Haarlem's Dagblad | 1923 | 27 maart 1923 | pagina 1

OM ONS HEEN

Muziek.

40* Jaargang No. 12202

Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen

DINSDA6 27 MAART 1923

HAARLEM S DAGBLAD

ABONNEMENTEN per 3 maanden Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek

is (kom der gemeente) 13.57l/i- Franco per post door Nederland 13.871/» Afzonderlijke nummers f0.15. Geil

een Agent gevestigd

|P immers fO.l"

iustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstreken lO.bl1/,; franco per post 10.65. Pest Cire 88810.

Uitgave der N.V, koureas Coster, Directeur-Hoofdredacteur J. C. PEEREBOOM, Telefoon 3082

ADVERTENTIEN: Van 1—5 regels f 1.75; iedere regel meer 35 Cts. Reclames 60 Cts per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Tvraalfstuivers-advertentiën van Vraag en aanbod van 1—4 regei: 60 Cts
per plaatsing, elke regel meer 15 Cts. a eontantballen het Arrondissement dnbbele prijs.

Directie et» Administratie: Groote Heutstrsst ®3. Teleloonnrs. Redactie 600 en Administratle724

BIJKANTOOR voor Santpoort, Veleen, Velseroord, Wijkeroog, lJmuiden, Beverwijk enz. DR1EHUIZERKERKWEG 2, VEL8EN, TELEFOON 352*

DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.

EERSTE BLAD

Heden.

DINSDAG 27 MAART.

Stad sschouwburg, Wilsons pi e ijv.
Het Schouwtooneel, „Wat het leven
verwoest", S uur.

De Nijverheid: Nederl. Montessori-
vereeniging, voordracht met licht
beelden van dr. Godefroy, Amsterdam
en ledenvergadering 7 3/4 uur.

Kunsthandel F. H. Smit. Groote
Houtstraat 69Tentoonstelling; van
schilderijen, door K. A. van Eek, to6

Tea-room I.uxor Theater, Groote
Houtstraat: 's middags 3.3U—5.30 en
's avonds 811 uur: Concert.

Cinema Palace Foyer: Middag en
Avondconcert 3.306.30 on 811 uur.

Bioscoopvoorstellingen.

WOENSDAG 28 MAART.

Gemeentelijke Concertzaal: Buiten
gewoon orkest Ilaarl. Orkest Ver., 8

Schouwburg Jansweg: Filmavond
der afdeeling Haarlem en Omstreken
van de Vereeuiging „Nederlandsch Fa
brikaat", 8 uur.

Remonstrantsche Kerk: Lezing voor

de Orde van de Ster in het Oosten, 8

Café Brinkmann: Buitengewone le
denvergadering der Ilaarlenische Bach
vereenigmg, half vijf.

Hotel Lion d'Or; algemeene verga
dering van aandeelhouders der N. V.
Maatschappij tot exploitatie van on
roerende goederen „Door Eendracht
Sterk te Schoten, 8 uur.

Kunsthan 'el F. H. Smit. Groote
Houtstraat 69: Tentoonstelline van
schilderijen, door K. A. van Eek, 10—6

Ten-room Luxor Theater, Groote
Houtstraat: 's middags 3.30—5.30 en
s avonds S—11 uur: Concert.

Cinema Palace Foyer: Middag-en
Avondconcert ..30 —5.30 en 311 uur.

Cincma-Paloce, Groot© Houtstraat:
Bioscoopvoorstelling 's nam. 2,30 en
's avonds 6 uur.

Schouwburg De Kroon, Gr. Markt
Bioscoopvoorstelling 's nam. 2.30 eD
avonds 8 uur.

Luxor-Theater, Groote Houtstraat'
Bioscoopvoorstelling 's ncm. 9 30 on
's avonds 8 uur.

Scala-Theater. KI. Houtstraat 77:
Bioscoopvoorstelling 's nam. 2-30 en
's avonds 8 uur.

Bloemendaa 1. Tentoonstel
ling in Hotel „Vreeburg" door Jan
Teders betreffende de economische
huishouding en hare toepassing. Te
half vier voordracht over hot gebruik
van electriciteit in de huishouding-
Te 8 uur: Demonstratie van het ekc-
trisch koken.

No. 3165

Vermindering van het aantal
Houtconcerten.

De Haarlemsche Orkesb-voreeuiging
houdt in den Jaatsten tijd wel onze
aandacht bezig vooreerst in muzi
kalen zin, want het orkest en de con
certen worden hoe langer hoe beter,
maar ook in exploitatieve bcteekc-
nis, want... wo du nicht bist Hen-
Organist, da schwcigcn alle Flöte.
Met welke aan de kunst ontleende
uitdrukking dan nota bene bedoeld
wordt, dat je niets tot stand kunt
brengen zonder geld.

