HAARLEM'S DAGBLAD
TER GEDACHTENIS
Binnenland
ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1923
DERDE BLAD
lil.
Op een tafel uitgelogd of opgehan
gen aan den wand: kaarten en platte
gronden; op stellingen achter glas:
stadsgezichtende lezer begrijpt
al, dat ik zijn aandacht vraag vxior.de
afdeëling: „Plaatsbeschrijving en Af
beeldingen van de stad".
Kaarten verheugen zich meestal niet
in de gunst van het publiek. Ann wie
do schuld'? Ze 'verraden niet zelden
een kunstenaarshand, en kunnen me
nigmaal aanspraak maken op schoon
heid. Wie dit mocht betwijfelen, be-
kijke de kaart eens, die liet hoogheem
raadschap Rijnland heeft ingezonden,
de groote kaart van Haarlem met de
omliggende ambachten, in dekverf op
linnen, en hij zal een'denkbeeld krij
gen van het kunnen der Rijnlandsche
'kaartenmakers uit de eerste helft der-
zestiende eeuw. Toch was schoonheid
het doel niet, -veeleer nauwkeurigheid,
die aan de duidelijkheid niet te kort
- doet. En deze is dan de beteekenis van
vroegere en latere kaarten, plans en
platte gronden: ze hebben den plaat-
selijken toestand van hun. tijd onver
anderlijk vastgelegd, en, naar tijds
orde gerangschikt, geren ze een over
zicht van de topografische geschiede
nis dear stad
De heer R. D. Baart de la Faille,
hoofdcommies-chartermeester bij hot
rijksarchief in Noordholland, heeft
dezeafdeeling zoo ingericht, dat de
bezoeker zich gemakkelijk een voor
stelling kan vormen van l-Iaarlem's
groei. Vier eeuwen 'zijn hier in kaart
gebracht, de oudste kaart is van on
geveer 1544, de jongste is van 1920, en
het allernieuwste, een opneming van
de Groote Markt in vogelvlucht, be
wijst, dat we hij zijn.- Voor het overi
ge moet ik den belangstellende verwij
zen naar den catalogus, waarvan de
waarde verhoogd wordt door de ann-
fceckerungen, die de heer de la Faille
aan de-beschrijving 'der .kaarten heeft
toegevoegd. Maar in 't voorbijgaan
wil ik toch even uw aandacht vestigen
op den minuut plattegrond van Haar
lem met den naasten omtrek, op last
van koning Philips, en het bind Haar
lem en omstreken van de kaart van
Noórdho'lland, op last van Alva ver
vaardigd (cat. nrs. 2-49 en 244); op de
gekleunde kaart door H. van Zulphen
met aardig bijwerk (nr. 243); op de
grondt-Contréfeytinghe -der stadt
I-iaerlem". zooals de was na het beleg
en .den brand vau, 157S (nr. 245) en op
de handschriftkaartjes (nr. 249), die,
zooais dikwijls het geval is, mot den
ouden toestand ook dc oude namen
hebben, bewaard.- Ge zult verder den
„uitleg van 1672" vinden (nm.25.l), met
Zocher door den Hout (nr. 254) of met
een ander door Haarlem's Omstreken
kunnen wandelen (nr. 255). Hier is bet
„Caert-Boeck van de Landen, toebe-
lioorende de Stadt.Haerleni" (nr. 263)
en dat van de landen „toebehoorende
den St?-Elisabëtten Gast-kuyse" (nr.
267), nu wel'me er endeels in andere,
handen overgegaan, en do éénmaal
loeroemde trekvaart die onze stad niet
Leiden verbond, ziet ge er ontstaan
(nrs. 264—266). Het ging vlug met
zoo'u trekschuit, maar de snelheid
van het verkeer zou nög toenemen.
Let op het „Be-rigt en grondslagen
voor de Holandsche Asphalt-Spoor-
Maatschappij van Amsterdam tot.
