41e Jaargang No. 12389
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Dinsdag 6 November 1923
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
'is (kom der gemeente) f 3.57'/i. Franco per post door Nederland f 3.87'/j. Afzonderlijke nummers f 0.15. Geïllustreerd
Zondagsblad, voor Haarlem en omstreken f 0.571/,; franco per post f 0.65.
ADVERTENT1EN: Van 1 tot 5 regels f 1.75; iedere regel meer 35 cents. Reclames 60 cents per rege'. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaalfstuivers-advertentiën van Vraag en Aanbod van 1 tot 4 regels 60 Cents
per plaatsing, elke regel meer 15 Cents a contant; buiten het Arrondissement dubbelen prijs.
Directie, Redactie en AdministratieGr. Houtstraat 93, Post-Giro 38810
Telefoonnummers: Directie 3082, Redactie 600 en Administratie 724
UITGAVE DER N.V. LOURENS COSTER
Directeuren: J.C. PEEREBOOM en P. W. PEEREBOOM
HoofdredacteurJ. C. PEEREBOOM
Bijkantoor voor Santpoort, Velsen, Velseroord, Wijkercog, IJmuiden,
Beverwijk, enz., enz. DriehuizerUerkweg 2, Velsen, Telefoon 3521
DIT NUMMER, BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
Stadsschouwburg, Het Schouwtoo-
heel „Als je maar een verleden hebt"
8 uur.
Gemeentelijke concertzaal: sympho-
hie „Euterpe" feesbCöhcert, 8 uur.
Schouwburg Jans weg: Ourle en mo
derne IIoll. liedjes door Mevrouw C.
E. de Vogel, 8 uur.
Broedergemeente Parklaan, Kerk-
concerfc, 8 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
WOENSDAG 7 NOVEMBER.
Gemeentelijke ConcertzaalBuiten
gewoon concert H. O. V. 8 uur.
Bovenzaal van de KroonFeest
avond „Arbeid Adelt", 50-jarig be
staan.
BalavondKleine Houtstraat 106.
811 uur.
Luxor-Theater, Groote Houtstraat:
Bioscoopvoorstelling 2.30 en 8 uur.
Schouwburg De Kroon, Gr. Markt:
Bioscoopvoorstelling 2.30 en 8 uur.
Cinema Palace, Groote Houtstraat:
Bioscoopvoorstelling 2.30 en 8 uur.
Scala-Theater, KI. Houtstraat 77:
Bioscoopvoorstelling 2.30 en 8 uur.
Atlanta-Bioscoop, Zijlstraat: Bioscoop,
voorstelling 2.30 en S uur.
De Autobus.
I-Iet tijdschrift „de Autobus" wordt,
geredigeerd door den lieer II. M. P. v.
E., in .wiens voorletters wij een oud-
stadgenoot meenen te herkennen, die
in vroeger dagen ambtenaar aan de
Hollandsche Spoor was, onderchef te
Amsterdam, later stationschef te Hil
versum. Nu is hij ondernemer van een
autobus-dienst en blijkbaar redacteur
van bovengenoemd tijdschrift, waar
hij heelwat in schrijft.
Bijvoorbeeld het hoofdartikel, ge
titeld: „de Richting van den Bond"
zonder dat wij daar verder op in
gaan, begrijpt de lezer wel dat idio
richting vooruit is. lloe zou de rich
ting van een autobus anders zijn! Wij
lézen er verder, in, dat do Borfü het
vervoer „op hooger peil"- moet bren
gen, wat niét gemakkelijk zal zijn op
onze vlakke wegen én ,dat het veel
zeemanschap zal «kosten, dat
<ioel te bereiken. Is. dit .wel juist ge
zegd van een autobus?
Maar wij; laten deza (beeldspraak
van den heer van E. varen en er
kennen, dat dit er ook niet mee door
kan. Belangrijker is, hoe hij het be
drijf van do autobus-onderneming
voortaan (behandeld wil zien, name
lijk als concessie, du3 als monopolio,
omdat, naar hij niet ten onrechte
zegt, ongebreidelde concurrentie uit
den boozo is.' Inderdaad, de spoeling
wordt daarmee dun en de betrouw
baarheid van het vervoer neemt af.
