Brieven uit Berlijn
(Van onion correspondent.)
Loanen en prijzon. De nieuwe tajeis
van vemonlgvuldleing. Arme en rijke
kellner6. Verarming en verwording.
BERLIJN, 5 Juni 1923.
Er zijn op T oogenblik nog tien
duizenden arbeiders te Berlijn, die
aan het eind van do' week niet meer
dan een 80.000 mark naar moeder de
\rouw mee krijgen, nadat ze hun be
lasting en fondsen hebben betaald.
Het eigenlijke loon is dan wel ruim
ftJ.OÜO, maar die krijgen ze niet in het
hollo- van hun hand; op de fabriek of
werkplaats worden meteen al de ze
geltjes voor den fiscus in de boekjes
geplakt of het bedrag per giro naar
tie belastingkantoren onmiddellijk
overgemaakt. Een brood op de brood
kaart kost thans echter 2503 mark,
verdere prijzen naar ïato en men
behoeft zich er dus niet over te ver-
I wonderen, dat vele tienduizenden on
tevreden zijn. Aan den eenen kant
'werkt de propaganda van de bolsje-
wiki van rechts en heeft zij vat op
de menschen, aan den anderen echter
Winnen de radicalen van links aan
invloed. Een staaltje daarvan is h.v.
I de plotselinge staking van de beamb
ten van den tunnelspoorweg,die lieden
is uitgebroken, zondei' dat de leiders
van de vakvercenigingen, die juist
met do directie over de loonen voor
de maand Juni aan 't onderhandelen
W aren, en nog wel met een resultaat,
dat beide partijen nog voor vandaag
een gunstig einde van de besprekin
gen verwachtten, er op verdacht wa
ren en zonder dat hun pogingen; om
do menschen te bewegen aan liet
,v;erk te blijven of het te hervatten,
«enig succes hadden.
Maar zelfs loonverlioogingen van
50 percent of meer kunnen den men
schen geen uitkomst brengen. Men
staat eigenlijk stom verbaasd, dat al
les zoo lang kalm is gebleven, dat de
'arbeiders niet de loonen genoegen lieh-
'toeii genomen. En wij zijn geneigd, dit
aan do psychische uitwerking van de
groote getallen toe te schrijven. Het
lijkt altijd nog heel wat, zoo'n loon
van tachtig of honderdduizend mark
in de week. Maar het is natuurlijk
[pleehts schijn en als de lui na. gaan
denken, verdwijnt elk schijntje van
tevredenheid, dat nog mocht bestaan.
iDaii oordeeleu ze, gelijk onlangs een
Jcellnev in oen eenvoudig bierlokaal,
'vvaar we 't avonds, toen liet bij uit
sondering eens een beetje warm was
geweest in dit ijsvoorjaar een potje
van het Münchener nat zaten te
waardeeren. De man moest alle prij
zen eerst nog eens nakijken. Vergist»
ftzich in de vermenigvuldiging van het
(aantal gedronken glazen met den
;j:riis van een glas en meende zich
daarvoor te moeten verontschuldigen,
(hoewel wij al bij onszelf de opmoriri.ng
[hadden gemaakt, dat het niet zoo
Wel eenvoudig is als je met een stuk
•of wat vrienden samen 17 potten bier
iliebt gedronken, eventjes gauw uit ie
'hoofd uit te rekenen, hoeveel 17 keer
(850 mark plus tien percent is. De
'0.45 liter kostten namelijk toen nog
'850 uiarlc en de tien percent telt de
kellner er bij. Op 'l oogenblik is de
prijs natuurlijk ul lang weer anders
en zoo gaat het met zulke veelge
plaagde menschen als bedieningsper
poneol in oen restauratie. Nauwelijks
Jiceft do man do tafel van 935 uit z'n
hoofd geleerd, of hij moet alweer dc-
ginnen met de tafel van 1265, want
de nieuwe prijs van 1150 plus den
tienden penning maakt thans zooveel
uit.
Daar wij tamelijk vlug kunnen re
kenen en al ovei -.'de nieuwe tafels van
Vermenigvuldiging laadden nagedacht,
"ontdekten wc de fout en omstond er
een gesprek. E:: de man merkte heel
(terecht op, dat. lezer, de prijzen
zijn bijna veertien dagen oud en lijken
dus op geen stukken na op de tegen
woordige! een goulasch vóór den
oorlog in 'n eenvoudig lokaal 85 pfen
ning had gekost en thans S500 mark
en dat iedereen dat nu al heel ga-
iivoon vond. Maar dat als Ilij zijn per
centen nu bij elkaar telde, er zoowat
400.003 mark in de maand uitkwam,
hetgeen volgens dezelfde schaal van
1 10.000 een vredesinkomen van 40
mark in de maand zou beteekenen.
