Buïtenlandsch Overzicht
De reis van de Merlandsche Journa
listen naar België
HAARLEM'S DAGBLAD
VRIJDAG 28 SEPTEMBER 1923
DERDE BLAD
De goedkoopste weelde voor iedereen, is Franken's Melkbrood
DE UITSCHE RECEERING NEEMT KRASSE MAATREGELEN OM "to
ONLUSTEN TE VOORKOMEN.
DE OFFICIEELS BEVE'-CK TOT OPHEFFING VAN HET LIJD E-
L" VERZET.
DE STEM Ml;: j 1M HET ROERGEÊ'lED.
DE BIJZONDERE MAATREGELEN IN BEIEREN.
De toestand in
Duitschland
is gespannen.
In een groot deel onzer vorige op
laag is nog gemeld, dat een besluit ge
publiceerd is van d-sn Duitschcu rijks
president op grond van art. 48 lid twee
van de rijksgroudwet. hetwelk bepaalt,
dat voor liet herstel ver. de openbare
veiligheid en orde"*van he'. rijksgebied
de aitt. J14, 115. '17,. I'S, 124 en 153
van do rijksgrondwet tot later order bui
ten "werking -worden gesteld.
I-Iierdoor wordt de persoonlijke vrij
heid beperkt, evenals -het ree'»! van lier.
vrije 'woord en de persvrijheidbene
vens- het telegraaf- en - telefoongeaeim;
huiszoekingen en inbeslagnemingen
alsmede beperking van' het eigendoms
recht worden buiten de andei gelden
de wettelijke grenzen toelaatibe-ar.
De politieke bevoegdheden zijn den
rijksminister^ van landsverdediging ge-
delegeerd, die ze op de militaire autori
teiten kan overdragen,
Db zitting van dsn
Rijksdag.
In de zitting van den Rijksdag, die
Donderdag voor de eerste maal na het
zomer-reces weder bijeenkwam, tracht
ten de uiterste partijen van beide zijden
onmiddellijk een groot politiek debat uit
te lokken.
De Duïtsch-nationalen met hun
„Deutsch-VöJ.kischen" eenerzijds, de
commuüiiteii met hun aanhang van
onafhankelijke socialisten anderzijds,
deden voorstellen, die een onmiddellijk
debat eischten, waarbij de communis
ten, wien na het verbieden van de „Rots
Fahne" thans de Rijksdagtribune tot
eenige spreekbuis is, nog de onmid
dellijke opheffing van denuitzonde
ringstoestand eischten. .Alle deze voor
stellen werden met groote meerderheid
van stemmen verworpen, een der soci
aal-democraten nam echter aan de stem
ming, geen deel.
Het voorstel der communisten en
Duitsch-nationalen tot opheffing van de
te Berlijn en München uitgevaardigde
verordeningen betreffende den uitzonde-
riugsloes.aiul is voor lieden op de agen
da der rijksdagzitting geplaatst. Er be
staat dus mogelijkheid, dat over dit voor
stel tooli reeds heden een politiek debat
zal worden gevoerd.
Uit het Roergebied.
In aansluiting op de uitgevaardigde
proclamatie van den rijkspresident en de
rijksregeering over het opgeven van het
lijdelijk verzet, lieeft Donderdagavond de
formeele intrekking plaats gevonden van
de verordeningen, die tot voor het verzet
door de rijksregdéring indertijd waren
afgekondigd.
De rijksminister voor de bezette gebie
den ontving van de rijksregeering dè
opdracht, de leiding der verdere maat
regelen, in het bijzonder gedurende alle
onderhandelingen, in handen te nemen.
Naar aanleiding van het opgeven van
het lijdelijk verzet, heeft de Rijksminister
voor de bezste gebieden een oproeping
tot de 'bevolking van het bezette gebied
gericht, waarin hij' den dank van het
vaderland uitspreekt voor alles, wat ia-dt
laatste negen maanden door haar weid
gedaan en gedragen.
„Met het afbreken van den strijd." heet
het verder, „richt ilc tot u allen den
oproep, den®schéppenden arbeid voor
het vaderland weder op te nemen. Allij
verordeningen, die door het rijk zijn uit
gevaardigd, zijn opgeheven. Wij willen
u bij de hervatting van het werk helpen
zooveel als in ons vermogen ligt. De
rijksregeering heeft mij met de regeling
van den overgangstoestand belast. Voor
bereidende maatregelen zijn, voor zoover
dat door mij kan geschieden, reeds gc?
troffen, terwijl op vastgestelde plaatsen
in het bezette gebied besprekingen zul
len plaats hebben. Den ambtenaren zal
ik binnen den kortst mogelijkcn tijd de
noodige aanwijzingen geven.
