Ratiné Winterjas
J, A, STAATS, Kleermaker
te Berlijn het antwoord overhandigen.
Over dit antwoord valt nog niets posi
tiefs tc vermelden, doch vernomen wordt,
dat het duidelijk xal doen uitkomen, dat
de Bcicrsche regeering bereid is tot on
derhandelingen, ricl" daarbij echter op
het standpunt stellende, dat Be-.eren de
grondwet niet hee.fr geschonden. Wat
betreft de kwcstic-Von Lossow is moet.
lijk tc verwachten, dat Beieren zijn
standpunt zal prijs geven. Men ver
wacht een oplossing van de crisis niet
voor het einde van deze, of het begin
fier volgende week.
Uit Beieren.
Naar uit Miinchen wordt gemeld,
zijn de deelnemers aan de geheime
communistische vergadering van 20
October, in het geheel 34 personen,
thans allen gearresteerd. Daar zich
onder het in beslag gcuomen materi
aal ook een uitgewerkt plan voor liet
vernielen van de spoorlijnen bij het
station to Münchcn bevond, is een oin
vangrijk strafproces tegen de gearres
teerden tc verwachten.
Een waarschuwend woord van
Vandervelde.
>,"Wij hebben do Koer bezet. Wij
hebben Duitschland voor de derde
maal doen zwichten. Wij zien aan alle
zijden het Duitsche Rijk instorten en
onze generaals verleenen dc hulpzame
hand.'' Aldus zegt oud-minister .Van
dervelde in een artikel in dc „Pcuple",
waarin hij het- bijeenroepen van het
parlement eischt om dc jongste ont
wikkeling van den toestand ie be
spreken. ..Is heb niet voldoende dat
de heeren Theunis en Jasper door hun
officicusc ambtenaren doen mededee-
len dat-alles wel gaat, dat België s
faam met den dag groeit, dat zijn
onafhankelijkheid tegenover JPoin-
caró zoo groot is als zijn invloed bij
Lord Curzon, dat Duitschland zelf de
openhartigheid, eerlijkheid en gewe
tensbezwaren, waarmede de Belgischo
regeering onzijdig blijft tusschen de
Rïjnlandsche Bormsen en het regelma
tig gezag van een regeering, die zij
erkent-, naar waarde schatHeeft men
het niet te Duisburg gezien, waar ge
neraal Bnurain de Schupo's ontwapen
de? Ziet men het niet te Aken waar
de Belgische gendarmen de aktivisten
gewapend laten rondloopen en de
Duitsche politie gevangen nemen 1"
„Maar wie zal betwisten", zoo laat
hij er op volgen, „dat de Fransch-
Belgische politiek de schadeloosstelling
eiken dag onzekerder, dus onmogelijk
maakt?" En hij vraagt of er „in den
schoot van de Belgische regeering geen
mannen tc vinden zijn ik zeg niet
om te begrijpenzij begrijpen allen
maar om te durven zeggen dat, niette
genstaande alles, Europa een groot
lichaam is. waarvan al de deelen soli
dair zijn, dat België, al ware het alleen
maar voor de industrieels afzetgebie
den, zich niet de weelde kan veroor
loven zestig millioen zijner buren aan
verval en anarchie overgeleverd to
ziendat, vroeg of laat, en denkelijk
eerder vroeg dan laat het verval van
Duitschland in België vreeselijke ge
volgen zou veroorzaken!"
„Wij kunnen, wij moeten in alle ge-
Val", zoo besluit Yandcrvelde, „reken
schap vragen aan onze regeerders wier
zwakheid eindigen zal met nog afschu
welijker te zijn dan de kwade wil van
hen. die hen meeslepen. Na lang over
leg hadden zij besloten onzijdig te blij
ven tusschen de aktivisten van Aken
en Duisburg en de overheid, die ze
erkend hebben. Hoe werd dit besluit
nageleefd
Wat deden zij met deze neutraliteit,
'die overigens slechts gekschecrderij of
schijnheiligheid wasV'
""Wellicht zijn de Kamers de meening
toegedaan dat uitleg verstrekt moet
gorden.op al deze punten."
Wat dc quaeslie der Duitsche schade
loosstelling betreft, blijft dc voorgeno
men
conferentie van experts
de aandacht vragen.
De Britsche Tegeering is zeer vol
daan over dc eensgezindheid, waarmede
,de Fransche, Italiaansche cn Belgische
legecriagen zijn ingegaan op het voor
stel inzake een commissie van experts
tot'verderc bestudeering van de kwestie
ider schadevergoeding, met medewerking
van Amerika. Dit onderzoek zal, zooah
bekend, geschieden onder de auspiciën
van de Commissie van Herstel. Blijk
baar wordt er geen poging gedaan om'
Poincaré tc bewegen, af tc ziea van de
door hern gestelde voorwaarden. Do
Volgende s'.ap zal zdin de Amcrikaansche
regecring in kennis tc stellen van de ge
allieerde overeenstemming, hetzij door,
middel van een Britsche n
alle geallieerden of door verschillende
gelijkluidende nota's der afzonderlijke
geallieerden. In sommige kringen wórdt
het denkbeeld geopperd, een Amerikaan-
schca expert uit tc noodigen, als voor
zitter van de commissie van onderzoek
te willen fungccrcn. Te Parijs is dc op
merking gemaakt, dat bet onderzoek, zoo
al niet te Parijs zelf, te Berlijn zou moe
ten plaats vinden. De Amerikaansche
gezant heeft hier Dinsdagmiddag op het
ministerie van Buitenlandsche Zaken
een onderhoud met lord Curzon gehad.
