Woningbouwvereenigingen en
het Rijk
Zandvoortsche Brieven
.GEMENGD
wif.r -nmt
(IEUW S-.
DE REDE VAN MR. SLINCEHBERC. MOEILIJKHEDEN. ONTE
VREDEN BESTUREN VAN BOUWV EREENICINCEN. EEN STREEP
DOOR DE CRISISSCHULD.
Wij hebben in dit blad al het eendrage van 10.000 is onder de tegen-
en ander medegedeeld over de rede, woordige omstandigheden wel wat
door onzen wethouder voor do volks- hoog; ik verminder die tot 8000."-En
buisvesting, Mr. M. Slingenberg, op dat dan over het jaar, dat reeds atge-
,\Voensdug 2 Mei in de Eerste Kamer loopen is! En de gemeenten èn de wu-
over de door de icgecring gevoerde ningbouwvereenigingèn worden daai-
jvoningpolitiek gehouden. door in groote moeilijkheden ge-
Naar aanleiding van die rede bad- bracht,
den wij een onderhoud met eenige be- Het zou zeer wenscheüjk zijn, dat
etu-,."sleden van woningbouwverecni- de minister de vermindering waai-
gmgen hier ter stede. voor inderdaad soins aanleiding kan
Voor wij overgaan tot tiet wcergc- z:jn tijdig van te voren aankondig
den van wat ons in dia gesprekken de. Dan kan de bouwvereeniging haar
,werd medegedeeld, laten wij hier maatregelen nemen om een dreigend
eerst nog een overzicht volgen van tekort te voorkomen en bij voorbeem
Jlr. Siingenberg's rede, ontleend aan de huren met 15 verhoogen.
de Handelingen, omdat de pers'versla- Tenslotte besprak de heer Slingen-
gen zeer beknopt waren. berg de contróle. 1-Iij zou gaarne zien,
Onze wethouder critiseerde de wijze, uat de regeering aan de gemeentebe-
waarop minister Aalberse in den laat- sturen opdracht gaf de contróle go
tten tijd to werk gaat tegenover ge- heel op zich te nemen en dat alle ge
meenten en woningbouwvereenigin- meenten zooals te 'Haarlem ge-
gen. schiedt 80 van de opgehaalde
De minister heeft zich in de iaatstefhuren van de besturen in ontvangen,
jaren van zijn eerste regeer-periode'zouden nemen en voor hen beware*,,
teruggetrokken van den steun aan'Het is zaak de bestuurders niet tc
niiddenstandswoningbouwvereenigrm- j noodzaken groote bedragen (duizen-
gen en hij heeft gezegd: ik laat dc-n, ja soms tienduizenden guldens}
denbouw van middenstandswomin- in kas te hebben of te deponeeren bij
gen en van woningen van hoogcre
huurwaarde over aan het particulier
initiatief.
Dan streeft de minister er naar, ten
behoeve van den arbeiderswoning
bouw aan valide, goed gesitueerde ar
beiders in hun vereenigingeu van
woningbouw en stichtingen alleen een
voorschot to geven en zich ten
aanzien van de bijdragen te retircc-
In beide opzichten wil de heer Slin
genberg gaarne de politiek van den
minister steunen, indien dan
minste de
een bank, die misschien ook in moei
lijkheden kan komen.
Zooals wij zeiden, hadden wij naar
aanleiding van het door Mr. Slingen
berg gesprokene oen onderhond met
eenige bestuursleden van woning
bouwvereenigingen.
De beer K. Kingma, penningmees
ter van de Woningbouwvereniging
..Vooruitgang" zeide ons het volgen
de:
„Ik kan mij wel vereenigen met
heigec-n de heer Slingenberg neoft g«-
rschotten voor zegd. Het Rijk legt aan de woning-
b ou wvereenig mgen t/sgen woord i g
derdaad veel moeilijkheden in den
Er gaat baast geen weck voor
bij, of er komt een circulaire. Het
bestuur heeft dan ook vaak overwo
gen, het bijltje er bij neer te leggen,
maar de gedachte dat de woningen
dan allicht, bij den nog steeds be-
staanden woningnood, in plaats van
door arbeiders, voor wie ze besUma
zijn, door anderen zouden bewoond
worden, heeft ons tot nu toe daarvan
teruggehouden.
Wat vooral, zooals Mr. Slingenberg
trouwens al heeft gezegd, de besturen
van woningbouwvereenigingen wan
hopig maakt, is het telkens vermin
deren van den Rijkssteun. De minis
ter zegt een zekeren steun toe en ais
de huizen nog niet eens afgebouwd
zijn, wordt die steun plotseling ver
minderd
Bouwen zonder Rijkssubsidie is In
dezen tijd nog asoluut onmogelijk.
Het zou misschien kunnen, ais cm
grond niet zoo duur was. De grona
bij het Slachthuis, waar onze vereeni-
ging bouwt, kost nog 16 per M2. en
dan moet voor elk huis nog 4C0 aan
heiwerk besteed worden.