Uit Dusseldorp wordt geseind
Een zeer goed waarneembare ontspan
ning manifesteert zich tusschen de Duit
sche ambtenaren èn de bezettingsauto
riteiten in het Roergebied. De directeur
van het filiaal der Rijksbank te Dussel
dorp kwam uit eigen beweging voorstel
len, elke week een 'bedrag in marken,
gelijk aan de tegenwaarde van 10.500
Fransche francs, ten behoeve van de te
Dusseldorp liggende bezettingstroepen
te storten. Het voorstel werd aangeno
men. Dientengevolge zullen er te Dussel
dorp geen inbeslagnemingen van mar
ken meer plaats hebben,.
pe vroos voor onlusten.
Uit Berlijn wordt gemeld":
Van de communisten gaat een intern
sieve agitatie tot bereiking van een al-
gemeenc politieke staking uit, In Ham
burg, Maagdenburg en vele andere
plaatsen wordt voor de afkondiging van
de staking ggageerd. Deze beweging
wordt evenwel door de sociaal-democrati
sche arbeiders beslist tegengewerkt.
Uit Dresden wordt geseind, dat de
Saksische regeering het plan koestert de
„Hundertschaften", de tegenstanders va"
T-Iitler's aanhangers, met geld.van den
Saksischcn staat te bezoldigen. De „Ifun-
dertsckafen" zullen echter niet in den
strikten zin des woords staatsambtena
ren worden. De bezoldiging van" deze
„Hunder'scbafen'' zal ongeveer in over
eenstemming zijn met die van een
trein-conductcur.
Eotsittcon in een Sak
sischs stad.
Naar de berichtendienst van de Staats
kan sela rij in Saksen mededeelt, is bet te
Annaberg (Saksen) tot bloedige botsin
gen tusschen rechlsradicalon en arbei
ders gekomen. Eerst na middernacht
keerde de rust terug. Voor zoover tot
dusver is vastgesteld, zijn er 1 doodc,
5 zwaargewonden en 20 lichtgewonden.
De houding van Beieren.
Men weet dat Von Kahr tot dictator
in Beieren is benoemd. Omtrent den in
Beieren ontstaken toestand kan men uit
de berichten in de Duitsche bladen nog
geen duidelijk beeld krijgen, en voor-
loopig moet men volstaan mèt de van
"erschiilende zijden ontvangen feitelijke
nededeeh'ngèn. Zoo is b.v. interessant
:en proclamatie, die de Beiersche regec-
ring heeft'gepubliceerd. Zij is gericht
lot het Beiersche volk en zegt o.a.:
„Ook de Beiersche staatsregeering heeft
erkend, dat de voortzetting van den
strijd boven de kracht van het Duit-
solic rijk gaat, en in zooverre heeft de
Beiersche regeering de besluiten der
rijksregeering goedgekeurd. Minister
president Von Knilhng heeft bij de be
sprekingen op 35 September te Berlijn
echter tegelijkertijd met nadruk' op
gewezen, dat de, ook door Engeland, er
kende onrechtmatigheid van de Roer-
bezetting, blijft 'bestaan en dat dit feit
door de rijksregeering krachtig naar
n moet Worden gebracht en tot
grondslag voor haar verdere houding
moet worden gemaakt. Het met de be
ttende mogendheden gesloten verdrag
m Versailles mag ook voor ons niet
meer als bindend worden beschouwd.
De verslagenheid door den loop van
zaken is zoo sterk, dat zij tot versto
ring van de openbare orde zou kunnen
leiden. In zulk een toestand moet" de
staatsregeering de teugels stevig en
strak in de hand houden. Zij moet der
gelijke verstoringen van de openbare
orde voorkomen. Zij kan en mag aan
onverantwoordelijke lieden geen in
vloed op den gang der verdere gebeur
tenissen geven. Zij alleen is verant
woordelijk.
In het volle bewustzijn van haar ver
antwoordelijkheid en in verband met de
gevaren, aan den tegenwoordigen toe
stand verbonden, heeft de staatsregee
ring besloten, bijzondere maatregelen té
nemen. Zij heeft tot het handhaven der
openbare orde en rust een 'bijzoaderen
staatssecretaris-generaal aangewezen in
den persoon van den regeeringspresi-
dent Von Kahr en de geheele uitvoe
rende' macht aan hem overgedragen.
Tenslotte heeft de heer Von Kahr zelf
een manifest gepubliceerd, waarin hij
zegt„Op dit ernstige oogenblik neem
ik, mijn vadcrlandschen plicht vervul
lend, het ambt van staatssecretaris-ge
neraal voor Beieren op mij. Mijn ambis-
dadeu zullen worden geleid door mijn
warme liefde voor Beieren, het Duitsche
volk en het groote Duitsche vaderland.
Ik wil daarbij st.cuueu op alle krachten,
welke van Duitschen stam zijn, die ons
vaderland evenals ik willen dienen. Ter'
gen alle tegenover het vaderland vijan
dige verordeningen, bij eiken tegen
stand tegen mijn bevelen, zal ik van
mijn machtsmiddelen zonder pardon ge
bruik maken.''
