HAARLEM'S DAGBLAD
Uit droog Amerika
De verborgen
documenten
Dinsdag 9 October 1923
TWEEDE BLAD
Ingezoaflsn
Van Ingezonden atnkken, geplatttft o(
niet eeplantst, wordt do kopie don inzender
ni»t tcra^Eegeven.
Voor den inhoud dorer rnhriek «telt de
JJodaotio zich niet aansprakelijk.
Het. zeer vele, dnt over de droogma-
E:ng van Amerika geschreven is, staal
in rechte verhouding tot het gewicht
van deze zaak voor <le geheel© we
reld, De bronnen voor ons oordeel in
deze aangelegenheid zijn zeer verschil
lend en worden niet door allen even
betrouwbaar goaolvt. D© drogen"
meeneii, dat, waar hier naar de mea
ning der „natten" hun enorm gelde
lijk belang geschaad wordt staan
o;> liet standpunt', dat deze schade
vermeend is de zaken van hunne
zijde noodzakelijkerwijze zoo voorge-
stehl moeten worden, dat de droogma
king een mislukking is. De aanleiding
tob het schrijven van het volgend© is
dan ook behalve een bestrijding van
de groot© onkunde, die hier nog vrij
wel allerwegen heei'scht. over den toe
stand in Amerika, het feit, «lat mij een
kenbron ten dienst© heeft geslaan,
waaromtrent ik var meed, dat dit voor
velen niet het geval geweest is. Ik
bedoel het officieel© „Rapport in zak©
t'.c- toepassing cn de resultaten van
liet absoluut alcoholverbod in dc Ver-
eenigde Staten van Amerika welk
rapport in opdracht van het Indische
Gouvernement, bij diens Besluit van 3
December 1919 samengesteld is door
n.ijn naamgenoot, Mr. M. F. G. van
Walaem cn dat in 1932 ter Landsdruk
kerij te Weltevreden van de pers is
gekomen. De rapporteur heeft ter vol
doening aan a:e opdracht 5 maanden
in Amerika vertoefd en zooveel moge-
l:ik aanraking gezocht met menschen,
die hem aan betrouwbare gegevens in
deze aangelegenheid zouden kunnen
helpc-n. Hei rapport is een omvang
rijk werk (111 pagina's) ook omdat
alle authentieke gegevens in het En-
gelsch opgenomen zijn wordt liet- ge
bruik wel wat bemoeilijkt. Verder is
Weltevreden altijd nog ver van Haar
lem. Daarom mogen eenige mededee-
lingen aan dat rapport ontleend hier
een plaats vinden.
Het absoluut, verbod van alcohol
voor de geheel© Unie staat het meest,
algemeen bekend als National Prohi
bition Law. Het woord „nationaal"' is
hier een tegenstelling van de verbods-
wétten, die in een groot aantal der
velschillende staten der Unie reeds be
stonden. Op 1 Juli 1019 was de zooge
naamde Wartime Prohibition Law in
werking getreden. Het vastleggen van
liet in die wet neergelegd© beginsel,
opgenomen in de Grondwet van de
Vcreenigde Stalen, geschi&dd© op 16
Januari 1929, daar het op dezen da
tum juist een jaar geleden was, dat
het, betreffende amendement op d©
Constitutie door het vereischte aantal
staten vvc-s geratificeerd. Het. loont,
rld moeite hier dat beroemde amende
ment in zijn oorspronkelijke» vorm
op te nomen. Dat IS© amendement
luidt dan aldus:
„1. After one year from the ratifi
cation of this article Hie manufacture,
sale or transportation of intoxicating
liquors within, the importation there-
■of into, pr the exportation thereof
from the United States and alie terri
tory. subject of tho jurisdiction there
of for beverage purposes is hereby
prohibited.
2. The Congress and the several sta
tes shall hav© concurrent power to
enforce this article bv appropriate le
gislation.
3. This article shall be inoperative
unless it shall have been ratified as
an amendment to the Constitution by
the Legislatures of the several states
as provided by the Constitution, within
seven years from the date of the
submission hereof to the stales by the
Congress".
Dit, amendement is aangenomen door
den Senaat der Vcreenigde Staten op
1 Augustus 1917 met CA tegen 20-stem
men en door het House of Represen
tatives op 17 December 1917 met 282
tegen 128 stemmer. Op 25 Februari
1519 hadden van de 48 staten 45 het
geratificeerd. Alleen in New Yersev,
Connecticut en Rhode Island was dit
nog niet geschied, liet is van gewicht
vernemen, met welk aantal stem
men dez«? ratificaties, hebben plaats
gehad. Hel geheel der eenaatsstcm-
iu©n in die 45 staten (total Senate
vote) was 1237 vóór en 213 tegen, dus
86 droog, terwijl de total House
vote was 3742 vóór en 931 stemmen
tegen, dus 80 droog. Er is wel be
weerd geworden, dat deze stemmin
gen ook daarom zoo zouden uitgeval
len zijn, omdat vele jeugdige Amen-
/eulileton
Naar bet Engelsch
A. WILSONrBARRETT.
(Geautoriseerde vertaling).