Haarlem", dat op de andere-tafel iu
dezelfde zaal ligt' (nor. 56G). Dit'ver
keersmiddel van '1846 behoort wel ia
waar tót de afdeeling: „Handel en
Nijverheid", maar ik vind. liet niet
erg een enkele maal uit den bond tc
springen. D.e asphaltspoor geeft u vier
en twintig gelegenheden daags, om
„in lage en zeer gemakkelijke rijtui
gen gezeten,' in 65 minuten van den
Dam te Amsterdam tot op de Groote
Markt te Haarlem Le komen, daarin
begrepen do vier verwisselingen van
paarden". J. van Oosterwijk Bruyn
had al in 1839 „De rid.naar Haarlem
in fleh Spoorwagen" bezongen <m liet
geestige versje met een aardig plaatje
voorzien in den Nederland schen
Volles-Almanak" voor 1S41 geplaalst
(legkast C). In '1844 ma.ak.te C. W.
Bruinvis een teekeniug van het sta
tion -van den Hollandscheii IJzeren
Spoorweg (nr. 705), on d© „Schets der
Groote draaibrug in den Holl'andschen
IJzeren Spoorweg gebouwd in 1841
over het Spaarne", past pok in dit
verband. Zoodat ik maar zeggen wil,
dat kaarten en teekeningen samen
werken om u een beeld van oud-Haar
lem te geven
Die teekoningen, ze zijn over bei-
do zalen verspreid, zijn gezellige
praatsters, die nauwkeurig weten te
vertellen hoe dit was, hoe dat veran
derd is, wat hier heeft gestaan, wat
daar is verrezen. l-Iet is altijd de
moeite waard, om te luisteren. Gezich
ten op en in de stad, afbeeldingen van
straten, grachten of gehouwen. Én
wie de tentoonstelling bezoekt, hoort
wel menigmaal de opmerking: „zoo
heb ik het nog gekend", of „ik weet
nog goed". Maar de meeste stadsge
zichten wekken geen herinnering, zeg
gen niets meer. „Er was eens", zetten
we er onder. Er was eens een Keu ne
merpoort eu een Papen toren, on de
heer Joosten maakten ze na van kar
ton en hij .zette zijn knutselwerk in
een kistje met een glazen deksel (nrs.
273 en 274). Er was eens een Klokhuis
„zoo oud als do wereld", dat in dén
Franschen tijd werd afgebroken, na
dat If. P. Schouten liet gel eekend had
.en op, dyn voorgrond .zette hij jden
burgemeester, in druk gesprek met een
predikant en een ouderling, laat ons
aannemen over de dwaasheid van lieu,
die zoo n eerbiedwaardig gebouw gin
gen sloopen. Een tabakskistjé, van het
klokkuislioub vervaardigd, door don
vader van Nicolaas Beets bezongen, is
het eenïge wat ons van den toren
rest (nr. 292). Zoo zou ik kunnen ver
volgen en vervelend worden en u af
schrikken om ook nog stil'te staan bij
het „Gezicht aan den Scheepsmakers-
dijk" door Milatz, „De Oude Ossen-
Markt" door Van Noorde, „Gezicht
bij 't Diaconiehuis" van denzelfde,
„de Kamer iu dc bierbrouwerij
„t Scheepje" door Van Alft'. Het is
alles merkwaardig, en ik doe verder
geen kous. Hot is genoeg, uw aandacht
op deze afdeeling gevestigd te hebben,
de afdeeling, die de geschiedenis geeft
van de geleidelijke verandering der
stad.
De belangrijke episode uit Haar
lem's 'geschiedenis, die van hèt beleg,
is vertegenwoordigd door een aantal
merkwaardge stukken, kaaiden _eu
prenten, ter'nadere kennisneming
waarvan ik verwijs naar den Inmid
dels verschonen catalogus (nrs. 160
176). Mij rest nog iets t'o zeggen 'over
do inwoners, hun zeden en gewoon
ten', over godsdionst, wetenschap en
kunst, liandol on nij verhdid, voor
zoover 'deze tentoonstelling daarvan
spreekt.
ï-ï. E. KNAPPERT.
Brieven uit de Hofstad.
In December van liet vorig jaar
werd eindelijk een begin gemaakt met
de ufbraak van de huizou langs de
Gevangenpoort, waardoor de oude en
jaren-slepende kwestie van den verbiu
dings weg in velband met den Hofvij
ver accuut werd. Met grooten .'poed
werd do afbraak voltooid: den aanne
mer was het mes op de keel gezet
want mij kreeg .slechts tachtig werk
dagen tijd en esn boete dreigde voor
iederen dag dat hij later gereed'
mocht 'zijn;
De aannemer kwam op tijd gereed,
do nieuw ontstane grond werd keurig
opgehoogd en ieder die dagelijks dooi
den muizenval heen moet. d.w.z.
onder de Gevangenpoort hoopte al
op hot uur dat liij langs den ma-,
jestueusen vijver zou gaan. Maar men
nad buiten de autoriteiten gerekend.-
,De nieuw'e weg-werd met prikkel
draad afgezet en flink-sbatig zelfs zoo
dat geen Haogsch hondje heb zelfs zou
wagen zich te vermeien op het nieu
we pad.
