HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 30 JUNI 1923
TWEEDE BLAD
BEURSOVERZICHT
ONREGELMATIGE MARKTSTEMMINC,
23—29 Juni 1923.
De lüstelooze stemming ter beurze
b'.eef ook in de afgeloopen week aan
houden. hetgeen niet het vooruitzicht
od een spoedige oplossing der scllade-
vergoedangskweslie zeer onlogisch
6cinjiit. daar iuist dit vraagstuk het
grooiste stuike.blok voor een blijvende
verbetering vormt. Merkwaardig is
echter dat van de Europeesche kanse
larijen zoo weinig vernomen wordt
over den stand der onderhandelingen,
waarin duor dó geheele wereld d'e
meest ilcvcnduge ibelapgsjtelling ge
koesterd wordt. Deze 'stilzwijgend-
heid is voor tweeërlei iiiè'egginig vat
baar. Het, is mogelijk dat men door
ontijdig© berichten, in het stadium der
on '.e h nde'ingcn, geen mededcjliugeu
vvensoht te 'doen, die wel icht op het
eindresultaat van ouguustigen invloed
zouden kunnen zijn. De Enge'sche re
geering schijnt zich vast te hcL-ben
voorgenomen, hoe moeilijk het vraag
stuk ook moge zijn, alles in Jiel werk
te stellen om tot een dragelijke op'ce-
sing te komen, daar zij er ten zeerste
van overtuigd is dat. wanneer men er
thans niet in slaagt tot een oplossing
te komen, het. herstel van den handel
een onbepaaidon tijd verschoven zal
werken. Do onderhandelingen eisohen
veel geduld en politiek inzicht, zoodat
het volstrekt geen verwondering be
hoeft te verwekken dat over den stand
der voorloopt ge onderbande'in gen nog
niets vernomen wordt,. Mogelijk is het
ook. en naar deze redeneering schijnt
de beurs meer-geneigd over Ie hdllen,
dat de onderhandelingen op het dooae
punt zijn gekomen en het e.: 3 mi punt
van beide partijen zoodanig gefor
muleerd. dat eon toenadering niet mo
gelijk is. Hij de weinige gegevens die
het publiek lor beschikking staan en
dc lange stilzwijgendheid is het te
verklaren, dat zich «enige ongerust
heid openbaart, welke uiting vindt in
den aandrang tot verkoopen. Dezo
verkoopen kunnen niet anders dan te
gen terugloopende koersen r-esciiieden
olao.r om dezelfde reden geen voldoen
de uankooipen daar tegenover gesteld
kunnen worden. Dc beurs lijdt intus-
schen een kwijnend; bestaan, daar dc
omzetten in obligaties, waarnaar den
laateten tijd meer vraag is. den han
del niet kunnen verlevendigen. Daar
bij komt nog. dut in de afgdcopen
we-k de markt te N.-York door een
daling van beteekenis het algemeen
aspect nog in originisiigen zin kwam
beïnvloeden. Weliswaar wordt van
Amerikaansche waarden hier 1e lande
niet voel meer gehouden, doch men
stelt hier zijn gedragslijn toch in vele
opzichten vast in overeenstemming
met do houding van Wallstreet. Was
tot nu toe dikwijls de houding van
New-York een welkome sti 111 uleering
door.do hoop dat de daar heersehende
voorspoed gedeeltelijk ook naar Euro
pa zcui overslaan, nu in een daling der
koersen een mogelijke kentering in de
industrieele bedrijvigheid iu Amerika
gezien wordt, is men door de lieer
scliende onrust, esneigd aan dit ver
schijnsel meer beteekenis te hechten
dan er waarschijnlijk aan toegeschre
ven moc-t worden. Inlusrchen Iracht
men in .Duitsoh'and door alleilei be
perkende- bepalingen in den oevizen-
liandel den vul van de Mark te stui
ten. Wol kon d'e Mark Op deze maat
regelen tot 28 c opkomen, doch spoe
dig zakte de koers weder tot 14 c in,
waaruit kan blijken dat door wette
lijke maatregelen, zoolang de biljet
ten uitgifte dn versneld 'tempo wordt
voortgezet, geen verbetering te ver
wachten is. De hier en daar uitge
sproken vrees, dal door de nieuwe
koersdaling van de Mark de concur
rentie van Duilschland weder zal toe
nemen, wordt giootendeels te niet ge
daan door g'en eisch der werklieden in
de grcot-indüsfcrie om voortaan de loo-
nen wekelijks te doen aanpassen bij
de depreciatie van de Mark. In den
loop der week zakten do koersen van
nagenoeg alle fondsen, mede door een
verdere teruggang op de producten-
markt, verder in, waardoor voor vele
waarden e>tn koerspeil bereikt werd
als in geen maanden is voorgekomen.
Tegen het einde der week kon de
markt, ook op de betere houding van
Londen en geholpen door hautee-
dekkingen en een lichte verbetering
voor sommige producten, weder iets
opkomen, hoe wei tenslotte toch voor
nagenoeg alle afdecÜngen koersverlie
zen te vernielden zijn.