Tegenover een monopolie stelt hij
dan, dat _de ondernemer de voor-
sclrriften van het gemeentebestuur
stipt opvolgt. Dat moet ook in Ame
rika gebeuren. Wie het 'niet doet, ver
liest de concessie. Ziedaar- een denk
beeld om te overwegen: het publiek
is daarmee zeker van een goeden
dienst en do ondernemer van een re
delijke winst.
Autobus rommel.
Of het de heer van E. is, die den
tegenwoordigen toestand beschrijft
als volgt, weet ik niet, maar komt
in hetzelfde nummer !van hetzelfde
tijdschrift voor:
„Wat ziet men vaak? Eén groote
autobusrommel. Wagens spichtig als
duinkonijnen, vies als de goot eu met
bestuurders, die beter voor schooier
dan voor chauffeur in aanmerking
zouden komen en daarmede onder
houdt men een „dienst" en wordt een
concurrentie aangebonden, die uit
den boozo is.
Met dien viezen chauffeur met
dat hondënhokcarosserie, met die af
geleefde, afgetobde, rammelende
kraak-Ford.-chassis. En het resultaat
van die prachtcoinbinatie is, dat het
publiek een stuiver goedkooper rijdt
of bij lederen boom kan uitstappen als
het wil.
Een prachtbedrijf!
Het is om je hoofd; om te draaien
als je een dergelijk wangedrocht met
dat stumper-publiek daL voor den
prijs van, zegge vijf cent. zjjn leven
waagt op den weg tegenkomt".
Tot zoover de schets. Waar je zulke
autobussen tegenkomt, lezen we niet.
Overigens is er geen wóórd Fransch
bij.
Op zuslief passen.
Wij gingen op reis. Niet ver, naar
Deventer maar. Toch ln een Ü-trein,
(het kwam zoo uit) met als eindpunt
Berlijn. De coupé was groezelig, de
bank overtrokken met een soort van
nam.aak-leer, alles wat er maar ge
schikt. Voor was beplakt met advcr-
tenticn; niettemin kwamen- moderne
roofridders, weliswaar niet tot eigen'
voordeel, maar op order van de spoor
wegmaatscihappijen, -een gulden per
persoon eischen voor do eer en het
genoegen, om in dit onsierlijk hóle te
mogen reizen.
Op het oogenblik, dat de trein zal
vertrekken komt een drukke Duitschei-
in onze coupé stormeu. Of wij Duitsch
spreken? Jawel. Zouden wij dan
zijn zuster wat willen helpen? zij is
wat hardhoorend. Wij zouden het
graag doen, maar wij goan niet ver
mee, maar naar Deventer. De zoTg-
zamo broeder dankt ons vriendelijk,
vindt ons, ofschoon wij niets voor hem
doen kunnen, s,selir liebenswürdig"
en stormt de coupé weer uit.
Wij fantaseeren over de zu3t©r, die
aanstonds komen zal. Een aardig jong
meisje misschien, wat angstig op reis.
Jammer, dat wij niet iets voor haar
kunnen doen. De trein vertrekt en zij
is er nog niet. Als haar door die doof
heid maar niets is overkomen. Daar
wordt de coupédeur opengeschoven.
De zuster treedt binnen. Zij is aan
den verkeerden kant van de veertig en
heeft een knevel, bovendien een optre
den vol zelfvertrouwen.
De conducteur komt haar reisbiljet
zien en 13 vol beleefdheden. Blijkbaar
heeft de beste broeder hem nu als
reisvoogd aangesteld. Hij spreekt zijn
schoonste Duitsch, ongeveer aldus:
„Gaan Sie naar Holland zurück?"
Zij glimlacht ontkennend, met een
gezicht van: voor geen wereldsch geld
wat denk je wel? Daarna g.ecft hij
haar een papiertje met een cijfer or
op: „dann kunnen Sie zu Bentheim
den Wagen terugfindeii". Dit schijnt
haar koud te laten.
Wij sporen zwijgend verder, eerst
tot Amersfoort toe. dan de Veluwe
over. De zuster baalt zoo het een en
ander uit haar taschje, zooals men dat
op reis doet. He.elemaal niet als
iemand, die hulp noodig heeft. Zeer
rust'ié en gedecideerd. Wij rijden de
brug te Deventer over en maken ons
klaar oin uit te stappen. De zuster is
verdiept in het beschouwen van den
IJsel, wij willen haar groeten, maar
't lukt niet, 'zij kijk^geen moment op.
