HAARLEM'S DAGBLAD
UNITED TELEGRAPH
ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1923 ZESDE BLAD
DIENST VAN DE
De memoires van graaf Witte
II.
WitfcVs debuut op 't wereldtaoneel,
zooals bli bot zelf noemt, was echter
de wijze waarop hij do onderhandelin
gen over een handelsverdrag met
Duitschland voerde. Duitschland wil
de een zoo gunstig mogelijk invoer
tarief voor zijn fabrikaten trachten te
verkrijgen. Toen bet van Russische
zijde op moeilijkheden stiet, begon het,
een politiek van beschermende rech
ten tegen Russische Inndbouwproduc-
ten in soetie te zetten. Men speculeerde
in Duitschland op den zachtmoedigen
toegevendon Russiechcn aard. Maar
dezen keer rekende men verkeerd,
Witte beantwoordde deze methode van
geweld met enorme invoerrechten op
Duitschc fabrikaten In Russische hof
kringen was men over deze ongewone
krachtproef ontstemd, Men vermeed
Witte als een pestlijder. Hij echter be
rekende de Duitschc -psychologie juis
ter. Toen zij zagen dab het hard tegen
hard ging gaven zij toe en het tenslotte
tot stand gekomen handelsverdrag was
voor de Duitschers een teleurstelling.
Met intensieve 'belangstelling volgde
Bismarck dezen strijd en liij interes
seerde zich ook daarna steeds léven
dig voor den jongen Russisch en staats
man. Tn de laatste tientallen jaren,
zeide ljii tot Maximilian Harden
hob ik voor het eerst iemand ontmoet,
die zulk eon sterk karakter bezit en
die weet wat hij wil. U zult ziendeze
man zal een zeer groote staatscarriève
maken."
In Ootober 1894 stierf Alexander
III en Nicolaas II besteeg den Russi
sch eu troon. Witte merkte weldra het
verschil. Met het ongedwongen ver
keer met den monarch was heb uit.
De voornaamste trek in liet karakter
van dan jongen Tsaar schijnt Witte
een vel-opgevoed-heid, die in gesloten
heid overgaat. „Tsaar Nicolaas IT,
was een voortreffelijk opgevoed jong-
menseh". Ik" heb in mijn leven nooit
iemand ontmoet, die zoo goed w<:s
opgevoed als Nicolaas II, deze uitla
tingen met ironische nevenbedoeling
worden in White's memoires steeds
herhaald. Men merkt duidelijk, hoe
zeer deze voortreffelijke opvoeding
hem hinderde. Maar het vertrouwen,
dat zijn vader in Witte stelde, had hij
op zijn zoon overgedragen. Witte kon
eeniga jaren lang zijn financieel© en
economische plannen nog ten uitvoer
brengen. Langzamerhand verdubbelde
hii ongeveer het Russische spoorweg
net onder voortdurenden tegen»
stand van het ministerie van oorlog,
dat hem alleoii steunde wanneer het
den aanleg betrof van spoorwegen, die
eenige strategische beteokenis bezaten.
Deii 3den Januari 1897 voerdle hij te
gen do openbare meening in den
gouden standaard in. Gedurende zijn
ministerschap werd het staatsbudget
definitief gefundeerd en er was met
slechts geen tekort, maar steeds een
belangrijk overschot van eenige hon
derden milhoene.n roebel. Maar ook dit
bleef niet onaangevochten. Witte's
motieven waren1. Rusland als een
land met buitengewone buitenlandsche
schulden, heeft een fonds noodig om
togen iedere daling van Russische
waardén gewapend te zijn2. Rus
land als van een variabelen oogst af-
bankelijken boerenstaal, heeft groote
reserves noodig ingeval van misluk
king van dien oogst; 3. een subjec
tief motief„heb gevoel,, dat zioh er
gens een bloedig drama zal af spelep."
Dit gevoel was door de hof- en diplo
maten-intriges maar al ta zeer gemo
tiveerd. Reeds in 1S96 broeien de
Russische gezant in Konstantinopel,
Nelidow, de chef van den generalen
staf Obrutschew en de generaal Kuro-
patkin het avontuurlijk plan uit, den
Bosporus in te nemen. Volgens Obrut-
schew's „strategisch" plan door heb
aanvoeren van Russische, troeperi op
vlotten! In Witte groeit een ware
haat tegen de diplomaten, zelfs tegen
de echte, die zich „hun heel© leven be
zig houden met 'op het papier ne
velbeelden te maken." Hii ver-wacht
ten stelligste, diat dit gehaele avon
tuurlijke plan van Nelidtw met een
groot onheil zal eindigen. Toch fèan-
delfc hij in dit gevai niet volgens zijn
overtuiging. Er werd afgesproken, dat,
wanneer men er op los zou gaan, Ne
lidow den Russisohen verbogenwoor-
diger in Londen zou" seinen„Het
graan is voor uitvoer gereed" en dat
dit telegram dan naar de Rijksbank
te Petersburg zou worden .doorgege
ven. Witte, die tegen dit geheele plan
is, die echter vreest, dat het telegram
des naoht zal aankomen, waardoor tijd
verloren zou kunnen gaan, geeft order,
dat er voortdurend een nachtwacht in
de Rijksbank moet zijn.... gelukkig
komt van het geheele plan mets. Des
te dreigender onweerswolken pakken
zich echter weldra samen aan den he
mel van het verre Oosten.