Bijna drie maand&n later besloot de
gemeenteraad tob aanleg van den ver
keersweg. Het besluit viel in afwij-
kiqg van het. voorstel van hot dage-
lijksch bestuur. Wij zijn thans weer
vier maanden verder 011 nog niets is
gedaan om het werk aan te vangen.
Als dit geen opzettelijke tegenwerking
ia van de zijde van hot gemeentebe
stuur -dan. lijkt het er wel veel
op! In een groote gemeente zou men
verwachten dat dergelijk kleine rtrs-
ken' niet voorkwamen. Men ziet nu
dat oe.u groote stad' ook wel eens klein
kan zijn in die dingen- waarin kleine
steden zoo vaak klein plegen te zijn.
Van de Gevangenpoort gesproken.
ook dat vraagstuk- is niet opgelost.
Men weet dat er ook stemmen zijn op
gegaan om dit scliandehuis van'onze
vaderlandsebe historie te sloopen. In
1873 heeft het niet veel gescheeld of
het was daartoe gekomen. In de Twee
de Kamer stelden toen do hoer Van
Eek voor geen gelden beschikbaar te
stellen voor restauratie, hetgeen ge
lijk te begrijpen valt-, hetzelfde was
als een doodvonnis. Hat is toen alleen
aan den minister van binnenlandscho
zaken eii den heer Wintgens te dan
ken (of tc wijten!) geweest dat d9 res
tauratie wel' is doorgegan. De mi
nister daverde de woorden „wanneer
de natie haar historische' monumen
ten minacht komt 'zij or allicht toe
haar historie te vergeten en een volk
dab daartoe komt, zou gevaar loopen
zijn -recht op een zelfstandig' bestaan
te verliezen".
Dat klouk, niet waar? Een histo
risch monument is wel do meest eufe
mistische benaming voor de Gevangen
poort, maar er zijn nu eenmaal monu
menten die 1 eel ijk zijn. De Tweede
Karper besloot met 40 tegen 21 stem
men tot restauratie van de Gevan
genpoort. I-Iet waren vooral de li Dé
ren Stuers en-Bosboom die daarvoor:
geijverd hadden. ('_lv
T.hans zal de restauratie pas geheel
tot stand gebracht kunnen worden, nu
de huizen die tegsu de poort zijn aan
gebouwd) gesloopt zij n. De poot van de
poort .die waarschijnlijk oudtijds aan
liet water stond, komt nu weliswaar
langs den weg maar het uitzicht uit
de poort over den Vijver zal mogelijk
zijn.
Op 'de sfoatsbegrob'ting voor lc'uns)
sten en wetenschappen zagen we geen
post uitgetrokken voor deze restaura
tie zoodat te vreezen valt dat al
mocht het gemeentebestuur een einde
maken aan de schijnbare 'tegenwer-
werking ten opziohte van den aanleg
van con verkeersweg, toch. de leelijko
poot van de poort nog geruimen tijd
blijft bestaan. t
Zoo ziet men dftt heb in den Haag
in de onmiddellijke omgeving van liet
Binnenhof niet mogelijk is een kleine
verandering tot stand te brengen.
Wiemooiit meenen dat wij hier in den
Haag dicht bij het vuur der rogcering
zittend ons lekker kunneii warmen,
vergist zich deerlijk.
Snuffelend in oude geschriften over
li et' Gevangenpoort-vraagstuk, stuitten
wij ook op een grimmige opmerking
in één der bladen over de Tweede
ICamer.
„In de Tweede Kamer", aldus la
zen wij, „is Woensdag besloten den
post voor do stenografie met f 600 to
veidioogen. Er zal een tiende steno
graaf worden aangesteld."
En do grimmige recensent schrijft
er onder: „Het zou nog beter geweest
zijn als men besloten had, het gepraat
in de Kamer met een tiende te ver
minderen."