Dit bewustzijn is het dool van het
tegenwoordige bestuur der H. O- V.
en zoo zien wij de gelukkige combi
natie een kunstenaar vóór het or
kest en een koopman vóór bet be
stuur. Er zijn menschen, die aan dat
woord ccn minder gunstige gedachte
verbinden: „een koopman", zeggen
zc en trekken hun neus op, „een man,
die voor een gulden probeert van dc
hand te doeu, wat hij voor een dub
beltje heeft ingekochtFoeiBe-
krompener kan het niet en als er tijd
en gelegenheid voor is, zal ik eens
uitoenzetten, hoe onmisbaar een goe
de koopmansstand voor een land en
voor de wereld is. In ieder geval gaat
de vergelijking tusschen het dubbel
tje en den gulden voor de Concert-
vereeniging niet op, die in de laatste
jaren altijd een gulden neeft uitge
geven, terwijl ze maar tachtig cent in
kas had- De overige twintig moesten
bij elkaar gebedeld worden. Moet dat
zoo doorgaan I „Neen", zegt de .koop
man in het bestuur der H. O. V.,
„daar moet een einde aan komen, mijn
onderneming moet op steviger basis
staan. Winst behoef ik dan wel niet
te maken, hoewel ceu appeltje voor
den dorst lang niet kwalijk zijn zou,
maar mijn ontvangsten behooren in
ieder geval de uitgaven te dekken".
En zoo heeft hij dan wat we in zaken
noemen een tusschenlijdschcn balans
gemaakt en geconstateerd, dat het
winterseizoen een overschot heeft op
geleverd, maar dat het zomerseizoen
stellig weer dit saldo zal verslinden
en bovendien een tekort opleveren
van drieduizend gulden, wanneer niet
bijtijds de ontvangsten worden uitge
breid.

Nu doet hij moeite om het zoover te
brengen. Is dat niet een lofwaardig
doelï En wanneer wij nu het woorci
koopman door organisator vervangen,
dat veel vriendelijker klinkt, niet zoo
rechtstreeks op de portemonnaie af,
zijn we dan niet rijp om wat er volgt
met practische gemoedelijkheid te
bekijken?

Het middel namelijk, waarmee het
bestuur van de II. O. V. het dreigen
de gat wil stoppen, zal op het eerste
gezicht zekere ontstemming opwek
ken namelijk om de twee wekelijk-
sche zomerconcerten te verminderen
tot een, op Woensdagavond en het an
dere, van Zondagmiddag, te vervan-
gen door een concert tegen entree op
Zondagavond.

Zoo krijgt dc H- O. Y. haar Zondag
middagen vrij voor concerten buiten
de stad die geld opbrengen en stijft
daarbij nog de kas met dc entréegel-
den van de Zondagavonduitvoering.
Maar...- het traditioneele Zondagmid
dagconcert in den Hout verdwijnt.
Ziedaar de heuvel, waar wc over heen
moeten. Is die nu wezenlijk zóó hoog?
Of zou het eigeulijk maar oen mo.s
hoop zij 111

Laat ons de zaak nuchter bekijken
en beginnen met te constat.eeren, dat
de buitenconcerten jn 't algemeen al
lang hun eigenaardige waarde ver
loren hebben dat is te zeggen voor
diegenen, (lie kwamen om de muziek.
Strijkmuziek komt niet. komt nooit
tot haar recht in de vrije natuu v Men
kan daarover allerlei nnnie .beschou
wingen houden, mn.-.r zóó slaat de
zaak en niet ardei De k'an van
violen is veel te teer voor oen onbc
grensde "m r-arin bovendien

nog fietsers bellen, auto's toetoren,
wagens rollen, inenschen schuifelen
het is mogehjk, dat de musici hun
tonen zelf nog liooreu on misschien
ook nog de eerste rij van dc toehoor
ders, maar verder draagt het geluid
ook niet en pas wanneer dc hoornis
ton of dc cornettist het instrument aan
den mond zetten, krijgt hij die het op
25 meter afstands bijwoont, ook een
klankje mee. Strijkmuziek in de zaal,
blaasmuziek in clc open lucht. Zoo
hoort het. Maar waarom geeft de H.
Q. -V., zal men zeggen, dan geen
blaas- of harmoniemuziek meer

Hier raken wij aan de ontwikkeling
van de uitgevoerde muziek. Toen di
recteur Kriens in Haarlem kwam,
niaakto llaarlemsch muziekkorps
voornamelijk harmonie en het is zijn
groote verdienste geweest, dat hij na
veel inspanning en studie met het
zelfde orkest ook symphonie (strijk))
muziek heeft weten te geven want de
symphonic is de ware uiting van goe
de muziek. Voor harmonie is weinig
of geen muziek direct geschreven, het
harmonie- en fanfarekorps brengt bij
na niet dan afgeleide, bewerkte mu
ziek ten gehoore, die oorspronkelijk
voor strijkorkest is geschreven.