Deze hemel zag er in den gereten
tijd nog 'tamelijk wolkenloos uit. De.
vrede van Shimouosoki, waarmede de
succesvolle oorlog van de Japanners
tegen China, was geëindigd, was wel
iswaar Rusland een d'oorn in het oog,
maar toch niet meer. Niettemin
wensclit Witte dezen doom te verwij
deren. Voor Rusland, zoo arguineu-
teerb hij, is liet 't meest voordeelig
tot buur bet onbewegelijke China te
hebben.' Daarin ligt de waarborg van
rust aan den Oostkant van Rusland.
Derhalve moet voorkomen worden,, dlat
Japan het Laodunschioreiland ver
werft ,dat in zekeren zin een domi-
ncerende positie schenkt. Witte werpt
het vraagstuk op na., de verijdeling
van de verwezenlijking van heb Ja-
pansohGhineesche vredesverdrag. In
dit geval door een ultimatum aau
.Tapan on het. bescliieten van eenige
.lapausche havens. Daarentegen moest
Cliina onder alle omstandigheden
voor Ruland gewonnen worden; door
overneming vtui de Chineesche oor-
logwcHuld en bet verwerven van een
hnhenlandsche leening voor China.
Witto wacht, niet lang met. het verwe-
y.müikèii van zijn pion. Li-Hun-Tschan
wordt mrt alle denkbare eerbewijzen
Peiherslmrg en vervolgens naar
Witte's huis gebracht. Aardig, voor
Witte, echter ook karakteristiek is do
wijze, waarop hij deze onderhandelin
gen beschrijft. „Ik en Li-Hun-Tschan
zaten, allo personen, olie hem verge
zelden zoowel als mijn beambten ech
ter stonden. Toen vroeg ik Li-Hun-
T'sóhau, of hij niet wild© rook en. Daar
op begon hii geluiden uit te stoeten,
die voel golijkenis vertoonden met het
loeien van een ventilatorterstond
kwamen uifc de aangrenzende kaaner
twee Chineezen boeloopon, waarvan do
een een pijp, de ander de tabak
bracht; dlaarna begon de ceremonie
van het rookoii, hieruit bestaande, dat
Li-Hun-Tonhan vólkernen kalm bleef
zitten en slechte de rook inzcog en \ve©y
uit den mond biies. Het aansteken
van de pijp echter, het vasthouden er
an, ,het uit den mond nemen en er
weer inbrengen dat alles werd door
de auidere Chineezen met grooten eer
bied'voltrokken, Door dergelijke cere
moniën wilde Li-Hun-Tschan blijkbaar
een sterken indruk op mij maken. Ik
bleef daar echjer volmaakt lcaim te
genover en toonde duidelijk, dat. 'ik
mij door' dit optreden niet zou laten
intimideeren. Den volgenden keer ge
droeg Li-Hun-Tsohan zich dim ook heel
eenvoudig ©n was „tot onderhandelen
geschikt".
Zser snel werden deze onderhande
lingen tot een voor Rusland buitenge
woon gunstig resultaat geleid. Rus
land kreeg de concessie voor den
bouw va,li den Oost-Chineesohen
spoorweg (van Tchita tot Wladiwo-
stok), bovendien een eigond.omszone
in Mnndsclroerije, verder werd met
China een defensief verdrag tegen Ja
pan gesloten. Anderzijds, werd met
Japan een verdrag gesloten betref
fende d© afbakening van de invloeds
sferen in Korea.
Zeer spoedig echter begonnen an
dere krachten het door Witte zoo han
dig opgetrokken gebouw te ondennii-
uon. Ongeveer in 1837 ontstaat Mu-
rajews plan, (destijidis minister- van
buiteuland.scb o zakon) tot inneming
van het LaodunsehiereUand, hetzelfde
gebied dus, dat Witte pas den Japan
ners voor China had ontworsteld, en
ddt nu dus door de Russen zelf weer de
Chineez©n_ zou afhandig worden ge
maakt! Weldra vertrekt ook reeds
een Russisch oorlogseskader enn zich
van Port-Arthur en Dalienwan mees
tor te maken. Witte voorspelt in dit
verbard den grootvorst Alexander
Michaëlowitsch en den Duitschen ge
zant Tschirsky „U zult aan dezen
dag nog denken u zult zien, welke
verschrikkelijke gevolgen deze nood
lottige stap zal hebben. Maar de te
gengestelde krachten zijn sterker dan
Witte. Kuropatkin, de.-.© „dappere, ge
neraal met de ziel van een regiment?,-
klerk", zooals Witte hem noemt, is
intusschen minister van Oorlog ge
worden en werkt stom ach tig het
avontuur van liet verre Oosten in de
hand. Ja, Witte moet zioh tenslotte,
wat in 'het algemeen nipt te zijnen
gunste kan worden opgemerkt gc-
■liteelteliik tot werktuig van deze poli
tiek maken. Hii werkt de omkooping
vauLi-Hun-Tschan in de hand en op 15
Maart 189S staat Cbiua het Laodun-
sohieredlan.d. aan Rusland af.
