BLOEMENDAAL
GsbgesS ïileaws
Vluchtige indrukken uit
parlementaire omgeving
1883-1923
DE LIEFSTE PLEK.
U heb ik uitgelezen
Mijn bosch en duin en dal.
Waar half mijn huis mocht '.vezen
1 J U eer ïk bovenal.
- '{Opschrift op de Genes te tbank.)
Kennemerbné :s al sinds curven een
gciccbt 'iToocoord gr.veest voor gegoe
den. Wanneer v:s dan ook het Bloe-
mcndsal van voor 40 jaren in d» herin
nering teragroeper.. dan ver';—r; onze
gemeente hetzelite beeld. Tal »--m groo-
re buitens over de verschillende ccelcn
der gemeente verspreid en daarnaast
Op Harienlust, •waarvan wij allen
nog den naam kennen, v.sonde de fa
milie Borski. de heer Clausing bewoonde
Do Rijp, toen een veel grooter land
goed dan nu. Duin ea Daal werd be
woond door den heer Arnold, later door
een-heer Muncikop de Buiten Rijp
de fami'r'e Hu-. ger.s Backer; op L:u-
denheuvei de familie Insinger. Mej.
Crommclin woonde teen al 's zomers
tenminste op Wildhoef, de familie
v. d. Vliet op Överveen.
Dc meeste van deze families woon
den hier echter alleen '5 zomers, om de
genoegens van het buitenleven te sma
ken. Wanneer de winter in het land
kwam, d-an werd door de meesten het
zomerhuis verwisseld voor het statige
heerenhuis op de grachten in Amster
dam. Dan was het stil in Bloemendaal
en Överveen c-n Aerdenhout en Voge
lenzang en neringdoenden en winke
liers zagen verlangend uit naar den tijd,
dat dc luiken weer voor de ramen der
buitens werden verwijderd, want dat
■beteekende voor hen niets meer en
niets minder dan het dagelijksch brood.
(Dc buitens zelf met bun mooie boselv
en waterpartijen waren voor de mees
ten terra incognita. En 't gold als een
buitengewoon voorrecht, orn een enkele
maal deze terreinen tè mogen betreden.
Zooals 't nóg heden ten dage een voor
recht is, om rond te mogen dwalen op
Elswout, of op 'l schoone Wildhoef,
da; achter de omheiningen zulke onver-
gelijke schoone plekjes verbergt.
Voor de familie vertrok, kwamen de
leveranciers, de timmerman, ce schil
der, de smid enz. afscheid nemen, om
mijnheer ea mevrouw een goeden winter
toe te wchschea. Allen zaten dan knus
bij elkaar te -wachten op hun verschij
ning en, wie niet present was, werd
gehaald. Oude gewoonten moesten ge
handhaafd blijven, nietwaar? En de
neringdoenden wilden hun jaarlijksche
gang na3r Canossa ook '.vel maken,
want het verlies van de dandisie van
een buiten was synoniem met armoede.
Door den parkbouw is hierin een groote
verandering gebracht, omdat de nering
doenden nu minder afhankelijk werden.
Curieus is ook de gewoonte uit die j
dagen, welke vooral dc-o: de schilders-
patroons trouw werd gevolgd,^ om met
pak gestoken, de klanten, da: -.vil dus
hier zeggen, de buitens af te loopea.
Ons wordt verteld, dat de oude heer
•Willigenburg jarenlang zijn routes
heeft gemaakt van Bloemendaal naar
Santpoort over Spaamberg, over Scho
ten ea !t oude buiten 't Klooster en de
Kleverlaaa terug. Dat duurde dan een
dag.
Bekende zaken uit die tachtiger ja
ren zijn de metselaarsaffairc van den
heer Stoel, de timmerzaak van den heer
Rouwens, terwijl de heeren H. Kohier,
Hogenbïrk en Willigenburg dc slager,
dc smid ea dè schilder van het dorp
liet Ie. en van de buitenbewoners
wordt ons als heel voornaam geschil-
deid. We zouden nog graag eens onze
hedendaagschc auto's, motorfietsen cn
bussen en trams willen missen, al was
't maar ccn dag, om eens een kijkje
te nemen op den Bloeniendaalschen
Weg, wanneer ccn ruiterstoet voorbij
trok, of dc vierspannen over Överveen
naar Haarlem trokken, voor de muziek
in den Hout. Dan was her druk in de
koepeltjes langs den weg, die typische
gebouwtjes, die nu dikwijls zoo cenz;
staan, of moeten dienen, om 's win
Je palmen te bergen. Toen werd er thee
gedronken en zaten de heeren er
kaarten ondsr een bittertje. Avonds,
voort i in ccn winter, zal 't ecther donker
zijn geweest op den Bloemendaalsclien
Weg. Nog maar juist was er een spaar-
c verlichting gekomen van petro-
s'ampen. Buiten de hoofdwegen,
meest alle zand. en modderwegen, was
•an verlichting natuurlijk geen sprake.