In die richting is men verder ge
gaan. Bij de musici van beroep raak
te de harmoniemuziek op den achter
grond. liet is nu al zoover, dat de
jonge musicus niet meer zooais vroe
ger, twee instrumenten bespee.tde
viool voor den winter, de klarinet, of
een ander blaasinstrument, voor den
zomer hij bepeikt zich tot- het eenc
of het andere en tracht daarop mees
terschap te verkrijgen. De LL. O.
zou dan ook geen harmonicconcerten
meer kunnen geven, al wilde ze. De
krachten zijn er niet meer voor te krij
gen. Zoo is het hier, zoo is het el
ders. Ook te Utrecht is het muziek
korps ontslagen van de tuinconcerten.
in Tivolidie w orden voortaan, als ilT
wel ben ingelicht, door harmoniekorp
sen van liefhebbers gegeven- En hier
moet het denzelfden kant uit. Toen
de nieuwe directie van onze H. O.
V. de harmonieconcerten afschafte,
hebben wij ons daartegen verzet, met
de bedoeling om een traditie te be
houden. Maar tegen den stroom wil
len oproeien is onverstandig. En nu
dan toch blijkt, dat de beroepsmusici
zich tot de svmphoniemuziek wen-
schen te bepalen, schiet ons niets
anders over, dan daarin te berusten
en ons zelf niet langer wijs te maken,
dat de strijkmuziek in de tent in den
Hout ons genoegen doet. Ze heeft
geen zin. De strijkers maken op een
kleinen afstand gezien den indruk
van marionetten en de dirigent van
een welmeenend man, die zich voor
niets vermoeit. Waarom zouden wij
dan, nu de H- O. A". om stoffe
lijke redenen van de helft van dien
onaangenamen plicht ontslagen
wenscht te zijn, ons daartegen ver
zetten

Maar de traditie dan, de traditie
van ZopdagmiiidagmuziekDaarvoor,
zou ik_ zeggen, is een andere oplos
sing. Er bestaan in Haarlem verschil
lende vereenigingen van liefhebbers,
die op verdienstelijke manier harmo
niemuziek ten gehoore brengen. Als
het mogelijk zou zijn, met nen een
overeenkomst te treilen voor een aan
tal Zondamniddagconcerten, dan ware
de moeilijkheid opgelost. Ook hier
voor zal wat geld noodïg zijn, maar
dat moet gevonden kunnen worden.

Wat za! de Raad ervan zeggen?
Ieder jaar is, wanneer het verhoogd
subsidie ter sprake kwam, er op aan
gedrongen, dat de II. O. Y. zichzelf
bedruipen zou. Men heef: gezegd:
„laat het korps meer uitvoeringen
buiten dc stad geven", ofschoon wel
verzuimd wcru cr hij te zeggen
waar, en wie die betalen zou. Maar

nu komt de II. O. V. zelf en ziet kans,
de Zondagmiddagen productief te
maken waarom zou dat geweigerd
orden In ieder geval blijft de
oensdagavond uitvoering in den Hout
nog over-

Zóó is dus de stand van ïaken. Een
uitstekend symplionieorkest, kostbaar
bezit voor Haarlem, algemeen in den
lande geprezen, dat ons Haarlemmers,
binnen de muren der concertzaal, op
oedt in het begrip van goede mu
ziek; een bestuur der H. O. dat
het beheer en de administratie zoo
danig wenscht in te richten, dat sub
sidie verhooging en bedelpp.rtijtjes niet
meer noodig zullen zijn. Wat kan de
Raad daarop anders antwoorden dan

Voor de traditie der Zondagmiddag-
concerten va'.t er allicht te praten met
een goed omateur-harmoniekorps.
Niets gemakkelijker dan namen tc
noemen. Maar waarvoor, iedereen
kent ze.

J. C. P.

SïaösBleaws

KENNEMER INSTITUUT VOOR

LICHAMELIJKE OPVOEDING.

