De Crisis aan Financiën
41s Jaargang No. 12297
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Vrijdag 20 Juli 1923
HAARLEMS DAGBLAD
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der gemeente) f 3.57',,. Franco per post door Nederland f3.87'/s. Afzonderlijke nummers f 0.15. Geïllustreerd
Zondagsblad, voor Haarlem cn omstreken f 0.57l franco per post f 0.65.
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Directeuren: J.C. PEEREBOOM en P. W. PEEREBOOM
Hoofdredacteur: J, C. PEEREBOOM
Directie, Redactie en Administratie: Gr. Houtstraat 93, Post-Giro 38810
Telefoonnummers: Directie 3032, Redactie 600 en Administratie 724
ADVERTENTIES: Van 1 tot 5 regels f 1.75; iedere regel meer 35 cents. Reclames 60 cents per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaalfstuivers-advertentïën van Vraag en Aanbod van 1 tot 4 regels 60 Cents
per plaatsing, elke regel meer 15 Cents k contant; buiten het Arrondissement dubbelen prijs.
Bijkantoor voor Santpoort, Velsen, Volserocrd, Wijkeroog, IJtruiden,
Beverwijk, enz., enz. Driehuizerkerkweg 2, Veisen, Telefoon 3E21
PIT NUMMER -BESTAAT UIT
TWA.ALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Agenda
Heden
VRIJDAG 20 JULI.
Kunsthandel F. H. Smit: Tentoon
stelling van werken van E. R. D.
Schaap.
Tea-room Luxor Theater, Groote
Houtstraat: s ""middags 3.30—5.30 en
's avonds 811 uur: Concert.
Cinema Palace Foyer: Middag- er
Avondconcert 3.3.)5.30 en 811 uur.
Weck-demonstratie hij Firma Wed.
L. de Jong, Groote Houtstraat 8284,
2.30 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
Heemstede: „Bosch en Hoven".
Diner- en Avondconcert.
Zandvoorl: Pavilion Riohe
Dagelijks' matinee en avondcoucert.
Bloemendaal: Hotel „Duin
en Daal": Tentoonstelling werken van
llaarlemsehe scnilders.
ZATERDAG 21 JULI.
Kunsthandel F. H. Smit: Tentoon
stelling van werken van E. R- D.
Schaap.
Tea-room Lnxor Theater, Groote
Houtstraat: 's middags 3.305.30 en
's avonds 811 uur: Concert.
Cmema Pal. FoyerMiddag- en
avondconcert 3.30—5.30 en S11 uur.
Cinema Palace, Groote Houtstraat:
Bioscoopvoorstelling. 2 1/2 en 8 uur.
Schouwburg De Kroon, Gr. Markt:
Bi-iscoói-voj'.relling 1'2 en i uur.
Luxor-Ui aier, Groote 11 u's!raat
Bioscoopvoorstelling 2 1/2 en 8 uur.
Sca'.a-TheaieiKI. Houtstraat
Bioscoopvoorstelling 2 1/2 en 8 uur.
Café „de Kleine Vereeniging", Mid-'
dag- en Avondconcert.
Heemstede: „Bosch en Ho
ven". Diner- en Avondconcert.
Bloemend u :.i 1Holed „Duin
en Daal" -Tentoonstelling wérken,van
Haarlemscli'e schilders.
Zandvoort: Pavilion Riche:
Dagelijks matinee en avondconcert.
OM ONS HEEN
No. 3214
Dingen van Dordrecht.
Nederland is een klein land en de
moesten van ons heuben aan een klein
stukje daarvan genoeg om in te leven.
Niet naar de vierkante meters gere
kend. maar naar den geest. Er zijn er
onder ons, die genoeg hebben aan
Haarlem en den Hout. anderen ne
men er een stukje van Kcnuemerland
bij. sommigen betrekken Zandvoort
er nog in en ook zijn er die Amster
dam er bij voegen en heel enkelen,
wier verbeelding heelt ver strekt, wel
van Amsterdam af tot Rotterdam
toe. deheele Hollandsohe liin. Dat wil
wat zeggenWant of je bent georiën-
tserd. zoo ale we d'at tegenwoordig
noemen, op Amsterdam of op. Rotter
dam op allebei is haast weelde,
in dezen tijd van malaise, Ein van wat
daar beneden ligt, in de richting van
den Moerdijk, weet een goede Haar
lemmer, die natuurlijk op Amsterdam
georiënteerd is, weinig af.
