f
UIT DE WERELD
Rubriek van den Arbeid.
HAARLEM'S DAGBLAD
SATERDAG 21 APftIL 1923
B-ROE BLAD
EEN CELDCRISIS TIJDENS DEN K0NINC-5TADH0UDER
WILLEM III,
Florentijnsche munters. Celdsnoelerij. Do Muntmolen, Zware straffon
Ceidsnoeierlj daar het publiek geen zwaar vergrijp geacht, Moeilijko
tijden. Een viertal voortreffelijke man non, Nieuwe verdienste van Newton.
De crisis ten einde,
Gedurende de regeering van den t.e- die vooruit wist, dat men hém in ge
roemden Koning-^tadiiouder Willem snoeid geld zou betalen, zich bij
de Derde bracht een misstand !- u—
muntwezen het machtige Engeland
aan den rand van d'Ku financieclen
ondergang.
In de 13e eeuw had koning Eduard
I uit Florence, dat in beschaving ver
reweg de meerdere was van Londen,
bekwame muntsnijders met hunne
werktuigen naar zijn hoofdstad doen
(komen. De door 'do Florentijnsche
munters gevolgde manier bleef tot
over liet midden der 17e eeuw in
stand. Door middel van scharen werd
het metaal gesneden en met hamers
verder uiit de hand bewerkt. De op
die wijze vervaardigde muntstukken
waren tamelijk gebrekkig, sommige
stukken haddeai een te iioog zilverge
halte (Engeland had in die dagen den
enkelen zilveren standaard), anclero
een te laag, de stukken waren slechts
bij uitzondering zuiver rond, en wat
het ergste was, zij misten het onont
beerlijke randschrift en werden dien
tengevolge een welkome prooi voor
geldsnoeiers. Te vergeefs trachtte
men door strenge wetten het euvel
tegen te gaan, Tijdens koningin Eli
sabeth (2e helft 16o eeuw) werd het
geldsnoeier, evenals reeds het geval
was met het vervalschen van geld, ge
lijkgesteld met hoogverraad en met
den dood gestraft. Alles te vergeefs.
De geldsnocierij was een to gemakke
lijke en rijke broodwinning!
In den tijd van koning Karei II
(166ö—1685) werd ©en uitvinding ge
daan, die bestemd scheen een einde
te malven aan alle knoeierij op dit ge-
oiêd.' In den Tower werd een munt
molen aangebracht, gedreven door
muwdan, die dem handarbeid bijna
uieel overbodig maakte. In verge
lijking mc-it de hedendaagsohe werk
tuigen was bet een nog' maar gebrek
kig hulpmiddel, tocli werden del
muntstukken, die de molen afleverde,
onder de beste van Europa gerekend.
Zij waren onberispelijk rond, voor
zien van een randschrift, keurig af
gewerkt en .derhalve zeer moeilijk na
te maken en niet te snoeien. Men had
dus het middel gevonden om voor
goed een einde te maken aan alle ver-
valsehing en gesnoei, maar. do re
geering beging den misslag c
reeds bestaande muntstukken als
wettig betaalmiddel te blijven
schouwen in het vertrouwen, dat de
nieuwe stukken de oude weldra ge
heel zouden verdwijnen. Maar het te
gendeel gebeurde: de 6noei>erij der
oude stukken werd onverdroten voort
gezet, terwijl de nieuwe veilig wer
den opgeborgen cn gepot, of versmol
ten ol' wel naar bet buitenland gezon
den- En d'8 oude toestand werd
stendigd; de gesnoeide stukkon bloven
ischicr d@ eenige, die in omloop wa
ren. Of men ook de vervolging der
vervalschers en snoeiers verscherpte,
het baatte niet. Er ging geen maand
voorbij, zonder dat zij bij wagen
vrachten naar dien galg worden ge
voerd, op één morgen zelfs (zoo ver
meldt de beroemde geschiedschrijver
Macarday) werden tegelijk zeven inun
nen opgehangen en ©en vrou\V ver-
brand; maai1 de afgrijselijkste straf-
- fen werkten niets anders uit dan het
medelijden van het publiek gaande
te maken. Men vond de straf abso
luut onevenredig aan het vergrijp.
Wat befeeketndc liet op stuit van za
ken, zoo redeneerde men, of een ar
me drommel zich wat zilver toe-
eügende van een muntstuk, dat toch
- na die bewerking zijn waarde be-
- hield. E-an gesnoeide shilling bleef im.
mers evengoed ©en shilling als oen
ongerepte! En daarvoor een mede
mensen op te hangen of to verbran
den, dat was meer dan schandelijk!
