Als f'aareni grooter wordt.... 4q6 Jaargang No. 12194 Verschijnt dage'ijks, behalve op Zon- en Feestdagen ZATERDAG 17 MAART 1923 ADVERTENT1EN: Van 1—6 regels f 3.75iedere regel meer 35 Cts. Reclames 60 Cts per regsl. BIJ abonnement aanzienlijk rabal. Twaalfstuivers-advertentiën van Vraag en aanbod van 14 regen 60 Ct» per plaatsing, elke regel meer 15 Cts. a contant; buiten het Arrondissement dubbele prijs. Directie en Administratie: Qroote Houtstraat 83. Telcloonnrs. Redactie 600 en Administratle724 BIJKANTOOR voor Santpoort, "Velsen, Velseroord, Vtijkeroog, KJ maiden, Beverwijk enz. DRIEHUIZERKERKWEG 2, VEL8EN, TELEFOON 3521 ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is Ikom der gemeente) 13.571/». Franco per post door Nederland fd.871/,. Afzonderlijke nummers f0.15. Geïl lustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstreken f 0.67l/ifranco per post f0.65. Post Giro 38810. Uitgave dor N.V. Lourens Costor, Directeur-Hoofdredacteur J. C. PEEREBOOM, Telefoon 3082 DIT 'NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN' BLADZIJDEN. EERSTE BLAD Agentia ZATERDAG 17 MAART. Stadsschouwburg, Wilsonsplein. Voorstelling van het Everyman Thea tre met „The Pigeon", 8 uur. Gebouw De Nijverheid: Algemeene vergadering der Vereeniging tegen het mishandelen van dieren, half drie Op de tentoonstelling „De woning": Rede van mevrouw BoldinglvGoe- mans, 8 uur. Voormalige zalen van „Trou moet Blycken": Tentoonstelling „De Wo ning". Kunsthandel F. H. Smit, Groote Houtstraat 69: Tentoonstelling van v. Dort, 10—6 uur. Tea-room Luxor Theater, Groote Houtstraat: 's middags 3.30—5.30 en 's avonds 811 uur: Concert. Cinema Palace Foyer: Middag- en Avondconcert 1.30—5.30 en 8—11 uur. Bioseoon-voorstell in pan. ZONDAG 18 MAART. fitadEschouwiburg Vv'filsonsplein (Het TivoliLgeizeleclmp van Rratter- d-a-m„De tante van Charley", 8 uur. Schouwburg .Tansweg "'"oordracht van mejuffrouw Wessels over „Plas- tiiek als kunstuitinc". half drie. Schouwburg Jansweg„Rooie Hans". 8 uur. Gemeentelijke ConcertzaalSpe cialiteiten-voorsteiling, 8uur. Gebouw van den ProtFstantonbond Bijeenkomst van „Do Nieuwe Ge dachte", half e'f; Voormalige zalen van „Trou moet Blycken"Tentoonstelling „De Wo ning". Hotel „Spoorzicht", Stationsplein, Matinee eu Avondconcert. Kleine Vereeniging, Kleine Hout straat: Muziek. Café Restaurant „T.ion d'Or", Kruis weg 36, Concert van 8—11 uur. Tea-room Luxor Theater, Groote Houtstraat: 's middags 3.30—530 en 's avonds 8—u Concert. Cinema-Palace Foyer Middag- en Avondconcert 3.305.30 en 811 uur Luxor-Thcater, Groote Houlstr lat Bioscoopvoorstelling van 2 n. n.m. af. Schouwburg Ue Kroon, Gr. Markt: Bioscoopvoorstelling van 2 u. n.m. af. Cinema-Palace- Groote Houtstraat Bioscoopvoorstelling van 2 u. n.m. af. Scala Theater. KI. Houtstraat 77 Bioscoopvoorstelling van 2 u, n.m. af. MAANDAG 19 MAART. Stadisschou'wTnü'g Wilsonsp'bin De Haghesoelers„Een bliispel vol verwarring". 8 uur. Aohterzaal BrinlcimrmVoor dracht met zang, Nederlandscli-Du.it- sche Vereeniging 8 uur. Bovenzaal „De Kroon": Bespre king „MarkitvraagBtuk". „Kamer van Koophandel eu Fabrieken, 8 Gebouw „Do Nijverheid" Alge meen© ledenvergadering Noord-Holi. Vereeniigng „He*. Witte Kruis", 8 uur. Kruisstraat 9: Algemeene vergade ring van aandeelhouders Oscar Smit's Bank. 4 uur. Voormalige zalen van „Trou moet Blvcker."Tentoonstelling „De Wo ning". Kunsthandel F. II. Smit. Groote Houtstraat 69Tentoonstelling van Van Dort. 106 uur. Tea room l.uxor Theater, Groote Houtstraat- 's middags 3-30—5.30 en 's avonds 8—11 uur: Concern Cinema Palace Pover: Middag en Avondconcert 3.30 5.30 en 8—11 uqr. Cinema-Palace, Groote Houtstraat: Bioscoopvoorstelling. 