van
vele burgers van Rotterdam den
naam Zimmerman blijvend aan Rot
terdam verbonden te houden.
Dit geeft aanleiding tot verschil
lend© opmerkingen. Door oefening
wordt de kunst verkregen. Jong ge
leerd, oud gedaan. Als deze vereeni
ging van oud-leerlinceri nu al met re-
questreeren begint kan het laatst
overblijvende lid heel wat gcreques-
i'reerd hebben, vóórdat hij tachtig
jaar oud is-
Maar het kan geen kwaad dat de
jeugd vroeg went aan teleurstellin
gen, d:L nu eenmaal gewoonlijk dér
adressanten deel zijn. Dit in de eer
ste plaats.
In de tweede plaats: de voorge
stelde naam is wel internationaal en
passend bii de havenstad' Ro terdam.
Boulevard is Fransch en de naam
Ziimmerman. al is in den loop der ju-
ren de staart, de tweede n, er afga
sleten, ontegenzeggelijk Duit-rob. A's
we er nu noc Great voorzetten. Giert
Boulevard Zimmermm. dan- ziin i"
dezen een en naam, de drie moderne
talen vertegenwoordigd, hetgeen
streelend moei ziin voor bet g°voci
vnn oud-leerlingen der Middelbare
scholen
Maar nu in ernstzou men in Rot
terdam niet liever een Noderland-
schen naam zoeken en den Coolsingel.
waar inderdaad "een kool meer ver
kocht wordt en die ook geen singel
meer is, Zimrncr ma n straat
r-oemen?
OM ONS HEEN
No. 3160
De Schoonmaak.
„Als een man over de schoonmaak
schrijn", heeft eens een huismoeder
gezegd, „dan spot hij er mee of hij is
een Jan lien", Het is niet mijn beuoe-
ling, er mee te spotten dus ken ik
mijn vonnis. Het is Jan Hen.
Vooraf een enkel woord over de
quaestie van de spot. liet i s dan
toch ook niet aangenaam, als iu de pas
schoongemaakte kamer een geur
hangt van koud water, vermengd met
terpentijn, als er in de gang altijd em
mers water zijn te vreezen en'jc papie
ren, in weerwil van dure belotteu, on
dersteboven gekeerd ziin. Voor de
vrouw is het huis a 11 ij d de werk
plaats, voor den man is het de rust
plaats en die rustplaats wil hij liefst
in orde zien, zooals alle dag, niet
overhoop gehaald, zooals m tijd van
schoonmaak. En ja, hij is wat zelfzuch
tig van natuur en wil liefst natje en
droogje op zijn tijd, terwijl liet- in
schoonmaaktijd wel een kwartiertje
later kan worden.
In zijn hart evenwel is de man er
van doordrongen, dat de groote schoon
maak noodzakelijk is, tot bJ'oud van
gezondheid, gezelligheid en meubelen.
Maar hij zou willen, dat de kabouters
de heele reiniging 's nachts in orde
maakten, terwijl hij en zijn heele fami
lie sliepen. Nu dab niet kan en 'hij,
al is 't nóg zoo weinig, overdag wat
van de schoonmaak merkt, nu gaat hij
aan 't spotten- Onder anderen met
den buitengewoneu ijver van zijn
schoonmakende vrouw. Van haar
jeugd af aan is de vrouwelijke vlijt
grooter, dan die des maus. Terwijl hij
op school er veelal met de muts naar
gooit, is zij vol toewijdinglater, als
jong meisje, kan zij zich met zoo ge
weldige inspanning op haar bezigheid
toeleggen, dat zij er ziek en overspan
nen van wordt. Hij niet. Hij rede
neert liever: ,,'t za.1 wel op tijd afko
men, anders, later". En bij de schoon
maak, wanneer zij 's avonds afgetreu
zeld en moe de verzuchting slaakt:
„ik kan niet meer, ik moet van
avond heel vroeg naar bed", dan kan
hij zoo doodkalm zeggen: „doe het
wat kalmer aan't heeft toch zoo'n
haast niet
In dat opzicht zullen man en vrouw
elkaar nooit begrijpen.
Alsof het moge Ij a was. ds schoon
maak in kleine potties to verdoelen;
neen, die moet vlot afloope». Elke
goedo huisvrouw is bereid, daarvoor
.wat te lijden.