De oude Botger, die brievengaarder en
josibodc v.as op Överveen, of zijn'
toons, zullen ccn ook wel eens ge-
nopperd hebben in ;t donker of in 't
d;jk. Maar tie ruecsch is slim en waar-
at'. zou je dc schoolkinderen niet op-
vachten om de brieven mee naar huis
e geven. Do veiligheid- langs den weg
aoet dank onze 3 politic-agenten,
édu te Vogelenzang, één te Överveen
één te Bloemendaal niets ce wen-
schea hebben overgelaten.
Aerdenhout was in dezen tiid nog niet
11 exploitatie en de Vogelenzang was
sen gehucht met enkele groote bui-
:ens. b.v. van den heer Boreel. Te
Överveen lag ongeveer, waar nu de heer
Mak-fiit woont, liet oude buiten van den
beer C. v. d. Vliet. Dit is sedert ge
sloopt Dc heer Gerard van der Vliet
woont 'nu in liet verbouwde huis van
den hoer Wilson, Ziin zoons 'wonen op
dc Beek.
Nog willen wij wijzen op de vele vin-
ton- en k-cuwerikban'en, die men aeluer
.fcerer.bei'g, :c Vogelenzang cn elders
oud.
Zoo teekent zich voor ons rif een
Bloemendaal, dat in een luttele 40 -jaren
geweldige veKtnderhlgca heeft onder
gaan.
Hot eerste park. ddt in Bloemendaal
exploitatie, werd gebracht, is ge
veest de Builenrijp van de familie
Huvgens Backer. liet werd in exploita
tie gebracht door een combinatie bou
wers onder leiding van den heer
schram cn „Duinouwe" van mevrouw
Schoiiwenbuïg was één der eerste vil-
welke zijn gebouwd. Weldra volgde
het bekende Ke.memcrheuvel van deed
heer L. H. l'raeto'rius. Oude Bloemen
dalers beweren, dat nooit een degelij
ker huis is gebouwd. Eecige jaren ge-
lef rn is het gesloopt.
Hierop werd Duin en Daal een park
ea wel na het overlijden van den heer
De Munnik. Dc entrée en de serre van
he: tegenwoordige gebouwencomplex
en de garage, roen tuinmanswoning,
doen ons nog terugdenken aan dit oude
Een groote verandering kwam toen
de familie Van Hemen het oude huis
van den -heer Clausing liet slaopen en
hier De Rijp bouwde, hetwelk later in
handen over is gegaan van de familie
Stoop, die het een aanzienlijke verbou
wing heeft doen ondergaan.
In dezen tijd zijn ook aangelegd de
verschillende Iwcgcn door Duin en
Daal, Hooge, Lage en Midden. Archi
tect hiervoor was dc heer L. A.
Springer, uitvoerder de heer G. v. d.
Werff.
Dc waterleiding in Duin en Daal dag-
teêkeuÈ ook' uit 'dezen tijd. Zij betrok
haar water van de Iiaarlcmsche Water
leiding. Tengevolge van de (strubbc«
liegen, welke later ontstonden -over den
prijs van het te leveren water, is in 1913
op dezelfde plaats, waar een minia
tuur-inrichting bestond, met een enkel
filtertje, de Bloemendaalsche waterlei
ding gebouwd, zooals wij die du ken-
De bebouwing van Duin en Daal
heeft den stoot gegeven tot het oprich
ten van de Bloemendaalsche Schoolvcr-
eeniging, Dit is voornamelijk hot werk
geweest van den heer Stoop. Noch bij
het gemeentebestuur, noch bij het be
stuur van de Christelijke School werd
de behoefte gevoeld, om liet onderwijs»
in nieuwere en betere banen te leiden.
Pas later begon men ook daar te ge
voelen, dat Bloemcudaal ten achter was
en werden nieuwe, modern ingerichte
schoolgebouwen gesticht. De heer
IJzerman kon zijn primitief schooltje
op den hoek van den Bloeniendaalschen
Weg en de Donkere Laan toen verlaten
en zijn intrek nemen in Let fraaie
schoolgebouw aan De Genestetwcg. In
September 1914 zien wij hem verhuizen
naar den Yijverweg, waar een School
voor M. U. L O was verrezen, welke
met recht de trots van Bloemendaal iuag
worden genoemd. De Chr. School v<
II. U. L. O. werd eveneens onderge
bracht ia een modern gebouw aan de
Zomerzorgerlaan
Ongemerkt zijn wij au gekomen in
jaren, die wij allen al in Bloemendaal
doorbrachten, maar wij willen nog eens
terugkeeren naar het oude Bloemen
daal, dat juist in 1SS3 de vierduizend
inwoners kon halen.