De ernstige gevolgen, waarvan Wit
te een voorgevoel had, laten niet lang
op zich wachten. Nog in hetzelfde jaar
1398 breekt-in China de Boxeropstand
pit. Maar Kuropatkin is daarmede
slechts „uiterst tevreden", want- „dat
zal ons' een voorwendsel geven,
Mand'schoorüe te bezetten." Van
Mandschoerije moet zooi ets als Boe-
chara. gemaakt worden. Na de onder
drukking van den opstand wordt
Mandschoerije inderdlaad door de Rus
een bezet. Indirect leidt deroe geheele
politiek slechts tot versterking van
Japan. De militaire, financieel© en
economische invloed in Korea gaat op
Japan over. Dit sluit met Eugelond
een veibond.
Tegen wie die verdrag gericht is,
is duidelijk. De aanstichters, met
Besobrasow aan het hoofd, woelen
echter verder en worden steecite heb-
zuohtiger. En bij de zeeonanoeuvies
bii Reval zendt keiter WiUiehn II den
Russisohen Tsaar het volgende
eigpanl„De admiraal van den Atlau-
tisohen Oceaan groet den admiraal van
den stillen Oceaan." In-1902 onder
neemt Witte een reis naar het verre
Oosten, om zich ter plaatse zelf van
den etandl van zaken op de hoogte te
stellen. Het resultaat van deze reis is
een memorandum aan dén Tsaar, die
geheel en al wellicht doordat liii in
Japan het slachtoffer van een aanslag
is geworden onder invloed staat
van de avonturiers, In dit memoran
dum eisaht Witte: verwijdering van
de Russische troepen uit Mandschoe
rije en overeenstemming niet Japan.
De Tsaar antwoordt daarop, met liet
ontslag van Witte, (midden Augustus
1903); die door de functie van voorzit
ter van den ministerraad schadeloos
gehouden en onschadelijk gemaakt
wordt. De voortdurend© wrijving met
den Tsaar heeft intuseoken Witte vol
komen van hem vervreemd. De vroe
gere „welopgevoedheid", en „gesloten
heid" komen hem nu voor te zijn:
achterdocht, onoprechtheid, het ge
brek aan kracht duidelijk ia of neon
te zeggen en dau het gezegde ook te
doen een bangelijk optimisme d.vv.z.
een optimisme als middel, om de zenu
wen kunstmatig te prikkelen." Maar
aan den anderen kant is Witte met zijn
vrijmoedigheid en openhartigheid ook
den Tsaar zeer lastig geworden. Toon
men een met d!e Tsarin bevriend© per-
eoonliikheid vroeg, wat de Tsaar ge
zegd had, toen Witto den post van mi
nister van financiën verliet, luidde het
antwoord: Do Tsaar heeft Oef.... (dat.
wil dus zooveel zeggen alseindelijk,
gezegd.
Nu kon het Aziatische avontuur
ongehinderd voortgang hebben. Zijn
ontwikkeling en ziin gevolgen zijn al
gemeen bekend. De Russische neder
lagen cubnineerden iu den ondergang
van de Rursisohe oorlogsvloot bii Zus-
si ma co 14 en 15 Mei 1905. Einde
Juni bie.'t Roosevelt zijn bemiddeling
aan tussclien Rusland en Japan. Zij
wordt van Russische zijde 'a?.nvrn.r<l
Wie zal echter Rusland uit do klem
helpen Natonn-tijk Witte want hij
was immers aïfciid tegen liet "gelieele
avontuur geweest Den 6en Juli gaat
Witto scheep naar Amerika- Deze
tocht naar Amerika en het sluiten van
den vrede aldaar vormen bet glans
punt van Wittel leven. Te Parijs
wordt hii door een enorme volksme
nigte ontvangen. Toch voelt hij zioh
niet op ziin gemak. „Het is moreel
zeer moeilijk, vertegenwoordiger van
de groote oorlogsmacht Rusland te
zijn. die zoo verschrikkelijk en zoo
dom is neergeslagen." Maar juist de
overtuiging, dat niet Rusland zelf,
maar de Russische toestanden over
wonnen zijiij hojjdt hernstraande. De
gehee.le houding van Witte van hot
oogenblilc af, dgt hij den oceaanstoo-
mer betrad, verried den buitengewoon
slimmen diplomaat. Hii zegt zelf, dat
liii zich als eon tooneelspelsr op het
groot© schouwtooneel heeft gevoeld.
Reeds op de boot gebruikt hii den
vrijen tijd, om een omlijnd' plan te
ontwerpen. Dit plan bestaat hieruit:
1. rloor niets te verraden,dat de Russen
naar vrede verlangen2. zioh te ge
dragen zooals 't dén vertegenwoordi
ger "van Rusland betaamt, d.w.z. den
vertegenwoordiger van het grootste
imperium, dat een klein ongeval is ge
passeerd 3. Met betrekking tot de m-
•vloedlriik© rol van de pers in Amerika
tegenover al haar vertegenwoordigers
bijzonder tegemoetkomend en toegan-
koliik te ziin. 4. Om de sympathie van
liet Amerikaansche volk te winnen,
zich volkomen democratisch, eenvou
dig en zonder eenige pretentie te ge;
dragen. Reeds op de boot begint bi]
deze gedragslijn ook te volgen. l>e
groote Russisclie staatsman, die met
een belangrijk© diplomatieke opdracht
reist cn van wisn men een volkomen
geslotenheid verwachtte, toonde zicli
tot ieders verrassing in den omgang
niet de talrijke Amcnkaansche repor
ters (zij voeren'natuurluk op hetaelt"
d© schip) buitengewoon beminnelqk cn
staat interviews toe, zooveel men maar
wil hebben.