8 uur. Schouwburg 'e Kroon, Gr. Markt Bioscoopvoorstelling, 8 uur. Luxor-Thcater, Groote Houtstraat Bioscoopvoorstelling, 8 uur. Soa Ia-Theater. KI. Houtstraat 77; Bioscoopvoorstelling, S uur. Internationaal Rotterdam. De Vereeniging van Oud-LcorÜngen der Middelbare Scholen te Rotter dam. heeft in een adres aan tien raad van Rotterdam, voorgesteld den Cool ringel te herdoopen in Bou'evard Zimmerman. Het komt haar voor, dat hiermede voldaan wordt aan den wensch van vele burgers van Rotterdam den naam Zimmerman blijvend aan Rot terdam verbonden te houden. Dit geeft aanleiding tot verschil lend© opmerkingen. Door oefening wordt de kunst verkregen. Jong ge leerd, oud gedaan. Als deze vereeni ging van oud-leerlinceri nu al met re- questreeren begint kan het laatst overblijvende lid heel wat gcreques- i'reerd hebben, vóórdat hij tachtig jaar oud is- Maar het kan geen kwaad dat de jeugd vroeg went aan teleurstellin gen, d:L nu eenmaal gewoonlijk dér adressanten deel zijn. Dit in de eer ste plaats. In de tweede plaats: de voorge stelde naam is wel internationaal en passend bii de havenstad' Ro terdam. Boulevard is Fransch en de naam Ziimmerman. al is in den loop der ju- ren de staart, de tweede n, er afga sleten, ontegenzeggelijk Duit-rob. A's we er nu noc Great voorzetten. Giert Boulevard Zimmermm. dan- ziin i" dezen een en naam, de drie moderne talen vertegenwoordigd, hetgeen streelend moei ziin voor bet g°voci vnn oud-leerlingen der Middelbare scholen Maar nu in ernstzou men in Rot terdam niet liever een Noderland- schen naam zoeken en den Coolsingel. waar inderdaad "een kool meer ver kocht wordt en die ook geen singel meer is, Zimrncr ma n straat r-oemen? OM ONS HEEN No. 3160 De Schoonmaak. „Als een man over de schoonmaak schrijn", heeft eens een huismoeder gezegd, „dan spot hij er mee of hij is een Jan lien", Het is niet mijn beuoe- ling, er mee te spotten dus ken ik mijn vonnis. Het is Jan Hen. Vooraf een enkel woord over de quaestie van de spot. liet i s dan toch ook niet aangenaam, als iu de pas schoongemaakte kamer een geur hangt van koud water, vermengd met terpentijn, als er in de gang altijd em mers water zijn te vreezen en'jc papie ren, in weerwil van dure belotteu, on dersteboven gekeerd ziin. Voor de vrouw is het huis a 11 ij d de werk plaats, voor den man is het de rust plaats en die rustplaats wil hij liefst in orde zien, zooals alle dag, niet overhoop gehaald, zooals m tijd van schoonmaak. En ja, hij is wat zelfzuch tig van natuur en wil liefst natje en droogje op zijn tijd, terwijl liet- in schoonmaaktijd wel een kwartiertje later kan worden. In zijn hart evenwel is de man er van doordrongen, dat de groote schoon maak noodzakelijk is, tot bJ'oud van gezondheid, gezelligheid en meubelen. Maar hij zou willen, dat de kabouters de heele reiniging 's nachts in orde maakten, terwijl hij en zijn heele fami lie sliepen. Nu dab niet kan en 'hij, al is 't nóg zoo weinig, overdag wat van de schoonmaak merkt, nu gaat hij aan 't spotten- Onder anderen met den buitengewoneu ijver van zijn schoonmakende vrouw. Van haar jeugd af aan is de vrouwelijke vlijt grooter, dan die des maus. Terwijl hij op school er veelal met de muts naar gooit, is zij vol toewijdinglater, als jong meisje, kan zij zich met zoo ge weldige inspanning op haar bezigheid toeleggen, dat zij er ziek en overspan