En dat als iemand hem dat ia 1913
zou hebben aangeboden hij toch zeker
wel zou hebben gevraagd, of het su
diens bovenkamer wel heeleraaal pluis
was. De opmerking sneed hout en ver
schafte den man natuurlijk een be
hoorlijk extrafooitje. Want zulke,
menschen hebben dat heusch wel bin-
dig. Er wordt in de zoogenaamde
goodtourgerlijke restauraties al lang
niet meer zoo maar erop losgeleefd.
De middenstand, die zo bezoekt, he?ft
niet meer zooveel geld, dat hij zich
veel luxe kan permitteeren en Mün
chener of Pilsener bier i s een luxe
geworden.
Iets ouders is het- natuurlijk in de
duie wijnhuizen, die nog altijd on
publiek vant altijd- en veelverdieners
Hekken. En nog heel anders is het iet
van do menschen, die in de speel- cu
nathtgelegeuheden bedienen. De bier-
pi ijs is nog betrekkelijk laag geuit-
ven, maar de wijnen vertoouen un
sli-ike neiging op vredesniveau te bi<j-
ven, nadat zo dit in de tiians alweer
tui een grijs verleden behoorende da
gen van markstabilisatie een tijd
lang hadden overschreden. De reke
ning is in deze restaurants uitteraard
dus veel hooger en de 10 percent ma
ken zelfs in een klein en niet al t:
druk lokaal een aardig sommetje mi.
Een goede flescii kost nu tccit eca
kleine 2Ó.U00 mark en als een kellner
maar vijf tafeltjes bedient en deze ge
durende zijn geheelen Werktijd muur
elk één keer bezet zijn geweest, kan
hij toch op een omzet van een kwart
millioen rekenen, wat aan procenten
en footcn voor hem op een 3U.HO0
mark per dag komt te staan. En dan
Zijn er toch zeker af en toe hetere da
gen, grootere gezelschappen en men
schen, die het een of andere fuifjo
hebben en eens een paar flesschen
meer drinken of champagne bestel
len. En die kost over de 30.000 mark.
per flesch.
De kellners van dc goede solicde
wijnlokalen lie' hen hot dus zoo kwaad
nog niet en die van de dine luxe
huizen als llcinroth. Mercedes o.a.
verdienen verscheidene milüoenen per
maand. Maar de richards zijn die van
de nachtlokalen, waai; vooral vreem
delingen worden atgezet. Daar kost
een flesch champagne alleen al meer
dan een kwart millioen en bedragen
de percenten van den Ganimedes dus
voor een enkele flesch reeds 25
mark, terwijl de wijnbelasting, die
voor de uitsluitend geschonken cham
pagne 30 percent bedraagt, den bezoe
ker wel in rekening wordt gebracht,
maar natuurlijk niet aan den fiscus
wordt afgedragen, doch door onder
nemer, kellner en aanlokkers worden
gedeeld. Duart verdient de man soms
in een nacht ettelijke millioenen en
daarmee gaat hij dan zelf den gebra
den haan in een andere gelegenheid
uithangen. Meestal in een speelclnb
of geheime speelgelegenheid. En d3t
zijn dikwijls heel andere inrichtin
gen, dan men ze zich uit de af en toe
verschijnende beschrijvingen voor
stelt.
Voor vreemdelingen en de Schiebei
bestaan zéér elegante speelcJuLs en
clandestine, soms meer dan éénmaal
per week verhuizendet en vaak r.e-el
erg obscure cercles. In een steenko-
lcnkelder h.v. worden 's avonds laat
de neodige manden met champagne
gebracht, op dc hoopen briketten leg
gen de ondernemers planken, liet.
speelgerei wordt daarop gelegd en tot
iu den vroegen ochtend bac of rou
lette gespeeld, vaak met het uitslui
tend doel, een paar meegelokte men
schen met dollars of ponden te pluk
ken. Dat is niets nieuws en bestaat
ook in alle andere groote steden.
Maar duarnaast bestaan reeksen
gewone bierkroegjes, waar dagelijks
in een achterkamer of in een particu
lier vertrek van den herbergier wordt
gedobbeld door een vasten king van
spelers. Velen van hen bestaan regel
recht van het spel, andereu vieren al
leen hun speelharistocht bot. En daal'
wordt geen baccarat of poker ge
speeld, doch „Ui© goldene seohs",
„Meino Tante, Deine Tante", „Lot-
terio" oT „Gottes Segen bei Conn'' en
dergelijke minder ingewikkelde spe
len met kaarten of dobbelsteenen. De
bezoekers behooren tot allo standen
der maatschappij en dikwerf gaan in
zoo'n achterkamertje heel wat ineer
millioenen om, dan ia de met uiter
ste luxe en verfijning ingerichte groo
te speelcluLs. En op straat ot in een
nrbeidorskroegje kan men soms lieden,
di naar hun uiterlijk te oordeeien
absoluut tot de arbeidersklasse be
hooren, hooren spreken over een
„Taille" van een millioen en winsten
of verliezen van verscheidene millioe
nen.
