HAARLEM'S DAGBLAD'
Brieven uit Berlijn
UW
KASPAR HAUSER
Zaterdag 14 April 1023
ZESDE BLAD
(Van onzen correspondent.)
CUNCTATOR.
Berlijn, to April 1023.
Toen het kabinei-Cuno optrad, dacht
men in Duiischland en ook wel in het
buitenland, dat op de periode der frasen
een tijdperk van daden zou volgen. Al
thans men meeiide aan te mogen nemen,
dat pogingen tot daden dc plaats van al
leen words words zouden innemen. Daar
aan doet niets af het feit, dat men bij
het optreden van de nieuwe rcgeering-Tn
November 1922 haar geen al te lang
leven meende te kunnen voorspellen.
Cuno was de man van de daad, de leider
van de HamburgAmerika Lijn, die di:
door den oorlog verpletterde instiiuu'
toch maar weer tot ccnig aanzien had
weten op te werken zijn medewerkers
waren mannen, die niet in de eers e
piaats als ver: egenwoord igers van par
tijen, doch wegens hun persoonlijkheid
tot het ministerambt waren geroepen en
die in nauwe aanraking met het econo
mische leven van Duiischland stonden,
dc rijkskanselier zelf was niet tengevol
ge van partijgekonkel en pourparlers
achter de schermen, doch op grond van
-het vertrouwen van den eersten dienaar
van het Rijk, president. Ebert, op de
plaats van Bismarck gebracht.
Een „Kabinet der Wirischaft", een re
geering van de daad.
Wat heeft deze regeering van de daad
gedaan? Als men de thans bijna vijf
maanden van Puno's bewind overziet,
vraagt men werkelijk te vergeefs naai
iets substantieels, dat het heeft vol
bracht, vraagt men zelfs met ecnigo ver
bazing zich af, wat het heeft gepoogd te
volbrengen. -En met een tamelijk abso
lute zekerheidk an men zeggen, dal als
het Roerconflict niet was gekomen, deze
regeering reeds laag wegens haar werke
loosheid zou zijn weggevaagd.
Het Roer-conflict is de redder van dc
regcering-Cuno geweest, omdat in brec-
de kringen des lands dc opvatting
hcerscht, dat deze de redder van Duitsch-
land's eer was. Als men onder het volk
hoort, waarom dit kabinet aan moet
blijven, verneemt men in meer dan dc
helft van de gevallen het antwoord
Cuno heeft dan toch maar werkelijk
„Neen I" gezegd, hij is de eerste kanse
lier geweest, die tegenover de mateloos
heid van Duitschland's vijanden een
waardige houding heeft getoond en het
verzet heeft georganiseerd.
Dit is natuurlijk niet-juist, maar dat
doet er niet toe. Voorzeker is een deel
der organisatorische maatregelen van
lijdelijk verzet tegen het optreden der
Franschen en Belgen aan dc Roer reeds
onder het bewind van Wirth voorbereid
en den tegenstand georganiseerd heeft
Cuno ook al niet; want als de arbeiders
aan de Roer door hem in hun verzet had
den moeten worden georganiseerd, was
er geen spaan van terecht gekomen. De
regeering heeft dar herhaaldelijk zelf er
kend, als zij er op wees, dat dc afweer
der arbeidersbevolking tegen het Fran-
sche militairisme spontaan is geweest.
Dat was werkelijk het geval. Deze ar
beiders zijn in hart en nieren tegen mi
litairen dwang. Zelfs het oude keizerlijke
Duitschland heeft het niet gewaagd, in
die streken garnizoenen te leggen het j
wist, dat de grootendeels sociaal-demo
cratisch georganiseerde Westfaalsche
dikkoppen niet onder toezicht van bajo
netten zouden willen werken. Niet onder
Duitsche bajonetten, maar zeer zeker
niet onder Fransche. Dat is de kern van
:t, dat is de eenige mogelijkheid
geweest, om het zoo lang vol «e houden.
Dit alles verkleint dc verdienste van
Cuno nie*. Hij beeft aanvankelijk be
hoorlijk leiding gegeven, heeft van offi-
cieele zijde op waardige wijze onder
streept, wat in het volk zelf leefde. Maar
als het niet in het volk zelf had ge
leefd, zou de dikste officicele onder-
streeping geen sikkepit hebben gebaat.
Cuno en zijn helpers hebben aanvan
kelijk dc officicele woorden gevonden,
om te vertolken, wat het gehcele volk bij
den inmarsch der Fransch-Belgische sol-
dateska in hef hart van Duitschland's
welvaart, in de burcht van Duitschland's
hoop op dc toekomst heeft gevoeld. Da*,
is niet weinig en het volk heeft hem
daarvoor dan ook dank geweten. Sedert
Bismarck is geen kanselier zoo popu
lair geweest, als de legenwoordige be-
heerscher der Duitsche politiek. De
kanseliers, die wij hier hebben gekend,
dat zijn Bel'hmann Hollwcg en zijn vele
opvolgers van dertien in 't dozijn, heb
ben nooit op ecn:ge populariteit kunnen
bogen; maar Cuno was de eerste, die
werkelijk herhaaldelijk spontaan werd
toegejuicht, als hij zich in liet openbaar
vertoonde. Het vergissinkje met Simons
was een oogenbükkelijk succesje en was
bovendien van zekere zijde voorbereid
een diepere deelneming van de bevol
king bestond niet.