Uit Washington wordt geseind
Tot op heden heeft men hier den tekst
van het Franscbe aalwoord aan Groot-
Brittannië nopens een internationale
commissie nog niet ontvangen, alhoewel
beweerd werd, dat de Fransche zaakge
lastigde te Washington reeds sedert ver
leden Vrijdag in het bezit van dit ant
woord was..
Voor eg aleer de president en de
staatssecretaris over dit antwoord heb
ben kunnen oordeclcn, is er niets te ver
wachten van dc houding der Amerikaan
sche regeering. Ondertusschen is er ech
ter weer oppositie opgedokeg tegen de
kwestie van de deelneming van Ameri
kaansche vertegenwoordigers aan het
onderzoek naar Duitschland's betalir.gs-
vermogen in ten vorm van senator Hi
ram Johnson, die het het beste vond
President Coolidge ccn beentje te lich
ten bij de C3adidaatstel!ing voor het
presidentschap.
Johnson moet te kennen hebben gege
ven, dat iedere Amerikaansche deelne
ming in de kwestie der schadevergoe
ding Amerika door een achterdeurtje
zou voeren in Euroneesche verwikkelin
gen.
Mac Cormick. de meest vurige voor
vechter van Amerika's isolatie, vergat
zich zoozeer, dat hij Poincaré bitter aan-
viel en het een schandalig gerucht noem
de, dat de Amerikaansche bankier Pier
pont Morgan zitting zou nemen in een
internationale commissie van onderzoek.
Stadsnieuws
ZANGUITVOERING „LEGER
DES HEILS."
"Voor een geheel gevulde zaal gaf dé
Hoofdkwartier-zangbrigadc yan het
Leger des Heils. bestaande uit officie
ren on goëmloyeerden, werkzaam aan
het Nationaal Hoofdkwartier te Am
sterdam en uit zoons en dochters van
daar arbeidende stafofficieren. Dins
dagavond in het gebouw van den Pro
testantenbond een goed geslaagde uit
voering.
Het koor bracht verschillende num
mers van liet rijke programma, waar
uit een keuze werd gedaan, op uitne
mende en muzikale wijze ten gehoo-
re. De samenzang ie uitstekend er.
zeer zuiver, de uit, den aard der zaak.
eenvoudige wijzen (alleen gecompo
neerd en gearrangeerd door Heilsol
daten. onder wie vele leden der Bri
gade) werden onder de kalme leiding
van Komm3ndani-Kapitc-in Claeys
prachtig uitgovoerd. Dat het koor over
eenïge buitengewoon goede stemmen
beschikt, bleek bovendien nog uit de
mooie solo's en duo's van Kapiteine
Claeys. zusier van den dirigent, Adju-
dante Peters en broed ei- Smallegan-
ge. Kapitein Claeys deed zich boven
dien als geÉchoold organist kennen,
(verder had hii ook de begeleiding op
de piano voor zijn rekening genomen)
en broeder Smallegange a!s uitmun
tend solo-viohst.
Er was dus afwisseling genoeg.
De leider der Brigade, majoor Ro-
nitz. sprak telkens een opwekkend
woord en ook eenieo leden der Bri
gade hielden korte tospraken, zooals
dat op bijeenkomsten van 't Lager ge
bruikelijk is,
Er werd gecollecteerd len bate van
de „Nationale aanvrage" van hst
Leger des Heils.
Naar vernomen wordt, hebben ver
schillende mijndirectics in het Roerge
bied, onafhankelijk van de onderhan
delingen van de Stinnesgroc-p met. de
bezetting, een overeenkomst met de
Pranschen gesloten omtrent de 'leve
ring van herstel kolen, volgens welke
deze mijnen de door dé Pranschen ge-
eischte 40 ipCt. kolenbelasting zullen
betalen. Het betreft in hoofdzaak mij
nen, die onder buitenlandschcn invloed
staan, o.a. de „Bergwerke A. G.
Dahihusch" in Gelsenkirchen. waar
van het aandeelenkapitaal bijna uit
sluitend in Belgische handen is verder
twee mijnen, die door Franscb kapi
taal gecontroleerd worden, en verschil
lende mijnen op den linker Rijnoever.
Wat de Phoenix betreft bestaat de
kans, dat op grond van de overeen
komst van het Otto Wolff-consortium
met de Commissie van Herstel voor
deze onderneming binnenkort de moge
lijkheid geopend zal worden de kolen-
productie te hervatten.
