HAARLEM'S DAGBLAD
Buiteniandsch Overzicht
Stadsnieuws
Muziek
WOENSDAG 19 SEPTEMBER 1923
DERDE BLAD
WILLEN DE DUITSCHERS HET LIJDELIJK VERZET IN HET ROER
GEBIED OPCEVEN?
EEN NIEUWE DUITSCHE MUNT.
DE CRIEKSCHE VERONTSCHULDIGINGEN AAN ITALIë.
Er komt nog weinig schot in de vraag
stukken tot regeling van de internatio
nale herstelquaestie.
Aan -
de aanstaande ontmoeting
tusschen Baldwin en Poin-
caré
kent de diplomatieke medewerker van de
„Daily Telegraph" geen groote beteekc-
nis toe, omdat heide, staatslieden hébben
verklaard geen politieke besprekingen Le
wensdhen, tenzij daaraan een voorloopi-
ge overeenkomst is voorafgegaan op
grond eener diplomatieke gedacluemvis-
seling. Er is niets dat er op wijst, dat
een der twee de houding, in de jongste
nota uitgedrukt, zal hebben gewijzigd.
Een verdere/Stap van de Engejsebe re
geering is niet waarschijnlijk, vopc in
October a.s.- de iijksconferentie de ge-
heele buitenlandscbe politiek zal hebben
besproken,
In Engeland is men nog steeds
entovreden ever ris hou
ding van Frankrijk.
De redevoeringen, die Poincaré Zon
dag beeft gehouden, strekken volgens de
„Manchester Guardian" tot bevestiging
der ergste vrees van Engeland aangaan
de de werkelijke 'beieekenis van de
Fransdie politiek. Uit die redevoeringen
blijkt n:l. 'het streven der Fransohe poli
tiek om het Roergebied metterdaad voor
altijd te behouden als compensatie voor
het niet nakomen van het onvervulbare
vredesverdrag. De uitwerking der rede
voeringen zou zijn dat de Duitschers er
nog meer aan zullen twijfelen, of zij
wel iets te winnen hébben door te capi-
tulecren. De financieele toestand van
Duitschland is wel wanhopig, doch Poin-
caré opent geen enkel perspectief daf
deze toestand zal verbeteren als Duitsch
land het hoofd in den schoot legt,
Zullen nu Duitschland en Frankrijk
zelfstandig tot elkander komen?
Over
De FranSoh-Duitsohe
onderhandelingen
méldt de „Times" uit .Keulen: Het
pessimisme in politieke Rtjnlandkrin-
gen schijnt toe te nemen en de alge
meen e indruk hier is, dat de Fransch-
Duitsche besprekingen op niets zullen
uitloopen.
Het is nog slechts een kwestie van
dagen, voordat de geldsteuniugen van
Berlijn voor den Roerstrijd zullen op
houden toe te stroomen.
•Als dit geschiedt zal het -grootsto.
gedeelte van het lijdelijk veirzet in.
elkander storten en wel automatisch.
Dit zal niet geschieden omdat arbei
ders „geldpatriotten" zijn, doch om
dat zij, zooals iedereen gevoed moe
ten worden.
Als de Fransche politiek en de fi
nancieele toestand dit onmogelijk zal
maken, dan zuilen velen gedwongen
worden hun brood met werken te ver
dienen- Een ander middel zou zijn
plunderen en te muiten en zonder
twijfel zal een zeker gedeelte van de
arbeiders hiertoe overgaan. Hoe groot
het aantal zal zijn, dat het gedwon
gen werk zal aanpakken, zal van
groote waarde.zijn.
Het is nu niet meer de vraag boe
lang het lijdelijk verzet nog kan wor
den volgehouden, doch wat daarop
zal volgen.
Dit kan als volgt samengevat
worden:
1. Het sluiten van een economisch
en politiek verbond tusschen Frank
rijk en -een geknecht Duitschland met
eventueel later een aansluiting van
Rusland.
2. Een verklaring' van Duitschland,
dat- de inval in het Roergebied onwet
tig is en dat hét verdrag van Versail
les daarom vervallen is en derhalve
de staat van oorlog ontstaat tusschen
Frankrijk en België aan den eenen
kant en Duitschland aan den anderen.
De consequentie hiervan zou zijn,
dat de voedselaanvaeren, de post-,
telegraaf- en spoorwegverbindingen
met de „bezette" gebieden afgesneden
zouden worden en de verantwoorde
lijkheid voor de voedselvoorziening
van de bevolking op de' schouders van
de Fransciien zou komen te rusten.