Dat men in verzet kwam togen de
wreedheid der straf is alleszins be
grijpelijk, zelfs loffelijk; maar de op
vatting dat geldsnoeien niets meer
dan een kleine oneerlijkheid was,
waarmede de dader zich zelf een bui
tenkansje bezorgde zonder iemand
wezenlijk to bunadeolen, was tocll
wat al te onnoozel. Men begreep
niet, dat op die Wijze de gemeenschap
bestolen werd en ilat, wat liet ergste
was, ten langen laatste alles moest
nétluiopen op volslagen deugdeloos-
heid van het ruilmiddel en ontwrich
ting der maatschappij.
In liet jaar 'luüo was eindelijk het
kwaad ten top gestegen. Op zekeren
dag werd door de beambten der
schatkist een som van 57.260 pond
sterling aan oude munt, die bij de
schatkist was ingekomen, gewogen,
liet gewicht ixioe«t bedragen 220,000
Engelse)i oneen, maar bedroeg niet
meer dan 114,000 once, dus iets meer
dan de helft. En verschillende andere
proefnemingen bevestigden dit resul
taat; verscheidene bedragen aan
oude munt bevatten ongeveer de
helft, ja zelfs minder dan het derde
deel van het zilver, waarmee zij in
dertijd van de munt gekomen waren.
Eindelijk begon het groote publiek
ongerust te worden. Verscltilltmde
kooplieden stelden den ei&ch, alvo
rens zich tot leveren van goederen te
verbinden, dat de betaling zou ge
schieden in volwiohtig geld. De gè-
snoeid© geldstukken, die in winkels
als naar gewoonte in betaling werdc-n
gegeven, werden geweigerd én na
tuurlijk gaf clit aanleiding t-ot kijf
en scheldpartijen, jazolfs tot hand
tastelijkheden; op kermissem en jfiaï-
m ar kien kwam het. niet zelden voor
dat kramen en tenten onder den voet
weifden gehaald. De arbeider zag het
muntstuk, dat hem bij zijn weekloon
was uitbetaald als een .shilling, door
den winkelier gelijkgesteld met een
halven, dus zijn loon met de helft ver
minderd: in c:-n woord overal twist,
tweedracht, ontevredenheid, ongc
voor de toekomst, onzekerheid om
trent de middelen van bestaan, Daar
bij verhoogde prijzen de.r allereerst- i
levensbehoeften, daar do winkelier,
baat schadeloos steade. Het was een
algemeen© verwarring.
I-Iet parlement begreep, dat het
hoog tijd was in te grijpen. Nieuwe
strafbepalingen werden gemaakt:
ieder, die oen geldsnoeier aanbracht,
kreeg 40 pond sterling; een snoeier,
die er twee andere aanbracht, liep
zelf vrij; de schuldig bevonden© werd
op do wang g-ebrandmerkt. Weer al
les tóvergeefsch Ambtenaren werden
aangesteld om to zoeken naar goud
en zilverstaven. De eigenaars daar
van moesten bij ontdekking bewijzen
dat d!ie staven niet afkomstig waren
van gesmolten nieuwe muntstukken,
andiers verbeurdverklaring en zware
straf. Hot hielp ook al niet. lift aan
tal geldsnoeiers zal waarschijnlijk
door dezen maatregel venninderilzijn,
maar het gesnoeide geld bleef bijna
uitsluitend in omloop, d© nieuwe,
hield men zooveel mogelijk achter
wege.
In d'ie moeilijke tijden leidden de
besprekingen van vier eminent© man
nen tot afdoende maatregelen om aan
den onhoudbaren toestand ©en einde
te maken; liet waren twee staatslie
den Somers, de Groot-Zegedbovvaax-
der, en Montagu-e, de Kanselier der
schatkist, en twee geleerdc-n Looke en
Newton. Locke wilde, dat de konang
een proclamatie uitvaardigde, waar
bij bekend gemaakt werd dat binnen
vrij korten termijn het gesnoeide geld
illecn bij gewicht als betaalmiddel
ou geldig zijn. Allo vier waren heit
er over ©ens, dat het middel af
doend zou zijn. Er zou een eind ko
men aan het snoeien van hét oude
gc'ld, en aan het versmelten ©n naar
't buitenland zende van het nieuwe,
dat als bij tooverslag uit d© verbor
gen schuilhoeken en spaarpotten zou
te voorschijn komen.
