HAARLEM'S DAGBLAD
Van onzen reizenden Redacteur
Buitenlandsch Overzicht
WOENSDAG 9 MEI 1923 DERDE BLAD
(Nieuwe reeks.)
No. 152
Losse reis-indrukken uit België.
me{ hun prijzen in verhouding toch
aanmerkelijk beneden die van de ho
tels in Nederland.
Daarbij komt nog, dai de prijzen in
de theaters en de tarieven voor spoor,
taxi of tram in België veel lager zijn
dan bij ons. Voor een tramrit te
Brussel betaalt men 15 centimes, dat
is dus nog niet 2,5 cent. In Gent was
men wat duurder en rekende men voor
een tramrit eerste.klas 35 centlmc-s.
dat is ongeveer 5 cent. Doch een
autoritje door heel Brussel kostte weer
niet meer dan 8 frs. of 1.20. Ik zag
te Brussel een uitstekende voorstelling
van L'Aiglon met mademoiselle
Ventura van het Theatre francais als
gast in het Theatre des Galeries
St. Hubert in het parket voor 2.10
en een plaats in de Stalles in het
Theater te Brugge bij een opvoering
van het Vlaamsche Volkstocneel kwam
zelfs in totaal op niet meer da.n 5 frs.
of 75 ets., dat is dus nog 45 cents
goedkooper dan bij ons een volks
voorstelling.
Het is wel opmerkelijk, dat de prij-
m voor 7ervoer, hotels, restaurants
i theaters in België zoo veel goed
kooper zijn dan bij ons, terwijl toch
de prijzen in de magazijnen en winki
betrekkelijk heel weinig met die in
Holland verschillen. Schoenen, klee
ding, meubels en huishond-artikelen
koeten in België zeker niet minder
dan in ons land en zullen er bij een
geringe rijzing van den franc zelfs
al heel spoedig duurder zijn dan in
Holland. I-Iet gewone leven zal in
België dan ook zeker niet zoo vee
goedkooper. zijn dan bij ons. Mn a
voor reizigers blijft het nog altijd een
uitverkoren land. Het leek mij voor
mijn lezers, die naar België wensehèn
te gaan en een reisbegrooting willen
opmaken, wel van belang iets van de
tegenwoordige prijzen in dat land af
te weten. Het is dan ook voor hen in
de eerste plaats, dat ik ze heb geno
teerd en in dit artikel heb opgeno
men.
Het Kasteel Walzin
De „trek" naar België.De Ardennen. Anseromme. Het goedkoope
België. Prijzen in Brussel en „in de provincie". Herinneringen aan don
oorlog. De blinden cp do invaliden-tentoonstelling te Cent.
Het zou mij niet verwonderen, als
de groote trek uit Holland dit jaar
naar België was. Het reizen in
Duitschland is tegenwoordig zoo be
zwaarlijk, dat de Rijn, Baden en
Beieren de tour 1st en waarschijnlijk al
heel weinig zullen aantrekken. Zwit
serland zal in dezen tijd van malaise
voor velen te duur zijn en daarom ls
het bijna met zekerheid te verwach
ten, dat menigeen, die i.n zijn vacan
tia toch eens een douane-station \vri
passeeren en een berg wil zien, naar
de Ardennen zal trekken. Dat dit niet
maar zoo een „losse onderstelling" is,
blijkt mij uit de vele vragen, die mij
van verschillende zijden reeds zijn ge
daan over prijzen, hotels en eventueele
uitstapjes in' België En ook uit het
weekblad R e i z e n e n Trekken
van de Nederlandscbe Reisvereeni-
ging, waarin voor dit seizoen in ver
houding met andere jaren zeer vele
gezamenlijke reizen naar België wor
den uitgeschreven.
Ik was in bet begin van April eeni-
ge dagen in de Ardennen en was over
dit mooie, rotsachtige landschap met
zijn liefelijke en romantische rivier
dalen, zijn grotten, bosschen en kas
tellen zóó enthousiast, dat ik reeds
een heel plan voor een zom&Teis naar
Anseremme, Rochefort, Bouillon en
La Roche klaar had. Maar zie, één en
kel gezegde van een oud vrouwtje te
Houyet was voldoende om mij heel
mijn reisplan te doen verscheuren.