27)
„Ik bied voor mijzelf," zcide Charles
koel. „Heeft u ecnig geld bij u, vader?"
vroeg hij, „daar had' ik niet aan ge
dacht". De lieer Freek, wiens vermoei
de. oogen nu alles goed hadden opge
nomen, haalde ©en portefeuille uit zijri
kontzak, waarop Palzer haastig een
sprei; aanknoopt© mat den afslager;
n i.-j weinig aanwezigen staarden dc
i.ornuuuisto handelend© personen hij
«.«•zo zonderlinge vertooning aan, alsot
meenden dat allen krankzinulg wa-
lT<°heb niets dan oen wissel op Len
ds-1 voor tienduizend dollars' zeidï
i.,langzaam, „en wat klein geld m
ui/n zak. Laat mij het klein geld
muur P.oud.n cn né.m j j den wissel.
s,'3 ,ie a (steger daar tenminste me"
tv.-reden F"
Charles ging niet den wissel naar
den afslager, en zorgde cr voor, dat
kanen ih Velband met hun d.elncming
aan den oorlog niet in do gelegenheid
zouden zijn geweest op die stemmin
gen hun rechtmatigen invloed uit te
oefenen. Een onpariijdig onderzoek
loert intusschen, dat deze bewering él-
ken grond mist. In dit verband is het
gewichtig te bedenken, dat, toen «Ie
oorlog verklaard werd in April 1917
87,8 van het geheele territorium der
Unie onder verbodswetien der afzon
derlijke staten leefde. Op dit gebied
leefde GO,7 der geheele bevolking.
Het verbod bestond in verschillende
staten reeds zooveel jaren, dat zelfs
een deel der jongere volwassene bevol
king gelegenheden voor drankver-
koop, gelijk deze ook ten onzent nog
zoo veelvuldig zijn, nooit gezien had
den en alleen van iioaren zeggen ken
den, gelijk wij de opiumkitten slechts
kennen uit de sensabieromans of ande
re beschrijvingen. Op dat ISde amen
dement van de Grondwet is nu de Na
tional Prohibition Law opgebouwd. D©
hoofdbepaling is neergelegd in de der-
do sectie van den tweeden titel van
deze wet en luidt als volgt in de ver
taling: Niemand mag op of na den
datum, waarop het achttiende amen
dement van d© Grondwet der Vcr
eenigde Staten is in werking getreden,
©enigen alkoholhoudendon drank ver
vaardigen, verkoopen, verruilen, ver
voeren, invoeren, uitvoeren, afleve
ren Verschaffen of bezitten tenzij met
bijzondere vergunning volgens deze
wet en alle in verband met deze wet
te nemen maatregelen moeten geheel
opgezet zij'n in den geest, dat-het ge
bruik van alcoholhoudends dranken
verhinderd wordt. Alcoholhoudende
vloeistoffen, niet voor drank bestemd,
en wijn voor riluecle doeleinden mo
gen dan alleen vervaardigd, gekocht,
geruild, vervoerd, ingevoerd, uitge
voerd, afgeleverd, verschaft of in be
zit gehouden worden, wanneer daar
voor op aanvragen bijzondere vergun
ningen gegeven zijn". Het uitgeven
van dergelijke „permits" is een ze«T
belangrijk onderdeel van het systeem
der wet. Voor deze permits is in elk©
staat der Unie een bijzondere amic-
naar (federal prohibition dire- i
aangesteld, die met xle noodige
krachten te waken heeft, dat daaru.t
geen misbruiken voortvloeien. Zij, aan
wie een permit wordt verleend, moe
ten een waarborgsom storten, die bij
overtreding aan de staaisschatkist ver
valt. Noor de controle op het- eigen
lijke drankverbod is Amerika In tien
districten verdeeld. In eik van de 10
districten is een hoofdbeambte fe
deral prohibition supervising-agent
met die taak belast. De werking van
de verbodswet is in liet begin belem
merd geworden, doordat >le wettig
heid van het genoemde 18de amende
ment bestreden is geworden. Eerst op
7 Juni 1920 heeft bet Hooggerechtshof
(Supreme Court) te Washington in de
ze uitspraak gedaan en .de geldigheid
van het amendement en de daaruit
voortgevloeide verbodswet ten volle
gehandhaafd, 's Hofs omstandig gemo
tiveerd vonnis is in extenso in het
Rapport opgenomen. Een tweede om
standigheid, die ©enigen tijd remmend
gewerkt heeft op een krachtige „en
forcement", was, dat toen de verkie
zingen voor een president moesten
plaats vinden. De natten zalen niet
stil en hoopten althans bij één der can-
didaten een hun welgevallige para
graaf (a wet plank) in het verkiezings
program (platform) opgenomen te krij
gen. Maar noch bij do 'democraten,
noch bij de republikeinen is dit ge
lukt. Er is nog een omstandigheid, die
er t,oe kan bijdragen om ons Europea
nen een indruk te geven van misluk
king der wet. Want: tusschen Ameri
ka en ons ligtr New-York, Deze stad
is om begrijpelijke redenen de minst
Amerikaansche stad der Unie. De fai
re opvatting van den Amerika anschen
burger om een wet, waarmede hij per
soonlijk niet instemt, t© gehoorzamen,
omdat voor hem gehoorzaamheid aan
de wet een der grootste burgerdeug
den is, treft men hef minst in New
York aan. Ondanks zijn onbegreiisden
eerbied voor 's menschen vrijheid aan
vaardt hij op een door ons moeilijk
te begrijpen wijze zonder morren een
beperking van zijn persoonlijk doen
en laten, als dit in het algemeen be
lang gevorderd wordt. De algemeene
indruk van den steller van het rap
port is, dat de prohibition law vrijwel
algemeen wordt "toegepast. Dit geldt
ook voor die staten, die nog geen ver-
bodsstaten waren. Behalve liet ver
bod van staten had men in Amerika
nog met allerlei andere beperkingen
i© doen, die nu ia de richting van de
algemeene verbodswet medewerken.