Onder bijzonder groote bc'uugstei-
üng had Maandagavond in „Je Flora"
bioscoop aan den KI. Houtweg de
officicele opening plaats van het Ken-
Instituut voor Lichamelijke
Opvoeding. Yan de vele aanwezige
autoriteiten noemen wc de heeren A.
H. Gerhard, lid van de Tweede Ka
mer der Staten-GeneraalP. Otto,
lid van het college van advies voor
Lich. Opv- Yv. II. Nij sten, inspec
teur dei Lich. Opv. in de 1ste in
spectie A. G. Boes, districtsschool
opziener: P. E. Bredéc, arrondissc-
ments-schoolopziener 11, L. Warnier,
inspecteur van den dienst der Lich.
Opv. in Haarlem. Verder gaven
biijk van hunne belangstelling do
heeren J. H. Luiting, voorzitter van
de Yereeniging van Leeraren en On
derwijzers 111 de .gymnastiek in Ne
derland L. J. A. v. Ekercn. voorzit
ter van hot Gewest Noord Holland
van het Kon. Ned. Gymnastiek Ver
bond; lr. 11. van Mourik Broek
man, directeur van de Jc II. B. S.
rnet 5 jarigen cursusDr. Donk,
directeur van dc 2e H. B. S. met 5-
j. c. Dr. C'. Spoekler, rector van het
Gymnasium Van Dorp, rector van
hot Chr. Lyceum en vele andere
vooraanstaande personen op onder
wijsgebied.

De openingsrede werd uitgespro
ken door Dr- W. E. Me re ris, voorzit
ter van het Kennemer Instituut, waar
bij spreker het zoozeer op prijs stel
de, dat zooveel autoriteiten aan do
uitnoodiging gehoor hadden gegeven.

Spreker schetste do opleiding van
den vroegeren, den tegenwoordigen
en den toekomstigen leeraar in
lichaamsoefeningenhij schetsto het
doel van de oprichting van het Ken-
nemer Instituut, namelijk do oplei
ding van den lcerac.i m lichaamsoefe
ningen, hoewel de laatste 10 jaren
al verbeterd, uit te breiden, zoodat
de leeraren 111 lich. oef. hun collega s
in andere vakken kunnen evenaren.
Daarom stelt het Kennemer Instituut
als eisch om als leerling aangenomen
te worden, liet diploma 3 jarige n.
B. S., terwijl het in de bedoeling ligt
om 111 de toekomst te eisehen diploma
3 j. H. B. S. of daarmede gelijk ge
steld diploma-

Spreker juichte het toe, dat 111 het
college van leeraren aan bet Kenne
mer Instituut zitting hebben willen
nemen twee medici, die een speciale
studie hebben gemaakt van de licha
melijke opvoeding, vijf leeraren in li
chaamsoefening, die specialist zijn;
voorts een leeraar voor natuurkunde,
een voor scheikunde, "v erder deelde
spreker mede, dat het Kennemer In
stituut zich niet alleen zal bezighou
den met opleiding voor examens,
doch ook contact wil houden met do
sportwereld in Haarlem en omstre
ken. waartoe een sport commis
sie ïn het leven is gevormd, bestaan
de uit de heeren Van der Mey atlilc-
t-iek), Dankelman (voetbal), Wilson
(korfbal), Kuhneman 'gymnastiek!,
JDuverge (zwemmen), Tollenaar
.roeien en zeilen), Amesz (schennen),
Lambooi (kaatsen), Moiiérus Jennisj,
Kensen (worstelen). Voorts zijn nog
uitgenoodigd leden van den Hockey
ibond, Boksbond, en Cricketbond. De
ze sportcomraissie is in het leven ge
roepen om meer bekendheid te geven
aan de diverse takken van sport, o.a.
door het houden van lezingen, 6port-
demonstraties, enz.

Het Kennemer Instituut is reeds
ee-nige maanden aan den arbeid. Door
bijzondere omstandigheden kon eerst
Maandag de officicele opening plaats
vinden. Heeds In November werd door
prof. Martin een lezing gehouden voor
het Kennemer Instituut. Verder is
een cursus voor opleiding van sport
leider in vollen gang.