INIaato aanleiding van de verbodsbe
paling voor de Tl aangekondigde ver
gaderingen der Nationalisten, waarop
Hitler liet woord zou voeren, hebben
■tegenwoordigers der nationalisti
sche organisaties zich tot dien alge
meenen sla-atsoommissaris Von Kahr
end met, het verzoek dit verbod op
te heffen. Aan dit verzoek werd ech
ter niet voldaan. Ingevolge ecu verder
bevel van den algemeenen slaatscoin-
missaris zijn alle politieke vergaderin
gen en bijeenkomsten in de open
lucht, verboden.
In de heden door dien algemeen en
sfcaatscominissaris gepresideerde be
sprekingen, waaraan ook "de militaire
bevelhebber deelnam, is opnieuw ge
bleken dat de rijksweer en de militaire
politie, welke V011 Kahr voor de in
standhouding van dié rust en orde in
Beieren te zijner beschikking heeft,
absoluut betrouwbaar zijn.
'Dat Hitier voorloopig niet geneigd
is zich bii de maatregelen der Beier
sche regeeting neer te leggen, blijkt
duidelijk uit twee brieven, die liii uit
naam van zijn Duitschen „Kampf-
bund" aan den algemeenen staatscom-
missaris Von Kahr heeft gezonden.
In het eerste, schrijven protesteert
hij tegen liet verbod der vergaderin
gen, in het tweede verklaart hij uit
naam van zijn „Kanipfbund" het vol
gende De- houding, de wij ten ann-
,icn van den algemeenen staatscom-
n.issaiis zullen aannemen, hangt af
an de houding, die hij zal innemen
tegenover de eiséhen van den „Kampf-
buncT'. Wij stellen vest, dat rle be
noeming van den algemeenen slaots-
commissaris geschied is, ^zonder dat
met den Duitschen ..Tampfbund"
-erleg is gepleegd."
Daarmede stelt Hitier dus den eisch
dat de Beiersche regeeriug hem in zijn
hoedanigheid van leider van den
„Kampfundb" om advies fin goedkeu
ring had moeten vragen.
Aangaande den nieuwen politieleen
toestand in Beieren schrijft de „Mun-
chener Post'' o.a.:
„Wat wii op het oogenblik hebben,
is niet a-nclers dan een dictatuur van
von Kahr. Zijn vroegere en zijn tegen
woordige verhouding tot de rijks-re-
gecring moet allen, die in de instand
houding der van binnen en buiten be
dreigde rijkseeuheid de grootste taak
van liet oogenblik zien. met zorg ver
vullen.
De macht wan den algemeenen
staiatscommissaris is echter aanmer
kelijk beperkt door Voor het geheele
rille den uitzonderingstoestand m te
stellen .en door het feit, dat rij ksw eer
minister Gessier de militaire uitvoe
rende rnaolib in geheel Duitschland in
handen heeft.
Hetzelfde blad publiceert een op
roep van liet bestuur van de Beiersohe
sociaal-democratische pai'tii, waarin
cle partijgenooten worden aange
maand. indien dit noodig moebt zijn,
met alle kracht op te treden vcor de
republiek, de grondwet en de thans
geldende reohten voor arbeiders en
ambtenaren. De oproep besluit mei dè
woorden: „Weest bereid, blijft kalm,
bewaart de strengste tucht en steunt
het Kijk".
Von Kahr en kroonprins
Ruppreoht.
Uit betrouwbare bron wordt uit j
München medegedeeld, dat men in de
benoeming van von Kahr tot algemeen
staatsconvmissaris slechts een etappe
ziet op den weg, die tot den terugkeer
van kroonprins Rupprecht leidt, en
men houdt het voor volstrekt nooti-
zakleijk, dat de opwindiug spoedig
weer verdwijnt.. Woordelijk zeide mén:
Wanneer de spanning nog grooter
wordt, moeten wij rekening houden
mot het feit, dat Rupprecht binnen
acht dagen in München zit.
Een verklaring van
Ludondorff.
Generaal Ludendorff heeft aan do
„Münchener Neueste. Nachrictoten"
met betrekking tob een uitlating van
de zijde van de Beiersche Volkspartij,
medegedeeld, dat hij er in de verste
verte niet aan denkt, 111 Beieren een
revolutie te maken. Alles, wat hem
dienaangaande in de schoenen gescho
ven wordt, berust- op verzinsels en
mist eiken grond.
De separatistische .bewe
ging in Duitschiand.
De rijksgetrouwe partijen in Rijn
land en Westfalen, met uitzondering
van de communisten, hebben tegen
a.s. Zondag een tegen-demonstratie te
Keulen op touw gezet tegen de separa
tisten, die op dien dag een massa
demonstratie ten gunste vau de Rijn
republiek zullen houden en eventueel
die republiek dan reeds willen uitroe
pen.