Wed zou ik er voor zijn, dat door
de zoogenaamde „cfisisschuld"
een streep wordt gehaald. De schade
door te duur bouwen in den crisistijd
ontstaan, is toch niet meer in te ha
len. Het beste is dus: afschrijven. Dit
verlies moet maar „genomen'' wor
den.
Maar huurverhooging acht ik uit
den booze. Daarvan kan en mag in
een tijd, waarin overal een daling
der loonen valt te constateeren, geen
sprake zijn".
„Wat denkt u van de contróle 1"
vroegen wij.
„Dio van de gemeente is goed ei,
scherp", antwoordde de heer King
ma. „Maar do Rijkscontróle is nog
niets waard. Ik heb „het Rijk" nog
maar één keer bij me gehad. En tocu
kan dit geef ik den heer Slingen
berg ook toe contróle in sommige
gevallen wei nood tg zijn, omdat in
derdaad allo besturen van bouwvei-
eemigingen niet ais deskundig kun
nen beschouwd worden".
Ziehier wat de heer L. J. W. AvC-
lingh, voorzitter van de bouwvereeni-
ng „Rosehaghe" ons zeide:
„Ik vind de manier, waarop de re
geering met de woningbouwvereeni
gingen omspringt, zeer onsympathiek.
Men zou in t burgerlijk loven dc han
delwijze der regeering aanduiden m/i
het woord „bedrog".
Rosehaghe werd opgericht in 1918
met de bedoeling, woningen te bim-
wen voor den kleinen ambtenaar. In
dien tijd bestond nog n et het Kon.
Besluit 51, dat een rniddenstandswo-
ningbouw regelde. De wethouders,
de heeren Slingenberg en Bruch, heb
ben er toen toe medegewerkt, dat wij
kenden gaan bouwen c-p den voet van
ue Woningwet, zooóat wij een voor
schot kregen en een bijdrage in do
exploitatie.
Tot noover liep de zaak aardig. De
teckeningen waren klaar en de hui
zen kenden gebouwd worden voer
I G20ü. De minister gaf toen een
bijdrage in de exploitatie van 50
De huizen konden een huur doen van
5.20 per week.
Toen kwam de heer Gerritsz in dea
gemeenteraad met zijn voorstel bet
erfpaehtsysteem toe te passen. D
Raad nam dit voorstel aan. Aan h<
bestuur van Rosehaghe werd g>
vraagd of het genoegen nam met eri-
pachi. Er was groote woningnood
hot bestuur was dus in een stemming
huurverhogingen. Hij wees er op, 'om te antwoorden: „Alles is goea,
<!st reeds buitengewoon hcogo huren als wij maar bouwen kunnen!"
toch n:et nog méér verhoogu kunnen j Door een en ander moest: n de bouw-
worden e-n dat 7.per week vooi plannen meer dan een jaar blijven
het platteland reeds veel te veel in liggen. In dien tijd waren do prijzen
co groote steden wel als de uiterste van materialen enz. zeer opgeiloopen,
grens moet beschouwd worden. i zoodat nu de huizen 8100 en 9,UU
De wijze van verrekening der annul-moesten koeten. Met steun von Mr.
feiten tussehen Rijk en gemeente I Mingenberg werd do bouw bespoet
geeft ook veel moeilijkheden. Als lo-jdigd. Maar toen weigerde do minis er
pel betaalt de gemeente do annuïtei- voorschot te geven, omdat hij SOtw
ten en geeft het Rijk daarin een bij- h 9t.OO een te hoog bedrag vond. Hei
drage. Wanneer de gemeente bij voor-1 bestuur had te 's-Gravonhnge een on-
teeld een annuïteit heeft te betalen j derhoud met den secretaris-generaal,
van 1CO.0U0 en het Rijk geeft daar-'met het gevolg, dat toch voorschot
in e a bijdrage van 10.009, dan'gegeven werd, op voorwaarde, dat
stort de gemeente f 90.000. Dat zou minstens "0 Van de cxploitct ek~
men tenminste zorg n. maar zoo gaat ten zou worden gedekt door dc huren,
h l niet. De minister verlangt aan-1 Wij morsten torn de huur verhoogen
vapkekik dc geheelc annuïteit. Een:-; tot 8.75 per week.
{•'e maand n. >,'ias wel een huif jaar, I Maar daarbij kon het niet blijven
nadat men betaald heeft, koir» dc mi-1 Want er was nog iets. Op de exploita-
nister met de mededeeling: „do bij-Mierekening was de grondbelasting
arbeiderswoningbouw maar gehand
haafd blijven, vooral als het econo-
misch-zwakkeren, maaischappclijk-
lnvaliden betreft.