Deze populariteit groeide vooral ten
gevolge van de propaganda der nationa
listen. Dezen voelden instinctmatig, dat
voor hen betere tijden in aantocht waren
en dat het goed zou staan, als zij zich
van den rijkskanselier als vaandel kon
den bedienen. Dat zii daarmede den
schijn wekten, alsof Cuno op hun kant
stond'en per saldo den rijkskanselier
met hun loftuitingen compromitteerden,
hinderde dc heeren niet in 't minst. Met
een onbeschaamdheid en een bekrompen
heid, die men verder alleen nog maar bij
de communisten aantreft les extremes
sc touchent slaan zij uit alles, ook
uit den nood des vaderlands politieke
munt. Maar daar elke nieuwe maatre
gel der Franschen ecu vlaag van ver
ontwaardiging door het Duitsche volk
deed gaan en dit volk niet gauw ver
geet, zwollen hun zeilen. Zij waren wel
zoo verstandig er niet aan te herinne
ren, dat zij liet waren, die het vroegere
Duitsche militairisme, het brutaal-arro-
gante optreden zelfs van mcnschcn-in-
burger, in de geheele wereld gehaat heb
ben gemaakt en als ze den mond een
beetje al te vol namen en men van
links aan vroeger herinnerde, dan maak
ten zij groot misbaar over de „verra
ders. die de grootsche beweging in den
rug aanvielen".
Ze hebben succes gehad en met hun
successen wies de populariteit van Cuno;
die zijn naam kalmpjes liet misbruiken
en slechts een heel enkelen keer in een
openbare redevoering een waarschuwing
naar rechts richtte.
Maar met woorden alleen is het niet
gedaan. Nadat de eerste verontwaardi
ging, niet was bekoeld, maar iets wai
bezonken, begonnen de- bezonnen ele
menten hier toch in te zien, dat met. lij
delijk verzet alleen Duitschland niet uit
het moeras kon worden gered. En luider
en luider werden de stemmen, die om
een positieve poliielc naast de lijdelijke
afweerbeweging riepen. Ze kwamen voor
namelijk uit het sociaal-democratische
kamp.
Het is een spel van het noodlot voor
Duitschland geweest, dat het gezond
verstand sedert het begin van den oor
log alleen door sociaal-democratische
stemmen zich schijnt te kunnen laten
hooren. Dc schijn werd daardoor vooral
in het buitenland gewekt, alsof in „bur
gerlijke" politieke kringen elk gevoel
voor redelijkheid was verdwenen en meer
dan deze partij toekomt, was de hoop
het buitenland voor een oplossing
der de wereld bezwarende vraagstukken,
in zoover Duitschland er invloed op kan
oefenen, uitsluitend op de sociaal-demo
cratie gericht. In de burgerlijke partijen
zagen ccii'er velen even goed als de
sociaal-democraten in, wat moest ge
schieden of niet geschieden, maar uit al
lerlei overwegingen van partij-, klasse-
of persoonsbelangen zweeg men. En
dat heet hier politiek en die men schee
politici.
Luider cn luider begon men van
Cuno te cischcn, dat hij niets zou ver
zuimen, om de mogelijkheid van eeo
overeenkomst met Frankrijk open te
houden, dat hij niets zou doen, om die
kans te verkleinen. Cuno deed echtei
hcelernaal niets. Toen door de bezet
ting van het industriegebied een on
geleende ontroering door het Duit
sche volk ging, had een regee
ring althans in het binnenland de moge
lijkheid tot groote daden, bestond dc
kans, het egoïsme van verschillende
kringen le overwinnen en de bevolking
tot het brengen van offers te bewegen.
Waaruit bestonden dc offers, die de re
geering van de bevolking ad majorem
patriae gloriam vorderde' Dal het slui
tingsuur werd vervroegd, de gelegenheid
tol dansen in publieke lokalen werd be
perkt en dc hotelgasten bij hun ontbijt
geen eieren mochten oppeuzelen, noch
boter bij andere maaltijden. En deze be
palingen waten niet eens wettelijk, zoo
dat ze alleen in Noord-Duitschland zijn
doorgevoerd en men in het Roergebied
zelf zooveel boter en eieren kan krijgen
in hotels en restaurants als men wil, bij
eiken maaltijd.
Verder presteerde de regcering. Cuno
vooropwoorden, niets dan woorden.
Het aantal redevoeringen van officicele
persoonlijkheden is sedert 11 Januari
legio, het aantal interviews niet ic tel
len, de officieele propagandamachine
werkte met dezelfde koortsachtige haast i
als de bankbiljettenpers en het eenige.1
wat deze regcering werkelijk heeft ge
daan, is de stabilisatie van de mark. Deze
daad was er werkelijk een van economi-
sclien en binnenlandsch politieken aard.
men verwachtte echter iets op het gebied
der buitenlandsche politiek.
De groote vraag was, dat bet kabinet
duidelijk zijn standpunt over one-rhan-
delingen met Frankrijk zou uiteenzetten.
