Binnenland
Laatste Serlclitea
Het Openbaar Slachthuis
Brieven uit Berlijn
(Van onzen correspondent).
VALUTADÜMMERUNC.
I.
Gcon valutakoopjes meer.
Ook geen voordeel van de va*
lutakoopers. Veranderde
stemming bij leeSe hotels.
Berlijn, 24 Maart 1923.
Tot ongeveer heb begin van dc vo
rige maand hebben we steeds het vol
gende verschijnsel in do prijsbeweging
in Duitschland kunnen waarnemen:
De verschillende zich telkens herha
lende oorzaken als een nieuwe sanc
tie of bedreiging daarmede, voortdu
rende verhooging van de b.mkbiljct-
tenproductio enz. hadden een daling
van cle mark tengevolge. Aanvanke
lijk met een betrekkelijk groote tus-
schenruimfco» in den larislen tijd ech
ter op den voet werd zulk een daling
van dc mark door oen stijging van
allo prijzen binnenslands gevolgd. We
hebben in deze brieven reeds meer
gelegenheid gehad, op dit verschijnsel
te wijzen en te vermelden, hoe bij
sterke schommelingen iu den dollar
koers de zakonmon8ehen, waaronder
men zelfs kleine groentenwinkelicr-
tjes met kcldcrzaakjcs cn slagers of
eigarcttenhandclaars, die hun bedrijf
in de portiek van een groot woonhuis
uitoefenen, soms Ifttjêr dan eenmaal
per dag lnin prijzen hooger noteerden.
Wc hadden dus eerst een stijgen van
den dollarkoers, vervolgens een stijgen
der prijzen cn ten slotte ceri vcilioogir.g
der loonen. En als rocn van deze prijs
bewegingen eens een grafische voor
stelling maakte, was het onveranderlijk
dat van een golvend opstijg-endc dollar-
lijn, van een prijslij'n, die deze golfbe
wegingen meemaakte, steeds beproefde,
de dollarlijn le benaderen, maar altijd
nog aanmerkelijk daarvan verwijderd
bleef, omdat zoodra de dollarlijn tot
rust gekomen cn dc prijslijn in op-
waartsche beweging een poging tot toe
nadering deed, ook dc loouenlijn ging
stijgen ca dit had niet dc andere oor
zaken dan weer con nieuwe ruk naar
boven van dc dollarlijn tengevolge. De.
dollarliin bleef dus steeds boven, de
loonenlijn beneden de prijsitju. Én de
beide afstanden bicven gewoonlijk zéér
groot.
Van dezen toestand is o.a, geweldig
geprofiteerd door duizenden en nog
eens duizenden buitenlanders, die in
Duitschland koopje; kwamen halen, het
zij doordat zij werkelijk waren tegen
voor hen bespottelijk lage, doch voor
het gros der Duitschcrs haast onbereik
baar hoogc prijzen inkochten cn mee
huistoe namen, hetzij door een spot
goedkoop zomerverblijf in een Duitsche
badplaats of een snoepreisje naar Ber
lijn, Hamburg of Frankfort, hetzij door
dat zij van hun bescheiden rente of pen
sioen in guldens in plaats vari 'op een
llollandsch bovenhuisje drie hoog achter
half armoede te lijden in Duitschland
heel deftig gingen leven. Di zelfde lot
hebben alle landen met lage valuta door
gemaakt of zij maken het nog door. Zoo
is het een bekend feit, dat, toen Oos
tenrijk nog goedkoop was, een aantal
Engcl'sche werkloozen in Tirol lekker
leefden van hun werkloozcnondcrsteu-
ning.
Nu gebiedt de rechtvaardigheid te'
zetteen, dat 'liet werkelijk lutrd voor
de Duitschers was te zien. hoe Zweden
of Spanjaarden of Hollanders, die lil
hun land zeker niet tot dc klasse der-
genen behoorden, die in de nicest
luxueus© hotels wonen en voor een
afstand van vijfhonderd Meter een
taxi bestellen, in dit land den gebra
den haan uit konden hangen, terwijl
zii.zelf. ook ia vooral voor zoover zij
T steeds lot de genoemde kringen had
den behoord, zich on allerlei wijze
moesten bekrimpen. De door het on
hebbelijk optreden en de dikdoenerij
van vele buitenlanders gekweelde
wrevel deed de Duitenhors vergeten,
hoeveel !>.v. wij -Nederlanders voor
Duitsche krijgsgevangenen, onder
voede. kinderen en zwakken in
Duitsolvland zelf hebben gedaan. Wij
herinneren ons. dat nog in 1920 do
eigenaar van een hotel te Kmden aan
Hollanders een flinke reductie op de
kamerprijzen gaf uit dankbaarheid
voor Nederlands liefdadigheid gedu
rende en na den oorlog. We weten
niet, of niet dezelfde hotelhouder,
nadat hii neefjes en nichtjes van Jan
Rap reeds bii het ontbijt champagne
had zien slurpen e.u den overigen
gansohen <lag met geld onder het
motto ..Het ziin toch maar marken"
had zien smijten, ook honderd of t.wee
honderd procent toeslag heeft bere
kend en de reductie afgeschaft.