Ook dit zijn alweer teekenen van ae
groeiendo verwording, die met de
verarming gelijken tred houdt. De
speelwoede is wel een vant de meest
kenmerkende verschijnselen van het
verval van Duitschland.
Is het verwonderlijk, dat zulke toe
standen de ontevredenheid van ncn
doen toenemen, die de sterke tegen
stelling tusschen ellende et zmnelooze
verkwisting, tusschen hen. die den
ganschen druk der tijden hebben" te
dragen en hen, voor wie de nood des
vaderlands een periode van smijten
rnet geld en een leventje van vroolij-
ken Frans betoekenfc, aan den kant
der eersten moeten waarnemen en
aan deu lijve voelen?
II. BL. KOELENSMID.
Sport en Wedstrijden
Voetbal
R. C. H.WILLEM II.
Men schrijft ons:
Do Racing moe'. Zondag den laatsten
wedstrijd spelen voor do kampioenscom-
petitio. Het geldt thans den returnwed
strijd togen Willem II, van wie de Haar
lemmers j.l. Zondag met zulke sprekende
cijfers gewonnen hebben. Voor de Racing
in deze ontmoeting 3l van zeer groot be
lang. Ais n.i. ook ditmaal de overwin
ning geboekt mag worden, dan cijn ome
siadgcnootcii behalve Westelijk- ook Ne-
derlandseh kampioen. Met dit mogelijk
heid in het verschiet valt er niet aan te
twijfelen, of R. C. II. zal ook nu weer het
beste beentje voorzetten cn al h^r krach
ten inspannen om liet zoover te brengen.
Dat het hun niet zoo maar zal lukken,
zullen de vele toeschouwers, die naar we
'vermoeden, den strijd zullen willen bij
wonen, wel gewaar worden. Inderdaad is
Willen» II dan ook niet zoon zwak elf
tal als de 6—5 uitslag van de vorige week
zou deen vermoeden; vooral de voorhoe-
do za' het de blauwzwarte verdediging
nog wel behoorlijk lastig maken.
Kicuwenhuis en zijn inanncneïjn daarvan
echter voldoendo op de hoogte en spelen
de iu den vorm als j.l. Zondag, zal liet
den Tilburgenareii niet gemakkelijk val
len om lludsrua te passeeren. Daar heul
sportlieveml Haarlem er op reken!, dat
ook hot kampioenschap van Nederland in
do Spaarhestad blijft, ls het voor R. C'.
II. een gebiedende ciseh. om van Wi'lcm
11 te winnen. Play up, R. C. IL'ers!
Het elftal is wederom als volgt samen-
Kuyt, Hnzcvoet,
Geutskens, N'icuwcnhuis, Krom,
Koning, v. Dam, Roelfsema, Nachtegellcr
Boekelaar.
Zij nog vermeld, dat de muzickverceni-
ging „Lourens Coster" op het terrein voor
het muzikale gcdecito zaï zorgen en da:
wederom eeltige athlcton hun medewer
king hebben toegezegd, roodat het weer
als geheel een heel aardige dag beloofd
:e worden, die. naar we hopen, in alle
oprichten zal slagen met lot slot: R C. H.
Kampioen van Nederland.
Cricket
Overzicht.
Voor Zondag zin voor onze Kanr-
lemsche vereenigingen wederom twee
hela: uriik-- ontmoetingen vastgesteld.
Zoo ki'ii^T. Rood en Wit bezoek van
Hermei-D. V. S. Laats!genoemde
vereonigin? heeft nog slechts één wed
strijd trcj-neeld. namelijk tegen Haar
lem te Schiedam, welke in een on
verwachte overwiiinin? voor de Scbie-
d.immers eindigde. Of het ze ditmaal
tegen Swells c.s. zal gelukken, mogen
wii Berust betwijfelen, temeer, daar do
aanval der Spaniaardslaanbewcmers
er zoo langz.ajnerhand een beetje be
gint in te komen, hetgeen j.l. Zon
dag tegen V. R. A. wetti bewezen. Wij
voorspellen dan ook een victorie voor
de oudste Ncderlandsche cricketclub.
Haarlem speelt reeds haar re
turn wedetriid tenen V. V. V. aan de
„Kruislar.il". De thuiswedstrijd op
tweeden Pinksterdag eindigde in een
groote overwinning voor onze stadge-
nooteu. Dat .V» V. V, er nu in
za?. revanche fa nemen, is moeilijk
aan te nemen. He! Haarlem-che bow
len. gesteund door prima fielden,
voor de Amsterdammers nog te goed
om een totaal te maken, hoog genoeg
voor het batting-team der Schoterweg-
snelers. Ook hier voorspellen wij een
lïaarje.nsche overwinning.
De wedstrijd Haarlem II—V. V. V,
1.1 aan den Sc'noterweg is vooral var
belang voor het bezetten der eerste
plaats in de tweede klasse 1). Heide
elflallen ziin nog ongeslagen, zoo'dat
een spannende strijd kan worden ver
wacht.