Daardoor verovert 'hij de Ameri-
kaansclie pers feitelijk reeds aan
boord van de boot. Van deze boot af
toch wordt, wat Witte gezegd heeft
draadloos naar alle windrichtingen
geseind (het waren destijds de eerste
'radiogranimen). Deze houding zette hi j
op. Amerikaanschen bodem voort. Zrm
werkkamer lean men van de straat al
zien. Wordt hij ergens per'extrf.trein
ior,Yoe?d',dau bedankt bij steen» |de
machinist, die den locomotief heeft ge-
i'eden met een handdruk. Zoo wint hij
zeker en systematisch de Aifiei'ikaan-
sche openbare meening voor zich. Dat
komt reeds opvallend aan heb licht,
als de beide vredeedelegaties van New-
York naar Portsmouth vertrekken.
De boot met de Russische delegatie
aan bocu-d wordt langs den geiteden'
weg door de fabrieksfluiteu verwel
komd; de boot met de --Japanners
maakt haar tocht onder het diepste
stilzwijgen van- de omgeving. Einde
lijk echter breekt de dag der onder
handelingen aan. Den nacht, die er
aan voorafgaat kan Witte geen oog
dicht doen." De verschrikkelijkste
'toestand van den mensch is, wanneer
en binnen in hem, in zijn ziel, iets
splijt.Wat moeten derhalve mensclien
met een zwakken wil wel ongelukkig
ziju." I-Iij brengt den geheelen nacht
door „in een vermoeidheid, in een
nachtmerrie, iu zuchten en pobeden".
Maar in den ochtend hersteld hij zioh
en voert voortdurend de onderhande
lingen op e?.n wijze, j die den Japan-
seMen onderhandelaar Komura don
uitroep ontlokt; „U spreekt voortdu
rend, alsof u de overwinnaar waart",
waarop Witte antw;oördt:' „Hier zijn
geen overwinnaars© bijgevolg ook
geen overwonnenen." Eindelijk is het,
doel bereikt. Witte behoedt. Rusland
voor de vernedering van een oorlogs
schade vergoeding, moet echter Zuid-
Sachalin aan Japan afstaan. I-let
groote, overwonnen imperium verliest
dus tenslotte slechts een onheteeke-
nend randje van zijn grondgebied.
Witte's terugreis neemt weer den
vorm aan van een triomftocht. In bet
bijzonder schenkt keizer Wilhelm alle
opmerkzaamheid aan hem en verleent
hem de orde van den zwarten adelaar
zeer vaii óeconómïsehe als van sani
taire, sociale en paedagogische waar-
diet uitgebreide nijverheid, welke even
do voor ons volk is wegens liet prac-
tische nut van den voedselproducee-
renden tuinbouw, wegens den morte
len invloed op den mensch van bloe
en planten en wegens do verhoo-
ging van de welvaart bij het' van de
hand doen dor productieovervloeden
van onzen rijken bodem naar die
landon, welke te kort komen of waar
de qualiteit van het geteelde bij bet
Nederlandsche achterstaat.
Aon beteekenis won de Mij. gesta
dig in die eerste jaren, omdat de be-
'ungstelling doordrong tot ma.nnen
>an invloed, in rege-eringskringen,
<lie zich voor het werk der jonge Mij.
interesseerden en daarmede aantoon
den, dat haar mooie arbeid den steun
van den natie verdiende.
Nadat dan de geschiedenis van de
maatschappij door spr. was gememo
reerd, bracht spr. ten slotte hulde'
aan de oud-voorzitter der maatsohnp-
pij liir. D. Visser v. Hazerswoudè,
mr. II. L. A. Obreen, mr. W. baron
van Goltstein, jhr- mr. W. II. de
Beaufort, J. D. Onderwater, G. baron
de Senarclens de'Grancy, J. II. Went-
liolt, jhr. J. O. de Jong van Beek en
Donk en jhr. mr. J. W. G. Boreel van
Hoogelanden, voor al hetgeen zij voor
de Mij. hebben gedaan.
Baron De Grancy, de oud-voorzit
ter, bracht namens allen een woord
van hulde en dank aan den voorzit
ter, jhr. Tets, aan wien vervolgens
baron Van Pallandt van Rosendael
het eerelidmnatsctiap van de Maat
schappij heeft aangeboden. Tevens
droeg deze aan het hoofdbestuur het
.Tubiieumfonds over. Dit fonds, bevat
tend f 17C0, bijeengebracht door af-
deelingen en particulieren, zal dienen
'tob behartiging van de belangen van
den tuinbouw.
Op voorstel van het bestuur zijn
daarna tot eer©-leden benoemd de,
heeren: C. II. Dresselhuys, A. C. Id6,
Ernst II, Krelage en F. B. Löhnis.
Lasd- en Tuinbouw
KON. NED. MAATSCHAPPIJ VOOR
TUINBOUW EN PLANTKUNDE.
Tor gelegenheid van het 50-jarig
bestaan der Kon. Ned. Maatij. voor
Tuinbouw en Plantkunde is te Am
sterdam een buitengewone algemeens
vergadering van die Maatschappij,ge
houden.