Deze overweging is niet van een
ha f uur vroeger, maar van drie weken
Jeijeden, toen de Maatschappij van
Nijverheid in Dordrecht vergaderde
en ik mijzelf erop betrapte, dat
Dordrecht, wat mij aangaat, bijna
evengoed een stad in België had kun
nen zijn. Wat weet je er van, op een
ga; ie honderd kilometers noor
delijker. eigenlijk van af 1 Dank
zij Van Lennep, had ik er
tenminste een romantische herin
nering aan behouden. Schoot niet Ul-
rich de zanger, daar een piil af op een
van de Dirken, graaf van HollandTe
midden van de algemeen© ontzetting
richtte de Graaf zich op en zei hard
op, om de menschen gerust te stel
len ,,'t. is ma-ar een ecliram
„Des te erger", riep de moordenaar,
„des te erger, Graaf, want de pijl was
vergiftigd!" En hij had gelijk, want
de Graaf was na een paar dagen aan
de onheteekende wond bezweken.
Dan had ik ook een herinnering be
waard aan wonderlijke rechten, die
andere Holla ndsclio graven aan
Dordrecht geschonken .hadden en
waarmee dö scheepvaart gehinderd en
gekweld werd, zoodat allerlei vecht
partijen en twisten er het gevolg van
waren geweest waren het niet juist
deze zonderlinge privileges, die do vor
sten en vorstjes van de middeleeuwen
rondstrooiden over degenen, die zij
noodig hadden, zonder er zich ook
maar een oogenblik -om te bekom
meren dat zij daarmee de onderdanen
van andere hooge heeren duchtig aan
de beurs kwamen.
Ziedaar dus mijn tweede herinne
ring. En de derde was, dat de heeren
Stoop, die in Dordrecht een belang
rijke plaats innemen, aan de stad ceu
gebouw voor een Midcie'barc Techni
sche School hadden geschonken, dat
veel te groot was voor de behoefte,
zoodat het gemeentebestuur er een
beetje mee- verlegen zat.
Maar hoe het nu eigenlijk iii zoo'n
stad. die tooh maar op twee uren af
sta nds ligt, reilt en zeilt, hoe de men
schen er leven en waarvan, of er een
moderne geest heerscht en wat die wil,
van dat alles weet menig Haarlem
mer, laat ik erkennen, wist ik weinig
af. En waarschijnlijk zou ik er nog
niet meer van weten, wanneer niet
bij de algemeene vergadering van Nij
verheid een vriendelijke uilnoodiging
van burgemeester YVijtema, onzen vo-
rigen gemeentesecretaris, mij er heen
had doen terugkèereu.
Dordrecht is een stad van viif-en-
vijftig-duizènd zielen. Met anerlei
aardige gebouwen en hoekjes,
mooie gevels cn gevelsteenen, herinne
ringen aan de gebroeders de Witt,
duchtig verfraaid bovendien, door de
nabijheid van het water, omdat voor
het ilollandsche hart een landschap,
een huizencomplex immers pas mooi
is. wanneer' het 004 er water l ij ziet,
Een interessante kerk, daarbij een
mooie toren, die je voortdurend.in het
oog'houdt wanneer ie in <n om de stad
wandelt of rijdt kortom Doidt is
niet banaal, heeft een eigen si em pek
Dat is op zichzelf cc-n gevaar. We
merken het op aan Enkhuizcii, Mc-
demblik, Hoorn ook misschien een
beelie. die zóó stevig in de vroegere
eeuwen geplant staan, del ze voor het
nieuwe licht hun oogen gesloten heb
ben en sedert vergalen wakker te
worden. Met Dordrecht is dat anders.