Er is reeds dank zij de bemoei
ingen van dr. de Vletter toezegging
gedaan, dat het Kennemer Instituut
de beschikking zal krijgen over hc:
Kennemer Lyceum, «Int gebouwd zal
worden aan den Juliana weg in Over-
veen, waarin zijn: leslokalen, aula,
laboratoria, gymnastiekzaal en waar
bij sportterreinen en overdekte zwem
inrichting, in één woord een ideaal
opl e i d i ngs in st it uut

Als tweede spreker trad naar voren
de heer J. II. Luiting, voorzitter van
de Yereeniging van Leeraren en on
derwijzers in de gvmnasti -k in Ne
derland. die de oprichters kar! I j*

iting van

ding, breeder, dieper, doch er kwam
steeds nul op het request. En toen de
regeering achterwege bleef, is nu 10
jaar geleden door het particulier ini
tiatief een instituut in Amsterdam op
gericht. later een in Den Haag, cn
verder kleine als m Groningen,
Utrecht, Haarlem

Spreker uitte de wensch, d it het
Kennemer Instituut grootseh van
opzet het Amsterdamsche zal over
treffen, omdat dit dc zaak, waar het
om gaat, ten goede zal komen.

Vervolgens sprak de heer L. J. A
van Lkeren, namens het Koninklijk
Ned. Gymnastiek-Verbond. liet 1\. N.
G -V., aldus spreker, is geen vakver-
eeniging, is ecu verecniging van vrou
wen en mannen, die overtuigd zijn
van het nut der lichaamsoefeningen
en daarom deze ook beoefenen. Zon
der medewerking van technisch onder
legde mannen kan het K. N G. V.
niet. spreker hoopte, dat het Kenne
mer Instituut veel succes in zijn
streven zou hebben.

Thans was het woord aan Dr. \V.
P. Hubert van Blijenburkh, die cp
dezen openingsavond een lezing hield
over het Zweedsche stelsel van gym
nastiek. Op duidelijke wijze gaf spre
ker ccn uitlegging van zijn idééën. Na
een uiteenzetting te hebben gegeven
groepecring der oefening, de
soort oefeningen, de opeenvolging van
de diversen oefeningen, wera het ge
sproken woord verduidelijkt door een
film, opgenomen aan de militaire

mnastiekschool in Utrecht

Bij zijn inleiding wees spreker er
op, hoe de lichamelijke opvoeding
nog zoo verre ten achter staat bij de
geestelijke; dat vroeger liet tlage-
lijksch leven voldoende lichamelijke
•u'öeld gaf, maar nu anders ls. meer
foersen-, minder spierarbeid. Wanneer
er spierarbeid is, dan is deze meestal
éénzijdig, dus moeten als tegengift,
lichaamsoefeningen worden gedaan.
Op school begint het al; een kina
heeft behoefte aan beweging; er
wordt t-c veel tijd besteed voor intel
lect ueele en Ie weinig aan lichamelij
ke ontwikkeling. u leeren veel wat
we< later nooit- meer noodig bobben;
maar voor een sterk physieU, ten
goede gezondheid, wordt niet gezorgd.
Wel worden vee! Kweekscholen opge
richt, doch een instituut voor oplei
ding vnn leeraren in Uchnaitis-oefe-
ningen bestaat niet.

Bij de indeeling der lichaamsoefe
ningen op physiologlsohen grondslag
deelt dr. Hubert v. Blij» nbtirgh de
oefeningen in: 1. Hygiënische: 2. prac
tische gymnastiek; J. sportieve oefe
ningen. Hygiënische gymnastiek,
welke nuttig is voor het iiageüjksche
leven, practische oefeningen voor het
beroep, sportieve oefeningen als ont
spanning.

Bij de Indeeling van de leerstof:
oefeningen indeelen, als snelheid der
oefeningen; correctief karakter. De
lesindeeLng, duur en opeenvolging
der oefeningen, practische en liygicni-f
sehe oefeningen, dc volgorde zóó, dut
bij afwisseling alle spiergroepen
werkzaam zijn; de toestellen aldus,
dnt klassikaal onderwijs mogelijk is.

Na een korte pauze kwam als twee
de redenaar dr. J. H. O. Ileys met een
lezing over het Haagsche stelsel van
schooigymnastiek. Verwijzende naar
enkele punten, door den vorlgen spre
ker aangegeven gaf spreker aan waar
in het Haagsche stelsel van liet
Zweedsche afwijkt. Ook hier gaf een
film een duidelijk beeld van een
gymnastiekles.

Tenslotte dankte dr Merens beide
sprekers van den avond en beval het
Kennemer Instituut in de belangstel
ling van allen aan.

GOEDKOOPE MELK.

Maandagmorgen verscheen een
melkboer in de Klarenbcekstra.it
(Leidsche kwartier) en bood zijn melk
voor 15 cent de liter aan. Van alle
kanten kwamen de huismoeders met
kannen of pannen aandragen, zoodat
de melkboer spoedig uitverkocht was.