Suikerwaarden konden aanvanke
lijk iets in koers verbeteren op den
hoegeren prijs uit Amerika voor sui
ker gemeld, doch spoedig liepen de
koersen belangrijk terug op de min
der gunstige houding der suiker
markt te N.-York. De voor het arti
kel betere statistische berichten kon
den hierin geen verandering brengen,
zoodat ten slotte alleen door de iels
verbeterende algemeeue marktstem-
ming do koersen iets konden aantrek
ken.
Aand. Vorstenlanden noteeren 160?
ex. 10 cliv. tegen '1751, H. V. A.
45'k tegen 458.}, Java Cultuur 355 te
gen 362}, Poenvoredjo 91 5/8 tegen
94?. Aand. N. Ind. Handelsbank wa
ren niet ongunstig van toon, waartoe
liet vrij gunstige jaarverslag mede
werkte. Na een dotatie van f 600.000
aan de reserve- en een afschrijving op
dubieuse vorderingen van f -532.615,
Uon van liet ruim i 3 millioen bedra
gende winstcijfer 6 dividend wor
den uitgekeerd. Waar ile resultaten
der suikerbelangen niet veel tot de
winsten hebben bijgedragen, belooft
over het loopende jaar de winst uit
dien hoofde belangrijk meer te zullen
worden, Do directie meent thans met
zekerheid te kunnen •vaststellen dat
de gemaakte voorzieningen haar in
staat zullen stellen alle oude verlie
zen ruimschoots te dekken, zoodat de
bedrijfsresultaten der komende jaren
daardoor niet nadeelig kunnen wor
den beïnvloed. Echter zal de Hank in
gunstigo jaren er op bedacht moeten
zijn, de belangri'k geslonken reserves
weder aan te vullen, zoodat groote
dividend-uitkeerineen voorloopig niet
te verwachten zijn. De aandeelen no
teeren ten slotte 121 tegen 120. Kol.
Bank 154j ex. 11 div. tegen 167 5/8.
Pelroleumwaarden moesten even
eens iets in koers prijsgeven. Dc be
richten over de toenemende produc
tie in Amerika, blijven aanhouden,
waardoor dc stemming voor oliewaar
den Ie N.-York er niet op verbetorde.
De betere stemming die door liet gun
stige jaarverslag der Kon. Olie voor
dit aandeel was ontstaan, werd door
de lagere koersen die uit N.-York ge
seind werden, grootendëels weder te
niet gedaan, waardoor de koers van
362tot 35'J} terugliep. In Rumeuiè
heeft de minister van financiën ten
slotte ingezien dat een aanmoediging
van het buitenlandsch kapitaal om
zich b.j de Rumeensche petroleum-
i.'.lverheid te interesseeren, ten slotte
tot herstel der toestanden in dit land
noodzakelijk is. Tot dit; doel werden
de binnc-ul undsche petroleumprijzen
belangrijk verhoogd en meerdere vrij
heid toi, de exploitatie van nieuwe
terreinen toegestaan. De gunstige in
vloed die hiervan voor Rumeensche
oliewaarden liet gevolg was, kwam
door de ongunstige marktstemming
1 niet lot zijn recht, waardoor aand.
Geconsolideerde 115} tegen 118} no
teeren, aand. Orions 30 tegen 32.
Voor de Koninklijke was nog een
gunstige factor dat door de Sovjet
aan de Mij. concessie werd verleend
op petroleum-terreinen voor den duur
van een jaar, terwijl deze week bij
de vergadering der Shell bleek dat het
belang bij de Mexican Eagle niet over
wegend is, zoodat mogelijke verliezen
bi j deze Mij. door de productievermin
dering, de resultaten der Koninklijke
niet in, belangrijke mate beinvloeden,
Do Rubbermarkt- biedt, door de on
standvastige houding van liet artikel,
en lusteloos aanzien, wat te moei'
envondeilng kan wekken nu blijkt
dat de voorraad te Londen gestadic
ifnecmt. Volgens de laatste opgaaf
ei minderde de voorraad xn de laat
ste week opnieuw van 51503 ton tot
51084 ton. In Amerika werden in do
eersre 5 maanden van dit jaar 1659341
auto's afgeleverd, regen in 't vorig
jaar 801972, terwijl Mei met een pro
ductie van 40500a stnks een record
aanwees. Hieruit kan blijken dat de
behoefte aan rubber voorloopig nog
groot blijft. Aand. Amsterdam Rub
ber liepen van 139} tot .138? terug.
Kendong Lemboe van 176 tot 169, niet
tegenstaande een verbetering in den
koffieprijs, Oost Java-Rubber van 200
tot 199,
Van Schcepvaariaandcelen was vooral
■oor aand. HollandAmerika Lijn dc
uemming zeer ongunstig, hetgeen bc-
ïalvc met den hopeloozen toestand op
ie vrachten markt, in verband gebracht
vordt met het voornemen der Shipping
Board in Amerika om uit de opgelegde
•chepen nog een tonnage van 2 mil
lioen ton meer in de vaart te brengen.