Het heeft 111 de eerste plaats goed on
derwijs H. B. S. met 5-jarigen cur
sus. eeu lioogere handelsschool, die op
de drie eerst."; klassen daarvan Steunt,
een meisjesschool voor middelbaar on
derwijs c-n dan de Midde'bare Techni
sche, waar de stad op dit oogenblik
volkomen ingegroeid is. Het kan geen
kwaad, wanneer de mildheid, wat
breed is. En dail vind ik er in den
omtrek, zoowaar, een nieuw gasthuis,,
van 125 be.dde.ti, administratief pre
cies in dezelfde otu-ietise omstandighe
den als hel HakrlumsOlie Si.-Eliza
beths Gasthuis geen particulier eigen
dom meer. nog geen gemeente-bezit,
ofschoon de llnad er alles te zeggen
heeft maar nieuw en ruim opgezet
en met een moeien tuin er omheen,
heel anders dan ons Haarlemsche ge
bouw, waar goede bedoelingen het
beste nog van trachten te maken,
maar dat in menig opzicht toch wel
'gobrekkig is.
Een Haarlemsch burger zou hier
afgunstig worden,, maar hij bedenkt
natuurlijk juist bijtijds dat 'er zuinig
huisgehouden moet worden en dat ook
het bescheidenste nieuwe gasthui sje
groote sommen verslindt.
Wie-het rardive reclomehoekje lesst,
dat in opdracht en op kosten vsr, de
gemeente ia samengesteld... Iaat ik
hier mijzelven even in de rede vaillen.
Eon gemeentebestuur,- dat het goede,
nuttige, aantrekkelijke van zijn. ge
meente in woord ou beeld laat- ver
spreiden zie daar een frisch beeld in
dezen moeilijken tijd. Jaren geleden is
iets dergelijks in Haarlem geprobeerd,
tol; tweemaal toe het werd wegge
lachen. Verbeeld ie; een album over
Haarlem, wat een fantastische ge
dachte, de mensehen komen toch wel.
Ja, zeker, de menschen komen toch
wel! Öiider deze leus zijii in Haarlem
alleen tientallen en in Nederland vele
honderden ondernemingen uitge
droogd en omgekomen. Eu een ge
meente is in onzen tijd niets
dan een groote onderneming .die naar
buiten de aandacht op zich vestigen
most, wanneer zii wil bloeien en blij
ven bloeien. Maar wanneer een ge
meenteraad pingelt op een paar dui
zend gulden, dan gaai het niét. Dan
zit de ondernemer op zijn kantoor en
wacht totdat de klanten komen. Als
hij goed kiikt, dan kan hij ze voorbij
zien wandelen, naar zijn buurman, die
meer begrip van mouerne noodzake
lijkheden heeft ten slotte sluit hij,
bij gebrek aan leven en beweging den
winkel en schrijft ziju getrek aan suc
ces aan allerlei omstandigheden toe,
behalve aan de ware reden, zijn eigen
gebrek aan inzicht.
Als straks de grensvcfanclering tot
stand gekomen zal zijn en aan het
Noordei- Spaarne een ('waarschijnlijk
wel gewijzigd) havenplan uitgevoerd,
dan baat liet allemaal nog niets wan
neer Haarlem clan niet. ten op
zichtevan handel en nij
verheid, als een onderneming
wordt bestuurd.
Maar kijkt nu eens hoe het Moed
kruipt waar het niet gaan kan. Daar
schrijf ik over Dordrecht en kan niet
nalaten, te vergelijken met Haarlem,
dat er niet to best afkomt. Want in
Dordfe zit men wel op hc-t vinketouw.
Burgemeester Wijtema vccli den pols
slag v3ii Gen modernen tijd trillen, en
begrijpt, dat een gemeentebestuur niet
i's gaande houden cn zoowat probee
ren. om de belastingen niet al te hoog
te laten wórden en dan maar hopen,
dat het verder wel gaan zal. Neen,
en driemaal neen. Het mol erne ge-
meent ebeheer ia doen. Initiatief ne
men, belang.telling opwekken, in en
buiten te gemeente. Letton cp wat an
deren doen en. vcor zoover het goad
is. overnemen en toepassen op de
ciaal plaatselijke toestanden. Dus cle
oögen oupenhotiden. dag in. dag uit,
en het geheel overzien en niet ambta-
harig wezen, maar frisch, frisch....
kortom, de gemeente regeoren als een
•onderneming en wel iêderen dag met
zóóveel eniergie, alsof z© pas dien
morgen was opgericht.