Ook is dc beer Slingenberg het eens
met den minister, als deze den crisis
toestand langzamerhand wil liquidee
ren. De middenstandswoning bouw,
die tijdens de crisis is gesteund, redt
zichzelf; daaromtrent behoeft bij de
regeering geen groote zorg te beetaan,
immers, wat a fonds perdu is gegeven
is onder de gewone middelen van de
Staatsbegrooting verwerkt. Daarmede
is het uit. Men moet verder zich zeil
redden, voorschotten zijn des we go
docr het Rijk niet gegeven.
Maar zorgvol zijn de omstandighe
den ten aanzien van die arbeiderswo
ningen, die in den duursten tijd ge
bouwd zijn met voorschotten van
Rijk en gemeente en waarop bo
vendien bijdragen zijn verleend. In
enkele gevallen zijn die bijdragen
zelfs zóó hoog geworden, dat het Rijk
en de gemeenten er een bedrag bij
moeten leggen, even hoog als de huur
opbrengst. In dit opzicht begint het
langzamerhand spaak te loopen.
„Wanneer", zoo zeide onze wethou
der, „«enerzijds dé loonen dalen en
anderzijds het Rijk knijpt en dringt
om de huren te verhoogen totdat men
piept, opdat de bijdrage kan worden
verlaagd, dan behoeft men waarlijk
'geen groot econoom te zijn om te be
grijpen, dat dit moet misloopen".
Het plotseling verminderen van de
bijdrage voor een complex woningen
is geen gelukkige methode. De re-
geering wentelt zoodoende haar aan
sprakelijkheid af en brengt de lasten
en zorgen over op de gemeenten. Met
dit afschuivingssysteem is de lieer
Slingenberg het niet eens. Inötede
daarvan diende de regeering ernstig
te overwegen een flink deel van liet
crisiskapitaal af te schrijven als oor
logsverlies. /Er moet iets gebeuren,
want reeds begint zich het verschijn
sel voor te doen, dat de duurste wo
ningen leeg komen te staan, terwijl
de annuïteiten moeten worden be
taald. Verder is het wenscheüjk, dat
de regeering haar maatregelen met
treft autocratisch en centraal van
Den Haag uit, maar dat zij zich wendt
tot de gemeenten om te overleggen
aangaande een gemeenschappelijke
wijze van afwikkeling. Het gaat met
aan, dit de regeering zich eenzijdig
aan het geven van de bijdragen ont
trekt, immers ten eerste zijn Rijk en
gemeenten same n opgetrokken m
oen crisistijd onder deze voorwaarde:
dat het Rijk 8/4 van de bijdrage zou
betalen en de gemeenten 1/4 (terwijl
ïi u het Rijk eenzijdig die 3/4 wil
verminderen tot 1/2) en ten tweede is
juist van Den Haag uit in de duur
ste tijden aangedrongen op dure wo
ningen. De minister moet zich herin
neren wat hij in dien tijd hesfi ge
daan. In een officieel stuk introdu
ceerde hij de arbeiderswoning met
ais maximum 5 katnere. De tijdsom
standigheden en de mentaliteit :n die
dagen, toen iedereen, ook de Staat,
dacht dat hij rijk was, leidden er toen
toe dat men de woningen zoo groot
en mooi mogelijk ging houden, ook
als 4 kamers voldoende zouden ge
en mooi mogelijk ging bouwen, ook
dc consequenties van zijn eigen hou
ding willen aanvaarden on niet een
zijdig terugkomen cp een overeen
komst die door drie partijen (het
Rijk, de gemeente en de bouwvereeni
ging) is aangegaan. „Vooruitgang"
en ..Zorgvliet" ie Haarlem hebben dc
onaangename gevolgen van dc han
delwijze der rcgeerir.g ondervonden.
Dan besprak Mr. Slingenberg
geraamd op 23G0 voor het gehee t
complex. In Den Haag wist men, dat
dit bedrag te laag cn er verhooging
van de belasting in uitzicht was. Toch
werd de exploitatierekening goedge
keurd maar Rosehaghe (en dit is
allen bouwverenigingen overkomen)
aangeslagen voor bijna 5QOO. Wij
hebben daardoor weer de huren moe
ten verhoogen met 0.30 per week.
Voeg daarbij 0.25 voor e'ectrische
installatie, dan blijkt, dat thans de
huur 9.30 bedraagt! Dat Is te veel
en gaat de minister nu nog aan de
rijksbijdrage „knabbelen", wordt de
ze misschien maar 10 dan zal het
gevolg zijn, dat tegen de reg.ementen
ui, do woifingen zuilen bewoond wor
den door twee of drie gezinnen. Dacr-
vuoi is dc- zaak niet op touw gezet
en wij hebben er dan ook nog altijd
•oor gewaakt en zullen er voor b.ij-
en waken zooveel wij kunnen.