Dat was in 1873.
Is do toestand thans na 50 jaar
anders 1
Ten slotte het derde punt li it het
zelfde jaar.
Men kont de geschiedenis van het
standbeeld van Willem II op heb Bui
tenhof. Het zal eindelijk verdwijnen
en vervangen worden dcor een rui
terstandbeeld.
Reeds in 1S73 pleitte Van Vloten
voor heb omsmelten van dnt. stand
beeld bot. oan ruiterstandbeeld. He'
thans bestaande noemde hij „een op-
ziclibelijk gewrocht-, dab thans, t>
spot van Nêerlands hofstad en kunst
diet Buitenhof ontsiert". Heb Itev.
tccli nog meer dan een halve eauw ge
duurd oor men algemeen deze ziens
wijze is gaan deelen en de ontsie
ring ten doode is opgeschreven. Van
Vloten heeft het niet meer mogen he
ieven maar juist daarom herinneren
\ve met des te meer instemming aan
zijn woorden,'die ervan getuigden dat
hij een goed inzicht 'had in .kunst
zaken.
Ei' is in den loop dor laatste jaren
heel wat veranderd in het oude ge
deelte van de Hofstad. Er blijft zoo
zoetjes aan niets van heb oudo 'over.
Maar. het kost kracht om den toe
stand te verbeteren want hardnekkig
in zijn bestaan is alles, wat maar
even op ©en „historisch" verleden
weet te wijzen.
Er is een tijd geweest dat als groot
ste merkwaardigheid in' ons gemeente
museum werd bewaard en tentoonge
steld een kootje van een vinger vau
Jan de 'Witt.
Zeer gaode schilderijen stonden iu
dat zelfde museum in den kelder orn
aat c-r geen plaats was.
Gelukkig verandert alles op 'den
duur al kost het kracht en veel tijd.
Vandaar dat wij zelfs niet aan de
Gevangenpoort wanhopen.
HAGENAAR.
-herclassificatie bij de Neder-
SCHILDER SPAT ROONSPO ND.
Op de te Utrecht voortgezette alge
meen© vergadering van den Bond van
Nederlandscho Schilderspatroons -wer
den als bestuursleden herkozen de
heeren L. de Groot uit Rotterdam en
E. J. Bruins uit Kampen. De lieer A.
F. Noest uit Middelburg is als nieuiw
bestuurslid gekozen.
Vragen aan dan minister
Heb Eerste Kamerlid tl© heer P.
Moltmaker heeft, aan den minister van
waterstaat de volgende vragen gesteld:
Wil de minister de redenen mede-
deelen. die hebben geleid tot goedkeu
ring van een nieuwe klasse-indeeling
van de gemeenten -voor het spoorweg
personeel en verhoogde slandplaats-
a ft rek daarvan?
Is het den minister bekend, dat do
rijksclassificatio-commissie, waarin
ook do vertegenwoordigers van de di
rectie der spoorwegen en van de vak-
vcreenigingen zijn opgenomen, nog
niet met haar advies gereed is'J
Tg het juist, dat de nieuwe classifi
catie voor het spoorwegpersoneel zou
zijn geschied, omdat (lit mot- do direc
tie zou zijn overeengekomen?
Is den minister dan niet hekend, dat
deze reden geheel onjuist is en dit deel
van die overeenkomst Blechts do strek
king had, do loonsvermindering- die
uit een eventueel© wijziging, van de
voor rijks- en spoorwegpersoneel gel
dende classaficatie zou voortkomen,
voor laatstgenoemd personeel te be
perken?
Wil de minister hiernaar een on
derzoek iustellc-n bij de vakveroenigin
gen van het personeel en bij «-ebleken
juistheid zorg dragen, dat deze her;
classificatie niet doorgaat?
Acht do minister het geoorloofd,
deze loonsverlaging to doe» ingaan,
nadat slechts ten hoogste enkele da
gen vóór den aanvang daarvan aan
betrokkenen werd kennis gegeven en
absoluut geen rekening is gehouden
mot, den termijn van vier.weken, die
de directie der Nedorlandsc-he Spoor
wegen in acht hooft te. neineti bij do
opzegging, dus ook bij eenzijdige wij
zigingen van de arbeidsovereenkomst?