Dien dag en volgende dagen zijn
wij geen oogenblik ongerust over haar
geweest. Die is wel zonder moeite to
Bentheim door de douane heengeko-
men en behouden te Berlijn gearri
veerd. Ook zonder den zorgzamen con
ducteur..
Gelukkig voor Frans.
Jong meisje, aan kunst doende, op
beschermenden toon tot heer van mid
delbaren leeftijd in een gesprek over
kunst: „ik voel wel wat voor Frans
Hals"-,
Heer, droogjes: ,,-dat is gelukkig voor
Frans Hals".
HOE Sraat T MET
Deze werkzaamheden duren nu al
ongeveer een half jaar, niaar aange
ven voor dit werk een termijn van
ongeveer een jaar 'beschikbaar ie ge
steld. js er nog heel wat tijd beschik
baar voor de reorganisatie van het
verkeer daar ter plaatse. De dienst van
Openbare Werken, die den laatsten
tijd zoovele gewichtige -plannen moet
uitvoeren, treft het met het weer wel
bijzonder slecht. We vestigden daar
trouwens de vorige week in ons 6tukje
over den Wagenweg reeds de aandacht
op. Als het zoo hard regent, kan er
natuurlijk niet" gemetseld worden en
dat moet juist bijzonder veel aan het
werk bij de Amsterdameche Poort
geschieden.
Intusschen zijn do vorderingen wel
merkbaar. De zoogenaamde nieuwe
Oude Brug is op het nieuw© boven
dek en de trottoirs na gereed. Dit is
ook bijna het geval met de nieuwe
groote brug.
Doordat de nieuwe kademuur van
de Ameterdamsche 'Vaart naar dé
'brug bii de Poort over een f linken af
stand langzaam stijgend 'is gemaakt,
geeft het aan sommigen den indruk,
alsof deze brug. veel hooger dan de
oude brug komt te liggen, waardoor
het rijdend verkeer bemoeilijkt zou
worden. Gedacht werd zelfs, dat de
brug op die manier zelfs een meier
boven de bestrating van de Amster-
damschevaart zou komen te liggen. In
werkelijkheid is dat niet het gevalde
nieuwe brug komt slechts 12 c-M.
hooger te liggen, dan de oude brug,
die 1.17 M. hoog was. Dus thans
wordt de brug 1.59 M. hoog.
En de nieuwe Oude Brug komt
zclf6 nog lager te liggen; dat is nu
aan de oud© bestrating nog te zien.
Met den aanvoer van materialen
wordt geen stagnatie ondervonden.
Stadsnieuws
haarlemsche orkest.
vereenicinc.
Het programma van het volkscon
cert van Zondagavond, een gemengd
opera-programma scheen zoo'n buiten
gewone aantrekkingskracht té hebben
uitgeoefend, d'at de gemeentelijke
concertzaal reeds om half acht uit
verkocht was.
1-Iet was dan ook een pracht-uitvoe-
ring die iu doodeche stilte werd aan
gehoorde Een der nummers werd door
den heer Gerharz zeer welwillend- ge
bisseerd.
Woensdagavond, op 't buitenge
woon concert treedt onze concertmees
ter C.or de Wilde als violoncel-solist
op. terwijl dien avond ook de 6de
van Beethoven, de Pastoria'le, gaat.
Om de» toegangsprijs meer onder 't
bereik van vélen te brengen heef!, het
bestuur der H. O -V. weder de cou
ponboekjes ingevoerd.
Afgekeurde ziiveritons
weer in omkop gebracht.
Een waarschuwing aan het publiek
Hoe het geknoei geschiedt.
Naar wij vernemen heeft de Neder-
landsche bank door haar hoofdkanto
ren en correspondentschappen de
bankinstellingen - gewaarschuwd tegen
het weer in-omloop brengen van afge
keurde zilverbons.
Er is namelijk ge-bleken, dat afge
keurde zilverbons van een rijksdaal
der weer in omloop zijn gebracht. Als
do bons afgekeurd zijn worden er in
elk der vier hoeken gaatjes geponst.
Nu zijn 'deze gaatjes weer dichtge
plakt met stukjes van andere zilver
bons. Het geknoei zal als één zilver
bon in betaling gegeven wordt, gauw
ontdekt worden. Anders is het e-
wel als de afgekeurde bons tusschen
stapeltjes geldige bons gestopt worden.