De hotels zijr. ormeo begonnen en
hebben ooi: nadar, net bijzondere voor
deel voor do buitenlanders door de
steeds stijgende prijzen was ui ogeno
men, dein toeslag verder geheven, win
kels bobben het voorbeeld govolgd en
veiledon zomer was hot een wedijver
van ailte bolaughebbende kringen, om
de vKcnulelingen zooveel mogelijk het
vol nver de ©oren te halen. En ton
slotte zorgde de staat er nog voor,
dat wat men nog aan vocrdoelige koop
jes bad meegebracht, kl'eeren cn
schoeisel, nieuwe koffers, fototoestel
len enz. enz. werd weggenomen biï de
bezitter bestraft. Zoo werd het leven
in Duitseliland ein hot vertrek uit dit
land den valutareizigcns verzuurd en
reeds in den herfst van 1922 begonnen
velc-n zich nog eerst ogns te beden
ken, voor zij de Duil-scho grenzen
overschreden.
Sedert dien hebben wc hier geheel
veranderde toestanden gekregen, Wie
de koersboweging van de laatste
maanden heeft gevolgd, zal nog onge
veer op de hoogte zijn. Tor herinne
ring vermehlen we even, <!;ut men voor
éézi gulden in de maanden November
cn December, na cle groote stijging in
hit begin van de eerstgenoemde
maand, ongeveer 3000 mark kreeg.
Begin Januari, toen da bezotüwg vari
het Roergebied begc.n te dreigen, daal
de de mark opnic/m- snel en 9 Janua
ri kreeg men 8930 mark voor 1 gulden.
18 Januari was de stand 9000 en 31
Januari '19325. Toen begon cle arti:
van do rijksbank en volgde de aan
vankolijk zeer snelle daling, daarna
ging lu-t Iets langzamer, tor. slotte
volgde een geringe stijging en thans
noteert, de gulden reeds weken lang
ongeveer S2uG.
Onmiddellijk met het stijgen van de
wisenkoersen zette een geweldige stij
ging van alle prijzen in Duitschland in.
Van dag tot dag ging alles omhoog en
thans was er van een tijdspanne tus-
schen de stijging van dc valuta der be
voorrechte landen en een opwaansche
beweging der prijzen geen sprake meer.
Alles werd geregeld naar den dollar
koers en toen deze op 31 Januari zijn
h-oogstcn stand had bereikt, hield de
prijsbeweging niet op, doch ondanks het
feit, dat cle buiterdandsclie betaalmidde
len tot ver beneden de helft van dezen
hoogsten stand door dc actie van da
Rijksbank naar beneden werden gedrukt,
stegen de prijzen nog
voor vreemdelingen te eischen en ons
zijn gevallen bekend, dat Hollanders
in October en November 1.1. toen dus
de guidon lusschen do 2 en 300 mark
noteerde én lager, in een Berlijnseh
hotel voor een kamer met bad zon
der ontbijt 00.000 mark, dus 20—30 gul
den moesten betalen. Welk hotel in
.oor een appartement bestaande uit
salon, slaapkamer en bad? Nu mag
men niet vergeten, dat ten dcele de
stad Berlijn zelf de prijzen voor
vreemdelingen omhoog drijft. Toen
oorspronkelijk de hotels een toeslag
van 100 percent en meer op de bui
tenlanders hieven en do zakenwereld
mee ging doen, verminderde snel het
aantal vreemdelingen. Ook in andere
steden hebben we dergelijke ver
schijnselen gezien en den vorigen zo
mer klaagde men in Mimchen b.v.
steen cn boen over cle leegstaande ho
tels. Deze begonueu toen heel gauw
zelf, de toeslagen af tc schaffen,
maar de stad cn het rijk namen de
plaats van de iiarticuherc stroopers
in. Te Münehen werd een vreeindelin-
genbelasting geheven, die door dc
betrokken ambtenaren willekeurig
tusschcu de 10 en 1.0.000 mark per
persoon kon worden vastgesteld. Mün
ehen is sedert dien wijzer geworden
cn ook Dresden cn andere steden
hebben de zware vreemdelingenbclas-
ting afgeschaft of verlaagd- Berlijn
blijft nog bij een eigen belasting van
80 percent boeslag op dc.. kamerprijs
boven de gewone belasting en dc
vreemdelingen beginnen dan ook aar
dig de hoofdstad des rijks te mijden.
Ein het ziin juist die vreemdelingen,
die wegblijven. welke men gaarne ziet
011 steeds gaarne gezien heeft, terwijl
de ongenood© casten, die op het Duit-
s-ohc leven parasiteeren ook thans
nog komen om hun sla? te slaan. Na
tuurlijk blijven -ook de kleine luyd-en
wee. die valutareisies maakten, maar
do gevaarlijker categorie der „Sohic-
ber" die de nog altijd goect'kaor>© hui
zen, teneiiK-n en zaken onkoopen,
bii het on staan van de cltendige wo
ningtoestanden zulk een funeste ral
hebben gespeeld en door de opstape
ling van leve-ristljohoeften werkzaam
aandeel in liet omhooe-d rijven van de
prijzen hebben gehad en nog hebben,
is men niet kwijtgeraakt.