Meent de minister in verband hier
mede niet, dat in elk geval geen ver
lagingen iu de loonen bobooren plaats
te "hebben' dan met inachtneming van
dozen termijn van vier weken?
DROEVIG ONGELUK. Te Noord-
wïjkorhoul werd eon vier-jarig knaap
je door een motorfiets aangereden en
met gespleten schedel opgenomen-
VERMEERDERING VAN PERSO
NEEL BIJ DF, FOKKER-FABRIE
KEN. In verband met de vele or
ders. die dc N.V. Nederlandsche Vlieg-
tuïgenfahriek voor liet binnen- en bui
tenland hooft uit te voeren ,\vas de
Fokkerfabriek genoodzaakt haar staf
van personeel belangrijk te vergroo-
ten. Kort geleden werden woei- 200
man aangenomen, zoodat heb totale
aantal van employe's op 1 September
Sliet getal 1200 reeds heeft overschre
den. Als de nieuwe fabrieken op het
vliegterrein „Waalhaven" bij Rotter-
;dam gereed zijn, zal dit aantal na-
ibuutiljk nog belangrijk, grooter Wor
den.
BROEDERSCHAP VAN NOTARISSEN.
iOp fde te Amsterdam gehouden al gemeen e
vergadering van de Broederschap van mo
tarissen -werden tol leden van hot hoofd
bestuur in dc plaats van do heeron N.
Tm.Tni.Tig en M. Treub. die niet herkios-
Iwar waren,, gekozen dc heei'en H. van
O'pstall tc Enschede on mr. S. K. D. Sf.
van Lier te 's-Gravenhage. Tot scorei.v
ris werd herkozen dc heer Th. C. L.
Smit te Amsterdam.
DE MELK WORDT DUURDER, - Met
ingang van 1 October worden te Den
Haag de melkprijzen met 1 ets. per Liter
verhoogd.
Cte ISÊMoêï
Gast (die al herhaalde malen ver
geefs een kellner heeft geroepen).: Koll-
ner, hoeveel maal heb ik je nu al S6"
roepen
K o 11 n e r (uit do hoogte): Dat zult
u zelf boter weten dan ik, meneer. Ik
heb er geen aanteekeniug yan ge
houden!
NIET 7.00 EENVOUDIG.
M o y o r: liet i3 zoo.eenvoudig, dat
een kind het zou kunnen doenl
Muller: Ja, maar waar halen we
nu in eens een'kind vandaan?
P. II. VAN DE WEYER. Gisteren'
is to Brussel, waar hij sedert korten tijd
woonde, na een korte ongesteldheid over
leden dc hoer P. W. van de Meyer, uit
gever van de „Utrcchtseho Courant", het.
„Dagblad van Noord.-Brabanl" te- Breda,
de „Limburger Koerier", de „Nedorland-
selio Iliusiratie" en vérdere periodieken.
BLIKSEMINSLAG OP VRIJE
BALLONS EN VLIEGTUICEN.
liet Kon. Ned. Met. Instituut
schrijft ons-.
Naar aanleiding van de betreurens
waardige ongevallen bij den Wedstrijd
om den Gordon-Beuuetboker voor vrije
ballons is het van belang na te garin
in hoever er gevaar voor bliksemin
slag zou zijn voor vliegtuigen.
Zoowel op statistische als oj. alge
meens gronden mag vastgesteld wor
den, dnt dit ook voor vrije ballons,
uiterst gering is. Gevallen jjnu blik-
seminslug op vrije ballons zijn ons
slechts zeer enkele beleend. Voor het
grootste deel vindt dit zijn oorzaak
hierin, dat een ballon, niet "aar do
aarde afgaand op zichzelf geen groo
te trefkans biedt; verder dat ieder
luchtvaarder het gevaar ontwijkt door
direct te landen als de ballon een on-
wecrsbul dreigt le geraken. Voor vlieg
tuigen jnrt vee! geringer afmetingen
lil vorticale richting geldt het eerste
eveneens in sterke mate; ook de gele
genheid om oen bui te ontwijken is
veel grooter en uit de statistiek zijn
ons Cl (in ook geen gevallen bekend, dat
een vliegtuig door don bliksem werd
getroffen, liet, feit, dat de vliegtuigen
in groote getale bij alle weer vliegen
en ook bij slecht weer )rw£ onweers
neiging hun weg rustig vervolgen, zon
der dat zich ooit een noodlottig on
geval door onweer veroorzaakt voor
deed, bewijst, dat de trefkans van den
bliksem op epn vlicgluig ultcr-st ge
ring is.