Verspreid nieuws
EEN KABINETSCRISIS IN SELGIë
IN ZICHT?
De „Métropole" weet mede te dec
len dat de heer Van de Yijvere, minis
ter voor economische zaken, zal aftre
den. Zijn ontslag zou echter dat van '6
geheelo ministerie met zich slepen.
Van de Vijvero zou in de directie
eener nieuwe financieele onderneming
worden opgenomen.
Volgens de „Soir" betreft het
slechts de opheffing van het ministe
rie van economische zaken, dat over
twee andere ministeries, justitie en
binnenlandsche zaken, zou worden ver
deeld.
UIT TURKIJE.
Ismct Pasja heef: het aanbod van der.
nieuwen president der republiek Angora
aangenomen om een kabinet te vormen.
INCEZONDEN MEDEDEELINCEH
a 60 Cts. per rogel.
naar maat f 50.
Solide stof, elegante afwerking.
Pletor Klesstraat 34, gastoten huis.
HET VERKEERSVRAACSTUK.
De groote zaal van het gebouw „Het
-Blauwe Kruis" was Dinsdagavond
[voor een flink gedeelte gevuld met in
specteurs en agenten van politie, uil
Haarlem en omstreken, die kwamen
i luisteren naar een redo van den heet
IE. C. J. Staal, inspecteur van politie
eerste klasse bij liet vervoerwezen te
Amsterdam, over „Het Verkeersvrnag-
'stuk". Mei Ie aanwezig warcn.de Com
missaris van Politie, de heer E. 11.
iTenckinck; oenlga raadsleden uit I-laar
lein en Schoten, de lieer Imrnink na
mens de directie der N. Z. 11. T. M.
Ook de inspecteur van politie te Scho
ten. de heer Adriaanse, gaf een blijk,
van belangstelling.
De voorzitier, de lieer K. Tijstennan
opende de b.jeenkomst met een woord
van welkom, speciaal toe de autori
teiten en inspecteurs. Hij herinnerde
aan de belangrijkheid van liet ver-
keersvraagstuk, mede door het steeds
toenemend snel vervoer van vracht
auto's en autobussen. Daarom heeft de
Politie- Studie- De'lmting- en Propa-
gandaclnl) „Haarlem en Omstreken"
deze bijeenkomst uitgeschreven. Daar
na verleende hij liet woord aan den
heer Staal. Deze bepaalde zich eersc
geruim en lijd lot de'geschiedenis en
ontwikkeling van het verkeer in Am-
i sterdam. Vroeger geschiedde het ver-
jvoer hoofdzakelijk per schuit en per
slee. Volgens de toenmalige Keur
mocht de bestuurder niet op de slee
'zitten, maar moest hij er naast loo-
■pen. Later kwamen de koetssleden, "die
niet. veel hinder-veroorzaakten. Ten
slotte do reiswagens. Dit waren de ver
voermiddelen buiten de slad. In de
stad reden do aanzienlijke toen in hun
karossen. Daar werd in 1630 al veel
over geklaagd. Dit werd op het laatst
zóó hinderlijk, dat in 1634 het rijden
met karossen c-n koetsen geheel verbo
den werd. Deze Keur werd eerst wel
irouw opgevolgd, maar later .deed men
alsof ze niet geschreven was. Ir. lt>42
én 1647 werd de Keur dan ook nog
eens bevestigd. Het rijden met deze
wagens kon evenwel niet meer belet
worden. In 1663 werd van overheids
wege reeds meer toegevendheid be
toond. maar niet ten opzichte van nau
we punten en scherpe bochten, ln'1736
werd te Amsterdam het riiden met ka
rossen weer toegestaan; de eigenaars
:toen reeds 435) moesten evenwel kalm
rijden en belasting betalen. Van dit
tijdstip af is het verkeor geheel en
voorgoed vrijgelaten.
In het- jaar 1890 deden de vigelante
en omnibus hun intrede. In da,t jaar
raakten ook de fietsen {toen nog velo
cipedes genoemd) in gebruik. Veel ge-
vaar veroorzaakten die evonwel niet,,
waut de fietsende slagersjongens bje»
stoud6n toen nog niet.
Groote omkeer werd in het wezen-
der vervoermiddelen gebracht, toen de
benzine- en oliemotoren kwamen. Dat
was in 1SS6) De eerste elecfrische mo
tor in Amsterdam reed in 1879; daar
achter reed een opiyi aanhangwagen.
Eerst in 1200 kwam de eerste electri-
scho tram. Amsterdam telt nu reeds 22
lijnen met 733 wagens. Verder 15-000
handwagens en 3200 wagens, door
paarden getrokken. Dit wat het ondor-
wetsch verkeer betreft. Thans rijden
ook in Amsterdam gemiddeld 3700 mo
torrijtuigen en 160.000 rijwiel per dag.