Tluins klagen de hotel-eigenaars e.r.
zij weiuschen de buitenlanders terug.
En ilc- luxewinkels en warenhuizen,
waarin een doodsehe stilte lrée-rscht,
zuchten over het verlies van de koop-
.cdrlige klanten uit de landen met
hooge valuta. Eerst hêeft men niet
genoeg op hen kunnen schelden, te
gelijke - tijd hen op alle mogelijk© wij
zen vittend. Maar terwijl men den
vreemdeling do huid stroopte, schrik
te mm hem af, terug te komen en.de
•oor item eerst extra hoog gwiaakte
pt-ijiz©n, later de voor hem alleen gal
ei end 3 prijzen waren zoo hoog, dat
igen Diritsehe publiek ze niet kan
belate-n. Eerst rekende men afzonder
lijke valutaprijzen, daarna rog-el cle
:-n alle prijzen naar do hooge valuta-
ttnden, oorail naar d-en dollar en
nu heeft men de kip met de gouden
fi-c-n geslacht.
Hollander's, -die naar Zwitserland/
of Italië gaan, namen do route over
en Frankrijk, reeds lang voor
dat de bezetting van het Roergebied
deze preferabel "maakte. En hier lie-
bce-in Waart' gint men «"'delijk in te zien, dat di©
om cersi in dc b«m ntn dalles' 2™*» vremdtlhwciirjlltlok fcfck
o- i,nff ll,t «en verdwijnen van de welgestel
de buitenlanders en van de door hen
DE TELECRAFOON.
Een nieuwigheid op het geibied vair
de telefoon is op de Utrcchtscho
Jaarbeurs te bewonderen gewoest.
Eenvoudig gezegd is het toestel oen
land heeft julke prijzen, zelfs combinatie van telefoon en fonograaf.
cenig© beteekenis en dat nog lang
uid op elk gebied tc vertooiicn.
Voor do vreemdelingen, die niet ab
soluut in Duitschland moeten zijn, ïs
hiermede het laatste voordeel van een
erblijf in dit land illusoir geworden-
Zooals gezegd hebben de hotels liet
'oorbeeld gegeven van extraprijzen
verkregen valutainkomsten.
Thans (reurt men. En dit is de
©en© zijde van de Valutadiimmerune
Do andere zullen we in een volgend
schrijven behandelen.
II. BL. KOEEENSMID.
Het wordt op de telefoonlijn ingescha
keld, en alle gesprekken, die men dan
ook door de telefoon voert, kan de te-
legrafoon precies teruggeven. De klan
ken worden namelijk op een ©bonie
ten rol gegraveerd (het principe van
do fonograaf), en door het indrukken
van ©cn knop geeft de machine het
geheele gesprek weer terug, met alle
intonaties en bijgeluiden, als hoesten,
Indien, enz, Terwijl hot toestel in wer
king is loopt, ©r oen wijzer op een wit
stuk papier, en als men dus een streep
zet, waar do wijzer ophoudt als het
gesprek afgeloopen is-, dan weet men
ook, waar. men de wijzer weer moet
plaatsen, om het gevoerde gesprek nog
eens te hooren.
Het spreekt vanzelf, dat deze vin
ding van groot belang is voor kante-
ren, fabrieken, enz. Re tclegrafocn
maakt bijvoorbeeld mogelijk liet vast
leggen van gowiehlige mededoólingcin
door ongeschoolde bedienden als cle
schot afwezig is, welke bij zijn terug
komst het oorspronkelijke bericht van
a tot z nog eens kan hooren. Natuur
lijk springt hierbij ook onv< iddellijk
in het oog, dat het toestel telefonisch
opói achten ten c-c-nen male orvbest rijcl-
baar maakt, daar verandering in dc
automatisch opgenomen gesprekken
onmogelijk is.
Het bevestigt dus eik gehouden ge
sprek. wat, zooails het „U. D." te
recht opmerkt, meematen van groote
waarde kan zijn. En daar do tologra-
foon ook zonde'- telefoon is te gobrui-
ken, is zij ook bruikbaar- bij het woor
delijk opnemen van sprekers. Deze om
standiglieid maakt het ook mogelijk,
haar te gebruiken als dieteermacliinc.
De chef van 'het kantoor dicteert zijn
brieven, als de bedienden al weg zijn,
in de telegrafoon, en den volgenden
dag geeft dit toestel cle typiste ha.ar
werk op.
De rol, die de gesprekken vastlegt,
duurt ongeveer een half uur. Dan is
z j vol, en moet door een nieuwe wor
den vervangen. Zijn de opgenomen ge
sprekken nu Van belang, dan kan men
cle gebruikte rollen i,n daarvoor 'bestem
do kokers bevaren, om zo te gelege
ner tijd te laten afdraaien. Stelt men
gceu prijs op de opgenomen gesprek
ken, dan k-ui dc gebruikte rol door
een machinetje worden afgeschaafd
e:i ze is weer voor een nieuw gebruik
gereed. Een rol kan ongeveer 8ü maal
worden afgeschaafd, vóór zij absoluut
onbruikbaar is geworden,
N1JVERHEID8RAAD.