Hieronder zou natuurlijk geen ge
wapend i tegenstand van Ijuitsch-
lancl vallen. De krijgswet zou inge
voerd worden en de inwoners zouden
te gehoorzamen hebben aan alle Fran
sche bevelen.
De verdedigers van dit. plan reke
nen daarbij op een uitbreiding van de
bezetting.
Zij voelen echter dat voor dit plan
vele politieke voorwaarden aanwezig
moeten zijn met als ©enig resultaat
een eventueel® onderwerping van
Duitschland.
3. Een volledige capitulatie, ge
volgd door de ineenstorting van het
Rijk, een burger-oorlog met een korte
overwinning voor de communisten.
Dit zal dan weer gevolgd worden
door een Fascistische reactie. Frank
rijk zal de wanorde met vaste hand
onderdrukken, een Rijnland-Wesfcfaal-
sche 'republiek zal worden gesticht,
zonder liet volk te raadplegen.
Duitschland en het
lijdelijk verzet.
Uit groote industrieele leringen te
Bochum wordt vernomen, dat, in weer
wil van den ongunstigen indruk, welke
Poincaré's rede op het Duitsche rijkska
binet heeft gemaakt, de voorbesprékin-
gen op intensiever wijze v.orden voortge
zet.
Volgens dezelfde bron heeft de rijks
regeering door den voorzitter van het
garantiecomhéTlaguemin, aan Foincaré
de intrekking van de doof de lijksrc-
gecring uitgevaardigde verordening,
waarin het 'lijdelijk verzet geregeld wordt,
en hervatting der reparatiebepalingcn
op grond van een voorloopige ovèrecn-
komst op de volgende voorwaarden aan
geboden
Opheffing van de militaire controle in
de industrie-bedrijiven opheffing van de
afsluiting van de grens tusschen het be
zette en 'het onbezette gebied; herstel
van de pers- en vergaderingsvrijheid; te
rugkeer van de uitgewezenen en invrij
heidstelling der gevangenen
De rijksregeering verklaarde, dat deze
voorwaarden moeten worden beschouwd
als de alleruiterste om den weg naar de
finitieve onderhandelingen te effenen.
Een verklaring van rijks
minister Sollmann.
De Duitsche minister van Binneniand-
sche Zakèn, Sollmann, verstrekte ter ge
legenheid van ds opening van het Sta
dion te Keulen aan persvertegenwoordi
gers inlichtingen, betreffende dén bin-
nenlandschen- politieleen toestand en dc
houding van de Rüksfe'geering. Hij zeide
ondert andere, dat ondc: de'bevolking de
overtuiging levend moet worden, dat de
beëindiging van den strijd aan de Roer
slechts tegen een voor Duitschland har
den vrede is te koopen, Pet begin der
onderhandelingen wordt veel te lang uit
gesteld en het zou gevaarlijk zijn, in
dien de Rijnlandsche bevolking zou ge-
loovcn, dat met het einde van het Rocr-
eonflict een volkomen gezonde toestand
zou zijn geschapen. Men moet duidelijk
inzien, dat voor dc volgende maanden
zoowel van de bevolking van het be
zette als van het onbezette Duitschland
zeer groote en harde offers zullen wor
den gevraagd en de overeenstemming
tusschen de „Rheinische Partei" en de
economische -organisaties in het Rijn
land meer dan ooit noodzakelijk zal ziju.
Duitschland gaat oen nieuw
betalingsmiddel invoeren.
liet Rijiksminislerie van Financiën
deelt mede, dat de Werkzaamheden tot
het verkrijgen van geld met gewaarborg
de waarde zoover gevorderd zijn, dat het
ontwerp gereed is. De Rijksbank zal ge
heel losgemaakt worden van de Staats
financiën en daardoor in staat gesteld,
de functiën eener goudfaijjettenbank voor
het economische leven volkomen te ver
vullen. De Rijks-schatkistbiljetten wor
den hij dc Rijksbank niet meer gedis
conteerd, zoodat een ongedekte vermeer
dering van den omloop van papieren
marken niet meer zal plaats vinden.
Voor den overgangstijd tot liet in even
wicht brengen der Rijdcshuishpuding zal
de nieuw op te richten Bank biljetten
uitgeven, die door de goudverplichtingen
der particuliere economie, van landbouw,
industrie, handel en Banken op grond
van de waarde hunner weerbijdragen ge
waarborgd en wettig betalingsmiddel
-worden. De papieren mark zal de pas
munt Worden van deze nieuwe'biljetten,
waarin zij tegen een bepaalden koers
kan wordén ingelost. Gelijktijdig zal vol
gens het reeds gereed liggende finan
cieele plan de sterkste beperking plaats
vinden van dc uitgaven der staatshuis
houding.