Maar Cüno hulde zich in nevelen. In al
zijn redevoeringen heeft hii het over dc.
mogelijkheid van onderhandelen gebad,
maar de voorstanders van den tegenweer
h o'utrance konden er uit lezen, dat dc
rijkskanselier zich niet met Poincaré aan
de groene tafel zou zetten, voordat dr
laatste. Fransche soldaat het Roergebied
vaarwel zou hebben gezegd cn de voor
standers van onderhandelingen tot eiken
prijs konden er uit afleiden, dat als de
Franschen slechts wilden. Cuno klaai
stond om hen te ontvangen. Bij het ka
baal, dat dc partijen van rechts met Cuar
hebben gemaakt, is het verklaarbaar, da:
in het buitenland de eerste opvatting fcc
meest ingang heeft gevonden, maar
ondubbelzinnig heeft Cuno zich noch
naar dc eene, noch naar de andere rich
ting geuit.
Duitschland is in het conflict met
Frankrijk nu eenmaal de zwakste partij.
Militair en ook moreel. Want niemand
gelooft, dat het werkelijk alles heeft
gedaan, wat het kon, om aan zijn ver
plichtingen te voldoen. Als zwakste moet
het de eerste zijn, die de hand naar
onderhandelingen uitsteekt. Dat het dit
niet op duidelijke wijze heeft beproefd is
het groote verwijt, dat in steeds brecdcs
wordende kringen tol het kabinet-Cuno
wordt gericht. Reeds maanden lang
wordt het van soeiaal-domocraische zij
de gesommeerd, daden in de plaats
van gebaren tc toonen. Cuno echter aar
zelt en redevoert er lustig op los in dt
of de eiseh van Duitschland is t we dersparlij kwaad gedaan, die vanre'f bij
willen onderhandelen na. of over den provinciale verkiezingen meer tot haar
terugtocht van de Franschen uit het
Roergebied. Bij de plechtigheid, die L11
h'et Rijksdaggebouw naar aanleiding
van de begrafenis van de slachtoffers van
het incident te Essen heden plaats had,
heeft de rijkskanselier het woord ge
voerd. Zijn rede was een lof op hen, die
voor hun vaderland het leven hebben ge-
geven. Maar het was te gelijker tijd een
politieke rede. En één stap zijn we van
daag verder gekomen. Cur.o beeft thans
hetzelfde gezegd, wat Von Rosenberg
enkele dagen geleden heeft verklaard:
Duitschland aanvaardt het plan van
Hughes. Maar de andere vraag, die we
reeds herhaaldelijk hebben genoemd,
heeft hij ook nu nog niet beantwoord en
ook heden heeft hij weer verklaard, dat
Duitschland bereid was, maar dat de
"erste stap niet door de Duitsche regce
ring zou worden gedaan.
I-lij blijft aarzelen. En om de goede
kwaliteiten, die deze bewindsman zeker
recht komt dan het geval kan zijn bij de
algcmeene verkiezingen voor dc Kamer,
die bii uitstek politieke verkiezingen zijn.
IIcl b'ad komt tot de conclusie, dat het
duidelijk is dat de geheele verkiezing ia
vergelijking met die van vier jaar gele
den, naar den conservatief Chrisiclilkea
hoek is georiënteerd geweest. Bekijkt
men den uitslag nu echter eens wat an
ders er. vergelijkt men hem met dien
van verleden jaar, dan geeft deze ver
kiezing, zoo laat het blad daarop vol
gen, weer „een geheel ander, beter
beeld".
Immers, dan blijkt aldus het blad
dat du Vrijheidsbond, behalve in Zuid-
Holland, waar hij ook percentsgewijze
achteruitging, in alle provinciën vooruit
is gegaan, en zelfs niet onbelangrijk (met
uitzondering dan van Gelderland, dat hier
om de bekende redenen (Ticl) buiten be
schouwing moet' bijven). De Vrijheids
bond kan dan winst boeken in Noord-
Cuno op zijn tellen passen, als hij kanse
lier wil blijven.
H. BL. KOELENSMID.
DE UITSLAC DER STATEN-
VERKIEZINGEN,
De N. R. Crt. maakt de opmerking
dat indien men den uitslag met dien van
dc Statenverkiezing van voor vier jaar
vergelijkt, hetzelfde verschijnsel treft dat
zich reeds bij de algcmeene verkiezingen
van verleden jaar heeft geopenbaard
een opschuiving in de richting v an de
Prot.-Chr. partijen, waarvan dc Chr.-
Ilist. vooral hebben geprofiteerd, doch
waarvan nu ook, sterker dan bij de Ka
merverkiezing, dc Staalkundig Gercfor-
meerde Partij in enkele provinciën voor-
trant van „Het kan regenen en het kan 1 deel heeft geplukt. Het blad gaat dan
ook niooi weer zijn". verder den stand van zaken na cn staafi
Dat er onder deze omstandigheden van daarbij dat dc Vrijheidsbond en de S.
het eenheidsfront niet veel meer over is D. A. P. de ernstigste verliezen hebben
ge-bleven het heeft, zooals we reeds te boeken.