De Nijverheidsraad deelt mede, dat
lio in zijn laatste vergadering o.m. de
volgende onderwerpen behandeld
heeft:
Op een daartoe door den Raad tot
den Minister van Buitenl. Zaken ge
richt verzoek heeft cle chef der direc
tie van Economische Zaken van dat
Departement, de heer clr. J. A. Neclcr-
bragt, een uitvoerige uiteenzet ting ge-
geven oyer den Nederlandschen com-
sulairen dienst, en wel in het bijzon
der over de werking van dezen dienst
ten aanzien der industrie.
Rij naar aanleiding van deze uiteen
zetting gehouden beraadslagingen
heeft de Rand den indruk gekregen,
dat de Consulaire dienst over 't alge
meen aan de Nederlandschc indus
trie belangrijke diensten bewijst. Wel
werd gemeend, dat cle door de ambte
naren in het buitenland gezonden be-
i richten ïn ënk'eTe gevallen niet snel
genoeg ter kennis van belanghebben
den worden gebracht, maar hel bleek,
dat ten departement© het mogelijke
gedaan wordt om daaraan tegemoet
te komen. Een plan, om deze berich
ten middels particuliere organisaties
s^ediger te verspreiden, Heeft de
Raad in overweging gehouden.
Daarna heeft ae Kaad met genoem
den ambtenaar van gedachten gowïs-
seld over do wijze, waarop in 'fc alge
meen het belang van do Ncderl. in
dustrie bij onderhandelingen der Nc-
derïahdscJio regeering mot vreemde
mogendheden over het sluiten van
handelsverdragen het best zou kunnen
worden gediend. Daarbij werd iu
hoofdzaak de technische zijde van dit
vraagstuk belicht. De Raad heeft ten
einde zich een juist oordeel over dit
onderwerp te kunnen vormen, besloten
zich over de economische zijde daar
van nog nader te doen voorlichten.
Verder heeft de Raad aan den Mi
nister van Arbeid, Handel en Ni.i
verheid op diens verzoek van advies
gediend over het eventueel nemen van
maatregelen tegen het kunstmatig
verzwaren van zooileder.
Ten slotte heeft de Raacl naar aan
leiding van de aanneming van het
wetsvoorstel van cle lieeren Braat en
De Boer over den zoogenaamclen zo
mertijd cn de beroering daardoor in
den lande verwekt, een schrijven vev-
zondeu aan den Minister van Arbeid,
Handel cn Nijverheid, waarin hij er
op wijst, dat zijn zienswijze over het
in dat voorstel behandeld onderwerp
nog volkomen gelijk is aan die, wel
ke is neergelegd in een adres, het
welk de Raad op 14 April 19. aan
den toenmaügen Minister van Land
bouw, Nijverheid en Handel, op diens
verzoek, heeft doen. toekomen en
welke zienswijze hierop neerkomt, dat
zomertijd voor het overgrootc deel van
het publiek en zeer zeker voor de in
dustrie belangrijke voordeden biedt.
UIT DE STAATSCOURANT.
Bij Koninklijk besluit is aan J. van
Reenen, op verzoek, met ingang van
ld April, eervol ontslag verleend als
burgemeester der gemeente Bergen,
met dankbetuiging voor do langdurige
diensten door hem als burgemeester
bewezen.
worden Overlian-
SPAARNDAM.
V e r k o o p i n g. Maandag werd
door notaris D. W. van Niekerk te
Haarlem in verkooping gebracht bet
perceel cle Pol SI c, bestaande uit
woen- =n wifkcllmiB met schuur.
Het perceel werd voor f 6200 opge
houden.
(VERVOLG VAM DE EIGEN TELE
GRAMMEN VAN HAARLEM'S
DAGBLAD.)
WEER EEN ERNSTIGE BRAND.
MILAAN (V". D.). Maandagavond
is een ernstige brand uitgebroken in het
stadhuis. De brand is nog niet ge-
bluseht.-
DE AMERIKAANSCHE BEZET-
TtNCSKOSTEN.
WASHINGTON. (Ned. Tel. As-
Daradloos van Aimepolis-L Staats
secretaris Hwhee heef.- antwoord ge-
eeven oi> het tweede voorstel der Geal
lieerde vertegenwoordigers te Parijs,
die cle onderhandelingen voeren om
trent de regeling van Amerika's eisoh
tot terugbetaling van de onderhouds-
aöstcn der Amorikaansche beze'tings-
troeoen in Duitschland.
liet antwoord wcrcl geseind aan den
Amerikansohen vertegenwoordiger te
Parijs en zal door dezen morgen ter
vergadering aan de geallieerde ver-
tegor.WCÖrdigcrs
digd,
VAN V/I LN A EN MEMEL.