Hoe het komt weet je nooit, maar
zelfs wanneer iedere week elke kamer
een flinke beurt krijgt, dan is nog niet
alle stof er uit. Kr blijft nog altijd
over voor de groote schoonmaak. Iede
re ongeloovige Thomas moet zijn neus
maar eens naar binnen steken en hij
zal overtuigd worden. En alleen droog
kan het niet. „De stofzuiger", zei de
zelfde huisvrouw, die mijn Jan Hen-
nen-vonnis streek, „de stofzuiger is de
trooster van de luie huisvrouw- Ze
paait er haar geweten mee. Maar
schoon wordt de noel nooit".
Alles moet van zijn plaats. Je weet
niet, waar liet stof ui en aan blijft zit
ten. 't Kruipt overal tusscben in slier
ten en proppen, weet zich op de on
waarschijnlijkste plaatsen to verschui
len. Achter de spiegels en de schil
derijen, iu de kasten, 111 de reten van
de meubelen. Hoe wil je weten wat
er kapot is of gescheurd of verschoten,
wauueer niet alles afzonderlijk wordt
oekeken i En moet het papier iu de
kasten niet vcrverscht worden f En de
uetiaen niet ferm gelucht Lu de zol
der, die gevaarlijke zolder, waar een
huisvrouw soms 111 dagen niet komt,
moet die niet grondig nagekeken en
geboend of geschrobtMoet niet alles
wat er op staat nagezien, het onbruik
bare weggegeven, het nuttige ver-
xücht i K11 komt er bij de inspectie
niet meermalen nog wat nuttigs voor
den dag, dat de huisvrouw bijna ver
geten had?
Ais dan het hoele luns schoon is en
de vrouw des huizes dat vol trots aan
het gezin verkondigt, dan zal de inau
dat met een vriendelijken glimlach
en een ietsje superioriteit aanhooreu
en haar een beetje ironisch gelukwen-
schen, zooals hij dat al zooveel jaar
heeft gedaan. Maar in zijn ziel is hij
toch ingenomen met zijn keurig
schoongemaakte huis en met zijn nette
vrouw, die er zoo goed voor gezorgd
heeft.
Als zij het er eens op liet aankomen
en deed, of ze de schoonmaak vergat,
dan zou hij, de man, al gauw onrustig
worden en toespelingen maken en
wanneer zij ook daar niet op inging,
eindelijk vierkant vragen: „hoe is 't
vrouw, begin je dit jaar niet aan de
schoonmaak?" En wanneer ze dan ver
wonderd opkeek die vraag uit z ij n
mond l dan zou hij, de huichelaar, er
wel dadelijk bijzeggen,' ;,niet omdat ik
er om geef, dut weet je welmaar
zij zou dan toch veten wat cr in
't diepst van zijn hart leeft.
Maar zoover laat een flinke huis
vrouw het immers nooit komen ze
begint uit zichzelf, met vlijt en ijver....
Het groote, algemeene voordeel van
de groote schoonmaak is, dat alle ra
men weer eens open komen- Nog altijd
is de ingewortelde angst voor tocht
niet verdwenen. Iedere luchtstroom
heet tocht en tocht is doodolijk, dat
weet iedereenJa, ja, maar er zijn,
zeggen dc dokte s, heelwat meer men
schen aan de gevolgen van duffe,
dan van frissche lucht omgekomen.
Praat maar toe, zeggen de menschen,
ik geloof er toch niemendal van. Heeft
mijn tante niet onlangs nog kou gevat
cn is mijn grootmóeder geen drie en
tachtig geworden en 't goeie menseh
heeft altijd achter de gesloten deuren
111 de bedstee geslapen.
Frissche luchL, ziedaar het allereerst
noodige voor de menschelijke gezond
heid. Daar krijgt hij niet gauw te veel
van,, al moet hij natuurlijk frissche
luclib niet met koude lueht verwarren.