in onzen brief van 26 November hebben J Naar de meening van het blad heef',
geschreven. :n waarheid nooit bestaan behalve de algemccne neiging van een
is duidelijk. j aantal vrijzinnigen om het meer aan den
Ook heden heeft Cuno nog geen dui-Chr.-Hist, kant te gaan zoeken, aan den
délijk uitsluitsel gegeven ever de vraag. 1 Vrijheidsbond zeker ook de Platlclan-
heeft, zou het te betreuren zijn, indien H-olland percentsgewijs, en in de overi-
zijn aarzelende houding aanleiding tot 'g.c provinciën zelfs absoluut.In Fries
zijn val zou zijn. De oppositie groeit, van iand, Groningen, Drenthe, Zeeland en
een union sacrée :s geen sprake geweest Limburg maakt de Vrijheidsbond in ver
en thans minder sprake dan ooit. Laat g-clijking met dc Kametverkiezing van
verleden jaar een inderdaad goed figuur,
hetgeen doet vermoeden, dat deze pnnij
den ergsten tijd van depressie voorbij zal
Opvallend hiertegenover is, dat de
Christelijk-Historische partij in verge
lijking met de voor haar zoo gunstige
verkiezing van verleden jaar, met uit
zondering van Noord-Holland, waar zij
ccn grooten absoluten vooruitgang ge
maakt heeft, Limburg met een goeden
vooruitgang, en Gelderland, waar het
oude cijfer gehandhaafd wordt, in alle
provinciën minder stemmen behaald
heeft, dan in 1922. Wellicht kan zij per
centsgewijze echter in de meeste provin
ciën nog vooruitgang berekenen.
De Nieuwe Crt. begint haar be
schouwingen met de opmerking dat,
evenals na de Kamerverkiezingen in
1922, ook nu erkend moet worden
rechts is troef, links verliest en dat,
zoowel de Provinciale Staten als de toe
komstige Eerste Kamer, „rechts" zuilen
houden, positief rechts. Zij staaft dat ia
de rechterzij dc coalitie de Chr.-IIist.
partij de overwinnaar van den dag is.
Daarnaast is h. i. de uitslag voor R.-K.
en anti-rev. die wel ongeveer op de oude
getalsterkte handhaafden, een teleurstel
ling.
Zij kunnen zegt het blad tevre
den zijn, waaneer zij zich alleen bij zich
zelf bepalen; indien zij zich vergelijken
met „dem Dritte im Bundc". is er voor
hen gelegenheid om bezorgd te zijn. De
anti-revoiusionnairen, omdat cc leiding
:a het protestantsch-rechterzijdc verband
hun ontwrongen wordt; de Katholieken
omdat zij, die in de coalitie geestelijk
hun felste tegenstanders zijn, geweldig
in kracht toenemen, terwijl naast de
Christelijk-Historischen ook twee groe
pen zich naar voren drongen, die tegen
over de specifiek Katholieke politiek
waarschijnlijk vrijwel een zelfde lijn
zullen trekken, n.l. dc Hervormde Staats
partij en de Staatkundig Gereformeerde
partij.
Na dan nog te hebben nagegaan
welke de uitslag was die de stembus voor
de andere partijen bracht, verklaart het
blad ten slotte
„Alles te zamen genomen opent de
Provinciale Statcn-vcrkiezing van 1923
voor den vrijzinnige geen licht perspec
tief. In de provinciale colleges bracht zij
niet de verandering, die hij wel wensch-
tc doch niet verwachtte. Zij deed zelfs
minder. Zij bracht hem geen winst, wel
verlies. En daarmede verdwijnt voorloo-
pig ook voor hem het beekl cener ge
wijzigde Eerste Kamer,
Dat is de nuchtere waarheid, waarin
hij-heeft te berusten, en tegnover welke
hij zich heeft aan te gorden met moed
voor een toekomst, waarin hij, door de
eensgezindheid zijner geestverwanten,
wellicht ia staat zal zijn een deel van bet
Adreskaarten
Briefpapier
Kwitanties
Couverten
Catalogi
Nota's
enz-
moeten in overeenstemming
zijn met de artikelen die door
Uwe firma worden geleverd
dus goed verzorgd
DRUKKERIJ
LOURENS COSTER
HAARLEM
Pers-Overzicht
verleren terrein cn vat: der. verminder
den invloed op den politieken gang van
zaken tc herwinnen."
Uit con beschouwing in Hei
Volk. waarin geconstateerd wordt,
dat, evenals verleden ioar 1 Ka
merverkiezingen. ook nu bii deze Sta
tenverkiezingen het aantal z* '..Is der
S. D. A. P. niet it) ix:. daalde, r.oodat
de soc.-?orn. zich in liet afgcloopon
iaar vrijwel gehandhaafd hcblon, het
volgende
„Het verband tuaschcn den achter
uitgang van den Vrijheidsbond en den
vooruitgang der chrisfclïik-histori-
schen wordt re (fend gedemonstreerd!
door deze enkele cijfersterwijl het
aantal Statenzelcl» van den Vriiliclds-
bond daalde van 6S od 51, steeg dat
van de cbriste'iik-liistorisohen van 41
on 5S. Dc .17 die de em verloor, won
dus de ander. Natuurlijk beteekent
dit niet. dat de liberalen alleen van
de christeliik-liis'orischcn hun afbreuk
ondergingenstellig zijn ook de 11
aiietuwta plat!e'anderazeiels grooten-
deels vroeger door liberalen en vrij
zinnig-democraten bozet geweest en
hebben de oh riste! ük-historischen.
evenals bij Kamerverkiezingen,
eenicrc zetels te danken aan vrouwen
van socialistische kiezers. Maar het
is toch vooral de Vrijheidsbond die
od groote schaal stemmen aan de con
servatieve partij der Ned. Hcrv. Kerk
afgaf.