Zoo bestond in Berkeley, de zetel van
de universiteit van California met
haar tienduizend studenten, sinds 1876,
het jaar, waarin de universiteit werd
gesiicht, geen gelegenheid tot liet ope
nen van saloons (kroegen). Al bestaal
er nog een strijd, of de tegenwoordige
regeling de best© is, voor- en tegen
standers van de prolübitiebewegüig
zijn het er over eens, dat de oude
toestand nooit terugkomt: „saloon will
never come back". In dat verband
moet nog aan een paar gewichtige
feiten gedacht worden. Staten, die
vroeger tot de droogmaking zijn over
gegaan Maine dateen vim 1 Ja
nuari 1S51 zijn nooit op hunne be
llij Palzer den rug toedraaide.
„Mijn naam is Freek zeide hij.
„U kent mij niet, maar dit is een wis
sel van tienduizend dollars op Lon
den. Dit is mijn vader. Ik denk dat ik
nu wel zal mogen bieden".
De afslager bekeek den wissel een
oogeubiik, terwijl Palzer, op zijn na
gels bijtend, trachtte te hooren wat er
besproken werd.
„Zeker, mijnheer", zeide hij. „Ik
ben bereid uw bod aan te nemen tot
het bedrag van dien wissel. U zult wel
goedvinden neem mij niet kwalijk,
maar wij kennen u niet dat wij
dien laten innen, eer u d© schrijfta
fel laat weghalen, als u ten minste
zoo gelukkig is haar te krijgen".
„Zeker", antwoordde Charles. Daar
zult u geen moeite mee hebben".
Hij ging weer naar zijn plaats.
„Negenhonderd en vijftig pond ec
hoden voor de Chippenual© schrijfta
fel, lieeren", hernam de afslager.
„Maar negenhonderd en vijftig poR-i
voor zulk een prachtig stuk van Chip
pendale's verheven kunst, als ik ooit
onder de oogcu heb gehad. Niemand
meer dan negenhonderd en viiftig?
Duizend vijftig pond. Goed zoo, mijn
heer, zoo gaat het beter. Dat is nog
eens bieden! Wie meer dan duizend
vijftig'? U, mijnheer, duizend'? vijf en
zeventig voor u" hij knikte tegen
Charles cn keek toen naar Palzer, die
niet in staat zijn opgewondenheid t«
huid wes, schijnt men zich spoedig
daarin in to leven. Pogingen aange
wend in droge staten om een soort ver.
zachting tot stand te brengen door bet
gebruik van zoogenaamde lichte bie
ren cn wijnen toe te staan, zijn steeds
met veel grootore meerderheid verwor
pen dan waarmede die staten oor
spronkelijk drooggemaakt waren. Een
ander opmerkenswaardig feil is de
eenstemmigheid, waarmede door de
senatoren en vertegenwoordigers van
do verbousstaten de nationale wet ge
steund is Tegenover 194 voorstemmers
U'fc deze stalen staan slechts 15 tegen
stemmers, en de' meerderheid van deze.
15 heeft nog verklaard, dat zij wel
voorstanders waren vaij verbod in en
kele staten, maar het niet voor een
goede politiek hielden dit op het ge
heele terrein der Unie tos te passen.
Naast dezen algemeenen indruk van
den rapporteur staan vele ervaringen,
cue hij in een zestal groote steden (san'
Frnnciscv, I ,u» Angelos, Denver, Chi
cago, New-York en' Washington) ge
maakt heeft. Van zeer talrijke perso
nen van gewicht wordt m de authen
tieke vormen het oordeel en de gron
den, waarop dit rust, medegedeeld.
Ineen vijftal-hoofdstukken, achtereen
volgens 'behandelend de aangelegen
heden van politioneelen aard, van de
bevolkiiigsst&rkü', van werkinrichtin
gen en gevangenissen, van de volks
gezondheid, van het beleggen van gel
den cn eindelijk de publieke opinie ten
opzichte van het verbod, zijn de resul
taten dezer grootsdie enquête neerge
legd. Ik herinner mij geen bijzonder
heden omtrent een punt, dat mij altijd
zoo bijzonder getroffen heeft, n.l. het
stijgen van het, percentage van de
jeugd, dat lioogere onderwijsinstellin
gen bezoekt, zoodra verbod is inge
voerd. Een ander heel gewichtige zaak
:s, dat van de vrees, dat een aantal
menschen uit hun brood geslocten zou
den worden en aan werkloosheid
zouden overgegeven, niets is uitgeko
men. Het tegendeel is waar. In al die
nieuwe bedrijven zijn veel meer werk
zame handen noodig. Dit geeft mij
aanleiding hier even aan t© stippen
©en der groote voordeden van verbod,
waarop bij de gedachtenwisselingen
hierover dikwijls ie weinig lioht volt.