Tegenover deze overstelpende hoeveel:
heid vrachtruimte zal dc concurrentie
der Holl. Am. Lijn moeilijk kunnen
worden volgehouden, vooral daar door
Amerika millioenen dollars uit dc
ichatkist worden betaald, ten einde (V
'erliezen aan tc zuiveren. Aand. Holl.
\m. Lijn liepen van 94 tot goA terug,
Kon. Ned. Boot noteeren 57 tegen 52.
N'ievelt Goudriaan 04 rege» qC'A. Aand.
Kon. Pakctvaart konden op de declara
tie van dividend van 109 3/4 tot
116 verbeteren. Scheepvaart Unie en
sympathie hiermede van 11 i'A tot 113.
Tabaksaandeelen waren gevoelig la
ger. eensdeels door dc ongunstige
weerberichten en overigens op ór ver
wachting dat de neg te verkoopen par
tijen tabak een ongunstigen prijs zullen
opbrengen, daar men voor deze infe
rieure soorten op den afzet in Europa
is aangewezen. Aand. Deli Batavia rea
geerden van 2gS lot 296, Deli Mij. van
267IÓ tot 261 3/4, Sencmbalv van 270
tot 264.
Voor thecaandeelen was de stem
ming, op dc vaste houding der thee-
markt niet ongunstig. Aand. Rongga
kwamen van 120 tot 13; op, Sedcp no
teeren 345 tegen 34S.
Amer. Spoorwegwaarden konden aan
vankelijk nog iets in koers verbeteren,
doch moesten, op het voorbeeid van
New-York, niettegenstaande door dc
Federal Reserve Board de handelstoe
stand volkomen gezond werd verklaard
en het aantal waggonladingen zich op
een recordhoogte blijft bewegen,
flink stuk in het koerspeil prijsgev
Ook de industrieele toestand wordt
uitstekend genoemd. Bij dc Studeba'ker
bedraagt de productie 15000 waggons
per maand, terwijl de vraag dc p in
ductie nog steeds -overtreft; 'Van -de
Am. Car Comp. werd verwacht dat zij'
een cash of een stock-dividend zou uït-
keeren van waarschijnlijk 50 en
voorts een cush-divid-end van 10 dollar
per aandeel. Niettegenstaande deze
gunstige verwachtingen liep de koers
op de verklaring van een kwartaalsdi-
divend van slechts i'A van 93 tot
SgA terug. Anaconda, waarvan Daar be
richt werd voor Nederlandsche rekening
te New-York belangrijke aankoopen
plaats hadden, reageerden na van 86A
tot 881-» te zijn opgeloopen, tot 85.
Comm. Steels noteeren 95 3/16 tegen
96 1/16, Studebaker 103 tegen 1107/S
Am. Smelling 58 tegen 61 7/8.
Van de Holl. Industrieele aandeelen
konden aand. FurnessStokvis, op dc
itstellende verzekeringen in het
jaarverslag van 27 1/4 tot 32M verbete
ren, de 7 obligaties noteeren 703/8
teen 66'A. Aand. Ccntr. Suiker liepen op
de lagere suikerprijzen van 1123/4 tot
110 terug, Aand. Jurgens noteeren 56
tegen 58'A. Overigens ging in deze
afdeeling nagenoeg niets om.
Voor beleggingswaarden blijft vol
doende vraag bestaan, waardoor de
goede fondsen op prijs konden blijven.
Met Ncderlandsche en Ned.-Indischc
Staatslecmngen schijnt de markt echtei
iets overvoerd te zijn, waardoor dc
nieuwe 5 Indische kening nog steeds
met disagio verhandeld wordt.
Op de naderende halfjaarstermijn
de opvraging van gelden voor de a.s. be
taling van het dividend der Koninklijke
liep de prolongatie zelve tot 5 op cn
noteerde daarna 4
Wat de Raad doet in Beverwijk.
De gasfabriek en de Ned.
Industrie. Strafwerk.
-Gemeentelijke voog
dij. Zwom- en Bad-in-
rtchbine. „Wij doen
het toch niet.''
Voor de openbare zitting waren er
maar vijf punten, terwijl geen van
alle er aanspraak op kon maken be
langrijk te zijn.
In de eerste plaats was er de kwes
tie van de cokesbreker. Eenigen tijd
geleden was er een voorstel om aan
een Duitsche firma op tc dragen een
nieuwe cokesbreker te leveren. De
raad was toen voor het aankloppen
bii d'e Nederlandsche Industrie, die
het hard heeft. Thans bleek dat een
Nederi-andsc.be firma net zoo goed en
goed-kooper kon leveren. Het was wel
niet, dat. wat de Duilsclie firma kon
leveren, maar.... het was ook niel de
prijs die gevraagd werd door den bui-
tenlander.In alle geval is het instru
ment goed.