(Keu B. T. A.-telegram uit Dussel-
dorf in het ochtendblad heeft tegenge
sproken, dat zulk een voornemen tot
het uitroepen van de Rijnrepulbliek op
30 Sept. bestond).
Op in het oog vallende wijze dealt;
intusschen de „Köln. Z." over de aar.'
de separatisten voor Zondag toege
schreven plannen nadere bijzonderhe
den mede.
Op 15 Sept. in een vergadering van
de separatistische voormannen, geleid
door Matthes,die in het bezit van
een pas was op naam van ingenieur
Meyer uit Frankfurt, is tot. de actie
besloten. Er werd op gewezen, dat al
lereerst de. groene politie voor zoover
nog aanwezig, moet verdwijnen; haar
wapens moeten aan de gevechbstroe-
pen, „Rheinwekr'' genaamd, der se
paratisten worden uitgereikt. Reeds
Zijn vooi' die troepen donkergroene
uniformen beschikbaar. Te Dusseldorf
zal een zekere Ziliuski het bevel voe
ren. Matthes achtte het oogenblik van
het opgeven van het lijdelijk verzet
net geschikte moment om over te gaan
tol de oprichting van de Rijnlandsche
republiek.
Voor de vergadering te Dusseldorf
op Zondag zijn meer dan 30 regielrei-
nen door de Fransclien beschikbaar
gesteld. Reeds hebben zich 200.000 per
sonen volgens Matthes opgegeven daar
onder 40.000 mijnwerkers uit het Roer
gebied (als dit juist is, zal'de Dussel-
dorfsche vcrgadern'g een sterk Poolsch
karakter dragen, rnerlctl de „Köln.
Z(g." hierbij op).
Onmiddellijk na de vergadering zal
tot do daad worden overgegaan. On
geveer om vijf uur 's middags wil men
generaal Degoufte een door het ,,ge-i
neraal-directoriuiji" opgestelde „pro-'
teatnota" overhandigen. Over den in
houd van die nota is niets beleend. Na
toestemmend antwoord van generaal
Degoutte zal de Rijnlandsche repu
bliek worden uitgeroepen. De troepen
hebben bevel zoo noodig van de vuur
wapens gebruik te maken. (Volgens de
„Kc-lu. Ztg." vertellen sommige lieden
'dot zij a.s. Zondag naar Dusseldorf
gaan inet> Fransche legerrevolvers ge
wapend, waarvoor zij 162 frs. betaald
hadden, voor elke patroon één fr.)
Alle separatisten in het Rijnland, tot
welke richting zij ook behooren, zijn
verplicht te Dusseldorf aanwezig te
zijn, teg einde het buitenland door het
groote aantal den wil van de Rijn-
Tandsche bevolking duidelijk te ma
ken.
Aldus de mededeelingen van de
,Köln. Ztg."
Wat men in Frankrijk
van den tcestand denkt.
'De proclamatie 'van Ebert wordt te
Parijs natuurlijk zeer onvriendelijk
-ontvangen en niemand zegt een woord
ze te verdedigen. Links oordeelt
men ze dom en onhandig: huilerig,
schrijft de „Humanit©", „een vrij
naïef, dom en daardoor treffend stuk"
'oordeelt „l'Oeuvre", juist omdat zo
Fransclien nationalisten nieuwe
wapens in de hand geeft. Rechts vindt
men er het bewijs in, dat men daar
ginds altijd nog niet inziet, dat men
het opnieuw heeft afgelegd. D© radi
cale „Ere Nouvelle'' toch, gewoon
vergoelijkend te oordeelen over Duit
sche handelingen, erkent thans, dat
Ebert het effect van de moedig© hou
ding vau Streseinann geheel bedorven
hoeft en acht dit een nieu-w bewijs
van het gebrek aan- psychologisch in
zicht, dat sinds jaren de .Duifschers
zoo duur te staan is gekomen. Het
blad ziet in de toespelingen op de in
tegriteit van den Duitschen bodem een
nieuwe poging om alsnog een beroep
te doen op Engeland, een beroep, dat
echter geheel doelloos is, aangezien
men dit nu reeds zes maanden heeft
beproefd, zonder succes.
Fransche Ibladen, die gewoon zijn
de officieel© opvattingen weer te ge
ven, vinden in de taal van Ebert het
toewijs van voortdurende kwade trouw.
Wat beduiden 'deze restricties, roept
Millet'in de „Petit Parisien" uit;'mis
schien 'dienen ze slechts öm den over
gang van weerstand tot onderwerping
te Vergemakkelijken, misschien hebben'
ze daarentegen practische strekking
en is het mogelijk, dat de Duitsche
regeering, officieel den weerstand op
gevende, voortgaat dien heimelijk in
den vorm van een of andere „grèvo
perlée" te blijven steunen, met als
doel Frankrijk en België tot sommige
concessies te torengen betreffende de
veroordeelden en vitgezetten. Ook is
het mogelijk, dat de regeering herstel
blijft weigeren, steunend op de zooge
naamde onrechtmatigheid van de
Roerbezetting. In dat geval is er feite
lijk in liet conflict niets veranderd.