nen van wordt. Hij niet. Hij rede neert liever: ,,'t za.1 wel op tijd afko men, anders, later". En bij de schoon maak, wanneer zij 's avonds afgetreu zeld en moe de verzuchting slaakt: „ik kan niet meer, ik moet van avond heel vroeg naar bed", dan kan hij zoo doodkalm zeggen: „doe het wat kalmer aan't heeft toch zoo'n haast niet In dat opzicht zullen man en vrouw elkaar nooit begrijpen. Alsof het moge Ij a was. ds schoon maak in kleine potties to verdoelen; neen, die moet vlot afloope». Elke goedo huisvrouw is bereid, daarvoor .wat te lijden. Hoe het komt weet je nooit, maar zelfs wanneer iedere week elke kamer een flinke beurt krijgt, dan is nog niet alle stof er uit. Kr blijft nog altijd over voor de groote schoonmaak. Iede re ongeloovige Thomas moet zijn neus maar eens naar binnen steken en hij zal overtuigd worden. En alleen droog kan het niet. „De stofzuiger", zei de zelfde huisvrouw, die mijn Jan Hen- nen-vonnis streek, „de stofzuiger is de trooster van de luie huisvrouw- Ze paait er haar geweten mee. Maar schoon wordt de noel nooit". Alles moet van zijn plaats. Je weet niet, waar liet stof ui en aan blijft zit ten. 't Kruipt overal tusscben in slier ten en proppen, weet zich op de on waarschijnlijkste plaatsen to verschui len. Achter de spiegels en de schil derijen, iu de kasten, 111 de reten van de meubelen. Hoe wil je weten wat er kapot is of gescheurd of verschoten, wauueer niet alles afzonderlijk wordt oekeken i En moet het papier iu de kasten niet vcrverscht worden f En de uetiaen niet ferm gelucht Lu de zol der, die gevaarlijke zolder, waar een huisvrouw soms 111 dagen niet komt, moet die niet grondig nagekeken en geboend of geschrobtMoet niet alles wat er op staat nagezien, het onbruik bare weggegeven, het nuttige ver- xücht i K11 komt er bij de inspectie niet meermalen nog wat nuttigs voor den dag, dat de huisvrouw bijna ver geten had? Ais dan het hoele luns schoon is en de vrouw des huizes dat vol trots aan het gezin verkondigt, dan zal de inau dat met een vriendelijken glimlach en een ietsje superioriteit aanhooreu en haar een beetje ironisch gelukwen- schen, zooals hij dat al zooveel jaar heeft gedaan. Maar in zijn ziel is hij toch ingenomen met zijn keurig schoongemaakte huis en met zijn nette vrouw, die er zoo goed voor gezorgd heeft. Als zij het er eens op liet aankomen en deed, of ze de schoonmaak vergat, dan zou hij, de man, al gauw onrustig worden en toespelingen maken en wanneer zij ook daar niet op inging, eindelijk vierkant vragen: „hoe is 't vrouw, begin je dit jaar niet aan de schoonmaak?" En wanneer ze dan ver wonderd opkeek die vraag uit z ij n mond l dan zou hij, de huichelaar, er wel dadelijk bijzeggen,' ;,niet omdat ik er om geef, dut weet je welmaar zij zou dan toch veten wat cr in 't diepst van zijn hart leeft. Maar zoover laat een flinke huis vrouw het immers nooit komen ze begint uit zichzelf, met vlijt en ijver.... Het groote, algemeene voordeel van de groote schoonmaak is, dat alle ra men weer eens open komen- Nog altijd is de ingewortelde angst voor tocht niet verdwenen. Iedere luchtstroom heet tocht en tocht is doodolijk, dat weet iedereenJa, ja, maar er zijn, zeggen dc dokte s, heelwat meer men schen aan de gevolgen van duffe, dan van frissche lucht omgekomen. Praat maar toe, zeggen de menschen, ik geloof er toch niemendal van. Heeft mijn tante niet onlangs nog kou gevat cn is mijn grootmóeder geen drie en tachtig geworden en 't goeie menseh heeft altijd achter de gesloten deuren 111 de bedstee