GEVONDEN VOORWERPEN. - Terug
te bekomen bij: Schiller, Vooruirgnngstr.
95, broche, Politiebureau. Amsterdam,
Warmoesstraat 43, bankbiljet «tusschen
9 uur v.m. en 4 unr n-m.) v. Klaveren,
Gen. de Wetstraat 6rd.. bal, J. v. d. Kas
tcelen, Hoofmanstraat 30, wollen das. Zit
man, Hannenjanswog 65, dop van een rak
lantaarn, J. W. Willemse. Delftstraat 1.
hondenpenning, Th. Koekenbier, KI.
Houtstraat 77rd., brum giaeé handschoen,
Fr. Hoeufft. Kenaupark 21. U. K. Kerk
boekje, Kennel Faun-a, Parklaan: grijs
witte kal, gebracht door Beijcnberg, Kou
denhom 1, II. Coccoris, Kruisstraat 33,
matrozenkraag, D. v. Kampen. Oranje-
boomstraat lSrd.i wollen muts, H. Bok, J.
F. Helmcrss'.rasi 8, medaillon, E. T.
Sweers, L. Vcerstraat 9. pantalon, D.

Bloemzaad. Rozcnprieclstraat 87, pakje
naaiwerk. Koelemry, Paarlaarsteeg 7,
bruine portemonnaie, B. C. y. Dantzie,
Patrimoniumstraat S, ring, N. v. Loersum,
Oranj'eboomslraat 59. kinderschoen!je, A.
Meyer, Molcnsteeg 9a, bruin kinderschoen-
tje. Kaarselaardorveer, Spasme 10, ring
met sleutels, E. Vogel. Bcrcsteynstraat 17.
paar sokken, H. Jas. Ged. Raamgracht
GO. blauw taschje. Ketting. Klorastrvit 12.
grijszwart taschje. Buwolda, Wilhrlmina

EVANC. LUTH. GEMEENTE.

Door den orgauisl der Evang. Luth. Ge
mconté te Haarlem, den heer W. H. Bicle,
ral een uitvoering ran gewijde muziek
worden gegeven op 29 Maart (Witte Don
derdag) 'r avonds om 8 uur in d« I.uth.
Kerk. Witte Hecrenstraal. met welwillende
medewerking van Mej. Mies Je I».

:t. Voor;

ging heeft ie;ds 50 jaar achtereen de
regcermg gevraagd 0111 betera óplei-

lie

Fiai

Evang. Luth. 7.
De toegang is

Het Tooneel

SARAH BERNHARDT

Betrekkelijk onverwachts is het be
richt van Sarah Bernhardt's dood
toch nog gekomen-. Haar leven cn
haar kunst schenen onverwoestbaar.
De laatste berichten, die wij over haar
laasn, meldden nog van een tournee
door italié, een dagelijksch optreden
voor een film ie Parijs cn haar toe
bereidselen voor een serie voorstellin
gen in het Theatre Kdouard Vil in
een nieuw stuk van Saeha Guitry!

Welk een ongekende vitaliteit van
een 78-jarlge vrouw, die lichamelijk
haar was tijdens den oorlog eon boen
geamputeerd zoo zwaar geleden
ii-nd!

Van hol Oogenbllk af van haar eer
ste groole succes in Coppeè's L e P a s-
s a 11 t tot aan haar dood is zit dc veel
besprokene geweest. Beclnme-zucht
was deze grooie artiste nooit vreemd.
Te veol 1111 cc'iien is wel eens op hel
zonderlinge" van la „disine Sarah"
de aandacht geye;ticrrl. De rozenhou-
ton I 'Ukl'-t en de wilde dieren, waar
mee zij alt:id reisde, hebben bil pen
doe) van liet publiek bijna meor be
langstelling gewekt dan haar onge
ëvenaard tuAnt. Maar hoe bijkomstig
was dat alles vergeleken liii haar
goddelijke kunst! Meer dan een halve
eeuw is zij de beroemdste vertegen
woordigster van de Fransche tooneel-
speelkunst geweost. Van hel einde van
het tweede Keizerrijk af tot in den
grooten oorlog toe heeft zii geschu
ierd op het tooneel.

Voor schr.ivers van drie periodes is
zij ile Ersniale medewerkster geweest.
Aan Victor Hugo, Victorien Sardou
en Edmond Rofitand heaft zij haar
,,-voix dor geleend en aan hun we»
kon meerderen roem gegeven.

En in haar levensavond Irad zii nog
on in werk vnn de verteeenwoordi-
t->,"s» dor ion-gst? «-enrratia a's Maurice
Roland en Saeha Gultry.