Op mijn vraag, lioe het er in Juli en
Augusuis was, antwoordde zij mij:
„horriblement cliaud, monsieur
Schrikkelijk warm Neen, dan
laat ik het 'aan anderen over! De ge
dachte alleen reeds aan wandelingen
over boomlooze, witte en stoffige
wegen op een zomerschen dag, als het
„horriblement chaud" zou zijn.
bracht mij al aan liet trhnspireeren.
O, in die Aprildagen, toen de vogels
om ons hee-n zongen, het jonge, teere
groen als dons op d© bergen lag en
wij louter voor ons gencvogen in het
zonnetje liepen, waren die wandelin
gen langs de Maas en door liet liefe
lijk© dal van de Lesse één voortdu
rende genieting. Maar als bet er
„schrikkelijk warm" zal zijn, dan
Ik vond de uiting van liet oud©
vrouwtje te Houyet belangrijk genoeg
om hier te vermelden voor mijn lezers,
die plannen mochten hebben dezen
zomer naar de Ardennen te gaan en.
als ik, een heilzame vrees hebben,
voor streken, die „horriblement
chaud" zijn. Maar voor hen, die niet
tegen een zonnebad opzien en lioe-
velen zijn ©r niet, die 's zomers heele
dagen bij preferentie in de zon te bra
den liggen of zich voor hun genoegen
in het zweet loopen kan ik een uit
stapje naar dc Ardennen ten zeerste
aanbevelen. O, ik weet wel, dat men
niet moet gaan vergelijken met Zwit
serland of het Beiersche Hoogland,
maar als ik moest kiezen tusschen den
Rijn en de Maas, dan verkoos ik ze
ker de Maas. liet landschap van de
Ardennen is» door zijn grillig© rots
vorming van veel grooter afwisseling,
de natuur is er wilder en romanti
scher en de bergen zijn ©r geluk
kig! niet begroeid met de eeuwige
wijnstokken, die aan de Rijnstreek op
den duur den indruk van eentonig
heid geven.
Ik logeerde te Anseremme in het
Hotel dc. la Lease, dat ik een ieder
met gerustheid kan" aanraden. Het is
heel lief gelegen aan de samenvloeiing
van de Ixisse en de Maas, met hot
gezicht op hot vriendelijke groen© dal
van de Losse en op het breeders, maar
grillige Maasdal met zijn begroei
de bergen en steile grijze rotsen. Het
Men wordt, in België reizend, nog
telkens aan den oorlog herinnerd. Ik
werd er aan herinnerd bij de muren
en de ruïnes van üinant en bij de laat
ste overgebleven huizonrompen, die
te Namen, op de Place d'Armes we
der werden opgebouwd, ik werd er
aan herinnerd door de tallooze solda
ten, die ik overal zag, in Brussel,
Antwerpen, Namen, Brugge en Gent
en de vereering voor „das Milit&r".
een vereering, die mij o.a. bleek uit
de eerbewijzen, die men algemeen
ook de eenvoudigste burger bracht
voor een legervaandel, dat door een
passeeren den troep te Brussel werd
meegedragen, ik werd er aan herin-
derd door de vele op stadspleinen en
bij openbare gebouwen opgestelde ver
overde kanonnen en door een demon
stratie van duizenden mannen te
Brussel, „oud-gedeporteerden", d\e
in lang© stoeten met vlaggen, vaan
dels en muziek langs het graf van den
onbekenden soldaat trokken om voor
zich gelijke rechten op te eischen als
voor de soldaten, die aan het front
waren geweest, maar nog het meest
op de „internationale tentoonstol
ling van de Oorlogsinvaliden" te Gent,
toen ik in de „école des aveugles de
guerre'' tal van blinde invaliden met
tastende vingers aan de speciaal voor
hen ingerichte machines aan den ai
beid zag.
Ik heb een heelen tijd bij deze si
nistere afdeeling verwijldaeii toen ik
even later buiten kwam en stond bij
de veroverde kanonnen én ik de vlag
gen der geallieerden daar in eon lan
ce rij vrooÜjk in de zon hoog boven
het feestgebouw wapperen zag, dacht
ik aan die ongeb-ikkigen daar binnen
met hun doode oogen, hun wezenloo-
ze gezichten en hun tastende vingers,
aan de oorlogsslachtoffers, die de
glorierijke overwinningen" hadtien
helpen bevechten en voor wie het nu
altijd nacht was.
J. B. SCHUIL.
WAT ZAL ENGELAND INZAKE HET DUITSCHE AANBOD DOEN?