KOWNO. (Orient.) De verklaring*
van Gakvanauskar in hot Lith.ausclic
parlement, waarin liii o.a. zeide tot
het uiterste om Wilna te zullen blij
ven strijden en den wensoh uitte Me
mel zoo sooedig mogelijk bij Lithauen
ingeluid wenschte te zien, heeft bij
de oppositïe-pari'ijen levendige kritiek
gevonden. Een motie van vertrouwen
in dc regeering werd slechts mot 38
stemmen voor en. 38 stemmen tegen
aangenomen.
STINNIS IN ITALië.
ROME (B. T. A.). Volgen- cle Tri-
buna heeft Stinnes een onderhoud gehad
met den onderstaatssecretaris van Bin-
ncnlandsche Zaken Finzi en heeft deze
cr aan Mussolini telefonisch versla^ van
gedaan. Over hét onderwérp der be
spreking wordt het stilzwijgen bewaard.
Naar de bladen melden heeft Stinnes
ook aan den Paus cn generaal Gaspari!
een bezoek gebracht.
ROME (B. T. A.). Volgens uit
Amerikaansche leringen verkregen mede-
deelingen is Stinnes weer vertrokken
zonder datgene bereikt te hebben waar
op hij gerekend had. Ten stelligste
wordt tegengesproken dat hij bij Quiri
naal noch Vatikaan een soortgelijke po
ging deed als bij de Amorikaansche de
legatie. Volgens het Giornale d'Ilalia
reist Stinnes .direct door naar Duitsch
land', en zal hij niet te Milaan komen.
HET PROCES TE PETROCRAD.
WARSCHAU (B. T. A.). De pre
sident van den ministerraad heeft bij den
Russischen gezant geprotesteerd tegen
het over aartsbisschop Cieplak gevelde
vonnis*
DE VOLKENBOND.
GENcVK (B. T. A.). De M on etni
sche Commissie uit den Volkenbond is,
na de werkwijze te hebben vastgesteld,
begonnen met de voorbereiding der
douane-conferentie, welke het voornaam
ste punt barer agenda vorinlj
OVERSTROOMINC.
BAGDAD, (Reuter). De Tigris is bui
ten zijn oevers getreden en hoeft het
land 12 mijl ten N. van Bagdad ge
heel overstroomd. Stammen zijn mot
lnin kudden naar Bagdad gevlucht.
Het water is thans vallend.
Koersen tot hedenmiddag 12 uur
(Medegedeeld door de Nationale
Bankvereeniging te Haarlem)
Dinsdag
Biljetten
Marken (rood)......
Marken ft 10.000...,
Marken a 1000 nieuw
Marken h5000-
Marken a 50000
Kronen
Francs (Fra-nsch),
Francs (Belgisch)..
Pond' Sterling
Dollars
Chèques
Berlijn
Ween on
Parijs
Brussel
Londen
New-York (Cable)
Amerik. Bankpapier.
0.0195—0.0210
0.01225 0.0130
0.01225—0.0130
0.0122*0.0130
0.01225—0.0180
0.007,-0.00'/.,
15.60—16.—
14.40—14.80
11.877.-11.927,
2.50— 2.55
0.0120—0.0123
0.0034-0.00377,
15.60-16.—
14,40—14.80
11.87—11.90
2.53— 2.54
EEN ONMISBARE INRICHTING. GEEN NADEELIG SALDO MEER.
OVERZICHT VAN HET TERREIN. EEN INTERESSANT NEVENBE-
DRIJF. HOE HET „SLACHTEN" GAAT.
Zestien jaar is het au alweer geleden
dat ons Openbaar Slachthuis in gebruik
werd'genomen.' Zooals tegen al wat nieuw
cn ongewoon is, werd cr in het begin
heel wat tegen „gemopperd-", maar nu
hebben alle belanghebbenden zich met
den toestand veicenigd en wordt het
Slachthuis door een ieder beschouwd
als een nuttige, onmisbare inrichting,
die van het grootste belang is voor den
algemeencn gezondheidstoestand.
Bovendien mag het een „troost" ge
noemd worden dat het Slachthuis nu
niet meer met een nadcclig saldo werkt:
het pleit voor de goede exploitatie, dat
er over het laatste boekjaar een kleine
winst is gemaakt.
Dat cr heel wat omgaat in het groote
gebouwen-complex, waarvan de lieer
Wcsseling -een teekening maakte, blijkt
uit dc volgende cijfers. In te?" werden
in ons Openbaar Slachthuis (dc naam
Slachthuis deugt eigenlijk niet,
want zooals straks blijken zal, is
feitelijk geen sprake meer van „slach
ten") 23000 dieren om het leven ge
bracht, in 1921 22000 en in 1922 25txx>.
Dit getal had nog grootcr kunnen zijn,
indien in 1922 niet ongeveer 600 Dccn-
sche koeien en ook nog flinke hoeveel
heden bevroren vlcesch waren ingevoerd,
welke invoer overigens zijn nuttige zijde
heeft gehad, want hij heeft prijsregclend
gewerkt.-
Ons piaatje laat duidelijk zien. welk
een grooten ontvang de geheele inrich.
ting liceftmijn bezoek aan het Slacht,
huis, waarbij dc directeur, Dr. F. P.