Waar nu Balm zijn maatjesharingen
verkoopt, v.as toen gevestigd bet ceni-
ge behoorlijke hotel van Bloemendaal,
nJ. Kennemcrland. Wie wat minder wil
de betalen, kon terecht in -het hótel.
waar au de zaak van den heer V. Holst
ligt. De naam dcc; al vermoeden, dat
Yan Óüüs het Raadhuis te Överveen
toen al bestond. Op den hoek van de
Zomerzorgerlaan en den' Bloemeudaal-
schen Weg lag een klein villaatje „Wel
gelegen-"-', dat bewoond werd door de
familie Bienfait en later overging aan
den heer Baars, die hier jaren zijn zaak
heeft gehad, een verzamelplaats van de
Bloemendaalsche heeren, die hier hun
partijtje kwamen maken. Op deze plaats
vinden we nu de R.-K. Kerk en pastorie.
Van Welgelegen naar hotel Kcnne-
meiland trof men maar enkele wonin
gen aan, n.l. van Köhlcr, Yan Kampen,
Hogehbirk, J. II. Sloel, Leentjc Hes
sels en* enkele anderen.
Rechts van den weg waren toen nog
geen huizen en vond uien het hek van
Hattenlusf. Toen dit buiten ng den
dood van- mevr. Borski in exploitatie
werd gebracht en bet rechtergedeelte
van den weg werd volgebouwd, toen
heeft de dorpsstraat wel heel groote
veraiiéering.ea ondergaan.
"We gaan nu de Zomerzorgerlaan op,
om schrik niet ezeltje te gaan
rijden. - Opgetogen verhalen doen nu
nog de' ronde, ook, en misschien wel
vooral in Haarlem, van deze beroemde
sport bij Botger. Als hei vac'atitie was,
als een veelbelovende spruit- zijn jaar
dag' vierde, als grootmoeder op visite
was en haar kleinkinderen wilde trac-
leeren, of een rijke oom uit lndtë zijn
neven en nichten, dan trok men per
janplezier naar. Botger. Waar zijn do
ezels? Weg. JSoodl Waar zijn de vroo-
Iijke' jongens e:i meisjes, die juichend
door de zandpaden in het bosch trok
ken? In het gunstigste geval statige
dames en heeren, die hoogstens nog
hun stokpaardje zullen berijden.
Na de ezels kwam oen paardje. toen
:n groot paard, toen veel paarden. En
het een flinke stalhouderij gewor
den. Maar bet vriendelijke huisje, waar
zooveien van ons :n spanning aan dc
deur hebben gestaan, da't staat er nog
roept bij t elen herinneringen op van
ir.gen die o zoo ver weg liggen.
Hen tweede attractie tan Bloemen
daal, Slot, zullen wc maar even terloops
noemenzijn kruidnoten hebben d-rn
toets der eeuwen doorstaan was dc
heetuia van Goukes aan de Koepel-
laan, waar nu Goffontaine. de dépen
dance van het Kopje, ligt. Daar was eer.
kuil, de leeuwenkuil, daar waren
schommels en wippen, daar werden kin
derfeesten gehouden, daar kwamen des
zomers honderden Amsterdammers,
daar vlak hij dien leeuwenkuil hebben
tallen Haarlemmers er. Amsterdam-
s elkaar gevonden. Weg is ook de
leeuwenkuil en deftige jonge dames
wandelen nu langs de paadjes, waar
vroger veel thee werd gedronken, 266-
dai de heer Goukes er rijk van
werd.
We behoeven onze wandeling nog
maar even verder uit ie strekken, om
bij het Pannekoekcnhuisje te komen.
Nu Is 3e- naam nog over, maar tot aan
de oorlogsjaren toe kon men de be
roemde dampende pannekoekeu laten
verschijnen uit het mysterieuze huisje
achter het.koepeltje.- Nu kunnen wij er
nog even uitrusten, of schuilen tegen
den regen, maar juffrouw Kafkinan bakt
niet meer. Ook dat is voorbij.-
En hoe kwamen wij nu van Haarlem
bij al deze heerlijkheden? -Natuurlijk
kunnen we wandelen langs Schoterweg
on Kleverlaan, of langs den Zijlweg en
Bloeniendaalschen |\Veg'. Maar jdit is
onze bedoeling niet. iWe willen- de
onsterfelijke omnibus bij u introducee-
ren eu wachten daarom bij Brinlcmann
op de Groote Markt haar komst af
BrinkmaanGoukes. Is er een ander
testimonium noodig voor onzen be
roemden theetuin. Zie, daar komt de
omnibus ce Barteljorisstraat uit, zwenkt
met een grooten draai de Markt op, de
trompet wordt gestoken, om de wach
tenden hare komst aan te kondigen cn
zij houdt stil voor de deur van Brink
maan. Het laatste glaas:e wordt uitge
dronken, met de noodige kalmte na
tuurlijk, en de Bloemendaalsche hee
ren gaan huiswaarts via den Zijlweg.
Loopen de 2aken? De heer Maas zal
daar wel ttie; zoo bijster over tevreden
geweest zijn. Wij zien later dan ook de
•Blöemehdaalsche Omnibusmaatschappij
ontstaan, waarvan de heer Koolhoven
directeur was, en die ook tramwagens
zonder rails liet loopen. met imperiales.