Toch was er een groot bezwaar. Do
hervorming van het muntwezen was
een publick belang, daarover waren
de vier mannen bet eens. Was het nu
billijik dat alleian de bezitters van ge
snoeide geldstukken die schade moes
ten lijden? Maar hoe dit te vermij
den? Als men gedurende eenigen tijd
do gelegenheid gaf om bij de rijles-
munt gesnoeide geldstukken in te wis
selen tegen nieuwe, dan zou de- scha
de door de geheele natie' geleden wor
den, -zooals dan ook billijk was. Maar
dan kwamen weer nieiuwe bezwaren
SteJd© men den termijn te kort, dan
kon men munt bij geen mogelijkheid
genoeg aannumten om geldschaarscli-
te te voorkomen; stelde men dien te
lang, elan '.vos te voorzien, dat cv
naar hartelust zou gesnoeid worden
en dat dus de te lijden sclva.de onge-
loofelijk zou toendmen. Er was nog
iets. Sedert ©enige jaren Waren Enge
land en onze Republiek, met Spanje
en Duitsc.hland als bondigenooten, in
corlog met Frankrijk (Ilrt was de
oorlog, die in 1697 eindigde met den
vrede van Rijswijk). Nu rees de vraag
zou men niet wachten met zulk een
ingrijpclnde verandering tot na den
oorlog? Was het doenlijk nieuwe of
fers te vragen a.an de natie, die reeds
gebukt ging onder de oorlogslasten 1
Op voorstel van Montague, den Kan
selier der schatkist, besloot de Ko
ning in overleg met zijn ministers,
dat men om erger te voorkomen niet
langer mocht uitstellen. Montague
wist door hst Parlement zijn Ilennun-
tingswet to doen aannemen. De nieu
we wét bepuald6, dat gedurende ze
keren termijn het gesnoeide geld nog
gangbaar zou zijn, na afloop daarvan
zou Jvot gedurende ©en tweeden ter-
alleen gangbaar zijn voor beta
lingen aan de schatkist; gedurende
deze beide termijnen zouden echter
gesnoöide geldstukken aan do Munt
kunnen worden ingewisseld tegen
nieuwe, maar na Zaterdag, 2 Mei
'"1, zou het gemoeide geld alleen bij
gewi-chfc in betaling genomen worden.
De kosten werden geraamd op een
minimum van 1.209.000 pond sterling,
dus ongeveer 14 cn ©en half millioen
gulden, een som. die de Regeering
niet tot haar beschikking had, maai
de Engclsch© Bank (Bank of Eng
land) verbond zich het gold voor te
schieten: tot waarborg zou dienen de
opbrengst van een in te voeren be
lasting op de vensters.
Op deze wijze kwam deze gcldcri-
sis tot een ©inde, nog wei niet on-
)wukte|llijk, want in de Londonsclie
straten werd nog eerst dagelijks druk
gescholden en gevochten, terwijl in
het Jieele land de aanhangers van den
verdreven Koning Jacobus II partij
trachtten te trekken van de moeilijk
heden, waarin het land zich bevond;
maar na oenige maanden was de
gcldeclaarschto en daarmee de angst
voor de toekomst geweken en kwa
men de gemoederen tot rust.
We mogen dit artikel niet besluiten
zonder de gewichtige diensten te ver
melden, door den grooten Newton in
dien tijd aan zijn Land bewezen. Door
toedoen van Montagu© benoemd tot
Waradijn der munt, vroeger ©en war©
sinecure, liet hij de wetenschappe
lijke studiën, die liij hartstochtelijk
ltef had, en die hém plaatsten onder
do grootste wis-, natuur- en sterre-
kundigen van alle tijden, een poos
lang van om zich uitsluitend to.
wijdeai aan de hermuntipg. Van do
snelheid waarmede deze tot stand
kwam hing voor ©en goed doel de.
terugkeer tot normaio toestanden af.
In korten tijd wisten de KanseJierder
schatkist en de nieuwe Waradijn de
wekelijkse li© aflevering der munt
an op zijn allerhoogst 15.C03 nonrl
op te voeren tot het nchtvoud daar
van. Goed geschoolde I.ondensche
•erden met de noodige werk
tuigen naar verschillende Engc-lsche
gezonden om daar gelijktijdig
het htrmuntingswerk ter hand te r.e-
men. Rusteloos werkten 19 muntmo-
cl aanvankelijk de nieu-
we stukken door de bezitters z
veeJ mogelijk werden achtergehou
den, daar het gerucht verspreid w
dat het Parlement het voornemen
had de waarde der nieuwe stukken
te verhoogen en men dus zijn beta
lingen zooveel mogelijk uitstelde, ook
hieraan kwam een einde en in
Augustus 1696 kon men do geld-
sc-haarschte en derhalve dc Crisis als
geëindigd beschouwen.
INCEZONDEN MEDEDEELINCEN
a 60 Cts. per regel.
FeT@RlCHE ra.ÜGCTSTJMM
-e=" HAARLEM
M3S0IRS JAAUUC
Van hier en daar.
UIT HET BAKKERSBEDRIJF.
de werkne-
Uit de Pers.
E WERKLOOSHEID.
Een communiqué
mers meldt:
Dondert,g vond een talking pjj. valcbewBing" gocll oeni-
plDSte, die op aansUoIrling van het ga"stalfeüokm nEulsimdo de werk-
■bestuur der Haagsche Bakkerspo-
„v ™no «e. deza becijfering blijkt, dat de
troonsvereon-iging mogelijk was
worden.