Zóó doet men in Dordrecht. De ma
laise is ook haar poorten niet voorbij
gegaan. de werkloosheid is er groot»
maar de energie ongebluscht. Men
zegt daar ..de toestanden moeten
beter worden, want de samenleving
kan niet dulden, ziek te zijn." Dus
heeft het gemeentebestuur bij voor-
haat het oog gevestigd op uitbreiding
van de industrie, on verbetering van
den weg naar zee, liet.peinst op mid
delen om den landbouw voor
Dordrecht ta ïntereseeeren. Dat mag
leven heoten. Bii de pakken neerzitten
en tranen van akeligheid vergieten
kun ie altijd nog en liet'helpt ook niet,
do vloer wordt er alleen maar nat
Daarovci in een tweede artikeltje.
J. C. P.
Stadsnieuws
Prijsvraag inzake econo
misch herstel
Meer dan 100 antwoorden
ingekomen
Op de prijsvraag inzake economisch
herstel door de Ned. Maats, voor Han
del en Nijvcikeid zijn meer dan 100
antwoorden ingekomen. Geen enkel
antwoord heeft geheel voldaan. Toch
achtte het hoofdbestuur drie antwoor
den verdienstelijk genoeg orn voor een
onderscheiding in aanmerking tc ko
llet heoft den beschikbaren prijs daar
om verdeeld- o\er de heeren Dr. M. D.
Hngc, te Den Haag, E. Houbolt, te Den
Hsag en drs. R. E. Smits, te Delft. De
door deze hccrcn ingezonden 'antwoor
den zullen in het Tijdschrift der Maats,
worden medegedeeld. In het Juli-num-
rner is opgenomen het antwoord van dr.
M. D. I-lage. Aan het einde van het ant
woord zegt de heer Hage
Resumeerende kunnen o.i. slechts de
navolgende maatregelen verbetering ia
d(?n toestand brengen
1. regeling der onderlinge schulden cn
schadeloosstellingenstabilisatie der
wisselkoersen slu.teijd maken der be-
giooting in de verschillende stalen en
waar mogelijk terugkeer lot den gou
den standaard;
2. afbiaak van alle tariefmuren tus-
5chen'de staten ondeiling -
3. verlaging van het kostprijsniveau in
landen met hooge valuta, waartoe Ne
derland behoort, en waarvoor in aan
merking konien
1. verlaging der tarieven van Riiks-
CT; Gemeentelijke diensten, benevens die
der spoorwegen
b. vermindering van den belastingdruk:
c. concentratie van gelijksoortige be
drijven of samenwerking van onderne
mingen in dcnzelfden tak van nijverheid
op liet gebied van inkoop of verkoop
cl. normalisatie en perfectioneering
der techniek
4. emigratie
5. credictverleening na vervulling van
strenge voorwaarden.
In hoofdzaak komt onze meening
hierop neer wij moeten streven naar ni-
iVlleering van cle kostprijsniveau's in
geheel Europa, zoowel door middel' van
s'ubilisatic der wisselkoersen, als an
dere ten 'dienste slaande middelen en
naar openstelling van alle grenzen, op
dat cle goederen daar zullen worden
voortgebracht, waar ö:t het voordceligst
kan geschieden en een maximum op
brengst voor de Europeesohe bevolking
woide verkregen.
Dit resultaat zal hét snelst worden be
reikt met behulp van den Volkenbond,
zeedat onze z.g.n.economische poli
tiek" zich in die richting zal moeten
bewegen
Het nieuwe gebouw der
2e H. B. S. met 5-jarigen
cursus.
0e kosten: een haif miSüaen
In ons vorig nummpr deelden wij
mede, dat do plannen voor het nieuwq
gebouw der 20 H'B. S. met 5-jarigcn
"cursus, die in het Kleverpark gebouwd
zal worden, gereed zijn,
Nader kunnen wij mededeelen,! dat.
de kosten begroot zijn op een half mil-
liocn gulden.
DE KON, LETTERLIEVENDE VER-
EENICING „J. J. CREMER".
Donderdagavond werd er door deze
vereeniging in den tuin'van Kraantjelek
een bal-champctre gegeven voor leden
en genoodigden. De tuin, agiorno ver
licht' door van gloeilampjes voorziene
lampions, bood. met de vele kleurige,
lichte damcstoiletjes een alleraardigsten
aanblik. Eii wijze van afwisseling, zon
gen het dubbclmannenkwartet „.Euter
pe" u:c Haarlem, onder leiding van den
■heer II. Bos, cn dc dames Jo S'.ani en
C., van den B.-ig, -cenigc aardige num
mertjes. Deze verwierven een dankbaar
iiplatis. Hot bal, dat onder leiding
stond van den heer F. Wildebocr uit
Haarlem, hield velen tot ,lang 11a het
middernachtelijk uur bijeen.