In dit opzicht heeft de behandeling
vaa tuberculose-patienten in hun huis
al heei wat verbetering gebrachtin
huizen, waar nauwelijks een gaatje
open kwam, omdat de keurige huis-
iw „als de doou" was voor het stof
de straat, dat zoo maar op jo meu
beltjes woei, staan-nu-de ramen, als
t maar even kan, open omdat de fris
sche lucht zoo heilzaam is voor den
patient. Koppige tegenstrevers zeggen
nu wel, dat wat voor een zieke goed
is, voor oen gezonde nog niet nuttig
behoeft te wezen, maar ais frissche
lucht zieke longen moet genezen, zal
toch gezonde longen, denk ik zoo,
wel gezond houden.
En tochkijk eens in onze trams,
waar in den winter nooit ook maar een
'ingevbreed van het raam mag open-
taan eu waar de duf to passagier ge
lijk krijgt tegenover den frissche, wan
neer die samen komen te twisten over
■entilatie of met. En let eens op de
omnibussen van buiten, met hun besla
gen ramen, vanwege de onschuldige
asempjes van de passagiers! Je rilt
bij de gedachte. W onderlijk toch, dat
menige landman uit de Haarlemmer
meer, die den lieelen dag in de lucht is
midden in den wind van de wijde pol
ders, in zijn huis vaak geen raam durft
open zetten, om c'e tocht. Diezelfde
polderbries buiten, waar hij zich niets
vaa aantrekt, is in huis dadelijk omge
zet in levensgevaarlijke tooht!
Onlangs heb ik een ledikant -
gezien, waaraan een knop was beves
tigd. Toen ik vroeg, waar die voor
diende, kreeg ik ten antwoord„voor
de pet". Er moeten inderdaad nog
mannen zijn, die 's avonds bij het in
bed stappen, alleen maar de pet aan
de knop hangen, zich overigens niet
uitkleedcn, en den volgenden morgen
in dezelfde kleercn rustig weer naar
hun werk gaan. Ik heb het niet willen
gelooven, maar'er is mij verzekerd dat
er zoo waren onder oudere mannen.
Niet onder die van moderne denkbeel
den zijn.
De Huismoeder trekt zich van dit al
les bij haar groote schoonmaak niets
aan zij loopt langs open ramen en
door open deuren en vat minder kou
dan ooit, omdat ze flink in beweging
blijft.
Water, frissche lacht en zon, zicdaar
de drie beste vrienden van den monsch
in de natuur. Het wate-r neemt alle vuil
uit de huizen weg, ft'issche lucht ver
jaagt dufheidde zon is de krachtigste
van alle- Die doodt alle ziektekiemeii
en bevordert hot loven iu de natuur.
Algen iu zee, zegt een schrijver, ne
men zuurstof op, dat de zon opwekt,
de algen worden gegeten door kle.ne
kreeften, de kleine kreeften worden
op hun beurt verslonden iloor harin
gen, de haringen door tonijnen of ka
beljauwen en uit den lever van de ka
beljauwen wordt de levertraan ge
perst, die er voor dient om kinderen
gezond te maken. Ziedaar een kring
loop, waartoe de zon den eersten stoot
heelt gegeven.
Er zijn menschen, die de zon buitens
huis houden. "Wanneer ze er in den
winter dagenlang ..iet is. klagen ze
daarover en nauwelijks komt ze in het
voorjaar naar binnen schijnen, of zij
doen zonneschermen en gordijnen
dicht, omdat anders de meubelen ver
schieten. Het is wel mogelijk, dat dit
waar is, maar zou het niet beter wezen
om de canapé Jan om de kinderen
van kleur te laten verschieten
Iemand kan ook niot laten schoon
maken. Er is onder onze vele wetten en
verordeningen geen enkele, die vei-
bicdb om het te laten of voorschrijft
om» het te doen. liet valt niet tegen
te spreken, dat honderden, duizenden
kleine wezens iets tegen de groote
schoonmaak hebben, namelijk vliegen,
muggen, spinnen en motten. Als je nu
iets voelt voor zwakke wezentjes, dan
moet je maar liever niet wasschen en
plassen ze zullen je er rijkelijk voor
oeloonen. De motten eten je kleeren
op, de muggen bezorgen je malaria, de
vliegen smullen aan allerlei vuil en leg
gen dat dan neer op jo boterham, je
aardappelen en vruchten, waardoor je
lekker ziek wordtde spinnen weven
hun webben overal waar ze maar kun
nen en verklappen daardoor, dat. je
niet van schoonmaken houdt.