De voorzitter der bemiddolingecom-
missie d-edde als resultaat der be
sprekingen met da werligevers mode,
dat weliswaar meer georganiseerd
overleg in uiitzioht zou worden gesteld,
maar, dat mot betrokking tot de ma-
teri-eele punten niets kon worden toe
gezegd, tenzij do Algera. Bond eerst
dc overeenkomst zoude onderleekeuon
en daarna partijen tijd zouden vinden
om de vele vragen van techniscben
en practischen aard, behouden» die,
welke materieel een rol vervu-den, on
der oogen te zri-e-n. De delegatie van
den Algem. Bond wees deze voorstel
len af en heeft in de gehouden Bouds-
bestuursvergadering daarvan rapport
uitgebracht.
Als gevolg daarvan is het volgend
6Cbrijv-en v© rzond en
.Mijnheer, Wij hebben de eer, tot
U als voorzitter van de bemiddel ings-
commissie, d© beslissing van cmze be-
séuurvergadering te richten.
Met veel erkentelijkheid voor Uwe
pogingen moet het reultaat echter
worden afgewezen. liet Bondsbestuur
deelde in dat opzicht volkom,11 de mo
tieven van de delegatie. Wij moeten
nu aannemen, dat do afspraak tot
opschorting onzer actie, getroffen in
do bij-eenkomst van 10 April, hierdoor
vervallen is".
dezelfde bestuursvergadering
werd besloten om tegen het vonnis,
dat de President van do Aineterda'm-
sche Rechtbank in kort geding tegen
den Bond heeft geveld, eveneens in
kort geding hooger beroep -bij hot Ge
rechtshof aan te toeken-er., waarvoor
mr. B. Gómperts dis advocaat zal on
treden.
Het §einlicht, orgaan van den. P.
C. B. schrijft:
Een ander© zaak, waarop wij wikten
wijzen is dit, dat onder liet personeel
de meen-ing heerscht, dat niet liet oud
ste doch veel meer het jongste perso
neel op wachtgeld gesteld wordt.
ZooaJs bekend heeft de Directie
op 12 Februari aan de organisaties
medegedeeld, dat zij waar de be
langen van den dienst zich daartegen
niet verzetten met hot belang van
het personeel rekening zou houden in
dier voege, dat overeenkomstig de
wensclien der Hoofdbesturen, als regelperen jubilé als gesai!arie
$ic niet ver meer vam den pen-der A'""11 cien N-edorl. R. K.
•siö&ngerechUgden leeftijd afstaan, hot
eerst voor toekenning van wachtgeld
in aanmerking zullen komen; daarna
zuilen zij volgen, die slechts een kor
ten diensttijd achter den 'rug hebben.
Wij beschikken niet over dc gege
vens, waarmee aan te toon en zou z n
in hoeverre deze toezegging van de
Directie wordt nag'ck.men en kunn n S«n Raad van Arbeid aangaande Be-
dus evenmin zeggm of de klachtendrijfsorganisatie c<nz., waarvan wij in-
ond-er het jonge personnel inderdaadder tijd reeds de strekkin:
werkloosheid gedurende het eerste
kwartaal van 1922 onder de georgani
seerde arbeiders, veel grooter was dan
in het eerste kwartaal van dit jaar.
Zoowel nominaal als relatief, was
cr middcn-Fcbruari een groot verschil
terwijl dc werkelijke omvang der werk
looshoid toch in den afgoloopen win
ter 20 a 25 grooter was dim het vo
rig jaar.
„Hoe te verklaren aüd-us naan
aanleiding daarvan het blad dat
het aantal weriUoozen zooveel grooter
is, en onder de georganiseerde arbei
ders toch zoovee) lager?
Zou er toevallig zoo groote werkloos
heid zijn geweest in vakken, waar de
organisatie nog zwak was, of i
streken cn gemeenten van ons land
met een laag percentage georgani
seerd en
Wij voor ons zien de oorzaken van
dat verschijnsel ergens anders.
In hot afgoloopen jaar zijn aan de
vakbeweging tienduizenden leden ont
vallen, zooalfi algemeen bekend is.
Dat waren natuurlijk n'ct de b
ten; dat waren grootendoeis degenen
die de vakbeweging meer als loons-
verhoogingsautomaat boschouwen dan
als een cultuurbeweging, die voortdu
rend werkzaam is aan de verbetering
an de stoffelijke cn zedelijke posiiie
dor arbeiders en hen een meer vol
waardige positie in het bedrijfsleven
moet brengen. Welnu, die mindc-r-
goede leden gingen weg, en dus steeg
d© kwaliteit der leden, want de goe
den bleven.
En die goede 'eden zijn goede men-
^che-n en goede arbeiders on hebben
minder met werkloosheid te kampen
dan wegloopers.
De conclusie is alweer, dat de boste
organïsatie-menschen ook dc meest
geapprecieerde arbeiders zijn cn-Janks
alle afwijkende meenmgen, die daar
omtrent worden vernomen.
Zóó zien wij de verklaring!"
Varia.