In den Volkenbondsraad
clie nog te Genève bijeenkomt, is de ber
sfcelq uaesttie ter sprake gekomen.
Bij de bespreking van het rapport
der financieele commisie ie in de
tweede commissie de reparatie
kwestie ter sprake gekomen. Adat ei,
do Japansche gedelegeerde deed hier
bij de ui tlating dat hij reden had te
gelooven, dat binnenkort de. funda
mentele grondslagen van de oplossing
gevonden 'zouden zijn.
De H'Ollandselie gedelegeerde, -prof.
Van Eyeing® sprak zijn voldoening
uit over het. feit, dat een zoo bevoegd
iemand als Adatci, hoop bad gege
ven, dat dc rem van de groote inter
nationale schulden binnenkort zou
verdwijnen.
De Zuid-Afrikaansclie gedelegeerde
Slrakosch wildé de reparatiekwestie
in een resolutie neerleggen, in 'aan
sluiting od de openingsrede van Isji.
Toen de Deensehe afgevaardigde zich
iete te enthousiast bij dit voorstel aan
sloot, verzette zioli eerst de Fransche
gedelegeerde. Tenslotte werd beslo
ten, dat Strakoscli een ontwerp-reso-
lutie zal redigeeren in overleg met de
Fransche delegatie, welke dan morgen
in behandeling komt.
Het I. V. V. heeft aan de Volken
bondsvergadering een uitvoerig me
morandum in zake de herstelkwestie
doen toekomen.
In dit memorandum wordt o.a. nog
de bezetting van Korfoe scherp ge
laaid, terwijl, verder een beroep wordt
gedaan op de Amerïkaansche arbei
ders, opdat _7.ii zich solidair met hun
kameraden in Europa zullen betod-
n en.
Italië en CiVeUenland.
De Grieksclie minister van Oorlog
heeft officieel aan de Italiaansche,
Fransje en Eiugelsche legaties de ver
oiitschiildigingen der Grieksclie regee-
rimr aangeboden voor den moord op
de leden der Italiaansche missie.
De inscheping der lijken van gene
raal Tellini en de andere slachtoffers
had gisteren plaats. Te Preveza werd
door twee compagnieën infanterie en
een torpedojager de militaire eer be
wezen. Het program voor de pleoh-
tiglieid van morgen bij Phaleron is
opgemaakt.
Over
de Flume-kwestie
wordt ons uit Rome gemeld
Het vertrek van generaal Giardino
naar Fiume heeft de onderhandelingen
tusschen Italië en Jocgo-Slavië. niet ver
broken.
De Fiume-voorstellen zijn het onder
werp' van directe diplomatieke bespre
kingen tusschen de ministeries van Bui-
ténland'jo'.ie Zaken te Rome en Bel
grado. Deze onderhandelingen schijnen
evenwel met tot een «ruchtbaar resul
taat te zullen leiden, voordat Ninchich,
dc Josgo-Slavische minister van Bui-
DE AARDBEVINGEN.
3® VeswUPoffipef/ o.Perkaianum) 30,000
I Vesuv 20,0/70
a /fat/kasus 80.000
I China 100.000
Lissabon -50,000 (I.Aiovemb.)
"1 Calabria 100.000
Panama 40.000
Peru 8.0,000
Prakaiau (Java) 40,000
Japan ,20,000
1902 Moni Pelé'Martinique.<32000
1906118. Aprii San Francisko 1000
IQflfi Zê.Dszb. Cahbrienund Siz/1/ë~\
192319. Jan/ - -einaI SSSgL l
1923M
De aardbevingen en vulkaan uitbarstingen, alsmede het aantal dooden,
hetwelk zij veroorzaakten, sedert het begin onzer jaartelling.
Een picknick zonder FRMEN'S Melkbrood is geen succes
tenlandsche Zaken, die uit Genève zou
■ertrek-ken, tijd heeft gehad te Belgrade
aan te komen en zijn meening te kennen
geven aan dp andere leden van het
kabinet.
Een bevoegde autoriteit op het Ita
liaansche Ministerie van Buitenlandscbe
Zaken verklaarde omtrent de werkzaam
heden .van generaal Giardino te Fiume,
dat deze in twee onderdcelcn zijn te ver
deden. In de eerste plaats nioet -hij
maatregelen nemen voor de pacificatie
de stad en daannaast moet hij drin
gend maatregelen riemen voor dc ver
betering \an den slechten eeonomisehèn
toestand in Fiume.
De vijandigheid tusschen de tegen
strijdig politieke partijen te -Fiume en
'dien de Italiaansche meerderheid en
Slavische minderheid heeft een buitenge
en omvang aangenomen. De toe
stand- is van dien aard geworden, dat
de plaatselijke autoriteiten dezen niet
meer. meester konden blijven.