geslapen. Frissche luchL, ziedaar het allereerst noodige voor de menschelijke gezond heid. Daar krijgt hij niet gauw te veel van,, al moet hij natuurlijk frissche luclib niet met koude lueht verwarren. In dit opzicht heeft de behandeling vaa tuberculose-patienten in hun huis al heei wat verbetering gebrachtin huizen, waar nauwelijks een gaatje open kwam, omdat de keurige huis- iw „als de doou" was voor het stof de straat, dat zoo maar op jo meu beltjes woei, staan-nu-de ramen, als t maar even kan, open omdat de fris sche lucht zoo heilzaam is voor den patient. Koppige tegenstrevers zeggen nu wel, dat wat voor een zieke goed is, voor oen gezonde nog niet nuttig behoeft te wezen, maar ais frissche lucht zieke longen moet genezen, zal toch gezonde longen, denk ik zoo, wel gezond houden. En tochkijk eens in onze trams, waar in den winter nooit ook maar een 'ingevbreed van het raam mag open- taan eu waar de duf to passagier ge lijk krijgt tegenover den frissche, wan neer die samen komen te twisten over ■entilatie of met. En let eens op de omnibussen van buiten, met hun besla gen ramen, vanwege de onschuldige asempjes van de passagiers! Je rilt bij de gedachte. W onderlijk toch, dat menige landman uit de Haarlemmer meer, die den lieelen dag in de lucht is midden in den wind van de wijde pol ders, in zijn huis vaak geen raam durft open zetten, om c'e tocht. Diezelfde polderbries buiten, waar hij zich niets vaa aantrekt, is in huis dadelijk omge zet in levensgevaarlijke tooht! Onlangs heb ik een ledikant - gezien, waaraan een knop was beves tigd. Toen ik vroeg, waar die voor diende, kreeg ik ten antwoord„voor de pet". Er moeten inderdaad nog mannen zijn, die 's avonds bij het in bed stappen, alleen maar de pet aan de knop hangen, zich overigens niet uitkleedcn, en den volgenden morgen in dezelfde kleercn rustig weer naar hun werk gaan. Ik heb het niet willen gelooven, maar'er is mij verzekerd dat er zoo waren onder oudere mannen. Niet onder die van moderne denkbeel den zijn. De Huismoeder trekt zich van dit al les bij haar groote schoonmaak niets aan zij loopt langs open ramen en door open deuren en vat minder kou dan ooit, omdat ze flink in beweging blijft. Water, frissche lacht en zon, zicdaar de drie beste vrienden van den monsch in de natuur. Het wate-r neemt alle vuil uit de huizen weg, ft'issche lucht ver jaagt dufheidde zon is de krachtigste van alle- Die doodt alle ziektekiemeii en bevordert hot loven iu de natuur. Algen iu zee, zegt een schrijver, ne men zuurstof op, dat de zon opwekt, de algen worden gegeten door kle.ne kreeften, de kleine kreeften worden op hun beurt verslonden iloor harin gen, de haringen door tonijnen of ka beljauwen en uit den lever van de ka beljauwen wordt de levertraan ge perst, die er voor dient om kinderen gezond te maken. Ziedaar een kring loop, waartoe de zon den eersten stoot heelt gegeven. Er zijn menschen, die de zon buitens huis houden. "Wanneer ze er in den winter dagenlang ..iet is. klagen ze daarover en nauwelijks komt ze in het voorjaar naar binnen schijnen, of zij doen zonneschermen en gordijnen dicht, omdat anders de meubelen ver schieten. Het is wel mogelijk, dat dit waar is, maar zou het niet beter wezen om de canapé Jan om de kinderen van kleur te laten verschieten Iemand kan ook niot laten schoon maken. Er is onder onze vele wetten en verordeningen geen enkele, die vei- bicdb om het te laten of voorschrijft om» het te doen. liet valt niet tegen te spreken, dat honderden, duizenden kleine wezens iets