Do heer Staal liet verschillende fo-
lo's diet verkeer, betreffende) uit Am
sterdam zien en ter vergelijking ook
foto'8 uit- Parijs, Londen. Berlijn en
No-w-York.
Het verkeer is in Amsterdam nu zóó
toegenomen, dat- gedurende heel druk
ke uren het rijden met- handwagens
verboden is. In ons land maken de
nrorlo .menschen van het- riiwiel ge
bruik, in Parijs van de autobus. Ook
in New-York heeft het verkeer zoo da
nige afmetingen aangenomen, dat de
hoofdcommissaris van politie ovor-
weegt, om geen rijvergunnningen meer
tc verleenen. De voetganger, die daar
op sommige uren de straat wil over-
sicken, doet eigenlijk het beste, dit
maar over de kappen van de auto's te
doen.
Ooit in Amsterdam is het autover
keer soms groei. We zagen een plaatje,
waarop. 600 auto's stonden afgebeeld,
itnands op de ruimte bij het Stadion
tijdens ilen voetbalwedstrijd Holland-
Belfrië in het vorig jaar.
Voor het prestige der politie, en om
de wet geen doode letter te doen zijn,
achtte spreker het gewenscht-, de bor
den met maximum snelheid zooveel
mogelijk weg to nemen, behalve na
tuurlijk op heel drukke punten. De
wegen en het snelverkeer zhn aan el
kander ontgroeid. Daarom is het wen-
schehjk, dat men bij het aanleggen
-.au straten en pleinen rekening njet
het snelverkeer houdt. Goed werk kan
- - zoonis in Amsterdam gebeurt een
Yerkeersccmmissie verrichten, als deze
inaar permanent worilt.
Waar eenigszins mogelijk moeten
vluchtheuvels worden aangebracht,
want die regelen als van zelf het ver
keer cn zijii heel goed voor de voetgan
gers. die tegenwoordig heb moeste ge
vaar veroorzaken.
De kinderen moeten op school reeds
op dc beteekenis van een goed geregeld
verkeer op straat attent ge-maakt wor
den.' Vroeg geleerd, oud gedaan, zegl
immers hel spreekwoord.
De heer Staal ontving luid ap
plaus.
Na afloop van zijn rede kreeg de
Officier van Justitie, de heer Von
l.uben Seis, die even vóór de pauze
gekomen was. het woord. Deze wees
op do groote beteekenis van het Ned.
.Genootschap tot zedelijke verbeter in?
.del' gevangenen, dat thans zijn 100-ja-
rig bestaan viert en in November een
feestavond in den Schouwburg aan
den Jansweg geeft. Spreker wekte tot
bezoek aan dit feest en tot financieelci
en morealen steun van het Genoot
schap op.
De voorzitter bracht woorden var
ii: ni; tot. de heeren Staal en Von
Luhen Seis" en ook tot den hoer Bak
ker. onderwijzer te Schoten, die zich
belangloos beschikbaar had gesteld
yoM' het -bedienen der lïchtbéeldehlam'
tahni.
EEN BOTERBOER AANGERAND.
In de Kleine Houtstraat werd Dins
dnfemiddag een boterboer door twee
beschonken personen aangevallen en
mishandeld.
De jas van den man -werd geheel
stuk gescheurd. De politie stelt een
onderzoek in. I-Iaav zijn de dadera
bekend.
EENAVONTURIER VAN 14 JAAR.
Dinsdagavond bracht een burgety
een jongen van li jaar aan het poli
tiebureau, die zich bij Heck's lunch
room voor nachblpgies had aange
meld. Hij gaf voor, ec-n wees te zijn,
die te Haarlem in het bloembollen-
kweekersvak wilde gaan. Hij had
ruim f 77 op zak, wat de politie nog
al verdacht voorkwam. Na een inge
steld onderzoek, bleek, dat het jong-
mensch heelemaal geen wees was,
maar 's Maandags het ouderlijk huis
ontvlucht was, na uit vaders porte
feuille f 95 gehaald te hebben. De jon
INCEZONOEN MEDED EELINCEN a 60 Cts. per regel.
gen had zich al racer aan diefstal
schuldig gemaakt. Hij is naar de
ouders teruggebracht- die in Helmond
bleken te wonen.
DRANKBESTRIJDING.
Men schrijft ons
Dinsdagavond, hield Loge „Plaafs
oor AJlen" no. 64 der I.O.G.T. haar
eerste openbare vergadering in dit
saïz-oen. in haar vergaderlokaal in het
gebouw van den Ned. Prot. Bond.
Als spreker trad op Dr. Roorda, die
op zeer duidelijke een leerrijke wijze
uiteenzette do schadelijke invloed om
het alcohol gebruik zoowel geestelijk
als lichamelijk en vooral wees op do
groote verantwoordelijkheid van aico-
holgebruikers voor het nageslacht.