Giardino's eerste zorg zal daarom zijn,
recht en orde te herstellen, een taak,
rvoor hij.uitstekend geschikt is. Hij
heeft een reputatie van een ab soluien
ril.
Fiu.me, welke stad uitsluitend een zee
haven is, bestaat geheel van den han
del. Tengevolge van den onbestemden
politieleen toes land heeft alle verkeer in
de haven opgehouden.
Generaal Giardino zal dus ook onmid
dellijk maatregelen hebben te nemen
oor het economische herstel der stad.
Hij heeft geen militaire taak en wordt
niet vergezeld van troepen.
De reoecring van J Ja.go-Slavië be
sprak hob aan Mussolini te zenden
antwoord.
Aan den lïiiïiwfcer van Buitenland-
sch-e zaken Niiichich, is opgedragen,
de onderhandelingen over do F mine-
kwestie te Geneve voort te zetten'. In
de 'bladen wordt gewag gemaakt van
dn mogelijkheid, dat Poincaré bemid
delend zal optreden.
Verspreid nieuws
STAKINGSBEWEGING OP DEN
LINKER RIJNOEVER.
Ili het industriegebied op den lin
ker Rijnoever is een nieuwe, krachtige
stakingsbeweging ontstaan. Behalve
op de mijn Diergart is ook op 'een
:a! andere mijnen de staking uit
gebroken. Op de mijn Friedneh Hein-
:h te Linttort eischte het personeel
den zesurigen werkdag en onniiddc'lij-
ke uitbetaling van 500 millioen mark.
De directie der Mannermann Werke
Huckingen heeft wegens geweld
demonstraties der arbeiders de uit
sluiting afgekondigd. Ook te Bochum
hebben dé qrbeiders gisteren gede
monstreerd naar aanleiding van de
geldsehaarsehte en de duhrte der
levensmiddelen. De arbeiders van cle
mijnen te Bochum trekken in mijn-
werkerslcleeding naar het stadhuis. De
demonstraties duren nog voort. Op
een groot aantal mijnen weigeren de
arbeiders te werken.
DE SEPARATISTISCHE ACTIE.
Via Berlijn wordt gemeldDe Rijn
landsche separatisten zijn de laatste
dagen in Aken met koortsachtigen
r aan het werk. Zondag stond de
stad volkomen onder'de terreur dei-
separatisten. Deze waren uit het ge-
heele Rijnland in groote massa's
naar Aken gekomen en trokken mèt
vlaggen in de Rijnlandsche kleuren
dooi' de stad- Zij waren met revol
vers. /pistolen en gummistokken gewa
pend en maakten van deze wapens
ook rijkelijk gebruik. Toen voor een
vergaderlokaal de separatisten den
kreet aanhieven: ,,"VVeg met Duitsch
land! Weg met Pruisen", begonnen
de tegenbetoogers „Deutschland
iiber alles" te zingen. Daarna vielen
uit de gelederen der separatisten vijf
tig a zestig schoten, waardoor onge-
;er zestig menschen. gewond werden,
aarvan eenige zwaar.
Ten slotte werden twee resoluties
aangenomen. De eene spoort de Riju-
landers aan, zich aan de verordenin
gen der rijksregeering niet meer te
storende tweede beveelt de Rijn
landcommissie aan, alle organisaties,
vakvereenigingen enz., die het lijde
lijk verzet steunen, te ontbinden.
DE STAATSGREEP IN SPANJE.
Generaal Primo de Rivera heeft in
antwoord op een schrijven van den
afgetreden premier markies de Al-
hucemas verklaard, dat hij liem mach
tigt naar eigen keuze zijn verblijf
plaats te bepalen. Verder geeft de
generaal uiting, aan den wensch dat
net resultaat van het proces, dat aan
hangig js gemaakt tegen de leden van
het regime, dat met den dag misda
diger werd, zal aantoonen. dat den
d-premier geen verantwoordelijk
heid treft.
Sanchez Guerra, "de leider van de
liberale partij heeft crcitiek op den
staatsgreep uitgeoefend.
Alle leden van den oppersten Oor-
jgs en Marineraad steunen dc mili-
nre beweging.
Kapitein-generaal Primo de Rivera
verklaarde in verband met het Marok-
knansche vraagstuk, dat do volle
aandacht van het directoire heeft,
dat de nieuwe commissaris-generaal
Aixpuro een rapport zal opstellen be
treffende de uitvoering van het mili-
lire plan.
DE EXPLOITATIE VAN HET
ROERGEBIED.