De financieelc resultaten waren oek al
niet bijzonder schitterend cn toen het
station H. IJ. S. M. kwam en het Kle-
verparfc werd gebouwd, waardoor een
kortere verbindingsweg met Haarlem
tot stand kwam, werden de verliezen
te groot en werd de maatschappij op
geheven. Toen in 1902 meenerr wc
dc electrische trant HaarlemBloemen-
daal gereed kwam, had ons dorp pas
een goede verbinding met Haarlem ge
kregen..
Överveen was echter met de ophef;
fing van dc omnibus gedupeerd en'
liecf". naast de verbinding per spoor pas
enkele jaren geleden 2 goede iramver-
binclingcn me: Haarlem gekregen. We
zouden nu nog enkele herinneringen
aan Överveen willen wijden, waar niet
zulke .kolossale veranderingen plaats
hebben gegrepen als in Bloemendaal.
Wat wel veranderd is, dat is de Zijl
weg. Wie vroeger op de imperiale van
de omnibus in den bollcntijd een ritje
maakte langs den Zijlweg, kon aan
weerszijden van de weg de mooie 'kleur-
schakeerigen bewonderen van tulpen
cn hyacinthen, het eene veld na het
andere. En nu? Zoo goed al? alles vol
gebouwd. En RollantVen de Rampelaan
gaijn denzelfden weg op. Ook" hier ont
staan nieuwe kwartieren en gaat de
bloementeelt te loor.
Writ niet verdwenen is, alleen wat
gemoderniseerd, da-, is de bekende uit
spanning Kraantjelek, dat ook al in
het begin van de periode, die wij luer
beschrijven, een druk bezochte plek
Dc meesteii onzer hebben de groote
verandering meegemaakt aan de Kle-
veilaan, vioeger het vriendelijke land
weggetje van de fabriek van Bispinck
"nu liet P. IN. N.-gebouw, ea „de
Knip" ieett""café,naai" Schoten-. Doot
den'aanleg vati het Kleverpark is'ecu
:oeile verbindingsweg mét Haarlem tot
-,ind gekomen, maar tevens een heer
lijke- wandeling verloren gegaan.
Kweekduin in Överveen is pas in la
tere jaren bebouwd; de exploitatie van
Aerdenhout begint pas vrat te beteeke-
nen, na den aanleg van de electrische
i ram Zandvoort—Haarlem—Amsterdam.
Vogelenzang is van onze buurtschappen
vel het minst veranderd cn heeft nog
steeds zijn landelijk karakter behouden.
In het Noordelijk gedeelte van onze ge-
mecnïe is een nieuw park ontstaan, het
Duiolustpark*
We zouden* nu nog enkele woorden
willen zeggen oxer School- en Kerk ve
zen. Naast de reeds genoemde scholen
bestonden reeds lang de O. L- Scholen
te Överveen en Vogelenzang. We moe
rog noemen de R.-K. Meisjes
school te Överveen en dc scholen, die
nog maar sinds enkele jaren cf nog
korter beslaan, het Kennemerlvcèum,
act R.-K. Lyceum en 2 R.-K. Jongens
scholen te Vogelenzang en Överveen.
De bewaar-, naai- en breischool te
Bloemendaal. opgericht door den heer
J. Bm-ki. bestaat niet meer in dien!
Alleen dej bewaarschool is nog,
intact.
Gedurende de periode, welke ons
'crzicbt omvat, zijn predikant geweest
bij de Ned. Ilerv. Kerk
Ds. 'J. S.- v1. -A'rk'eT. nu ëmerïïus-prë-
dikant, die Bloemendaal nog van tijd
lot tijd bezoekt cn dan logeert op Wild
hoef
Ds, I-I. H. LA. Barger, nu predikant te
Utrecht;
Dr. J, A'. van Leeuwen, onder rvicn
do groote veranderingen in onzo ge
meente hebben plaats gegrepen
Dr. M. J. IA. dc Vrijer, thans predi
kant te Amsterdam.
Tijdens het predikantschap van do-
miné Van Leeuwen is ook aan de
Ned. Herv. Kerk dc nieuwe consistorie
gebouwd door Mulder Van Asdonk,
waarover indertijd zooveel stof is opge
waaid.
Sinds eenige jaren bezit Bloemendaal
een R.-K. Kerk met pastoor Willcnborg
als herder.
De Gereformeerde Kerk kwam in dc
laatste jaren tot openbaring en bouw-
de een kerk aan den Vijverweg. Predi
kant is Ds. Brussaard.-
Van dc veranderingen, die de laat
ste jaren hebben plaats gegrepen, wil
len we cr nu nog enkele noemen, ter
wijl wij overtuigd zijn. dat cr nog wel
heel wat aan onze aandacht is ont
snapt.
Een belangrijke gebeurtenis is de
aankoop van het Bloemendaalsche
Bosch. We kunnen nu al heel goed zien, j
dat het van een ruïne weer werkelijk
een bosch wordt.
De aanleg van den Zeeweg met de
feesten in Juni 19:1 'gehouden, liggen
ons allen nog versch in het geheugen.
Bloemendaal heeft een mooie be
graafplaats gekregen in de duinen.