Hiermee wordt de DOSitic der chris
telijk-1.: istorisohen In dc- reoL'ïehe
ooatöie opnieuw verserkt. In getal
sterkte naderen zii nu dicht de anti
revolutionairen. die vroeger wel twee
maal s'erker waren dan zii. Van da
heerec-hende reactie en van het vrou
wenkiesrecht profiteert het meest de
consequent conservatieve partij
van rechts. Het is duidc'iik,
dat dit beide voorbijgaande verschijn
selen ziin en v<x>ral onze D3riti. bii het
wijken der malaise en de voortgaande
pro nag-"da onder de vrouwen, de aan
vankeüjke schade sal inhalen. Maas
voorHoODÏg kunnen de arbeiders in de
coalitie zich er in verheugen, dat deze
door liet aanzAvcllcu der christe'ijk-
h i stort sell e mach' steeds meer naar
conservatieven kant georiënteerd
wordt,"
De T ij d concludeert..Alles in al
les kunnen wij dus dezen stembua-
uits'ae als een f-roote rechtsohe over
winning bebouwen en een bevesti
ging van hel vertrouwen dor groote
meerderheid des volks in de politiek
der christelijke mrtüen. Nederland
moet in chrisifiiken ceest geregeerd
worden, dat la de duidelijke uit
spraak van het kiezerscorps."
In een entre filet vestig: het R.-K.
orgaan nog de aanlacht op de op
komst der Plattelanders. Het blad
«chriift dienaangaande:
„Deze ziin nu eens verdeeld in
Rechtsche en Linksche. dan weer
trekken zo vereenird op en brengen
hoofdzakelijk do oude Linkselie par
tijen in verval. Aan de Rechtsche
groepen «ccn 7.0 weinig of geen
schade. Verklaarbaar is he", een zoo
wel als het ander.
In plattelandskringen gevoelt men
zich onbehagelijk onder het kabaal,
dat hoofdzakelijk door Linksche groe
pen wordt gemaakt tegou den Boer in
liet nil com een'. Do tegenstelling tus-
•sclien „S ad en, Land" doet liaar in
vloed golden.
Het is niet altijd duidelijk, wat
onze Agrariërs eigenlijk wLllcn en ook
zal men moeten afwachten, wat ze
zulflen doen hii het kiezen van Eerste
Kamerleden. Hun verschijning in
sommige Staten-oo!leges zal in c-lk
geval, ais zii zaakkundig en practisch
behoorlijk ziin onderlegd, geen schade
doen aan het provinciaal Les"uur. In
menig Statengcze.5ch.-1p is de Beer een
goede vraagbaak bii tal ran bestuurs
aangelegenheden. Politiek kan hii er
weinig uitrichten.
(Een geheimzinnige geschiedenis)
v.
I. In den vondelingcnbricf, dien wij
in ons eerste opstel afdrukten, vinden
wij het gedeelte dat door Kaspars
moeder geschreven zou zijn „Zijn va-
der is een Schwolische geweest; als hij
17 jaar o-ud is zend hem dan naar Neu-
xeuberg naar het 6c Schwolische Regi
ment daar is zijn vader ook bij ge
weest." Nu heeft een klein onderzoek
aan het licht gebracht dat in 1812 dit
regiment der Beierscht lichte ruiterij
niet in Neurenberg lag, dat het. daar pas
in 1 Si8 gekomen is. Hiermee is inder
daad het b e w ij s geleverd, dat de lieele
vondeiingenbrief een mystificatie is.
wat ons trouwens ook reeds het onder
zoek der schriftkundigen met tamelijk
groote zekerheid geleerd had. umtrent
Kaspar's afkomst zegt hot ons natuur
lijk volstrekt niets,
II. Een Badensch diplomaat van hoo-
gen rang. Frans Freihcrr von And'.aw,
die o.a. gezant te Parijs en te Wcencn
geweest ies, komt plm 1S70 met het vol
gende verhaal, da: we dan ook in de
ganschc Hauser-litcratuur de ronde zien
doen. Hei zou het resultaat zijn van door
hem of liever door een van zijn speurders
verrichte onderzoekingen in loco. Dc al
of niet juistheid ervan zal, tegenwoor
dig wel niet meer-kunnen worden uitge
maakt. Een i2-'al kilometers van Ans-
bach bevindt zich het tegenwoordig
Bcicrsche, vroeger Badcnschc, jachtslot
Falkenhaus, in 1812 de woonplaats van
Rijksgravin Hochberg. Onze zegsman
beweert dat hij een grijsaard gesproken
heeft, een zekere Kaspar Muller, een
oud-soldaat, die als jonge man ook lan
gen tijd in Hongarije in garnizoen gele
gen zou hebben („basmnna terem'cle!")
en die gedurende de betreffende jaren
concierge of opzichter op Falkenhaus
Zou gewéést zijn. Hier zou dan een heel
smal bruggetje wezen. Want dit zou dan
..de mail bii wien (hij) altiid geweest Was"
kunnen ziin. Ook de naam K a s p a 1
Miiller) (Faiken) Mauser zou daarmee
verklaard kunnen wezen. En zou men
dan ook moeten gelooven in Miiller ..den
zwarten man" voor zich tc hebben, die
dc moordaanslagen gekeesd had. Het
v.-ord' beweerd; maar onwaarschijnlijk is
da* m.i. wol, want nie dunkt, dat Hauser
hem dan wel herkend zou hebben.