Was l^irah Bernhardt een Fran
cais©? 7iii zelf heeft steeds met klem
haar Frans-ie nationaliteit verde-
died. Dn; zii van Puitsche origine zou
ziin. heef: zii d© vrouw, die iaren
:nn«r w» svr <e nn '70 in Duitschland
op te treden met verontwaardiging
«éec's van zich «"'worpen. Rnpsir
heeft mii bii herhaling verzekerd. <iat
zii evenals d'Ennery uit Ho.-
landsche vooroudere gesproten was en
e,g> nliik Saar Kins': ergen he-'tte. Ik
herinner mii ook. hoe Róssing mij
eens verteld, dnt zij een achternicht
je van de Van Lier s was en nooit in
Ilö'land zou komen zonder een oude
tante, die in de Jodenbuurt te Am
sterdam woonde, op te zoeken. Hoe
dit zii. haar kunst ging over de Fran
sche ere nor. en was internationaal!

Persoonlijk heb ik haar nooit zien
soe'en. Toen zii verleden jaar voor
het laatst in Nederland kwam. heb ik
aan de verzoekim» wee re and geboden
haar in Régine Armand te gaan zien.
De Sarah Bernhardt. d:e toen in Hol
land kwam. was immers slechts de
schaduw van la „divine Sarah", die
©en vorig geslacht had bewonderd
Met welk een enthousiasme hob ik
mannen als Berckenhoff en Róssing
over hiar h.vi en «spreken Ik herin
ner mij, dat ik eens naast Bercken
hoff 7. bii <v Hoüandsche opvoe
ring van „La Dame a u x C a m é-
lias'! Toen Marguerite bii het
venster stond en ..Prudence!" riep.
9"o«te Berckenhoff mii aa:i en zei
zacht„E'ken keer als ik dat hoor.
denk ik aan Sarah Bernhardt. Z«->03l?
z:' ..Prudence!" riep. met haar prech-
tigo {tem. zul je het nooit meer
h'.nren I"

In Haarlem is zii tijdens het direc
teurschap van den heer A'an Gasteren
tweemaal in den schouwburg Jansweg
opret reden. Den laa-'sten keer was in
1907. De beer Van Gasteren herin
nert zich nog. hoe de groote actrice
na de voorstelling naar het lintei
Futtckh r reed en duizenden menschen
het open r.ituie omstuwaen-

Zrifs voor hen. die haar nooit ge
zien heblben. zal het vreemd zijn

uur overleden. Zij was ruim 78 jaar
oud. Tot m boogen ouderdom mocht
Sarah Bernhardt zich in een goede
gezondheid verheugen. Verleden jaar
nog bracht zij aan ons land een be-
zock on nog pus o.braent zij een tour
nee naar lia.ié-En nog was zij vol van
plannen. Maar tochvergde zij niet
te veel van haur krachten!

Vooral haar tournée naar Italië
schijnt haar zeer vermoeid te hebben.
Kort daarna zou zij te Parijs in liet
Theatre Edoucrd ÓH optreden in het
nieuwe stuk van Sacha Gun^y, waar
in zij een der hoofdrollen zou vervul
len. Uren achtereen werkte zij op do
repetities; bij ae slotrepetitie'kreeg zij
een flauwte, iieeds toen werd het erg-
sit gevreesd. Maar het gevaar week
weder. Toch heeft Sarah daarna haar
rol, die zij in het stuk van Guitry
,1 n sujet de roman zou vervullen
„^definitie! overgedragen aan Mme
Henrietta Roggcrs die haar bij de
siotrepètitie reeds heeft vervuld.

Echter dan won haar krachtig her
stel het weder en zoo- kon zij weder
optreden voor dc film. Dinsdag heeft
z.j nog gespeeld, doch van dat oogen
bllk .if heeft zij zoo goed als geen
voedsel gebruikt en Donderdag is zij
ingestort. Des Zaterdags werd do too-
stand ernstig. Te 6 uur des avonds
werden een zestal genee&heeren in
consult geroepen. Na afloop werd aan
de woning in de Avenue Pereire een
bulletin aangeplakt:

„De gezondheidstoestand van Mme.
Sarah Bernhardt heeft sir Is enkele
dagen een ongunstige!) keer eeno
men. De prognose laat weinig hoop".

Zij lijdt aan uracniie, dezelfde kwaal
die acht jaren geleden haar leven
heeft bedreigd. Haar hoogero leeftijd
en de omstandigheid van haar hart
zwakte maakten den toestand ernstig.

Te middernacht was de ademhaling
moeilijk, doch een uur later viel do
patiënte in een rusligen slaap, die den
geneesheeren weer eenigen moed gaf.