Naar mijn gevoelen wordt iu onze va-
derlaiidscbe geschriften, die het ver
bod propageeren, te dikwijls onvrien
delijke woorden gezegd n het adres
van diegenen, die in deze branche hun
brood verdienen. Zoolang dit tegen
tiet onpersoonlijke alcuholkapitaal
gaat, kan men dit, laten gaan. Maar
daar bhjlt het dikwijls niet bij. En
dan word-! vergeten, dat men maar in
de groote minderheid zelf de wijze van
zijn broodwinning geheel vrij kiest.
Door familie-omstandigheden en tra
ditie en andere omstandigheden wordt
dit bepaald. Men mag een zeker be
klag hebben voor hen die genoodzaakt
zijl, in een ot anderen vorm der aleo-
holindustrie hun brood te verdienen,
©enig verwijt van persoonlijken aard
schijnt mij hier geheel misplaatst. Het
verbod brengt ook voor die breede ca
tegorie van medeburgers de bevrijding
van een m.i. onbillijkc-u druk. Eu als
wij ook in Nederland zoo ver komen,
dan zuilen wij dit in de eerste-plaats
te danken hebben aan de grootsche \n
ondernemende daad van Amerika. De
wensch, dat. du groote en machtige
land ooit. zal terugkomen van wat som
mige lieden beschouwen als dé dwa
lingen zijn weegs, heeft maar een ze?r
geringe kans om in vervulling te gaan.
Ook volgens getuigenis van het hiér
oesproken rapport. Dit toch wordt be
sloten met deze woorden: Every day
will be a gain for prohibition. Elk'e
dag brengt winst voor de verbodsidee.
Haarlem, G October 1923.
G. C. VAN JvALSEM.
Siatlsnieaws
Het Tooacsl
MeneerBrotonnean,
door Het- Pr Ine esse
T o o n e e I.
Wij hebben Zaterdagavond her
haaldelijk aan Jan C. de Vos Sr. ge
dacht
Met liefde zal hij zich aan de verta
ling van ..Meneer Brotonneau" heb
ben gezét. Maar met een gevoel au
weemoed zal hij zijn werk aan Cor
Buys hebben afgedragen, want voor
Brotonneau moet Jan C. tijdens de ver
taling een groote sympathie hebben
gévoe'd. Wc'k een Drachtige rol zou
dit ook voor hem zijn geweest!
Wij schrijven opzettelijk» ..óók",
want liet spel. dat Cor Buys ons als
„meneer Brotonneau" hooft laten zien,
had van Jan C. kunnen zijn. Mei dit
I - constateeren bedoelen wij den hoog-
stsn lef voor Cor Buys. Buys heeft
ons Zaterdag een groote verrassing be
reid. Zijn ..meneer Brotonneau." v,as
in één woord prachtig! Hij heelt
Brotonneau werkelijk voor ons doen
leve n. Buvs' uitbeelding van dezen
na'venbraven kantoorman was zóó
subtiel, zoo veel Line schakaenngen
bedwingen, met haastige, hinkende
stappen door de zaal liep.
Opeens kierde hij zicli met vlam
mende oogen om.
„Twee duizend vijftig", schreeuw
de hij. „Bied nu eens liooger, als je
durft".
Blijkbaar had hij alle zelfbeheer-
scliiug verloren, en de toeschouwers,
clie niet wisten, wat zij er van moésten
denken, gingen een beetje achteruit,
zoodat hij i/j een wijden kring stond.
Zolts Jell was opgestaan van zijn kist
en staarde Charles met wijdgeopende
oogen aan.
Alleen de jonge man en zijn vader
bleven kalm; de eerste lachte Palzer
in zijn gezicht uit. De millionnair
stond cr met half gesloten oogen bij.
„Tweeduizend vijfenzeventig", zci
de Charles bedaard.
De afslager wierp Charles een haas
tigen blik toe, scheen iets to willen
zeggen, en wendde zich toen tot Pal
zer.
„Tweeduizend vijfenzeventig gebo
den, mijnheer", zeide hij. „Wie meer
dan tweeduizend vijfenzeventig? Wie
meer dan
Met een ruwe beweging trok Palzer
zijn jas open, en liet zich, zwaar adem
halend, op een canapé neervallen.
„Drieduizend vijfhonderd", zeide
hij met schorre stem, zonder op te kij
ken.
Een gemompel van toejuiching ging
a zj«> diep m li":. d-:zc
not werd. Hoe jammer, dat de zaal op
de-zeii mooien avond zóó le?? waB.
Mochten d? goedkoop© voorstellingen
van Het Tooneelverbond nog door
gaan en dit zal enkel afhangen van
de inteekening der leden dan wijs
ik nu ree"© met nadruk op „Meneer
Brotonneau'Want het voortreft el. ike
spel van Cor Ruys in deze zeer fijne
„comédi© de carractère" verdient
waarlijk grootere belangstelling. En
ook het stuk van De Fiers en De Gail,
levet, dat ik zonder voorbehoud hef
beste acht van alles, dat deze twee
auteurs hebben geschreven.