Trocquer en Degoutte' bezochten de
mijn „iktof", de grootste van Duitsch
land, die zes schachten telt, waarvan
twee niet geëxploiteerd werden ,ten
tijde der bezetting; thans zijn alle in
gebruik. Terwijl op 11 Sept. 60 ton
werd gedolven, was dit aantal op 26
Sept-.-gestegen tot 450 rper dag; tegen
'liet einde van de maand zal het 1000
ton zijn. Minister Le Trocquer ver
klaarde, dat liet wegvoeren der voor
raden geregeld ging, terwij! de pro
ductie normaal geschiedt. Wij zullen
t Belgie, zoo verklaarde hij, voort
gaan andere mijnen te exploitceren,
onder ons te laten weerhouden door
le moeilijkheden, tot Duitschland er
kennen zal in bet Ruhrgebied overwon
hen te zijn.
HET OPTREDEN DER SYNDICA
LISTEN.
'De „Mannesmannwerke" hebben in
de afdeeling Rath bij Dussel'dorf liet
geheele bedrijf stilgelegd, alle arbei
ders en beambten opgezegd en het
grootste deel reeds ontslagen. De ooi-
zaak hiervan houdt verband met de
dagelijks toenemende terreur der syn
dicalistisch gekleurde arbeiders. Bij
andere groote fabrieken in bet bezet
te gebied staat dezelfde maatregel
voor de deur, temeer daar de geweld
daden der arbeiders in verband
mot de moeilijkheden bij de loonbe-.
taling voortdurend toenemen.
Het uurloon voor de arbeiders in de
metaal- en bouwindustrie zal van he
den gemiddeld 16 millioen mark be
dragen.
DUURTERELLETJES IN DUITSCH
LAND.
Nadat de duurtedemonstraties, ver
gezeld van algeineene staking, te Lör-
rach Vrijdag door het toegeven dei-
werknemers was bijgelegd, zijn'Maan
dagochtend nieuwe communistische
onlusten en een algemeene staking uit
gebroken. De arbeiders te Lórrach zijn
in staking gegaan omdat de werkge
vers verklaard hadden dat zij niet i
staat zijn de hun afgedwongen beta
ling van een boeslag van 50 Zwitser-
sehe franken voor eiken arbeider en
het vaststellen van het loon op goud
basis vol te houden. Er ontstonden
botsingen met de Schupo, waarbij de
arbeiders de prikkeldraadversperrin
gen om de openbare gebouwen be
stormden. De aanvallers hadden daar
bij drie dooden. en verschillende ge
wonden.
De .arbeiders der chemische fabrie
ken té Grenzach hebben zich om soli-
daritcitsredenen bij de algemeene sta-
kiug aangesloten, ofschoon zij reeds
eeh uurloon van 11.440.000 mark heb-
ben.,
In Plauen, Bremen en Bochum zijn
ernstige botsingen tusschen proletari
sche Hundertsehaften en Deutsch-V öl-
kischen voorgekomen.
DE BRITSCHE RIJKSCON
FERENTIE.
Op 1 Oct zal te Londen zoc
jvordt ons gemeld de eerste bij
eenkomst der Britsehe Rijksconferen
tie plaats vinden. Canada, Australië,
Nieuw--Zeeland en Zuid-Afrika zullen
worden vertegenwoordigd door hunne
Premiers en andere ministers, die ver
gezeld zullen worden van een aantal
'deskundige adviseurs. De pas tot
stand gekomen unie van den Ierscben
Vrijstaat zal eveneens zijne gedele
geerden zenden, aan wier hoofd
waarschijnlijk president Cosgra-ve zal
staan. Viscount Peel, staatssecretaris
voor Indié, zal aanwezig zijn namens
Indië, vergezeld van vertegenwoordi
gers uit Indië zelf. Baldwin zal iu
de eerste vergadering bet presidium
waarnemen.
Bij deze gelegenheid zal de Rijks-
conferentie voor de eerste maal een
belangrijk aanhangsel hebben in den
vorm van eene speciale economische
conferentie, zoodat er twee confe-
rentiën zullen zijn, waarvan de eene
zich met politieke en de andere zich
met economische zaken bezig houdt.
Wanneer de gedelegeerden bijeenko
men, zal moeten worden vastgesteld,
of de beide conferentiën gelijktijdig
of op verschillende dagen zullen ver
gaderen.