We kunnen wel eens even lachen om
den ijver voor de groote schoonmaak,
als we maar toegeven dat ze uitgevon
den diende te worden als ze niet be
stond.
Omdat ze het symbool is van water,
frissche lucht cn zon, dio de grondsla
gen van onze gezondheid zijn.
J. C4P.
Stadsnieuws
KI NDERH ERSTELLI NGS- EN VACAN-
Tl EKOLONI ES.
Onder voorzitterschap van dr. L. C.
Kersbergen is Vrijdagavond de algemeene
vergadering van de afdeeling Haarlem en
omstreken van het Centraal Genootschap
voor Kinderherstellings eu Vacantiekolo-
nies gehouden.
Aan het op deze vergadering door de se
cretaresse mevrouw Op 't Kynde Stolp
uitgebrachte jaarverslag ontleenen wij het
'volgende:
Het ledental bedroeg 339 ir< 1922 tegen
346'. in 1921, dunk zij een propaganda van
een der schoolhoofden en de propaganda
op den avond van dc uitvoering van den
heer Goeting. Onze afdeeling stuurde 77
kinderen uit, waaronder 10 van de T.B.C.
Vereeniging; nog gingen er 5 particulie
ren cn 8 kinderen door de broodfabriek
Cnrels. De toeneming per kind eu per 4
weken was dit jaar 3 pond en 2 ons, tegen
41/2 pond het vorige jaar.
11e kinderen zijn lillen op diphtherieba-
eillen onderzocht; cr waren 4 baeildra-
gers, waarvoor andure kinderen gegaan
zijn.
Bit jaar mochten we Mevr. It. van Ha-
rencaspel-Bruyvesteyn als nieuw bestuurs
lid in ons midden zien.
Voor 1922 ontvingen we f 1000 van den
Gemeenteraad, waarvoor we onzen dank
betuigen; van den Armenraad kregen we
dit jaar niets; ónze inkomsten werden ver
meerderd door de goedgeslaagde uitvoe
ringen van den heer Gooting en den heei
Steenman. Met algemeene stemmen Werd
besloten beide heeren te benoemen tot le
den van Verdienste van onze afdeeling
voor de groote daadwerkelijke hulp, steeds
aan ouzo afdeeling bewezen.
Aan de gemeenten Heemstede, Haarlem
rueriiede en Schoten werd om subsidie ge
vraagd; van Schoten kregen we een sub
sidie van f 15, van Haarlemmtrliede niets
eu van Heemstede ontvingen we nog geen
beslissing. Nog ontvingen we van een oud
lid als blijk van belangstelling 1' 25 en
nog eens f 25 van iemand, die onbekend
wenscht te blijven, maar die, zelf een pret
tige vaeantie tegemoet gaande, de vaeim
lis van eeii arm kindje ook wenschte tv
veraangenamen. Hot Centraal Genootschap
ontving als gewoonlijk f 10 uit onze kas,
De pennmgmecsteres, mevrouw Rob
bers—ten Oever doolde mede dut de ont
vangsten hadden bedragen f 4695.70 en dt
uitgaven f 4546.69, zoodat in kas is een
batig saldo van f 49.01. Opgemerkt werd
dat dif- batig saldo is veroorzaakt doordat
door'bijzondere omstandigheden een kind
comgeri tijd minder is uitgezonden.
Nadat medegedeeld was, dat de com
missie tot het nazien van dé rekening en
verantwoording deze in orde had bevon
den werd de penningmcesleres décharge
verleend.
Herbenoemd werdon als bestuursleden
dr. Kersbergen, mevrouw Visser 't Hooft,
de heer .Schram, mevrouw Van Haren-
oarspél en mej. Ferf. Besloten werd op
nieuw f 10 aan de kas vau het Centraal
Genootschap te geven.
Bij do nu volgende rondvraag werd de
wcnschclijkheid betoogd dat 'meer sociale
eu valtvereeuigingen als lid zullen toe
treden onder de opmerking, dat vele ar
beiderskinderen worden, uitgostuurd van
onderscheiden richting, onder wie vele
R.K. Onderzocht za, worden, oi het prac-
tisch mogelijk is in die richting werkzaam
te zijn. In 't algemeen werd uiteengezet
dat het wenschelijk is dat meer personen
als lid t.ot de afdeeling toetreden, opdat dc
afdeeling aan haar nuttig werk meer uit
breiding kan geven.