In elk geval, besluit Millet, moeten we
afwachten wat het effect zal zijn en
zien in hoeverre het verzet in het
Roergebied nu werkelijk ophoudt.
Wat zijn dit voor condities, die Ebert
schijnt te stellen 1 vraagt evenzoo Bi-
dóu in de „Figaro". Het lijdelijk ver
zet wordt niet opgegeven als gevolg
van onderhandelingen, maar zakt in
een teg£n den wil ï.m de Duit-sche re-
gcering. „We zouden nog doorgaan
als we maar konden", zegt Ebert-. Met
welk recht vraagt dan de Duitsche
ragcrruig om compensatie? Het is ons
Vliet to doen ora Duitschland to verne-
to" ign, maar voor het vervolg der 011-
(le/.iandelihgen moet nu toCh ontwij
felbaar vaststaan, dat de Duitsohe
schouders den grond hebben aange
raakt en dat de heele wereld dort ge
tuigen kan.
Pertinax meent met de noodige'ze
kerheid de aanstaande houding van
de Fransche regeering aldus te kun
nen aanduidemDe Fransche regeering
heeft t-ot dusver in geen enkelen vorm
een voorstel tot onderhandeling gekre
gen. Zelf denkt ze er niet aan daar
toe bet initiatief te nemen. Trouwens,
men zou nog niet met kans op nuttig
effect kunnen gaan prat-en, zoolang
de nieuwe toestand als gevolg van het
ophouden van het lijdelijk verzet zich
nog niet duidelijker heeft a-fgetee-
kend. De voornaamste taaie van de
kabinetten te Parijs en Brussel is voor-
hands het programma van 11 Janua
ri uit bc voeren. Duitschland heeft tot
dusver die uitvoering verhinderd en
men moet^ daarom nu wat voortma
ken. Die uitvoering zal dan meteen een
toetssteen' zijn omtrent de werkelijke
bedoelingen der Duitsche debiteurs.
Daaromtrent is Poincaré het gisteren
in een onderhoud met dèn Belgische;
gezant te Parijs eens geworden.
Uit een én ander blijkt, dat de vorm
waarin Ebert het opgeven van het lij
delijk verzet lieeft meenen te moeten
hekend maken en de nuttelooz© en
machtelooze, verwijten en aanklachten
van ziip -proclamatie, die de capitula
tie gedeeltelijk weer te niet doen. hier
veel kwaad bloed hebben gezet en niet
strekken tot bespoediging van de ge-
wenschte oplossing.
Verspreid nieuws
OVER KORFOE.
De Ialianen hebben Korfoe ontruimd,
De oorlogsschepen blijven echter nog
voor het eiland kruisen, totdat de 50
raillioen Lire ontvangen zijn.
BALDWIN'S ONDERHOUD MET
POINCARé.
Zooals verwacht werd, heeft de pre
mier Baldwin in zijn te Norhampton ge
houden rede voor studenten slechts ter
loops de internationale politiek aange
roerd. Reeds eenige dagen geleden we
zen wij er op, dat de Brische Rijkscon
ferentie, welke Maandag a.s. zal worden
geopend, voor den premier de aangewe
zen plaats is voor een uiteenzetting van
het standpunt der Britsche regeering ten
aanzien van de tegenwoordige interna-
ionale politiek. Evenwel zag men hier te
lande over het algemeen reikhalzend ui(
naar een verklaring omtrent Baldwin's
jongste gesprek met Poincaré te Parijs
en het behoeft dus geen verwondering te
wekken, dat eerstgenoemde de eerste de
beste gelegenheid om daarover eenig
licht te onlstekn, heeft aangegrepen.
Aan het slot van _zij'n rede zeide Bald
win o.a. het volgende
„Zoolang ik premier ben hetzij dit
kort of lang moge duren zal ik he^
streven naar vrede boven alles stellen.
In dien geest ga ik thans den toestand
in Europa béspreken. Dit is niet de
plaas om over buitenlandsche politiek te
spreken de Rijksconferentie komt de
volgende week bijeen en op een van
haar bijeenkomsten zal de internationale
politiek uitvoerig worden besproken. Ik
wensch bier alleen maar bet- volgende te
zeggen
Toen deze regeering ongeveer 11 maan
den geleden aan het bewind krwam, hing
er tusschen Frankrijk en Groot-Brittan-
nië een atmosfeer van spanning en wan
trouwen, Ik twijfel er echter niet aan,
dat, indien wij Bonar Law awat langer
als premier hadden behouden, hij mot
zijn kennis, zijn helder doorzicht en zijn
oprechtheid, die atmosfeer voor goed zou
INGEZONDEN MEDEDEELINCErf
80 Cts. per regel.
•hebben verdreven, d-ocb hij verliet ons,
alvorens de zaak haar beslag had gekre
gen. Het was derhalve mijn „good for-
tune"- bij het onderhoud, hetwelk ik met
den Franschea premier had, een stem
ming van vertrouwen te vestigen. En dat
is van het grootste belang voor den toe
stand in Europa.