Ofschoon er nog geen definitief pro
gramma is opgemaakt, zijn de En
ge Ische rogeering en de dominions
het toch reeds eens geworden aan
gaande den aard der quaestièn. wel
ke zullen worden besproken. Men is
voornemens, dc conferentie spoedig
oen overzicht voor te legger, van de
buitenlandsebe zaken sedert de vo-
ige Eijkscorjferentic van twee jaren
„deden, Dit zal leiden tot beraad
slaging over dc huidige problemen en
de toekomstige politiek. Dé staatslie
den der dominions zullen aldus de ge
legenheid krijgen» hunne meeningen
te kennen te geven aangaande de
quaestio der Duitsche schadeloosstel
lingen en andero zaken van interna
tionale politiek. Men verneemt, dat
de Rijksconferentie na de beraadsla
gingen over de buitenlahdsehe zaken
de problemen van maritieme, mili
taire en luchtverdediging zal over
wegen. De maritieme toestand, die
voortkomt uit hét verdrag van Wash-
ington, zal worden nagegaan en de
mceningen der bezoekende Premiers
zullen worden gevraagd bètreffende
regelingen tot toekomstige samenwer
king in alle takken der verdediging.
In nog eene andere zaak zullen de
dominions worden uitgenoodigd tot
samenwerking met de Engelsche re
geering, nl. het Rijks-luchtvaart-ont-
werp, hetwelk in beginsel door dc
Britsehe regeering is aangenomen als
middel om "mails ~te verzenden en al
dus de samenstellende doelen van
het Rijk nauwer tot elkaar te brengen.
De Rijksconferentie zal dus tot taak
hebben, van tijd tot tijd prineipieele
quaestièn te bespreken, die baai-
worden voorgelegd door de economi
sche -conferentie, welke, naar men
verwacht, adviezen zal verstrekken
iver draadlooze verbinding, Rijkspre
ferentie, Rijksregelingen en andere
onderwerpen, waarbij politieke over
wegingen zijn betrokken.
TECEN DE VLOOTWET.
I-Iet Plaatselijk Revoiutionnair Anti-
Oorlogscomité had Dinsdagavond -in
het Brong'ebouw eeu vergadering' be
legd, waar het Vlootwet-ontwerp werd
behandeld.
Ds. N. J. C. Schermerhorn, als
jpreker aangekondigd, was verhin
derd. Zijn plaats werd vervuld dooi
den lieer Giessen, die als eerste spre
ker optrad.
Spr., secretaris van het Internatio
naal antimilitaristisch Bureau, zeide
het Vlootontwerp te zullen behande
len uit een internationaal standpunt.
Brutaal achtte spr. het van de re-
geêring, dat zij in dezen tijd van ma
laise en ellende een Vlootwet-ontwerp
zal durven indienen. Niet alleen bru
taal, ook dom. Want de voornaamste
wapenen zullen, in de toekomst, toch
giftgassen en vliegtuigen zijn.
Spr. stelde dan de vraag:
Is het niet Colijn, die een vlootuil-
Lreiding wil, maar Engeland 1 Colijn
is een IIollandsch-Engelsch oliemag-
at, dat vergete men niet. Of hebben
'de aandeelhouders van fabrieken van
oorlogswerktuigen en hebben scheeps
werven er belang bij Zeer zeker.
Want het kapitaal voor deze inrich
tingen is internationaal.
In Duitschland is het- militairismi
smeulend. Van Griekenland en Italië
taan de kranten vol: op de Balkan
s een „nest" van militairisme. Franl;
'ijk is ook al militairistïsch. Er is een
Volkenbond en er is een Engelsch
militairisme. In Amerika beerscht het
chemisch, het onderzecsch militairis-
me. Ons Vlootwet-ontwerp is niets
dan een dom incident in het interna-
tiouaal militairisme.
Alle vloten zijn bemand met prole
tariërs, behalve het officierscorps,
liet proletariaat is. de groote, ontrech-
te meerderheid van de menschen, nog
niet genoeg gestaald, om een eigen
wil te hebben.
Tn den b^enwoordi-gen tijd zijn alle
st-ateiii roofstaten geworden, Neder
land niet- liet minst. Het argument,
dat er een legér moet zijn om een
roofstaat te tuchtigen, bestaat dus
niet meer. Om een einde aan hel
litairisme te maken, moeten er i
de gebeeie wereld dienstweiger:
opstaan in grooten getale, dat is
eenige middel.
De Vlootwet- moet vallen. Daartoe
moet ieder het zijne en het hare bij
dragen. I-Ict Vlootwetvoo-rsfel is een
leugen, als men zegt, dat- het de be
langen 'van het Nederlandsc-he volk
zal bevorderen. Het zal in dienst wor
den gesteld van het internationaal. mi-
En als de Vlootwet toch aangeno
men wordt-, dan kan het volk immers
altijd weigeren in de fabrieken
de nieuwe vloot te werken en munitie
te makenDat zal moeilijk zijn,
is het dan beter verminkt of gedood
te worden. Laat de Kamer de Vloot
wet- aanuemen, het volk kan altijd
maken, dat zij op papier blijft staan.