De Al gein. Xederl, Typografenbond
houdt op Zondag 3 en Maandag i Juni
te Amsterdam een buitengewone
bondsvergadering ter bespreking van
den huidi-gen toestand in bet bedrijf
en behandeling o.m. van een voorstel
tot het insta! k-n van een bondsraad.
..De Katholieke Tabaksbewerker"
deelt mede, dat dc bonds voorzit'.,ar,
Kok, op a.s. Dinsdag 2 4April zijn ko-
'd ):e
Talakslie-
werkersbond zal viei't-n.
De Ixjuwvakarbeiderastaking bij
de firma Van Rossmn te Loostl :inen
is geëindigd, liet contract met den i
R. K. Bond van Bouwpatroons za!
worden nageleefd.
Aan den minister van arbeid is
zonden liet advies van den Hoo-
gedïoagcn licefc en dio in»ar de nicoiiiiig;
van ar. MendoU vermoedelijk wet te
pukken zou zijn met do anti-revolutiowot 1
De katholieke afgevaardigde Haffmans
verklaarde dat zijn partij het geschrijf van
den heer Verviers afkeurt.
De minister Het cich over den Loïdschen
Mussolini-discipel evenwel niet uit, tn.l.
omdat hij hot regelmatiger acht, zijn
meening le doen kennen langs sehrütelIj
ken weg in antwoord op do dezer dagen
door mr. Mar chant tot hem gerichte vra
gen. En wat het kapitalenverlies betreft,
constateerde do bewindsman met oolijke
vreugde, dat mr. Mondeis blijkbaar
zoo'n vijand van „hot kapitaal" was, als
het ma3r niot in verkwisting wordt opge
maakt. Overigens was hij van mecning dat
zulke gevallen een klacht bij den offi
cier van Justitie het aangewezen middel
Een herziening van het wisselrecht,
waarop prof. Aneoia nog had aangedron,
gen, blijkt in voorbereiding tc zij
Mr. Verkouteron heeft- dozen, morgen
een pleidooi gehouden voor herstel
het gewoonterecht. Wanneer mevrouw
de dienstbode met elkaar in de keuken
het kijven zijn aldus mi
dan moet men niet tussohenbeide komen,
want dan belemmert men don groei
het gewoonterecht I
Soit, maar wat dan to doen, als man
H meneer de meid zoentf Is or dan
©vrouw aanleiding om dit inoident te
beschouwen als een vervorming
gewoonterecht in do huwelijkswetgeving,
die ongehinderd haar gang mag gaan 1 Ik
vaag het te betwijfelen.
Minister Iïcomskcrk gaf zijnerzijd:
voorkeur aaa een goede geecliroven
Iloven een willekeurige toepassing var
gewoon tcrocht. Do dienstbodenkwestle
dit verband liever oi
roerd laten.
Do JusUiiebegrooting is ten slolti
aangenomen.
it v«n don middag hield de
Senaat zich bezig met de YVaterstaatebe-
grootir.g, waarbij een hccle serie locale be
langetjes uaar voron kwam.
Waarnemend voorzitter van der Does
de Willebois was vandaag door andere be
zigheden verhinderd in den Senaat te
verschijnen. Hij werd vervangen door den
heer L. do Vries, <ïie evenwel in d
dag liet woord ging voeren over de slechte
verbindingen van Friesland met Holland
en voor dit pleidooi den voorzitterszetu!
liet bezetten door.don griffier der Ka
mer, mr. ZillesenGcmoodelijker kan hot
al niet.
De vraag echter of het in overeenstem
ming mot de bedoeling van den wetgever
is, dat een niet-lid der Eerste Kamer do
leiding dezer hooge vergadering in han
den heeft zij het dan ook maar tijdelijk
meen ik ontkennend te moeten beant
woorden.
Dinsdag gnat do Sonant eerst de jachtwet
onderzoeken. Er is dan geen openbaro zït-
;ing.
gewettigd zijn. Misschien will de Di
rectie wal zoo goed wezem om op de
ev. maandelijkéehe Conferentie, wan-r'A?
neer dat gevraagd wordt, dienaan- "_1":
gaande eenige medcdeelingen te doen.
eduKleel-
len.
Naar aanleiding van de -weige
ring van, de patroons om een z-estaJ
arbeiders tot dc fabrieken toe te la
ten, is opnieuw een staking in de tex
tielindustrie te Almelo uïtgêbroke:
WERKLOOS hl EIDSZORC.
Wij lezen in „Do Metaalbewerker"
orgaan van den Glir. Metaalbewer-
kensbond:
„Aan d:e getrouwe leaers van ons
orgaan kan het bekend zijn, hoe in
liet najaar door de-u Burgemees,er
van Dordrecht het initiatief werd ge
nomen, om gedurende den winter üe
w-erkloozen zooveel mogelijk te steu
nen.