Ten aanzien van de oprichting dei-
Maatschappij herinnerde de feestrede
naar Jhr. G. F. van- Tets er aan, dat
24 September 1872 39 heroën
lijk dr. D. J. Coster hen in zijn lede
bij de herdenking van het 10-jarig be
staan van do Mij. op 20 Sept. 1883 be
titelde in een lokaal van den Hoog-,
duitschen Schouwburg, Korte Hoo<
straat 22 te 's -Graveuhage bij
kaar kwamen. Besloten werd toen tot
oprichting van „eene vereeniging van
voorstanders van Tuinbouw en Plant
kunde in Nederland" te vestigen. Die
datum was de datum der gedachte
wélke op 27 September hare verwe-
zenlijkiiig kreeg iu des vaststelling der
statuten door eene commissie, bestaan
de uit de he-eren J. IJ. Krelage, K. J.
ftV. Ottoloudcr, C. Glym, Jolt- Van,
Zoest en J. A. Sealogue, met eerstge
noemde als voorzitter en laatstge
noemde als secretaris, ontworpen^
Vanaf 27 September 1873 kon dus eerst
gesproken wordeu van heb bestaan
der jsiederlandsche Mij. .voor Tuin
bouw en Plantkunde.
'Eau woord van.warme hulde, waar
deering en erkentelijleneid bracht spr.
aau den gTondlegger der gedachte
tot het vormen van de Mij., dr. D. J.
Coster, en aan den voorzitter dei-
commissie, welke hot plan nader uit
werkte en later de eerste voorzitter
der Alij. werd, don heer J. H. Krelage,
en hunne medewerkers.
Bestaande uit- 2 afdeelingen (Am
sterdam en Arnhem) en 123 leden,
ging de jonge 'Mij. dus najaar 1S73
aan den arbeid. Dank zij haai" ener
giek bestuur en het gezag der man-
uen, die er deel van uitmaakten, won
de Mij. ras aan belangstelling en be
teekenis. Anji belangstelling, onidatl
men het eens scncen te zijn met Kre
lage, die'zijne rede bij de opening van
de 2s Alg. Verg. op 1 October 1874 in
leidde mot do woorden: „Nederland
mag zich'er óp beroemen, dab van
oudrhar zijn bodem- beschouwd werd
i als do klassieke bakermat van tuin-
i houw cn plantkunde"; omdat men dus
nic-t hom van oordeel was, dn; Ne-
I derhmd aan de spits nicest blijvon van
UiUm es Kaast
TENTOONSTELLING COLEN
BRANDER.
Men meldt ons, dat zich een com
missie gevormd heeft met het doel
eeu eere-tentoonstelling van werken
van Th. A. C. Cóleiibrander in te
lichten. De opening dezer tentoon
stelling zal geschieden op 31 Oct- a.s.
in de zalen van het Stedelijk Museum
to -Amsterdam, juist de datum, waar
op deze sierkunstenaar zijn 82en ver
jaardag zal 'hordenken.
EEN NIEUW ONTDEKT SCHIL
DERIJ VAN ABRAHAM
BLOEÏYIAERT.
Men schrijft uit 's Graveuhage aau
do N.R-Ct.:
Dr. Bredius heeft den korten 'tijd
weikeu hij dezen nazomer in ons laud
doorbracht, niet ongebruikt .laten
voorbijgaan. In de doopkapel van de
R.-K. kerk II. Ar.toni lis Abt te Sch
veningeu bevond zich reeds geruimen
tijd een kruisiging, die oud en bedekt
.met ec-.n netwerk van craquelures,
toch de aandacht trok door een fraai
colorièt en een beslist meesterschap
do voordracht.
Pastoor II. J. van de Ven vond het
wel de moeite waard, het doek te la
ten restaureeren en nu heeft Dr. Bre
dius het ,als éen echt werk van Abra
ham Bloemaert erkend.
Hoewel Bloemaert's levensbeschrij
vers unaniem Italiaauschen invloed
in zijn kuiist loochenen, is deze toch
in dit doek wel aan te wijzen. Het
prachtige koloriet, althans is alleen
onder Zuiderhemel denkbaar en ty
pisch Italiaansch.
I-let 'mooie kopje van Maria doet
denken aan een Madonna van Rafael.
Naast smart en verschrikking, ademt
het doek een milde berusting. Geres-
tureerd, zal het een sieraad uitma
ken Van do kerk te Schoven ingen.
Abraham Bloem aert (1564—1651)
was eeu bekwaam en invloedrijk mees
ter, die school heeft gemaakt, waar
uit o.m. voortkwamen Cornelia Boe
lenberg, Gerard Honthorst, Wouter
Crabéth en J. B. Weeuinx.
HET TtlJKSMüSEUAt TE AMSTER
DAM. Met ingoing van 8 Ootober zal
cle toegang toto bet Rijksmuseum te Am
sterdam niet meer kosteloos jnjn. I-Iot
museum aai van dien datum af op Maan
dag tegen een entroe van 25 cent, de ove
rige dagen der week tc-gen een dubbeltj.
per persoon te bezichtigen ziju.
Pers-0?srziE&8
VLOOTWET EN BEZUINIGING.