Het mag zeker verwondering baren,
dat dit stuk van De Fiers cn Do Cail-
levet niet vroeger in ons land is gege
ven. en dat. terwijl wij toch in Jan C.
de Vos de aangewezen acteur hadden
om Brotonneau te spelen.Gelukkig dat
Rnvs de waarde van dit „spel van
ironie" cn van zijn talent lieeffc weten
te peilen. Buys heeft, roden meneer
Brotonneau zijn „coup do maffere'? fee
mogen noemen.
Meneer Brotonneau is do geïncar
neerd© kantoorman, voor wicn heel heb
leven om zijn werk en zijn bank
draait, 's. Morgens precies om S mir
stapf. hii uit zijn huis Rue Saint Ho;
noré, op weg naar zijn kantoor. Bij
mooi weer neemt hij geregel Ti «lo rue
Rivoli, bij regen pvomeneert hij on
der de Kolonade. Eiken dag is voor
hem als de andere. Al het personeel
weet, dat klokslag 9 uur meneer Bro
tonneau op het bureau verschijnt. Zóó
is men daarvan overtuigd, dat heel de
bank in rep in roar is, als-Brotonneau
op een morgen er om 9 uur noo niet
is. Allen, van directeur lot den een
voudige n kantoórlooper toe Romen
ontsteld vragen, wat er wel aan do
hand mag zijn. Meneer Brtonneau niet
present dat is een even groot- won
der. als dat 's morgens om 9 uur plot
seling do zen zal ophouden te schij
nen. Dan eindelijk, tien minuten over
tijd. treedt hii binnen en men ziet da
delijk san héél zijn voorkomen, «ïat
een „schokkende gebeurtenis'" alleen
in staat was. van z.ijn dageb-ik-'
sclien plicht af te houden. Prachtig
was deze opkomst van RuysHet ver
driet stond als gekorven in zijn ge
zicht! Maar, „man van zijn plicht",
schrijdt hii al is liet met moeite
naar zijn lees:aar. Hii gast van <1©
eene telefoon naar de andere, geeft
san ieder etr üoyé zijn opdracl t. cocli
in heel zijn houding voe't ren, 'vo.fc
een moeite hem ditmaal deze g:ng
ko?t. Meer dan 5 minuten was Bv;
alleen op het tooneel. maar hoe v.i-.t
hii de zaal vast te houden met zhn
snelWelk een atmosfeer, heeft hij.
geheel alleen, ©m ztoh heen weten te
scheppenDie scène was kortweg s w-
bliem' Brotonneau had ons waar
achtig medelijden, voordat hii eigenlijk
nog iets had gezegd
Aan zijn directeuren geeft Broton
neau rekenschap van de oorzaa» van
zijn schromelijk' plichtsverzuim tien
minuten te laat op het kantoor! Zijn
vrouw heeft hem bedrogenHeel zijn
leven ligt in duigen. Dc directeuren
hooren wat confuus deze pijnlijk® be
kentenis aan. Deze verklaring ie,...
wat Fransch en zeker niet het sterkste
deel van het stouk, maar hoe voortref
felijk was weer Cor Ruys in deze
scène. Wat allicht bij minder goed
spel hopeloos belachelijk had kunnen
worden. werd nu bijna acceptabel.
Sléchts spelers van de' kracht van een
Féraudy en na Zaterdag durf ik
zeggen en Cor Buys zijn in staat ons
zulk een tooneel te doen aanvaarden.
Na deze dat ill to ,,iroïneoh"gQSolireven
scène volgen echter tooneelen van zoo
fijnen humor, als wij in tijden niet
over de Frausche grens hebben gok re
gen.
Brotonneau viiul onverwachts sym
pathie hij Louise Gervais, het typiste-
tje. de eenige, die zijn braaf karakter
geheel naar waarde weet te schatten.
Zij ook is ongelukkig geweest. Zij weet
dus wat het is. verdriet te hebben.
Brotonneau. geheel ontroerd door deze
bekentenis, neemt haar hoofd tusschen
zijn handen cn drukt haar eerbiedig
een zoen op het voorhoofd, als Thé-
rèse. zijn vrouw, binnenstuiftDe va
derlijke kus van Brotonneau is voor
Therèse de revancheMoest. Brotoiv
neau een scène maken, terwijl hij
zelf en het slot van het eerste be
drijf is. dytBrotonneau als de schuldige
daar staat met het brandend gevoel
van een oorveeg op zijn wangen.
Dit alles crensl aan het brlanhe-
ïïike. nietwaar! Dat wij Brotonneau
niet ridicuul vonder., dit wij zelfs
warme sympathie voor hem voelden,
kwam door het voortdurend prachtige
spel van Cor Ruys!
Het tweede bedrijf speelt ciie maan
den later. Brotonneau is in den zeven
den hemelLouise heeft in zijn huis
de plaats van Therèse ingenomen
Brotonneau is een ander ntcnsch ge
worden en hoe moot v/ae, dat weer
van Ruys!want voor het eerst in
zijn leven, weet hij, wat eigenlijk
liefde beteekent. Zijn eenvoudige bal
konkamer op de vijfde etage i« voor
hem liet paradijs geworden. Maar op
een Zondag verschijnt onverwachts
Therèse. Zij is door oen ander verla
ten en zii weet, dot Brotonneau baar
'niet in ellende z.al laten omkomen.
op uit het troepje kooplieden en uit
dragers, die hun twaalfuurtje en zelfs
hun eigen koopjes vergaten bij dieu
strijd om een schrijftafel, die zij tel
kens weer met verbazing bekeken. En
zelfs de afslager stond een oogenhlik
verbijsterd, ofschoon hij zich spoedig
weer wist te bohcerschen.