Keyscr, mij allerwelwillendst rondleidde,
duurde drie ttur cn nóg moest zich dat
bezoek boperken tot een vluchtig kijkje
hier en een oppervlakkig Overzicht daar.
Als alles in deze inrichting, waarin dc
wetenschap zich op gelukkige wijze aan
de practijk paart, moest beschreven wor-
den tot iu bijzonderheden, dan zou
daarmede een boekdeel van behoorlijken
ontvang tc vullen. zijn-
Laat ik eerst trachten, een indruk te
geven van dc declcn, waaruit het groote
gclicel op het terrein van ongeveer
2^000 Mz is samengesteld.
Er is één hoofdgebouw cn cr zijn ver-
schillende nevengebouwen.
Het hoofdgebouw bestaat uit twee
deelen, die gescheiden zijn door een
lange, breede gang. Aan het Slachthuis
spreekt men van de „vuile afdeeling".
die links van die gang ligt en de
„schoonc" die zich rcclus cr van be
vindt. Dc lezer vatte dat woord „vuil"
niet op als onzindelijk de bijnaam
wordt duidelijk als men verneemt dat
links de verschillende ?I.'.chihaIlcn zijn,
a.l. één voor runderen, één vooi varkens
cn één voor kalveren, niet de stallen voor
klein vee. Rechts zijn de machineka
mer met ijsfabriek, het koelhuis, het
vóórkoclhuis cn dc pckelkamcr. Langs
de zoldering loopt een dubbel lucht-
spoor, dat in verbinding staal met dat
aan de zoldering van de slachthalTen en
waarlangs de geslachte dieren getrans
porteerd worden naar het voorkoélhuis,
de weegtoestellen en de overdekte laad.
plaats. Bovendien is deze gang een
stekende hangruimte voor groot vee: het
gebeurt op drukke dagen wel, (Woensdag
is tegenwoordig een zéér drukke dag)
dat cr een So b. 90 stuks hangen.
Aan het einde van de gang ligt
groote darmcnwasscherij. waar de dar
men en magen der geslachte dieren wor
den schoongemaakt. Het eigenaardige
luchtje, dat in deze afdeeling „hangt"
is nooit geheel weg te krijgen, hocwpl1
bij den bouw natuurlijk op gerekend
(de vloer cn de wanden, zooals trouwens
ook in de slachthallen, zijn van steen)
dat hier dikwijls een geduchte schoon
maak moet worden gehouden.
Tevens is in deze afdeeling een wa
tertoren (de groote vierkante toren op
de afbeelding) gebouwd, waarin een re-
servoir met bronwater. Van hieruit loopt
een buizenstelsel door het geheele slacht
huis heen, dat het sclirobwatcr leven
voor het reinigen van dc inrichting.
Naast die bromvatcrieiding ligt de duin
waterleiding. 1-Iet water dat deze levert
wordt gebruikt voor het schoonwasschen
der geslachte dieren cn bij de fabricage
van ijs. Dc ijsfabriek is nu natuurlijk
niet in werking, maar op wanne dagen
werkt zij dag en nacht door. Het is mis
schien niet zoo algemeen bekend dat
het Slachthuis het „monopolie" heeft
van de ijsfabricage tc I-Iaarlcm niet
echter van de levering, want ook de ijs-
fabriek te IJmuidcn levert aan Haarlem
en omstreken.
Dit is wel een van de interessantste
afdcelingen van het Slachthuis de ijs
fabriek. Een bezoek aan deze „indus
trie" moet in den zomer wel de moeite
loonen. I11 dc machinekamer staan twee
zwaveligzu ureompressors, waarvan de
kleinste meer in 't bijzonder dient voot
het afkoelen van het koelhuis en dc
grootste voornamelijk bestemd is voot
de productie van ijs. In de ijsfabriek
twee generators. Bij continubedrijf
Op liet Zuid-Oostelijk gedeelte van lie>
terrein, liggen een aparte 'slachtplaats,
stal en darnuvasscherij voor de slacht-
paarden cn de slachthallen voor dood en
ziek vee.
Aan den Westkant van het hoofdge.
bouw is een overdekte laadiuimte voot
vlecscb. Do Noordzijde van het terrein
wordt ingenomen door het keurlokaal
vóór ingevoerd vlccsch, een uitbeen-
lokaal (waar de dieren die gesteriliseerd
moeten worden van de beenderen wor
den ontdaan en, iu stukken verkleind,
gezouten en daarna gesteriliseerd wor
den); de overdekte veemarkt (waar nooit
andere dieven dan kalveren komen) een
paardenstal voor de paarden der slagers
die met wagen en paard komen en ecu
•lrikaal,, waar voorwaardelijk goedge
keurd vleesch „over de vrijbank"
zooals dc term luidt wordt verkocht.
Dit eigenaardige woord „vrijbank" moet
zóó uitgelegd worden dat het vleesch
niet wordt vrijgegeven vóór hél deze
maar in 't Spaarne te laten lóöpcn.