Naar aanleiding van den brief van
de ministers van Marine, Koloniën en
Financiën aan den voorzitter der
Tweede Kamer, waarin do voorne
mens der Regeering aangaande de
Vlootwet nader worden ontvouwd
schrijft de Nederlander;
„Dit doorzetten der plannen sluit
echt&r niet uit, het oog gevestigd t(
houden op elke mogelijke bezuiniging
In verband: met het feit, dat ver
schillende onderdeelen, in de Vloot
wet bedoeld, thans reeds zijn afge
werkt, krachtens do bestaande be-
gi'ootingen, en rekening houdend met
den feitelij leen levensduur, die voor
verschillende scheepstypen mag wor
den aanvaard, kon, in overeenstem
ming met het rapport der Vlootwet-
commissie, het cijfer der voor elk jaa:
geraamde uitgaven nog worden ver
minderd.
Nadruk valt te leggen op de verkla
ring der Regeering: „dat met het aan
brengen van bezuinigingen, als door
de Vlootwet-commissie bedoeld, op dit
gebied de limiet niet is bereikt en dat
verdere maatregelen getroffen zullen
worden, om, zonder de gevechtskracht
an de vloot en de verdediging van de
vlootbasis te schaden.de directe en in
directe exploitatiekosten tot een zoo
laag mogelijk peil terug te brengen".
Deze Regeerings-mededeelincr be
vestigt hetgeen ook onzerzijds steeds
is beweerd, dat vaststelling der vloot
wet geenszins uitsluit de maatregelen
tot algemeens bezuiniging ook toe ie
passen op Marine.'
Hoofdzaak is, dat er vastheid en ze-
..orheid komen omtrent de toekomst
onzer Marine. Het zijn juist do be
staande onvastheid, en onzekerheid,
die de verdediging onzer koloniën in
gevaar brengen-en bovendien op liet
hsHlratr der uitgaven zeer ongunstig
D a T ij d teekent hierbij aan;
,.Zoö is het! Aanneming van de
Vlootwet sluit bezuiniging op uitvoc-
erigen's, tr zijn," zooals door ons
areedp -i'iit.aldf'hjk werd betoogd,
elechis drie mogelijkheden:
1. afschaffing van de Marine;
2. voortgaan op den ouden voet van
stelselloozen aanbouw en dus veel
eld vers pillen;
3. do aanhangige Vlootwet aanne-
ïon en haar zoo goedkoop m.o*
e 1 ij lt uitvoeren.
Wij gelooveu niet mis te tasten, als
wij constat ©eren, da.t er in de Tweede
Kamer slechts een kleine minderheid
is, welke een zóó onverantwoordelijke
daad als de afschaffing der Marino
voor hare rekening zou durven ne
men.
Blijft dus slechts do keuze tusschen
2 en 3. Eu daarvan biedt drie voor
de Nederlandschefinanciën zonder
twijfel de goedkoopste oplossing"*
DEONTREDDERING BIJ DEN POST-
CHèQUE- EN GIRODIENST.
De Haagse h c C t. eelirijfl
Eindelijk grijpt de regeenng in, naar
het schijnt. Do minister vaai Waterstaat
heeft het „advies" gevraagd van de Ne
derlandsche Bank.
Zoo dit iets zal beteokenen, moot het
dit zijndat de directie v.-vn den hopeloos
ontredderden dienst het commando feite
lijk, aooal niet in naam, moet overgeven.
Immers,aliéén als liet „advies" in dezen
zin wordt opgevat en dus 'opvolging er-
van door de directie verplicht is, kan eï
iets goeds uit geboren worden.
Aan advies took, geroutineerd en des
kundig advies, heeft het der directies bij
de voorbereiding van baar reorganisatie
en ook toen deze iu weging was getreden
broken.
als
goed ingelicht zijn, werden deze deskun
dige adviezen meermolen ik den wind
geslagen. De gevolgen zijn maar al te be
kend 1
Intussohcn lieeft de minister nog altijd
niet geantwoord op de vragen, h'em
zake van den Giro-ramp door Kamerleden
gesteld. Toch wordt het lioog lijd, dat het
zoo schromelijk gedupeerde publiek
delijk eens officieel verneemt, wan
de ontreddering Le wijten is. Dot zal
de Regocring toch zeker niet onbekend
zijn, want zij moet', bij zóóveel wanorde,
reeds laug ec-n grondig onderzoek hebben
doen instellen.
Thans kan men beurtelings, en vaak
wedei-lceerig, directie, afdeelingslei.lers,
personeel, enz. lioor&n beschuldigen,
maar het rechte wec-t men niet.
„Ongeschoold personeel," heeft de
directie indertijd gezégd, zooals men
zich zal herinneren. Maar aan wie
schuld, dat 't personeel in meerderheid
ongeschoold was en ton dcc'le nóg is?
Uit p/iisoneclskrusgen vernamen wij, i
vau de zijde van de M. A. B. O,, die
nadat van hoogerhand iot de centralisatie
was besloten bij da reorganisatie heef;
geadviseerd en meegewerkt, gedurende
de voorbereiding van meer dan 'a half
jaar lang herhaaldelijk' maar vruchteloos
is aangedrongen op de beschikbaarstel
ling van voldoende personeel ter voo:
leiding. Het gevolg is geweest, dab
dagen vóór de inwerkingtreding van
centralisatie een drom ongeschoold of
zeer onvoldoend geschoold personeel te
gelijk met de kern van geschoolden het
gebouw binnenstapte., Zelfs de afdeelin;
chefs zouden vrijwel vreemd tegenover
het werk gestaan hebben, met ui toon de
ring van ódne wiens volledig© kennis ech
ter om andere redenen niet voldoends
aan den- dienst ten goede zou zijn ge
komen.