„Drieduizend vijfhonderd pond ge
boden voor de Chippendale schrijfta
fel", zcide hij, zijn hamer opheffend.
„En twintig begon Charles, de
hand opstekend. Doch zijn vader deed
een stap vooruit. „Laat dat nu eens
aan mij over", zeide hij bedaard. „11c
geloof, dat het tijd voor mij is, om
mij er mee te bemoeien. Vierduizend
vijfhonderd dollars, pond, bedoel ik",
zeide hij snel.
Allen keken op bij die nieuwe, kal
me slem, die toch zulk ceu vastbera
den klank had. De afslager bleef met
opgeheven hamer staan; Jell viel bij
na op zijn kist neder, en Palzer keek
verschrikt «over zijn schouder, alsof
hij opeeng een tijger achter liad had
hooren brullen.
De afslager kuchte eens en keek den
heer Freek scherp aan.
„Ik vrees werkelijk, mijnheer", be
gon hij, „dat ik kep u niet, en de
som is nog cl
„Heeft u hier een telephoon?" vroeg
de heer Freek, hem bedaard in de re
de vallend.
Do afslager boog.
Bn-tcnnc.su verteert in hevig?» twee
strijd hii staat Uissclien de twee
vrouwen, van wie de cone zich beroept
op de drie maanden van groot geluk,
de anJer op een samenzijn van twin
tig jaar.. Brotonneau wil geen van bei
den verdriet deen. „Kom, lach dan
weer!" zegt hii tot There-;© als hij
haar beloofd heeft een optrekje voor
haar te zullen huren. „Lach nu weer
zegt hii tot Louise, die bij geen pijn
kalt doea. En tusschen de beide
lachend© vrouwen staat Brotoilneao,
de goedige naïeve Brotonneau cn
hui'.t.
Hii meent, dat het leven zóó rustig
verder kan gaan mot Louis© en The
rèse onder één dak. Hij is vergenoegd
en wel te vree. wanneer hij hen als
vriendinnen te zamen ziet. Heerlijk
zooals Ruys daar door dc kamer trip
pelde, on, met een plunder gezicht, tel
kens weer zeilk voel me in mijn
schik!' Maar de brave procuratiehou
der. die altijd in de cijfers heeft gezo
ten en nooit iets van het „leven"
heeft begrepen, heoft geen rekening
met de wereld gehouden. Brotonneau
moet al heel gauw ervaren, dat, nie
mand -- zelfs de best willende niet
ongestraft de praatjes van de wereld
kan trotseeren „Brotonneau met zijn
twee vrouwen" is de risee van dc
beurs. Hii. de goedige, brave sul, moet
het hooren, dat, hij de „mormoon"
wordt genoemd. Weigert zelfs niet
mevrouw Lardier een. dame, op wier
levensgedrag heel wat te zeggen valt
bij Brotonneau aan huis te komen,
omdat zii ©en „fatsoenlijke vrouw" isï
Van wérkelijk zeer fijne „ironie" zijn
dc tooneelljes, waarin het Brotonneau
duidelijk wordt gemaakt, dat hii 'Jt
Louise, èf Therèse verdriet moet doen.
Louise heeft hem lief cn offert zich
daarom voor hein op en als Therèse
Brotonneau aan het- slot weer zijn
chambercloak aantrekt en wij haar met
Cótesle. d© meid. buiten hooren kij
ven. dan begrijnen wij, dot het met
het geluk van Brotonneau voor goed
gedaan is.
Cor Ruys heeft Brotonneau tot een
waarachtig menscli vour ons ge
naakt. Het ontzaglijk moeilijke van
r-ze rol is. de klip van het belnche-
Eikc steeds te omzeilen. Dat wij op het
laatste moment, toen Brotonneau z^o
zlriig ari een offerlam daar stond op
1; -1 midden van het tooneel. niet lach
ten. doch waarlijk medelijden met hem
voe'aon. v.-s te danken aan het zeer
mco:3 spel van Ruys. die hiermee
toonde, tot welk ©er. fiïn karnkterspe-
le. hii rirü heeft ontwikkeld
Ons verslag is reeds zoo uitvoerig,
dat wii over het soel der anderen zeer
kort moeten zijn. Laten wii dus aïlcen
moven zeggen, dit. .Tan C. de Vos Jr..
Willem Ruys. "Pierre Perin. Henri
Poolman ia. Poolman vooral'.
Julie Meyer. Annie WryJdiik en
Juliette Roes voor ©en goede omgeving
zorgden, en dat de regie van Broede-
let zeer te prijzen viel. Een stuk, dat
wii rog eens te Haarlem hopen te
zien. Maar dan voor een volle zaai
J. B. SCHUIL.
Plaatseiijk Gomité voor
Neutraal Overheids
personeel
Openbare protestvergadering
I-Iet Plaatselijk Comité voor Neutraal
Overheidspersoneel had - Maandagavond
ia het geibouw van den Protestanten
bond een openibare protestvergadering
belegd, die zeer druk bezocht was. On
der de aanwezigen waren verschillende
Doel van de vergadering was te pro
testeeren tegen de bezuinigingsplannen
der regeering.