Ook besprak Dr. Roordeop welke
wijze zijns inziens het beste het
drankgebruik kon bestrijden. Een
mooie serie lantaarnplaten verduïde-
Ikt-e de rede. Daar zeer velen belang
stellenden wegens plaatsgebrek moes
ten worden teruggezonden. lioopl
..Plaats voor Allen" binnenkort een
tweede avond over dit onderwerp te
kunnen beleggen.
VOLKSBOND TECEN DRANK-
MISBRUIK.
Aangemoedigd door de groote waar
deering. die daaraan in den vorigen
winter ten deel viel. besloot- het be
stuur der afdeeüng Haarlem van
dezen bond ook thans weer tot-het
organiseeren van een z.g.n. bloembol
Ienwedstrijd onder srhoolkinderen on
voorts om. behoudens goedkeuring der
betrokken autoriteiten, voor de be
volking der strafgevangenis een zang
uitvoering te doen houden door het
dameskoor, dót zich ook thans, even
als de vorige maal welwillend daartoe
beschikbaar stelde.
ORGELBESPELINC CROOTE KERK.
De orgelbespelingen van Dinsdag- en
Donderdagmiddag in de Groote Kerk
door den heer George Robert, zijn
terecht vermaard. Dinsdagmiddag
sine het laatste concert van dit sei
zoen.
Daar werd heel veel belangstelling
voor betoond. Een groote menigte
kwam luisteren naar het spel van G.
Robert'en Jos. de Klerk. Het is trou
wens 'altijd tlë moeite waard, in de
Groote Kerk té zijn, want daar" krijg
ie. 'li'éhalve het muzikale genot, an
tieke mooie dingen te genieten.
Hoe mooi valt niet het licht door
glas-in-lood-ramen. Tiet wordt ver
deeld gebroken en gekleurd, en vult
met heel veel tinten de groote. stille
kerk.
Het eerste nummer van het pro
gramma Ciacona d. kl. t, van Joh.
Paclielbel. werd met groote vaardig
heid en veel toewijding uitgevoerd.
Aan het Largo uit de eerste Sonate-
van J. S. Bacil, verleende Jcs. de
Klerk als fluitist zijn medewerking.
Het was van een groote schoonheid.
De Groote Kerk-acoustiek leent zich
goed voor een fluit-nitvoering. De
klank was vol en warm en ging ge
dragen door heb kerkgewelf. Op inge
komen verzoek speelde George Robert
het Concert F. gr. t. van G. Handel.
Het adagio vooral boeide. Het deed
denken aan orchestrate muziek en
werkte suggestief.
•Tbs. de Klerk deed zich nogmaals
hooren in Adagio uit het le Concert
an W. A. Mozart.
Zijn talent kwam hier meer tot
uiting dan in Largo. De begeleiding
was af.
Ook op ingekomen verzoek, deed
George Robert nog Pnssacoglia c. kl.
t.. van J. S. Bach hooren. Dat was
zeer mooiMen gonoot daarvan.
Tenslotte dit:
Een kerkconcert heeft iets voor op
een schouwburgbezoek, omdat er door
banaal handgeklap. die fijne, licht
breekbare stemming die ontstaat door
contact tusschen kunstenaar en toe
hoorder, niet moedwillig gebroken
■ordt.
PERSONALIA.
Voor het examen vrije- en orde-
oefeningen zijn geslaagd de dames A.
Schollz. M. '.an Nieuwcnhuizen en A.
Tol en de heeren A. SaLÏeé, H. v. d.
Wacrdt en E. van Zcest, allen te Haar
lem.
- De Bisschop van Haarlem heoft
benoemd tot kapelaan te Haarlem
(J. Joes de Deo; den weleerw. heer C.
Vis, die kapelaan was te Middel-
Uitgaan
- BUDAPESTER STRIJKKWARTET.
Op het eerste der vier Abonnements
concerten van het Concertbureau Hans
Auguslin in den Schouwburg Jansweg
te Haarlem op Donderdag 8 November
xai optreden hei hier te lande zoo ge
vierde Bucapesier Strijkkwartet (tHauser-
Pogany-Ipolj-i-Soc). waarover de Nieuwe
Courant in Den Haag liet volgende
schrijft: „Hei Budtipesier Strijkkwartet
neemt voor ons een geheel aparte plants
in onder de groote Strijkkwartetten, die
wij hot voorrecht hadden te leeren ken.
nen. Allereerst door zijn innerlijke cul
tuur. Het wezen dezer vier kunstenaars is
anders, naar 'het ons voorkomt, geestelijk
van meer beteekenis en van dieper in
houd. De Eudapesters geven ons muzi
kale schoonheid en spontaniteit, verpuurd
cn veredeld, gekristalliseerd tot een schoon
heid van hooger orde.
Op do volgende concerten zullen optre
den de Finsche bariton Hclgo Lmdbcrg
met dén Fbisclien pianist Kosti Vehanen,
Amerika's grootste violist Albert Spalding
met den voortref'felijken Franschen pianist
Aiidrfi Benoist en het fijne Wendling-
Qifarieu (Beethoven-avond).
KAMER MUZIEK.A VOND TOONKUNST.