„Sleunt ce Nederlandsohe In
dustrie". die oproep is al zoo vsak ge
hoord. Hier is een voorbeeld, dat het
tot eigen financieel voordeel kan zijn
tevens.
Het onderzoeken van de geloofs
brieven der nieuwgekozen raadsleden
geschiedde zonder eenige bijzonder
heid1. De haeren kunnen dus gerust
zijn, raadslid worden of blijven zij.
Wat, ik •eigenaardig vind, is, dat de
toelating in versekiiilende gemeenten
ook verschillend is geregeld. Det wet
schrijft voor dat over de toelating be
slist moet- zijn vóór 10 Augustus, ter
wijl het reglement van orde voor den
raad in ieier geval anders kan luiden
over deze kwestie. In de eene gemeen
te benoemt- de- voorzitter de commissie
van onderzoek, in de andere doet de
raad hei. In de eene gemeente worden
de nieuw-gekozenen enbloc toegelaten,
in de an.rere, zooals Beverwijk, wordt
over ieder lid een afzonderlijke stem
ming gehouden. Zoo moeten in Be
verwijk drie leden oordeelen over de
geloofsbrieven, die zelf niet weer in
den ra ad teruigkeeren zullen, tenmin
ste niet direct weer. Daarna werd er
wat aan strafwerk, regels schrijven,
deecl denken, dertien maa.l gestemd,
waarbij een der leden afwisselend
voor en tegen stemde. Ik vraag mij
af wat zou gebeuren als voor de
grap de meerderheid eens tegen
iemand gestemd had. Wan' het lid
dat ik meende, bedeelde heusch niet
in ern=t tegen te stemmen I
lu Beverwijk is het mogelijk, dat
aan een vereniging tweemaal in een
half iaar f 500 subsidie -geweigerd
wordt en een raadslid dan nog eens
voorstelt om wel diat -bedrag te geven,
zonder resultaat evenwel. Bedoelde
vereeniging, de, Eeverwijkrcbe Bad
en Zweminrichting, vroeg f 180 om
nog vier weken het salaris te kunnen
betalten van liet zwempersmieel, 11a
dien Hid hoopt men. dat de heusclie,
werkelijke zomer gearriveerd zal
zijn. Het zij zoo!
De Raad legde, door de flSO toe te
staan, een optimisme aan den dag,
dat navolging verdient. Na twee win
ters can een stuk mogen twee zomers
elkaar wel zonder tusschentijdsclie
onderbreking opvolgen.
De badgelegenheden namen nog
meer ruimte op de agenda in.
De cfdeeling Beverwijk van hel.
Wi'tte Kruis had den raad gevraagd
om een renteloos voorschot uit de ge
meentekas, ten bedrage van f 7000,
subsidiair gemeente-garantie voor
rente cn aflossing van een door het
Witte Kruis aan te gane geldleeniug
tot dat bedrag. B. en W. kozen liet
laatste omdat in het geval van ren
teloos voorschot een verkapt subsidie
wordt gegeven. Dat B. en \V. nu een
stel voorwaarden maakten om de te
geven garantie geen slechte garantie
(voor de gemeente) te doen zijn, was
niet naar den zin van liet lseetuur
der afdeeling. waarvan de heer
Steijn de functie van „tolk in den
Raad" vervulde. Genoemde heer was
bang dat de gemeente, oftewel B. en
W.. de tai-ieven der baden kon :ege-
len op een wijze die schadelijk zou zijn
voor de vereeniging, waartegenover
de aanmerking van den heer Tijsseil
stoud, dat liet bestuur der vereeni
ging de tarieven wet eens kon rege
len op een voor de gemeente schade
lijke wijze, wanneer de gemeente niets
over de tarieven te zeggen heeft.
Wethouder Zwager, voorzitter iu deze
vergadering omdat de burgemeester
wegens ziekte afwezig was. loste de
zaak op door er o» te wijzen, dut <ie
gemeente die in het belang der volks
gezondheid werkt, verder ook het al
gemeen financieel belang in het oog
moet houden, maar het zeker eens zou
worden met een vereenieng die toch
nok in het belang der volksgezond
heid werkt. VUie zich de weelde per
mitteert schulden te make.n moet er
zich ook aan onderwerpen dat er con
trole over zijn financiën wordt uit
geoefend.
Ik mag de raadsvergaderingen in
Beverwijk wel, de zaken worden er
als regel behoorlijk voorbereid, wat
een vlotten gang van zaken waar
borgt.
Een ding verdient nog vermelding.