Zondagavond werd aan journalisten
verklaard, dat de geneeshcoren bo-
itvijfelaen, of zij den nacht zou halen.
En Maandagavond, zooals wij zeiden
13 het emae gekomen.

Zaterdag had Sarah, zoo wordt uit
Pui'.is aan de Maasbode gemeld
aen 1 astoor vnn Franciscus van Sa
les, dcu bekenden abbé Loutil, als
literator bekend onder den naam van
Pierre i'Hermite, aan haar sterfbed
doen roepen en zich langdurig niet
hem onderhouden, Maandagochtend
werden haar de 11. Sacramenten toe
gediend. Te Parijs maakte de dood
van Sarah Bernhardt een ontzaglij
ken indruk.

Ten slolte ontleenen wij nog ainn de
„Maasbode"

„Sarah Bernhardt hvetto eigenlijk
Rosalie Bernard. Zij werd 12 October
18V-I te Purös geboren en is dus over
leden in den gezegenden ouderdom
van ?8 jaren.

Haar ouders waren van Holland-
sclie Israëlitische familie. Echter
werd zij, naar den wensch vnn haar
vader, 111 de kathedraal van Versail
les gedoopt en genoot zij haar opvoe
ding in een klooster-pensionnaat Na
afloop daarvan bezocht zij het Parij-
sche conservatorium, waar zij werd
toegelaten bij eenstemmigheid van de
Jury o:n de wijz», waarop zij een fa
bel van Lafonlainc had gereciteerd.
Zij werd leer'.inee van Sanson.

11 Augustus 1882 debuteerde zij aan
de Corne:.ie fianyaise in Iphvgénie en
Aulide". Doch haar verblijf daar was
var. korten duur, daar zij spoedig een
vrhintenis verkreeg met de Gymnase.

Haar eerste tournée was die van
1860 naar Spanje, van vvvlke zij te
Par; s terugkeerde om verbintenissen
aan te gaan achtereenvolgens met de
theaters van de Port© St. Martin en
hc. Odeon. Weldra wa« haar naam
beroemd en haar creatie van nieuwe
rollen was reeds in die jaren, die aan
den oorlog van 1870 voorafgingen, eon
gebeurtenis op kunstgebied.

Toen na den oorlog van 1870 het
Thén'.re francais© vv©er z: 11 poorten
opende, was hel met Sarah R©rnhardt
in de ro'kn van het klassieke theater.
Zoo s-vclde zii in 187( Don i Sq] rtn-
der leidinr van Victor Hugo. Van
1875 tot 1880 was z sociétaire. Na
dien tijd namen de tcurnées in het
buitenland z^:r toe. In 1882 verscheen
zij weer op de Parijeche planken van
het Vaudeville, terwijl zij in de Porie
St. Martin een proM aantal rollen
creëerde van Sardou In 1800 nam zij
zelf de Jeióine - an een theater op zich
de gemeentelijke schouwburg aan het
plein van Cha'elt. dat sindsdien haar
naam draagt. Z'"j ho'iaa'de Sn dat thea
ter haar groote successen, vooral In
1903 toen Rostand haar de vertolking
van d'Aiglon had toevertrouwd. En
kele jaren geleden moest haar een
voet worden afgezet

Muziekavond van „De Nieu
we Cedrchte". Protestan
tenbond.

Dc interessante attractie om twee
moderne coznponts'ca. B. v. d. Sigtea-
horstMeyer en Hans dc Bock, hunne
eigen composities op de p-an». -e hooren
voordragen, had betiekkeiiilc weinig
measchcn gelck:. '1 Was noebtans, voo«
wie cr belang m stelt, de moeite waard,
omdat hier nu de gelegenheid geboden
- - werd een parallel :c '.rekken tusschen

ac toekomar. niet meer van deze groote lwce vooruitstrevende toonzetters. D e

-r.n©etsm©t-'stex te zullen lezen! Zij
is de mees", besprokene en de beroemd
ste onder allen geweest.

J. B. SCHUIL.

Sarah Bernhardt, de begaafde loo-
nrol&iieelater. van welker ernstig©
ziekte wij in ons vorig nummer mel
ding maakten, is Maandagavond 8

•ergeliiking gaf de eigenaardige conclu
sie dat, zoo Hans dc Bock een pianist
moest zij a van de kracht van Sigten-
hors:Meyer cn tevens diens composi-
tievaatdigheid moest bezitten, hij hem
ongetwijfeld aN componist zou overvleu
gelen. Dc Book's fantasie is levendiger,
spontaner, poëtischer, maar helaas, hij
wordt in cc uitwerking er van geremd