Ik ben dan ook van meening dat de
huren naar heneden moeten, daar im
mers ook de salarissen van ambtena
ren «nz. imen denke aan de SA pen
sioenpremie) zijn gedaald. Het een
voudigste middel om de huren te doen
dalen is mijns inziens: een deel van
de bouwsom afschrijven al» „crisis-
onkosten" en de annuïteiten, in plaats
van over 50 jaar verdeden over 75
aar. Gebeurt dit niet vrijwillig dan
:al het toch op den duur moeten, an
ders komen de huizen leeg to staan,
want dc bouwvereeDigingen kunnen
op zoo'n manier de concurrentie te
gen de particuliere bouwnijverheid
niet vo'hoirden. De huizen, die wij
voor f 9000 hebben gebouwd, behoe-
- nu maar f 5000 a f 6000 te kos-
ien.
Het is mijns inziens niet te verde
digen, dal bet Riik, na eerst door de
Woningwet de gedachte te hebben ge
wekt: „Wij kunnen gerust een bouw
vereniging oprichten, het Rijk zal ons
steunennu hoe langer hoe meer
terugkrabbelt. Op deze wijze wordt de
woningbouw door het Rijk gesabo
teerd.
Een dan dat telkens vragen om in
lichtingen, eindigde de heer Avelingh.
Ik heb weer pas een circulaire ont
vangen. Nu wordt mij weer door den
directeur-generaal van de Volksge
zondheid gewaagd, opgaaf te doen
van de salarissen der bewoners, den
stand van het gezin, enz. Ill heb dat
nu misschien wel al tieji keer opge
geven! En werkelijk-betrouwbare- en
juiste Inlichtingen kan hel besiuiir
van een woningbouwvereenlging toch
nooit over deze dingen geren!'"
Wij hadden ook nog een onderhoud
met den lieer D. de Loo6, secretaris
van de woningbouwvereenlging „Zorg
vliet".
Ook deze verklaarde ons, het met
de strekking van Mr. Siingenberg's
rede eens te zijn. Het verminderen
van de bijdragen en hel terugtrekken
van de regeering baart de vereenigiu-
gen groote zorgen.
„In 't begin", aldus do heer de
Loos, „is de .regeering veel te gemak
kelijk geweest, daardoor ontstaan nu
de moeilijkheden. Wij hebben onze
teckeningen wel drie maal moeten
terugzenden, omdat het Rijk de plan
nen te duur vond, en heel wat moeten
besnoeien. Dat de huren te hoog zijn,
vooral in dezen tijd van verminderen
de loonen. ben ik ook mej onzen wet
houder. Een streep door de crisis-
schuld. dat lijkt ook mij het eenige
idde! om „er onderuit" te komen!"
EEN EIGENAARDIGE BAROMETER.
In den toren van het in aanbouw
zijnde Duitsche museum «c MUnchen, i»
een groote barometer aangebracht.
PINKSTERWEER. HET SEIZOE N IS CEOPEND. NAAR DEN WEC
DER BELASTINGVRIJHEID. CEE N L O CE ERB E L ASTI N C. PE NSIO N-
PRIJZEN. VERVROECDE VACANTIE. EEN DAKLOOS HUISGEZIN.
DE GEMEENTERAADSVERKIEZING.
Het seizoen is geopend.
De- beste manier om in den winter
dooi te krijgen is het uitschrijven van
schaatsen wedstrijd. De Kollandsche stu
denten weten ons op Hemelvaartsdag
zoowat telken jare zware stortbuien te
bezorgen, alleen maar door de organi
satie van hunne roeiraces. En zoo schijnt
bij ons het mooie weer haastig op dc
lucht tc slaan zoodra de badkoetsjes
aan het strand verschijnen.
Een week of wat geleden was het 't
prachtigste weer van de 'wereld en de
5traridpachters"sleepten al stoelen aan en
bouwden hun zeilen ververschingsteht-
jes. Een heel nieuw soort strandpachter
had zelfs een houten huisje aan den
strandweg opgetrokken en van de hem
afgestane ruimte van ongeveer 50 Mi
gebruik gemaakt voor bet plaatsen van
stoelen en tafeltjes vlak by de reclame-
-il. die wij, Zandvoorters, „de pomp"
lemen. Met Hemelvaartsdag was alles
gereed om dèa stroom van dagjesmen-
chen te ontvangen, die verwacht werd.
Maar er kwam geen kip; bet regende,
dat het goot en er stond een wind om
met een drijvend dok uit zeilen te gaan.