tegen de groote schoonmaak hebben, namelijk vliegen, muggen, spinnen en motten. Als je nu iets voelt voor zwakke wezentjes, dan moet je maar liever niet wasschen en plassen ze zullen je er rijkelijk voor oeloonen. De motten eten je kleeren op, de muggen bezorgen je malaria, de vliegen smullen aan allerlei vuil en leg gen dat dan neer op jo boterham, je aardappelen en vruchten, waardoor je lekker ziek wordtde spinnen weven hun webben overal waar ze maar kun nen en verklappen daardoor, dat. je niet van schoonmaken houdt. We kunnen wel eens even lachen om den ijver voor de groote schoonmaak, als we maar toegeven dat ze uitgevon den diende te worden als ze niet be stond. Omdat ze het symbool is van water, frissche lucht cn zon, dio de grondsla gen van onze gezondheid zijn. J. C4P. Stadsnieuws KI NDERH ERSTELLI NGS- EN VACAN- Tl EKOLONI ES. Onder voorzitterschap van dr. L. C. Kersbergen is Vrijdagavond de algemeene vergadering van de afdeeling Haarlem en omstreken van het Centraal Genootschap voor Kinderherstellings eu Vacantiekolo- nies gehouden. Aan het op deze vergadering door de se cretaresse mevrouw Op 't Kynde Stolp uitgebrachte jaarverslag ontleenen wij het 'volgende: Het ledental bedroeg 339 ir< 1922 tegen 346'. in 1921, dunk zij een propaganda van een der schoolhoofden en de propaganda op den avond van dc uitvoering van den heer Goeting. Onze afdeeling stuurde 77 kinderen uit, waaronder 10 van de T.B.C. Vereeniging; nog gingen er 5 particulie ren cn 8 kinderen door de broodfabriek Cnrels. De toeneming per kind eu per 4 weken was dit jaar 3 pond en 2 ons, tegen 41/2 pond het vorige jaar. 11e kinderen zijn lillen op diphtherieba- eillen onderzocht; cr waren 4 baeildra- gers, waarvoor andure kinderen gegaan zijn. Bit jaar mochten we Mevr. It. van Ha- rencaspel-Bruyvesteyn als nieuw bestuurs lid in ons midden zien. Voor 1922 ontvingen we f 1000 van den Gemeenteraad, waarvoor we onzen dank betuigen; van den Armenraad kregen we dit jaar niets; ónze inkomsten werden ver meerderd door de goedgeslaagde uitvoe ringen van den heer Gooting en den heei Steenman. Met algemeene stemmen Werd besloten beide heeren te benoemen tot le den van Verdienste van onze afdeeling voor de groote daadwerkelijke hulp, steeds aan ouzo afdeeling bewezen. Aan de gemeenten Heemstede, Haarlem rueriiede en Schoten werd om subsidie ge vraagd; van Schoten kregen we een sub sidie van f 15, van Haarlemmtrliede niets eu van Heemstede ontvingen we nog geen beslissing. Nog ontvingen we van een oud lid als blijk van belangstelling 1' 25 en nog eens f 25 van iemand, die onbekend wenscht te blijven, maar die, zelf een pret tige vaeantie tegemoet gaande, de vaeim lis van eeii arm kindje ook wenschte tv veraangenamen. Hot Centraal Genootschap ontving als gewoonlijk f 10 uit onze kas, De pennmgmecsteres, mevrouw Rob bers—ten Oever doolde mede dut de ont vangsten hadden bedragen f 4695.70 en dt uitgaven f 4546.69, zoodat in kas is een batig saldo van f 49.01. Opgemerkt werd dat dif- batig saldo is veroorzaakt doordat door'bijzondere omstandigheden een kind comgeri tijd minder is uitgezonden. Nadat medegedeeld was, dat de com missie tot het nazien van dé rekening en verantwoording deze in orde had bevon den werd de penningmcesleres décharge verleend. Herbenoemd werdon als bestuursleden dr. Kersbergen, mevrouw Visser 't Hooft, de heer .Schram, mevrouw Van Haren- oarspél en mej. Ferf. Besloten werd op nieuw f 10 aan de kas vau het Centraal Genootschap te geven. Bij do nu volgende rondvraag