Baldwin voegde hier nog aan toe, dat
zoowel de Britsche als de Fransche re
geering thans het belan'g: van de Entente
'beseffen. Immers, indien deze niet be-
stond, zou de regeling der Europeesche
kwesties veel moeilijker zijn.
SiafeBMws
«?S £3? UKKEN.
Naar aanleid.nc var. een ingekomen
brief van J. J. Verhagen Jz., stellen B.
en W. voor 'hen f" machtigen voor de
gemeente om niet ito eigendom te aan
vaarden een gede-;t i grond g-elegen
aan den Kloppersingel, groot pl.m. 5S
c.A., welke grond is bestemd voor open
baren weg.
Voor drie leden der commissie van
beheer van den Stadsschouwburg wor
den aanbevolen de heeren M.. Merens^
J. M. C. Hoog en J. Joostcn.
Voor de benoeming van een on
derwijzeres aan school no. 25 is de vol
gende voordracht opgemaakt1. mej.
E. Barendse, te Osdorp2. mej. H, F,
van Beijen, te Spaarndam en 3. mej. L,
M. C. Caalcn, te Haarlem.
Naar aanleiding van een ingeko
men brief van G_ E. G. Klaasen en J3
W. de Keyzer stellen B. en W. voor hen
te machtigen voor de gemeente om niet
in eigendom te aanvaarden een gedeelte
grond gelegen aan den Kloppersingel,
groot pl.m. Sz c.A., welke grond is be
stemd voor openbaren weg,
Suppletolre Begrooting
dienst 1922.
B, en W. bieden ter vaststelling aan
een ie suppletoire Begraoting dienst
1922 'tot een totaal bedrag van
f 34.528.7S4.45.
Uit de Memorie van Toelichting stip-
pen wij aan dat de ontvangsten ter 2ake
van de gemeentelijke concertzaal hebben
bedragen f 3S-473-55-
De uitgaven voor bet gemeentelijk
grondbedrijf hebben bedragen
f 56.752.12; de kosten voor de gemeen
telijke concertzaal f 24.740.09; de bui
tengewone uitgaven voor publieke wer
ken f 1.091.671. Sol-L
Verder bieden B. en W. ter vaststel
ling aan een staat tot af- ca overschrij-
■ïDg op dc Begrooting dienst'1922 tot
:en totaal bedrag van f 264.269.64.
Vervolgonderwijs.
B. en W. stellen voor voor bet tijdvak,
gerekend van 1 September 1923 tot 1
September 1924 fe benoemen
A. aan den Vervolgcursus no, a. "tot
tijdelijk onderwijzer, de heeren M. A.
van Heuven. J. D. Boes en D. Peere
boom; en to. tot tijdelijk ofiderwijzeres,
de dames M. H. Veldheer, C. J. Jenny
Weijerman, E. Elffers en E. W. P. Troll-
Van Schailw
De veiligheid m het verkeer
De instelling van een motor-
brigade bij de politie
Voor da aanschaffing van dria
motorrijwielen met zijspan eGn
crediat van f4500 gsvraagd
Het steeds toenemend verkeer in deze
gemeente heeft ons. zoo doelen B. en W.
den raad mede, in den laatsten lijd
voortdurend doen uitzien naar middelen
om de veiligheid der voetgangers zoo
wel als van dc bestuurders en inzitten-
den van voertuigen zoo goed mogelijk
te verzekeren. Nadat reeds ten vorigen
jare een aantal bepalingen door den
Raad met dat doel waren vastgesteld, is
TWEEDE DAG. -
Dinsdagmorgen is het betrekkelijk
al vroeg dag. Halfacht ontbijten, acht
uur per spec:alen trein uit- Antwer
pen vertrekken naar Kortrijk, om
van daar uit te gaan zien, wat in een
gedeelte van het zoo deerlijk verwoes
te gebied nu al weer fRorsteld is. In
den trein wordt met een mooie kaart,
waarop de kleinste dorpjes vermeld
staan, een uitvoerig overzicht rond
gedeeld van wat voor het herstel van
deze gewesten door de Belgische lte-
geering gedaan ii al deze cijfers tc
vermelden zou onmogelijk zijn, maar
de voornaamste mogen met achterwege
blijven. Over het geheele land was
het aantal totaal vernielde oi zeer
beschadigde woningen ongeveer
78000, waarbij nog geteld moeten wor
den 22000, die minder beschadigd
zijn, in ronde cijEers dus 100-000. Tot
nu toe werden ongeveer 85.000 wonin
gen nieuw opgericht of hersteld. Al
leen hieraan besteedde de Regeering
al 725 millioen li ancs.