Rood enWit II zal genoeg moeite heb
ben. om zich het tweede elftal van V.
R. A. Van het lijf te houden. De
mooie overwinning op Albion, j.l.
Zondag aan de Spunjcards.laan be
haald. zal echter het noodige zelfver
trouwen der spelers dusdanig gesterkt
hebben, dat wii gerust een ..verwin
ning voor de Haarlemmers kunnen
prognosticeeren.
Alles bijeen genomen een belang
rijke cricketdagdat de Haarlem
mers als overwinnaars uit den strijd
treden
„UMPIRE."
Korfbal
DE WEDSTRIJDEN V30R ZONDAG.
Zal
.•carlo
blijvc
afzakken tot den Overgang f He!
antwoord valt zeer moeilijk te geven. Ook
voor II. S. V. uit Den Haag geldt
zelfde vraag. Wie verliest, uegr.adoert
partijen zullen zich tot het uiterste ge
ven. Kon klein gelukje kan den doodslag
geven. Do Hnademmers gaan vol moed
heen en zullen door talrijke supporters
aangemoedigd worden. We vermoeden de
ook, zoodat het aan den Zoe.
terwoudschcn Singel te Leiden druk zal
zijn. Ook de Leidsche korfballers komen
natuurlijk in drommen kijken.
Advendo zorge er voor, dat Haarlem een
uslo-klasser houdt; het is haar plicht:
G. S. D. geeft seriewedstrijden ter eert
in haar éénjarig bestaan. De wedsirij-
>n vangen reeds vandaag Zaterdag
in en worden Zondag 10 en 17 Juni
HAARLEM ll-MACBI.
Na dc papieren overwinning van Hair-
lem II tegen D. V. D. II, versloegen de
:rves met 5—1 hun stadgenooten,
us in veiiige haven brengencte.
e wedstrijd begon me: ten overwicht
Mocl.i, nat echter te onbesuisd speel:
de dames niet genoeg aan he: werk
Nadat de stond door Haarlem II t.
50 opgevoerd werd, redde De Vries
do gasten, zoodat de strijd ein
digde met 5—1. Met betere sc-hïctcapaci-
iten was de voorsprong geringer ge-
eest. Beide twaalftallen lelden invallers.
Do compel itie-weds: rijden cijn aiu ge
lid igd, zoodat de zomer campagne kan
beginnen.
Verschillende clubs gaan de lichte ath-
lecick beoefenen.
Zeilen
HAARLEMSCHG ZEI LVER EEN I GING.
Na het gebrachte tegenbezoek aan d,
Zaïutscho zeilers j.l. Zondag, gaat hot
morgen naar de Kager plassen, waar deel-
■mén wordt aan de onderlinge wed
strijden, uitgeschreven door „Leiden". Kr
ordt 's morgens oen enkele gaat reeds
andaag onder zeil om zes uur vertrok-
en, zoodat vroegtijdig de wedstrijdbaan
bereikt wordt.
beslaat gelegenheid voor liefheb
bers van een watertocht tegen een geringe
■ergoeding op do motorboot den tocht
mco te maken.
veronderstellen, dat met goed weer
menigeeu van de partij znl zijn.
TENTOONSTELLING.
or do Gebroeders Kurvers en Van
Luit werden wo uitgenoodigd, even een
kijkje te komen nemen naar hun „zeil"-
etalace in de Smcdestraat 15. Aldaar had
II. Z. V. een zeer bescheiden tentoon-
stellinkie georganiseerd om de zeilsport
leer bekend te maken onder eigenaars
in kleine zeilscheepjes.
De forsclie roodwitte vl^s mo: de let -
:eis li. Z. V. vormt een stengen achter
grond. Het prachtig bronzen beeld, voor-
'lendo een oirfani aangevallen door
tijgers, staat massief in midden,
is «en geschenk van de firma Hille
de onderlinge zeiiers van do Zaan.
Ook do Haarlemmers kunnen deelnemen
aan die wedstrijden.
Het zilveren molentje een geschenk
■au de Zaansche aan Haarlerósche zeilers
pronkt tusschen de keurige zeilfoto's.
is een lust, om die te bekijken! Ook
de Wisselprijzen, een zilveren Eiketak,
door den heer W. Honing aangeboden,
et zilveren Scheepje een geschenk
den lieer J. v. Schouwen dragen
het hunne er toe bij, om een goed geheel
krijgen, 't Spreekt, dat de met smaak
uitgekozen schilderijen, die menigeen met
welgevallen bekijkt, aan alles een fleuri-
Ju indruk geven.