werd de wcnschclijkheid betoogd dat 'meer sociale eu valtvereeuigingen als lid zullen toe treden onder de opmerking, dat vele ar beiderskinderen worden, uitgostuurd van onderscheiden richting, onder wie vele R.K. Onderzocht za, worden, oi het prac- tisch mogelijk is in die richting werkzaam te zijn. In 't algemeen werd uiteengezet dat het wenschelijk is dat meer personen als lid t.ot de afdeeling toetreden, opdat dc afdeeling aan haar nuttig werk meer uit breiding kan geven. M. MIERAS 70 JAAR. De heer M. Mieras, de bekende onder wijsman, vice-voorzitter van het Ned. Ond. Genootschap, sinds een paar jaar een onzer sladgenooten, viert heden, Za terdag 17 Maart, zijn yosten geboorte dag en het hoofdbestuur van het N. O. G. wijdt hem nu in „Het Schoolblad" waardecrend artikel. Van hetgeen de heer Mieras deed voor de onderwijzers, worden genoemd het stichten van een fonds voor tuberculose onderwijzers, later aan het Genootschap werd o gedragen, zijn behartiging der belangen van' onderwijzers in de vele jaren, dat hij hoofdbestuurslid van het N. O. G, was, zijn poging-en gedaan bij verschil lende buitenlandsche vakvereenigingen, om weer le geraken tot opleving- van het Internationaal Bureau, zijn bezoeken bij verschillende jeden der classificatie-com- coinmissie -om een verscherping der clas. sificatic bij voorbaat te bestrijden. Het hoofdbestuur wekt de leden van het N. O. G. op, „om onzen trouwen Mieras op zijn 7osten geboortedag een persoon lijken gelukwensch te zenden, vergezeld van een bijdrage' voor het Fonds vooi tuberculcuse onderwijzers. Een derge lijke huldebetuiging zal zijn 70sten ge boortedag voor hem zeker tot een onver- getelijkcn dag maken. VRIJHEIDSBOND. De aangekondigde lezing van me vrouw Kuppeijnev. d. CopelloAVijgers op Maandagavond a.s. zal gehouden worden in de Nijverheid, .lansstraat. Mevrouw Kap^cijne zal bespreken de herziening van de Huwelijkswetten. De lezing is voor alle "belangstellenden toegankelijk. HEROPENING WINKEL. Heden wordt heropend dc rijwielhandel van den heer J. II. Korstjens. Gen. Cron- jéstrnat 32, te Schoten. Twintig jaar gele den opende 'de eigenaar do eerste geves tigde rijwielzaak m deze gemeente. Nu deed zich de behoefte aan meer ruimte voor de expositie van de verschillende rij wielen gevoelen. Hierin werd ruimschoots voorzien door de uitbreiding van het inte rieur van den winkel; bovendien werd aan verlichting en uitvoering alle zorg besteed. Achter den winkel is een flink magazijn dellen rijwielen cn onderdooien. I)c lage levert een kourigen aanblik op. Vermelden wij nog dc roparnlic-inri ting, die aan deze zaak verbonden is. Plaatjes bij praatjes. DE SPANJAARDSLAAN. In e vorig praatje wezen wij er reeds op, dat de gelieelo Hout na do grenswij ziging (althans als deze wordt aangeno men zooals nu het ontwerp isl) binnen de liaai-lemsciio grenspalen zal kurm-n. Reeds nu had Haarlem het onderhoud, maar do bewoners betaalden aan Heemstede -belas ting. Nu kri.gt Haarlem alle lasten, maar ook alle lusten. De Hout is al heel oud. Ondor deze be naming werd vroeger een bosch van groote Uitgestrektheid verstaan, beboerend tot dc Grafolijkheid. Reeds in een handvest van Plons V van 1234 is. de Hout ais grafelijk goed bekend. In 1335 was het Allan ver telt het - een eer voor den Houtvester van Holland als men hem „Houtvester vnn Haarlemmer Hout" noemde. In oude tij den waren cr ook al herten in don Hout, want Graaf Willem III heeft in 1314 aan Gijsbreoht van IJsselsteyn beloofd hein ieder jaar een hert