M. MIERAS 70 JAAR.
De heer M. Mieras, de bekende onder
wijsman, vice-voorzitter van het Ned.
Ond. Genootschap, sinds een paar jaar
een onzer sladgenooten, viert heden, Za
terdag 17 Maart, zijn yosten geboorte
dag en het hoofdbestuur van het N. O.
G. wijdt hem nu in „Het Schoolblad"
waardecrend artikel. Van hetgeen de
heer Mieras deed voor de onderwijzers,
worden genoemd het stichten van een
fonds voor tuberculose onderwijzers,
later aan het Genootschap werd o
gedragen, zijn behartiging der belangen
van' onderwijzers in de vele jaren, dat
hij hoofdbestuurslid van het N. O. G,
was, zijn poging-en gedaan bij verschil
lende buitenlandsche vakvereenigingen,
om weer le geraken tot opleving- van het
Internationaal Bureau, zijn bezoeken bij
verschillende jeden der classificatie-com-
coinmissie -om een verscherping der clas.
sificatic bij voorbaat te bestrijden. Het
hoofdbestuur wekt de leden van het N.
O. G. op, „om onzen trouwen Mieras
op zijn 7osten geboortedag een persoon
lijken gelukwensch te zenden, vergezeld
van een bijdrage' voor het Fonds vooi
tuberculcuse onderwijzers. Een derge
lijke huldebetuiging zal zijn 70sten ge
boortedag voor hem zeker tot een onver-
getelijkcn dag maken.
VRIJHEIDSBOND.
De aangekondigde lezing van me
vrouw Kuppeijnev. d. CopelloAVijgers
op Maandagavond a.s. zal gehouden
worden in de Nijverheid, .lansstraat.
Mevrouw Kap^cijne zal bespreken de
herziening van de Huwelijkswetten.
De lezing is voor alle "belangstellenden
toegankelijk.
HEROPENING WINKEL.
Heden wordt heropend dc rijwielhandel
van den heer J. II. Korstjens. Gen. Cron-
jéstrnat 32, te Schoten. Twintig jaar gele
den opende 'de eigenaar do eerste geves
tigde rijwielzaak m deze gemeente. Nu
deed zich de behoefte aan meer ruimte
voor de expositie van de verschillende rij
wielen gevoelen. Hierin werd ruimschoots
voorzien door de uitbreiding van het inte
rieur van den winkel; bovendien werd aan
verlichting en uitvoering alle zorg besteed.
Achter den winkel is een flink magazijn
dellen rijwielen cn onderdooien. I)c
lage levert een kourigen aanblik op.
Vermelden wij nog dc roparnlic-inri
ting, die aan deze zaak verbonden is.
Plaatjes bij praatjes.
DE SPANJAARDSLAAN.
In e
vorig praatje wezen wij er reeds
op, dat de gelieelo Hout na do grenswij
ziging (althans als deze wordt aangeno
men zooals nu het ontwerp isl) binnen de
liaai-lemsciio grenspalen zal kurm-n. Reeds
nu had Haarlem het onderhoud, maar do
bewoners betaalden aan Heemstede -belas
ting. Nu kri.gt Haarlem alle lasten, maar
ook alle lusten.
De Hout is al heel oud. Ondor deze be
naming werd vroeger een bosch van groote
Uitgestrektheid verstaan, beboerend tot dc
Grafolijkheid. Reeds in een handvest van
Plons V van 1234 is. de Hout ais grafelijk
goed bekend. In 1335 was het Allan ver
telt het - een eer voor den Houtvester van
Holland als men hem „Houtvester vnn
Haarlemmer Hout" noemde. In oude tij
den waren cr ook al herten in don Hout,
want Graaf Willem III heeft in 1314 aan
Gijsbreoht van IJsselsteyn beloofd hein
ieder jaar een hert uil den Hout te zullen
schenken.
Reeds inv1426 luid het Hinrlomsche
stadsbestuur iets te zeggen over den. IP.ut.
Gedachtig aan de trouw der stad tijdens
het beleg door Jaooba van Beieren, werd
aan Haarlem, ten nadeele van de Ileeren
van Heemstede, do jurisdictie cn vrijheid
gegeven over 180 roeden van den Hout.