Naast deze reimgingsinri'chring staat
een groote zinken loods, waarin de
auto's voor den buitendienst zijn g©.
huisvest. Deze auto's, waattegen kort
nadat zij aangeschaft waren eenigc op
positie is gevoerd, omdat men meende,
dat,te dure merken waren gekocht, zijn
gebleken onontbeerlijk tezijn. Ook zou
een mindere qua li teil niet vo'daan heb
ben, want de wagens krijgen heel wat
tc verduren, vooral in den winter o p
modderige buitenwegen! Het is immers
hekend dat het personeel van het Slacht
huis levens belast is met het verrichten
nog twee stallen voor runderen. De die
ren mogen hier niet langer dan 24
staan zonder 'voeding; met het oude
„uïthongeringssystcem" is dus gebro
ken. Boven de staileu zijn hooizolders,
er naast is een kleedlokaal voor de sla
gersgezellen.
En nu moet ik toch ook wat over he
slachten -nieedeeleil.
Wie hierbij iets „griezeligs'-' hoopt t
vernemen, moet ik teleurstellen in d
Slachthuizen wordt tegenwcoidig nie
.geslacht", er worden dieren, di
van de keuringen in de omliggende ge- VQor d'c consumptie bestemd zijn, ge
meenten Haarlemmerméér, Haarlem
morlicdc en Spaarnwoude, Spaamdam,
Schoten, Bloemendaal, Zandvoort, Heem
stede en Benncbrock, tezamen een bevol
king tellende van 76000 inwoners, bijna
zooveel als Haarlem alleen. De dienst
van bet Slachthuis is dus bijna ver
dubbeld!
HET GEBOUWEN-COMPLEX VAN HET SLACHTHUIS.
groote toonbank bereikt heeft. Het
vleesch dat hier- wordt verkocht, is af
komstig van dieren, die, nu ja, niet on-
'•oorwaardelijk goedgekeurd konden
worden, maar wier vleesch, na een zorg-
uldige behandeling te hebben onder
gaan, toch nog uitstekend geschikt is
•oor consumptie. Wij hebben zuo'n stukje
.ccttyj gesteriliseerd vleesch geproefd en het
den zomer kunnen deze jier etmaal smaakt© eenigszins flauw of „doodgc-
,u,.-- tr rt ..„1.. kookt", maar overigens zeer goed.
Eveneens aan de Noordzijde van hot
terrein Staat de woning van den hoofd
inspecteur.
Achter op het terrein maakt dc bezoe
ker kennis met een voor elk Slachthuis
zeer precaire afdeeling de reinigings
inrichting, waar al het vuile sehrobwa-
ter, waarin zich bevinden: bloéd, mest
cn meer organische si
100 ïi 1200 staven van 25 K.G. ople-
eren. In de tweè ijsmagazijnen kan
een voorraad geborgen worden van on
geveer 1500 staven. De capaciteit van. dc
fabriek is grooter dan voor Haarlem en
dc directe omgeving noodzakelijk is, zoo-
dat ook ijs naar andere plaatsen kan
worden afgeleverd. In den zomer wordt
ook dikwijls een gedeelte van hc;
rirekken door ijshandclarcn te Am.
am, en in September en October
wordt soms eeii hoeveelheid geplaatst
tc IJmuidcn voor dc verzending van 1
lie haring.
Links van den ingang van het terrein
staan het administratiegebouw en dc
directeurswoning.
De bovenverdieping van het adminis
tratiegebouw wordt ingenomen door de
laboratoria. Hier wordt het wetenschap
pelijk gedeelte van het slaclnhuisbe-
drüf uitgeoefend; langs scheikundigen
cn microscopischen weg wordt hier uit
gemaakt aan welke ziekte een koe of
ander vee geleden heeft. Meestal
blijkt dit tuberculose te zij.11.
Rechts van den terreiningang staan
nog verschillende gebouwen: een lokaal
voor dc Rijksambtenaren belast met het
verificceren van liet rundvee, een kamer
voor den hoofdinspecteur cn een voor de
inspecteurs (keurmeesters), het schaft
lokaal der werklieden, een magazijn en
de kantine, waar dc slagers,
II latuur-
laag:- biologischcn j lijk wel eens cenigen tijd, moeten wach-
weg van al deze onreinheden wordt ge- ten, dien tijd kunnen doorbrengen on-
zuiverd. ilct zou toch niet aangaan en der het genot van een kop koffie of een
tegen de eischen cener goede hygiene andere nict-alcohol-houdchdè verver-
indruischen dit verontreinigde water zóóscning. Ten Zuiden van diL gebouw zijn
dood of, om het nog zachter !.n si ach 1-
h'uistaal (dit lijkt een contradictio in
terminus „zachte slachthuisiaal") uit te
drukken bedwelmd, of verdoofd. Ilct
griezelige schouwspel van het ouderwet-
sche „slachten" wordt gelukkig niet
meer vertoond.