Vooral aan de banken zal dus oplet
tendheid noodig zijn.
De Ne'derlandsche Bank vergoed niet
do waarde van afgekeurde zilverbons.
I-Iet is dus ook voor het publiek ge-
wenscht dat goed toegezien wordt, dat
geen waardelooze bons ontvangen wor
den.
Men kon ons niet.zeggen hoe de af
gekeurde bons weed' in omloop zijn ge
komen. Het vermoeden ligt evenwel
voor de hand, dat zij gestolen zijn
voor de1 bevolen vernietiging heeft
plaats gehad. Bij clo politie was over
het aangeven van de vermissing even
wel niets bekend.
Het faillissement van de
Hollandïa-Filimfabriek.
Een passief van ruim één millioen
Naar wij vernemen zal de verfica-
tieve reader ills' in bovengenoemd fail
lissement a-s. Vrijdag plaats hebben.
Er is een erkend passief van ruim
een inillioen (vele sohuldeischers heb
ben hun vorderingen niet doen gel
den omdat zii meenden daarmede toch
geen resultaat te zullen bereiken) waar
tegenover bijna geen actief staat. Men
hoopt nu. dat de verkoop der films in
het buitenland nog iets zal opleveren,
maar hoe het daarmede gaan zal is
nog onzeker.
Er zijn natuurlijk verschillende
groote crediteuren.
Wij vernemen nog dat de liquidatie
van de Nederlandsclie Crediebbank
uitsluitend een gevolg is geweest van
liet faillissement der Hollandia-
fabriek.
Opmerkingen uit ds
burgerij
kaartverkoop voor de
h, o. v-concertem.
De heer J. J. S. schrijft ons dat,
toen hij' Zondagavond het Gemeente
lijk Concertgebouw betrad, juist, het
loket gesloten werd, daar de plaat
sen uitverkocht waren. Onmiddellijk
daarop haalde iemand, aan den heer
S. bekend als behoorende tot het
personeel van de Concertzaal een
bundeltje toegangsbewijzen uit den
zak en dpelde hem mede, d at men bij
hem nog terecht kon. doch voor
t' 0.40. De man werd bestormd.
Inzender vraagt of deze toestand
kan voortduren en hoe bedoelde em
ployé van 'het Concertgebouw aan
zooveel kaarten komt en hij uit ver
der de veronderstelling dat het be
stuur van .de H.O.V. van dit alles niet
op de hoogte is.
Tob zoover de heer S.
Wij brachten zijn klacht ter ken
nis van heb bestuur van de 1T.O.V.
dat er het volgend© op antwoordde:
„Bovengenoemde klacht, die ge
grond is. was ook reeds ter kennis
van heb bestuur der H.O.V. gekomen.
Dit bestuur heeft maatregelen getrof
fen (dat herhaling van bovengenoemd
feit niet kan voorkomen.
Vooraf kunnen aller--., plaatsbewij
zen genomen worden bij de bekende
adressen en op den dag der uitvoe
ring. 'smiddag3 of 's avonds aan het
loket."-
Arbeiderstoorceelver-
eenigingeu
Bondswedstrijd
De Bond van Arbeiders Tooneelvereen.
organiseert een Ia-ndelijken Bondetooneel-
Vfldslrij'd welke op 11 November e.k, be
gint en April zal eindigen.
Niet minder dan 13 aMeelingen zullen,
elk met ee.n tocaicelwcrk vwn 3 bedrijven,
aan dien wedstrijd deelnemen. Er «uilen
voorstellingen plaais hebben te Amster
dam. Botterdam. Haarlem, Groningen Loeu
warden, Ammcrstol. "Worrner, Zaandam,
Sneek, Enschede, Zu:fen, Amersfoort en
Schiedam.
De jury voor gameiden Wedstrijd zal be-
Bund, terwijl in verschillende steden, een
Locraur Ned. Taai ter plaatse do jury zal
Reeds zijn lal van fraaie prijzen .be
schikbaar gesteld.
Oyer de 48-utip werkweek van
liet gemeeniepersonsel.
Bezuiniging is het motief.
Drie keer vuil ophalen door de G. R.
ook dan neg niet mogelijk.