Naar we vernemen, is „Crcmer" voor.
neipens, aangelok. dooi het succes, clai
't vorige jaar behaald werd met cle op
voering van „Hoe 't weeuwtje uit 't
Hof van Holland gevrijd werd", binni
korL ivecr een dergelijke uitvoering te
geven op Kraantjelek.
Over de stinkende
grachten en'singels
Is brongas roukeloos?
Een belangstellend lezer schrijf: ons:
Waardeereude hetgeen door u geschre
ven wordt, waardoor de aandacht geves
tigd Wordt op, zooals u dat noeml „De
stinkende grachten en singels" (ik woon
dicht bij de Garenkokerskade c-n be
aam uw opschrift) ineen ik tocli te mogen
opmerken, dal soms wel eons een minder
juiste Ycronderstelliing ot" voorbeeld aan
gebaald wordt.
B.v. onlangs over den Kloppersingel
•werd door de autoriteiten de mogelijkheid
verondersteld, dat natuurlijke gasbronnen
(zooals sommige boeren in do Haarlem
mermeer die hebben) daaraan debet zou
den zijn. Ik was eenige jaren in West
Friesland inwonend, waar vele ingezete
non óók dat gas benutten. Ln 't gezin
waar ik woonde evenzoo, meermalen heb
ik echter kunnen constaleeren dot di; gas
reukloos, termicsle zeker, zoo goed als
reukeloos was.
Ik durf dan ook wel ie beweren, dat
natuurlijke gasbiönnon de oorzaak n i et
zijn.
la 't blad van Donderdag haal u als
voorbeeld aan Den Helder, waar een
„duiker" gemaakt zou zijn. Is echter
anders. Het Heidersche kanaal mondt aan
ile ééne zijc'e uit in het Noord-IIo'l. ka
naal, 't andere eind was doudloopend.
Dat doodloopende einde is nu verbonden
door een nieuw kanaal (hot z.g. Spuika-
iwini) met de Fortgrac'nteu, die óók via
hel „Bassin".-uitmonden in bet Groot
N.-Holl. Kanaal. Op deze manier heeft
:nen getracht circulatie inhet water te
vc-rkrijgeu. Of 't gelukt is weet ik niet 't
is voor de ingezetenen te hopen, want
bol heeft vee'1 gekost.
Hot spuien van water uit het N.'-H.
kanaal kan te Helder gemakkelijk, mits
de stand van het zeewater laag is, via cle
verschillende sluieen, die het K.H. Ka
naal met de zëehavc-n verbinden.
Tot zoover deze inzender.
Wij kunnen verzekeren, dat volgens on
ze inlichtingen het tnièuwe systeem ie
Helder goed werkt.
Hoofdzaak is, dat oud water wegge
voord wordt en verseh zeewater binnen
kom!. Vermoedelijk zal daarvoor even we"1
een pompstation noodig zijn.
Wij hebben inmiddels ook in den Haar-
'einmerineerpolder geïnformeerd en ver
manen. dat ook daar liet brongas reuke
loos is. Maar het brongas, dU onder het
water van de singels en grachten opstijgt
is misschien van' andere samenstelling.
KINDERFEEST DER SCHUURMAN
SCHIMMEL—VAN OUTEREN-
STICHTINC.