De heer G. van der Mije, voorzitter
van het comité, opende de bijeenkomst
met een kort woord, waarin hij o.m. ge
waagde van het intrekken van art. 40 van
het Bezoldigingsbesluit en van het feit.
dat - d© Kamers van Koophandel naar
spr. zeide, in den laatstcn tijd een
„Hetze" tegen de ambtenaren voeren.
Maar de Nederlandsche ambtenaren, al
dus spr-, zijn niet van plan zich te laten
terugtrappen naar hun armoedig be
staan! je van vóór den oorlog! (Applaus.)
Hierna was het woerd aan den heer
Van der Toorn, gepensioneerd overste
der marine, die als marine-specialiteit
en als lid van het Anti-Ylootye: Comité
over de Vloo'.wetpiannen der regecring
het woord voerde.
Spr. sprak als zijn oordeel uit dal als
het Vlootwet-ontwerp wet wordt, alle
koloniën, de Oost zoowel als de West,
verloren zullen gaan.
Als de Vlootwet cr komt, zullen de
kosten voor de Zeemacht in 1933 tot
minstens 120 millioen gulden per jaar
zijn gestegen, en deze zullen zoo hoog
blijven of nog hooger worden.
Het is zaak dat men weet. wat leger
cn vloot aan het iacd hebben gekost cn
verder aan het land zullen kosten. Dc
uitgaven voor Oorlog en Marine van
1914 tot cn met 19:3 hebben bedragen
2.1:7.300.000 gulden, dit is dus een be
drag van ruim 212 iiMÜioen gulden per
„Daar in den hoek, mijnheer", ant
woordde hij. „Daar ginds bij de pia
no'
„Daar zal ik even gebruik van ma
ken", zeide de heer Freek. „Mag' ik
vragen ik ben vreemd in Engeland
welke bank hier het dichtst bij is?"
De afslager keek hem verbaasd aan,
„Er zijn verschillende banken hier
in dc buurt, mijnheer", zcide hij.
„Wacht eens", zcide de heer Freek,
„de bank van Lloyd is niet ver van
hier. Misschien is u bekend, niet den
heer Belson, van Lloyd's Bank?"
„Ik ken den heer Belson zesr goed"
zeide de afslager. „Als de heer Bel
son
„Dat zal hij .zeker doen", zoide de
heer Freek rustig. „Als u iemand wilt
zenden, om te vragen, of hij hier wil
komen, of u wilt hem zelf telephonee-
ron, dan zal hii zeker wel ©en goed
getuigenis omtrent mijn betrouw
baarheid willen afleggen. Zeg hem
maar, dat John Freek hier is en een
meubelstuk wil koopen. Ik heb Item
kort geleden nog gesproken, en ik denk
niet, dat hij mijn naam vergeten zal
zijn".
,,U zegf, dat u hem kort geleden
nog g:-sproken hc-eft, mijnheer?" vroeg
de afslager, den millionnair aan
kijkend.
„Ja, zeker", antwoordde Freek.
De afslager fluisterde een klerk iets
in, die naar de telephoon aan het eind
INCEZONOEN MEDEDEEUNCEN
a 60 Cts. per regel.
Carr's Moutbrood
Het natuurlijke versterkingsmiddel
der spijsverteringsorganen. Iedere so
lide bakker bezorgt het U,
jaar. Bij dit enorme bedrag van 212
millioen gulden ïijn dc kosten voor de
Zeemacht ia Ir.die uit de Indische Be-
grooiing m-g buiten beschouwing gela
len, Ons land ral op den duur onmoge
lijk iu staat zijn zulke kosten verder te
dragen.
Voor al dat geld is de zeemacht slechts
dc gelukkige bezitster van wat oud
roest geworden.
Wat zal de zeemacht nu inderdaad met
de Vlootwet tol en met 1933 aan het
land kosten? Deze zal kosten minstens
een bedrag van één duizend 200 millioen
gulden. En wat zal men daarvoor krij-,
gen? Daarvoor zal men krijgen een zee
macht, die in Indië in het bezit is van
waardclooze steunpunten en van een
klein-matericelvlöot, die feitelijk ook
geen waarde heeft,
Men zal in den volsten zin van he(
woord hebben een „uiterst minimum",
dat iseen groote nul! meende 'spr.
Elk steunpunt voor de vloot in Indid,
dat is te Tandjoeng-Priok, Soerabaya,
Makasser cn dat in den Riouw-Archipel,
zal minstens 200 5 300 millioen gulden,
dat is dus in het geheel minstens nog
één milliard kosten. Ook de klein-raa-
tericelvloot zal geheel moeten worden
herzien. Dc Marine zal in dit geval min-
stens tivec duizend vijf honderd millioen
gulden aan het land gaan kosten.