Dat was streep No. 1 door de rekening
der sirandpachters. Nu zitten ze alle-
isal den geheelen dag met hun neus
op den barometer te zien, welk weer het
op de Pinksterdagen zal zijn. Op het
oogenblik ziet het er meer dan droevig
uit. De planken, die den toegang naar
het strand moeten vergemakkelijken, lig
gen uit. Op het strand staan dc koetsjes
Groot Badhuis, Dirk Driehuizen en
Hotel d'Orange in slagorde geschaard
en het houten café'tje. waarvan hierbo
ven sprake is. staat zich te vervelen. Zoo
af en toe komt er eens een lid van den
Raad kijken naar dezen nieuwen pach
ter. Als het edelachtbare college er kans
toe ziet. veel van die pachters ie krij
gen. zijn wj gauw door alle financieel?
moeilijkheden heen. Voor een meter of
50 strand maakt de gemeente een pacht
van f 1500, en er is ruimte genoeg om
er zoo een honderd of wat te plaatsen.
Welk een vooruitzicht voor de gemeente
lijke schatkist. Zandvoort gaat nog Kam
pen terzijde streven, dat indertijd den
roep had belastingvrij te zijn vanwege
de hooge hooipachten. Bij ons zal het
dan wel geen hooi zijn, maar het strand,
dat de kosten van de gemeentehuishon-
dir.g dekt.
liet set oen is geopend zender de
hatelijke lcgeergastenbelasting. De hee
ren van 't stadhuis zijn nog naar Den
Haag geweest cm eens te kijken of dc
Koninklijke goedkeuring op de nie
belastir.gverordening niet wat gauw k?n
afkomen. Maar men wilde er daar blijk-
baar nog niet aan en zoo zijn we het
seizoen ingegaan zonder de belasting.
Veel opbrengen zou. ze toch niet doen.
Er zijn in sommige pensions enkele gas
ten, die er zitten te rillen van de koude,
als ze geen petroleumkacheltje kunnen
bemachtigen. Op straat ziet men we niet
dan onder een parapluie of in een bouf
fant en op het beetje, dat men van hun
gezicht te zien krijgt, staat de trek tc
lezen, gemeenzaam aan :eder. die z'n
geld in armoede verteert. Natuurlijk hou
den de pensionhouders hen in hun hu
meur door met groote zekerheid prachtig
Pinksterweer te voorspellen onder elk
ander zijn ze daar minder zeker van. Ze
adverteeren allemaal week-ends prijzi
en een twintigtal hotels en pensions
heeft al de prijzen voor voorseizoen
hoogseizoen bekend gcmaakt.Dic prijzen
loopen nogal uiteen en bewegen zich
tussehen de vijf en negen gulden. En
toch zijn er nog altijd menschen, die
dit „veel te duur" noemen, hoewel
toch heel goed weten. dat in de stad
alleen maar voor nachtverblijf ruet ont
bijt f 5 of weing minder moet worden
betaald.
Het ziet er voor de pensionhouders
nog ongunstig uit. nu de vacanties dir
jaar al weer verlaat zijn. Ze zullen nu
de laatste week vaa Juli beginnen,
dit zal oorzaak zijn, dat het volle sei
zoen (om het germanisme „hoogseizoen"
niet te gebruiken) niet langer dan 5 we
ken ral duren, omdat hier nu eenmaal
op den laatsten Augustusdag plotseling
alle verkeer en vertier wegsterft. Hoe
dc menschen het moeten leveren om met
5 weken drukte het gehccle jaar goed tc
maken, zal u wel zoo goed een raadsel
zijn als mij. De Vcreeniging van Hold
en Pensionhouders zal te bcvoegder plaat
je trachten wijziging te verkrijgen van
nieuwe vacantie-regeling, maar ik be-
'ijfcl het sterk of de paedagogische
autoriteiten zich veel gelegen zullen la
ten leggen aa"n de belangen der chate-
lains.
En aan wiens belangen zich niemand
schijnt gelegen te laten leggen, is de
"eugdige huisvader, die onlangs met zijn
gezin uit 'een der gemeentelijke noodwo-
ïr.gen is gezet. Dit gezin, bestaande
:it man, vrouw en 1 kinderen, terwijl
binnen zeer korten tijd vermeerdering is
•achten, heeft men. als onbehuisd,
onderdak moeten verlcenen op het poli
tiebureau, waar het nu al een weck lang
bivakkeert, hudje bij mudje, in een ver
trek, dat eigenlijk bestemd is voor ver
dachten in vóór-arrest. De menschen
krijgen niets anders te eten dan brood
het is het politic-bureau waarlijk niet
aan tc rekenen, dat de verzorging niet
beter is. Geenerlei kerkgenootschap
hijnt zich vaa dit huishouden iets aan
trekken ze zijn nergens lid van. Het
Armbestuur schijnt er al evenmin iets
aan te kunnen doen en de werklooze
huisvader is door de stopzetting van de
uitkeèring aan werkloozm. totaal zon
der inkomsten. Natuurlijk kan die toe
stand niet bestendigd blijven. Op het po-
lureau moet men me: deze blijvende
gasten wel leelijk in zijn maag zitten.