Ondanks de tegenwerking -der oom-
munislen kunnen wij tharu$ getuigen,
dat dit Comité zeer veel lieofi gedaan
voor de werk!oozen en dat hot geuune
werk ten zeerste wordt gewaardeerd.
In totaal zijn aan de gezinshoofden
en daarmede geilijk tc stellen perso
nen acht kolenl'onrnen uitgereikt, twee
levensmiddel en bons, eu cén vleeeeh-
bon, terwijl aan do kinderen van werk
loozem een ontspaaningisvergad-ering
werd bereid.
Tevens werd in de gezinnen, waar
het bijzonder noodzakelijk was. eeni
ge steun verleend tot het aanschaffen
van kleeretn.
Wij kunnen dankbaar op dit werk
terugzien, in het' belang der zoo zwaar
gedupeerde werkl-oozen verricht".
HET CONFLICT BIJ DE SCHEEPS-
DO UW-MIJ. CEëINDICD.
Vrijdagmorgen is do uitsluiting von
de 1600 man bij de Ned. Scheepsbouw
Mij. te Amsterdam geëindigd. Deze
uitsluiting, die de directie aanving
r aanleiding van een staking van
n. n age Ij ongans, begon op 4 April
j.l. en heeft dus 16 diagen geduurd.
Er zijn 365 werklieden schriftelijk
ontslagen waarvan 111 jongens zijn.
Vrijdagmorgen begonnen re! weer 900
erklieden nan den arbeid, terwijl dc
anderen heden en Maandag aan den
gang zullen gaan. Verschillende vnn
deze werklieden wonen buiten de
&tad cn konden dus niet tijdig genoeg
in kennis worden gesteld met do ge
nomen beslissing.
Van het politieke tour-
noQiveld.
EERSTE KAMER.
20 April.
JuBtitiobesrooting. Wa
terstaat. Do zetel van den
Kamerpresident.
Bij „Justitie" werd o.a. de kwestie van
liet liuwclijksgoederenreclit ter sprake ge
bracht door mevrouw .Pothuis-Srnlt en de
hecrcu Mendels, Janssen en Ancma, die
in verschillende toonaarden op moderni
seering aandrongen. Laatstgenoemde spre
ker, die als anti-revolutïonnair géénsztnfi
behoort tot een groep die het bestaande
wil omverwerpen, aarzelde toch niet te
zeggen, dat bij .ie vigeereude bepalingen
van ons liuwelïjksgoederenrccht misbruik
van de machtspositie van den mannc-lijken
echtgenoot herhaaldelijk voorkomt, en dat
naar zijn meening bij behoud van het z.i,
gezonde beginsel dat den man als verant-
woordelijk hoofd van het gezin erkent, ver-
beteringen zeer wel mogelijk zijn.
Intussclien is deze materie nog steeds
een onderwerp van studie bij de staats-
commissie-Limburg, ivaarv-an senator Men
dels lid is en blijkens wiens mededoeling'
de laatste hand gelogd wordt aan het eind.
rapport, dat van twee uiteenloopendo ont
werpen vi-rgeïêlj zal gaan: oen, dat-geba
seerd is op scheiding van goederen on
een idem op gemeenschappelijk bezit.
In de commissie is men het n-1. niet eens
kunnen worden. En 't is te begrijpen, dat
minister Heemskerk boden verklaarde, dat
onder deze omstandigheden do levendig
heid om het huwelijksrecht (met of 2ondcr
goederen) ingrijpend te wijzigen, bij hem
niet groot is. Eenige billijke hervormingen
zal hij echter probeoren.
Mr, .Mondeis had den minister verder ge
vraagd. maatregelen to nemen tegen ver
kwisting van kapitalen door bedrijfslei
ders - hij herinnerde in dit verband aan
eenige bnnkstroppen en aan de dt-bftcle
van iiet christelijk dagblad ..De Amster
riers, den Lcidechen adspirant-fascist, die
in dc „Katholieke Staatkunde" op zoo iets
als omverwerping van he
INTIMUS.
TWEEDE KAMER.
20 April.
De werklooshoidsinterpellatie.
Rcpliceerend over zijn interpellatie
betreffende dc regeling der Rijks
bijdragen in de werkloozonondcr-
st-euning en werkverschaffing heeft do
heer Van den Tempel, verheugd zijnde
de toegezegde voortzetting dor
werkverschaffing, doch niet bevre
digd over het stellen van allerlei voor
waarden van llijkswego aan de ge
meentebesturen, dezen middag een
•tie doen geboren worden, waarbij
dc Kamer verklaart, hot niet wonsche-
lijk te nebten, dat de regeeriDg aan
de gemeenten te. dezer zake voor
waarden stelt, die géén verband hou
den inot de ucrkloozenzQi'g, en waar
bij do rcgcering wordt uitgenoodigd
haar standpunt te., deze te herzien.