Vrijdagavond a.s. za! in den Stads
schouwburg, de eerste Kamermuziek-
avond plaats vinden van de 5Iij. lol Be
vordering der Toonkunst.
Ais soits: zal optreden de vioitsl Jac
ques Th:baud.
Tot een beperkt aantal zijn nog abon
nementskaarten voor de concerten (Thi-
baud, viool; Leauer Kwartet; Lidia Kin-
derm arm. zang; Mevrouw Chailley,
piano; Jeanne JIccijovet, zang), verkrijg-
baar bij het concertbureau 'Vermout.
Edith von Schrenck,
De Russische danseres Edith von
Schrcnck komt volgende weck weer in
ons land en maakt onder auspiciën der
Intern.- Concertdirectie Ernst Krauss
een tournee door ons land. De reeks
dansavond-en zal beginnen op Maandag
5 November te Haarlem in den Jansweg-
schouwburg. Een tweede avond met een
nieuw programma zal aldaar plaats heb.
ben op 15 November.
zelfs passagiorstreinen, met zich dra
gend een paar dekens in zeildoek ge
rold. Zij zijn onafhankelijk en trotsch
en als zij wérk aannemen is heb om
dat hun laatste geld uitgegeven is.
Maar dab is geen reden voor hen om
zich nederig voor te do?n, want in dat
geval zouden zo geen wjre leden van
hun stam zijn.
Onafhankelijk gezind als steeds, is
er maar weinig noócüe, oiu ze te doen
opstappen. Is bijvoorbeeld het voedsel
niet naar hun zin, of veroorlooft de
baas zich een opmerking jegens lien
die zij ongepermitteerd achten als vrije
burgers van een vrij land, dan, of zo
een uur of een week hebben gewerkt
en al is de spoorlijn een dag gaans
verwijderd, aarzelen ze niet. Ze rollen
hun bed. op.cn gaan, ook al beteekenb
het ontboriyg en hons^r. Een rollende
steen vergaart geen mos en deze
„stiffs" zooals de Westerner ze noemt,
zullen langs landwegen en spoorlijnen
loopen, tob ouderdom hun trots breekt
en ze bedelen moeten om te -kunnen
bestaan. Zo beschouwen hot als een
verlaging in stand om eon vol jaar in
dezelfde plaats to werken en een skiff
die dat doet, wordt uitgelachen en ge
hoond door zijn collega's.
Neen, dan liever den oogst gevolgd,
beginnend in California sonts ai in
Juni. dan Noordwaarts naar Oregon
of Washington en later Oostelijk
door Idaho of Montana- naar Kansas
tvaar graan uit do schuur wordt go-
dorschfc zelfs zoo laat als in Decem
ber. Dan, tenzij men voor do verlei
ding bezwijkt-, is het oen gemakke
lijk leventje tot den volgenden zomer,
wanneer er weer volop werk is en de
loon en hoog zijn.
Do hoofdonderwerpen van het ge
sprek aan tafel zijn: politiek, de kan
sen op drooglegging beschouwd van
een alcoholisch standpunt, de laatste
groote boxing-match en het voor en
tegen vftn verschillende staten voor
dit of dat soort werk. De een of an
der vertelt van een werkgever, die
probeerde hom tot arbeiden over to
halen en als men sarcasme en droge
humor apprecieert, dan kan men be
paald genieten, van een dergelijk ver
haal.
Zijn we klaar, met ontbijten, dan
gaan we naar buiten, stoppen pijpen
en vollen sigaretten, halen onze tosi-
nanten en ezels en geleiden hen naar
do waterbak, waarna de bitten in
hunne druipende monden worden ge
schoven en we werkwaarta tijgen.
Tot dusverre speelt onze opzichter
de rol van stillen waarnemer. Hij is
met zijn baantje vertrouwd en daar
om slaapt- en eet hij met ons, speelt
's avonds een beetje poker en lacht
raeo om de grappen ten koste van
andere opzichters en patroons. Hij
lout zijn superioriteit zoo min moge
lijk blijken, commandeert nooit maar
vraagt dikwijls met een „please"; hij
ziet eens wat door de vingers en blijft
niet te lang staan kijken terwijl wij
werken. Bovenal berispt hij niemand
in de tegenwoordigheid van anderen.
En daarom heeft hij do reputatie
van „allright" te zijn en wordt door
sommigen zelfs een „prince" genoemd
wat wel de hoogste graad van „all-
rifthtness" voor ecu Westerschen op
zichter of haas is. Waar zulk een man
3an het hoofd staat komen weinig-
moeilijkheden voor. De stiffs werken
tot de oogst binnen is en zij hun laat
yte cheque ontvangen. En met al
hun onafhankelijkheid en hun inner
lijk verlangen rara- den open weg,
vrij van financieel e beslommeringen,
tenminste voor cenigen tijd; gevoelen
zij zich toch wel een beetje alleen, ou-
geveer zooals een hond die niet on
vriendelijk maar onherroepelijk wordt
weggezonden van de plaats die li if
begonnen was als zijn tehuis te be
schouwen.