De raad' beeft indertijd, in November
vun het vorig jaar, den aftrek Y°°r
noodzakelijk levensonderhoud, toe te
passen bij de berekening der plaatse-
iijke inkomstenbelasting, bepaald op
f 750 en f 850, voor ongehuwden en
gehuwden. Als ik het wel heb. advi
seerden toen gedeputeerden pip lagere
bedragen te nemen. maar de raad
wilde dat niet. Een ministerieel fhrii-
ven over dezelfde materie, niet als
bedoeling hetzelfde wat Gedeputeer
den wilden, noopte B. en W. voor te
stellen het betrokken raadsbesluit in
te trekken, daar het anders waar
schijnlijk door dc Kroon vernietigd
zal worden. De Raad besloot, vlot
weg. zonder eenige discussie haast, zijn
eigen besluit tc handhaven, zoodat do
nieuwe raad er wel weer over te oor
deelen zal krijgen.
Daar kan zelfs een goede voorbe
reiding niets aan doen. Zoolang de
„aftrek" niet is goedgekeurd kan
geen invordering der belasting ge
schieden. maar dat maakt niet zoo
veel verschil uit. Dc aanslagen ko
men in den regel toch ongeveer een
jaar te laat.
v- O.
MimeriaM
VERMISTE WAGONS IN HET BE
ZETTE GEBIED.
liet departement van arbeid, han
del cn nijverheid deelt mede, clat bij
de Kamers van Koophandel en Fabrie
ken ter inzage liggen eenige van de
Regie der ühemins de Fer Rhénans
afkomstige lijsten van wagons aange
troffen in het bezette gebied, welke
naar het oordeel van dc Régie voor
noemd uit Nederland afkomstig of
daarvoor bestemd moeten zijn.
13e Kamers van Koophandel cn Fa
brieken zullen omtrent de .wijze, waar
op de zich in deze wagons bevinden
de goederen wellicht zullen knnnen
worden vrijgegeven, desgewenscht
gaarne de noodige inlichtingen ver-
ihaffen-
Onze laok&ook
DE WET DER ZWAARTEKRACHT*
Jan: Vader, hoé komt het, dat de
mensclien niet van de aardo afvullen,
als zii onderaan zijn?
Vader: Wel. dat komt door de
wet van de zwaartekracht, naiuur-
lijjc.
J a n-'. Maar hoe ging het dan toen
die wet er nog niet was?
HIJ VERTELDE ALLE?.
A, l'k vertel mijn vi-ouvv alles, ab
soluut alles!
B.Vertel je haar nooit eens een
leugentje?
A.Ik zei je toch, dat ik haar
alles vertol
Regeeringsjubileum der
Koningin
Gour van geiukwensching.
De vice-admïraal, adjudant-gene
raal en chef van het militaire huis
van do Koningin en do opper-ceremo-
niemeester van do Koningin brengen
ter kennis .van autoriteiten, particu
lieren, deputaties en commissies uit
Amsterdam en uit de provinciën Gel
derland, Noord-IIolland. Utrecht,
Friesland, Overijsel, Groningen en
Drente, die wenschen te worden toe
gelaten tot dc Cour van geiukwen
sching, door de Koningin ter gelegen
heid van haar 25-jarig regeeringsju
bileum te houden begin September
a.s., dat zij zich zuilen moeten in
schrijven op <ie lijsten, welke ter tee-
kenmg zuüen zijn neergelegd in het
Kon. Daleis te Amsterdam 1—31 Juli,
van des voormiddags 10 uur tot des
namiddags 4 uur op iederen werkdag.
Autoriteiten, particulieren, deputa-,
lies en coini'nissies, uit 's-Gravenliage
en uit de provinciën Noord-Brabunt,
Zuid-Holland, Zeeland en Limburg
zullen iu September a.s. te 's-Graven
liage worden ontvangen 11a II. M.'s
bezoek aan Amsterdam. Voor hen zul
len lijsten nedergelegd worden in het
Kon Paleis Noordeinde te 's-Graven-
hage van 131 Juli a.s.. laa des voor
middags 10 tot des namiddags 4 uur
00 iedei-en werkdag.
Juiste data en uren, waarop te Am
sterdam exx te 's-Gravenhage de cour
zal gehouden worden, zullen under
ter algemeens kennis gebracht wor
den.
DE NEDERLANDSOHE JURISTEN.
VERËENICINC.
In de zittingzaal van don Hoogeu
Raad der Nederlanden te Den Haag
is Vrijdagochtend de 53e vergadering
van de Nederlandsche Juristenver-
eeDiging geopend met een rede van
den voorzitter Jhr. mr. F. W. van
St y rum.
Deze herdacht den overleden rechts
geleerde. mr. Seerp Gratauia en gaf
daarna eenige beschouwingen over de
methode van wetgeving ten beste om
dan den weiisch uit te spreken, dat er
althans, naar gestreefd worde om de
wetten meer leesbaar te maken, dan
vele thans zijn.
In dit verband herinner ik, eindig-'
de spreker, aan den verdienstelijken
arbeid van den tegenwoordigen. Raads
heer in den lioogen raad. mr. Sche
pel, die bijna twintig jaren geleden
een omwerking van de drankwet het
licht deed zien, ten einde haar, zooals
de titel aanegeft, meer verstaanbaar
te maken voor allen, die met „haar in
aanraking komen", en die in een gees
tig voorwoord zijn standpunt nader
uiteenzette.