Reeds moest er onlangs een geestesziek
arrestant, die niet voor de cel in aanmer
king kon komen, op dc bank in de
agentenkamcr worden „gelogeerd", wat
voor de agenten niet pleizicrig en voor
den o n v rij will i gen* gast niet heel gezond
kan zijn geweest. Ik zou warempel ook
geen raad weten in dii moeilijke geval,
maar ik denk toch wel. dat de gemeente
nu op heogere lasten komt dan wanneer
zij een man, zij het daa ook gratis, in
de noodwoning had laten blijven, die
fz per week moest opbrengea.
Maar er zal toch iets op gevonden
moeren worden, vooral de vrouw kan
moeilijk op het politiebureau blijven.
Voor zulke gevallen moesten we een
•mts?,- !n den Raad hebben, a:e er mis
schien wel wat op vinden zou. Of we
:r een zullen krijgen :n den Raad. waar-
•oor de verkiezingen tegen 14 Mei zijn
uitgeschreven?
Menschen, die (naar mijn oordeel te
veel) vertrouwen hebben in het stern-
plichtbesef der kiezers, hebben al den
kiesdeeler op 2:0 berekend ik blijf me:
mijn raming wel 30 a 40 lager, maar '1
is en blijft natuurlijk gissen.
Wie z:eh bij de verkiering voor de Pro
vinciale Staten van stemming onthouder
heeft en er niet in is geslaagd zich vooi
den Burgemeester deswege tc verant
woorden, kan een bekeuring tegemoet
zien. Er zijn in deie gemeente alleen wel
een kleine duizend uitnoodigingen ver
zonden om zich te komen verantwoorden
en ik wil niet hopen voor den Burge
meester, dat allen, die zich schriftelijk
hebben verantwoord, dit gedaan hebben
in een schrijven van zestien zijdjes. Dat
moet lectuur zijn om dol te worden en
als er iemand den stemplicht ver-
wenscht en daarmede den heer Colijn
tevens, die den minister tot strenge
naleving der kieswet heeft geprikkeld,
dan moeten het wel de burgemeester
zijn.
Het loop; nu al hard n.iar de verkil
zingen toe, maar er ij van politiek leve
MENSCHEN, DIE VERMOGENS
VERGETEN.
Al ïijn de dijdennen van verschei
dene Nedéxiandschf aandeden tot
uiterst ger.nge bedragen ineenge
schrompeld, geen uuoduelbOttdcr zal
w toch aan denken, zijn onderneming
iets te schenken. Nog onwaarschijn
lijker is dat tri Engeland, waar do
wmstverdcekng meermalen over zeer
rooto bedragen loopt. En tocli bcluo-
pen de niet-opgenomen dividenden
daar millioenen ponden sterling.
Welke sommen sommige inenschtt»
kunnen vergeten, blijkt net besK <j
lindrekening van ondernemingen,
die worden opgeheven. Zoo bkek b.v.
in do laatst? aandeelhoudersverga
dering van de Soutli Metropolitan
Tramways Company, dut twaalf aan
deelhouders, wie nog belangrijke be
dragen aan dividend toekwam niet
te vinden waren. Dij de overneming
de Indische spoorwegen door do
Engelsohe regecring wees de rekc-
„n iet-ge incasseerde dividenden" 1
een eindbedrag aan van 11U.OOO
pond sterling. Het meest vergeten do
menschen hun dividenden te innen,
wanneer dc onderneming in langen
tijd geen dividend heeft opgeleverd.
Onlangs verkocht een weduwe, die.
zich in deerniswekkender, toestand
bevond, een schrijftafel. De nieuwe
igennar vond er een aandeel in ten
name van den vroegeron echtgenoot
an de weduwe en toen hij do oes-
ictreffende maatschappij er mede in
:ennis stelde, kon de arme weduwe
in bedrag van 1503 pond sterling
.tan dividend worden overgemaakt,
De onderneming had in langen lijd
1 winst te verdeden gehad en de
aandeelhouder had het stuk wellicht
voortreffelijk weggeborgen oni
niet ft'lkens aan zijn slechte beleg
ging te worden herinnerd. Verschei
dene Londensche firma's zijn nog in
liet bezit van dividenden, die inecr
d;m een eeuw geleden vervallen zijn.
Zoo werd dezer dagen door een maat
schappij een coupon verzilverd, die
in lbo jaar nog n;ct was aangeboden.
De som) die destijds honderd pond
spiriting had bedragen, was intus-
schen tot 3600 pond sterling aange
groeid. De vennootschappen licbbcn
niet de verplichting, aandeelhouders
op te sporen, die hun dividend niet
hebben opgenomen; zij moeten het
geld echter te hunner beschikking
houden en zoo zijn er vele onderne
mingen, die er voor vergeetachtige
annaeeihouders een spaarpot op 11a
houden, waarvan zo niet het flauw
ste vermoeden hebben. Eenige jaren
geleden kwam bij een rechtszaak
een geval Ur sprake, waarbij een
vrouw, die naar het buitenland was
vertrokken oogcnjchijnlijk haar ge
heels effectenbezit had vergoten, dat
ongeveer oTOOG pond sterling beliep.