We behoeven niet ver te gaan om
het tooneel onzer werkzaamheden te
bereiken. Het pi rsonee! dat- do dorsch-
machine bedient is al bezig om deze
te verzorgen, zoodat -we later niet, on-
noodig behoeven te steppen. Kleina
reparaties worden gedaan; met gulle
hand wordt geolied en gesmeerd. De
machinist inspecteert den motor van
zijn tvéeteur, die straks door middel
van een drijfriem do in- en uitwen-',
dige raderen van de dorschmaohine)
gaande moet hóuden
Wij werken n.l. met een z.g. sta
tionaire dorschmachine die de tarwe
aren ontvangt uit diepe wagens, wel
ke op hun beurt worden voorzien
door de „headers" of toppers. Meer
en meer raakt de gecombineerde
dorscnmachine in gebruik; degene die,
zelve voorzien van een moteur en
voortgetrokken door een tracteur of
zooals iu sommige streken door tus
schen 30 en 40 paarden, allen bestuurd
door één mau met eeu handvol leid
sels _en oen schijnbaar eindelooza
zweep; om het graan heenrijdt en er
steed3 een snede van 24 of meer voet
in breedte afneemt. Deze machine
snijdt, dorscht en zift het graan al rij
dende, terwijl op een overschaduwd
plat boven op de machine tten of
twee man den gouden oogst opvangen
in zakken, welke zij doorgeven naar
de naaiers die achter hen zitten. De
zen naaien met enkele steken do zak
ken dioht eu doen die daarna met
een behendige beweging van knie en
pols in kou afvoerbak tuimelen, wan
langs ze naar beneden glijden en ii
de. stoppels worden gedeponeerd 'tot
de „long-lino teams" komen om zo
naar de stad te transporteert».
Toen wij het veld bc-gonnen te snij
gen eerst de „headers"' er in tot het
gen eerst de „leaders" er in tot het
midden bereikt was, waarna zi.i in een
steeds wijder wordenden cirkel voort
bewogen. De dorschmachine nam nu
haar plaats in in dezen schoongesne-
den cirkel en om dit middelpunt heen
trokken nu zonder ophouden wagens
en' headers, steeds naast, elkaar. De
headers snijden en de afgesneden aren
klimmen dadelijk door de zeildoeklift
naar boven, waar zo worden uitge
spuwd in den wagen, die, wanneer hij
vol is, vertrekt, terw.ijl zijn plaats
dadelijk wordt ingenomen door een
leegen wagen, pas terug van den dor-
scher. Po headervoerman heeft geen
gelegeuheid tot droomen, want behal-1
ve het mennen van 6 muildieren, alle
naast elkaar, welke de header voort
duwen en niet trekken, noemt hij ook
een groot gedeelte van het besturen
voor zijn persoonlijke Tekening. Tus-,
schen zijn knieën n.l. heeft hij een
roer, dax verbonden is door middel van
oen ijzeren staaf met een wervel wiel,
jdat op den .grond loopt Draa.it hij
I zijn roer naar links, dan gaat de boeg
van de header dadelijk als hij het
roei' beweegt. Als de header minder
snijdt dan de volle sikkelwijdte, wordt
[er tijd verloren; gaat hij te dioht in
i het graan, dan mist hij er een gedeel-
[te van. Ook inoel de headerman de
afstand van zijn sikkel tot den grond
voortdurend berekenen c-n veranderen
terwijl hij rijdt. I.aat hij zijn sikkel tel
laag, dan suijdt hij meer stroo dan
noodig, is het mes fe hoog, dan gaat
hel over de aren heen of neemt deze
gedeeltelijk en waar graan, zooals
hier, dikwijls niet wordt geirrigeerd
en dus zijn vollen stand moet verkrij
gen door den Tegenval, die bijna nooit
voldoende is in het Westen om een
mooien oogst te verzekeren, daar va-
rieert de hoogte soms veel en op kor-;
jte afstanden, zoel at de headerman al
i zijn gedachten bij zijn werk houden
I1 moet.
Een late regen, gevolgd door eenige
donkere dagen, is oorzaak geweest,
dot- de tarwe is gaan roesten. Deze
z.g. roest is een roodbruine schimmel.
,<i:o zich op bladen en stengels heeft
j vastgezet en nu, na volkomen droog
te zijn, loskomt als het graan wordt
gesneden. Als eeu roode wolk hangt
het ora ons heen, liet prikkelt neus en
'Oogen.cn doet de huid ondragelijk jeu
ken, J^ëtgeen door transpiratie nog
\Vordt verergerd. Het hindert do puur
den eu ezels zóó, dal zij herhaaldelijk
weigeren voort to gaan en keer op
keer moeten we ophouden om hunne
neusgaten uit te wasschen, waarbij
kluiten van het irriteerende slof te
voorschijn komen.