De Schuurman Schimmel-Van Oute-
ror.siiohting- heeft Donderdag den leer
lingen van de hoogste klassen der open.
e scholen te Haarlem weder een
genoeglijken dag. bereid. Oudergewoon
te kwamen dë kinderen santen op de
speelplaats van de school aan cle Tem
peliersstraat en met muziek en ont
plooide vaandels trokken zij naar het
Spaarne, waar twee versierde booten ge
reed lagen, om hen te ontvangen. Het
doel Van den tocht was ditmaal Leiden,
Na het Zuider Büiien-Spaarnc bereikte
men de Ringvaart van de Haarlemmer-
1. Bij Oude Wetering werd deze ver
laten, om den tocht voort te zetten over
et Brasemermeer. Nadat Woubrugge
'as gepasseerd, werd weldra de Oude
Rijn bereikt. Omstreeks half één -kwam
men te Leiden aan. Na een marsch van
ruim een half uur door de Sleutelstad,
werden de booten weer opgezocht. Dc
terugreis ging door de Zijl, over het Ka.
germcer, door de Ringvaart en het
Spaarne tot het gebouw der Hollandsche
Maatschappij van Kunsten en We
schappen, waar de kinderen door tal van,
familieleden verwelkomd werden. Dc
jeugd heeft een -heerlijken dag'gehad,
waartoe het prachtige zomerweer niet
weinig heeft bijgedragen. Een woord
an dank aan alien, die er toe hebben
meegewerkt, het feest te doen slagen^
nier. te vergeten aan den directeur der
Sloombootonderneming W. Bus, die ook
nu weder booten tegen zoo'n billijken
pi ijs beschikbaar stelde.
KantonuerecM
UITSPRAKEN.
(Vervolg.)
C. L. liet te Velsen op wegen tegen
n muur van eenig gebouw leunen
f3 sub» 3 dagen hechtenis. Ch.
ertrediiig alg. pol. vcror. ILmi'lem
f-i su'bs. 4 dagen hechtenis. J. B, v.
d. L. het te Haarlem op den openba
ren weg goederen, van welken aard
ook uitstallen f 4 subs, -i dagen hech
tenis. D. G. overtreding alg. pol: ver-
•deniug f 3 subs. 3 dagen hechtenis.
J. W„ het te Haarlem een straat met
:n rijwiel in de verkeerde richting in-
idcn. f 3 subs. 3 dagen hechtenis \Y.
H. J. K., idem, idem; A. N., idem,
icier; F. 11. v. d. H.. hot te Haarlem
bestuurder van een rijwiel'op een
zoo juist gesloten brug cp zijn rijwiel
plans nemen, f 4 subs. 4 dagen -heclï-
s J. v. B., hei wateren buiten ecu
oir, f 3 subs. 3 dagen -hechtenis.
Fars-OvfirzlcM
Een onderhoud met den minister van
Financiën
Jhr. Mr. De Geer licht nader zijn standpunt inzake
de Vlootwet toe.
Onderscheidene persstemmen.
Een onderhoud met
den minister van
Financiën.
De minister van Finaeien heeft in
een onderhoud met een medewerker
het Hbid. nader zijn standpunt
inzake xe vlootwet toegelicht.
De Minister zette uiteen, dat naar
zijn overtuiging het budget niet. in vol
doende evenwicht kon worden ge
bracht zonder bezuiniging over de ge-
heele linie. Alle soorten uitgaven die
nen in de bezuiniging te worden be- -
trokken. In de eerste plaats kan men
er anders niet in slagen het budget-air
evenwicht te herstellen, cn in de twee
de plaat-s wordt de bezuinigingslust
bij allen, wier belangen en idealen
door de bezuinging worden gedeerd,
in booge mate versterkt, wanneer haar
universeel karakter de bittere nood
zaak er van doet uitkomen.
In zóóver geldtde eene bezuini
ging schraagt de andere.
In de Kamer heeft men wel eens er
op aangedrongen, om alleen te bezui
nigen op de militairo uitgaven: De
minister heeft daartegenover altijd
een afwijzend standpunt ingenomen;
omdat men met uitsluitend militaire
bezuinigingen er niet komt.
Even eenzijdig editor komt den mi
nister het standpunt van de Staats
commissie voor, waar deze de mari
tieme uitgaven van de bezuicgmg wil
uitschakelen en daartegenover herstel
/an het budgetair evenwicht wil be
.-eiken door ingrijpende' besnoeiing o;p
alle andere takken van staatszorg,
als onderwijs, volksgezondheid, sociaïe
wetgeving, nuttige openbare werken,
salarissen van landsdienaren en rechts-
bedee-ling. Op deze punten bezuinigen,
wilden zij ruim baan gemaakt zien.
>or de Vlootwet.
De Minister acht dit onaanneme
lijk.
De bezuiniging ter beveiliging van
den gulden behoort niet vervangen te
worden door een bezuiniging ter be-
eiliging van de marine.