III. Maar waarom heeft men dan den
oudsten zoon van Ki.rl Ludwig ea Ste
phanie niet ook vergiftigd, zooals met
den jongsten zou gedaan hebben? Waar
om heeft men hem integendeel zestien
jaar in le**cn gehouden? En waarom
heeft meu Markgraaf Ludwig 1) niet
denzelfden weg als zijn neefjes opgezon-
den, integendeel toegolatcn dat deze
man rustig in het bezit van de groot- j
hertogelijke waardigheid gebleven is
j van 1S1S tot 1S30? Waarom heeft deze
Ludwig, die in 182S, het jaar waarin
Kaspar Hauser verscheen, nog in leven
was en die als kinderloos afstammeling
van den oudsten tak, er toch ook gcc-
nerlei belang bij had, dat de kinderen
van Gravin Hochberg opvolgden, niets
hoegenaamd in het werk gesteld om
Kaspar te redden? Of moeten wij soms
gelooven, dat groothertog Ludwig óók
belang had bij dc verdwijning van Hau
ser? Op al deze vragen hebben dc
„Hauseriaanschc" schrijvers wel dege
lijk hun antwoord, al kan ik niet beoor-
dcelen of de gronden waarop zij da:
stellen, solide zijn. Op de laatste repïi-
ceeren zij kort en goed Ja, dat had hii,
want Markgraag Ludwig was de vriend
van de Gravin von Hochberg!
En waarom zij Hauser liet verbergen
'en niet dooden? Dal was omdat zij haar
vriend toch ook weer volstrekt niet ver-
trouwde. Ludwig had ook elders zijn
1 vriendinnen cn hoe sou het zijn, als hij
het eens in zijn hoofd kreeg om een
„ebenbiirtig" huwelijk te sluiten? Dan
zou het heele gebouwtje van haar bere
keningen in eens in kunnen storten!
Neen, Hauser moest leven, om groot-
lier'og Ludwig als het ware telkens aan
een touwtje te kunnen houdenzoolang
Hauser bestond was er iemand die meer
I rëcht op den troon had dan' hij 1" Maar
waarom moest de stakker in 1S2S dan
ineens voor het voetlicht treden? Dal is
een vraag, die ik bij mijn Ifauscr-s'u-
I diën in de geschriften, die opkomen voor
zijn Badensche afkomst, onbeantwoord
I gevonden heb.
IV. In het boven reeds meer aange
haalde ^verk van den Comte Ficury, dis
voor zoover mij bekend is het nieuwste
werk over de Hauser-gcschicdenis ge
schreven heeft, is sprake van de „Ge
denkschriften" van een zekeren Von
Hesmenhofcr, majoor in het Badensche
i :SïS, waarvan de Fransche schrijver zelfs van Henncnhofer c.;. „Ja, zoo kan men
j ce facsimilie geeft: „Alles is dc vorige natuurlijk altijd v.ei", is men dan weer
I maand te Neurenberg mis gegaan. Ge- geneigd te deuken, evenals wanneer de
lieve alle maatregelen tc ncmcD. die anti-Hauscrianen nsct hun felle verdacht-
dig zyn voor de rust in het Groot- ni3kingen de medici tc lijf gaan. die r
leger (f 1830), waarin deze zich zelf riep hij de ministers van zijn voorgan-
bekend maakt als dengene, die als uit- gcr ter verantwoording. Hij had blijk-
voerder van dc bevelen van Markgraaf j baar ergens de lucht van gekregen ea
Ludwig cn de gravin Von Hochberg, I verklaarde niet te willen opvolgen, wan
den oudsten zoon van Karl Ludwig j neer er inderdaad iemand leefde, d;e
I' r:cdr:ch cn S'cphanie verdonkeremaand meer recht op den trcon had dan hij. Dt- hertogdom." Von Bersten, die 16 Fe- lichamelijke afwijkingen geconstateerd
en ir. handen van Kaspar Miiller ge- ccrstc-minister, Von Berstatt, bleek bruari 1S37 gestorven is, zou bevel heb- f hebben, waarover boven in ons eersie
speeld heef:. Hierin kan men nu alles eveneens van ce zaak op de hoogte, hij ben gegeven cat liet briefje gcpubli- artikeltje gerefereerd is. Hoc het zij,
vinden wat men hebben wil! Hennen- had er van gehoord, toen er niets meet ccerd zou worden 55 jaar na zijn dood. j Feuerbach zelf geeft jC, dat <ic gegc-
hofer heeft zijn memoires den vorm gc- aan te veranderen viel en gezwegen, om- vens omtrent Kaspars eerste verschijning
geven van een apologie hij is niet schul- dat publiciteit dc eer van het vorsten- j In het vorige opstel hebben wc een „veel ongelooflijks" bevatten cn elkaar
dig, zegt bij, evenmin als een soldaat die huis geschaad zou hebben. Von Hennen- overzicht gegeven van de argumenten die onophoudelijk tegenspreken. Over het