uil den Hout te zullen schenken. Reeds inv1426 luid het Hinrlomsche stadsbestuur iets te zeggen over den. IP.ut. Gedachtig aan de trouw der stad tijdens het beleg door Jaooba van Beieren, werd aan Haarlem, ten nadeele van de Ileeren van Heemstede, do jurisdictie cn vrijheid gegeven over 180 roeden van den Hout. In de 16e eeuw is onder Karei V herhaal delijk door de besturen van Haarlem en Heemstede getwist over het eigendoms recht van den Hout. Dat de Hout vroeger een veel grootore uitgestrektheid heeft geluid dan tegen woordig is zeker. Of het bosch zich even wel, zooals meermalen is beweerd gewor den tot aan het' Haagsche Bosch heeft uit gestrekt, is niet zeker, maar tooh niet on mogelijk. liet tegenwoordige Noordvvij- kerhout was eertijds het bosch van Noord- wijk, hetwelk de Batavieren van de Kuni- nefaten (Konnomers) scheidde en zich zooals van Alkeniade in zijn hoek schrijft uitstrekte tot aan den Haarlemmer Ook is er een historisch stuk, waarin men lezen kan, dat Floris veel kostelijke hoven en ridderwoningen liet maken, in „het Huis te Vogelsang in den Haarlem merhout". Dé Hout had bij dc belegering van Haar lem door Jaooba van 'Beieren in 1426 go ducht te lijden, zoo zelfs, rlut het bosch vrijwel in een open vlakte veranderd was. Na den strijd werd gelukkig besloten om den Hout weer opnieuw te beplanten. Ook bij het beleg der Spanjaarden in 1575 had de Hout veel te doorstaan, werd zelfs „verwoest cn uitgeroeid," zooals een his torieschrijver zegt. In 1585 werd overeen gekomen den Hout weer te herplanten. De burgemeester Jan van Sehotenbosch plantte daarvóór den eersten boom. Kort na deze herplanting werd de Graaf van Leioester bij zijn komst (c Haarlem op plechtige wijze door do stedelijke regeering in den Hout ontvangen. In 1702 werd de herplante Hout uitge breid. In dien tijd werd ook de nieuwe Hout (de omgeving van den Kleinen Houtweg) aangelegd, In 1755 volgde een nieuwe uitbreiding. Een .dichter rijmde ..Den eersten Boom die Planten Schooh, Den Ileere Crommelin zijn zoon; Om altijd aan.te denken, Dat zijn Heer Vader vol van deugt, Dees Bos Plantasie tot een vreugdt Aan Haarlem kwam te schenken." In 1827 werd aan den bekenden Haar lemschen architect J. D. Zocher opgedra gen, om den Hout overeenKomstig den geest des tijds te roorgamseeren. Allan zegt daarvan: „Op uitnemende wijze heeft Zocher zich van die. tnak ge kweten.' Partij trekkende van het golven de'terrein en van de reeds met hoog op gaand geboomte beplante gedeelten, I cr- sobiep hij den ouden eu in menig opzicht srnakeloozen en stijven aanleg in een heer lijk- wandelpark, dat, hoe menigmaal ook betreden, den wandelaar telkens weder verruit door het waarlijk schoone en ver hevene, dnt zoo menig punt hem te aan schouwen geeft."' Do reorganisatie vnn den heer Leon. A. Springer ligt onze lezers natuurlijk nog versch in het gehougeti. Een der mooiste lanen van den Hout is de Spanjaardslaan, door onzen teekennax geschetst. Dozo laan herinnert ons de belegering van Haarlem in 1573. Allan geeft de vol gende herinnering- ,,I)e' Duhseht: Hulptroepen dor fie>-e voord door Von Ehorstein, Fronsbvrg, Ovcrsieyn en- Despcrgu, lagen in don Hout en le Berkenrode, en worden, als hut verst, van het hoofdkwartier, (het Huis t.er Kleef) verwijderd, door do belegerden het meest bestookt; terwijl zij bovendien voel te lijden hadden van de Wntergcuzcn, dio lut- Sptrnrne opvoeren, om langs dien weg de stad van levensmiddelen cn ammunitie te voorzien. De 20ste Maart 1575 was voor deze posten zeer