VAN FRAUDE VERDACHT. Dc
N. R. Crt. meldt nader: Naar aanlei
ding van het bericht over de arresta
tie van don heer A. L. F. 13., te Lei
den, die verdacht wordt van fraude,
kan nader worden medegedeeld, dat
deze verdenking op'hem rust als di
recteur van de N.V. Confectiefabriek'
Holland. Ilij bevind zich nog steeds
in arrest. De politie heeft een uitge
breid onderzoek ingesteld.
GRAAN UIT'RUSLAND.
De export van. graan maar Nederland
uit Rusland bedroeg volgons een V.D, be
richt uit Moskou tot 1 September 60.802
ten. De totale uitvoer naar do verschil
lende landen bedroeg ongeveer 600.000
HET KAMERLID TER HALL. Naar
het IJbld. verneemt moet het Tweede
Kamerlid, de heer Ter Hall op advies van
zijn: geneesheer gedurende eenigen tijd
NEDERLANDSCHE REDDERS.
Dikwijls hebben' 'wii reden als volk
Irotsch te zijn op de eenvoudige helden,
die aan onze kusten in levensgevaar de
bemanningen, van in nood vcrlceerendc
schepen redden. In het jubileumboek van
de uitgevers Fongers Co., to Voor
schoten, is zeer te pas ecu staat opge
nomen, die ons ten volle kan doen be
seffen, wat de-ze dapperen in de laatste
25 jaar voor drenkelingen en voor den
naam van het Nederlandsche ras in de
geheels wereld bobben gedaan. In dit
tijdsverloop werden op 31 Nederlandsche
kustplaatsen niet minder clan 200 reddin
gen bewerkstelligd, met in totaal 1822
geredde menschen of 73 per jaar.- Hoek
van Holland blijkt de gevaarlijkste plaats
te zijn (en natuurlijk de meest bezoch
te).' Hier vielen in 25 jaar 34 reddingen
voor met 527 geredden. Daarna komt
[Terschelling met 30 en 233, Ameland
met 20 en 114. IJmuiden en Zanilvoort
staan beiden vermeld met 'drie reddin
gen, respectievelijk met 23 en 19 gered
den, -■-) V-
OVER LLOYD GEORGE.
Als een Engelschman in-het openbare
leven wil slagen moet hij voor alles een
gevoel voor humor helblben. Geen won
der das, dat Lloyd George dit in ruime
mate bezat. Op
n dag hoorde
kennis van
I hem tot zijn ont-
1 zetting -twee voor-
bijgangers spro-
I ken over het feit,
I dat de ecrste-imi-
1 nister vermoord
zou zijn. .Onmid-
I dellij'k rende hij
1 naar de dichtstbij
zijnde telefoon en liet zich imet den
huize Lloyd George verbinden. De vrouw
vau den minister antwoordde. Nadat hij
voorzichtig naar Lloyd George's ge
zondheid had geïnformeerd,- -bleek s-poe-.
dig de ongegrondheid van zijn schrik,
maar mevrouw Lloyd George kon niet
nalaten de telefoon met haar man zelf
te verhinden. Toen vroeg zij „David,
ben je vanochtend vermoord?" En dc
premier antwoordde„Ik weet het niet,
lieveling, koop even een krant als je
er benieuwd naar bent."
Het is ook bekend 'geworden, dat
Lloyd George, toen heni bericht werd,
dat een belangrijk wetsontwerp van zijn
hand, in het parlement was aangenomen,
met een hoed van een van zijn dochters
op en een mantel van een andere aan, in
uitgelaten opgewondenheid door zijn
„officiéele ambtswoning" danste. Minis
ters zijn ookmenschen.
DE EERSTE MILLIONNAIR.
In dozen tijd van vernietigde valuta
kan een millionna-ir van honger omko
men en zelfs-een miliiardair behoeft nog
niet goed af te zijn. En toch is het neg
(Daily Sketcli, Donderi.)
-Nou, Llentje, noem jij nu eens een.
getal en zeg dan of ik iets verkeerd doe.
1 Zes en zeventig, juf.
Nog een,
- Vier en vijftig, juf.
- Nog een,
- Twee en négen tig, juf.