DE VONNISSEN IN HET KRUPP-PORCES.
OOK EEN AFZONDERLIJK ANTWOORD VAN ITALIë.
EEN SCHERPE NOTA VAN E N G E LAN D AAN SO VJET-R USL AN D.
is een eenvoudig en zeer rustig ho
tel, goea van bediening en met een
uitstekende tafel! Van Anseremme
dat 20 minuten gaans van Dinant af
ligt kan men per boot tochten ma
ken langs de Maas naar Namen of
GiveL terwijl de voornaamst© plaat
sen in do Ardennen als Bouillon,
Rochefort en La Roche gemakkelijk
per trein te bereiken zijn. En men is
Iegelijk in het 'centrum van een der
mooiste streken van heel België. Hot
dal van de Lesse met zijn prachtige,
kasteden zooals het op oen rots
gelegen kasteel Wailzin, het kasteel
de Mirando bij Gendron en bet ko
ninklijke kasteel d'Ardenne bij Houyet
zijn oude ruines, zijn bosebpartijen
en zijn grotten en het breede Maasdal
met zijn grillige rotsen bieden zoo veel
wandelingen vol afwisseling, dat, men
er weken kan vèrblijven. O, als bet
er in Juli niet „horriblement chaud"
as, dan zag het Hotel de la Lesse mij
over eenige maanden weer onder
,ijn gasten terug. Nu zal ik maar
vachten tot den tijd, dat de vogels
opnieuw gaan zingen en de bladeren
weer aan de boomen komen. Dan zal
ik misschien weer eenmaal neerzitten
op de „Zwarte Rot,s" als op dien mor
gen in April met bet gezicht op de
kronkelende Maas beneden mij en
weer luisteren naar don leeuwerik bo-
van mijn hoofd; dan zal ik weer een
oogemblik vergeten zijn, dat ik moet
zorgen voor „copy" en mij weer in
beelden, dat het leven louter vreugde
is" en de aarde een paradijs.
België was vóór 1914 al een goed
koop land voor Hollanders om te be
reizen. Na den oorlog is het dat door
de daling van den franc in nog meer
dere, mate geworden. Natuurlijk moet
men geen vergelijkingen gaan maken
mot het reizen door Duitschland in
den „gulden valutatijd", toen men
naar München reisde voor do som
van 1.45 en in een eerste klas res
taurant vorstelijk met „Schaumwein"
dineerde voor nog geen 90 cents.
Zoo'n „luilekkerland" is België voor
de Nederlanders gelukkig! nog
niet! Maar de prijzen in restaurants
en hotels zijn in België vooral wan
neer men buiten Brussel komt toch
nog altijd in vergelijking mot Holland,
spotgoedkoop.
In bet Hotel du Panier d'Or, wel is
waar een klein, maar toch een der
beste hotels van Brugge, betaalde ik
voor logies, oaitbijt en service nog
geen 1-i franc, dat is ongeveer 2.10.
fn het Hotel de 'la Lesse was het
pension met logies per etmaal
80 francs, dat is omgerekend in Hol-
landsch geld dus 4.50. In het volle
seizoen zal het natuurlijk wel wat
meer zijn, maar toch zeker nog aan
merkelijk beneden de prijzen in Hol
land blijven.
In liet zeer goede Princesse-
restaurnnt op de Place de la Brouckè-
fe te Brussel vroeg men voor een uit
stekende lunch, die zeker in een Hol-
landsch restaurant 3 gulden zou heb
ben gekost, 10 francs. Daarbij komt
dan nog ,dat de wijnen er uit den
aard der zaak veel goedkooper zijn
dan in ons land, zoodat. ook de totaal
rekening veel lager wordt. In het
Hotel de Londres, een der eerste ho
tels te Antwerpen, was een kamer op
de eerste étage 16 fr. en het ontbijt
2,5 fr. Wanneer een ober mij in een
hotel van die grootte en „standing"
in Nederland een rekening voor „lo
gies met ontbijt van 2.80 presen
teerde, zon ik hem misschien vragen,
of hij zich ook vergist had. Natuur
lijk z'.jn de bote's jn Brussel duurder
dan Sn de provincie. Maar ze blij
Onder Verspreid Nieuws leest men i
uitvoerige bijzonderheden over
het Krupp-proces.