Bekend is, dat B. en W. aan het
Georganiseerd Overleg advies ge
vraagd hebben over de verlenging van
de werkweek voor het gemeenteperso-
neel van 45 bot 48 uur. A.s. Maandag
zal het Overleg daarvoor bijeenkomen.
Wij vernemen intusschen, dat het
motief tot deze werktijdverlenging al
leen bezuiniging is. Door die verlen
ging zal tijdelijk personeel geheel over
bodig worden, terwijl in do toekomst
ook nog verdere' inkrimping van per
soneel mogelijk zal zijn.
De veronderstelling dat door de
werktijdverlenging aan de Gemeente-
reiniging mogelijk zou worden weer
d r i o keer per week vuilnis op te ha.
len, blijkt niet juist. Op-deze informa
tie deelde de directeur pertinent me
de, dat daaraan zelfs bij een werk
week van 48 uur niet gedacht kan
worden.
HAARLEMSCHE ESPERANTSS-
TENVEREENIGING.
In het gebouw „Zang en Vriend
schap" hield dc Haarlemsche Esperan-
tisteuvereeniging „Komprenado Faras
Pacon" een bijeenkomst,
Do voorzitter, de beer A. Rutgers,
opende de vergadering en betreurde
de kleine opkomst. 'Hierna sprak Ds.
N. J. O. Sckermerhorn uit Nieuwe Nie-
dorp over „Esperanto en de Alge
meen© Broederschap".
Spr. vertelde hoe hij het esperanto"
theoretisch leerde, maar op het con
gres te Helsingfors heeft hij liet prac
tisch nut ervaren. De menschen van
verschillende nationaliteiten konden
daar zeer vloeiend met elkander spre
ken. Dan eerst voelt men het nut van
een wereldtaal. De menschen begrij
pen elkaar. Vele kwesties komen juist
voort uit liet elkaar niet begrijpen.
Groote kloven en internationale belem
meringen zijn daardoor ontstaan.
Daarom moet er een internationale
taal komen. Spreker gaf een uiteen
zetting van het ontstaan van esperanto
en het werken van Prof. Zamenhoff.
Gewezen werd voorts op de eenvou
dige grammatica met slechts zestien
regels en geen uitzonderingen. Zelfs
eenvoudige arbeiders kunnen deze
taal gemakkelijk leeren. Alleen het
spreken eïscht eenige oefening. Maar
ook andere talen eischen oefening.
Door goede oefening en goeden wil kan
men het heel goed leeren.
Bij internationale congressen vooral
heeft het esperanto veel nut. Want bij
de meeste congressen wordt in ver
schillende talen gesprokendat kost
veel tijd en moeite. Op een congres
van esperantisten kunnen alle men
schen elkaar verstaan. Dan is het, of
er een nieuwe wereld geopend wordt.
Dan voelt men, dat er in al die men
schen één gedachte leeft, de gedachte
der verbroedering. Juist de interna
tionale taak is een heerlijk middel om
eenheid te brengen onder de men
schen het tot elkaar te doen komen
en elkaar te doen begrijpen. Wat zou
het mooi zijn, als de kinderen espe
ranto leerden spreken naast hun eigen
taal.
Dan zouden de internationale gren
zen op den duur weg gaan. Als de re
geeringen daartoe eens mede wilden
werken. Het is zoo gemakkelijk den
kinderen twee talen te gelijk te lee
ren. Spreker noemde enkele voorbeel
den om dit nader aan te toonen.
De regeeriiigen willen echter niet.
De kleinere wel, maar de grondstaten
voelen er nog weinig voor. ln Frank
rijk, zei spreker, wordt het zelfs tegen
gewerkt. Frankrijk, dat op hot oogen
blik de plaats heeft ingenomen van het
oude Pruisen dat land heeft een sterk
nationalisme noodig. Maar wat de re
geeringen niet willen, dat willen wij,
zeiae spreker. Als wij het nut van
esperanto inzien, dan gaan wij er voor
werken. Hij zei verder, dat het nati
onalisme plaats moet maken voor hot
internationalisme. De wetenschap is
reeds internationaal.
Als voorbeeld werd genoemd Prof.
Einstein.
De religie is internationaal, even
goed als de cultuur.
Ook het economische leven is feite-
lijk internationaal. We hebben een
internationaal huishouden en leven dan
ook in een tijdperk, waarin de volken
elkaar absoluut noodig hebben. We
zijn gekomen tot het tijdperk van de
wcreldhuishoudiuE. En is het nu niet
rationeel, zei spreker, dat nu we geko
men zijn tot een practisch internatio
nalisme, en ook komen tot een interna
tionale taal?