Dat is directe actie(Applaus). Di
recte dienstweigering in kazernes en
fabrieken is noodig. Moge er een
volkskracht groeien die allen militai-
ristischen arbeid weigert en slechts
•nuttig'wil produceeren! (Applaus).
Hierna sprak Herman Groenendaal
Spr. begon met te zeggen dat in
den laatsten oorlog 35 millioen men
schen van de aarde verdwenen zijn
voor een leugen. Die oorlog, zoo heet:
te liet, werd gevoerd voor de demo
cratie, voor den wereldvrede, voor de
rechten der kleine naties. In waarheid
ging hét om coramercieele belangen,
het is een industrieele oorlog geweest:
.De isChuld wordt nu -gegeven aan
het militairistische Duitschland, maar
de andere landen hadden in de 9
ren vóór den oorlog tezamen 400 mil
lioen- méér aan oorlogsvoorbereiding
uitgegeven dan Duitschland. De ware
reden van den oorlog was de naijver
tusschen Engeland en Duitschland.
Maar men heeft socialisten, commu
nisten en antï-fhüifairistën een rad
voor de oogen weten te draaien.
En juist zoo gaat het nu weer.
Men zegt dat men den vrede wil,
maar uit meeledeelingen van den Vol
kenbond is gebleken dat Engeland en
België een veel hoogere oorlogsbegroo-
ting hebben dan in 1913; Frankrijk en
Italië daarentegen zijn daar
lieden gebleven. En men noemt Frank
rijk nog al militairistiséh. Eu Neder
land staat aan de .spits van de landen,
die de oorlogsbegrooting, van 1913, die
49 millioen was, verre overschreden
hebben. Met niet minder dan 48
En waarom nu de Vlootwet in dozen
tijd, waarvan de Troonrede zegt dat
hij donker is?
Omdat er van tijd tot tijd een oor
log noodig is oiu de productie stop
te kunnen zeilen, zonder dal liet pro
letariaat, dan dienend op de vloot en
in liet leger, de straat op kan gaan
en in verzet komen, liet kapitalistisch
stolsel heeft n.l. overproductie t-?n ge
volg© en dan is ontlasting noodig.
De oorlog geeft die. De oorlog is een
factor in het kapifcalislisdh stelsel.
Ook Bi-eb lïoerconflict is niets ander=
dan een strijd tnsschén Fransch en
Belgisch kapitaal aan den ecnen en
het Duitsche kapitaal aan den andc-
•en kant om de kolendist-ricten. Eu
in Duitschland wordt 95 van alle
belastingen betaald door arbeiders en
ambtenaren en 5 door de kapita
listen.
Voortgaande zeide spr., dat ieder
proletariër, die munitie maakt en in
het leger en op de vloot client, ver
antwoordelijk is voor den oorlog,
maar nog meer is dat het socialisme,
dat te veel vastzit aan de goed be
taalde zetels en dus ook aan het kapi
talisme. De aangewezen weg om aan
dit alles oen einde te maken is de iu-
dividueele dienstweigering. Deze- is hét
hegin: zij, zal langzaam maar zeker
de dienstweigering der massa bren-
Als het proletariaat zich niet re
voiutionnair tegen het militairisme
verzet, zal het ondergaan met het kapi
talisrne, met cle menschheid. Het ver
zet tegen de Vlootwet zal moeten
staan in het teeken van de revolutie.
Eerst op deze manier kan er een einde
komen aan de militaire geldverspil
ling. Slechts 'de sociale revolutie zal
wereldvrede en broederschap kunnen
brengen. (Applaus).
Iemand die in debat kwam meende
dat oorlog leven is en dat er altijd
:trijd is geweest. Als het proletariaat
iets zal veroveren, zal dat met
wapenen moeten gebeuren. Het zal
ook met de wapenen verdedigd moeten
worden.
De heer Giesen antwoordde o.m. dat
er inderdaad altijd oorlog is geweest,
r dat er ook altijd menschen zijn
geweest, onder wie zeer groote, die
den oorlog versmaad hebben.
OËZS LaGÈ&GCk
TWIJFELACHTIG COMPLIMENT.
Uitgever (tot schrijver, wiens
laatste boek zeer veel succes heelt)
Kuut u binnen vier weken met een
ander boek komen? -
S?c h r ij v e rWaarom zoo vlug
al?
Uitgever;: Wij moeten manen,
dat de menschen u niet vergeten I
Kork-Gcnccrt Madrigaal-
Voreeniging.