Zeventien jaar lang werden bij de
desbetreffende v'nnootsohappen do
dividenden niet geïnd. De erfgenaam
van do vergeetachtige dame onder
zocht echter een en ander en kreeg
ren zeer aanzienlijk bedrag uitge
keerd. F.r is in Engeland meermalen
op aangedrongen, e-m wet in het le
en te roeoen, volgens welke dergelij
ke dividenden aan den staat zouden
komen te vervallen. Kr zijn namelijk
met dergeliikc vergeten sommen
meermalen minder faire handelinzen
gepleegd. Zoo he ft nog dezer dagen
een bediende van een maatschappij
zich als ruik ten vergeetachtig aan
deelhouder aangediend en op onreent.
matige wijze een belangrijk vermo
gen geïnd.
HET ZIELSLEVEN VAN HON
GERLIJDENDEN.
Een ontzettend beeld van dó -gees
telijke omstandigheden, waarin zich
de bevolking bevindt van do door
hongersnood gct sterde gebieden van
Rusland worut in een medisch tijd
schrift opgehangen cloor Prof. dr:
Frank, zulks op grond van zijn laat
ste onderzoekingen te Charkow. in
de e*.'r»tc inasr.den van dit jaar le
den In de Oekraïne verscheidene ïolt-
lioonen meoschtn honver. het sterfte
cijfer bedroeg in verschillende cje-
mecmten 1C0 tot 120 per duizend in
woners, gr- ote dorpen zijn gentel out
volkt en dichtbevolkte groote ttc-
den zooals Cherson voor het grootste
deel van htm bevolking beroofd. Hij
zijn onderzoekingen sloot prof. Frank
do vele psychoprtischo elementen uit.
De verschrikkelijke ontberingen door
de gebeurtuüssen in Rusland, d
de revoluties, den burgeroorlog
de Iroerenopstanden souwei als d'
verschillend* epidemieën brachten
verschijnselen naar voren, zoools liet
kannibalisme, welke eedert ecuwen
in Rusland ine', meer voorkwamen.
In het. geestelijk leven van de honger,
lijdenden zijn twee stadia tc _on<l«v-
Scheiden, dat van de opwinding en
van de deprtssie. Het eerste begin!
met groote prikkelbaarheid* de lij
ders worden onrustig, geraken ge
makkelijk aan het schreien, spreken
zeer luid en worden bij dc geringste
aanleiding hoos. De honger gaat ge
paard met pijn in lijf, borst en rug,
Om die pijnen wat te verlichten loe
pen dc lijders op en neer of nemen de
meeet zonderlinge houdingen
pillend geschrei van kinderen 1
digt reeds van verre de aankc
van een groep hongerenden aan.
gidachtengang van de lijders is
gisch en vertoont gcon hiaten, mnir
de gedachten dwalen telkens af.
durf r.Jo de- pijn is de stemming
drukt, wanhopig; wanneer zij den
dood nabij zijn. zijn de hongerlijder,
den echter tot een zeker optimism©
geneigd, weten het gevaarlijke van
hun toestand, maar behouden, on
danks maandenlang hongertijden tot
lut laatste oogenblik de hoop, dat
hulp in de nabijheid is. De opmer
kingsgave en h-A concentratievermo-
tren t;n verminderd-en er {reedt er-:
zonderlinge drang tc voorschijn, om
V gaan zwerven, waardoor velen
huls. worden weggedreven. Alle
gebied zijn dan ook me*, ongclukktgen
bezaaid, waarvan verscheiden? in
het scheel niet weten, waar zij zich
wling
inden: vcU» hunner, die- op do
rads den nacht doorbrengen, vmd.n
dt-0 dood ouder uri trein. Nr. e
tijd houdt o opwinding op, de on-
maakt plaats voor onvcrsctullig»
luid. Dc lijders 7 a stil. in zicbz.df
gt koerd eu vermini
wegingen. Een zcJtc
hun optreden worn; merkbrju
stemming is gedrukt, tuem.-:. dr.g.u
geven gevii aanleiding meer tot r.!:i-
gen. De waarneming wordt v.;ag en
onvolledig. Dc gedachten worden
liet nuvi door gevoel begeleid, wjI
leor de lij iers verward wordt met
ruislagen mis van gedachten. De
cactie .s surk crlangzaamd. Eerst
ia een zeer lange pauze antwoordde
«n lijder tijdens een proefneming
>p verschillende vfagen; Ik weet in
het geheel niets meer. Dc uitdruk
king van het gelaat wordt tot een mi
nium verminderd, liet zie*, er stork
eroudord uit, zo xlat jonge vrouwen
ir uitzien als vrouwen van zestig
.aar, de mondhoeken zijn iets bene
denwaarts gericht, de gelaatsuit