De heer -Schermerhorn wees op de
tegenstrijdigheid in de wereld. Het
menschelijk gevoel en het aangewak
kerde en aangehitste nationalisme ko
men met elkaar in strijd, van daar deze
tegenstrijdigheden. We moeten ons
zei hij los maken van dat nationa
lisme.
r moet een middel zijn, om de men
schen elkaar beter te doen begrijpen.
De groote massa moet komen tot, inter
nationale verbroedering. Dat middel is
het esperanto.
Aan het slot van zijn rede zei dc
heer Schenncvhorn, dat hij hoopte dat
de aanwezigen zouden gaan overwe
gen, hetgeen ze dezen avond hebben
gehoord.
Nadat eenige vragen waren gesteld
en beantwoord, sloot de voorzitter de
vergadering en sprak woorden van
dank tot den spreker.
Uitgaan
DRIE WIJZE GEKKEN.
Vrijdng 9 November zal de N.V. Hei
Sehouwtooneel, in den Stadssohouwburg de
eerste opvoering geven van Drie wijze Gek-
ken. (Three wise fools). Een geschiedenis
van jonge en oude liefde. Dit zeer genoeg
lijke büjspeL is een jaar achtereen gespeeld
in Criterion-Theatre te New-York en even
eens een jaar lang in Comedy-Theatre te
Londen.
8t Ï0M881
castvoorstelling else
mauhs.
Nju.
„Ik begrijp het niet! Leg jij het mij
uit! Ik begrijp het niet!" klaagt de
vader tegen dc moeder in dat ontroe
rende hoewel zwak gespeelde slot
tafereel van Nju.
Er waren cr gisteren velen met hem,
die het „niet begrepen". Er was heel
den avond een zekere onrust in ide
zaal. welke wees op een niet verstaan.
Wat de 'ontvangst van dit zeer sombere
Russische stuk niet ten goede kwam.
Een „dagelij ksche gesdhiedenis"
noemde Ossip Dynow zijn stuk. Och ja,
wat er in Nju gebeurt, valt dagelijks
voor. Het is een heel „gewone" ge
schiedenis, maar die belangwekkend
weid door den dichter en de spelers,
welke haar tot ons brachten.
N j u is het jonge vrouwtje, wier ziel
heel haar leven op de groote liefde
wacht, In haar huwelijk heeft zij die
liefde niet gevonden. Wel heeft haar
man haar hartstochtelijk lief, maar het
is niet de liefde, die Nju verwacht. Ah
jong meisje heeft zij hem geschreven
„Ik leg- mijn jeugd in je handen! Behoed
ze.- Eens zal ik ze aan je terugvragen!"
maar de man heeft haar ziel nooit be
zeten. Als Nju na to jaar dien brief
herleest, begrijpt ze nauwelijks nog, dat
zij dit eens aan hèm heeft kunnen schrij
ven, De man beeft enkel Nju's lichaam
niet haar ziel begeerd en haar huwelijk
is één groote ontgoocheling geworden.
Totdat de dichter in haar leven
komt. Hij wordt haar groote „illusie".
Do do.ode brieven worden levend en weer
spreekt zij clo woorden „Ik leg mijn
jeugd in je handen! Behoed ze! Eens zal
ik ze aan je terug vragen!"
Maar ook de dichter begrijpt haar
niet, want ook hij begeert van
haar hetzelfde als de man. De liefde
voor den dichter blijkt slechts een „il
lusie" voor de kleine Nju! Zijn „woor-
dén" over de liefde zijn enkel woorden
geweest, niets dan woorden. Wanneer
Nju gestorven is, worden zij wegge
veegd door.de meid, de woorden, die
eens voor Nju heel het geluk beteeken-
den. Voor den dichter is haar groote
liefde niets meer dan een episode, een
„gevalletje" om er een boek over te
schrijven en verzen op te maken. Zelfs
als hij op haar sterfkamer alleen is
achtergebleven, blijkt haar dood voor
hem niets te zijn daneen motief
voor een nieuw gedicht. En de man,
dien zij voor deze „illusie" verlaten
heeft, 'gaat gebroken met zijn kind uit
de kamer, waar met Nju al zijn geluk
is heengegaan.