,,U ziet dus." aldus de minister,
„dat ik wel in hoofdzaak met de fi-
nancieele beschouwingen van de vloot-
et- meega, maar niet haar conclusie
kan aanvaarden."
De minister legde er den nadruk op,
dat, indien de vlootwet wordt inge
voerd, de verwezenlijking van zijn po
litiek, gericht op verlaging van het ge-
heele budget, niet mogelijk is. Welis
waar zal door de invoering van de
vlootwet de marinebegrooting in Ne
derland niet aanzienlijk stijgen (in
tegenstelling met Indie, waar de vloot
wet de lasten wel belangrijk zal ver
meerderen); maai' zij maakt verla
ging onmogelijk. En dat wel voor ja
ren, want cle vlootwet zou de mari
tieme begrootingseijfers tot wettelij
ke uitgaven maken. En het zijn juist
de wettelijke uitgaven, die de meeste
zorg baren, gelijk blijkt bij Onderwijs
en andere departementen- liet is op
dit oogenblik, Waarin wij nog niet we
ten tot welke verlagingen wij zullen
moeten komen, niet gewenscht, de
wettelijke uitgaven tot een nieuw de
partement uit te breiden.
In dit verband herinnerde de mi
nister er aan, dat bij de algemeene
beschouwingen in de Eerste Kamer
de heer Idenburg in verband met de
defensie heeft gezegd: „De tijd kan
komen, dat over dc gausche breedte
van hei budget moet worden bezui
nigd en het mes zeer diep zal moeten
w orden gezet in allerlei zaken die wij
thans eigenlijk onmisbaar achten.
Volgens den minister is die tijd nabij.
Is hij aangebroken, dan zal, juist
door het wettelijk vastankeren van de
uitgaven aan dien eiseh niet kunnen
worden voldaan.
Men moet voorts niet vergoten, al
dus besloot de minister ziju uiteenzet
ting, dat de in, de vlootwet ontworpen
fondsvorming de buitengewone uit
gaven ook voor ons eigen land op
nieuw zal doen toenemen. Juist deze
vlottende schuld vormde de laatste
jaren het bedenkölijkste punt in onze
financieel© positie. Sinds eenigen tijd
is daarin een lichte neiging tot beter
schap. Men moet die niet in gevaar
brengen.
Al deze overwegingen maakten het
den minister ónmogelijk, zich le ver
eenigen met het besluit van. den mi
nisterraad tot onverwijlde invoering
an de Vlootwet-, waaraan hij nog loe-
oegde, dat het geschil in den minis
terraad zuiver zakelijk cn onder eer
biediging van het wedcrzijdsche stand
punt is behandeld.
Persstemmen,
e Nieuwe Crt. die releveert dat
eenige maanden geleden de Regecring
nog verklaarde dat afdoening van het
r.f.verp-Vleotv.et ui: financiësle ovc-r-
regingen nog moet wachten; oordeelt
1st er wel een eitisr.ge reden voor dc
Regeering moet zijn cm niettegenstaan
de de heftige oppositie van de over-
gioote meerderheid in den lande tegen.
he; vloot-ontwerp, dat ontwerp toch zoo
=nel naar voren tc brengen, haai eigen
'.spraak van zeven maanden geleden
door een feit te herroepen en daarvoor
berusten in het offer het heengaan
m minister Dc Geer. Ze merkt op.
We vermoeden, dat inderdaad ernstige
/erwegingen achter deze crisis zitten.
We weten trouwens, dat in den lande
zeer ernstige, zeer ervaren mannen,
staande buiten den kring der Marine en
/au het Parlement, hun gespannen aan
dacht hebben gevestigd op onze groote
met Nederlandsch-Indië zoo nauw be
trokken vitale belangen, waarbij het
raagstuk der verdediging van Indié
nuodzakelijkerwijs scherp moest worden
bekeken. En we zien dus in hetgeen
s onze politiek beroert een zaak van
hoog gewicht, dat we de ontslag-
-ragc van minister De Geer beschou-
als eer. symptoom van groote be-
tcekenis in hel vraagstuk onzer natio-
rle en internationale politiek.