Het is een aardig idee van de firma om
dezo wijze de watersport nog meer po-
uiair te maken. Da; het succes niet moge
itblijvcn I
Koloniën
BEZORGING VAX POSTSTUKKEN.
inister van Koloniën heeft ten
vervolge op -ie beantwoording van vra
gen van mevrouw De VriesBruins
betreffende de bezorging van post
stukkeu aan bewoners van ongezonde
plaatsen :n Nederlandsch-Indië, die
hun woonplaats naar gezonde stre-
:i overbrengen, medegedeeld:
Het vervoer van de poststukken van
i voor Oengaran geschiedt in ge-
sinten zakken een pistlooper. die
daartoe dagelijks hel traject Tjundi
Oengaran en terug aflegt.
Allengs was nu het misbruik inge
slopen. dat deze looper. behalve de
post voor Oengaran. losse brieven enz.
niefenam, welke hij onderweg placht
af te geven aan <!e woningen langs
den weg van Tjandi naar Oengaran.
Uit woningen toch liggen buiten cent
pen bestfclkring. zoodat de voorde be
woners daarvan bestemde poststuk-
ken niet op de gewone wijze door een
besteller bezorgd worden. Dit neemt
niet weg, dal het tien postlooper fei
telijk niet geoorloofd was die bezor
ging op zich te nemen.
Desniettemin werd dit ten gerieve
der belanghebbenden aanvankelijk
oogluikend toegelaten.
In Maart 1922 beklaagden bewoners
r.n Oengaran zich evenwel over ver
traging in de ontvangst van hun post
stukken. welke vertraging bleek te
venbedoe'd misbruik. Dc postdienst
Jiee.'t daarop doen nagaan, of wellicht
het aantal bewoners lanes den weg
Tjandi—Oengaran zoo groot was ge
worden, dat nu uitbreiding van do be
slaande bestellingsgrenzen diende te
worden overgegaan. Daartoe bloken
echter geen termen te bestaan. De
correspondentie, waarvan gedurende
teuigen tiid annteokening was gehou
den. bleek te gering, om indienstne
ming van een afzonderlijken nestcller
te wettigen.
Daarop is aan den postlooper op
dracht gegeven om dc ongeoorloofde
bestelling tc staken.
I>e belanghebbende personen zijn
t-idig met «le/e beslissing Sn kennis
gesteld en hun is gedurende een
maand gelegenheid gegeven om *en
bijzondere regeling tc treffen voor het
afhalen van hun poststukken.
Uit het bovenstaande kan blijken,
da', de postdienst zich uitsluitend door
het dienstbelang heeft later. leiden en
dat van een in der _wcg eggen van
moeilijkheden van die zijde aan dege
nen. die hun woonplaats gingen ver
leggen naar gezonder strehin geen
HET AFTREDEN VAN DEN COU-
VERNEUR VAN ATJEH.
In „liidié" is opgenomen een arti
kel van L. over het aftreden van den
Gouverneur van Atjeh. den lieer A.
G. H. van Sluijs Wij ontïecnen
er het volgende aan
Het aftreden van Van Sluijs is voor
het gewest Atjeh cn Onderaoorighe-
d'en in de allereerste plaats een groot
•erlies; hei is dit echter in niet min
dere mate voor het corps bestuurs
ambtenaren. Bij zijn. superieuren zoo
1 als bii ziin ondergeschikten en
ziim gelijken stond Yin Sluijs In hoog
aanzien. Ongeveer dertig jaren heeft
Sluijs in dc-n Indisehen gouver
nementsdienst doorgebracht Ais jong
ambtenaar werd lui in het begin der
negentig uit Holland uitgezonden om
da eerste ondergeschikte besluurs-
!aats te hekleeden op Celebes; hij
kwam in 1897 als controleur op Go-
rontalo R.sideniie Menado) en ging
1905 na 17-jarigen dienst, voor het
eersf met verlof imar Europa. Na om-
.komst van dit jaar verlof werd hij
in de Molukken Residentie Ambon)
geplaatst en in Februari 1912 ais as-
nt-resident ter beschikking op
Makasu-r benoemd. Na in 1915 ander
maal met verlof tc zijn geweest, werd
liij in April 1916 op Atjeh geplaatst
als assistent-resident, wr.nna in 1918
zijne benoeming volgde tot gouverneur
van het geweest, ter vervanging van
Luitenant-Generaal Swart, dn; be
noemd was tot vice-president van.den
Raad van Ned.-Indië.
Thans op 51-jarigen leeftijd, gaal
de heer Van Siuijs vcor goed nuar
Nederland terug.