De krijgsraad te Werden heeft du
Krupp-directeuren tot zware straffen ver
oordeeld, namelijk gevangenisstraffen
van io lot 20 jaar, bovendien nog boeten
van elk ioo milliocn mark.
Deze vonnissen zullen in Duitschland
zeker groote ontstemming verwekken en
de Lansen op toenadering kleiner maken.
Reeds nu konien er berichten over
protestbetooging'en te Essén'en daarbij
zullen .de'Dihtschers bet vermoedelijk1
nog wel niet laten.
De Fransch-Engelscho
betrekkingen
maken op het oogenblik weer een van
die moeilijke perioden door, die sinds
den wapenstilstand en den vrede niei
zeldzaam zijn zoo wordt uit Parijs
geseind. Curzon vindt, dat Engeland
óór de verzending van het Fransch-
Beïgische antwoord geraadpleegd had
moeien worden over de mogelijkheid van
een gemeenschappelijke nota der gealh-
zrden aan Duitschland, en te Parijs
ndt men dat Curzon zich bemoeit met
dingen, die hem niet aangaan en zich
heeft te houden buiten hetgeen de
vee Roer-bezetters, waarbij Engeland
zich in Januari niet heeft willen aanslui-
nu in de Roer-quaesiie wcnschen
te antwoorden. Het gevolg is een uit-
sseling van ironische telegrammen
als dat, waarin Curzon dank betuigt
dat de nota hem 24 uur eerder is be
kend gemaakt en van stekelige opmer
kingen in de Engelsche en Fransche
pers.
Ofschoon dit aangenaam is aan eeni
ge Fransche journalisten als Saint Biice
in het „Journal", bij ivien nooit een
Engelschman heeft kunnen goed doen,
vraagt men zich toch over het alge
meen niet zonder ongerustheid af of de
wijze, waarop Curzon nu Duitschland
zal antwoorden, geen aanmoediging tot
verzet zal beteckenen.
Daarom wortlt overal betoogd dat er
omdat Engeland niet aan de Roer heeft
meegedaan, geen aanleiding was met
het Fransch-Belgïsche antwoord te wach
ten, en er wordt opgemerkt dat het toch
zoo ongelukkig zou zijn op bet oogen
blik, waarop Duitschland wel moet gaan
inzien, dat het toegeven moet, Enge
land door een te zoetsappig optreden dit
land nieuwe hoop zou geven, dat het er
wel met onderhandelen afkomen zou.
Elke suggestie van Curzon in de rich
ting van nieuwe internationale onder
handelingen zou den Duitschen weer
stand stijven, en met nadruk wordt daar
om verklaard, dat indien de Engelsche
regeering waarlijk het einde van den
economischen oorlog wil, zij zich moet
tevreden stellen met 'het Fransche ant
woord goed te keuren en
niet te Intervenieeron in
de worsteling,
waarvan het zich reeds dadelijk heeft
gcdesolidariseerd.
Deze opmerkingen gaan vergezeld van
uitvallen tegen Curzon persoonlijk; van
wien gezegd wordt, dat bet niet te pas
komt, nu Bonar Law weg is. een andere
politiek te gaan voeren dan de door de
zen gevolgde politiek van welwilende
neutraliteit, en tegen de politiek der En-
gelschen in het algemeen, waarvan ge
zegd wordt, dat deze. na blijkbaar met de
Turken geheime afspraken te hebben
gemaakt over de petroleum in Mesopo
tamia (want anders zouden ze er niet
uitgaan I). nu toenadering zoeken tot
Italië om de Fransche plannen te dwars-
boomen en dc Duitschers te bevoot-
deelen.
Slechts de „Ere Nouvelle" gaat in te
gen de stemming van „dan moeten wc
het voortaan maar hcelemaal alleen
doen" in de pers cn betoogt dc noodza
kelijkheid van overeenstemming tus
schen dc landen, die tezamen voor de de
mocratische beginselen hebben gestre
den.
De Fransche Kamer beeft, nadat Poin-
caré de kwestie van vertrouwen had ge-
1, met 49875 stemmen de behande
ling van de interpellatie over het Duit
sche aanbod tot S Juni uitgesteld.
Nader wordt uit Londen geseind
Het kabinet heeft Dinsdag het ant-
■oord van Groot-Brïttannië op de Duit-
sche voorstellen nog niet definitief vast
gesteld. Het is mogelijk dat een nieuwe
redactie wordt overwogen. Het antwoord
dat binnen enkele dagen aan de Duit-
sche regeering zal worden toegezonden,
zal de Puitsche voorstellen onvoldoende
achten.