Kan, zoo vraag ik mij af, het niet
op dan weg onzer Vereeniging liggen,
den wenseh uit, te spreken, dat de
wetgever er naar streve zijn uiterste
zorg te besteden aan een goede wet
gevende techniek, en dat hij de oplei
ding der juristen ook aan dat belang
rijke vraagstuk de volle aandacht
worde gewijd, opdat er een school
worde gevormd, waaruit een boter
verzorgde wetgeving in het leven wor
de geroepen?
Haarlemmer Halletjes
EEN ZATERDAG A VOND PR AATJE.
Er wordt gezegd, dat wij Nederlan
ders niet kunnen feestvieren, we zijn
er 1e stijf voor, te harkerig en heele-
maal niet grappig. Mie ooit van zijn
leven een gemaskerd bal bijwoonde,
zal zeker niet zeggen, dat wij de kunst
verstaan van wat men noemt inlrigee-
ren: oven een grapje, een aardigheid
zeggen tol; een masker, dat op dezelf
de manier antwoordt, dan weer weg.
Zwaar op de hand zijn we bij zulke
gelegenheden, zegt diezelfde men.
Een Nederlander op een gemaskerd
bal gedraagt zich met de elegantie
van een olifant in een glaswinkel. Be
grijp goed: ik ben het niet, die dat
zegt, maar de eriüseerende „men",
die ook meent 1e weten, dat wij de
echte vroolijkheid van algemeene
feesten buiten de balzaal niet ver
staan. „Te ruw", zegt men. En nog
verder, buiten de landpalen, verstaan
we het. ook al niet om ons te gedra
gen bij hot feest dat vacantie heet.
Luide gesprekken in onze eigen taal
zonder voorzichtigheid in de woord
keus, er op rekenende dat de omge
ving ons toch niet verstaat en dat er
geen landgenooten in de buurt zijn,
rumoerigheid wanneer we thuis komen
in het höfel en de gangen overbonzen
om naar. bed te gaan, zonder af te vra
gen, o! wij anderen hinderen.
Summa sunimarum, een niet keuri
ge feestvierder. Zoo zegt men en wan-
nccv er wat van aan is, moet ieder
het zijne maar van deze opsomming
nemen en zich verbeteren als hij kan.
Hoe is 't 1111 wel met onze aanstaande
feesten? Zullen we die weten te vie
ren, zonder dat de critische „men"
daar aanmerking op maken kan? Er
zijn zonderlinge verschijnselen aan dej
lucht. Doctor William Rednature, zul;
Milestones laten vertoonen in het'
Theatre Leyderplace ach, wat hen.
ik daar aan 't soezen: Willem:
Jtoyaards, bedoel ik, zal Mijlpalen ge
ven in den schouwburg op het I.eid-|
scheplein. Mijlpalen! van een Eugcl-
schen schrijver, op den dag dat de
Koningin van Nederland Haar 25-jarig
jubileum herdenkt. Daar zulten wel
redenen voor wezen. Natuurlijk, er j
zijn reden*-& voor alles. Maar w e
.redenen? En zijn het goeie redenen?
Ach ja, we weten hel, wc zijn maar
een klein volk en Shakespeare was
een Engelsehman en geen Nederlan
der. Het is misschien jammer, maar
daar is nu eenmaal niets aan te doen
en Mijlpalen is niet eens door Sltakes-
peare geschreven, maar door een
ander, een onbekends, van wien ik
nooit vroeger of later een under stuk
heb gezien.
'Het Ncderlandsch Tooncel blijft wél
zichzelf gelijk. Toen het een jaar of
wat geleden zelf een jubileum vierde,
koos' het een stuk van Shaw voor de
feestelijke gelegenheid. Alweer een
Engelsch stuk. Op dien gedenkwaar-
digen avond klom een Nederland
sche schrijver op een tijdelijk voorge
deelte van het iooneel en luchtte zijn'
verontwaardiging over het geval; na
tuurlijk kwam er gauw- een geheim
zinnige arm achter het gordijn van
daan, die hem greep en voor de rest
van den avond onschadelijk maakte.