Het bestuur van Van Sluijs heeft
zich gekenmerkt door het feit, dat. bij
ziin optreden, de definitieve scheiding
tursehen burgerlijk eu militair ge.tag
iu het gewest Atjeh en Ondcrhoorig-
heden tot stand kwam. Dank zii hot
uitnemende beleid van den voorgan
ger van Van Sluijs. Generahl Swart,
wiens tienjarige bestuursperiode in
Atjeh deze definitieve scheiding had
mogelijk gemaakt cu onder wiens lei
ding de pacificatie vult het gewest
volmaakt werd, was Van Sluijs Sn de
gelegenheid het civiele bestuur over
Atjeh en Onderhoorigheden iu toepas
sing te brengen. „Wnt de Atjehsche
bevolking in de eerste plaats Ivshcefi",
aldus Van Sluijs in zijn redo waar
mede hij liet bestuur aanvaardde, „is
rust om tijd en gc-legchheid te hebben
om zich behoorlijk toe te leggen op de
uitbreiding «Ier aanplantingen, hui
zenbouw. verbetering van den veesta
pel on alles wat strekken kan om haar
economisch krachtiger te maken. Be
lastingen en hcorenöienstcn zullen
derhalve met mogen worden opge
voerd «n tsaar mogelijk, zal vermin
dering der vi rplichte diensten in over
ging ino ten
'ordei
Zóó heeft VanSluijs in 1918 zijn
taak gezien; zéó heeft u'ti haar «r>k
-rvuld tot den einde toe. Bij hem
bestond een geest van strikte recht-
igheid c:-n bu'iengewoon grorfe
mute van objectiviteit cn wat bii van
ziin bcs'.uursmenschen eifchte was
een zich indenkeu in het gedachtenle-
an het Atjehsche volk, en daar
aan moesten de verschillende besUiurs
maatregelen worden getoetst. Nan
SIums heeft eek weck; een innige
corporatie tusschen het Nederland-
sclie bestuur cn de Atjehsche volks
hoofden nis vertegenW'Xrriligere der
bevolking, cn <5oor «ie innige c"1-
pernlie vooral is het Van Sluijs ge
lukt vruchtbaren besturende n aiL:ai
verrichten.
TAALSTRIJD IN iNDlë.
Aan oen brief van de groep „lnsu-
linde" opgenomen in Neerland ia"
orgaan van 't Algemeen Nederlau D-h
Verbond, ontte-.n.n wij bet volgende:
Nog steeds is onze taal in deze ge-
esien een strijdende, thans ovenwei
als aunvalster, die, onbetwist meeste-
js over al wie Ncderlandsch bloed in
dc aderen heeft, zich poogt uit te brei
den over de Inheemsehen des lands,
hun daarbij de sleutels der sclmtki,-
an Ifennis iu handen drukken
de. Als behoudster behoeft r.ii nog
slechts in het Krijt tc treden tegen
la insluipers, die zich hullen in
»m van zakelijkheid ot voor
naamheid, zooals het Engelscli of par
tij trekken van gemakzucht, opvoe
dingen scrwaarloozing zooals het Ma-
leisch. Dat we ;n vroeger dagen wel
eens een minder gunstig beeld heimet»
gegeven, leert het kort geleden ver
schenen gedenkboek „Oud Batavia",
door den l.nndsarchivaris l)r. De iiunn
Ken tweedeel;g standatirdweik met
enocg kan worden aanbevolen, aan
ie r<?lang stelt iu de wortels van het
heden en zt-ker ieder lezen moet cie
Nieuw Batavia gezien heeft en hel na
lezing met geheel andere, begrijpen-
r, oogen aan zal zien.
Er is een ttja geweest, Welks laat
ste uitloopcrs zich tot <cu eeuw gelo
den uitstrcKten, dat he: Nederlandse::
op Java bedreigd werd door een bas
terdtaal. het z g, Slaven-Portngeesch.
Dit was niet, zooals nog heden velen
,-neencn ecu erfdeel uit „den Portu-
geeschen tijd", daar de POrtugeczen
met Java nagenoeg geen aanraking
gehad hebben, doch werd medege
bracht door dc tallooze saven, welke
in de eerste tijden na Batavia'? stich
ting uit de landen ..om d Wést" .Voor
Porzi«, enz.i nour deze \oiks-
plnnting werden gehaald. L'it taaltje
was, evenals het nieuwe pidgin-En-
i-praakkunstige vermen, dat het den
-ïoluinusi'.u-ii inoistcri spoedig moge
lijk min.,io. zien aan hunne slaven
ciV.-atmDaar ie maKOii. Eo«st nadat
het zich to Batayiu cu elders stovjg
ustgezet iiad, begon men ook uit den
Aivnipei z.-It sluveu tc betreken. Dezo
basteiuui.il vcibreidde zich snel, on
danks de scherpe ptakkaieu der regec-
ring, Tdie, ze«r terecht, in haar een
macutige bondgenoote der mededin
gende l ortugeezeu zag.
Toen de vrede van i663 evenwel e<n
streep getrokken had ouder het Azia
tische machtstijdperk van dit voi.\.
achtte het Cornpagnicsbewind ook
hun taal onschudelijk en vcrslupte c«
tegenstand. Geboren Nederlanders
ikon tehuis niet alleen Portügecsch
hunne bedienden en huishoudster?