Zoo hebben wij gezien, dat er onder
het bestuur van de beide burgemeesters
J. W. A. Imroink en Jhr. A. Bas Backer
groote veranderingen in ons dorp tot
stand zijn gekomen, zulke groote ver
anderingen, dat iemand, die jaren is
weg geweest, Elocmcnd3nl nauwelijks
zal herkennen.-
Dat vv ij den lezers het ccn cn ander
van deze gebeurtenissen hebben kun
nen vertellen, danken wij aan een be
kend en geacht ingezetene van Bloe-
mendaal, wien wij bij dezen onzen dank
betuigen voor zijn waardevolle inlicht
lingenj
D. KUIPER.
HONGERSNOOD IN RUSLAND.
De voor liet congres van Sovjet
staten te Moskou vertoevende ver
tegenwoordiger van de Tartaren-repu
bliek Moechtojarof, de voorzitter van
den Tartaarselicn raad van volkscom
missarissen, heeft aan het presidium
van het al-Russisch centraal uitvoe
rend comité een rapport uitgebracht,
waarin hij het volgcude zegr.
„Hoe dit jaar de oogst zal zijn in
het Wolga-gebied moet nog worden
afgewacht, maar wat do Tartaren-
re,publiek aangaat: Ouzo bevolking
heeft al lang de hoo;p verloren zieh
den komenden winter uit eigen mid
delen te voeden. Dit voorjaar heeft
slechts een derde gedeelte van de
boerenbevolking land tot dezelfde op
pervlakte als voor den oorlog kunnen
bebouwen; een ander derde ueel heeft
2030 percent van de voor den oor
log in cultuur zijnde oppervlakte grond
bezaaid liet overige gedeelte heeft
niets .gezaaid, tengevolge van het ge
brek aan of niet tijdig ontvangen van
zaaikoren.
De toestand van de hongerlijdenden
in de Tartaren-republiek is nog niets
verbeterd, vergeleken bij het vorige
jaar en de voorstellen van de centrale
commissie tot bestrijding van de ge
volgen van den hongersnood om de
hulpactie in de Tartaren-republiek te
staken zijn niet alleen voorbarig,
maar zelfs misdadig. De bevolking
kan na twee volle jaren van hongers
nood dc huidige overgangsperiode
niet alleen doorkomen en de centrale
regeering zal de l 1/2 millioen hon
gerlijdenden in deze streek te huip
moeten komen. Een onlangs gehou
den medische conferentie is tot de
conclusie gekomen, dat de levens
kracht van" den boerenstand gedaald
Ï3 tot 70 percent, vergeleken bij voor
den oorlog en dat zijn weerstandsver
mogen tegen ziekte zoo gering i? ge
worden, dat de lichtste ongesteidheid
den vorm eener hoogst ernstige ziekte
aanneemt. Maagkwalen, typhus en
uitputting hebben 50 percent van de
eertijds gezonde arbeidcis ten grave
doen dalen.
Op het oogenblik zijn bijna alle
kleine kinderen, zwakken en grijs
aards van voedsel beroofd, zulks ten
gevolg» van het feit, dat de builen-
landsche hulp-organisaties hun acties
geëindigd hebben. De plaatselijke
middelen zijn niet toereikend om ook
maar i/o gedeelte van al de Hulpte-
hoevenden, die tot nu toe door die
buitenlandscho hulp-organisaties ge
voed werden, te onderhouden- Wij
verzoeken daarom de centrale re
geering ons tegen den herfst tijdig
van zaad te voorzien en verder ons
te helpen door het beschikbaar stellen
van geld voor het inkoopen van graan
of door de voeding van allen, die tot
nog toe ten laste van de buitenland-
sohe hulpacties waren, voor haar re
kening te nomen. Wanneer de cen
trale regeering dergelijke maatregelen
niet treft is de bevolking van do
Tartaren-republiek, gedoemd lang
zaam uit te sterven."
Naar de Prawda meldt, heersehli
er in het gouvernement Pleskau zoo'n
gebrek aan brood, dat de boeren hun
jonge vee en klecren tot eiken prijs
verkoopen om aan koren te komeu.
Hier en daar treden honger-ëpidc-
mieën op.
VOOR DE RUSSISCHE LUCHT
VLOOT.
I11 een plechtige bijeenkomst van'
de Moskoiisclie Sovjet heeft ICame-
nef aan Trotzki voor de luchtvloot
een luchtschip aangeboden, dat Mos-
kcusche arbeiders gebouwd hebben
en waar voor het geld door de com
munistische vereeniging te Moskou
was ingezameld. Het schip heet de
Moskousche Bolsjewiek- Steklof bood
namens de Iswcstia een luchtschip
an dien naam aan. Trotzki dankte
de schenkers en verklaarde, dat elke
poging om Rusland aan te vallen met
den bouw van luchtschepen zal wor
den beantwoord. Ter herinnering
aan het Engelsche ultimatum is een
vliegtuig-eskader gevormd onder den
naam Ultimatum.
VREEMDELINGEN VANGERS TE
PARJJS.