Uit Rome wordt over
hot antwoord van Italië
geseind
De Italiaansche rcgecring zal een af
zonderlijke nota aan Duitschland zen
den. In diplomatieke kringen verluidt
dat ook de Italiaansche regeering de
Duitsche voorstellen onvoldoende zal
vinden.
Scherpe criticli van En-
gclscho zijde.
De „Times" is over de Fransche
nota niet bijster te spreken. Ilct
blad dat eerst verwijst naar de
Fransche nota en de ciifers, die er in
genoemd worden, herinnert aan het
groote lxlang, dat Engeland heeft bij
de op'oseing van het schadevergoe-
oingsvrsagsïuk. Gevoelig© oordeelvel
lingen over liet lijden van Frankrijk,
ziin wijd en ziid 'bekend, zegt de
„Times" cn Engeland beeft altijd
klaar gestaan om haar vroegere aan
spraken on Duitsohlaiid's schulden op
te neven maar het is zuiver bedrog om
to veronderstellen dat Frankrbk veel
meer schade ondervonden hoeft don
Grcot-Brittannië. In Frankrijk is de
schade zichtbaar door de uiterlijke
vernielingen. 'Engeland'» verliezen,
ofschoon voor het oog niet zoo zicht
baar, ziin niet. minder ernstig. Zij
hebben aan de geallieerden 1917 mil-
lioen pand voorgosch-tm cn er is geen
pennv terugbetaald. Wij betalen ann
rente en amortisatie bijna 1000 mil
liocn ixind a-an de Vereenigde Staten.
Dezo twee sommen vertegenwoordi
gen in totaal een bedrag van 3000
millioen pond. welke Poincaré niet
kan benaderen met de kosten voor
het herstel der vervorst e gebieden in
Frankrijk. Verder hebben wij geen
territoriaal bezit, gekregen, waaruit
schulden betaald kunnen worden,
maar hebben integendeel vorderin
gen moeten opgeven. die anderen
weigerden te erkennen. De overzeo-
sche handel is gedeeltelijk 1o niet ge
gaan met 't gevolg, dat wij 1 millioen
werk'oozen te onderhouden hebben.
Het blad besluit, .dat het noodzake
lijk is. dot de Europeesche staatslie
den de voorstellen niet op opverstan-
dige wüzo zullen afwijzen, maar po
gingen zullen aanwenden om er een
wijziging in te doen aanbrengen op
zulke wiize. dat de besehaviug er wel
bii zal varen.
Frankrijka handolwijzo niot
in ovoroenstomming mot
hot Verdrag van Ver
sailles?
Volgens de ..Evening Standard" is men
te Londen van oordeel, dat do zelfstandi
ge verwerping door Frankrijk van het
Duitsche voorstel, dal betrekking heeft op
do schuldvordering van olie geallieerden
en op a'.gomccne wanrlxirgcn, niet in
overeenstemming is met den geest der
vredesverdragen, of van het gemeenschap
pclijk optreden hij do uilvoering ervan.
Hierdoor zou do quaeslie van de betec-
konia van de eenheid der Entente op
nieuw op het tapijt komen.
De Fransche gezantto Londen heeft
een bezook gebracht nan lord Curzon,
0111 hem uiteen te zetten waarom do Fran
sche regcerïng zelfstandig, zonder de En-
geteche regeeruig te kennen, het Duitsche
Dez
il. Brits
terwijl de Duitsche nota zich daarmede
voornamelijk bezighield. Frankrijk was
ten zeerste verontwaardigd over de nota
als ©en uitdaging aan en provoeatio van
Frankrijk ze1?, welke ©en onverwijld ant
woord vereischtc*. Uitstel van hol ant
woord zou Diet tot overeenstemming tus
schen Groot-Britamiiê «1 Frankrijk heb
ben geleid, terwijl bovendien het Duit
sche voorstel van negatieven aard was.
Te zelfder tijd wordt er in Fganscho
politieke kringen te Londen op gewezen,
dat ofschoon Frankrijk ïa bovenbedoelde
aangelegenheid op eigen verantwoorde
lijkheid heeft gehandeld, het niet de
wenseh of de bedoeling van de Fransche
regeering is, 2ich voor alle gelegenheden
aan gemeenschappelijk optreden te ont
trekken.