En dan nog is het zeer c'c vraag of
daarmede iet; voor dc verdediging van
Nedcrlandsch-Indië kan worden be
reikt. Feitelijk is de bedoeling toch om
de Buitenbezittingen geheel aan hun
lot ov'er te laten, want voor
dc verdediging daanaa zal niets
worden gedaanmen wil zich
dus bepalen tot het behoud van Java,
maar het is cea open vraag als een
vijand bezit heeft genomen van de
Buitenbezittingen, hc.e of dc bevolking
van Java zich dan zal houden. Zal dez^
Men moet dc quaes tic. w aarom het
gaat. ging spr. voort goed beschouwen
van alle franje ontdaan cn dan zeg ik
dat het Lij mij onomstootelijk vaststaat,
dat mei deze Vlootwet Ncóerlandsch-In-
dié verloren zal gaan. Het ergste is ech
ter. dat de mogelijkheid geboren wordt,
dat enkele oorlogsfar.atiekon Nederland
op een gegeven ©ogenblik mede in een
oorlog ïullcn sloepen.
Daarom moet de Vlootwet die zal lei
den tot een economischcn zelfmoord,
van de baan, cn men moe: de verdedi
ging van Indië op geheel andere wijze
goed cn deugdelijk organisecren. Vol
gen; overste Schep, die onlangs een ar-
tik.-l schreef in „Onze Eeuw", moet dc
verdediging van Ineke worden gevoerd
door dc landmacht cn vooral door de
luchtmacht.
„Weg met do Vlootwet!" zoo eindigde
spr. zijn op hart^tochteiijken toon uit
gesproken en luide toegejuichte rede.
Daarna was het woord aan den heer
II. Freon, bondsbestuurder van den Cen-
tralen Bond van Ambtenaren bij dc Pos,
terijen, Telegrafie en Telefonie.-
Spr. wees cr op, dat vertrouwen in do
regeering noodig is, anders is een goe
de samenwerking tusschen overheid en
ambtenaren niet noodig. Dat de regee
ring nu haar woord moet breken, doet
haar pijn, zeggen dc regeeringsgezinde
bladen, maar zoo erg is het niet, meent
spr. Dc regeering stelt zich alleen dc
vraag „Met hoe weinig kan ik van de
ambtenaren af1" Dc minister Colijn kon
digt nu aan belasting naar draagkracht,
maar .wij weten ah wie dan het meeste to
dragen zullen hebben!
De financicelc toestand van het land
wordt nu zoo slecht genoemd, maar het
nationaal vermogen bedroeg in 1903
ruim 540S millioen, in 1914 ruim 76S0
millioen en in 1922 ruim 132S4 millioeal
Dat gaat dus nog al. oordeelde spr.
Welke groote middelen ziet de regee
ring nu om Nederland te redden, behal-
\e dan de verlaging der ambtenaarssa
larissen? Belasting op tabak, thee ca
rijwielen! I? daar nu een „sterke ci2a"
voor noodig?
50 millioen wil 'de regccring winnen
door „reorganisatie cn inkrimping van
den Staatsdienst''. Dit middel zat talloos
velen ontslag bmorgen cn geheel broo-
dcloos maken. Het is nu al begonnen
met de schrijvers bij de Post. Het rege
len van de looncn naar de plaatsëlijke
emstar.cighcden zal eer. ramp zijn voor
de lagere ambtenaren.
Spr. trok een vergelijking tusschen de
in parürukercn dienst ca ce salarissen
der ambtenaren. Stelt men de looncn in
1914 op loo, dan zi;n te Haarlem dc typo
grafen nu gekomen op 236. dc machine-
zetters op 229. dc timmerlieden op' 268.
de metselaars <«ak op 2ÓS en de bakkers
op 500. Daartegenover slaat dat de la
gere ambtenaren zijn opgeklommen tot
aiö. het middelbaar perscr.ccl tot 1S4
ca do Loogcre ambtenaren tot 159.
van de za3l ging.
Nu echter sprong Palzer, die onl»-
wegelijk, mot g.bogen lioofd was blij
ven zitten, mei vlammmde oogen op.
„Behoort die schrijftafel aan mij
of niet?riep hij, „of hoe lang zal dia
komedie neg voortduren?"
D© afslager strekt© bedarend de
hand uit.
„Een ©ogenblikje, mijnheer, een
oogonblikje verzocht hij. „Do --
hm omstandigheden zijn c-enigszins
zonderling, dat moet ik erkennen. D©
verkoop is ongelukkig onderbroken,
dat is waar, doch men moet ons na
tuurlijk toestaan, d© gewone voorzorgs
maatregelen to nemen, .wanneer or
zoo onverwacht hoog geboden wordt,
en heeroii, met wio \v;j nog nooit het
genoegen luidden, zaken t© doen
„Loop naar tl© maun met je voor
zorgsmaatregelen!" viel Palzer uit,
met gebalde vuisten woest om zich
heen kijkend. „liet is hier een nest
van schurken, en het is niets dan een
complot om mij af 1c zotten. Dio
schrijftafel behoort mij toe en ik eisch
haar op".
„Niet voor dat zij u toegewezen is,
(mijnheer", antwoordde ds iafslager
waardig.
Daar kwam de klerk haastig aan-
loopen en fluisterde hem iets in. met
©en 1>ewondercnden blik op Charles
en zijn vader.
D© afslager luisterde en hief snel