De eenige, die Nju's ziel gekend
heeft, is de moeder. Zij staat van allen
het dichtst bij Nju, oolc als zij gestor
ven is. „Stil, zij is bij ons!" zegt zij
tot den vader, die haar niet begrijpt
Want ook voor hem is als'voor de
andere mannen deze vrouwenziel
vreemd gebleven!
Er waren er gisteren velen ik
schreef het reeds voor wie Nju even
eens vreemd bleef. „Ik begrijp niet,
waarom Nju haar man, die zoo veel van
haar hield, voor zulk een groven egoïst
in den steek liet!" zei mij na afloop een
dame, die met het stuk geen vrede kon
hebben. En toch had Ossip Dynow haar
de verklaring gegeven in dat prachtige
tooneel van Nju met het portret. Hoe
veel vrouwen hebben niet enkel voor een
illusie, een droombeeld, den man, die
haar lief had, verlaten?
Nju is geen drama in den gewonen
zin van het woord. Dramatische scènes
met groote spel-cffecten geeft het niet.
Wij zouden dit stuk van Ossip Dynow,
die nauwelijks zo jaar was, toen hij deze
„dagelijkschc geschiedenis" schreef,
een opeenvolging van moment-opnamen
uit Nju's levensdrama' kunnen noemen.
Deze „breede" behandeling doet aan
Wedckind denken. Ook de cynische
„dichter" bad een schepping van Wede-
kind kunnen zijn; evenals het tooneed
van den grafkrans dat bij deze voor
stelling was geschrapt in het brein
van den Duitscher geboren had kun
nen worden. Maar de man en vooral
Nju zijn wel zuiver van Russischen bo
dem. Misschien stonden zij daarom zoo
ver van een deel van ons Hollandsch
publiek;.
Er komen in dit stuk prachtige frag
menten voor. Ik denk bijvoorbeeld aan
het tweede tafereel, wanneer Nju in het
maanlicht de woorden van het serpen
tine-lint leest, haar liefdesge
dicht! Maat
rende i
ral
dat
fcreel, nis Nju heel haar leed
liefde uitjammert tegen het
portret, den dichter van haar droom,
„Knappe jongen, je bent zoo dom! Ik
heb je mijn ziel gegeven en je hebt haar
niet genomen! Waarom niet?" Toen
heeft toch ook het publiek, dat ver van
Nju afstond, haar drama één oogenblik
begrepen. Toen was cr hoorbare stilte
in dc zaai! Toen was het als soms bij
Moïssi een mcnschenzie! die ons
een oogenblik aanraakte.
Dit was voor mij het hoogtepunt van
den avond; dank zij vooral ook het
innige, sublieme spel van Else Mauhs.
Voor hen, voor wie het stuk een teleur»
stelling was, is toch dat spel van Else
Mauhs als iets heel, heel moois geble
ven. Want werkelijk, een zoo zielvol
spel als van Else Maubs zien wij toch
maar zeer, zeer zelden op ons tooneel.
Else Mauhs staat thans op een hoogre
als geen andere actrice ia ons land.
I-Iaar techniek is onfeilbaar. Van welk
een verrukkelijke gratie was zij in het
eerste tafereelHaar liefdesdroom werd
werkelijk ook voor ons een droom.
Haar smartuitingen waren van een
soms beklemmende realiteit. En ontroe
rend schoon was haar spel met het por
tret Het was een vrouwenziel, die wij
al haar liefde en leed hooren uitkla
gen.
Een teleurstelling bracht de meddee-
ling, dat Johan de Meester Jr. door
plotselinge ziekte verhinderd was de ro!
van den dichter te vervullen, Eduard
Verkade heeft de rol onvoorbereid op
genomen en wij hebben hem hiervoor
dankbaar te zijn. Natuurlijk heeft deze
verandering wel merkbaar op de voor
stelling -gedrukt, -maar wij moesten
Verkade bewonderen voor de wijze,
waarop hij cr zich doorheen sloeg.
Van Dalsum had als de .„man"
prachtige momenten. Vooral in het'
vierde tafereel met den dichter, toen hij
zich met moeite beheerschte. was hij
voortreffelijk. In zijn uitbarstingen van
passie gaf hij zich met overweldigend
naar mijn smaak nu en dan te onge
breideld 4- temperament. En zeer mooi
was Van Dalsum ook in zijn groot ver
driet bij den dood van Nju.