-Nog een.
1 Vier en veertig, juf probeert u
daar nu eens mee tc knoeien, - l
geen eeuw geleden, dat de eerste mensch
met een millioen werd „uitgevonden".
Hij was een Fransch zeeman, Etienno
Girard geheeten, die ziichin 1772 te Phi
ladelphia vestigde-als koopman in wij--
:nen. Na eenigen tijd Ibezat hij huizen,
liét schepen bouwen en stichtte tenslotte
een- bank, die de voornaamste van het
land werd.
Girard stierf in 1832 en liet als rijk»
ste man van de wereld een vermogen
van tien .millioen dollar na. Het gehccle
vermogen van dezen eersten millionnair.x
die als verstokt vrijgezel gestorven was,
kwam aan instellingen yan liefdadig
heid, V 1 I. vil-;., „A..,.
I-IET LAND DER' KRANTEN.
Het zal waarschijnlijk verbazing wek
ken dat in Egypte, een land dat men'
zich soms voorstelt als een eindelooze
woestijn, met hier en daar een oase, niet
minder dan 166 dag- en weekbladen
worden uitgegeven. Hiervan zijn er 94
in de Arabische taal, 6 'in andere Oos-
tersche tallen, 63 -in Europeesche talen
en 3 in combinaties vau Oosterschc en
Wcstersoho talen,
Cairo heeft er van dit aantal 103,
Alexandria 46 en de rest van het land 15.
Cairo, dat een bevolking heeft vau tus-
sche-n de- 6 en 700.000 zielen, heeft daar
voor 24 dagbladen, wat belangrijk meer
is dan bijv. Londen,
HET MEEST VERTAALDE ROEK.
Over talen gesproken. De werken van
Homerus zijn in 20 tongvallen uitgege
ven cn die van Shakespeare in ongeveer
40, maar de Bijbel gaat hier; zooals te
verwachten was, ver beven uit. En' hoe
VerHij is in niet minder dan bijna 700
vormen van het menschelijk woord ge
publiceerd. De Engelsche Bible-Society
alleen heeft hem in 538 tongvallen en
dialecten .doen verschijnen,
BETALING IN EETWAREN.
Na de bioscoops, cii'cussen e.d, in
Duitschland bobben de Duitsche medici
thans ook hun tarieven in eetwaren, Het
tarief van een dokter in een provincie
stad moge hier volgen 1
Voor een dagconsulteen groot brood.
Voor een (nadhtconsult I twee igroote
brooden. Voor een Röntgen-behandeling:
dertig bfooden.
Een boer, die een been had gebroken
en dezen dokter tc hulp riep, moest
twee pond boter, twintig eieren en een
kool betalen. .Voor een 'geval van rheu-
matiek echter-werd een zak aardappelen
voldoende honorarium geacht.
De aard vau de als betaling geeischte
goederen varieert met de betrekking.van
den patiënt. Een slager betaalt in
vleesch, 'een -kleermaker in stof. Het is
nog onbeslist wat de medicus zal ver
gen van den directeur van een. ijsfa
briek, dien hij in het hartje van den
winter behandelt.
Iniusschea heeft de. Duitsche dokter
gelijk, Plet is de een i.ge manier om het
hem toekomende te verwerven, voor -het
reeds weer een tiende van de waarde
heeft, die het 'hozat op den vervaldag.
Eu hij is niet aan zulk risico blootge
steld als de-doktoren in het oude Japan,
die ook in goederen, in ossen of ezels
betaald werden, wanneer hun behande
ling succes had. Wanneer de patiënt
stierf, moesten -zij een hand, soms zelfs
het hoofd r.'.s compensatie geven.
DE SCHRIJFMACHINE.
De schrijfmachine jubileert. Haar
stammoeder heeft
den vijftigjarigen
leeftijd bereikt. Zij
is eeiF.van die pro
ducten van de techi
nisch zoo wondere
laatste halve eeuw,
die onmisbaar zijn
geworden in dc
moderne samen
leving. Het is
moeilijk "te besef
fen, dat zij nog
zoo kort geleden
het eerste levens
licht aanschouwde.