noodlottig. In ccn verwarring, ont staan door liet verbranden van meer dan 300 tenten, werden zij door de belegerden overvallen en verloren door dien uitval 300 man, terwijl tic Haarlemmers slechts 4 dooden telden. De lijken der gesneuvel den werden bij hoopen nan do moedor- aarde toevertrouwd, en daar dit op dezo hoogte geschiedde, gaf men aan dezen dreef don na,1111 van Spanjaarilsveld. Do naam Spanjaardsin.m is van laturen tijd; die dreef heet eigenlijk do Lindelaan, cn het was juist een dier zware lindehoomen, die voorheen de aandacht tot zich tiok door zijn zonderling ge vormden stam, ann welken iuj den naam van „dc Wonder boom" dankte.' Bij den Pifikstexstorm van 1860 zijn in den Hout vele buomen omgowaaid, waar onder ook dezo wonderboom. Riep do Spanjaardslaan oen der tref fendste episoden uit den worstelstrijd on zer vaderen tegen Spsnjcs ovorheersching voor onzen geest terug: voor den denken den wandelaar bevat de Hout, bovendien sloffe tot herinnering te over! Hier toch droomt hij zich terug in do dagen van ouda, toen «cn groot gedeelte van ons va derland als mot bosschen overdekt, lot woonplaats verstrekte aan hert en wolf en ever; toen liet ook zijnen bewoners vaak een veilig toevluchtsoord aanlinod, wan neer een overmachtige vijand hen uit hun woonsteden had verjaagd, of als het do plaats hunner samenkomsten was. waar zij hunne maatregelen beraamden om den gomeenen vijand te bestrijden. Voor het oog zijner verbeelding herrijzen do forsche gestalten dier ccrsto bewoners, ruw en woest vau zeden, doch dapper cn trouw tot in den dood. Ilicr daagt een Witte vnn Holland op, om aan hot hoofd zijner dappere Kennemers cn Westfriezen den, Vlaming tegen tc trekken, die het Holland zijner vaderen bedreigt; hij ziet dien dappere aan 't hoofd zijner getrou wen at* over vinnaar terugkeerenterwijl het trfcinfgeschal der zegevierenden do plek doet daveren, waar ruim tweo eeuwen later Coster de boekdrukkunst zou heb ben uitgevonden, lor herinnering waaraan men iu 1823 het eenvoudig gedenkteekon oprichtte, dat we nog heden ten dage in den zoogenoemden Achthoek van den Hout opmerken. De in den Nieuwen Ilout aangelegde Herlckamp beslaat ongeveer ccn negondo deel van den geheclen Hout. Dat de Hout rvds vóór eeuwen als Haarlems schoonste sieraad werd bo- sohouwd, blijkt ons, als we Ampzlng's beschrijving van dat park lezen. Hij schil dert ons dit bosch in de taal van zijn tijd met zoo treffende verven, dat wij niet kun nen nalaten de volgende regelen van hein af te schrijven: „Ten Suyden hij hel Sparen „Rijst stcyl lot in do lóeht. of 't (Noordsebo masten waren, „Ecu dick en dicht geboomt, met (groenigheid bekleed, „Hetwelk msn 't Bosch, of 't niocst den (Hout van llierlem heet. „Ey lusthof onser Stad! prieel niet om (verschonen „Voor ons en die om ons aèn allo kanten (wonen 1 ,.Ejr eensaém stil vertreek en heymulijk fplaysier, „Vrij van het Stads gcraes en ongerust (getier I 1 boomen, 1 gewas „Die op malkandreu recht golijk (lyni paszen, „Op ordrc net geplant van aldcrhaude (slag, „Al wal men in een bosch tot lust (begeren magl „Wet zijnder alleszins biij-groon (gcvloclito wegen, „Met blad'rcn overwelfd, ook voor een (Swacren regen, „En 't steken van do Son. Do schaduw (van de blaéu „Stncl in don Somcrtijd den wandelaar (wei acn. „Lust 't dij in 't klavren gras en 111 rtc iel i 1. op „V (te halen? -kt dij 't lief gequeel cn 't (Vog'lcn tierelier?. ,Gact henen na den Hout", enz.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1923 | | pagina 1