In de 16e eeuw is onder Karei V herhaal
delijk door de besturen van Haarlem en
Heemstede getwist over het eigendoms
recht van den Hout.
Dat de Hout vroeger een veel grootore
uitgestrektheid heeft geluid dan tegen
woordig is zeker. Of het bosch zich even
wel, zooals meermalen is beweerd gewor
den tot aan het' Haagsche Bosch heeft uit
gestrekt, is niet zeker, maar tooh niet on
mogelijk. liet tegenwoordige Noordvvij-
kerhout was eertijds het bosch van Noord-
wijk, hetwelk de Batavieren van de Kuni-
nefaten (Konnomers) scheidde en zich
zooals van Alkeniade in zijn hoek schrijft
uitstrekte tot aan den Haarlemmer
Ook is er een historisch stuk, waarin
men lezen kan, dat Floris veel kostelijke
hoven en ridderwoningen liet maken, in
„het Huis te Vogelsang in den Haarlem
merhout".
Dé Hout had bij dc belegering van Haar
lem door Jaooba van 'Beieren in 1426 go
ducht te lijden, zoo zelfs, rlut het bosch
vrijwel in een open vlakte veranderd was.
Na den strijd werd gelukkig besloten om
den Hout weer opnieuw te beplanten. Ook
bij het beleg der Spanjaarden in 1575 had
de Hout veel te doorstaan, werd zelfs
„verwoest cn uitgeroeid," zooals een his
torieschrijver zegt. In 1585 werd overeen
gekomen den Hout weer te herplanten. De
burgemeester Jan van Sehotenbosch
plantte daarvóór den eersten boom. Kort
na deze herplanting werd de Graaf van
Leioester bij zijn komst (c Haarlem op
plechtige wijze door do stedelijke regeering
in den Hout ontvangen.
In 1702 werd de herplante Hout uitge
breid. In dien tijd werd ook de nieuwe
Hout (de omgeving van den Kleinen
Houtweg) aangelegd, In 1755 volgde een
nieuwe uitbreiding. Een .dichter rijmde
..Den eersten Boom die Planten Schooh,
Den Ileere Crommelin zijn zoon;
Om altijd aan.te denken,
Dat zijn Heer Vader vol van deugt,
Dees Bos Plantasie tot een vreugdt
Aan Haarlem kwam te schenken."
In 1827 werd aan den bekenden Haar
lemschen architect J. D. Zocher opgedra
gen, om den Hout overeenKomstig den
geest des tijds te roorgamseeren.
Allan zegt daarvan: „Op uitnemende
wijze heeft Zocher zich van die. tnak ge
kweten.' Partij trekkende van het golven
de'terrein en van de reeds met hoog op
gaand geboomte beplante gedeelten, I cr-
sobiep hij den ouden eu in menig opzicht
srnakeloozen en stijven aanleg in een heer
lijk- wandelpark, dat, hoe menigmaal ook
betreden, den wandelaar telkens weder
verruit door het waarlijk schoone en ver
hevene, dnt zoo menig punt hem te aan
schouwen geeft."'
Do reorganisatie vnn den heer Leon. A.
Springer ligt onze lezers natuurlijk nog
versch in het gehougeti.
Een der mooiste lanen van den Hout is
de Spanjaardslaan, door onzen teekennax
geschetst.
Dozo laan herinnert ons de belegering
van Haarlem in 1573. Allan geeft de vol
gende herinnering-
,,I)e' Duhseht: Hulptroepen dor fie>-e
voord door Von Ehorstein, Fronsbvrg,
Ovcrsieyn en- Despcrgu, lagen in don
Hout en le Berkenrode, en worden, als hut
verst, van het hoofdkwartier, (het Huis t.er
Kleef) verwijderd, door do belegerden het
meest bestookt; terwijl zij bovendien voel
te lijden hadden van de Wntergcuzcn, dio
lut- Sptrnrne opvoeren, om langs dien weg
de stad van levensmiddelen cn ammunitie
te voorzien.