Een merkwaardige overval heeft de
zer dagen in het hartje van Parijs
plaats gehad. Een jonge rijke Ame
rikaan w as naar Parijs gekomen om
die stad te bezichtigen. In een café
maakte hij kennis met een jongen
Parijzenaar, die vloeiend Engelsch
sprak en hem aanbood, de stad te la
ten zien. Zij bezochten tezamen ver
schil! :nde cafê's en restaurants. Daar
na inviteerde de gids, Pilser gehee-
t£n, den Amerikaan mee te gaan naar
zijn kamer in een hotel bij de Ma
deleine. Zoodra zij daar waren bin
nengekomen sprongen twee gewapen
de kerels op den vreemdeling toe en
dwongen hem, zijn cheque-boek af te
gevenL Zij schreven een cheque ter
hoogte van 100.000 francs, dwongen
hun slachtoffer daaronder zijn hand-
teekening te zetten en gaven het
waardevolle papier aan Pilser, die et-
mede verdween, kennelijk met het
doel de chèque te innen. De twee
gewapende bandieten dwongen den
Amerikaan met de revolver op de
borst een glas wijn te drinken. Zoo
dra had deze dit gedaan, of hij voelde
een zware vermoeidheid zijn leden be
kruipen en hst duurde niet lang, of
hij was in een vasten slaap gedom
peld. Toen hij weer bijkwam, bevond
hij zich op een bank in een plantsoen.
Onmiddellijk spoedde de bestolene
zieh naar een politiepost en deed daar
een omstandig verhaal van zijn avon
tuur- Men zond twee rechercheurs met
hem mede cn met z'n drieën gingen
naar de straat met het hotel, waar
Pilser zijn kamers had. Zij stelden
zieh in het portiek van een winkel
verdekt op en het duurde dan ook
niet lang, of daar zagen ze Pilser de
deur van het hotel uitkomen.
Zij volgden hem op eenigen ufstancl
en zagen, dat hij zieh even later bij
de twee andere mannen voegde, die
cien Amerikaan met hun revolvers
hadden bedreigd. Een minuut daar
na waren zij geknipt.
Op het politiebureau ontkenden zij
ten sterkste, den Amerika'an ooit te
voren te hebben gezien, de bekende
truc van dergelijke heeren. De poli
tie liet zich daardoor dan ook niet
van haar stuk brengen en heeft het
edele drietal maar vastgehouden.
Een dergelijk avontuur heeft dezer
dagen ook een Spanjaard beleefd, di»
een pleïzierreisje naar Parijs maakte.
Ook hij maakte kennis met een Pa
rijzenaar, die vloeiend Spaansch
sprak. Op een gezamenlijke wande
ling beging de Spanjaard de domheid,
zijn metgezel te vertellen, dat hij zijn
portefeuille in riin overjas had gela
ten, die in de garderobe hing. Het
duurde dan ook niet lang of zij'n gids
verzon een uitvlucht om van liem af
te komen en toen de Spanjaard een
paar uur later thuis kwam, waren zoo
wel zijn overjas met portefeuille als
de behulpzame Parijzenaar verdwe
nen. Hij heeft ze nooit weergezien.
Parlement en pers zijn gedurende
het veertigjarig bestaan van Haarlem's
Dagblad "zulke goeie vrinden geweest
door wel eens elkanders feilen te
toonen konden zij siechts de ware
vriendschap demonstreeren dat dit
feestnummer incompleet zou zijn, als
er met eenige parlementaire indruk
ken in waren opgenomen.
Uiteraard mogen het alleen maar
„vluchtige'' indrukken zijn. Diepgaan
de beschouwingen behooren in een ju
bileumsblad niet thuis, daargelaten,
dat ik dan nog aan den ganschen in
houd van dit toch vrij lijvige feest
nummer niet genoeg zou hebben om
te vertellen wat er van het parlement
en zijn omgeving te vertellen zou zijn.
Bovendien zal ik nr'n indrukken be
perken tot die. welke verband hou
den met of voortvloeien uit journalis
tieke waarnemingen.
De pers in het parlement is eigenlijk
•hl wereldje apart. Haar dienaren
waartoe ook „Intimus" behoort, wo
nen als regel 100 van de 100 zittingen
bij, zoodat zij in dit opzicht het zij
in alle bescheidenheid gezegd door
niemand worden overtroffen en slechts
door weinigen, o. w. de tegenwoordige
voorzitter, die sinds zijn eerste benoe
ming in i 919 nog géén vergadering
niet leidde, geëvenaard.
Van de Kamérleden zijn er ik
vertel bier geen nieuwtje, maar wil T
toch even inemoreeren ge woonlijk
niet meer dan 80 in de Tweede cn 40
in de Eerste Kamer aanwezig, welke
presentie althans in dc- Tweede ^Kamcr
60. 50. 40. 3-.», 21), 10, naarmate do
doorsnee-Kamerlid niet voor z'n
■plezier de atmosfeer van 's lands ver
gaderzaal'inademt' anders toch zou
hij wel voor 200 tot het einde blij
ven toch moet men niet meenen,
dat er geen bekoring van dat lid
maatschap uit gaat, want wie het
eenmaal is, wil het gewoonlijk maar
al te graag blijven.