Hoe de minister over deze motie nis
zoodanig denkt, wnmen wc heden
nog niet te weten, want er bleek een
licelo rij Kamerleden van diverse po-
liticko pluimage te zijn, die van do re
pliceergelegenheid gebruik maakten
om vóór het wederwoord van den mi
nister een duit in het zakje te werpen.
De heer Ketelaar zegde zijn stem
nan de motie toe, aangezien ook hij
van oordcol is dat de Rijksregeering
tie autonomic der gemeenten al te zeer
aantast door het stellen van voorwaar
den, als bijv. de verlaging van den
aftrok voor noodzakelijk levensonder
houd in de gemeentelijke belasting-
verordeningen. Do heer Smecnk acht
ie het niet oirbaar dat de regeering
haar controle uitstrekt tot gemeen
ten die zelf met do werkloosheid mets
te doen hebben. Verder trachtte de
heer Hiemstra don minister te be-
wegen tot verhooging der loouen bij
de werkverschaffing, die van 20 tot
2-1 cent per uur vanearen, een bedrag,
dat bij een 45- a 48-urige werkweek
geen levensonderhoud van een arbei
dersgezin kan waarborgen, terwijl
verlenging der arbeidsweek een
middel, dat de regeering wol zou wil
len toepassen naar de meaning
van den heer Hiemstra terecht afstuit
op een weigering der arbeiders, van
wie er velen, vooral in de plattelands-
streken, reed3 een paar uur por dag
extra moeten bestenen aan het been
en weer loopen van hun woning naar
de gemeente of de plaats waar de
werkverschaffing aan den gang is-
Tegen verhooging dezer loo
nen over dc gansche linie liet
echter de heer Wcitkamp een waar
schuwende stem booren. Als bescher
mer van de kleine boeren wees bij er
op, dat hun bedrijf in de tegenwoor
dige omstandigheden geen zwaardere
lasten toelaat, lasten, die het gevolg
zouden zijn van een ondoordachte glo
bale verbooging van bet grondloon.
Dinsdag komt, na de eindstemming
over de kieswetsherziening, eerst het
annexatie-ontwerp Den HaagLoos
duinen aan de orde. Daarna kan mi
nister Ruys repliceercn over de werk-
looshcïdsinterpellatie en over de mo
tie-Van den Tempel, welke laatste wel
orden verworpen.
INTIMUS.
STAATSBURGERESSEN.
Do Ned. Verccniging van Staatsbur
geressen houdt iG en ir Juni tc Alkmaar
de jaarvergadering.
Onder de voorstellen vinden wij cr een
van het hoofdbestuur, luidende De Ned.
Ver. van Staatsburgeressen, ia jaarver
gadering bijeen, draagt haar hoofdbe
stuur op een krachtige actie te voeren
voor wettelijke bescherming van het di-
plima voor ziekcnvcrplegenden en tege
lijkertijd voor instelling van ren com
missie tot regeling van de opleiding.
Verder zal aan de orde komen een be
spreking van het onderwerp: Wettelijke
vrijheid voor de vrouw om betaalden
arbeid to verrichten.
BinnenlanS
DE BESLISSINC VAN DEN
PENSIOENRAAD EN DE PENSIOEN-
CERECHTICDEN.
Door den heer Marchant zijn aan den
Minister van Financiën dc volgende vra
gen gesteld
Is den Minister bekend, dat tal van
pensioengerechtigden maanden moeten
chten op de beslissing van den Pen
sioenraad, dat zij bet gespaarde verteren,
hun goed bcleenen, veelal tot armoede
•ervallen, al wachtende totdat de be-
ilissing is gevallen?
r. Zoo ja, kan de Rcgcering dan niet
door onmiddellijke uitkeering van een
•oorloopig vast te stellen, later te ver-
ekene bedrag, aan dezen onhoudbaren
ocstand een einde maken?
TRAGISCH. Nabij Emmcrcompas-
cuum, in het Scholtcnskauaal, liep een
kind van zeven jaren spelende tegen dc
in volle vaart zijnde stoomtram. Het
kindje was opslag dood. Dc ongelukkige
moeder, die van dit tragische voorval ge.
tuige was, sprong in haar wanhoop tot
twee maai toe te water.
NEDERLANDSCHE TORPEDO
BOOTEN TE KOPENHAGEN.
Naar een draadloos bericht uit Ko
penhagen meldt, zijn daar Donderdag
nacht de Nedcrlandschc torpedobootcn
Z 3 en Z 4 aangekomen voor een kort
bezoek aan die stad ter gelegenheid van
het zilveren huwelijksfeest van het Ko
ninklijk echtpaar. Het bezoek zal ver
moedelijk tot Dinsdag duren.