Meer dan 1100 openbare gebouwen
werden totaal vernield of zwaar be
schadigd, 100 bovendien gedeeltelijk
vernield. Daarvan werden er onge
veer 1000 nieuwe gesticht of hersteld.
En als gevolg van liet een en ander
keerden de bewoners van lieverlede
terug. West-Vlaandercn, dat vóór den
oorlóg ongeveer 318.500 inwoners tel
de, had er op 31 December 1010 nog
maar 180.225 over en op 30 Juni 1023
was dit aantal tot 2S5.000 aangegroeid.
Het spreekt wei van zelf, dat de
;rooüe sommen die voor het opbouwen
an particuliere woningen werden uit
gegeven, niet door .evenredige huren
de rente en aflossing konden opbren
gen- Vooral in plaatsen, die met den
grond gelijk waren gemaakt, waar
dus niemand 'had kunnen blijven wo
nen, die geen wegen meer bezaten,
die zoo totaal vernietigd warén, 'dat
de vroegere bewoners de plek waar
hun huis gestaan had, niet konden
terugvinden, kwam het er op aan de
raenschen terug te lokken: zoo wor
den woningen met 6 kamers, die van
bouwen 13000 francs gekost hebben,
Voor 35 francs per maand verhuurd.
Bij deze weinige, maar welsprekeu-
dc cijfers biijve het voor boden!
Als dc treiu te Kortrijk aankomt,
staan twintig auto's met Belgische en
Nederlandsche vlaggetjes vevsie-d, op
het Stationsplein te wachten. Ook een
aantal' nieuwsgierigen, in wier .voor
ste rij (treffend symbool) een oud
soldaat, met éé'n been, op krukken.
De groep wordt even gekiekt en de
auto's rijden weg. Dc tocht, zaj eerst
gaan over Meenen, Worvik, Komen,
Waestsne, Meessen, Wuiverghcm,
Keramel, Vorraesseele, naar leperou.
Minister van dc Vijvere heeft
Maandagmiddag meegedeeld, dat er
nog (Irulc aan de wegen gewerkt
wordt cn dat dc deelnemers aan den
tocht nog wel eens zullen schudden.
Hij heeft het juist gezegdaf en toe
snijden de wielen van dc auto's door
Üikkc klei of gaan door h-mveltjos és
kuilen. Maar groepen arbeiders zijn
druk aan de wegen bezig. Overal lig
gen de Deeauville-spoortjes en nau
welijks is de stad Kortrijk uit, of
hier en daar merkt het oog aardige,
kleine woningen "op met vuurroode
daken.
Te Meenen wordt den eersten keer
halt gehouden tot bezichtiging van
de nieuwe woningen- De bewoners
hebben er niets tegen, wanneer de
vreemde bezoekers hun huisje biunen-
gaan en het bekijken. De huisvrouw
kookt de pot voor den noen, in de
typisch Vlaamsche schouw, de man
geeft inlichtingen de familie is tevre
den met de woning en gewend aan den
tegelvloer, die ons, Noord-Nederlan
ders, wat eigenaardig aandoet. Ruim
cn breed zijn de kleurige woningen
niet aardige voortuintjes en flink ont
worpen pleinen gerangschikt.
Als wij verder rijden komen de kin
deren huppelend van school. Zij zijn
de ellende van de oorlogsjaren al lang
'vergeten. Toch bewaart de omgeving
er nog de duidelijke sporen van. Hon-
derde boomen staan als kale bezem
stelen in het landschap, een enkele
maakt nog blad aan zijn overgebleven
stomp, maar ziet er daarom juist
nog tragischer uit. En niet alle ruïnes
konden opgeruimd worden. Opengere
ten woningen, halve muren, brok
ken van gebouwen staan overal. Voor
al in de buurt1 van Kenimcl- V/ie
herinnert zich niet den vermaarden
Kemmelberg, nauwelijks meer dan
een heuvel, maar waarom zoo ver
woed gestreden is? Juist uit Kemmel
ziet er totaal nieuw uit. Eeu vreemd
gezicht.
Iets als een kant- en klaar uit dc
lucht gevallen plaats. Nuchter zegt
de staat die- ons verstrekt wérd aan
taal woningen vóór den oorlog 373,
•anti verwoeste woningen 373. Hier is
niets van het oude overgebleven. De
bewoners hébben zich gevestigd in
huizen zonder geschiedenis. Alle be
kende plaatsen en hoekjes, die aan
blijde of droeve dagen deden denken,
zijn er verdwenen. De geschiedenis
van hun huis begint opnieuw. Het is
nauwelijks mogelijk, deze tragiek goed
te omvatten.