ïals thans Malciseh. do.h ook mei
hunne ei htgcnooten en kinderen un
gemengdeit bloede cn hadden daar
vanrmede dc regeeriug iu 1074 op ecu
rude, noch steeds niet scheel feverwon-
:ia. volksfout wijst: zij hielden het
oor eeuc „groote eere c-en vrvemdo
taal te conr.en spreken".
In twee kerken werd vele tientallen
Jaren iu het Portügecsch gepreekt,
één hiervan; de Portügecsch© Buiten
kerk, bestaat nog steeds cn znl een rol
spelen lij de plechtigheden ter gele
genheid van hei n.s. Regeeringsjubï-
leum. Ook het, Indische Nedi-rlaiuiseh
zelf werd met vel© Portugeesclie wooi-
cieit doorspi-kt, waarvan nou slechts
ecu zec-r enkel voortleeft, terwijl li ot,
Maleisen er minder heeft opgenomen,
doch dezo bijna allo heeft bewaard. De
zo laatste, eveneens eenvoudige, taal
kreeg langzamerhand voor algemeen
gebruik dc overhand .terwijl liet zoo
veel moeilijker Nederlnndseh er «iet
in wilde, ondanks herhaalde pogingen
der Regeering. Eerst Omstreeks 1800
verloor liet Portugcesch snel terrein,
om een kwart eeuw later vrijwel ver
dwenen te zijn. l)e eerste regel van liet
bekende wiegeliédje „uina. nina, bo
bo" is een der laatste sporen.
Zooals wij boven zagen, besefte in
den Compagniestijd de waarde dei-
taal als gecsteljjk wapen van een volk
dc Overheid wol, er was toen evenwel
geen A. N. V. om deze geluchte bij
de breedf lagen der maatschappij in
gang te doen vinden. Thans moet het
evenwel in ïnsulinöe de voornaamste
taak van ons Verbond zijn het veld
winnend voertuig der Nederlandscho
gedachte vooruit te brengen. Hier
geen nadruk ie g'g en op
r i s s a ni e n h o o r i gh e i d. doch
op t aa Igemeeusch a p, om
daardoor een band te vormen, die dc
uitgestrekte gronden, waarover de
driekleur waait, onverbreekbaar. z:;
het soepel, samenhoudt.
Gemengd nieuws.
DE RIJKSTE MAN TER WERELD.
Camil Blauc, tot dusver directeur va a
d© speelbank tc Monte Carlo, is afge
treden cn Sir Basil Zakaroff heeft het
bestuur van de bank voor een millioen
pond sterling overgenomen.
Sir Basil Zaharoff ii de rijkste man
ter wereld. Zijn vermogen wordt op
qoo millioen pond geschat. Tegenover
hem is oen Stinnes een arme man cn j
zelfs de Amerikaanschc dollarkoningcti,
zooals Gould, Morgan, A-tn cn Y.irv
der Bilt, kunnen zijn record niet verbe-
rijkdom
Hoe is Zaiiaroff nar
gekomen? liet valt, d
verhaaltjes over in omloop zi.in, moei
lijk, de waarheid te onderscheiden. Hu
I vijftig jaar geleden als rcon van
een Griek te Konstanlinopcl geboren.
Als jongen ging hij naar Parijs cn
men zegt. dat hij daar als couraoten-
.-erkoojier is begonnen. Juist :s. dal hij
als bankbediende zijn geluk beproefde.
Een of ander toeval bracht heai an
dere richting. Zaharoff ging naar Ame
rika. waar destijds, omstreek? 1S90, nog
veel oorlog cn revolutie werd gemaakt.
Hij.bracht machinegeweren en munitie
naar Venezuela «i» vestigde zich
leverancier van liet lrger der opstantlc-
spöndcmonstraties, hij liccft weeshui
zen en hospitalen gesticht, kortom, hij
overal. Dat wil zeggen: men hoort
van hem cn hij heeft een wonderlijk
onderaardsch apparaat., dat voor heru
den rcelanietjotn roert. Gezien hebben
lechts weinigen hem, Thans heeft hij
ninlc
1 Mo*
bank de laatste
ZIJN GEHEUGEN TERUG.
Arthur Gr ee. -n 33 iari- iniin-
werker uit Kuottlnslev ur het Kn*
eelsche erraaf-cbao Yorkshire, i'ievter
maanden geleden zwervende in «ie
buurt v.-.n Darlinston werd aunu-e.
troffen, cu toen geen enkel segeven
kon verstrekken omtrent zijn nann» u
woonstaats, beeft ziin gelieugen terug-
cetn. Hot ging bij stukjes n 1
ies; eerst herinnerde lui zich ziin
naam, en tens'ofte hoorde men hem
herhaaldelijk den plaatsnaam Knot-
tingley noemen, hetgeen de rvolii c
een snoor bracht en ten slotte tot do
ordoishie van het raadsel leidde.
DRIE BRUIDEN.