POGING TOT OPLICHTING. Da
Delftsche recherche heeft zoo meldt
het Hbld. het bestuur van de 's-Gra-
venhaagschc Woningbouwvereniging
„Ons Huis" gearresteerd, bestaande uit
een bouwkundige, tevens directeur der
vennootschap, den president-commissa
ris en een commissaris. Zij hebben tal
van Delftsche ingezetenen opgelicht voor
bedragen van io tot soo, voorgeven
de 75 woningen te Delft te zullen bon-
tot een huurwaarde van fs 5 f 6
weck. waarvoor de grond reeds was
gekocht en dc fundeeringen gelegd. Van
het ontvangen gold was niets meer te
vinden, dit was besleed aan salarissen,
provisie, drukwerken enz. Zij zuilen ver-
olgd worden wegens poging tot op-
liohüng cn verduistering.
DOODGEVALLEN. Te Delft is
mej. S. v. D., wonende op het Bagija-
hof, in haar woning van de trap dood
gevalion,
DE MOORDAANSLAG TE SCHIE
DAM. De verdachte van den
moordaanslag op het meisje, le Schie
dam die het ziekenhuis heeft kunnen
erlaten heeft bekend. Het meisje is
thans buiten levensgevaar.
UITKEERING uNGEVALLEN-
RENTE OP FEESTDAGEN.
De vereeniging van rentetrekken-
den van de ongevallenwet verzoekt
mede te deelcn, dat zij door het mi
nisterie van Arbeid oli'iuiecl in ken
nis is gesteld, dat do uitkeering nnu
rentetrekkenden vortaan ook op He
melvaartsdag en andere feestdagen,
die niet op Zondag vallen, zal plaats
hebben.
INTERPARLEMENTAIRE CON
FERENTIE.
Het Eerste Kamerlid mr. baron Wit
tere van Hoogland zal op dc Inter
parlementaire conferentie, welke, zoo
als reeds werd gemeld, oj» 15 Augustus
Kopenhagen >nl gehouden worden,
rechten va-u de naiio'ta e niiuder-
leo rerdediger. en de instelling van
een permanente commissie bij den Vol
kenbond bepleiten.
GEZONDHEIDSCOMMISSIE.
De gezondheidscommissie ie 's-Gra-
'Ohage hooft de G-cze>nd!ieidseomini&-
eies hier te land© uitgenoodigd tot
het houden van een bijeenkomst, te
;-Gravenhage, teneinde te beraadsla
gen over de haars inziens steeds moer
aan het licht tredende geringschat
ting vrun die commissies door de over
heid en om zooveel mogelijk feiten
materiaal bijeen to brengen tot sta
rt hetgeen zoowel voor ais te
gen het voortbestaan van de gezond-
eidscominissies is Ln te brengen.
DE LIQUIDATIE DER CROENTEN-
CENTRALE.
In dc jaarvergadering van den Nc-
derl. Tuinbouwruad is nog ter eprajco
gekomen hot bedrag van 3 millioen
gulden, welke de Groentcncentrale in
s Rijks schatkist zou hebben gestort
als voorschot op haar liquidatie)
De voorzifter deed op een desbe
treffend© vraag de toezegging, dat hij
bij de land houvybegrooting dienaan
gaande aan den minister inlichtingen
zal vragen, an Item zal verzoeken dit
gold, ook al wordt liet nfet aan dc tuin
bouwers tfi-uggeg-c-vcn, aan ly won
den in hot beiang van den tuinbouw.
Kon lid van het centraal bestuur
merkte op, dat liet geld ook afkom
stig was van consenten, verstrekt aan
handelaars, zouters en drogers, cn
dat het overschot 4 mil ioen was,
waarvan reeds 3 milÜccn zijn terugge
geven aan zouters en drogers, o.a.
70.000 aan de noodlijdende coöpera
tieve zouters te Groningen, zoodat nog
ruim 1 millioen aan het ministerie is
afgedragen.
ONDER DE MACHINE. Te Win
schoten was Donderdagmiddag een weg
werker bij dc Ncd. Spoorwegen bij den
overloop naar dc. douaneloods bezig
dwarsliggers te carboüaccrcu, toen hij
door de rangeermachine werd gegrepen.
De machinist beween, dat dc man onder
de machine doorkwam. Hij bekwam een
groote hoofdwonde ea klaagde over pijn
in den rug. Onmiddellijk vierd hij naar
het Academisch Ziekenhuis te Gronin
gen vervoerd.
WIJZIGING BEGROOTING BINNEN-
LANDSCHE ZAKEN.
In verband met de opheffing van het
Departement van Landbouw- en den over
gang vaji oen doel van zijn bemoeiingen
bij liet Departement van Binnanlandscho
Zaken, is een belangrijke wijziging van
do begrootiag van laatstgenoemd departe
ment bij dc Tweede Kamer ingediend.
het personeel van het opgeheven de
partement is alloen het strikt noodigo over
genomen. Do minister somt in de toelich
ting dc besparingen op, welke door don
ergang verkregen worden, doch intus
sclien moet do begrooting ooi: op andere
punten wijziging of verhooging onder-
Zoo
den
veeartsenijkunde booge-