Tot zijn geluk, wiant hij sloud op
een tijdelijke voorziening van doek
met enkele latten er tusschen en wos
hij niet toevallig op een van die lat
ten gestapt, clan bad' hij ook zijn hals
nog kunnen breken, ten pleziere van
den sceptischcn Shaw, die tóch wel
gegrinnikt zal hebben, toen hij hoor
de dat er met zijn Engelsdie stuk 111
Nederland gejubeld werd door liet
Nederlandscli Tooneel I
Het heeft niet geholpen, dat Ber
nard Canter den toorn der directie ge-
trotseerd en zelf in doodsgevaar ver
keerd heeft. Nu komt Mijlpalen aan de
bébrt en Engeland heeft nog meer
dan genoeg stukken van deu tweeden,
derden en mindere rangen over, om
te voorzien voor alle nog komen
de jubilea tot bet jaar 2000 toe. Voor
loopig dus geen zorg. Het zal mij ver
wonderen, of in een Londensclien
schouwburg binnenkort, als tegenbe-
leefdbeid, een Nederlandscli stuk zal
worden opgevoerd, bijvoorbeeld wan
neer de Prins van Wales trouwt. De
Engelschen zijn nogal zoo! Die zouden
in gloeiende protesten weken van te
voren de couranten vullen, zoodat de
tooneeldirecteur haastig een stuk
koos van een schrijver, wiens voor
ouders indertijd waren overgekomen
met Willem den Veroveraar, een feit,
dat ginds ais de hoogste eer gelite.
Wij in Holland mopperen ook wel,
maar 't helpt niel. Mijlpalen zal toch
gegeven worden. Houten schepen,
ijzeren schepen, stalen schepen. Mis
'schien heeft de Engelsche auteur er
voor de gelegenheid wel een nieuw be
j drijf bijgeschreven, over luchtsche
pen. En dat dan maar weer haastig
vertaald. Voor het Nederlandsche kro
ningsfeest.
Neen, wij kunnen niet best feest
vieren. Althans niet op liet tooneel.
Maar misschien zijn we te veel-
cisch.end en moeten nog dankbaar we
zen. dab Mijlpalen gespeeld wordt en
niel, Milestones: ilï bedoel in het En-
gelseh.
Hoe staat het nu met onze feestliede
ren voor liet komende jubileum? Een
welmeenende uitgever heeft een prijs
vraag uitgeschreven, daar zijn 125
inzendingen op gekomen en vol moed
is dc jury aan het werk gegaan.
Of hail ze zooiets al meer bij de
hand gehad Dan is zij begonnen,
met de somberste verwachtingen. Ik
heb ook wel met dat bijltje gehakt.
Dat gaat zóó. Er komen laat ik zeg
gen honderd inzenders op een prijs
vraag voor een gedicht of een leeke-
ning of een novelle af. Bij de eerste
sortecring vallen er al dadelijk vijf
tig af, die lieelcmaal niet, kunnen
dichten, teekenen of schrijven, die er
letterlijk niets van kenlien, bedoel ik.
Waarom ze dan meedoen? Als gevolg
ran de menschelijke verblinding. Blij-
en vijftig over. Daar schiet de jury
:r vijf en twintig uit, die er zoo-
rood als niets van kennen. Rest vijf
en twintig. Daar vallen er vijftien van
0111 verschillende redenen. Blijven
•er tien. Zij geven aanleiding tot ge-
dachtenwisseling, met het eind dat er
weer vijf afvallen, die toch heusch te
slecht zijn. Uit de vijf vervalt er een,
die bij ongeluk nog niet weggelegd
•as, een die niet precies aan de voor
waard 011 voldoet, een die toch ook
niet veel zaaks is, een niet veel gebre
ken zoodat ten slotte dan de winner
overblijft. „Het is eigenlijk niet vol
maakt", zucht het eerste jurylid.
„Verre van volmaakt", zucht bet
tweede, ,,'t Lijkt eigenlijk niet veel",
zucht liet derde. Maar er moet dan
toch onder honderd mededingers wel
:én den prijs winnen Dus wordt de
nan bekroond.
Of het zoo gegaan is met het feest
lied kan ik natuurlijk niet zeggen.
Dat is het geheim van de jury, die
bestond uit de schrijfster Annie Sa
lomons en de dichters van Eeden en
Boutens. Het luidt als volgt:
JUBILEUM 1898—1923.
I.
Gelukkig die als eerlijk man,
Door levens langen strijd gehard,
I11 niets beschaamd gedenken kan
De jonge keuze van zijn hart;
Zóó 't Volk dat, tol den dood gekrenkt
Zijn arm vertrouwen heeft gesteld
Op d'éénen Godverkoren held,
E11 in zijn nazaat Hem gedenkt:
Mocht nog Vader Willem leven,
Die den oudvergeelden bond
In zijn bloed heeft uitgeschreven
Mocht nog Vader Willem leven,
E11 beleven dezen stond!
De Tijd die 't al hertoetst en keurt,
Staat voor geen ouden waarborg in;
Het hoogste recht wordt lichtst ver
beurd,
E11 in verlies verkeert gewin.
Slechts wat gelijk bindt met gelijk,
Weerstaat aan druk en stoot, en
houdt:
O eerste baud, 0 zuiver goud
Dat aldoor haalt Tijds nieuwen ijk:
Mocht nog Vader Willem leven, enz.
3.
Met oogen eerelijk en klaar
Zien wij terug op 't schoon begin,
Met oogen eerelijk en klaar
De duistre hoop der Toekomst in,
O leus voor Vrijheids krijg of peis,
Die geesten door geen vrees geknecht
In kloeke handen samenlegt,
Waar 't hart getuigt van wederzijds:
Mocht nog Vader Willem leven, enz.