drukking angstig en vreesachtig. Bij
kinderen verdwijnt do glimlach, no
Jaatstrekken zijn .ls verstijfd, de
•wogingen art ..uatisch. Wann er
en dc hongerlijdenden spijzen geeft,
ia nemen zij ze aan, zonder hun g-?-
telens te uiten. Do onvcrschi 1 light ld
*r het eigen lijden doodt bij voor
baat het medegevoel met het bidon
de anderen, rtendschaps- en 1.1-
m liebanden worden losser en vervul
len tenslotte. Ouders en kinderen mo
kert ieder voor zich voedsel en iü:on
geten enkelen vorm droefheid,
nneor een lid der familie \cr-
dwijnt. Van do liocgere zfeleulttugcTi
als medelijden, trouw. edeJmoeoi.g-
h&td enz. zijn weliswaar bii do m.-or
beschaafden neg sporen annv.ezlg,
m.-ar zij missen de aandoeningen,
die deze begrippen loven gi vji. Ook
het aantal uitingen van den wil is
uiterst beperkt. De lijders maken
slechtste hoos noodige bewegingen,
'j 'icdelen niet. omdn; zij geen initia
tief moor hebben, zij blijven liggen,
t 7.ij neervallen. Het voorberei
dend overleg voor de handelingen out-
rookt,de remmen door boogcro zii-ln-
uitlngen zijn verdwenen. De talrijka
misdaden zijn ongemotiveerd, wreed
oor het mccrcndcoi volkomen
(looiloos. De hongerlijdenden slapen
veel en hebben veel droomtn, dio
bijna uitsluitend betrekking hebben
op bevrediging vau den honger, tiok
treedt meermalen een soort delirium
.at meestal het einde i^ van liet
lijden. Bij andere slachtoffers treedt
dood in. terwijl de lijders bij ken-
zijn, hetzij door toenemends
hartzwakte of, 00!: vaak, bij het eten.
Behalve de algemeeoo toeneming van
dc criminaliteit waren vooral hot
kannibalisme en het handelen met hef
sch van degenen die men gedood
had karakteri stieke- gevolgen van rfe-
omstandlgheden. In de 20 geval
len, waarmede prof. Frank in ken-
word gesteld, betrof het meest-
rouwen, die haar eigm kinderen
doodden en opaten. Was hei moeren-
deel daarvan ook geestelijk niet incor
normaal te noemen, acht van dezo
rouwen vertoonden niettemin niet
Ie minste geestelijke afwijking. Dczo
wallen kwamen echter slechts voor
■ij vrouwen, dio haar gehccle leven
Rusland hadden doorgebracht,
vaar, naar men weet. het rechtebc-
vustzijn nog steeds niet zeer Bterk
mtwikkeld is en die door den oorlog,
evolutie en burgeroorlogen zoo aan
cwelddoden gewoon waren geraakt,
dat dc dood zijn verschrikking en zijn
it volkomen voor haar had ver
loren.
CEORCE JAY COULO OVERLEDEN.
j Engelsche bladea bevatten nadere
indcrherlen over den persoon van
bekenden Amerikaan-rhen spoor-^
magnaat George Jay Gould, die op
Hij
oudste 200U van mr,
oald, die zijn leven begon als koe-
1 op dc kleir.e boerderij en meer
5 ixarll; am dolLir naliet. Hij werd
l gebaren cn bezocht particuliere
n. Op den leef:ijd van 10 jaar
hij bij i-iin vader in de zaak ea
bij cn-ns overlijden enkele jaren later
kwam hij zelf aan hot hoofcl van dio
deroemiiig tc staan. Er is eca
tijd geweest, dat hij daadwerkelijk be
trokken was bij r.loved spoorweginaat-
happijen, dat een half millioen arbei-
rs gerekend konden worden in diens*
zijn. terwijl het spoorwegnet meer dan
HÜ v
lijle:
besU
•eg.
eiler
a hield vooral
weest. Zijn
ling op een
ers van spor: ia de opea
ste vrouw stierf plotse-
tnisbaan. Eenige jaren»
na haar d hertrouv. hij met een Hn-
gelsche actrice, mts. Vera Sinclair. Ooie
zijn eer vrouw was aan het tooneel
geweest. De laatste mren had de overle-
c?ne dc behartiging van zijn raken toe
vertrouwd aan rijn zoon George, dio
thans ook dc beheerder van dc enorm*
nalatenschap is geworden
dat onderwerp een geestig
in hij den voorsteller van b
lijf gmg.
„De wereld is groot
reclames nemen s!'ch:s g<
in. Ofschoon Engeland m:
land is,, geloof ik tot
deel van het laad. hetweU
mes wordt ontsierd, slechts
kenend deel van het gehee
Hef is misschien mijn os
volgde hij maar ik ben
et ontwerp to
eidc hij en
geenszins het aanzicht van de omgeving.