'Ter voorkoming van misverstand wil
len wij er op wijzen, dat de ongeschoold
heid iniet alleen betrekking heelt op het
personeel, datde verschillende machines
.bedient, maar méér nog op het overige
personeel. Lag hot alleen aan de bedie
ning der machines, dan zou .vermoedelijk
de vertraging wel spoedig zijn ingehaald
maar juist de ongeschooldheid van het
overige personeel (o.n. bij de afd. expedi
tie, waar tal van ooigeoelenden werken
onder ongeoefende leiduig) moet die ver
traging iu - de hond werken.
Men verzekerde ons, dat onder 't per
soneel tal van zeer goede werkkrachten
zijn, die echter bij do beslaande leiding
en ongeschooldheid niet kunnen pres'
ren wat men onder gunstiger omsKun
digheden van hen zou mogen verwachten.
Het gemiddelde gehalte van het perso
neel moet echter, verzekerde men ons,
volstrekt niet minder zijn dan bij andere
diensten.
Dat men allerminst de schuld van
janboel mpg zoeken in de op advies
de M. A. B. O. aangeschafte machines (de
M. A. B. O.) iieeft bij dio levering geen
belang), hebben wij al eerder verzekerd
en is trouwens ook door de directie zelf
toegegeven. De machines werken goed.
Zij vcreisclien echter voortdurend, nauw
lettend en deskundig onderhoud, en wij
hoorden ernstig,m twijfel opperen oi daar
ai wel voldoende zal kunnen worden
voorzien, als de M. A. B. O., die in
moeilijke overgangsstadium nog haar
medewerking verleent, zich zal hebben
teruggetrokken. Als hieraan niet behoor
lijk aandacht geschonken wordt, staat
mon bloot aan nieuwe onaangename
rassingen, die de verwarring opnieuw
len doen toenemen.
Ons dunkt, dat het méér dan tijd wordt,
dat- de regeering omtrent deze eii andere
belangrijk punten zichzelf en het veront
waardigde publiek zekerheid vershaft,-
in 'tbijzonder omtrent deze belangrijke
vragen: is het juist en hoe kómt het,
dat de directie niet heeft opgevolgd be
langrijke haar vóór en ook tijdens de cen
tralisatie door haar deskundige raadslieden
gegeven adviezen; hoe komt hel, dat
directie blijkbaar omnaohtig is geweest
om to voldoen aan het verzoek, voldoende
personeel beschikbaar le stellen voor
behoorlijke vóóropleiding; waarom heeft
de directie den dienst miet laten „procf-
stoomen", tot de vereischte capaciteit be
reikt was, alvorens officieel aan 't werk
te gaanf
Had men dit laatste gedaan, dan zou
alle ellendo voorkomen zijn. Thans is
men blijkbaar onvoldoende voorbereid,
ander zeer slappe en onkundige leiding,
met grootendeeis ongeoefend personeel,
op goed geluk in .zee gegaan, ,,op hoop
van zegen", het groote publieke belang in
da waagschaal stollende enhei
opofferende toen het schip strandde.
Blniwalasfl
EEN INTERVIEW MET DEN
SULTAN VAN BOETOENGAN.
De Haatrsche Ct. had oen interview
met den Sultan van Boeloengan. Aan
mededeoling erven outleouen wij
het volgénde
Wannéér de Sultan uit Boeloengan
Getrokken was? luidde onze eerste
raa?.
„Op den Son Md zeide de Sultan,
gins ik eoheei) otj cén dor booten der
Pakctvaart en reisde tot Soerabaja.
ïlcbiar Troub", wélke mij uazr
svi.i bracht. Daar had ik helaas
nis tijd. want aangekomon 's /.?-
lérdfigsmorgen, moest ik reeds om'
twaalf uur van Priok vertrokken, om
dat op dat uur de „Vondel" zee ko. s
op wee. naar Nederland.
Ik reisde met een mijner zoons en
eeu neef van mij. Aan board hadden
wij het zéér soed en de zeerei© beviel
mij uitstekend. Wij zas-en zéér interes-
sant© dinsen c-n het- was alleen maar
jammer, dat wij in de verschillende
aanlegplaatsen niet lansrer bleven lig
gen zoo graag had ik meer. gezien
van al die vreemde steden en interes
sante volkensfcammen.
Op 29 Juni kwamen wij in Amster
dam aan en reisden door naar Den
Ilaag. waar ik mijn intrek nam ia
Hotel Paulez.
Begin Juli vertrok ik naar Parijs
op weg naar Zwitserland. In Parijs
bleef ik drie a vier dagen, doch „se
nang" (prettig) voelde ik me niet.
Zwitserland was beter naar mijn zin,
wij reisden in Augustus door dit heer
lijke land, zagen do voornaamste
plaatsen als Genève, Luzem en Bern
en toefden ©enigen tijd in Lugano,
Ook beklommen wij den „Jungfrau".
Daar boven was het wel heel „ding-
gin" (koud), te meer, daar het in het
dal heet was en wij dus in zomerkloa-
ren den top bestegen".
En heeft u daarvan geen last ge
had? was onze vraag.
„O. neen, ik kan er uitstekend te
gen en zelfs nu hier in Holland de
winter in aantocht is. voel ik mij
gezond ©n opgewekt. Ziek hen ik ge
lukkig nog geen dag geweest.