Het is voor oen leek niet zoo heel
gemakkelijk om te zeggen, wat poëzie
is en wat niet. Als twee dichters en
een dichterlijke dame-dat testimonium
uitreiken aan een vers, dan past het
oen leek maar kv. ,:!,,k om te zeggen,
dat zij het niet weten. liet is dus een
gedicht maar. ook geschikt om te
zingen?
Een feestlied moet toch aan den
eisch voldoen, dat het gemakkelijk te
onthouden is, misschien kunnen scho
lieren dat, die aan geheugenwerk ge
wend zijn, maar voor oudere
menschen is dat zoo gemak
kelijk niet. „Weerstaat aan druk en
stoot, en houdt- is evenmin gemak
kelijk voor het geheugen als: „O
leus, voor vrijheid, krijg of peis," ter
wijl er bovendien nog wel een uitleg
ging noodig 'is voor het woord
„peis", dab paix of pais, namelijk
V rede beteekent.
E11 als zoo'n vers nu op muziek
wordt gezet, dan is bet nog een Koele
puzzle om woorden als deze te zingen.
Probeer maar eens den regel „dat
aldoor haalt tijds nieuwen ijk." Een
ware sfcruikeloefening voor de tong.
Neen, voor feestlied is dit gedicht niet
geschikt en de dichter was nog zoo
dom niet, toen hij liet inzond onder
den pseudoniem Carel van Dalen.
Wanneer de menschen er nu iu zijn
tegenwoordigheid een loopje mee ne
men, kan hij ten minste een gezicht
zetten, alsof hij er niemendal meo to
maken heeft.
Fidelio is de eenige niét, die er
zoo over denkt en daarom is een ander
versje op de proppen gekomen, van
een Groninger auteur, wiens naam ik
niet zal noemen, om niet den indruk
te geven, dat ik den man onaange
naam wil zijn. Het luidt aldus:
6 SEPTEMBER 1923.
Nu spreken duizenden monden
Eenzelfde Mollundscii woord,
Nu wordt op beide ronden
Eenzelfde lied gehoord.
Nu richten duizend menschen
Tot U, hun vrome beè!
Nu stijgen zelfde wenschen
Van hier en overzee.
Nu wuiven duizend handen
Aan U éénzelfde» groet;
In alle wereldlanden
Spreekt nu het llollandseh bloed!
Nu zingen duizend vrouwen
E11 mannen, 't hoofd ontbloot:
„Wilhelmus van Nassauwe
Getrouw tot in den dood""
Ziedaar nu een versje, dat zekei
wel heel gemakkelijk op muziek ge
zet kan worden. Je onthoudt liet zóó
weemaal overlezen, éénmaal rape toe
ren, klaar! Maai zouden dichten
daaraan een bekroning toekennen?
Die beide ronden alsof het om een
wielerbaan te doen was. Natuurlijk
zijn de twee halfronden bedoeld, maar
èen halfrond is nog altijd niet het
zelfde als een ronde, integendeel pre
cies de helft daarvan. Eu dan die
„zelfde wenschen", die zonder lid
woord opstijgen. En die duizenden
monden van duizend menschen
hoeveel monden heeft een mensch
wel? En wat zijn wereldlanden, in te
genstelling tot andere handen?
Kreupelrijm. Bestaat er da.n in Ne
derland niemand, clie een populair,
eenvoudig, maar goed gedichtje kan
schrijven voor een feestlied in de ju-
bueumsdagen
W ie dat allemaal nu zoo leest,
keert met ontzag weer naar onzen
prins der dichters, naar Vondel, te
rug. Lees na de moderne poëzie ziin
statig gedicht,
ORANJE MEYLIET.
Vondel.
0 hoe zaligh is 't, duiken
Onder den Oranjeboom,
By een krjstullynen stroom
Gouden appelen te pluiken,
Eu te ruiken geur en lucht
Van die schoone Oranjevrucht:
Wil de blivern, hagel donder
Bloem en kruit en lover slaan:
Duiken speelt: laet overgaen:
Haunen duikt, en houdt u onder;
Onder desen boom is 'L slil;
"t Weer magh ruischen, hoe het wil.
Zytge schuw voor eenigh ondier,
'Voor een adder of een slang
Weest voor geen fenypen bang;
Duikt iu luwte voor de zon; hier,
Hier zyn alle beesten tam,
E11 de wolf gelyck een lam.
Maar indien Hollanders vragen:
Waer van daelt dit vreedzaam lol
Antwoort: wuerlyck van een Godt,
Die in vrede schept behagen;
Die op eenen oogenblik
Twist en tweodrahgt dient tof schrik*
Tot zoover Vondel, liet is krach
tig en dichterlijk.
.Maar voor oen populair feestlied, ik
geef het loo ,ook minder geschikt.
FIDELIO.