Maar die indruk klimt tot hot
hoogst, wanneer de Nederlandsche
gasten Ieperen zien-
Ieperen, dat recht in de vuurlijn lag,
Oortdurend werd gebombardeerd,
aairvan geen liuis ie lieel gebleven en
dat al zijn monumenten li6effc verlo
ren de lakenhal, de St.- Marteoskerb,
tie St.-Pieterskerk, beroemd in heel
de wereld. Het is al verwoest. Muren,
torens, bojon, vensters, het kunstig
geheel werd een puinhoop.' De St.-
Marteiiskerk wordt weer opgebouwd,
er rijze-u weer machtige kolommen op,
er wordt druk in gearbeid. Maar de
prachtige lakenhal, beter gezegd haar
droevig overschot, staal da-ar nog on
aangeroerd. En tegenover deze tragi
sche puinhoop eeu hecle rij groote ge
bouwen, nlle fonkelnieuw, een groot
hotel, winkels, kantoren, garages. Hier
vooral is duidelijk, wat er in doze ja-
reu door de Belgische Regeering ge
werkt iseen nieuw© stad
is o p s e b o u w d. Het griiot den
toeschouwer bij'de keeldit tooneel
van verw(.vesting aan den eenen, dit
taai streven naar nieuw leven aan den
anderen kant.
Straks, na het middagmaal in het
nieuwe hotel, waar nog de ai'beïdeis
bozig zijn, rijdt hot- gezelschap bezoe
kers de hceds stad rond en slaat ver
steld over wat hier weer als liet' ware
uit den grond getooverd werd.
Maar de tocht gaat weer verder.
Door Boesinghe, tooneel van de hevig
ste gevechten, door Zuydischoote, door
Reninghe. Daar, in dat laatste
plaatsje, bezoeken wii de kerk. totaal
nieuw opgebouwd. In het voorportaal
hangt- de naamlijst van de inwoners,
die als soldaten hun leven lieten, van
de burgers die er omkwamen, tien
tallen te zamen, in een plaatsje van
1800 zielen. Eu eigenaardig is hetde
gaetheeren dlie 0119 geleiden, spreken
niet meer van de landgenooten, die
(vaak onder diep tragische omstandig
heden) in den oorlog omkwamen wat
zij met 011s willen hespreken is de ar
beid van het herstel. Zoa begraaft het
verleden zijn dboden en ziet de levende
menseh vol lioop en' verwachting de
toekomst in.
Vroolijker schouwspc-l levert 't mooie
dotp Veurne op. Hier werden wel
vele huizen licht, maar weiuige zwaar
beschadigd .geheel vernietigd. On
der de laatste is een groep op de
Markt, die in nobelen stijl werd her
bouwd. midden tusschen gespaard ge
bleven oude gebouwen, de vleesohhal,
het Soaansoh paviljoen, de St.'Nico-
laaskerk en viif vermaarde historische
huizen met trapgevels. Samen een
droom van oude architectuur.
Hier had' Koning Albert vier jaar
lang zijn hoofdkwartier.
Merkwaardig is, dat in tegenstelling
met cle meeste andere plaatsen, die hun
vroegere inwonertal nog niet bereik
ten, Veurne van 6500 tot 8000 inwo
ners gestegen is.
Nu gaat de stoet op weg naar de
Panne, liet einddoel van den tocht op
Dinsdag. Voor liet eerst spoedt zich do
rij auto's door lommerrijke lanen. De
avondzon. een poos door een ferme
regenbui verjaagd, lieschijnt opnieuw-
het Vlaamsche landsoha-p met zijn ver
ren horizont. Dc boer bebouwt er den
akker weer. de volheid van het leven
keerde er terug. Halfzeven zien de
toclitgenooteu de badplaats de Panne,
waar nog het verkeer heerscht van heb
na-seizoen.
Morgen. Woensdag, gaat het verder
naar Nieuwpoort, Rainscapelle,
Pervyse. Diksmuide, Clercken, het
bosoh van Houthulst, Poelcapelle,
"West Roosebeke, Passoliendaele,
Monslede. Oostnienwkerke en vele an
dere plaatsjes, naar" Blankenherghe
en Oetende.
Het was een interessante tocht, die
van Dinsdag. Do Nederlandsche jour
nalisten zijn vervuld van bewonde
ring voor de energie van 't Belgische
volle, oeliik onze medewerker, de "heer
J. B. Schuil, toonde te zijn in de arti
kelen die hij in de maand Juni van dit
jaar aan het herstel van deze streken
wiidde. Aan zijn gevoelige schetsen
doen zokor deze nadere artikelen geen
afbreukintegendeel, ik had gelegen
heid op te merken, hoe juist- ook in
deze artikelen zijn krik op deze stre
ken is geweest. De Belgische autori
teiten. aan wie ik zijn schetsen toon
de, waren daarmee hijzonder ingeno
men.
De vertegenwoordiger vau den Mi
nister, de heer Mcohant, was Dinsdag
weer een bijzonder opmerkzame
gastheer. Hii sprak aan tafel vele
woorden vanh hartelijk© sympathie,
die bii ons Nederlanders oprechten
weerklank vonden.
J. C. P.