Er zijn ook cenig©
offioieele Engelsche uit
latingen.
Curzon en Baldwin hebben respec
tievelijk in het Ilooger- on het La
gerhuis gelijkluidende verklaringen
afgelegd over het Britsche antwoord
op de Duitsche nota aangaande de
schadeloosstellingen. Er word ver
klaard, dat he l de beste en meest na
tuurlijke handelwijze zou zijn go-
eest, een gemeenschappelijk ant
woord te zenden met de regeeringen
Frankrijk, Italië en België, in
zonderheid daar de Duitsche nota een
voord was op het denkbeeld, open
lijk en officieel door den Britschen
istcr van Buitenl. Zaken in over
weging gegeven, en daar het betrok
ken probleem, ji.l. dat der schade
loosstellingen, er een was, waarbij
lie gallieerden en niet .alken Fr ank-
ijk en België ten zeerste belang had-
en. Ook zou er, naar de mooning
der Britscll© regcoring, geen onover
komelijke moeilijkheid ondervonden
zijn geworden bij het opmaken v
een collectief antwoord, wanneer
voor de 'Fransche cn Belgische regee
ringen, indien zij dit wenschten, de
de quaestiën, die rechtstreeks voort
kwamen uit de jongste bezetting van
Duit-soh gebied door hunne militaire
strijdkrachten, voor afzonderlijke be
handeling werden voorbehouden. Ho
Britsche "regeering had reden 011
gelooven, dat deze inzichten werden
gedoeld door eenige van hare ge
eerden en zij was bereid, voorstellen
dienaangaande te doen, nadat zij hare
inzic-htcn reeds nnn de geallieerd© re
geeringen had medegedeeld - De Brit
sche regeering betreurde, wat li.aa
ceno onnoodtge overhaasting scheen
van het- Fransch-Belgi-ohe ant
woord zoowel als het verlies der ge
legenheid, die zich naar hare 1:
ning opnieuw had voorgedaan, om
door eeno gemeenschappelijke inode-
óeoling de solidariteit der geallieerde
Entente te bewijzen. ij achtte zich
echter niet ontjagen van liare
plichting, 0111 haar eigen standpunt
uiteen te zetten in een antwoord op
dc Duitsche nota en dit was zij voor
nemens zoo spoedig mogelijk te doen.
Er was reden om te gelooven, dat de
Italiaansche regcerïng, wier houding
in liet algemeen overeenstemde me
die der Brtlsche regeering, cenc der
gelijke handelwijze overwoog.
Do houding van
Duitschland.
De „Zeït", het orgaan der Duitsche
Volkspartij, «schrijft in verband melde
in een doel der Fransche pers gegeven
uiteenzetting, volgens welke een rc-
geeriugBCrisis in Duilsuhiuud uu vermij
dclijk is: Alle partijen der volksver
tegenwoordiging zijn het er met'dfc
regeerihg over eens, dat wij het lijde
lijk verzot niet mogen opgeven en dat
wij elke tyrannic onvoorwaardelijk
van de hand moeten wijzen. Er bestaat
dus niet do minste reden aan een re-
geeringsvvisseling tc denkon- Ook be
staal volstrekt niet het voornemen oe
samenstelling van het knbinet-Cuno
in eeniger.oi opzicht tc wijzigen. Het
kabinet-Cuno steunt op een parlemen
tair eenheidsfront, omvattende alle
partijen van de Duitsch-nationalen tot
en met do sociaal-democraten,
Maatregelen der Duitsche
rcgcorlng.
Rijkskanselier dr. Cuno is Dinsdag tc
Berlijn teruggekeerd. De bespreking""
omtrent do Fronseh-Bcigischo sintwoord-
nota zijn evenwel nog niet begonnen.
Voorloopig worden slechts besprekingen
gehouden in do betrokken departemen
ten, waarop men het materiaal voor een
eventueel antwoord bijeen zal brengen.
Omtrent do houding dor Duitsclie re
geering ten opzichte van de nota kan oog
niets definitiefs worden gezegd, daar do
rcgecring nog stood s op het antwoord
van Engeland en Italië wacht, dat tegen
het midden der week is aangekondigd.
Eerst daarna zal beoordeeld kunnen wor
den, of en op welke wijze do Duitsclie re
geering verder agccrcn zul.