gemoord heeft in het gevecht. Alles wat hofer werd nu binnen geroepen en be-i schijnen tc pleiten vóór Kaspar Mauser's j rapport van Binder is hij niet heel bes:
hij gedaan heeft, heeft'hij. verricht „auf-kende brutaal de waarheid: j Badensche afstamming en we hebben dat te spreken; niet alleen dat hc: op me-
befehl". 15 October 1S12, middernacht,; „Om het maar in enkele woorden te j gedaan nie: zonder eigen critisch com-j nig onderdeel den toets der historische
had hij buiten de Durlachcr Poort te j zeggen, Kaspar Hauser is onze wettige 1 mentaar. In dit slot-opstel zullen wc het- j kritiek niet kan doorstaan, zelfs schijnt
Karlsruhe, op den weg naar Kintheim; in souverein dc zoon van groothertogin j ze'fde doen met dc tegen-argumenten. hij aan dc csscntiëele waarde er van tc
een wagen gewacht op ccn lakei Lauer- I Stephanie. Wenscht go nog meer it En dan moeten wc beginnen met den twijfelen als hij
beck die het kind uit de handen van de. welen?" grondslag van het hcclc zaakje te onder- niet goed uit tc 111
Gravin Hochberg zelf ontvangen bad. „Wanneer ge u door impertinenties graven, n.l. dc waarnemingen, waaraan van den antwoord--:
Deze laatste had rich „van top tot teen denkt te redden, dan vergist ge u!" werd Hauser onderworpen is geweer gedu- dervnger afkomstig
in het wit gekleed", een „witte voile'om hem toegevoegd. I rende den allcreersicn tijd van ziju ver- wctkchjl: u:t Kaspa
bet gelaat", toegang verschaft tot de: „Ik behoef me niet tc redden," was bei-blijf tc Neurenberg, waarnemingen waar-[ring is v?..r
kinderkamer door een ..geheime deur" antwoord „niemand zal, enkel om mis van het resultaat geween is het in ons 1 veelvuldig vt
cn het prinsje verwisseld tegen het on- >e straffen, de nagedachtenis van wijlen 'eerste feuilleton afgedrukte rapport van 1 ig opgedronj
echte.kind van ecu boerin, dat stervende den groothertog willen Schandvlekken. I Burgemeester Binder. Lr is in dat ver- mond gelegd
was. Ken kamervrouw was in slaap ge de eer van de groot-hertogc'.ijkc familie band reeds op gewezen, dat de dc.-!;u:t- siag is r.aoge-.uld 5
bracht door opium. In een van de lang» compromitteeren ea een zwakkeling digc criminal s: Ac sein* von Feuerbach eer., ju 1 g veik
gangen van het sombere kasteel had een van geest cn van lichaam op den troon pas 11 Juli, dat is dus ruim 6 weken na cicr. v.-u dcstij.i
andere lakei haar gezien cn was van zetten, met de risico, dat slechts he Kaspar's aankomst tc Neurenberg, mei
schrik ondersteboven gevallen, denkende buitenland van deze situatie zal pro- j
aan „de witte vrouw", die volgens over- fitceren."
oude sage altijd verscheen als er een .Ellendeling." riep daarop grooi-lter-
j dezen in kennis is gekomen. Toen
Idc jongen niet meer in dien toestand
van volsbgen infantiliteit waarin hij-
naar men zegt, zich bevond op den beeld,
2S Mei. Hij sprak, zij het zeer gchrek- den J:
kig, bij zat niet meer altijd pl3t op den heeft te
Ztchier de
elc vraag I
suggestie te 1
ingeval kwam in dc groothertogelijke tog Leopold uit, ter v.-ij! hij op. den majoor
familieOngeveer vier jaar was het afstormde, „ge hebt gelijk, maar ge!
'jongetje in een kasteol niet ver van gaat dc gevangenis in!"
Karlsruhe toevertrouwd geweest aan del „Uwe Doorluchtigheid doe wat zrj gzor.d. hij liep, zij het met wijd uiige-zeer belangrijk gedeelte
J zorgen van ccn gouvernante, die in de noodzakelijk oordeele, maar mijn maat- spreidc armen om z-ch in evenwicht te zetco heef», is. dunkt ons
meening verkeerde, da: het een onecht regelen zijn genomen: zoodra mij ccn houden, rijn oogen hadden zich vrijwel macte zich n.v. de tiiall.; H
j kind van ccn of anderen edelman of 1 haar gekrenkt wordt, gaan mijn beken-gewend aan bet daglicht. Ook Burge- „experimenten", waaiaan met
dame uit de hooge wereld betrof. In tcnisscn naar de pers." I meester Binder cn Daumcr hebben hen: gen onderworpen heeft!