Ongezond schijnt de lucht in de Ka
mer al riekt zij in de hoogere regio
nen, waar o.'a. Ihre Weuigkeit zit,
-.veleens duf ook al niet te wezen.
Ik behoef slechts te herinneren aan
Jhr. de Savornin Lohman, die er
42 jaren in vertoefd heeft en er circa
84 jaren oud in geworden is, terwijl
deze eminente staatsman-in-ruste nu
nog op zijn 86ste levensjaar eén goede
gezondheid mag genieten.
Andere levende voorbeelden van de
gezondheid in het parlement zijn mr-
Kolkman en mi-, Smeenge (de laatste
is sedert enkele jaren Senaatslid) die
beiden al omstreeks veertig dienstja
ren hebben, mr. Troelstra, de heer
Schaper, mgr. Nolens en enkele an
deren. die ai in de vorige eeuw Ka
merlid waren en het nu nóg zijn. En
vijlen dr. Kuyper had, toen hij den
Sene.ai verliet en de tachtig allang
gepasseerd was, méér dan 40 jaren
in het parlement, met onderbreking
van eenige jaren ministerschap, door
gebracht."
En «-.1 doet het parlement, met na-
ie do Tw.mdc Kamer, jaar in jaar
It niets dan praten een z w ij-
e 11 d parlement zou 'n contradictio
1 terminis zijn toch loopt het ook
iiérnice nog wel los, als 'we. al het
r. r.i.-.t, voorzoover dat in de „Han-
i.-.r het
leden) 1
daarna
Dog eens door 125 (naar het aantai zit-
tingaagen) deeien.
Dan toch zien we. dat, waar de to
tale lengte der besprekingen, gemeten
in die „Handelingen" over een vol
zittingjaar ongeveer 187 1/2 meter
bedraagt, het gesprokene per lid cn
per vergader dag de 15 centimeters
niet overschrijdt.
Toch is het geen sinecure Kamerlid
te zijn, want in do afdeelingen, in
commissies van onderzoek, in bespre
kingen met politici, vakvereenigings-
leiders, kiezers enz. heeft een Ka
merlid, dat z'n taak serieus opvat,
en zoo zijn er gelukkig verscheidene
in den tegenwoordigen tijd hcusch
genoeg te doen.
De parlementaire journalisten m\
herhaal ik vormen eigenlijk 'n
wereldje apart- Zij zijn verplicht, al
les te volgen, wat de Kamer in het
openbaar verbabbelt, zij vertoeven
dus 'n groot deel van hun leven in
heb Kamergebouw, meer speciaal op
de gebrekkige perstribunes, maar
staan overigens buiten elk verband
met dat college. Zij zijn tegelijk die
naren en critici, althans degenen, die
Kameroverzichten schrijven, waarin
de eigen meening van den steller min
of meer tot uitdrukking komt. Diena
ren toch zijn zij in zooverre, dat het
parlement de pers van noode Hoefi.
om het gesproken woord zij het in
gecondenseerden vorm tot in alle
hoeben des lands te doen doordrin
gen, welke taak door de „Handelin
gen" noch door het z.g. „Kort Ver
slag" bevredigend kan worden ver
richt, al was het alleen reeds vanwege
het geringe aantal abonné's dezer offi
cieuze verslagen. Maar tevens zijn
zij in het 'bijzonder dan de over
zichtschrijvers de critici van liet
parlement, die beter nog dan de Eer
ste temer eventueele overijlde be
slissingen aan de kaak stellen of teven
onjuiste besluiten stelling nemen. Een
treffend voorbeeld van den invloed
der pers 15 nog zeer onlangs aange
toond, toen de Tweede Kamer het
voorsLel-Biaat tot afschaffing van
den zomertijd in een onbewaakt oogen
blik had aangenomen. Ware de pers
wl 0. ook ons blad tegen die
beslissing niet namens de overgroote
meerderheid der Nederlandsc-he be
volking met kracht opgekomen, dan
zou de Eerste Kamer wellicht niet
de vrijheid gevonden hebben, het af-
schaffïugsbesluib te herroepen.
Er is eentijd geweest ik lieb dien
tijd persoonlijk gelukkig niet meege
maakt dat de pers in Eet parlement
uls 'n kwade indringster werd be
schouwd- Maar die tijd is lang voor
bij. Zoo héél lang is het evenwel nog
niet-'geleden, dat de journalisten, als
er „comité-generaal" was wat op
z'n vrij vertaald Hollandsch „besloten
zitting" beteekent met de noodige
geheimzinnigheid naar buiten: op het
Binnenhof, werden gedreven, waar zij
dan maar hun onderiingen troost moes-
ton zoeken op den rand van de fon
tein. zoolang de besloten zitting ge
liefde te duren.