Ook de datum voor de zitting van den
rijksdag, waarin do rijkskanselier even
tueel het antwoord zal mededeelon, zal
dan eerst worden vastgesteld.
Do Bolgischo socialisten on
het nicuwo Duitsche aanbod.
Do Belgïscho Kamerafgevaardigde Van-
derveide, die door het hoofdbestuur van
de arbeiderspartij benoemd is tot gedele
geerde op 'l congres to Hamburg, dnt de
statuten van do gereconslitueerdo Inter
nationale zal besproken, zal rapport uit
brengen over den tcrritorialon toestand,
welks ten gevolge van het verdrag van
Versailles is ontstaan, alsmede over de
veiligheid der naties en het vraagstuk dor
schadeloosstelling: In het rapport wordt
verklaard, dat de jongste Duitsche voor
stellen niet aanvaard kunnen worden,
doch «lat de kloof tusschen de Duitsche
voorstellen en de aanspraken der geal
lieerde regeeringen 4iict onoverkome
lijk is.
Exploitatie van de spoor
wegen in het Rijnland door
een internationale commis
sie?
In volkenbondskringen heerscht de
opvatting dat het mogelijk zou zijn een
uitweg uit het Europeesche dilemma tq
vinden door de exploitatie van de spoor
wegen in het Rijnland op te dragen
aan ccn internationale commissie.
Daardoor zou een einde worden ge
maakt aan de vrees van Frankrijk, dat
deze spoorwegen voor militaire doelein
den gereed gemaakt zouden kunnen wor
den. terwijl aan den anderen 'kant een
bron van ontvangsten zou worden ge
opend, waai van ook een deel aan Frank
rijk ten goede zou kunnen komen. Een
voorstel in deze zin is reeds spoedig na
den oorlog door de Kamer van Koop
handel tc Beifort gedaan, doch om rede
nen van binnenl.andsch politieleen aard
gens sommigen zou ccn ander plan in
die het ook aan de Engelsche regeering
voorlegde. Dit plan moet ook door het
Fransche ministerie van Verkeerswezen
zijn bestudeerd. Ook in der. Elras is men
dit plan. aangezien dc spoorwegen
den Elzas daardoor aansluiting' op
die van Rijnland zouden krijgen.
Verspreid nieuws.
Het Krupp-proces.
Het requisitoir
De vonissen.
In de zitting van den krijgsraad I©
Wwden van Dinsdag in zak© hel
Krupp-proces, was do controle nog
strenger dan gewoonlijk. Onder het
publiek ziet aten talrijk© 1'ranschcii,
oo.'al officieren.
Voordat de zuuk in behandeling
komt, laat d© president van den krijgs
raad do aanwezigen door den tolk
waarschuwen, zich van protest-betoo-
gingon te onthouden. Dan krijgt de
auditeur-militair Duvet, liet woord.
Hij schetst in bijzonderheden ae ge
beurtenissen in de Krupp-fabriék op
den nood.ol'vigen Zaterdag vóór Pa
sohen. Volgens zijn meening waren
hie.- machinaties en pogingen tot sa
botage van do hevelen der Fransche
militaire autoriteiten in het spel. Voor
het in werking stellen der sirenen
treft aldus spreker wel degelijk
de directie der Krupp-fabriek schuld,
alsmede Krnpp von Bohlon zolf, di©
voorzitter van den Raad van Beheer
is. Duizenden arbeiders namen al
dus de auditeur-militair ccn drei
gende houding tegen de»Franschen
aan. Do discipline van dc arbeiders
van Krupp is welbekend. Men wacntte
in het directiegebouw, van waaruit
men do geburtcnissen kon gadeslaan
op de komende dingen. Vlugschriften
werden uit de ramen geworpen. Het
laat geen twijfel, dut do inhoud hier
van overeenstemde met den Inhoud
van dagelijks verschijnende „Xach-
richtenblntt". Krupp 11 Bohlon mul
Halbach heeft do arbeiders tot lijde
lijk verzet aangespoord, nadat hij van
Berlijn een vingerwijzing dienaan
gaande had ontvangen. De arbeiders
weiden geheel op dit verzot voorbe
reid. Leden van den bedrijfsraad gin
gen naar Schraepler en Kuntz, omdat
er op dat oogenblik geen ander© di
recteuren te spreken waren. Krupp,
liartwig en Von liulovv waren op bun
kantoren, doch hielden zich van den
domme cn niemand dacht cr aan. dat
ilo oponburo orde cn rust zouden kun
nen worden verstoord. «Mtiller sprak
dc menigte toe en hitste haar op, ver
volgt /de auditeur-militair, openlijk
verzet t© plegen. Ten gevolge van al
dezo machinaties hebben tal van ar
beiders het leven v'erloreii. Dit is een
zeer ernstig feit. Ik verzoek u «ler-
halve aldus spreker deze lieden
(bedoeld worden dc directeuren) schut
dig to verklaren cn te voroordeelen.