Reeds om negen nur morgens geeft-
de zon een brandende hotte, verergerd
door verblindende reflectie in dö dro
ge. glanzend gele stoppels. Het is moei
lijk om zich te bedw ingen eu niet le
vee] water le drinken. Amp'er heeft
men gedronken of het voclil breekt
uit alle poriën en een groote blauwe
of roode zakdoek moet iu actie wor
den gebracht om do oogen vrij te hou-
den van zweet, Werken in het zweet
zijns aanschijns is hier waarlijk geen
ledig6 phrase.
Geen wonder dat het „Time, boys"!
van den voorman het teelten is voor
ec-n race ufuir het kamp. Met ver
rassend-en spoed zijn do viervoeters
uitgespannen en elke drijver is op den
rug van den besten stapper in zijn
span. Draven is natuurlijk niet ge
oorloofd en zou ook niet wijs zijn uit
eeu oogpunt van veiligheid, want een
troepje dravende, muildieren is zeer
genegen om onhandelbaar te worden
en te eindigen in een verwarring van
vliegende hoeven en gebroken tuig.
Het is dus eeu wandelraco. En hoe die
muilezels stappen! Zoo langzaam en
hangerig als ze zijn met het uitgaan,
zoo vlug en enthousiast zijn ze bij hel
teruglees ren naar kamp.
Hij die de waterbak het eerst be
reikt, heeft zijn dieren ook het- eerst
aan de ruif en vleit zich clan, na zich
ge wasschen te hebben, neer in de
schaduw van dein kookwagen. De
schrandere en vérziende muildieren
schijnen iets op te merken, dat voor
ons nog bi.i na onzichtbaar is Alle wen
den hun kop in dezelfde richting en
steken hun groote ooren op en voor-
En nu zien wij het ook, een stof
wolkje aan den horizon. Het werdt
steeds grooter en eindelijk kunnen wij
een automobiel onderscheiden. Een
der oudgedienden geeft nis zijn opinie
te kennen, dat het de baas is, die met
ons komt lunchen.
En zoo blijkt het te zijn. De groote
wagen nadert snel eu weldra bereikt
hij ons. De eigenaar van dit kamp.
zoowei al3 van al het graan mijlen
iu het rond. sluit zijn motor af en
groet ons. Don neemt hij uit de car
eenige boodschappen, die do kok be
steld heeft en ook de post heeft hij
meegebracht. Meestal kranten, want
het is maar zelden dat deze lieden
[zonder tehuis of goede vrienden iets
'zoo persoonlijks als een brief ontvan
gen. Baas Cn workers praten onder
hand over den oogst eu dingen die
daarop betrekking hebben. Ook krij
gen wij het laatste nieuws uit de
1 et ad te liooreu en het is een plezier
om den democratischen ona'fhankelij-
ken en toch eerbiedigen toon op te
merken, die ieder aanslaat, liet heeft
nicer van een gesprek tusschen vrien
den of kennissen dan tusschen kapi
taal en arbeid. En kapitaal is er ver
tegenwoordigd door dezen man, dio
tien jaar geleden eeu „stiff" en een
zwerver was. Nu is hij de voornaamste
eigenaar von eeu onderneming, die
honderdduizenden hectaren land ex-
Eloïteert in verschillende staten: maar
ij wordt het liefst bij zijn voornaam
genoemd en loopt in overalls Als Ifij
later met ons eet. onderscheiden zijn
manieren hem niet van werklui, noch
aarzelt hij zijn handen vuil te maken,
als hij later in het veld met hot een
of ander kan helpen.
Wij verlaten het kamp weer om één
uur na een rust van anderhalf uur
eti zijn terug cm zes, betgeen maakt
dat we ons avondmaal al hebben ge
borgen lang voor de zon ondergaat.
Deze maaltijd is warm evenals de
andere twee en bestaat uit twee soor
ten vleesch en groenten, aardappelen,
warme Johnnvcake 'een soort mais-
meel-brood). de keuze tusschen ijsthee
cn koffie en voor dessert geconserveerd
fruit en cake. Daarna hebben wij niets
Ie doen tot den volgenden ochtend-
We zetten misschien oen knoop aan
onze kleeren hier of daar, lezen de
bladen, spelen kaart, en rooken. tot
do sterren komen en een koele bries
uit het Noord-Westen opsteekt.
Dan zoeken we langzamerhand onze
legersteden. Ik kruip m miju dekens
en lig op mijn rug, heel moe, maar
kalm en tevreden iu de voldoening die
hard werk geeft.
Plotseling, ver weg, heft een een
zame coyote zijn kop op naar de maan
en huilt, schel en huiveringwekkend.
Hij kondigt het begin zijner nachte
lijke jachtpartij aan en van alle kan
ten wordt zijn kreet beantwoord.
Onwillekeurig rillend trek ik de de
kens wat diohter om mijne schouders,
Do vriendelijke nachtwind stroelf mijn
voorhoofd en het huiselijk malen van
de gebitten onzer viervoeters sust mij
in slaap,
H. E. D«