Oulnng> hebben de drie dochW.%
van een zekeren heer R. F. Rowers ie
Long Ruckbv 5n het Engelsche er.mf-
sohar» Northampton tegelijk ;.unge-
teekend.- Woensdag j.l. zouden rij
eveneens fecoliikertliil in dni relit ziin
reden. Kr kwam ter elfder ure ooi
kink in den knbeV, doordat <!e brui
degom vau een der men jus, die uit
RJiodc.riu op weg naai- Engeland was
neg niet w.ia aangekomen.
Er luid dus sb-dits cn tweevoudig
huwelijk p!a:iis. Dc derde bruid in hel
gelukkige huisgezin van den hoer Bo
rers moet «ius nog ccniso dagc-u
EEN DRAADLOOS CONCERT 350
VOET ONDER DEN GROND.
In een mijn bij Larkhnll, 15 mijlen
van Glasgow, heef; uien a> zor dager,
-ie iniinwcrki rs kuiui-n vergivtrn op
geven. De overbreneing van de gelui-
ier. ct-schicide draadloo,. en de nr-vf
gelukte -chitD-MMd. h.»,w.|,le gelmds-
tegenstand ondervond van «lc mine-
In der
luartie
cicr van het Kngelsche h
diensten werdén beloond met den Sir-
titcl. In 1918 verhuisde hij naar Parijs,
waar hii een prachtig paleis had ge
kocht. Zijn millioenen waren niet in
industricelc ondernemingen belegd en
derhalve steeds mobiel. Sir Ba.-il Zaha
roff wilde eca politieke rol spelen cn
hield tot dit doel ziin gcid voortdu
rend gereed. Reeds tijdens den Balkcn-
oorlog lrad hij Griekenland met- 500.000
pond sterling gcfinanci'-rd, aan de hoo-
gcscholcn te Parijs, Athene cn Peters-
burg had liij chemische laboratoria laten
stichten voor de uitvinding van vergif
tige gassen en Vcnizelos verheugde
zich langen tijd in ziin vriendschap.
Plotseling echter veranderde hij van
moeten worden tyweachreven aan bo-gelach zoo eenvpudig en arm
een tcvanche-oorlog tcg-n Kemal l'acba
gejiropageetd. Zijn j>!an werd echter
ontijdig gepubliceerd, doordat Fiar.sche
bladen er van gehoord hadden en Grie
kenland'* plotselinge tegenstand in
Lausanne werd door de Engclsche diplo
matie terzijde gesteld.
Sir Basil Zaharoff i; niet alleen de
Imillioen franc verhoogd, hij looft prij
zen uit voor paardcncourscs en andere
fiufcriek voor ïragen
ANTWOORD. In den Staatsalmanak
i.idea wij geen li Ib-m.-ch-n n-.-.il .a
."alifornië.
VRAAG: Welke is de mooiste we»
ri.-ir E;>e door .ie Haarlemmermeer!
ANTWOORD: Haarlem, Hcomtt.de,
Hoofddorp, Aalsmeer, Uithoorn, Vin»
oenen, Oud-Uosdrecht, Uil.
Raar», Nijkcrk, Hijsteren,
Putten. L'ddel, Epe.
AG: Welke is de kortste fiets-
weg naar F.de cn Nijmegen (Gld.)l
Hoeveel K.M. is dit?
ANTWOORD: Haarlem, Halfweg,
Amsterdam. Dicxm riirug, Mtilden,
Hak!; .1 aars brug, Naarden, Laren,
litou. F.c:
Nieuw-Lcus-
.ion. Woudenberg, S.-h.-rpenz. p.en«-
ivnude, Dc Klomp, Ede. Gin!.el. Ara»
Eist. Lent. Nomogen. Ou-
t?0
v.M.
Hoeveel
VRAAG: Welk® is
weg van Ede naar H
K.M is dit!
ANTWOORD: Ede, Dc Klomp, D«
Haar. Maarn. Zeist, De Bilt, l'treeht,
Mnnrss.-n. Breukclen, Ruwicl. Wilnis,
Mijdrecht, Uithoorn. Aalsmeer. Hoof
dorp. Heemstede. Haarlem, "tisov -r
85 K .M
ANTWOORD: Amsterdam. Haarlem.
Heemstede, Hoofddorp, Aalsmeer, Ku«
delstaart, dc KwabUithoorn, Mij»
dredit. Wilms. Ruwirl, Hreukelcn,
.Maar- n. Vleuten, Utrecht, Schalk»
- G. i mul'-*it. M. teren, /.alt»
bommel. Kerk Drie!. s H rtova-
bo»ch.
VRAAG; Welke is dkortste flets-
weg van Haarlem naar Zutfent Hoe-
veel K.M. is dit»
ANTWOORD; Haarlem, Halfweg,
Amsterdam, Naalden, Amersfoort,
Hurncv.-!.!, Ajxridoorn, Voowl, Zul»
fen.