Hierop somt de auditeur-militair do
eischen op.
Zooals men weet luiden die:
Tegen Krnpp 15 jaar gevangenis-
el raf en 50 millioen boete; tegen de
directeuren Hartwig, Oi-stcrlein, Butu
Cuntz en Sehr&plcr zeven jaar en 10
millioen M, boete; tegen den niet ver
schenen directeur Gross 20 jaar.
De bepaling van de straf tegen Mui-
Ier liet het O. M. over aan het hof.
Dan komt ter verdediging van' de
beklaagden, beschuldigd van den dief
stal van het motorrijwiel, dr. ürimm
uit Essen, aan het woord.
Hij vraagt verzachtende omstandig
heden daar de beklaagden een schoon
strafregister hebben.
Vervolgens is het woord aan den
verdediger dr. Ernst Wolff uit Ber
lijn. Uit naam van do beklaagden cn
van de firma Krupp brengt do verde
diger nnn dr. Moriaud uit Gendvc
dank voor zijn bereidwilligheid den
beklaagden rechtskundigen bijstand
te verleenen. Alsdan gaat spreker over
tot het houden van zijn pleidooi, waar
In hij o.a. zegt: ln dit proces gaat het
niet om politieke kwesties. De kwestie
der doelmatigheid en rechtvaardigheid
van de bezetting van het Roergebied
wordt hier niet beslist. Daarover zal
de geschiedenis oordeelen. Dit proces
beperkt zic.h tot becordeeling van de
bescha digingen, ingebracht tegen be
klaagden. Ik zal mij ook,niet inlaten
aldus dr. Wolff mei do vraag, of
de Fransche officier terecht of ten on
rechte op dc menigte heeft doen schie
ten. Immers, zelfs indien de soldaten
inderdaad waren aangevallen en vol
komen terecht zouden hebben gescho
ten, dan zou dit nog niet den beklaag
den kunnen worden ten last© gelegd,
zoolang niet is komen vast t© slaan,
dat dit do bedoeling van de beklaag
den was. Daarvan kan natuur! ijk vol
strekt ge©n sprake zijn. In dit ver
band schetst do verdedïge? de good©
vervtandhouding welke nu reeds meer
dan 100 jaar tusschen Krnpp en de in
do Krupp-fabriek werkzame arbeiders
bestaat. Deze berust op het feit, dat
de politieke en sociale onafhankelijk
heid van do arbeiders nooit aangetast
Is.
Daarna nam als verdediger der be
klaagden dc Gencefschc advocaat Mo
riaud het woord. Hij verklaarde, dat de
firma Krupp uiting heef', willen geven
aan den wensch, dc verdediging op ob
jectieve wijze tc doen voeren, zonder haat
of hartstocht, alleen geleid door het
streven, de waarheid aan het licht te
brengen.
Moriaud wees op het neutrale karak
ter «ier firma Krupp welke onvoorwaar
delijk als een nict-poliiieke instelling
lende zijden wordt getracht, dit proces
te bestempelen als een polilick proces.
Bij Krupp echter wil men ;n de eerste
plaats arbeiden en het is tc betreuren,
dat de gebeurtenissen op den Zaterdag
ick in deze vreedzame
taf v
in dc En;
isckc
>sfce
tuss
bedrijfsraad cn
teuren gemaakt zijn, hadden slechts ten
doel uitdrukking tc geven aan den wi«
der arbeiders, niet onder toezicht van
«"Maten te arbeiden. Dat was geen
uiting van het lijdelijk verzet, maar c«-n
uiting van volkomen .vreedzamer» aard.
De verdediger gaat vervolgens op de
verschillende punten van dc aanklacht ia
cn verklaart, dat in strijd met de actio
van beschuldiging dc arbeiders nimmer