Midden Augustus waren wij terug in
den Haag. Ik vind uw str.cl heerlijk,
heerlijker dan Parijs en dan alle an
dere steden, welke ik bezocht. Hier
voel ik mij echt thuis.
Mijn zoon en mijn neef liet ik hier
dadelijk hun opleiding lij eon onder
wijzer gevenof zij in Holland zullen
blijven, wanneer ik terugga, is nog
met zeker".
Op onze vraag, of de Sultan Zwit
serland mooier vond, dan Indië met
zijn machtige bergen, kwam er een
gelukkige glimlach op het gelaat van
den vorst en hij antwoordde zoo echt'
spontaan, dat Indic ziju geboorte
land was en dat ecu mensch zich toch
ne-rgens beter kon thuis gevoelc-n dan
op de plek, waar/ hij geboren was.
De jubileumfeesten waren voor den
Sultan een drukke, maai' tevens ook
een heerlijke tijd.
En, polsten wij, heeft u 'n prettigën
indruk van onze Koningin gekregen.
„Wanneer men de Koningin zoo
dikwijls heeft meegemaakt, als ik in
den tijd van li nar jubileum, valt het
inderdaad ïuoeiliik van ecu Koningin
te spreken.
„Uwe Koningin was zoo eenvoudig;
zoo hartelijk, toonde zoo echt uit den
erond van liaar hart, dat zii verheugd
was de Oostersclie missie hij liaar ju
bileum te zien, dat ik geen woorden
genoeg kan vinden haar te eeren. Zij
is mij gebleken te zijn een waarach-
tigo vriendin van de Koloniën."
Wij kwamen toen op zijn land; zijn
Boeloengan.
Het sultanaat ligt. in het N-O. van
Borneo, wordt ten Noorden begrensd
door Britsch Borneo, ten Westen door
Serawak door het Iraugebergte daar
van gescheiden, terwijl Jen zuiden
van Boeloengan Berouw. zich uit
strekt.
Ongeveer dertig jaren 'geladen
kwamen de Nederlandsok© amb
tenaren van Binnen 1 andsch Bestuur et-
met de reorganisatie en dit bracht da
delijk tal van verbeteringen. Er wer
den scholen opgericht voor de inland-
sche kinderen, kortom er word veel
gedaan voor de ontwikkeling en de
opheffing van ons vólk. Toen regeer
de er nog de vader van den Sultan.
Hoe lang bent u reeds Sultan? .was
onze vraag.
..AI twintig ïaren,lang en ofschoon
de bevolking, welke in hoofdzaak uit
Dajakkers bestaat met uitzondering
van de Maieicrs ende Chineezen op de
kustplaatsen heb ik betrekkelijk
weinig last met mijn onderdanen.
Slechts de wilde stammen, welke nog
aan koppensnellen doen en deze lief-
hebberii dan uitoefenen op En geleek
grondgebied, baren veel zorg. Immers,
7,ij boeren na hun afschuwelijk bedrijf
in Boeloengan terug en dan is het zaak
de overtreders der wel te grijpen.
Overigens is het land vrij welvarend
en is de bevolking er tevreden."-
Be spoorweg-zaak te
Venio.
Wie betaalt de schade?
Omtrent hot onderzoek betreffende al of
niet sabotage, van het spoorwegongeval
te Venlo op 10 dezer, verneemt da corres
pondent van de Tel. te Venlo nog- het
navolgende.
Onmiddellijk werd, toen het ongeval te
Kaldenkircben bekend was, dooi' de Bel
gische regie-autoriteiten aldaar de man,
belast met de sluiting van het seinhuis
en het toezicht op de wagons op hei ter
rein, in verhoor genomen. Dit is een
Duitselie spoorwegbeambte, in dienst der
bezettingstroepen. Doordat men hem plot
seling op den man af vroeg.- „Waar zijn
d© sleutels van het seinhuis?", deed de
bewuste persoon zeer zenuwachtig, tastte
in zijn broekz3.k, doch ken wèl andere,
maar niet de gevraagd© sleutels te voor
schijn brengen. Zeer gedienstig sprak hij:
„Ik kan ,u toch wel helpen", en maakte
met een ijzeren haakje (een z.g, diefje)
de deuren van het seinhuis open. Doch
hiermede waren do Belgen niet tevreden
zij eisebten alsnog de werkelijke sleutels
van het seinhuis, waarop zij na lang dra
len ten antwoord kregen: „Die zijn bij
mijn vrouw thuis." Da; deze sleutels too-
vallig thuis lagen, gaf den rcgic-autori-
lei:en reden* tot nadere onderzoekingen,
doch deze lieten niets werken.
Zaterdag jl. is nogmaals een nauw
keurig onderzoek ingesteld eu werden
verhooren afgenomen, speciaal door in
specteur Sineets uit Venlo, die tot resul
taat hadden, dat eerst werd ontkend, doch
later volledig werd bekend. Op do vraag
van den inspecteur: „Hoe stnat- de wis
sel in gewonen stand, wanneer een trein
iu du richting Venlo vertrekt f" werd ooi-
middellijk de wissel in den gewensohicii
■tand gebracht cn, eveneens op verzoek,
teruggebracht -in dien stand, zooals de
I don morgen van het ongeval werd
Troffen. Waar c,-n ander
vool i
door het
Clio
he
wikkelde
tehad,
relijk
rel.