En verder vraagt het blad onder meer:
Heeft de toekomstige internatonale po
litiek in de zeeën, die Oost-Azic omspoe
len, zich aldus doen voorgevoelen, dat
de Nedetlandsche Regeering meent zich
niet langer te mogen onthouden van een
voorbereiding der verdediging van ons
groot bezit over zee, zonder hetwelk de
toekomst van Nederland zeer duister zou
zijn? Of is er r/kening gehouden met
de mogelijkheid, dal een onverdedigd of
door een andere mogendheid verdedigd
fndië ons le staan zou komen op eea
gedeeltelijk verloren Indië?
De kocfiizerrcdactcur van het IIbic!,
zégt dat de vraag is gerezen is er mis-
schen in de buitenlandsché omstandighe.
den plotseling* zulk een ongunstige
wending gekomen, dat daardoor het
opeens urgent verklaren van het invoe
ren" der Vlootwet begrijpelijk kan wor
den? Hij is op informatie uitgegaan,
maar -het antwoord luidde tot zijne
gerustsiclling ontkennend: er is, in
de buitenlandsche omsiandigheden, nieti
verontrustends, dat niet voor iedereen
openligt.
Men heeft dus concludeert hij
ia den ministerraad, eenvoudig omdat
men vond dat er voor het komende zit
tingjaar zekerheid moest zijn, de vloot-
quaestie opnieuw te berde gebracht, en,
oordcclend dat de Vlootwet toch eigen
lijk alleen voor Indié verzwaring van
lasten zou brengen, en dat het as
pect der Indische financiën
verbétert is men tot het be
sluit gekomen; nu kon het wel, en nu
moet het dan. ook Al moest de minister
van financiën daarvoor sneven.
Inmiddels is hij de meening toegedaan
dat het toch waarlijk niet goed le ver
antwoorden is om nu reeds de Vloot
wet te gaan invoeren, omdat er wat be
terschap lcornt in de Indische financiën.
Wie waarborgt ons, getuigt hij, dat die
beterschap duurzaam is? En in elk ge
val evenwicht in hel Indische budget is
cr nog niet. Daarop dient men toch ten
minste tc wachten.
„O n m i d d e 11 ij k gevaar voor Indië
is er. gaat hij voort. dit blijkt uit
onze inlichtingen niet te cuohten. En
wat de naaste toekomst belangt, mag
men toch wel eenige waarde hechten
aan wat de vorige Engclsche gezant.
Sir Walter Townlcy, onlangs over de
vlcotplannen heeft gezégd Na Washing
ton is het gevaar voor Neèl.-Indië eigen
lijk hersenschimmig geworden. We kun-
;ner, daarop natuurlijk met scheep gaan
en deze uitspraak trouwens ook niet voor
alle tijden aanvaarden, maar ze mag ons
toch \Vcl een reden temeer wezen om
niet reeds thans, vóór de Indische finan
ciën in evenwicht zijn en terwijl
Indié een kolossalen schul
denlast heeft, aan de Vlootwet la
gaan bouwen."
De Haagsche correspondent van do
N. R. C r t. meent te weten dat vrijwel
uitsluitend vrees voor hei verloop van
ons marinepersoneel, vobr een duurza
me ontmoediging, en voor heengaan in
massa van onze zcc-officieren de hou
ding der meerderheid van onze Regee
ring verklaart.
Verder schrijft hij
„Niettemin verstrekt het heengaan
van minister De Geer het kabinet na
tuurlijk 'in geenen ri-eele en wordt da
itans op een kabinetscrisis voor 1025
daardoor uiteraard veel grooter. Wij ho-
pei: nu ma ar, rial de legcexing het met,
ten c-indc raad met het protectionisme
z:;l probeer cn, waarvan mr. De Geer
met mr. Van Karaebcck in dit kabinet
wellicht de meest overtuigde tegenstan
der was. al heeft zelfs hij reeds enkele
concessies moeten doen.""
In de Stan (1 aard een artikel
onder het hoofd „llaadschaffing".
Het blad staaft daarin als zijn oor
deel dat de ministers, die in 1922 zich
een benoeming lieten welgevallen, met
het- vlootplan instemden en dat het
niet aan te nemen is, dat de lieer Da
Geer in Augustus—September van het
orige jaar onkundig zou zijn gov. eert
•au wat het Kabinet met de Indisch©