I 1S15 echter (23 Juli) had hi; het ventje, Kortom, het einde van de historie was. (niet de allereerste dagen gezien. F.n baar. En .-is dat ocnin.-.j! zoo i
omdat 't gevaarlijk was hem langer zoo dat Von Henncnhofer ongehinderd ver- 1 hier begint dc twijfel! het valt niet nen we ons zelfs af tc vragen,
I in de buurt tc houden heelemaal naar j trokken kon cn dat na langdurige bc- tegen tc spreken, dat er Ncurcnberger volstrekte zekerheid bes:
I het Zuiden gebracht, naar Hochsal, vlak raadslagingcn de ministerraad gesio- getuigen geweest zijn, die tot het laat-Hauser al dien tijd op water cn brc
bij de Zwitscrschc grens, waar hij toe- ten werd, terwijl overal de. traditioncele 1 ste toe hebben volgehouden, dat Hauser in zijn donker hok gezeten had, da: hij
[vertrouwd schijnt geweest te zijn aan proclamaties aangeplakt werden: op 28 Mei niet stamelde of brabbelde, I door '„denman bij wien hij altijd ga
leen dorpsgeestelijke, een zekeren Dietz. „Wij, Leopold, bij de gratie Gods maar sprak, dat hij er wel bestoven uit- J wees» was" er uit gesjouwd is en t«
Maar deze sprak zijn mond voorbij op Groot-hertog van Baden, Hertog van zag, maar volstrekt niet die doodelijkc Neurenberg te vondeling gezetNeen,
Zachringen enz., doen te weten: vermoeidheid aan den dag legde, of di» dc z c k c r h c
tiskca-
m die-
cr wel
dat
rood
r het gemak geef ik nog evendé genealogie
.de oude gr. hertoe" x
I
Kröon rins f Mnrkgr Ludv.ig
(Gr.fi. iSld-'JO)
Kar! Ludwig X Stephanie
Leopold (Ghg, lb*U-
ccn boerenbruiloft en het Aind moest
weg. Niet lang daarna „stierf" Dietz.
Den 14dm Juni 1S17 was het kereltje
toen. wederom door Henncnhofer, bij
Miiller gebracht op Falkenhaus. Het
tweede prinsje was toen reeds „overle
den". Henncnhofer had daar niets mee
.e maken gehad kamerheer Von En de
„had toen dienst". En zoo gaan deze
onthullingen verder. Hij.was het ook ge
weest, die oj) 17 October 1S29 de moord
aanslag op Hauser gepleegd had ook
nu weer „auf bcfehl".
Tot het hoogste dramatische peil stij
gen deze gedenkschriften als zij ver
tellen van een ministerraad, die
Karlsruhe belegd zou zijn na den dood
van groothertog Luüxvig op 30 Maan
:S-0. Opvolger was Leopold, de zoon
van de inmiddels cok reeds overleden
Gravin Ilochhcrg, maar.... deze vorst
had ceu eerlijk karakter; als jonge
man v.ns hij natuurlijk buiten di
rijen van zijn moeder gehouden cn nu
i iemand die vee.! in dc buitenlucht
vertoefd had en in het minst nie*. dc gc-
vangenisklettr bezat van iemand, dtc
Ja. als wij zouden mogen aannemen, volslagen hulpeloosheid, waarvan later wel dc z
dat dit alles zuivere koffie was, dan zou het rapport van Binder gewaagde,
alles duidelijk zijn als glas. Maar dat hij dc frissche gelaatskleur
iemand, die ceu klein beetje geschoold [de
is in historische kritiek, klinkt dit een
:g al tc mooiBovendien Comte
Flcury vertelt absoluut niet op welke jarenlang in een donker Ito! opgesloten
wijze deze fameuze „Memoires van Ma- geweest v.-as! Zouden deze getuigen
joor Henpenhofei" ter kennis van he" cn politic-agent en de man. die Knrnar
publiek gekomen zijn. Het zou waarlijk naar den garnizoenscommandant geleid
dc eerste maal niet wezen, dat in dc gc- had minder betrouwbaar rijn dan b.v.
schiedenis dergelijke stukken van a—de gevangenbewaarder Hiltel? De Ha;:-
verval sent waren, misschien daarom neg scrianen betoogen het met groote wei-
niet door een van ce brave Hauscriar.cn, 1 sprekendheid. Zj'
als wel 'door een of anderen handigen j schicn niet zoni
oplichter, die zijn werkstuk misschien gclal gemakkelijk door een weinig
wel voor grof geld aan den eersten den keurig waarnemer kar. zijn ge'
hciten maniak heeft verkocht. Der* voor een of ander onbekend boei
.opmerkingen gelden ook van de ..klap 1 leet van eer. geregeld gesp
"op den vuurpijl", waarmee Comte Fieury in ieder géval geen sprake geweer.: 'zoo verslapt tv;
nog komt aandragen, een brief van jnstnuecren rclfs, dat deze „getujgen"cn Staan hom t<
Graot-hcrtog Ludwig van Baden a»a behoord hebben ot in ieder geval later i was geweest!.
zijn minister, Bsrstelt, gedateerd 5 Juni'zijn gaan behooren lot het complot" 1
toch
-id,
recht, dat Kaspar's
a-dia-
In ccn van dc v
origo opsteller
verteld dat met n.
amc Lord Star
de onderwijzer M
cycr na de
Hongaarsche reis
hun twijfel cr
gonncn uit tc *pr
eken, of zij in
ser-affaire niet b
ij den neus w.
nomen. Dc eerste
legde Fcuert
aantal vragen, al:
fclend nadenken t
cr beantwoord!
w. 0. of het n:og(
ser zich van ziin
tocht naar
berg zoo weinig e
n van zijn 3 a a
en verblijf tc
Neurenberg
trekkelijk veel. lie
rinnerde; 2e. d
den tijd van drie
wekenden
Daumcr zoevo
cl had kunnen
3c. dat hij door v
ele jaren te zi
lat loopen
inmogelrjk
volgt.)