Ik ben Verkade dankbaar, dat b(j ons
Nju met Else Mauhs heeft ge
bracht. Liever echter had- ik dit stuk
in een klein, intiem theater gezien. In
onzen grooten schouwburg werd de
stemming tusschen de tafereelen al te
veel gebroken en kwam ook niet het
stuk geheel tot zijn recht.
De lange pauzes tusschen de taferee-
len en de donkere zaal werkten ook niet
mede lot het verhoogen der stemming.
De stampvolle 2nal heeft aan het
slot de spelers zeer warm toegejuicht.
Ik geloof echter te mogen zeggen, dat'
het applaus meer de spelers en voor
al de gast Else Mauhs dan het stuk
van Ossip Dynow gold.
J. B. SCHUIL'.
PERSONALIA.
De heer T. van Lohuizen. onder
wijzer aan school no. 2. aan do Nas-
saulaan, is met ingang van 1 Januari
1924 benoemd tot onderwijzer aan de
Dagnormaalschool te Hilvc-rsum.
niet controleeren maar
informeeren.
Dezer dagen plaatsten wij een in
terview met den heer Van do Kamp
over de voorstellen Gerritsz c.s. in
zake de werkloozenzorg. Daarin
werd gepleit om de contrdloe,
r i n g der werkloozen niet aan de
Werkloosheidsdieust eu bet. Burger
lijk Armbestuur op te dragon (gelijk
de voorstellers willen) maar dit bij
het centrale punt den Armenraad to
laten blijven. I-let betreft- hier even
wel niet de contróleering maar hefc
i n f o r m e e r e n over de omstan
digheden der werkloozen en lutn co-
zinnen.
BAZAAR „ARBEID ADELT".
„Arbeid Adelt" bestaat nu 50 jaar.
Dezo vereeniging was do eerste, die
zich het lot aantrok der hulpbehoe
vende, beschaafde vrouw. Zij is klein
begonnen, arbeidde in stilte. Steeds
uitbreiding gevende aan haar werk,
is z(i velen tot zegen geweest. En nog
moei zij ondervinden, dat er in Haar
lem en omstreken menschen zijn, dia
met weten, waaruit dit werk bestaat
en zeggen: Wie zijt g© eigenlijk eu
wat doet ge? „Arbeid Adelt'' geeft
werk uit aan die vropwen, die in haar
onderhoud geheel of ten deele moeten
voorzien en menigmaal ook nog van
hén, voor wie zij de zorgen \oor het
dagelijksch brood op zich nemen. Voor
deze vrouwen is „Arbeid Adelt" dc be-
middelaarster. Zij koopt werk aan. of
geeft derk uit en zorgt voor den ver-
uoop er van. Maar „Arbeid Adelt"
doet meer. Menigmaal toch brengt zij
uitkomst in gezinnen door finnncieele.rt
steun, waar jonge meisjes voor kor
ter of langer tijd dit voor haar studio
in het oene of andere vak noodig heb-
ben.
In het dpoi Groot© Houtstraat 119
is ten allen tijde een keuze te vinden
van allerlei handwerken. Ook dit jaar
zal Oil wel op Woensdag 7 en don
derdag 8 Nov. è.k. con jaarlijksche
bazar worden gehouden in de boven
zalen van „Do Kroon" en bovendien
ter herdenking van liet 50-jaiig be
staan der Vereenifiin?, oj> 7 Nov. ©en
feestavond, te 8$ uur, die door eenige
dames eu hoeren Inet hun kunst opgo-
luisterd zal worden. Moge zoowel soi-
rée als bazaar druk bezocht worden.
„Arbeid Adelt" roept om steun! Kaar-
ren voor Woensdagavond zijn voor
f 1.50 pl. rechten! te bekomen aan het
depot Groote Houtstraat 119.
jubileum.
liet O. L. Vrouwe Gasthuis te Am
sterdam bestaat een kwart eeuw. Zon
dag is het jubileum herdacht. Des och'
tends droag Mgr. A. G. Call Ier in de
kapel van hel Gasthuis een plechtige
11. Mis op. Des middags luid een fcor'-
vergadering plaats waarop de Bis
schop een toespraak hield en waarin
de heer P. J. M. Vorscliure als voor
zitter van de commissio van hel hulde-