Er was voor dit optreden der Madrigaal
Verecniging veel minder belangstelling
dan bij bare vorige concerten in de Groote
Kerk of in de concertzaal. Bat had tol ge
volg. dat de spanning tusschen het nnn
of meer verspreide publiek en de uitvoer
ders niet zoo groot was als zij hóeft te
wezen om lot intens kunslgenieten mee te
werken. Ook op de prestaties van Sem
Drsaden's vocaal-ensemble was dit vaai in-
vioed, eoodat in menig nummer vergeefs
het ahevnoodzakelijkst contact gezocln
iverd. Zelfs de tonaliteit bleef enbelè ma
len niet vrij van hinderlijke zwevingen.
Het sterkst slönd do altpartij, de sopra
nen daarentegen kwamen wel eens even-
men boven- het loonpeil uitdreven. Doch
er waren ook momenten waarop niets de
homcreniteit van klank en loonverhovv
ding kwam bedervenvooTal was dit bet
geval in - - de uitat elcor.de zettingen; van
Genaert van drie Fransche voikswijsjes.
Het heerlijke Kerstliedje „Entro le boeuf
et l'fina gri»" werd met bijzonder vee!
distinctie weergegeven.
Nog in het teeken der Oranjefeesten
stonden de uitgevoerde Valeriiis-ltederen,
door Sein Bresden bewerkt, alsmede Swes
lunok's Psalm 138, die irn de Nederland-
sclie vertaling van Br. .T. P. N. Land
gezongen werd. 't Is misschien wel van
belang ie weten dat deze vierstemmige
psalm behoort tot de verzameling van 50
die in 1626 herdrukt werd (als 2e uit-
r l.i\
Davit!) op kosten van David van Hooren-
beek' schrijver, ende sang-miester, ende
vooisangcr. ende voorlezer in de Groote
Kerk to Haarlem; van wie Ampsing in"
zijne „Beschrijving van Haerlein" (1623)
„Geweldig hiusicijn, geschapen om te
(siugen.1
„En wat een stem hij heeft, wie iszer
„En hoe voortreffelijk hij zijne plaetz
(bekleed?"
Bit te weten geeft aan een uitvoering in
de Groote Kerk een bijzondere tint. Nu, de
Madrigaal verecniging wijdde er hare
beste krachten aon, en ik durf niet ver
onderstellen, dat David vim Hoorenbeek,
de „geweldige musicijn", hem mooier zal
gehoord hebben of dat hij zelfs maar heeft
kmn-nen droomen welke Jiemelsche klank
effecten do „Phoemix der mnsïjkc" in zijn
psalmen -verborgen had.
Van J. Guy Kopartz hoorde ik voor 't
eerst een „Ave Verumstevig gebouwde
-muziek, maar die ons niets nieuws brengt
Origineeler is A. -Caplct, vooral in het
„Ag-mis Dei" zijner mis vuur vrouwen
stemmen. waarvan de Madrigsal-Vereeni-
ging otns reeds meerdere gedeelten liet
Ivooreu. I-k ben erg verlangend om dit
werk eens in zijn geheel te booten. „O S.\
lutaris'', "eveneens van C-arilei, en ook
voor vrouwenstemmen i», minder oor
spronkelijk dan de mis. Maa,r intusschen
■j'-lionk het ons dé' gelegenheid oni de
in al hun phazen t.e bewonderen.
Anton Brüehner's „Vexilla Kegis", mu
ziek vol innerlijke kracht en bezioli/ng.
sloot het programma.
Weer had de tenorpartij een mutatie on
dergaan, de plaats van don heer Van
Sob-aik, was ingenomen docff Vincent vaoi
Bers. Gehoord hebben wij dezen nieuwen
lenor niet, alleen de stem van den hccv
Jac. van Kempen was waar te nemen.
JOS. DE KLEHK.
DE MIODACHOOCTE.
De j'aarlfjksclie algemeene vergade
ring van De Middaghoogte had tc Den
Hr.2g plaats.
De hecrcn Jac. Rustige, J. Eigenhuis
en dr. C. L. Hooijkaas, werden bij accla-
matie als lid van het bond-sbesluur her
kozen. Ter voorziening in dc vacature,
omstaan door het bedanken van den
heer G. H. M. Bos, werd ds. Nauta, uit
Leiden, als bestuurslid gokozen.
Op voorstel van het -bestuur werd be
sloten, bij dc rondzending van geschrif
ten enz. van den bond- als toehchting
bij de doelstelling ie laten volgen gods
dienst en wetenschap worden hier ver
staan in den ruim sten zin des woords.
Dit wordt den afdeclingen aanbevolen.
De volger.de jaarlijksche vergadering-
zal tc Haarlem gehouden worden.-