Maar dat was voor 'n deel aan het
ruimtegebrek, waaronder de Kamer
leed, te wijten. Later werd er in
zooverre verbetering gebracht, dat bij
besloten zittingen de journalisten van
do groote perstribune buiten langs
naar den anderen ingang mochten
gaan, om zich hier gezamenlijk met de
journalisten van de kleine perstribune
naar een der afdcelingskamers te be
geven.
Pas sedert enkele jaren is de toe
stand van dien aard, dat de persbroe-
ders in het gebouw natuurlijk niet
in de vergaderzaal blijven, nl. in de
speciaal voor hen ingerichte wacht- en
werkkamers, welke verleden jaar wer
kelijk „tiptop" zijn geïnstalleerd.
Zooeven sprak ik van dc „groote"
en van dc „kleine' perstribune. Mis
schien kenden vele lezers die onder
scheiding nog niet. Hun moge ik mee
doelen, dat de arootc perstribune
n 1 c t aldus wordt genoemd omdat zij
de „groote' pers bevat en dc klei
ne evenmin omdat de kleine pers er
verblijf houdt maar eenvoudig om
dat zij grooter van afmetingen is. De
„groote" perstribune is eigenlijk de
meest oorspronkelijke. Het is een pij-
penla-achlig getimmerte, halverhoog
te tusschen de achterste 1 ij banken
der Kamer en, de publieke tribune,
wellcc laatste in de_parlementaire jour
nalistentaal den bijnaam van „hooi
zolder" heeft verkregen- Mannen als
Borgesius en Veegens, de latere mi
nisters, mr. Plemp van Duivelnnd,
heb Kamerlid Van Vuuren e. a. heb
ben daar hun tijd als K.-imerjournalist
gesleten. Er is „plaats" voor ruim
twintig man op deze perstribune,
maar clan kan cr ook letterlijk geen
Iriip meer bij.
De groote perstribune hoeft intus-
schen nog het voordeel, dat men er
de debatten uit de Kamer vrij goed
■kan volgen.
In dit opzicht is de „kleine" pers
tribune, welke oen onderdeel is van de
gereserveerde tribune aan den over
kant der zaal. minder gelukkig aan
gelegd. Deze tribune bevindt z'.ch op
hetzelfde niveau als de zooeven ge
noemde hooizo!der en het is, wanneer
de spreker niet de moeite neemt, het
spreekgestoelte te bestijgen, doch van
z'n plaats af het woord voert, een
voortdurende inspanning 0111 van daar
af te vernemen, wat de pratende afge
vaardigde nu eigenlijk staat te bewe
ren.
In den loop der jaren ziin er al et
telijke lessenaartjes op die kleine pers
tribune bijgespijkerd en als straks
een nieuw dagblad verschijnt, dan
zal ook dat wel op 'n nieuwen zetel
op de kleine perstribune aanspraak
maken.
Maar reeds nu js de toestand op de
kleine perstribune zóó, dat als een
corpulente collega om de een of an
dere reden wil passceren de heele club
haar zetels moet verlaten en eenige
meters zijwaarts moet uitwijken 1
Dankbare onderwerpen voor be
schouwingen van allerlei aard voi-mcii
dikwijls de gereserveerde en de publie
ke tribunes.
Op zeer enkele maniakken 11a, die
met onverklaarbare energie bijna al
le vergaderingen, belangi'ijk of niet
belangrijk, bijwonen als vertegenwoor
digden zij, in plaats van de Sta ten-
Generaal, „het Nederiandsche volk",
ziet men daar natuurlijk telkens nieu
we gezichten. Zoo in den loop der
jaren heb ik héél wat typische ver
schijningen op de gereserveerde tri
bune gezien: Volendainrae.-s in hun
pofbroeken, monniken, pleegzusters,
jagers, heele meisjeskostscholen, reis
gezelschappen, jongelui op de huwe
lijksreis enz- En ook de publieke tri
bune vertoont, zij het ook op grooten
afstand, voor mijn oog dikwijls typi
sche aspecten. Soms lijkt ze, wanneer
eenige belangstellenden op 'n rijtje
over de leuning hangen, van de verte
uit 'u dakgoot met 'n serie vogels
naast elkaar, een andermaal schijnt
het silhouet een afloopende toonlad
der op 'n muziekblad.
In den regel bekommert zieh het
luisterende publiek weinig om hetgeen
er daar beneden wordt gesproken. Het
gebeurt wel, dat overigens heel pien
ter 'schijnende menscheu uren lang
het debat" hebben aangehoord, om
dan eindelijk, als het woord aan den
minister wordt gegeven, laconiek tc
informeeren (bij" hen die "i weten
kunnen) „"Wie die meneer is daar ach
ter de groene .tafel, die daar staat te
praten'...
En als ik dan zóó'n vraag hoor, dan
acht ik me toch gelukkig tot de inge
wijden te behooren en te mocen hel
pen aanvullen, wat er van de open
baarheid der Kamervergader in zen zou
terechtkomen als er eens géén ptis
was, die het lezend publiek op be
knopte wijze inlichtte over dc daden
van ons parlement.
INTIMUS.