Ik heb in de slachthallen koeien en
varkens zien „bedwelmen" en ik bea ei
heel kalm bij gebleven. Dit bedwelmen
gaat bij alle dieren volgens betzelfde
systeem, dat berust op het verwoesten
van de groorc hersenen, waardoor dc
dieren weliswaar niet onmiddellijk
dood maar wel in één seconde absoluut
gevoelloos worden. Alleen worden zij
naarmate van hun geaardheid eenigs
verschillend behandeld. Dc koeien,
doodstil staan, krijgen door middel
het sphietmasker, met één hamertik een
kogel in den kop én vallen dan onmid
dellijk, als door den bliksem getroffen,
neer. Van alles wat er verder met haar
gebeurt, voelen zij niets meer. Met de
varkens gaat het eenigszins anders.
Deze spekleveranciers toch plegen, zoo
als bekend is. wanneer zij worden „las
tig gevallen" (cn dat worden zij
eenmaal in het Slachthuis als hun laat*
te uur gekomen is) niet alleen
ven als een oordeel te maken, maar
ook in spijt van hun logge vormen zeer
beweeglijk tc zijn, zoodat het onmo
gelijk is hen met hel schictmasker te
behandelen. Zij zouden eerst gedwongen
moeten worden lot stilstaan en, omdat
dit onmogelijk is, dwingt men hen tol
„stiï-bhngcn", volgens een methode
waarvan de eer, haar uitgedacht te
hebben, aan een Duits chef toekomt. Het
varken wordt n.l. eerst uit den stal op
een ijzeren brug, met schuin opstaande
wanden, gedrevendaarna laat men,
(verraderlijk zult u zeggen, maar het is
voor het bestwil van het dier) den bodem
van dc brug onder hem wegvallen. 11 e:
varken zalct nu wat, hangt 'usschen de
beide wanden van de brug, kan niet
of achteruit en nog veel mindei
op zij. Nu is het mogelijk hem met groo
te zekerheid niet den „pcrcuteur" een
flinken stool midden in den kop toe te,
brengen door middel van een veer
•liegt hem een pen in den kop en van
vat er nü verder met hem gebeurt weet
ook het varken niets. Aj hei vee Wordt
na het bedwelmen natuurlijk „besto
ken", om het tc laten verbloeden en
gedurende die bewerking trekken de
dieren nog wel met dc poolen, maar dit
zijn zenuwbewegingen en geen uitingen
van pijn.
De varkens gaan na het „slachten" in
dé broeikuip, waarin in water van 60
70 gr. Celsius de haren uit de haar
zakjes van de huid loslaten. Op de
schraptafcls worden de huiden dan
verder schoongekrabdeen enkel haar
dat nog is blijven zitten wórdt afge
schoren.
Aan de slachthal voor de varkens
grenst de darnuvasscherij, waar de dar
men worden schoongemaakt, om later ta
dienen als omhulsel voor verschillende
worstsoorten.
Voor het klein vee, de kalveren en de
schapen, is er een afzonderlijk© slacht
hal, waarin ook het bevroren en het
Deensche vlcesch wordt opgehangen.
Nog enkele „verspreide /opmerkin
gen".
Woensdagmiddag is het altijd zeer
druk in het Slachthuis; het is voorgeko
men. dat er dan 66 koeien op één dag
werden geslacht. De verbindingsgang
tus.schen de „schoone" cn de „vuile'-
afdeeling hangt dan vol cn is dan eigen
lijk nog niet breed genoeg.
Er hebben geregeld veel noodslachtin-
gen plaats. Het vleesch van roo'n nood-
slachting afkomstig, wordt als het nog
voor de consumptie geschikt is „over
de vrijbank" verkochtis het on geschikt
dan wordt het verbrand onder de ketels,
die voor de warmwatervoorziening
dienen.
Voor noodslachtingen moet het Slacht
huis dag en nacht open zijn; er is dan
ook een dag- en een nachtportier, want
midden in den nacht kan er plotseling
aanvrage voor een noodslachting
komen.
Van de zwavéligziutr-cömpressors in
machinekamer dient als gezegd
de grootste voornamelijk voor de pro
ductie van ijs, de kleinste meèr in 't
bijziondcr voor ,het afkoelen van het
koelhuis. In dit koelhuis zijn 125 kool-
cellen, dié door de slagers gehuurd kun-
worden. De afkoeling van deze fuim-
m het voorkoelhuis tot 3 S o gr.
Celsius geschiedt door afgekoelde lucht.
Houten buizen laten als 't ware
koude lucht vallen en zuigen dc warme
lucht weer op. De ventilator, die de
niC' lucht uit het koelhuis vandaan
t, stuwt deze daarna door een zwa-
regen van tot 9 gr. C. afgekocideti
pekel weer het koelhuis in.
Onder het koelhuis zijn pekelkelders
n vleesch, vooral spek, te zouten. Kou
de pekelbuizen brengen hier de tempe
ratuur op 8 a 10 gr. C.
Enkele gazons cn bloemperken en een
groote verscheidenheid van heesters en
boomen geven aan het geheele terrein,
vooral in den zomer, een vriendelijk,
smaakvol voorkomen, beeld van den ge-
moedcliikcn, prcitigen geest die heerscht
tusschen den directeur, het personeel
en dc slagers, die zoo vaak lnin schreden
naar de Slachthuisstraat moeten richten 1