De 20ste Maart 1575 was voor deze posten
zeer noodlottig. In ccn verwarring, ont
staan door liet verbranden van meer dan
300 tenten, werden zij door de belegerden
overvallen en verloren door dien uitval
300 man, terwijl tic Haarlemmers slechts
4 dooden telden. De lijken der gesneuvel
den werden bij hoopen nan do moedor-
aarde toevertrouwd, en daar dit op dezo
hoogte geschiedde, gaf men aan dezen
dreef don na,1111 van Spanjaarilsveld. Do
naam Spanjaardsin.m is van laturen tijd;
die dreef heet eigenlijk do Lindelaan, cn
het was juist een dier zware lindehoomen,
die voorheen de aandacht tot zich tiok
door zijn zonderling ge vormden stam, ann
welken iuj den naam van „dc Wonder
boom" dankte.'
Bij den Pifikstexstorm van 1860 zijn in
den Hout vele buomen omgowaaid, waar
onder ook dezo wonderboom.
Riep do Spanjaardslaan oen der tref
fendste episoden uit den worstelstrijd on
zer vaderen tegen Spsnjcs ovorheersching
voor onzen geest terug: voor den denken
den wandelaar bevat de Hout, bovendien
sloffe tot herinnering te over! Hier toch
droomt hij zich terug in do dagen van
ouda, toen «cn groot gedeelte van ons va
derland als mot bosschen overdekt, lot
woonplaats verstrekte aan hert en wolf
en ever; toen liet ook zijnen bewoners vaak
een veilig toevluchtsoord aanlinod, wan
neer een overmachtige vijand hen uit hun
woonsteden had verjaagd, of als het do
plaats hunner samenkomsten was. waar
zij hunne maatregelen beraamden om
den gomeenen vijand te bestrijden. Voor
het oog zijner verbeelding herrijzen do
forsche gestalten dier ccrsto bewoners,
ruw en woest vau zeden, doch dapper cn
trouw tot in den dood. Ilicr daagt een
Witte vnn Holland op, om aan hot hoofd
zijner dappere Kennemers cn Westfriezen
den, Vlaming tegen tc trekken, die het
Holland zijner vaderen bedreigt; hij ziet
dien dappere aan 't hoofd zijner getrou
wen at* over vinnaar terugkeerenterwijl
het trfcinfgeschal der zegevierenden do
plek doet daveren, waar ruim tweo eeuwen
later Coster de boekdrukkunst zou heb
ben uitgevonden, lor herinnering waaraan
men iu 1823 het eenvoudig gedenkteekon
oprichtte, dat we nog heden ten dage in
den zoogenoemden Achthoek van den
Hout opmerken.
De in den Nieuwen Ilout aangelegde
Herlckamp beslaat ongeveer ccn negondo
deel van den geheclen Hout.
Dat de Hout rvds vóór eeuwen als
Haarlems schoonste sieraad werd bo-
sohouwd, blijkt ons, als we Ampzlng's
beschrijving van dat park lezen. Hij schil
dert ons dit bosch in de taal van zijn tijd
met zoo treffende verven, dat wij niet kun
nen nalaten de volgende regelen van hein
af te schrijven:
„Ten Suyden hij hel Sparen
„Rijst stcyl lot in do lóeht. of 't
(Noordsebo masten waren,
„Ecu dick en dicht geboomt, met
(groenigheid bekleed,
„Hetwelk msn 't Bosch, of 't niocst den
(Hout van llierlem heet.
„Ey lusthof onser Stad! prieel niet om
(verschonen
„Voor ons en die om ons aèn allo kanten
(wonen 1
,.Ejr eensaém stil vertreek en heymulijk
fplaysier,
„Vrij van het Stads gcraes en ongerust
(getier I
1 boomen,
1 gewas
„Die op malkandreu recht golijk
(lyni paszen,
„Op ordrc net geplant van aldcrhaude
(slag,
„Al wal men in een bosch tot lust
(begeren magl
„Wet zijnder alleszins biij-groon
(gcvloclito wegen,
„Met blad'rcn overwelfd, ook voor een
(Swacren regen,
„En 't steken van do Son. Do schaduw
(van de blaéu
„Stncl in don Somcrtijd den wandelaar
(wei acn.
„Lust 't dij in 't klavren gras en 111 rtc
iel i
1. op
„V
(te halen?
-kt dij 't lief gequeel cn 't
(Vog'lcn tierelier?.
,Gact henen na den Hout", enz.