Haar geboortehuis
was een 'klein win
keltje in de Ameri-
kaansche stad Milwaukee, Hier woonden
drie mannen van middelbaren leeftijd,
die door hun buren als zonderlinge dwa
zen werden beschouwd. De eerste en
tweede waren drukkers en werkten aan
de constructie van een machine, die de
witte bladen van kantoorboeken opvol
gend zou nummeren. De derde zocht
naar een mechanische ploeg.
Toen de nummer-machine bijna klaar
was, maakte een der werkers de opmer
king „Waarom zou op dezelfde wijze
niet een machine geconstrueerd kunnen
worden, die letters en woorden schrijft
cn niet alleen cijfers?"
Dit wijze woord leidde tot .dc construc
tie va-n dc „Ptcrotype", waaraan zij met
z'n drieën gezamenlijk gewerkt -hadden.
Dit model beviel niet cn eerst nadat 30
andere modellen gewogen en tc licht be
vonden waren, brachten deze onvermoei
de zwoegers iu 1873 de eerste schrijf
machine op de piarkt, waarvan w;ij hier
een afbeelding geven. De „kar" werd te
ruggezet door een voetbeweging, die
spoedig echter door dc nu nog in ge
bruik zijnde handgroep werd vervangen.
Toch worden dc beginselen van het tod-
stel van 1873 in de nieuwste modellen
van thans nog onveranderlijk toegepast.
Aanvankelijk werd- de machine niet
vriendelijk ontvangen en de verontwaar-'
diging van een Amerikaanschen land
bouwer, die 2ijn eersten „getiklen" brief
terugstuurde aan de afzenders met de
bemerkng „Je -hoeft je brieven aan mij
niet te drukken, ik kan geschréven
schrift lezen", is historisch.
OCEAANPALÉIZEN.
De grootste stoomvaartlijn ter wereld
is do Cunard Line. Drie en tachtig jaar
geileden ving 7.ij den dienst van Liver
pool op Boston en Halifax met de Brit-
taania, een schip van ongeveer 69 Meter
lengte, een snelheid van SVj knoopen eu
in staat om 63 passagiers in 14^ dagen
over tc brengen.
Thans doet de Mauretania, een van de
snelste schepen der wereld, er ongeveer
4/4 dag óver.. Daarvoor.is éca snelheid
van bijna 3° knoopen noodig.
Vroeger werd een olielamp als ver
lichting voldoende geacht voor twee hut
ten, de gewéldige Acjuitania heeft thans
10,000 eleclrische lampen en een kracht,
station dat voldoende zou zijn, om
Haarlem van licht tc voorzien.
DE/TELEFOON IN DE VER-
EEXIGDE STATEN.
ITet land van de wolkenkrabbers en dc
automobielen, is evenzeer hei land van
de telefoon. Op 1 Januari 1921 waren
er in de Vcrcehigde Staten 7.595.938
abonne's op de telefoon, die tezamen
voor hun aansluitingen ruim 16M mil
lioen mijl telefoondraad noodig hadden.
De aanleg hiervan kostte een milliard,
niet marken, maar dollars.
JAPANSCI-IE GEZEGDEN.,1
Ieder land heeft zijn eigen spreek
woorden, maar de groote .gedachten, die
er in zijn neergelegd, komen in dc
meeste overeen. Zoo-zal dc opmerkzame
lezer uit dc volgende Japanschc gezeg
den, het Nederlandsche equivalent kun
nen vinden
Val zeven keer, sta den achtsten keer
op.
Een weg van duizend passen begint
met één pas..
Aan den voet van den vuurtoren is het
duister.
Een bekrompen, mensch -bekijkt het
uitspansel door een rietje.
Paarlcn voor de zwijnen werpen.is in
het JapanschGoudstukken aan een
kat geven.
Als een Japanner wil zeggen, dat iets
onmogelijk uit' te voeren is, zegt hij: „je
kunt evengoed over een grasveld lccrctt
zwemmen" of „den Oceaan leegdrinken
met een napje".
Dc Japanners geloovea niet aan. het
feminisme, zooals de uitdrukking „wan
neer dc hen begint te kraaien, valt bet
huis iu elkaar", bewijst.
EEN LUXE ARTIKEL.
Dc Fransche douane belastte dezcir da
gen een houten been, dat uit Brussel1
aan een kreupelen officier werd gezon
den niet 200 franken, omdat zij het als
luxe beschouwde, waarop invoerrechten
dienden tc worden betaald.
Dc bureaucratie bloeit allerwegen.
